INTEGRACJA EUROPEJSKA

DZIEŁO POLITYKA CZY SĘDZIEGO?

OPRACOWANIE: ALICJA GAWINECKA DAWID ROGOZIŃSKI

- Linia orzecznicza prymatu prawa unijnego (wspólnotowego)

- Linia orzecznicza dot. wykładni i ważności aktów unijnych

- Linia orzecznicza dot. spraw wewnętrznych i karnych

- Linia orzecznicza dot. odpowiedzialności odszkodowawczej państw członkowskich

- Linia orzecznicza dot. bezpośredniej i pośredniej skuteczności prawa unijnego

- Linia orzecznicza dot. zakresu kompetencji instytucji UE

WĘZŁOWE PROBLEMY ORZECZNICZE – legenda:

1952 r. - Traktat ustanawiający EWWiS

Data podpisania: 18 kwietnia 1951 r.

Data wejścia w życie: 23 lipca 1952 r.

Data wygaśnięcia: 23 lipca 2002 r.

Cel: Stworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali,

wykorzystującej prosty, technokratyczny mechanizm

współzależności na rynku węgla, stali i żelaza do takiego

regulowania wydobyciem i eksploatacją tych surowców, które

nie pozwolą jednemu krajowi na mobilizację sił zbrojnych bez

wiedzy innych państw regionu. Traktat powołał cztery

ponadnarodowe, wspólnotowe instytucje: Wysoką Władzę,

Zgromadzenie EWWiS, Radę Ministrów EWWiS oraz Trybunał

Sprawiedliwości.

1958r. - Traktat ustanawiający EWG

Traktat ustanawiający EEA (Euratom)

Data podpisania: 25 marca 1957 r.

Data wejścia w życie: 1 stycznia 1958 r.

Cel: Powoływał Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG)

i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom).

Ustanowienie pierwszej ze Wspólnot było efektem rozszerzenia

procesu integracji europejskiej na ogólną współpracę gospodarczą –

prowadząc do stworzenia pełnej unii celnej między państwami

członkowskimi. Celem Euratomu było wspieranie współpracy

w dziedzinie energii jądrowej, w tamtym czasie bardzo popularnej

i rewolucyjnej dziedzinie.

W skład Traktatów Rzymskich weszła umowa w sprawie wspólnych

instytucji i ich kompetencji, na mocy której powołano

m.in. Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne oraz Europejski Bank

Inwestycyjny (mający za zadanie wspierać ekspansję gospodarczą

państw członkowskich).

26/62 VAN GEND & LOOS Zasada bezpośredniego skutku prawa wspólnotowego i autonomiczny porządek prawny: 1. Podmiotami tego porządku prawnego są zarówno państwa członkowskie, jak i ich obywatele; 2. TEWG jest bezpośrednio skuteczny i stanowi dla podmiotów prawa źródło uprawnień indywidualnych podlegających ochronie sądów krajowych; 3. Podmioty prywatne mogą zatem powoływać się wobec organów (instytucji) publicznych, a w pewnych przypadkach nawet wobec innych podmiotów prywatnych na swoje uprawnienia wynikające z jasnych i bezwarunkowych przepisów prawa wspólnotowego.

6/64 COSTA V ENEL Zasada pierwszeństwa (prymatu) prawa wspólnotowego przed krajowym- na organach państwowych ciąży obowiązek zapewnienia wszystkim normom wspólnotowego pierwszeństwa w razie kolizji z jakąkolwiek normą krajową. Wynika z tego konieczność implementacji norm unijnych oraz zakaz stosowania przepisów sprzecznych ze wspólnotowymi. W momencie konfliktu miedzy nimi organ stosujący prawo ma obowiązek zastosowania prawa wspólnotowego i niestosowania sprzecznego z nim krajowego. Tym samym niemożliwe jest powoływanie się na prawo wewnętrzne dla skutecznego przeciwstawienia go normom stanowionym przez Wspólnoty.

