OPIS ZAJĘĆ NA STUDIACH DOKTORANCKICH

INSTYTUT SLAWISTYKI PAN

ROK AKADEMICKI 2015/16

ZAJĘCIA OBLIGATORYJNE

dr hab. Grażyna Szwat-Gyłybow, prof. IS PAN

Z zagadnień transferu kulturowego w okresie modernizacji.

Myśl protestancka w kulturach Slavia Orthodoxa SEMINARIUM DOKTORANCKIE

Semestr I i II

Seminarium poświęcone będzie problematyce adaptacji myśli protestanckiej na gruncie

słowiańskich kultur prawosławnych lub postprawosławnych. Materiałem źródłowym będą

rozumiane na sposób akanoniczny teksty kultury, dokumentujące zjawisko inkulturacji

protestanckiego paradygmatu formacyjnego poza obszarem ściśle misyjnym. Podczas zajęć

studenci zapoznają się z metodologiami kulturoznawczymi, dostarczającymi nowoczesnych

narzędzi do badań nad tego rodzaju transferem kulturowym. Seminarium stawić będzie

nawiązanie do prowadzonych w IS PAN zajęć z zakresu migracji idei na Słowiańszczyźnie.

Zagadnienia szczegółowe zostaną sprecyzowane na spotkaniach wstępnych i dostosowane

do zainteresowań geo- i historyczno-kulturowych uczestników seminarium.

Literatura obligatoryjna:

Augustinos G. Enlightened” Christians and the “Oriental” Churches: Protestant Missions to

the Greeks in Asia Minor, 1820-1860, “Journal of Modern Greek Studies”, Vol. 4, No

2, October 1986, 131, 129-142 ;

Assmann Jan. Translating Gods: Religion as a Factor of Cultural (Un)Translatability, in

S. Budlick & W. Iser (eds.), The Translatability of Cultures: Figurations of the Space

Between, Stanford, CA 1996, 25-36.

Burke Peter et al. (eds.): Cultural Translation in Early Modern Europe, Cambridge 2007.

Csáky Moritz, Pamięć transnarodowa – fenomen hybrydyczny? Kultura jako przestrzeń

komunikacji [Transnational memory: a hybrid phenomenon? Culture as a space of

communication], (in:) Polsko-niemieckie miejsca pamięci, eds. R. Traba, H.H. Hahn et

al., Vol. 4, pp. 30-47.

Espagne Michele, Les transferts culturels franco-allemands. PUF, Paris 1999

Gordon Melton J., Encyclopedia of Protestantism:

https://books.google.pl/books?id=bW3sXBjnokkC&pg=PA285&lpg=PA285&dq=prot

estantism+in+india+million&source=bl&ots=PULQy1B0AR&sig=UdrVx1oN-

CdUt63TrEoTGtAklU8&hl=pl&sa=X&ei=pqReU7avKYSQ7Ab5mYGQAg&ved=0C

IIBEOgBMAg#v=onepage&q=protestantism%20in%20india%20million&f=false

Kitromolodis P. Religious Criticism between Orthodoxy and Protestantism. Ideological

Consequences of Social Conflict in Smyrna, “Jahrbuch der Österreichischen

Byzantinistik” 32/ 6, 1982, p. 115-124.

Marczewska-Rytko M., Religia i polityka w globalizującym się świecie, Wydawnictwo

UMCS, Lublin 2010.

Posern-Zieliński A. (red.), Tolerancja i jej granice w relacjach międzykulturowych,

Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2004.

Ramet Sabrina P. (ed), Protestantism and Politics in Eastern Europe and Russia: The

Communist and Post-Communist Eras (1992)

https://books.google.pl/books?id=O4GGgAmzl3gC&pg=PA95&lpg=PA95&dq=prote

stants+in+eastern+europe&source=bl&ots=YjoJZqAJgZ&sig=dihMlt4kux4AcQ6lfoP

pz3RrKzw&hl=pl&sa=X&ved=0CDMQ6AEwATgKahUKEwiSnZfNirjHAhWD1Sw

KHTxIDHU#v=onepage&q=protestants%20in%20eastern%20europe&f=false

Szacki Jerzy, Tradycja. Zarys problematyki, Warszawa 1971.

Schilling Heinz et al. (eds.), Religion and Cultural Exchange in Europe: 1400–1700,

Cambridge 2006.

Schmale Wolfgang, Cultural Transfer, (by Original in German, displayed in English

Published: 2012-12-05)

http://ieg-ego.eu/en/threads/theories-and-methods/cultural-transfer/wolfgang-schmale-

cultural-

transfer/?searchterm=Cultural%20Transfer&set_language=en&set_language=en

Stockhorst, Stefanie (ed.), Cultural Transfer Through Translation: The Circulation of

Enlightened Thought in Europe by Means of Translation, Amsterdam et al. 2010,

https://books.google.pl/books?hl=pl&lr=&id=FXI7rZS-

rAYC&oi=fnd&pg=PA7&dq=cultural+transfer+definition&ots=ylUkrrs8JS&sig=1C

Uxe5G1yB18qdJZNBm58PnH518#v=onepage&q=cultural%20transfer%20definition

&f=false

Szahaj Andrzej, Zniewalająca moc kultury. Artykuły i szkice z filozofii i kultury, poznania i

polityki, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2004.

