1

MO

JE PRAW

AI W

OLN

OŚC

I

BARW

Y PRZYSZŁOŚCI

PROG

RAM

ZHP

28N

owe grupy m

uszą posiadać przynajmniej 5 członków

i przejść około półroczny okres próbny pod kontroląsekcji krajow

ej lub Międzynarodow

ego Sekretariatu. W tym

czasie członkowie podejm

ują ograniczonedziałania i koncentrują się na zdobyw

aniu wiedzy o A

I oraz budowaniu zasobów

swojej grupy. Po pół roku,

jeżeli członkowie grupy nabędą odpow

iednią wiedzę i środki niezbędne dla ciągłego i skutecznego prow

a-dzenia kam

panii, grupa staje się grupą uznaną w ruchu A

I.K

ażda grupa powinna m

ieć swoją strukturę łącznie z przew

odniczącym, koordynatorem

, skarbnikiem,

który będzie zajmow

ał się sprawam

i finansowym

i grupy, oraz sekretarzem prow

adzącym listę członków

i rejestr podjętych przez grupę decyzji. Grupy m

ogą również w

yznaczyć poszczególnych członków do reali-

zacji zadań, takich jak: zbieranie funduszy, rekrutacja nowych członków

, praca z mediam

i, Pilne Akcje, Pliki

Akcyjne, w

ydarzenia i kampanie. G

rupy same decydują, nad ilom

a przypadkami rocznie chcą pracow

aći jak zam

ierzają zorganizować sw

oją pracę. Mogą w

łączyć się w sieć Pilnych A

kcji, w Sieć A

kcji Regionalnychlub do zespołu tem

atycznego zajmującego się konkretnym

rodzajem naruszeń praw

np. zespół ds. uchodź-ców

. Mogą zająć się Plikiem

Akcyjnym

, pisać bezpośrednie apele w ram

ach działań kampanijnych lub też

zajmow

ać się comiesięcznym

i Światow

ymi A

pelami. A

I zachęca grupy do zajmow

ania się różnorodnymi

tematam

i i różnymi regionam

i świata.

Oprócz bezpośrednich działań, grupy zachęcają innych do w

łączenia się w prace A

I i w tym

celu rozpro-w

adzają ulotki z apelami, zbierają podpisy pod petycjam

i i na pocztówkach zaw

ierających treść apelu.N

a początku Waszej działalności dostaniecie silne w

sparcie ze strony Am

nesty International. Przygotująoni dla W

as szkolenie, wyposażą w

materiały, zapew

nią łączność z innymi grupam

i działającymi w

Polsceoraz będą na bieżąco przekazyw

ać wszystkie propozycje działań, w

które będziecie mogli się w

łączyć.Jeżeli będziecie chcieli pow

ołać przy swojej drużynie lub hufcu grupę A

I, skontaktujcie się z biurem A

I.Tam

dostaniecie informacje, jak postępow

ać. Porozmaw

iajcie także w kom

endzie hufca o formie organiza-

cyjnej grupy. Powiadom

cie Głów

ną Kwaterę ZH

P o podjętych działaniach.

W celu uzyskania w

ięcej informacji na tem

at Am

nesty International w Polsce

prosimy pisać pod adresem

:Stow

arzyszenie Am

nesty International, ul. Jaśkowa D

olina 4, 80-252 Gdańsk

tel. (058) 347 60 94, tel./fax (058) 341 57 92,e-m

ail: amnesty@

amnesty.org.pl, w

ww

.amnesty.org.pl

Działalność na rzecz praw

człowieka m

oże być pasjonującym sposobem

na harcerską służbę. Zachęcamy

Was do aktyw

nej postawy w

szędzie tam, gdzie zauw

ażacie naruszenia praw i w

olności człowieka.