1967 r. – Traktat Fuzyjny

Data podpisania: 8 kwietnia 1965 r.

Data wejścia w życie: 1 lipca 1967 r.

Cel: usprawnienie działania instytucji europejskich poprzez fuzję jej organów: utworzenie jednej Komisji i jednej Rady dla trzech wspólnot europejskich (EWG, Euratom, EWWiS). Załącznikiem do tego traktatu był Protokół o przywilejach i immunitetach Wspólnot Europejskich. Traktat Fuzyjny został uchylony traktatem amsterdamskim.

9/70 FRANZ GRAD

Bezpośredni skutek decyzji- Trybunał uznał, że w celu zwiększenia efektywności prawa wspólnotowego można się powoływać bezpośrednio na decyzję przed sądem krajowym, jeżeli sformułowania w niej zawarte są: jednoznaczne, precyzyjne, imperatywne, bezwarunkowe.

11/70 INTERNATIONALE HANDELGESELTSCHAFT

Prawo wspólnotowe nie może być uchylone żadnym postanowieniem prawa wewnętrznego państwa członkowskiego, w tym przepisami rangi konstytucyjnej. Zaś poszanowanie praw fundamentalnych, których dotyczy sprawa stanowi integralną część prawa wspólnot.

22/70 ERTA

Trybunał opowiedział się zasadniczo za prawem wspólnoty

do zaciągania zobowiązań międzynarodowych wprowadził

jednak rozróżnienie pomiędzy ogólną Traktatowa

kompetencją do zawierania umów oraz szczegółowym

uprawnieniem względem danej umowy. Uprawnienie to może

wyraźnie wynikać z traktatu lub być wywiedzione z innych

artykułów i aktów wspólnotowych. Skorzystanie z tej

kompetencji wyklucza dalsze uprawnienia państw

członkowskich.

34 /73 VARIOLA

Rozporządzenie, ze względu na jego szczególny charakter oraz

miejsce w systemie źródeł prawa wspólnotowego, jest bezpośrednio

skuteczne ze skutkiem natychmiastowym i przyznaje podmiotom

prawa, które sądy krajowe mają obowiązek chronić. Bezpośrednie

stosowanie rozporządzenia oznacza, że jego wejście w życie oraz

stosowanie na korzyść lub przeciwko tym podmiotom jest niezależne

od przyjęcia jakiegokolwiek środka recypującego jego treść do prawa

krajowego.

1975 r. - Kryzys Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnego Rynku

Nieprawidłowa koniunktura gospodarcza począwszy od drugiej połowy lat 70. spowodowała znaczne osłabienie politycznych procesów integracyjnych. Trudności strukturalne, niedostosowane do nowych realiów ramy instytucjonalne Wspólnot okazały się, łącznie z poważnymi problemami budżetowymi, czynnikami utrudniającymi uzyskanie przez państwa członkowskie konsensusu. Załamanie Wspólnej Polityki Rolnej i niewydolność Wspólnego Rynku nasiliły partykularne dążenia państw członkowskich, uwzględniające wyłącznie ich interesy narodowe. Trudności te trwały nieprzerwanie do początków lat 80. Dopiero wtedy dostrzeżono konieczność powrotu do rozszerzania procesów integracyjnych, nawet kosztem ustępstw poszczególnych państw członkowskich.

8/74 DASSONVILLE

Precedensowe orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości, które

stało się jednym z kamieni milowych na drodze

urzeczywistniania swobód wolnego rynku oraz pełnej unii

gospodarczej między państwami Wspólnoty. Trybunał wywiódł

bowiem w swoim orzeczeniu podstawową zasadę handlową

zakazującą podejmowania przez państwa członkowskie

kroków mogących służyć ilościowemu ograniczaniu importu.

41/74 YVONE VAN DUYN

Ograniczenie zasady swobodnego przepływu pracowników

nakładane przez państwo członkowskie usprawiedliwione ze

względu na porządek publiczny powinno być dokonane w

kontekście prawa wspólnotowego, a zakres tych ograniczeń nie

może być określony jednostronnie przez każde z państw

członkowskich.