Taylor Charles, A Secular Age, Harvard 2007 (lub Taylor Ch., Nowoczesne imaginaria

społeczne, przeł. A. Puchejda, K. Szymaniak, Kraków 2010).

Taylor Charles, Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, Warszawa 2001.

Literatura fakultatywna:

UWAGA: Dodatkowe opracowania i źródła, związane w zainteresowaniami studentów,

będą podawana będą na zajęciach.

Broomans Petra and Sandra van Voorst (Eds.), Karina Smits (Assistant Ed.), Rethinking

Cultural Transfer and Transmission. Reflections and New Perspectives (2012).

Broomans Petra (ed.), From Darwin to Weil. Women as Transmitters of Ideas (2009).

Broomans Petra & Marta Ronne (eds.), In the Vanguard of Cultural Transfer. Cultural

Transmitters and Authors in Peripheral Literary Fields (2010).

Clarke, J. Bible Societies, American Missioneries and thе Natioinal Revival of Bulgaria. New

York, 1971 (Diss. 1937).

Don Fairbairn, Eastern Orthodoxy: Five Protestant Questions, “East-West Church &

Ministry Report”, 3 (Spring 1995), 5-7

(http://www.eastwestreport.org/articles/ew03204.htm).

Gil D., Historiozofia serbska I połowy XX wieku a rosyjska myśl religijna, w: L. Liburska

(red.), Kultura rosyjska w ojczyźnie i diasporze. Księga jubileuszowa prof. Lucjanowi

Suchankowi, Kraków 2007, s. 25-34.

Gil D., Prawosławie. Historia. Naród. Miejsce kultury duchowej w serbskiej tradycji

i współczesności, Kraków 2005.

Hall William W., Puritans in the Balkans, Sofia: Cultura, 1938.

Noble Ivana, Noble, Timothy Orthodox Theology in Western Europe in the 20th Century

(by Original in English, displayed in English, published: 2013-07-04 )

http://ieg-ego.eu/en/threads/crossroads/religious-and-confessional-spaces/ivana-noble-

tim-noble-orthodox-theology-in-western-europe-in-the-20th-century?set_language=en

de Lazari Andrzej, Idee w Rosji. Leksykon rosyjsko-polsko-angielski, pod red., t.1-4,

Warszawa 1999 i nast.

Schenk Frithjof Benjamin, Mental Maps: The Cognitive Mapping of the Continent as an

Object of Research of European History (by Original in German, displayed in English)

Published: 2013-07-08) http://ieg-ego.eu/en/threads/crossroads/mental-maps.

Британски документи за историjата на Македониjа. Т. ІV, (1857-1885). Редакциjа

Драги Горгиев. Скопjе, 2003, 610-616.

Курило О.В. Лютеране в России: XVI-XX вв., Фонд «Лютеранское наследие», Москва

2002.

Памятники к истории протестантства в России // Чтения Об-ва любителей духовн.

просвещения. 188?;

Цветаев Дм. Протестанты и протестантство в России до эпохи преобразований,

Москва 1890.

Цацаноска Р., Историко-социолошки приказ на протестантизмот во Македония,

„Гласник”, год. 46, Скопjе, 2002, с. 37.

Реформацията. История и съвременни измерения, София 2007.

Несторова Т., Американските мисионери след българите (1858-1912), София 1991.

Шопов П., Пропагандната и просветната дейност на американските библейски

общества в българските земи през XIX век, „Известия на Института за история“,

Т. XXIII, 1974, 149-184.

Българо-американски културни и политически връзка през ХІХ- първата половина на

ХХ век, София 2004.

Mazower M., Salonica City of Ghosts. Christians, Muslima and Jews 1430-1950, New York

2005.

Milanja C., Konstrukcije kulture. Modeli kulturze modernizacije u Hrvatskoj u 19. stoljeću,

Zagreb 2012.

Perović L. (ed.), Srbija u modernizacijskim procesima 19. i 20. veka. Uloga elita, Beograd 2003.

Forma zaliczenia: praca pisemna (esej; opracowanie), aktywność na zajęciach

(przygotowanie referatu et al.), obecność na zajęciach

Aktywność na zajęciach – 40 %

Referat – 30 %

Obecność na zajęciach 30%

Łączna liczba punktów - 2,5 ECTS

***************************************************************************

dr hab. Wanda Szulowska, prof. IS PAN

Wprowadzenie do onomastyki i antroponimia

SEMINARIUM DOKTORANCKIE

Semestr I

Tematem zajęć będą: wprowadzenie do onomastyki i antroponimia. Przedmiotem wykładów

będzie przedstawienie historii onomastyki w Polsce (z ewentualnymi nawiązaniami do

onomastyki uprawianej w innych krajach słowiańskich), pokazanie jej miejsca wśród innych

nauk językoznawczych, omówienie zagadnień teoretycznych (m.in.: znaczenia i funkcji nazw

własnych, kategorii nazw własnych i ich klasyfikacji, zagadnienia poprawnościowe) oraz

pokazanie, w jaki sposób nazwy własne są ściśle powiązane z kulturą, historią ogólną i

historią języka oraz dialektologią. Rozwój imion (od imion rodzimych do imion

chrześcijańskich i przejętych z innych tradycji, mody imiennicze) oraz nazwisk na tle

kulturowym i społecznym, a także ich specyfika regionalna.