2

Publikacja została przygotowana przez Stow

arzyszenie Am

nesty Inernationalnr konta: 85 1090 1098 0000 0000 0959 0181w

ww

.amnesty.org.pl

Wydaw

ca:G

łówna Kw

atera Związku H

arcerstwa Polskiego

Harcerskie Biuro W

ydawnicze „H

oryzonty”ul. M

arii Konopnickiej 6

00-491 Warszaw

a

ISBN

: 83-89037-24-6

27Jako organizacja A

mnesty nie oczekuje podziękow

ań za zwolnienie w

ięźnia, ułaskawienie bądź popraw

ęstanu praw

człowieka w

danym kraju. Takie zm

iany są wypadkow

ą wielu czynników

, przy czym znaczącą rolę

odgrywają działania krew

nych i przyjaciół ofiar naruszeń praw człow

ieka (często podejmow

ane przy dużymstopniu ryzyka). Jednakże byli w

ięźniowie, ofiary tortur i inne osoby, których praw

a były naruszane, częstopodkreślają, że naciski m

iędzynarodowe zapew

niły im bezpieczeństw

o, przywróciły w

olność, ocaliły życie.K

ażdego roku wielu ludzi, których spraw

ami zajm

owała się A

mnesty, ich praw

nicy i rodziny dziękują zaw

ysiłki podjęte w ich im

ieniu. Takie przesłania z podziękowaniam

i i wyrazam

i solidarności dają członkom A

Im

otywację do dalszej pracy w

dziedzinie praw człow

ieka.

JAK TY I TW

OJA

DRU

ŻYNA M

OŻECIE ZA

AN

GAŻO

WAĆ SIĘ

W O

CHRO

NĘ PRAW

CZŁOW

IEKA?

Działalność na rzecz praw

człowieka w

ramach A

mnesty International m

oże mieć charakter indyw

idualnylub grupow

y. Możecie sam

odzielnie włączyć się w

prace w obronie innych przez:

–bezpośrednie apele do w

ładz na rzecz więźniów

sumienia lub ofiar innych naruszeń praw

człowieka –

Światow

e Apele m

ożna znaleźć w biuletynach A

I i na stronie ww

w.am

nesty.org.pl,–

włączenie się do sieci Pilnych A

kcji (do wydaw

nictwa o praw

ach człowieka dołączyliśm

y pocztówkę

pilnych akcji, którą możecie odesłać pod w

skazanym tam

adresem, aby otrzym

ać raz w m

iesiącu opisprzypadków

osób, wobec których doszło do naruszenia praw

człowieka),

–dystrybuow

anie publikacji dotyczących praw i w

olności człowieka do lokalnych bibliotek i księgarni,

–zw

racanie uwagi lokalnych polityków

i mediów

na niepokojące naruszenia praw człow

ieka,–

organizację zbiórki funduszy na finansowanie konkretnych kam

panii prowadzonych przez A

I.

Be

zp

oś

re

dn

ie a

pe

le –

sił

a s

ło

wa

pis

an

eg

oN

ajprostszym i jednym

z najbardziej skutecznych sposobów działania w

obronie praw człow

ieka, propo-now

anym przez A

mnesty International, jest pisanie listów

do władz odpow

iedzialnych za naruszenie prawkonkretnych osób. Pisanie listów

to prosta i efektywna form

a wyw

ierania nacisku na osoby sprawujące

władzę. Przesyłanie bezpośrednich apeli w

indywidualnych przypadkach było pierw

szą formą działalności A

Ii pozostaje głów

nym elem

entem w

jej działalności. Prowadząc sw

e badania, AI w

skazuje swoim

członkomi grupom

przypadki, na rzecz których można podjąć działania.

Możesz także w

prace na rzecz praw człow

ieka zaangażować sw

oją drużynę starszoharcerską, wędrow

ni-czą lub zastęp zastępow

ych. Jeżeli w W

aszej społeczności nie istnieją żadne grupy AI, m

ożna takową założyć.

3

Wstęp

Czy pełnoletni harcerz m

oże z powodu przekonań odm

ówić służby w

ojskowej?

Czy nasz kraj pow

inien udzielać azylu wszystkim

, którzy o to poproszą?C

zy na zbiórce możem

y organizować gry obraźliw

e dla zucha lub harcerza, nawet jeżeli są

tylko zabawą i są dobrow

olne?C

zy każdy z nas ma w

pływ na przestrzeganie praw

człowieka?