43/75 DEFRENNE

Bezpośredni skutek traktatów- Trybunał stwierdził konieczność

możliwości bezpośredniego zastosowania wobec jednostek

zobowiązań i uprawnień traktatowych, mimo, że formalnie

skierowane są one do państw członkowskich. Popiera tę tezę

efektywnością prawa UE.

106/77 SIMMENTHAL

Zgodnie z postanowieniami traktatu dotyczącymi bezpośrednio

stosowanych przepisów prawa Wspólnoty nie stosuje się

sprzecznych z nimi przepisów krajowych i wyklucza się możliwość

przyjęcia przez ustawodawcę państwa członkowskiego nowych

przepisów, które byłby sprzeczne z prawem wspólnotowym.

120/78 REWE-ZENTRAL AG

Przeszkody w handlu wewnętrznym powinny być tolerowane jeśli

brak jest regulacji wspólnotowej i wynikają one z różnic

w regulacji poszczególnych państw, które są niezbędne

z usprawiedliwionych przyczyn (skuteczna kontrola podatkowa,

ochrona zdrowia, konsumentów i rzetelność obrotu

handlowego).

138/79 ROQUETTE FRÉRES

Obligatoryjne konsultacje parlamentu przewidziane

w traktacie są istotnym czynnikiem równowagi

instytucjonalnej i zasady legitymizacji demokratycznej

prawa wspólnotowego, stanowią środek uczestnictwa

parlamentu w procesie legislacyjnym. Pominiecie

właściwej konsultacji z parlamentem powoduje

nieważność aktu prawnego.

8/81 BECKER

Bezpośredni skutek wertykalny dyrektywy-Trybunał

stwierdza: „W braku zadowalającego wykonania dyrektywy

lub w braku przepisów wykonawczych do dyrektywy,

jednostki mogą dochodzić przed sądem krajowym swych

praw wynikających z dyrektywy, o ile tylko postanowienia

dyrektywy są ze względu na swą treść bezwarunkowe i

wystarczająco precyzyjne”.

115 i 116/81 ADOUI

Koncepcja porządku publicznego zakłada istnienie

rzeczywistego i wystarczająco poważnego zagrożenia dla

jednego z podstawowych interesów społeczeństwa.

Nie można za taki uznać stosowanie przez państwo

członkowskie odmiennych środków wobec takiego samego

zachowania swoich obywateli jak wobec obywateli innego

państwa członkowskiego.

283/81 C.I.L.F.I.T.

Powstanie formuły acte clair, umożliwiającej w kwestii

wykładni (i tylko wykładni) traktatów wspólnotowych

odstąpienie od obowiązku zwrócenia się z pytaniem

prejudycjalnym do TSUE. Sąd krajowy został związany

obowiązkiem interpretacji prawa unijnego

z uwzględnieniem jego cech charakterystycznych oraz

niebezpieczeństwa rozbieżności w orzecznictwie wewnątrz

wspólnoty.

14/83 VON COLSON

W braku efektywnej transpozycji dyrektywy, mimo prawidłowej

implementacji jej do systemu prawa wewnętrznego Trybunał

uznał, że stosując przepisy krajowe, sąd państwa członkowskiego

powinien interpretować prawo w świetle treści i celów

dyrektywy, którą realizuje aby osiągnąć skutek przez nią

zamierzony (zasada proeuropejskiej wykładni prawa).

294/83 LES VERTS

W sprawie tej TSUE dokonuje rozżerającej i wyprzedzającej

traktaty wykładni, która przyznaje Trybunałowi prawo do badania

aktów prawnych Parlamentu wywierających skutki prawne wobec

osób trzecich zakładając to jako niezbędne dla efektywności

traktatowej skargi bezpośredniej. Swój wywód poparł też tym, że

od momentu powstania traktatu kompetencje Parlamentu

ulegały rozszerzeniu (traktat fuzyjny- nadanie możliwości

wydawania aktów budżetowych, które skutkowały wobec osób

trzecich).