Literatura obligatoryjna:

Cieślikowa A., Derywacja paradygmatyczna w staropolskiej antroponimii, Kraków 1991.

Cieślikowa A., Staropolskie odapelatywne nazwy osobowe. Proces onimizacji, Wrocław

1990.

Górnowicz H., Wstęp do onomastyki, Gdańsk 1988.

Grzybowski S., Nazwisko i jego stałość jako elementy identyfikacji osoby w dawnym prawie

polskim, „Onomastica” III, 1957, s. 485-514.

Kaleta Z., Ewolucja nazwisk słowiańskich, Kraków 1991.

Kaleta Z., Nazwisko w kulturze polskiej, Warszawa 1998.

Karpluk M., Słowiańskie imiona kobiece, Wrocław 1961.

Malec M., Budowa morfologiczna staropolskich złożonych imion osobowych, Wrocław 1971.

Malec M., Imię w polskiej antroponimii i kulturze, Kraków 2001.

Malec M., Staropolskie skrócone nazwy osobowe od imion dwuczłonowych, Wrocław 1982.

Malec, Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce, Kraków 1994.

Milewski T., Indoeuropejskie imiona osobowe, Wrocław 1969.

Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej, redaktor naukowy R. Mrózek,

Katowice 2004.

Polskie nazwy własne. Encyklopedia, pod red. E. Rzetelskiej-Feleszko, Warszawa-Kraków

1998.

Skowronek K., Współczesne nazwisko polskie, Kraków 2001.

Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, cz. 1 Odapelatywne

nazwy osobowe, opr. A. Cieślikowa przy współudziale J. Szymowej i K. Rymuta,

Kraków 2000; cz. 2 Nazwy osobowe pochodzenia chrześcijańskiego, opr. M. Malec,

Kraków 1995; cz. 3 Odmiejscowe nazwy osobowe, opr. Z. Kaleta i cz. 4 Nazwy

osobowe pochodzące od etników, opr. E. Supranowicz, Kraków 1997; cz. 5 Nazwy

osobowe pochodzenia niemieckiego, opr. Z. Klimek, Kraków 1997; cz. 6 Nazwy

heraldyczne, opr. M. Bobowska-Kowalska, Kraków 1995.

Słownik staropolskich nazw osobowych, t. I-VII, pod red. W. Taszyckiego (t. VII – Suplement

pod red. M. Malec), Wrocław 1965-87.

Šrámek R., Úvod do obecné onomastiky, Masarykova univerzita, 1999.

Literatura fakultatywna:

Bystroń J. S., Księga imion w Polsce używanych, Warszawa 1938.

Bystroń J. S., Nazwiska polskie, Lwów; wyd. 2 uzupełnione – Lwów 1936, reprint Warszawa

1993.

Fross H., Sowa F., Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny, Kraków, t. I-IV,

Kraków 1975 i n..

Gala S., Polskie nazwy osobowe z podstawowym -l-/-ł- w części sufiksalnej, Łódź 1985.

Rymut K., Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. I-II, Kraków 1999-2001.

Słownik imion współcześnie w Polsce używanych, wyd. K. Rymut, Kraków 1995.

Taszycki W., Polskie nazwy osobowe, Kraków 1924; przedruk [w:] Rozprawy i studia

polonistyczne, t. IV: Onomastyka i historia języka polskiego, Wrocław 1968, s. 21-40.

Literatura dla zainteresowanych:

Borek H., Szumska M., Nazwiska mieszkańców Bytomia od końca XVI w wieku do roku 1740.

Studium nazewnicze i społeczno-narodowościowe, Warszawa 1976.

Breza E., Pochodzenie przydomków szlachty Pomorza Gdańskiego, Gdańsk 1978.

Bubak J., Księga naszych imion, Wrocław 1993.

Bubak J., Proces kształtowania się polskiego nazwiska mieszczańskiego i chłopskiego,

Kraków 1986.

Czachorowska M., System antroponimiczny w wielkopolskich rotach sądowych, Bygdoszcz

1998.

Czaplicka-Niedbalska M., Nazwiska mieszkańców Bydgoszczy od II poł. XV w. do I poł. XVII

w., Bydgoszcz 1996.

D. Kopertowska D., Kieleckie antroponimy XVI i XVII wieku, Kielce 1980.

Kowalik-Kaleta Z., Staropolskie nazwy osobowe motywowane przez nazwy miejscowe,

Wrocław 1981.