Te i wiele innych pytań i niepew

ności pojawia się w

naszym codziennym

życiu. Na w

ielez nich odpow

iedzi można szukać w

łaśnie w praw

ach i wolnościach człow

ieka. Czym

one sąi czego dotyczą? Jakie sfery naszego życia regulują? Kiedy m

ożemy z nich korzystać? Jak po-

wstały i jakie są perspektyw

y ich rozwoju? Kto odpow

iada za ich przestrzeganie?Jedną z dziedzin poruszanych w

materiale m

etodycznym N

asz świat są w

łaśnie prawa czło-

wieka. D

zięki materiałow

i, który trzymasz teraz w

ręku, masz m

ożliwość uzupełnić program

wychow

ania obywatelskiego w

Twojej grom

adzie i drużynie.Znajdziesz tu podstaw

owe odpow

iedzi na różne pytania, które mogą pojaw

ić się w trakcie

pracy z prawam

i i wolnościam

i człowieka w

Twoim

środowisku harcerskim

. Są tu zawarte tylko

sprawy najw

ażniejsze. Prawa i w

olności człowieka to ogrom

na i bardzo bogata dziedzina wiedzy

i zainteresowań. D

latego poniższy materiał jest raczej form

ą przewodnika niż w

yczerpującegow

ykładu na ten temat. C

ennym jego uzupełnieniem

jest tekst Powszechnej D

eklaracji PrawC

złowieka, która jest podstaw

owym

i najważniejszym

dokumentem

, gwarantującym

prawa

i wolności każdego człow

ieka.Znajdziesz tu także podstaw

owe inform

acje o jednej z największych na św

iecie, a działającejtakże w

Polsce organizacji, zajmującej się ochroną praw

człowieka, jaką jest A

mnesty Interna-

tional.Zachęcam

y Cię do dalszego zgłębiania tej tem

atyki oraz działania na rzecz praw człow

ieka –indyw

idualnie lub wspólnie z drużyną.

26Są też inne m

etody, którymi A

mnesty International przyczynia się do konkretnej popraw

y sytuacji prawczłow

ieka. AI w

raz innymi instytucjam

i wyw

ierała naciski na ON

Z, aby określiła i usprawniła m

iędzynarodo-w

e standardy w zakresie ochrony praw

człowieka. O

d 1961 r. wprow

adzono wiele m

iędzynarodowych

aktów praw

nych, mających na celu ochronę ludzi na całym

świecie przed naruszeniam

i ich praw. A

I jestrów

nież dumna ze sw

ojego wkładu w

ukształtowanie praw

człowieka jako kw

estii ponadnarodowej i po-

nadpolitycznej. Jednym z najbardziej znaczących osiągnięć A

mnesty jest zm

obilizowanie opinii publicznej

na rzecz włączenia kw

estii praw człow

ieka w zakres w

spółpracy międzynarodow

ej.K

ażda akcja AI m

a swoje konkretne cele. Spraw

dzając, jak dalece zostały one osiągnięte, zdobywam

yw

iele cennych doświadczeń na przyszłość. C

zasami na efekty trzeba czekać latam

i. W latach dziew

ięćdzie-siątych członkow

ie AI przeprow

adzili kampanię, m

ającą na celu powołanie M

iędzynarodowego Trybunału

Karnego, spraw

ującego jurysdykcję nad takimi zbrodniam

i, jak ludobójstwo i zbrodnie w

ojenne. W końcu,

w 1998 roku, delegaci na K

onferencję ON

Z w Rzym

ie przyjęli statut powołujący do życia stały M

iędzyna-rodow

y Trybunał Karny. C

złonkowie A

mnesty w

raz z 800 innymi organizacjam

i pozarządowym

i uczestniczyliw

światow

ej kampanii, której celem

było ratyfikowanie Statutu Rzym

skiego przez jak najwięcej krajów

w jak najszybszym

tempie.

Wreszcie, w

szystkie działania AI w

zakresie badań i prowadzenia kam

panii mają w

założeniu wpływ

ać nalosy jednostek. Zw

olnienia więźniów

sumienia są najbardziej w

idocznym, choć nie jedynym

efektem prac

AI. W

arunki w w

ięzieniach mogą ulec popraw

ie, można zapobiegać torturom

, wyrok śm

ierci może zostać

zawieszony, a ofiary naruszeń praw

człowieka m

ogą czerpać nadzieję z faktu, że o nich nie zapomniano.

List, jaki otrzymała A

mnesty International od Coronado Á

vila (na zdjęciu),w

obronie którego w m

arcu 2000 r. została w

ydana Pilna Akcja.

Tocoa, 30 lipca 20

01 r.

Drodzy przyjaciele z Am

nesty International pracujący ramię w ram

ię z tymi m

ężczyznami i kobietam

i, którzywalczą o sprawiedliwość i prawa człowieka na całym

świecie.