314/85 FOTO-FROST

Opierając się na konieczności zagwarantowania

jednolitości i spójności porządku prawnego Trybunał

potwierdza jego wyłączną kompetencję do stwierdzania

nieważności konkretnego aktu prawa wspólnotowego. Jeśli

sąd krajowy kwestionuje ważność takiego aktu ma

obowiązek zwrócić się z pytaniem prejudycjalnym do TS.

1984 r. - Spotkanie na szczycie w Fontainebleau

Szczyt w Fontainebleau w czerwcu 1984 roku przełamał niekorzystną

tendencję, uniemożliwiającą pogłębianie procesów integracyjnych,

trwającą już prawie 10 lat (od 1975 roku). Państwom członkowskim

udało się uporać z impasem związanym ze Wspólną Polityką Rolną i

sprawami budżetowymi. Dostrzegając konieczność i celowość (dla

uzyskania dalekoperspektywicznych korzyści) kontynuowania trendu

integracyjnego, szczególnie docenionego po trudnych latach impasu,

powołano dwa komitety: do spraw zmian instytucjonalnych (tzw.

Komitet Dooge`a) oraz do spraw narodów Europy (tzw. Komitet

Adonnino). Efektem ich prac było opracowanie raportów, które

postulowały szybkie stworzenie zintegrowanego rynku wewnętrznego

między państwami Wspólnoty oraz doprowadzenie do powstania tzw.

„Europy Obywateli”. Kolejne spotkanie Rady Europejskiej – w czerwcu

1985 r. w Mediolanie, po przedstawieniu raportu Komisji Europejskiej

w sprawie rynku wewnętrznego, zakończyło się osiągnięciem

porozumienia, które pozwoliło w grudniu tego samego roku na

uzgodnienie treści Jednolitego Aktu Europejskiego.

45/86 KOMISJA vs RADA

Określa warunki ważności aktów wspólnotowych: konieczność

właściwego uzasadnienia, właściwego wyboru podstawy prawnej.

Ogólne kompetencje traktatowe nie zawsze jednak stanowią

odpowiednią i samoistną podstawę prawną do wydania danego aktu.

80/86 KOLPINGHUIS NIJMEGEN

Co do zasady sądy krajowe mają obowiązek interpretować prawo

krajowe w świetle litery i celu dyrektywy, ograniczają to ogóle

zasady- pewności i nie retroaktywności prawa, z czego wynika

ograniczenie skuteczności dyrektywy w zakresie odpowiedzialności

karnej.

302/87– PARLAMENT PRZECIWKO RADZIE KOMITOLOGIA

Trybunał Sprawiedliwości odmówił udzielenia Parlamentowi

Europejskiemu czynnej legitymacji do wnoszenia skarg

bezpośrednich na nieważność aktów prawa pochodnego Unii. Uznał,

że interesów Parlamentu chroni Komisja Europejska, a także państwa

członkowskie i jednostki.

1987 r. - Jednolity Akt Europejski

Data podpisania: 17 lutego 1986 r. / 28 lutego 1986 r.

Data wejścia w życie: 1 lipca 1987 r.

Cel: reforma instytucji w ramach przygotowań do członkostwa Portugalii i

Hiszpanii oraz przyspieszenie procesu decyzyjnego w ramach przygotowań do

efektywnego funkcjonowania jednolitego rynku.

Najważniejsze zmiany: rozszerzenie procedury głosowania większością

kwalifikowaną w Radzie (pojedynczemu krajowi jest trudniej zawetować

proponowane przepisy), utworzenie procedur współpracy i zgody, zwiększenie

wpływu Parlamentu.