Kupiszewski W., Dlaczego Agnieszka a nie Ines? Wybierz imię dla swego dziecka, Warszawa

1991.

Matuszewski J., Polskie nazwisko szlacheckie, Łódź1975.

Rospond S., Nazwiska Ślązaków, Opole 1960.

Surma G., Nazwy osobowe w Opoczyńskiem, Gdańsk 1991.

Szulowska W., Dawna antroponimia Mazowsza (XV-XVII w.),Olsztyn 2004.

Tichoniuk B, Antroponimia południowej Białostocczyzny w XVI wieku, Opole 1988.

Wolnicz-Pawłowska E., Szulowska W., Antroponimia polska na Kresach południowo-

wschodnich. Warszawa 1998.

Żabska B., Nazwiska polskie typu dopełniaczowego, Warszawa 1977.

Forma zaliczenia: obecność na zajęciach

Łączna liczba punktów – 1,25 ECTS

***************************************************************************

dr hab. Katarzyna Wrzesińska

Rasa – cywilizacja – tożsamość. Wprowadzenie do problematyki

SEMINARIUM DOKTORANCKIE

Semestr I

1. Pojęcia rasa, cywilizacja i tożsamość w myśli polskiej w na przełomie XIX i XX

wieku

2. „Zderzenie cywilizacji” według Mikołaja Danilewskiego i Samuela Huntingtona

3. Czy Słowianie to prawdziwi Aryjczycy?

4. Kategoria rasy w piśmiennictwie Narodowej Demokracji

5. Współczesne przejawy rasizmu (np. w polityce, sporcie)

Cel planowanych zajęć ma stanowić przybliżenie problematyki związanej z pojęciem rasy,

stosowanym jako kategoria opisu wspólnot ludzkich. Przegląd tematyki ma posłużyć

zwróceniu uwagi na niejednoznaczność stosowanego terminu (kontekst biologiczny,

kulturowy, potoczny) oraz na wagę czynnika różnorodności cywilizacyjnej w dokonywaniu

podziałów między społecznościami i jego znaczenia dla kształtowania się poczucia

tożsamości człowieka. Towarzyszący wątek stanowić będzie kwestia megalomanii

narodowej, a więc mitologizacji dziejów, charakterystycznej dla wspólnot ludzkich: plemion,

ras i narodów. Zajęcia, częściowo w formie wykładu, częściowo w formie dyskusji na

podstawie lektur mają posłużyć wyjaśnieniu roli wymienionych aspektów w przeszłości jak

i współcześnie.

Literatura (do wyboru podług zainteresowań):

Bystroń J. S., Megalomania narodowa. Źródła – teorie – skutki, Warszawa i in. 1924

Dmowski, R., Myśli nowoczesnego Polaka, Lwów 1904

Huntington S., Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, przeł. H. Jankowska,

Warszawa 2000

Michalski M., Dawni Słowianie w tradycji polskiej pierwszej połowy XIX wieku.

W poszukiwaniu tożsamości wspólnotowej, Poznań 2013

Nowak A., Teoria walki cywilizacji Mikołaja Danilewskiego, w: tenże, Polacy, Rosjanie

i biesy, Kraków 1998

Szczurkiewicz T., Studia socjologiczne, Warszawa 1969, s. 131-192

Tyrała R., O jeden takson za dużo. Rasa jako kategoria społecznie problematyczna,

Warszawa 2005.

„Tematy z Szewskiej” 2014, nr 3 i 4 (w całości poświęcone zagadnieniu rasy, dostępne w

Internecie) .

Forma zaliczenia: obecność na zajęciach oraz krótkie zreferowanie wybranej lektury lub

interesującego jej fragmentu podczas zajęć, przedstawienie własnej opinii, udział w dyskusji

Łączna liczba punktów – 1,25 ECTS

***************************************************************************

dr hab. Ewa Golachowska, prof. IS PAN

Religia, język, tożsamość na pograniczach. Przeszłość i współczesne przemiany

SEMINARIUM DOKTORANCKIE

Semestr II

Na zajęciach podjęty zostanie temat wzajemnych relacji religii i języka oraz ich roli

w kształtowaniu się tożsamości narodowej (etnicznej) na pograniczu polsko-

wschodniosłowiańskim, polsko-czeskim oraz mniejszościowych grup religijnych

(chrześcijańskich) rozproszonych na terenie całego kraju. Powiązanie religii z tożsamością

narodową w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w XX wieku jest zjawiskiem znanym

i dość dobrze opisanym. W ostatnich latach zainteresowanie badaczy skupia się na młodych

przedstawicielach różnych grup religijnych i narodowych, którzy redefiniują swoją

identyfikację narodową lub religijną, dokonując samookreślenia w nowych okolicznościach

(społecznych i politycznych).

Tłem tych zjawisk jest pogranicze i jego specyfika, do której należą: kontakty językowe,

wielojęzyczność, wielokulturowość, wieloetniczność i złożona tożsamość jego mieszkańców.