Pozwólcie powiedzieć mi z głębi serca, jak jestem

wdzięczny Wam

wszystkim, pracującym

w tak znakomitej

organizacji jak Am

nesty International, która walczy o poszanowanie życia i uniwersalnych praw społeczeństw nacałym

świecie. Chciałbym skorzystać z okoliczności i powiedzieć... W

am wszystkim

w Am

nesty International, dzięku-ję za W

asze wsparcie w dniu 3 marca 20

00 r., kiedy byłem

przesłuchiwany, a moje życie było zagrożone, dzisiaj nadal

żyję.Nigdy nie zapom

nę ludzi wspierających mnie i m

oją organizację COPA

(Coordinating Body of Popular O

rganiza-tions of the A

guán).

Na koniec, chciałbym

zaapelować do Was, abyście nie zaprzestawali W

aszej pracy, w której pomagacie m

ężczyznom i kobietom

wspierając takieosoby jak ja.

Przyjaciele, tacy ludzie jak Wy to jest najpiękniejsza rzecz na świecie, proszę B

oga, aby dał Wam

długie życie i serce pełne miłości i solidarności.

Wszystkim

osobom, którzy m

nie wspierali, przesyłam z głębi serca najlepsze życzenia.

Coronado Ávila M.

4M

oje prawa i w

olnościA

NN

A C

HEŁM

IŃSK

A

Cz

ym

s

ą p

ra

wa

c

zł

ow

iek

a?

Prawa człow

ieka to podstawow

e standardy przysługujące każdej istocie ludzkiej; bez nich ludzie niem

ogą żyć w poszanow

aniu godności. Prawa człow

ieka jako prawa m

oralne są fundamentem

wolności,

sprawiedliw

ości, pokoju, demokracji.

Ja

kie

są

ce

ch

y p

ra

w c

zł

ow

iek

a?

Prawa człow

ieka mam

y z tytułu naszego człowieczeństw

a, nie trzeba ich kupować, zasługiw

ać na nie czydziedziczyć – praw

a człowieka są przyrodzone każdej jednostce, przysługują każdem

u człowiekow

i z same-

go faktu bycia człowiekiem

.Praw

a człowieka są takie sam

e dla wszystkich ludzi bez w

zględu na ich rasę, płeć, orientację seksualną,w

yznanie, pochodzenie etniczne, przekonania polityczne lub inne, pochodzenie społeczne czy narodowe.

Wszyscy rodzim

y się wolni i rów

ni wobec praw

i poszanowania godności – praw

a człowieka są pow

szechne.Praw

a człowieka nie m

ogą być odebrane – jednostka ma sw

e prawa naw

et wtedy, gdy rządy ich nie

uznają lub nie przestrzegają – prawa człow

ieka są niezbywalne.

Z c

ze

go

w

yn

ika

ją p

ra

wa

c

zł

ow

iek

a i

co

n

am

d

ają

?Praw

a człowieka sw

oje źródło mają w

ludzkiej godności. Dzięki tem

u dają każdemu człow

iekowi ochro-

nę przed naruszeniem i pogw

ałceniem tej godności ze strony państw

a, władzy. Tw

orzą one swoisty parasol

ochronny przed ingerencją państwa uderzającą w

ludzką godność.Tak określone praw

a człowieka nazyw

ane są często prawam

i negatywny-

mi. N

egatywnym

i, gdyż nakładają zakaz na rządzących naruszania naszychpraw

, ingerowania w

pewne sfery naszego życia, np. praw

o do życia,w

olność od tortur, prawo do pryw

atności. Prawa negatyw

ne nazywane

są niejednokrotnie wolnościam

i, rozumianym

i jako obszar, w granicach

którego osoba lub grupa osób ma, pow

inna mieć sw

obodę postępo-w

ania. Granicam

i tej wolności są praw

a i wolności innych osób.

Obok praw

negatywnych istnieją także praw

a pozytywne. Sw

ą nazwę

biorą one z istniejącego po stronie państwa obow

iązku ochrony naszychpraw

. Władza m

usi podjąć pewne kroki, aby zrealizow

ać przysługujące namupraw

nienia, np. prawo do nauki, bezpłatnej służby zdrow

ia, do pracy.

25

Obawa o stan zdrowia / tortury i maltretowanie – 22 listopada 2002

ROSJASergei A. Sem

eikin (m), 19 lat

Kliment S. Kokorin (m

), 19 latRuslan S. Solodukhin (m

)Vladim

ir Yu. Pisarev (m)

Aleksandr Kireev (m)

Amnesty International obawia się o stan zdrowia i warunki, w jakich przebywa

pięciu wspomnianych wyżej uczniów, przetrzym

ywanych w koloniach karnychw Biełgorodzie, południowo-zachodnia Rosja. Z powodu braku odpowiedniegoubrania, jedzenia i lekarstw stan ich zdrowia pogarsza się.