Jednolity akt europejski to pierwsza znacząca modyfikacja traktatu rzymskiego

z 1957 roku. JAE formalnie ustanowił powstanie wspólnego rynku

europejskiego, a także umocnił współpracę polityczną krajów Wspólnoty.

Ustanowił on także Radę Europejską i powołał Sąd Pierwszej Instancji UE.

JAE wzmocnił obszar kompetencji Wspólnoty poprzez poszerzenie zakresu jej

działalności, poszerzoną współpracę w zakresie polityki zagranicznej, a także

zwiększył kompetencje Parlamentu Europejskiego. W traktacie tym zniesiono

także dotychczasową zasadę jednomyślności na rzecz zasady większości

kwalifikowanej przy podejmowaniu decyzji przez Radę Ministrów.

70/88 CHERNOBYL

Trybunał przyjmuje systemowo dynamiczną interpretację traktatu w

zakresie kompetencji parlamentu wynikającą z konieczności

wypełnienia istniejącej luki proceduralnej (godzącej w generalną

zasadę równowagi instytucjonalnej) . Wskazał, ze model podziału

kompetencji nie jest dany raz na zawsze, ale powinien być

rozstrzygany systemem case by case. Przełamanie precedensu

„komitologii”.

143/88 92/89 ZUCKERFABRIK

Generalnie sad krajowy nie może orzekać o ważności aktów

wspólnotowych. W wyjątkowych sytuacjach możliwe jest jednak

odejście od tej zasady jeśli strona wnosi przed sadem krajowym

o zastosowanie środka tymczasowego a jednocześnie toczy się

postępowanie przed Trybunałem co do ważności aktu

wspólnotowego. Zawieszenie skuteczności tego aktu będzie działało

do momentu rozstrzygnięcia sprawy przez Trybunał.

106/89 MARLEASING

Trybunał rozwija konstrukcję ze sprawy Van Colson: sąd

krajowy powinien interpretować prawo krajowe w świetle celu

dyrektywy niezależnie od tego czy prawo to było przyjęte w

celu wykonania dyrektywy, czy jest wcześniejsze lub późniejsze

w stosunku do nich.

213/89 FACTORTAME

Państwa obowiązane są do podejmowania wszelkich działań

niezbędnych do zrealizowania ciążących na nich obowiązków

względem Wspólnoty. Wynika z tego zapewnienie efektywnej

ochrony prawnej podmiotom nabywającym prawa na

podstawie pr. wspólnotowego. Roszczenia wynikające z pr.

unijnego muszą być przynajmniej równouprawnione z

roszczeniami opartymi na prawie Unii.

6/90 i 9/90 FRANCOVICH

Wyrok ten stanowi swoiste przypomnienie filozofii Van Gend en Loos

i jest tym samym wzmocnieniem pozycji jednostki, co finalnie

zakończy się rozstrzygnięciem kwestii obywatelstwa europejskiego w

traktacie z Maastricht. Prawo wspólnotowe ustanawia ogólną zasadę,

zgodnie z którą państwa członkowskie obowiązane są naprawić

szkody wyrządzone jednostkom spowodowane naruszeniem prawa

wspólnotowego.

46 i 48/93 BRASSERIE DU PÊCHEUR

Sprawa ta rozwija kwestie podniesione w orzeczeniu Francovich

dodaje do przesłanek odpowiedzialności państwa członkowskiego za

szkodę jednostki element braku konieczności zawinienia ze strony

państwa a także i nieistotność organu dokonującego naruszenia

względem hierarchii wewnątrz państwa. Ważne jest również

podkreślenie autonomii proceduralnej z tym jednak zastrzeżeniem,

że dochodzenie odszkodowania nie może być pozbawione

efektywności i tym samym stać się iluzoryczne.

1993 r. -Traktat z Maastricht Data podpisania: 7 lutego 1992 r.

Data wejścia w życie: 1 listopada 1993 r.

Cel: przygotowanie europejskiej unii walutowej i wprowadzenie

elementów unii politycznej (obywatelstwo, wspólna polityka

zagraniczna i wspólna polityka spraw wewnętrznych).