Analiza teoretycznych i praktycznych zagadnień dotyczących badania, definiowania

i opisywania fenomenu pogranicza będzie stanowić integralną część zajęć.

Literatura obligatoryjna:

Babiński G., Pogranicze polsko-ukraińskie: Etniczność, zróżnicowanie religijne, tożsamość,

Kraków 1997.

Engelking A., Nacje to znaczy grupy religijne. O wynikach etnograficznych badań

terenowych na Grodzieńszczyźnie, „Kultura i Społeczeństwo” 1996, nr 40(1) .

Engelking A., Golachowska E., Zielińska A., Tożsamość, język i pamięć w sytuacji

pogranicza. Uwagi wprowadzające [w:] Engelking A., Golachowska E., Zielińska A.

[red.], Tożsamość – język – rodzina. Z badań na pograniczu słowiańsko-bałtyckim,

Warszawa 2008, s. 7–24.

Golachowska E., Jak mówić do Pana Boga. Wielojęzyczność katolików na Białorusi na

przełomie XX i XXI wieku, Warszawa 2012.

H. Krasowska, Problem języka liturgii w kościele katolickim na Bukowinie Karpackiej (na

przykładzie parafii storożynieckiej), [w:] Polszczyzna za granicą jako język

mniejszości i języki mniejszościowe w Polsce, red. E. Dzięgiel, A. Zielińska, t. 1,

Warszawa 2009, s. 123–134.

Kubica G., Śląskość i protestantyzm. Antropologiczne studia o Śląsku Cieszyńskim, proza,

fotografia, Kraków 2011.

Smułkowa E., Białoruś – Polska. Zagadnienia społeczno-polityczne, w: Smułkowa Elżbieta,

Białoruś i Pogranicza. Studia o języku i społeczeństwie, Warszawa 2002, ss. 481–582.

Straczuk J., Cmentarz i stół. Pogranicze prawosławno-katolickie w Polsce i na Białorusi,

Wrocław 2006.

Zowczak M., O długim trwaniu Polaków na Podolu. Imponderabilia tożsamości, [w:] Podole

i Wołyń. Szkice etnograficzne, red. M. Zowczak, Ł. Smyrski, Warszawa 2003, s. 9–76.

Literatura uzupełniająca:

Babiński G., Pogranicza stare i nowe. Ciągłość i zmiana procesów społecznych, [w:]

Pogranicza etniczne w Europie. Harmonia i konflikty, red. K. Kazimierz, A.

Sadowski, Białystok 2001, s. 69–82.

Barth F., Grupy i granice etniczne: społeczna organizacja różnic kulturowych, [w:] Tegoż,

Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, tłum. z ang., wybór i

przedmowa M. Kempny, E. Nowicka, red. M. Buchowski, Warszawa 2004, s. 348–

377.

Bieńkowska-Ptasznik M., Polacy – Litwini – Białorusini. Przemiany stosunków etnicznych na

północno-wschodnim pograniczu Polski, Białystok 2007.

Borowik I., Odbudowywanie pamięci. Przemiany religijne w Środkowo-Wschodniej Europie

po upadku komunizmu, Kraków 2000.

Czyżewski K., Ścieżka pogranicza / The path of the bordeland, Sejny: „Pogranicze” (tekst

równoległy polski i angielski) 2001.

Kabzińska I., Człowiek na pograniczu kulturowym, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”

2006, nr 3-4, s. 271–282.

Pawluczuk W., Pogranicze narodowe czy pogranicze cywilizacyjne?, „Pogranicze. Studia

Społeczne” 1999, t. VIII, s. 23–31.

Smułkowa E., Badanie pograniczy językowych – uwagi metodologiczne, [w:] Gwary dziś, cz.

2: Regionalne słowniki i atlasy gwarowe , red. J. Sierociuk, Poznań 2003, s. 45–56.

Zielińska A., Mowa pogranicza. Studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim,

Warszawa 2013.

Literatura dla zainteresowanych:

Babiński G., Tożsamości na pograniczach, [w:] Tożsamość bez granic. Współczesne

wyzwania, red. E. Budakowska, Warszawa 2005, s. 99–117.

Buchowski M., Antropologiczne kłopoty z multikulturalizmem, [w:] Czy klęska

wielokulturowości?, red. H. Mamzer, Poznań 2008, s. 15–51.

Mariański J. Sekularyzacja – desekularyzacja – nowa duchowość. Studium socjologiczne.

Kraków 2013.

Konstrukcje i destrukcje tożsamości I. Wokół religii i jej języka, red. E. Golachowska, A.

Zielińska, Warszawa 2011.

Nikitorowicz J., Pogranicze, tożsamość, edukacja międzykulturowa, Białystok 1995.

Pasieka A., Wielokulturowość po polsku. polityka wielokulturowości jako mechanizm

umacniania polskości, „Kultura i Społeczeństwo” 2013, nr 3, s. 129–155.

Szyfer A., Ludzie pogranicza – kulturowe uwarunkowania osobowości, Poznań 2005.

