INFORMACJA PRASOWA

 

Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie

 

Dział Sztuki

W Żydowskim Instytucie Historycznym Im. Emanuela Ringelbluma

Kolekcja muzealna Żydowskiego Instytutu Historycznego powstawała przez kilkadziesiąt lat (formalnie od 1948, momentu powołania w ramach Instytutu Muzeum) a proces jej tworzenia trwa nadal. W powojennej Polsce była to pierwsza placówka muzealna gromadząca i upowszechniająca wielowiekowy dorobek kulturalny narodu żydowskiego. Złożona jest z około 15 000 obiektów. Zbiory Muzeum ŻIH tworzono z obiektów odnalezionych w magazynach poniemieckich na Dolnym Śląsku, przekazanych do ŻIH przez Ministerstwo Kultury, w drodze zakupów, darów i przekazów. Podstawę kolekcji stanowi bogaty przekrój dzieł malarstwa, grafiki i rzeźby, w dużej części złożony z prac artystów żydowskich, często reprezentowanych przez jedną, dwie prace będące jedynym śladem jaki po nich pozostał. Najwcześniejsze obiekty sztuki pochodzą z XIX w., a najliczniej prezentowana jest sztuka z okresu międzywojennego. Kolejną, niezwykle interesującą część zbiorów stanowi kolekcja przedmiotów kultu religijnego-synagogalnego i domowego, licząca kilkaset obiektów. Składają się na nią wyroby rzemiosła artystycznego, tkaniny oraz spisane na pergaminie zwoje Tory i iluminowane Księgi Estery. Większość pochodzi z XIX wieku, nieliczne sięgają XVIII. Kolekcja judaików złożona jest zarówno z przedmiotów kultowych używanych przez Żydów aszkenazyjskich jak i obiekty z kręgu kultury Żydów sefardyjskich, obok przedmiotów powstałych na terenie Polski w zbiorach znajdują się judaika powstałe w warsztatach na terenie Grecji, Rosji, Austrii, Niemiec, pochodzące głównie z Berlina, Wrocławia i Dolnego Śląska. Odrębnym działem kolekcji Żydowskiego Instytutu Historycznego jest dział Pamiątek Historycznych obejmujący w dużej części przedmioty związane z okresem okupacji w czasie II wojny światowej – eksponaty pochodzące z byłych gett, głównie łódzkiego i warszawskiego oraz innych obozów zagłady.

ZBIORY

Żydowski Instytut Historyczny posiada najbogatszy w Polsce zbiór archiwaliów, książek i dzieł sztuki związanych z historią i kulturą polskich Żydów.

Najcenniejszą jego częścią jest podziemne archiwum getta warszawskiego, zwane Archiwum Ringelbluma.

Zbiory książek, starodruków, rękopisów i prasy liczą około 70 tysięcy tomów, z tego połowa w językach jidysz i hebrajskim. Na historyczny trzon zbiorów złożyły się pozostałości Głównej Biblioteki Judaistycznej, a także przedwojennych bibliotek publicznych, Biblioteki Żydowskiego Seminarium Teologicznego we Wrocławiu, lubelskiej uczelni Jesziwas Chachmej Lublin, oraz Centralnej Biblioteki Żydowskiej z lat 1944-1949.

Galerie żydowskiej sztuki sakralnej, oraz malarstwa i rzeźby świeckich artystów pochodzenia żydowskiego składają się na najważniejsze kolekcje muzealne. Muzeum ŻIH posiada niezwykle interesujący zbiór synagogaliów, w tym wyjątkową kolekcję tkanin: parochetów, sukienek na Torę, macetaszy i świątecznych serwet. Szczególną wartość mają pamiątki historyczne,

 

INFORMACJA PRASOWA

 

Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie

 

świadectwa żydowskiego życia w dawnych wiekach oraz czasów Zagłady.

Opracowania i materiały dotyczące miejsc związanych z życiem społeczności żydowskich w Polsce gromadzi się w Dziale Dokumentacji Zabytków. Bardzo ważną część dokumentacji stanowią fotografie, zarówno współczesne, jak i wielka kolekcja zdjęć historycznych z XIX i XX w., a także filmy, głównie dokumentalne.