Sergei A. Semeikin, cierpiący na poważną chorobę nerek, przeszedł we wrze-

śniu 2002 r. operację. Według doniesień od tego czasu odm

ówiono mu właściwej

opieki pooperacyjnej i przez kilka tygodni w regionalnym szpitalu w Biełgorodzie

trzymano przykutego kajdankam

i do łóżka. Kliment S. Kokorin m

a również poważ-ne problem

y zdrowotne i mówi się, że przejawia tendencje sam

obójcze – podob-nie jak Aleksandr Kireev.

Pięciu mężczyzn wraz z M

aksimem

Ovshcharovem, którego obecny los nie

jest znany, zatrzymano w dniach 10–11 lutego 2000 r. Uczniów oskarżono o zgwał-

cenie mężczyzny w toalecie ich instytutu w lutym

2000 r. Amnesty International

otrzymała inform

acje sugerujące, że gwałt wcale nie miał m

iejsca. Młodzi m

ęż-czyźni zostali zatrzym

ani przez policję, która podobno torturowała ich celem wy-

dobycia zeznań. Żadnemu z nich podczas pierwszego przesłuchania nie towarzy-

szył prawnik. Ich rodzice nie zostali poinformowani o zatrzym

aniu, mim

o iż dwóchz nich nie m

iało wtedy ukończonych 18 lat.W

szystkich uczniów zwolniono w kwietniu 2000 r., ale pięciu z nich ponowniearesztowano pom

iędzy 30 maja a 1 kwietnia 2001 r. M

aksim Ovshcharov, dowiedziaw-

szy się o aresztowaniach, ukrył się. W trakcie pierwszego pobytu w areszcie Klim

ent S.Kokokrin oraz Aleksandr Kireev podpisali pod przym

usem zeznanie, które później użyto

przeciwko nim podczas procesu toczącego się w lipcu 2001 r. Każdy z piątki uczniów

otrzymał wyrok od ośm

iu do ośmiu i pół roku pozbawienia wolności.

O sprawie tych młodych ludzi pisała dziennikarka i prawdopodobny więzień

sumienia Olga Kitowa. Istnieje obawa, że zostali skazani po to, aby ją uciszyć.

TŁO WYDARZEŃ

Amnesty International otrzym

uje liczne doniesienia mówiące o tym

, że miesz-

kańcy Federacji Rosyjskiej są pod przymusem

nakłaniani do przyznania się doprzestępstw, których nie popełnili. Policja często przesłuchiwała podejrzanych,w tym

dzieci, bez obecności adwokata ani innego świadka. Podczas procesówsędziowie często akceptują zeznania złożone pod przym

usem jako ważny dowód

i z miejsca oddalają zarzuty o tortury.

Amnesty International, Zespół Pilnych Akcji Am

nesty International

ul. Trębacka 3, 00-074 Warszawa, tel./faks: (022) 827 46 96

e-mail: pilneakc@

amnesty.org.pl, www.am

nesty.org.pl

Pilna Akcja numer: PA 02-11-09, AI Index: EUR 46/061/2002

PIL

NA

AK

CJA

Am

nesty In

tern

atio

na

l

Według m

iędzynarodowych standardów praw człowieka, zatrzymanym

dzie-ciom

(osobom poniżej 18 roku życia) należy się specjalna ochrona, dla której

podstawą jest obowiązek państwa zabezpieczenia najlepszego interesu dzieci.Pozostałe standardy m

iędzynarodowe wymagają od państwa zapewnienia, że dzieci

nie będą poddawane torturom ani innym

formom

okrutnego, nieludzkiego i poni-żającego traktowania lub karania.

ZALECANE DZIAŁANIA:Prosim

y o natychmiastowe wysyłanie listów, telegram

ów, faksów w językuangielskim

, rosyjskim i polskim

:✒

domagając się dostępu do odpowiedniej opieki m

edycznej oraz ludz-kich warunków życia dla pięciu uczniów,

✒wyrażając zaniepokojenie stanem

zdrowia i warunkami, w jakich przebywają,

✒wyrażając zaniepokojenie doniesieniam

i o ich domniem

anym torturo-

waniu przez policję w celu uzyskania zeznań,✒

wzywając do wszczęcia szybkiego i bezstronnego dochodzenia w spra-wie doniesień o stosowanie tortur, podania jego wyników do wiadom

o-ści publicznej oraz pociągnięcia winnych do odpowiedzialności.