Załęcki, P., Konwersja religijna w perspektywie fenomenologicznej, Kwartalnik

Religioznawczy „Nomos”, 1995 nr 11, s. 19–27.

Zenderowski R., Religia a tożsamość narodowa i nacjonalizm w Europie Środkowo-

Wschodniej. Między etnicyzacją religii a sakralizacją etnosu (narodu), Wrocław 2011.

Zielińska A., Mowa pogranicza. Studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim,

Warszawa 2013.

Forma zaliczenia: Aktywny udział w dyskusji na zajęciach oraz krótki esej (maksymalnie 3

strony) na wybrany temat z zakresu podejmowanej problematyki.

Łączna liczba punktów – 1,25 ECTS

***************************************************************************

dr hab. dr Anna Kotłowska

Specyfika literatury bizantyńskiej

Seminarium doktoranckie

Semestr II

Celem zajęć jest ukazanie cech charakterystycznych literatury bizantyńskiej, tzn. literatury

w języku greckim, rozwijającej się we wschodniej części Morza Śródziemnego od IV do XV

w. n.e. Na podstawie zadanych lektur i dostarczonych przez prowadzącego materiałów

omówione zostaną zagadnienia: a) kultura rękopiśmienna i jej wpływ na obieg książki; b)

tradycja antyczna w topice bizantyńskiej; c) rola społeczna pisarza w Bizancjum, polityka

kulturalna państwa; d) nowatorstwo literatury bizantyńskiej. Lektury zostały dobrane tak, aby

zilustrować jak najszersze spektrum gatunkowe.

Literatura obligatoryjna:

Małgorzata Borowska, Dijenis Akritas, Warszawa 1998.

Cezary Dobak, Niketas Magister. Żywot św. Teoktyste z Lesbos, Poznań 2014.

Anna Kotłowska, Księga eparcha, Poznań 2010; 2011.

Zygmunt Kubiak, Antologia Palatyńska, Warszawa 1992.

Literatura fakultatywna:

Judith Herrin, Bizancjum, Poznań 2009.

Oktawiusz Jurewicz, Historia literatury bizantyńskiej, Warszawa [wiele wydań].

Anna Kotłowska, Zwierzęta w kulturze literackiej Bizantyńczyków, Poznań 2013.

Forma zaliczenia: Ocena na podstawie obowiązkowej obecności oraz aktywności na

zajęciach.

Łączna liczba punktów – 1,25 ECTS

***************************************************************************

dr hab. Lilla Moroz-Grzelak, prof. IS PAN

Uprawianie nauki w zakresie badań slawistycznych

WARSZTATY

Semestr I i II

W całorocznym cyklu zajęć – na przykładach koncentrujących się wokół problematyki

dotyczącej Słowiańszczyzny (głównie południowej) – ukazane zostaną dylematy badawcze

humanisty. Podczas interdyscyplinarnych warsztatów omówione zostaną nie tylko kierunki

badań slawistycznych w kontekście współczesnych trendów w nauce. W założeniu zajęcia

mają umożliwić słuchaczom poruszanie się w świecie nauki i doskonalenie ich warsztatu

naukowego. Zróżnicowane tematy poszczególnych zajęć będą pretekstem do prowadzenia

ożywionej dyskusji nad nurtującymi słuchaczy problemami badawczymi, które winny

umożliwić nie tylko poszukiwanie właściwych odpowiedzi dotyczących miejsca slawistyki

w humanistyce, ale przede wszystkim wytyczyć kierunek ich własnych dociekań.

W trakcie jednorazowych zajęć wstępnych (tylko doktoranci I roku), w kontekście

zachodzących zmian, przedstawione zostaną kwestie związane z regulacjami dotyczącymi

norm etycznych w badaniach naukowych.

Literatura zalecana:

C. Wright Mills, Wyobraźnia socjologiczna, Warszawa 2007.

Teoria. Literatura. Życie. Praktykowanie teorii w humanistyce współczesnej, red. A.

Legeżyńska, R. Nycz, Warszawa 2012.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Eco U., Jak napisać pracę dyplomową. Poradnik dla humanistów, Warszawa 2007.

Gambarell G., Łucki Z., Jak przygotować pracę dyplomową lub doktorską, I wyd. Kraków

1996, kolejne 2006.

Kolman R., Poradnik dla doktorantów i habilitantów, wyd. I 1994, kolejne, rozszerzone

Bydgoszcz 2004.

Mendela T., Metodyka pisania prac doktorskich, I wyd. 1994, kolejne Poznań 2010.

Pieter J., Ogólna metodologia pracy naukowej, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967.

Pieter J., Z zagadnień pracy naukowej, Wrocław [i in.] 1974.

Pieter J., Zarys metodologii pracy naukowej, Warszawa 1975.

Wójcik K., Piszę akademicką pracę promocyjną, licencjacką, magisterską, doktorską,

Warszawa 2005, wyd.VII Warszawa 2011.