MALARSTWO I GRAFIKA

Kolekcja malarstwa i grafiki obejmuje zbiór ok. 8000 obiektów, jest jedną z największych kolekcji prac artystów żydowskich z okresu międzywojennego. Do najstarszych dzieł malarstwa należy obraz olejny, Głowa Starca, Maurycego Gottlieba (1869-1879), uważanego za pierwszego malarza żydowskiego w Polsce. W zbiorach Muzeum znajdują się również trzy szkice rysunkowe tego artysty, w tym jeden z nich Tańczący Żydzi absolutnie genialny, ruch (tańca) uchwycony delikatną kreską „w locie”. Obok pojedynczych prac takich artystów jak Leopold Pilichowski (1864/60-1933), Jakub Weinles (1870-1938), Natan Altman (d.1929), Zygmunta Nadel (1854-1926) w zbiorze muzealnym znajdują się niezwykle interesujące duże kolekcje prac Maurycego Trębacza (1861-1941), Samuela Hirszenberga (1865-1908), Artura Markowicza(1872-1934). Zespół około 100 rysunków, pasteli i obrazów olejnych Artura Markowicza stanowiący największą w zbiorach Muzeum ŻIH kolekcję prac jednego artysty – pozwala na dokładne prześledzenie rozwoju talentu oraz dokładne zapoznanie się z jego twórczością. Do niezwykle cennego a także reprezentatywnego zbioru w kolekcji należy 17 prac malarskich, ze wszystkich okresów twórczości braci, Menasze i Efraima Seidenbeutlów. W zbiorach znajdują akwarele i rysunki

utalentowanej artystki Geli Seksztajn z Archiwum Ringelbluma, oraz inne ocalone prace min. z łódzkiego getta Józefa Kownera (1902-1967), Hersza Szyllisa (1909- 1990), Vincentego Braunera(1897-1944), Sary Gliksman (1910?), Natana Szpigel’a (1890-1941/43) oraz obszerny zbiór prac Izraela Lejzerowicza (1900-1944). Przewodnim tematem znajdujących się w kolekcji grafik i rysunków są sceny rodzajowe o tematyce żydowskiej. Do najciekawszych należą rysunki Samuela Hirszenberga, Artura Markowicza, cykl litograficzny Hersza Danielewicza Z dawnego życia Żydów, litografie Maksa Eljowicza, Jana Feliksa Piwarskiego, Racheli Markus Szalit, ilustracje Michała E. Andriollego do Meira Ezofowicza. Do najbardziej interesujących należą akwaforty Józefa Budki – pejzaże z okolic Płońska oraz ilustracje do Hagady Pesachowej. Wyjątkowym zbiorem w kolekcji jest zespół 6 rysunków Brunona Schulza (1892-1942) w tym jedyny w swoim rodzaju Autoportret artysty z 1919.

PAMIĄTKI HISTORYCZNE

Duża część pamiątek historycznych pochodzi z okresu nazistowskiej okupacji w czasie II wojny światowej z terenów byłych gett i obozów zagłady w tym duża ilość obiektów z getta łódzkiego. Wśród nich listy z gratulacjami, albumy i pamiątkowe przedmioty, ofiarowywane przewodniczącemu lokalnego Judenratu, Chaimowi Rumkowskiemu.