Najważniejsze zmiany: ustanowienie Unii Europejskiej i

wprowadzenie procedury współdecyzji, przyznanie Parlamentowi

większej roli w procesie decyzyjnym. Ustanowienie nowych form

współpracy między rządami państw członkowskich poprzez

utworzenie obszaru bez granic wewnętrznych, utworzenie Unii

Gospodarczej i Walutowej (a w jej ramach wprowadzenie wspólnej

waluty euro)a także realizację wspólnych polityk: zagranicznej i

bezpieczeństwa, ustanowienie obywatelstwa UE.

Traktat ustanowił Unię Europejską (UE) opartą na 3 filarach:

I - Wspólnota Europejska, Europejska Wspólnota Węgla i Stali i

Euratom,

II - Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa (WPZiB),

III - Wymiar Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych.

2/94 OPINIA

Zasada kompetencji przyznanych wspólnocie musi być

respektowana zarówno w sferze wewnętrznej jej działań jak i

w sferze wewnętrznej jeżeli prawo wspólnotowe przewiduje

uprawnienie instytucji unijnych dla realizacji pewnych celów

w sferze wewnętrznej, instytucje te mogą zawierać umowy

międzynarodowe w tym zakresie mimo braku wyraźnych

postanowień traktatowych. wynika z tego niemożność

przystąpienia UE do EKPCz.

Na przełomie 2012 i 2013 roku sprawa przystąpienia Unii Europejskiej

do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka pojawiła się na nowo. Tym

razem zdaje się, że w nowej rzeczywistości prawnej, jaką stworzyły

Traktaty od 1994 roku Trybunał nie znajdzie przeciwwskazań dla

związania się przez Unię Konwencją.

1999 r. - Traktat z Amsterdamu

Data podpisania: 2 października 1997 r.

Data wejścia w życie: 1 maja 1999 r.

Cel: rewizja ram instytucjonalnych Unii Europejskiej - reforma instytucji

UE w ramach przygotowania do przyjęcia nowych państw

członkowskich, co jednak odłożono w czasie i urzeczywistniono dopiero

w kolejnym traktacie rewizyjnym.

Najważniejsze zmiany: zmiana, nowa numeracja i konsolidacja

traktatów UE i EWG. Ustanowienie bardziej przejrzystego procesu

decyzyjnego (częstsze stosowanie procedury współdecyzji),

wprowadzenie możliwości uchwalenia sankcji dla państwa

członkowskiego naruszającego zasady demokracji, wzmocnienie pozycji

Parlamentu Europejskiego i poszerzenie prerogatyw Trybunału

Sprawiedliwości, a także utworzenie urzędu Wysokiego Przedstawiciela

Unii Europejskiej do spraw Wspólnej Polityki Zagranicznej i

Bezpieczeństwa.

285/98 TANIA KREIL

Sprawa ta jest precedensem integracyjnym gdyż Trybunał wskazuje na

okoliczność obowiązku uwzględniania prawa wspólnotowego również w

sprawach dotyczących obronności, znajdujących się dotychczas w obrębie

wyłącznych kompetencji państwa. Mogą one bowiem pośrednio rzutować

na zobowiązania państwa względem wspólnoty. Każdorazowo dokonywane

jest ważenie interesów państwa i jednostek.

224/01GERHARD KÖBLER

Jest rozszerzeniem odpowiedzialności odszkodowawczej państwa nie tylko

za organy administracyjnie i prawodawcze, ale również za sądownictwo,

niewywiązujące się z obowiązku stosowania prawa Unii.

187/01 i 385/01 HÜSEYIN GÖZÜTOK

Zasada ne bis in idem znajduje zastosowanie również dla postępowań w

innych państwach członkowskich wyłączając dalsze ściganie, jeżeli

oskarżony wywiązał się z nałożonych obowiązków. Stanowi to nowatorskie

podejście do struktury III filaru UE, w ramach którego sprawy wewnętrzne i

karne należą co do zasady do kompetencji państw członkowskich.