Forma zaliczenia: praca pisemna

Łączna liczba punktów za semestr zimowy i letni – 1,5 ECTS

ZAJĘCIA FAKULTATYWNE

dr Zofia Rudnik-Karwatowa,

dr Marcin Fastyn, dr Paweł Kowalski –

Zespół Centrum Slawistycznej Informacji Naukowej

Systemy bibliograficzne

KONWERSATORIUM DOT. ŹRÓDEŁ INFORMACJI BIBLIOGRAFICZNEJ

W PRACY BADAWCZEJ SLAWISTY

Semestr I

Zajęcia dostarczą Słuchaczom wiedzy, umiejętności i kompetencji umożliwiających sprawne

korzystanie z dziedzinowych i ogólnych dokumentacyjnych systemów informacyjnych:

serwisów, baz danych i repozytoriów. Dzięki temu Uczestnicy warsztatów będą przygotowani

do efektywnego wykorzystania w pracy naukowej dorobku środowiska zawodowego,

udostępnionego w serwisach, bazach danych i repozytoriach.

Program zajęć przewiduje prezentację najważniejszych systemów informacyjno-

wyszukiwawczych z zakresu slawistyki.

Zajęcia będą otwarte nie tylko dla doktorantów, ale także dla wszystkich tych, którzy chcą

nadążać za postępującymi zmianami, jakie zachodzą w systemie otwartej nauki.

Informacje szczegółowe o poszczególnych tematach będą podawane z wyprzedzeniem na

stronie internetowej Instytutu.

Forma zaliczenia – obecność, sprawdzian umiejętności praktycznych

Łączna liczba punktów – 2 ECTS

***************************************************************************

mgr Ewa Serafin

Przygotowanie wniosków grantowych

WARSZTATY

Semestr I

Celem zajęć jest zapoznanie doktorantów z wymogami, jakie stawia przed nimi

i naukowcami systemem nauki i szkolnictwa wyższego. Podczas kursu przedstawione zostaną

metody poszukiwania konkursów grantowych. Zajęcia służyć będą także pisaniu wniosków

grantowych: przyjrzymy się najczęściej popełnianym błędom, poznamy sposoby tworzenia

kosztorysu, nauczymy się formułować treści w opisie merytorycznym i plan zadań

badawczych.

Forma zaliczenia: Obecność, aktywność oraz przygotowanie pod kierunkiem prowadzącej

roboczej wersji własnego wniosku grantowego.

Łączna liczba punktów – 1 ECTS

***************************************************************************

dr Anna Jawor, mgr Anna Kurowicka

Transformacja norm seksualnych i tożsamości narodowej w Polsce po 1989 roku.

Krytyczna analiza dyskursu II

INTERDYSCYPLINARNE KONWERSATORIUM MONOGRAFICZNE Z ZAKRESU

NAUK HUMANISTYCZNYCH

Zajęcia organizowane w ramach programu PATTERNS Lectures

(ERSTE Foundation/WUS Austria)

Semestr II

Celem zajęć jest refleksja nad dynamiką relacji norm seksualnych z tożsamością

narodową w kontekście transformacji kulturowej w Polsce – od 1989 roku po dziś. Podczas

zajęć studenci będą zachęcani do krytycznego namysłu nad specyfiką norm seksualnych w

Polsce, ale także na tle innych państw Europy Środkowo-Wschodniej. Refleksji poddany

zostanie wpływ Kościoła katolickiego, dziedzictwa socjalizmu, neoliberalnych reform

rynkowych, prawa i sztuki współczesnej na takie kategorie, jak rodzina, reprodukcja,

heteroseksualność, monogamia… Analiza będzie oparta na przykładach z bieżących debat

politycznych, społecznych, kultury popularnej, sztuki współczesnej, literatury pięknej, danych

socjologicznych i życia codziennego.

W ramach kursu odbędzie się kilka wykładów zaproszonych gości; wśród nich Hadley

Z. Rekin – antropolog z Central European University w Budapeszcie, Joanna Mytkowska –

dyrektorka Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie i Maria Mayerchyk – etnolożka z

Narodowej Akademii Nauk Ukrainy.

Zajęcia będą kontynuacją kursu z roku 2015 i są otwarte zarówno dla nowych,

jak i dotychczasowych uczestników.

Łączna liczba punktów – 1,5 ECTS

***************************************************************************

dr Krzysztof Korżyk

Język i jego konteksty – antropologiczne, kognitywne, kulturowe

INTERDYSCYPLINARNE KONWERSATORIUM MONOGRAFICZNE

Z ZAKRESU JĘZYKOZNAWSTWA

Semestr II

Metodologiczny status językoznawstwa i jego baza empiryczna. Językoznawcze

rewolucje naukowe, paradygmaty i programy badawcze – koncepcje języka naturalnego,

modele i procedury badawcze w klasycznych ujęciach strukturalnych, generatywnych,

funkcjonalnych i kognitywnych. Antropologiczny i semiotyczny wymiar języka

a interakcyjne i dyskursywne ujęcia zjawisk komunikacyjnych. Wybrane kierunki i tendencje

we współczesnych badaniach zjawisk językowych (etnolingwistyka, językoznawstwo

kognitywne, lingwistyka tekstu i dyskursu, pragmalingwistyka, teoria relewancji).