 

INFORMACJA PRASOWA

 

Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie

 

RZEŹBA

Najstarsze rzeźby z kolekcji pochodzą z okresu Młodej Polski: Głowa Żyda Konstantego Laszczki, Mesjasz Henryka Glicensztejna (1870-1942), zbiór prac Józefa Mojżesza Gabowicza (1862-1939), Bera Szymona Kratki (1885-1960). W zbiorze Muzeum przeważa rzeźba portretowa (w tym kilka niezwykle interesujących anonimowych, drewnianych głów). Większość rzeźb pochodzi z lat 20 i 30 tych XX w. Do najciekawszych obiektów należą: Głowa kobiety w turbanie. Romana Kramsztyka (1885-1942), Popiersie Felicji Winawerowej Henryka Kuny (1885-1945), Głowa kobieca i Głowa mężczyzny Magdaleny Gross (1891-1948), Macierzyństwo Heleny Głogowskiej. Do najcenniejszych prac rzeźbiarskich z okresu powojennego należą: gipsowy relief sceny z tylnej strony pomnika Bohaterów Getta Natana Rappaporta (1911 – 1987) oraz kompozycja Aliny Szapocznikow (1926 – 1973) Walczące Getto. Metaloplastykę uznawaną powszechnie za technikę tradycyjnie żydowską reprezentują prace twórców z kręgu „Jung Idysz” Vincenta Braunera (1897-1944), Marka Szwarca (1892-1958). Prace Innych artystów w kolekcji Muzeum, którzy szczególnie upodobali sobie tę technikę to: Joachim Kahane (1899-1942), Henryk Chaimowicz (1895-1940/43), Józef Śliwniak (1899-1942).

JUDAIKA

Kolekcja przedmiotów kultu religijnego – synagogalnego i domowego liczy kilkaset pozycji, złożona jest z wyrobów rzemiosła artystycznego, tkanin oraz spisanych na pergaminie zwojów Tory i iluminowanych ksiąg Estery. Większość pochodzi z XIX w., nieliczne z XVIII w. Wyroby rzemiosła artystycznego ze srebra, balsaminki, lampy chanukowe, świeczniki, tarcze na torę, świąteczne kielichy wykonane przez złotników warszawskich min. w pracowniach Hersza Szyldberga, Jankiela Kelmera, Szmula Szkarłata, w warszawskich zakładach Norblina, Frageta, B. Bucha, S. Handelsmana oraz złotników berlińskich Joachima Hubnera i Johna Augusta Gebharda. Najstarsze tkaniny z XVIII w. reprezentuje 5 parochetów i 2 powijaki na Torę. Do niezwykle cennych należy zespół tkanin kultowych i metalowych ozdób nakładanych na zakończenie drążków zwojów Tory – rimonimów stanowiący spuściznę po Żydach greckich, którzy w 1943 roku zginęli na Majdanku i w Auschwitz. Z posiadanych rękopisów do najcenniejszych należą spisane na pergaminie, ilustrowane księgi Estery, w kolekcji znajduje się siedem iluminowanych egzemplarzy pochodzących z terenów Polski, Włoch, Holandii i Czech.

Więcej na stronie: http://www.jhi.pl/

Dodatkowe informacje: Anna Chylak Dział Komunikacji i Promocji Żydowskiego Instytutu Historycznego tel.(22) 827 92 21 w. 102 e-mail: achylak@jhi.pl

 

INFORMACJA PRASOWA

 

Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie

 

Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie został oficjalnie utworzony w 1947 r., ale jego zalążek w postaci Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej, powołanej decyzją Centralnego Komitetu Żydów Polskich, istniał już od 1944 r. Od chwili swego powstania Instytut mieści się w budynku przedwojennej Głównej Biblioteki Judaistycznej, której mury ocalały po pożarze wywołanym przez Niemców 16 maja 1943 r., podczas wysadzania Wielkiej Synagogi na Tłomackiem (dzisiaj w jej miejscu przy placu Bankowym stoi „Błękitny Wieżowiec”). Od 2009 r. jako Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma posiada status państwowej instytucji kultury – ośrodka badań i dokumentacji.

ŻIH (Żydowski Instytut Historyczny) opiekuje się bogatymi i wciąż uzupełnianymi zbiorami obejmującymi przede wszystkim: Podziemne Archiwum Getta Warszawskiego, tzw. Archiwum Ringelbluma, wpisane na listę Pamięć Świata UNESCO jako zabytek światowego dziedzictwa, jedyne w swoim rodzaju źródło do badań nad okupacyjnym życiem i zagładą polskich Żydów.