Orzeczenie to wraz z późniejszym mu Pupino jest krokiem ku reorganizacji

struktury filarowej i poszerzeniu zakresu kompetencji UE Traktatem z

Lizbony (2009).

36/02 OMEGA

Trybunał w drodze wyjątku dopuszcza możliwość odmiennej

regulacji na poziomie unijnym i krajowym, jeżeli prawo krajowe

zapewnia lepszą skuteczność systemu ochrony jednostki. W takim

przypadku należy wyważyć konkurujące ze sobą racje i może zdarzyć

się sytuacja w której prawo unijne będzie zobowiązane do

„wycofania” się ze sporu i uznania pierwszeństwa systemu

krajowego w konkretnej sprawie z uwzględnieniem jej

sytuacyjności. W sprawie Omega dochodzi tym samym do

przyznania przez TSUE racji Federalnemu Trybunałowi

Konstytucyjnemu RFN.

Precedens ten stał się najgłośniejszym wyrokiem stanowiącym

„wyłom” w dotychczasowej, konsekwentnej i nieugiętej linii

orzeczniczej Trybunału akcentującej prymat prawa wspólnotowego.

2003 r. - Traktat z Nicei

Data podpisania: 26 lutego 2001 r.

Data wejścia w życie: 1 lutego 2003 r.

Cel: reforma instytucji umożliwiająca efektywne funkcjonowanie UE przy

25 państwach członkowskich.

Najważniejsze zmiany: Reorganizacja Komisji Europejskiej

(wprowadzenie systemu zmiany jej składu, wzmocnienie pozycji

przewodniczącego) i utworzenie tzw. nicejskiej metody głosowania w

Radzie, poszerzenie kompetencji Wysokiego Przedstawiciela UE ds.

WPBiZ. Traktat z Nicei rozdzielał na nowo miejsca w Parlamencie

Europejskim i wprowadzał reformę organów sądowniczych,

ustanawiając ich trójinstancyjną strukturę.

105/03 PUPINO

Trybunał uznaje, że zasada solidarności znajduje także zastosowanie

do III filaru UE, mimo, iż pozostaje on sferze kompetencji państw

członkowskich. Zadania Unii były by znacznie utrudnione w realizacji

gdyby zasada lojalnej współpracy nie obowiązywała również w

ramach współpracy policyjnej i sądowej w spr. karnych. Wynika z

tego nakaz dokonywania wykładni pr. krajowego w sposób zgodny z

pr. Wspólnotowym, również w ramach współpracy w III filarze.

168/05 MOSTAZA CLARA

Trybunał rozważając sprawę dotyczącą implementacji dyrektywy o

ochronie konsumentów nałożył na sady krajowe konkretne

obowiązki działania z urzędu, co stanowi o tym, że sądy te w

praktyce orzeczniczej związane są zobowiązaniami nakładanymi

przez prawo unijne. Decyzję tę argumentuje zasadą efektywności.

402/05 KADI

Trybunał stanął przed kontrowersyjną sprawą dotyczącą prawa do

własności i obrony osoby oskarżonej o powiązania z organizacją

terrorystyczną Al-Kaida. Orzekł (uchylając wyrok Sądu), że Unia

Europejska jako strona umów międzynarodowych i podmiot

obowiązków z nich wynikających musi zapewnić ich wykonanie,

jednocześnie jednak zachowując spójność i zgodność we własnym

systemie prawnym.

2004/2005 r.- Ugrzęźnięcie Traktatu ustanawiającego

Konstytucję dla Europy w procedurze ratyfikacyjnej

Szczyt Rady Europejskiej w Laeken w 2001 roku zakończył się wspólną deklaracją w

sprawie opracowania projektu Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy.