Zajęcia są otwarte – zapraszam doktorantów zainteresowanych problematyką

językoznawczą, także spoza Instytutu Slawistyki PAN – ostateczną listę zagadnień ustalimy

na pierwszym spotkaniu.

Literatura zalecana (wybierzemy wedle potrzeb i zainteresowań uczestników):

Aitchison J., Ziarna mowy. Początki i rozwój języka, Warszawa 2002.

Anusiewicz J., Lingwistyka kulturowa. Zarys problematyki, Wrocław 1994.

Austin J. L., Mówienie i poznawanie. Rozprawy i wykłady filozoficzne, Warszawa 1993.

Buchowski M., Amerykańska antropologia kognitywna. Poznanie, język, klasyfikacja

i kultura, Warszawa 1993.

Buczyńska–Garewicz H., Semiotyka Peirce’a, Warszawa 1994.

Burszta W., Język a kultura w myśli etnologicznej, Wrocław 1985.

Chomsky N., O naturze i języku, Poznań 2005.

Dunbar R., Pchły, plotki a ewolucja języka, Warszawa 2009.

Duszak A., Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa 1998.

Dyskurs jako struktura i proces. Redakcja T.A. van Dijk, Warszawa 2001.

Gärdenfors P., Jak Homo stał się sapiens. O ewolucji myślenia, Warszawa 2010.

Gawroński A., Dlaczego Platon wykluczył poetów z Państwa? U źródeł współczesnych badań

nad językiem, Warszawa 1984.

Gawroński A., Wizja i argumentacja w filozofii. Od lektury Homera do teorii metatekstu,

Kraków 2011.

Grabias S., Język w zachowaniach społecznych, Lublin 1997.

Język, dyskurs, społeczeństwo. Zwrot lingwistyczny w filozofii społecznej. Redakcja naukowa

L. Rasiński, Warszawa 2009.

Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa. Redakcja E. Tabakowska, Kraków 2001.

Kövecses Z., Język, umysł, kultura. Praktyczne wprowadzenie, Kraków 2011.

Lakoff G., Johnson M., Metafory w naszym życiu, Warszawa 1988.

Mazurkiewicz–Sokołowska J., Lingwistyka mentalna w zarysie. O zdolności językowej

w ujęciu integrującym, Kraków 2010.

Mecner P., Elementy gramatyki umysłu. Od „Struktur składniowych” do minimalizmum,

Kraków 2005.

Muszyński Z., Komunikacja i znaczenie. Semantyczny aspekt komunikacji. Lublin 2000.

Nowak T., Język w świetle odkryć nauki, Kraków 2011.

Ong W.J., Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, Lublin 1992.

Osika G., Procesy i akty komunikacyjne. Koncepcje klasyczne i współczesne, Kraków 2011.

Paveau M–A., Sarfati G–É., Wielkie teorie językoznawcze. Od językoznawstwa historyczno–

porównawczego do pragmatyki, Kraków 2009.

Pawelec A., Znaczenie ucieleśnione. Propozycje kręgu Lakoffa, Kraków 2005.

Peirce Ch.S., Wybór pism semiotycznych, Warszawa 1997.

Pelc J., Wstęp do semiotyki, Warszawa 1982.

Sapir E., Język. Wprowadzenie do badań nad mową, Kraków 2010.

Searle J.R., Umysł, język, społeczeństwo, Warszawa 1999.

Searle, J. R., Czynności mowy. Rozważania z filozofii języka, Warszawa 1987.

Semiotyka dziś i wczoraj. Wybór tekstów. Pod redakcją J. Pelca i L. Koja, Wrocław 1991.

Szymura J., Język, mowa i prawda w perspektywie fenomenologii lingwistycznej J. L. Austina,

Wrocław 1982.

Taylor J.R., Gramatyka kognitywna, Kraków 2007.

Tomasello M., Historia naturalna ludzkiego myślenia, Kraków 2015.

Tomasello M., Kulturowe źródła ludzkiego poznawania, Warszawa 2002.

Wąsik Z., Semiotyczny paradygmat językoznawstwa. Z zagadnień metodologicznego statusu

lingwistycznych teorii znaku i znaczenia, Wrocław 1987.

Wąsik Z., Systemowe i ekologiczne właściwości języka w interdyscyplinarnych podejściach

badawczych, Wrocław 1997.

Wierzbicka A., Język – umysł – kultura. Wybór prac pod red. Jerzego Bartmińskiego,

Warszawa 1999.

Wierzbicka A., Słowa klucze. Różne języki – różne kultury, Warszawa 2007.

Winkin Y., Antropologia komunikacji. Od teorii do badań terenowych, Warszawa 2007.

Forma zaliczenia: aktywne uczestnictwo w konwersatorium oraz esej na temat uzgodniony

z prowadzącym.

Łączna liczba punktów – 1,5 ECTS