Stosowny Konwent Europejski ukończył go w lipcu 2003 roku. Po wprowadzeniu

stosownych poprawek na skutek burzliwych negocjacji państw członkowskich, został

uzgodniony w 18 czerwca 2004 roku (uroczyście podpisany w Rzymie w październiku

2004 r.). Wówczas poddany został we wszystkich państwach Unii Europejskiej

procedurom ratyfikacyjnym.

Zaakceptowana przez Radę Europejską wersja konstytucji upraszczała system

głosowania, zawierała dyspozycję do osiągania w trudnych sprawach kompromisu,

zastępowała wszystkie dotychczasowe traktaty Wspólnot, definiowała rodzaje

instytucji i aktów prawnych UE – ustanawiając ich nową nomenklaturę, uznawała

Kartę Praw Podstawowych za integralną część Konstytucji, reorganizowała Komisję

Europejską, wprowadzała urząd Ministra Spraw Zagranicznych UE, nadawała Unii

osobowość prawną, wprowadzała zapis dotyczący tzw. inicjatywy obywatelskiej.

Referenda ratyfikacyjne przeprowadzone we Francji i Holandii zakończyły się

niekorzystnym dla Konstytucji dla Europy wynikiem. Okres debaty nad treścią

traktatu przedłużono do 2008 roku, co de facto doprowadziło do porzucenia

inicjatywy.

2009 r. -Traktat z Lizbony

Data podpisania: 13 grudnia 2007 r.

Data wejścia w życie: 1 grudnia 2009 r.

Cel: Unia Europejska ma stać się bardziej demokratyczna, skuteczniejsza i

zajmować wspólne stanowisko w sprawie globalnych problemów.

Najważniejsze zmiany: Traktat lizboński nadaje Unii Europejskiej

osobowość prawną, znosi system filarowy i na jego miejsce wprowadza

podział kompetencji na: wyłączne państw członkowskich, wyłączne Unii

Europejskiej oraz dzielone.

Przyznaje większe uprawnienia Parlamentowi Europejskiemu (legitymacja

demokratyczna UE) i podkreśla rolę parlamentów krajowych (przyznanie im

prerogatyw w zakresie ochrony zasady pomocniczości), zmienia procedury

głosowania w Radzie – znosi nicejską metodę głosowania na rzecz tzw.

zasady podwójnej większości. Wprowadza zapis o europejskiej inicjatywie

obywatelskiej. Powołuje stałego przewodniczącego Rady Europejskiej,

nowego Wysokiego Przedstawiciela do spraw zagranicznych i reorganizuje

służby dyplomatyczne UE, poszerzając kompetencje Unii w zakresie

wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Po raz pierwszy ustala

procedurę wystąpienia państwa z Unii.

C-208/09 WITTGENSTEIN

Trybunał wskazał, że regulacje prawne państw członkowskich przyjęte w

zakresie ich kompetencji wewnętrznych muszą respektować ogólne zasady

prawa unijnego i pozostawać w zgodzie z nimi. Jednak w związku z tym, że

austriacka ustawa o zniesieniu szlachectwa wprowadza w życie bardziej

ogólną zasadę równości wszystkich obywateli austriackich wobec prawa,

która podlega ochronie w porządku prawnym Unii jako ogólna zasada

prawa, swobody wynikające z traktatów muszą ustąpić przed

uregulowaniem krajowym.

C-434/09 McCARTHY

Trybunał Sprawiedliwości UE ogranicza możliwość powoływania się przez

jednostkę na swobody traktatowe, wskazując że niemożliwe jest

wywodzenie praw z dyrektywy 2004/38, jeżeli skarżący obywatel UE nigdy

nie skorzystał z regulowanej przez nią swobody przemieszczania się.

Wyjątek od tej zasady można dopuścić tylko w przypadku użycia wobec

takiej osoby środków skutkujących pozbawieniem jej skutecznego

korzystania z istoty uprawnień obywatela UE.

Dziękujemy za uwagę

Alicja Gawinecka Dawid Rogoziński

Grupa PS 202