PROSIMY O NATYCHM

IASTOWE W

YSYŁANIE APELI POD ADRESEM:

1.Prokurator Regionu Niżnego NowogroduVladim

ir DEMIDOV, 603 600 Nizhnii Novgorod, pl. Gorkogo 6

Russian Federation, Faks:+

7 8312 343 033Form

a grzecznościowa: Szanowny Panie Prokuratorze/ Dear Procurator2.

Przedstawiciel Prezydenta w Centralnym Dystrykcie Federalnym

G. S. Poltavchenko, Staraia Ploshchad d. 4, 103 132 Moskwa

Federacja Rosyjska, Faks:+

7 095 206 71 13Form

a grzecznościowa: Szanowny Panie / Dear Presidential Representative

KOPIE APELI DO:1.

Prezydencka Komisja Praw Człowieka Federacji Rosyjskiej

Ella Pamfilova, Presidential Com

mission for Hum

an RightsIpatevskii per. 4/10, 103 132 M

oskwaFederacja Rosyjska, Faks:

+7 095 206 48

2.Am

basada Federacji Rosyjskiejul. Belwederska 49, 00-761 W

arszawa

W przypadku wysłania apeli po 31 grudnia 2002 roku prosim

y najpierw skon-taktować się z Zespołem

Pilnych Akcji.

5Czy praw

a człowieka m

ożna jeszcze jakoś podzielić?N

ajczęściej spotykany podział wyróżnia trzy generacje (grupy) praw

:I generacja obejm

uje prawa polityczne i obyw

atelskie. W tej grupie odnajdziem

y najistotniejszedla bytu i sw

obodnego funkcjonowania praw

a i wolności, chronią one godne życie jednostki. Znajdziem

ytu praw

o do życia, do bezpieczeństwa osobistego, w

olność od tortur i niewolnictw

a. Część skupia się na

gwarancjach dotyczących życia jednostki w

społeczeństwie i m

ożliwości w

pływania przez nią na życie poli-

tyczne, np. wolność zgrom

adzeń i stowarzyszania się, w

yrażania opinii, prawo do uczestnictw

a w życiu

politycznym, do spraw

iedliwego, rzetelnego procesu, w

olność wypow

iedzi, wyznania, poglądów

.Praw

a te podlegają najszerszej ochronie, uważa się bow

iem, iż są one niezbędne dla istnienia jednostki,

a ich zapewnienie nie m

oże być uzależnione od sytuacji ekonomicznej i kulturow

ej państwa. N

iestety, sączęsto naruszane O

to przykłady, możesz zastanow

ić się, jakie prawa w

nich naruszono.-

Luis Digo był opozycjonistą w

Ekwadorze w

latach 70, rządzonym w

tym okresie przez w

ojskowych.

Pod błahym pow

odem został aresztow

any a rodzina nie miała od niego żadnych w

ieści, władze

udawały, że nic nie w

iedzą o zaginięciu Luisa. Po dwóch m

iesiącach wrócił do

domu, niestety zm

ieniony fizycznie i psychicznie – na ciele miał w

iele śla-dów

doznanych obrażeń, pobicia i tortur. Jednocześnie stał się zamknię-

ty w sobie, nic nie m

ówił, co przeżył. Tydzień po pow

rocie próbęprzeprow

adzenia z nim w

ywiadu prasow

ego podjął niezależny dzien-nikarz. N

oc później obaj zaginęli. Mim

o licznych starań rodzinanigdy nie dow

iedziała się, co się z nimi stało.

-Thom

as Kuck był zapalonym ekologiem

w australijskiej m

iejscowo-

ści. W pobliżu znajdow

ała się wielka kopalnia, połączona z elek-

trownią i fabrykam

i, które bardzo szkodliwie oddziaływ

ały na środo-w

isko – niszczyły przyrodę, ale przede wszystkim

powodow

ały okrutnechoroby okolicznej ludności. Poniew

aż władze udaw

ały, że nie widzą

problemu, Thom

as zaczął nagłaśniać go w lokalnej ekologicznej

prasie. Po serii artykułów do jego biura nastąpiła seria w

łamań

połączonych z demolow

aniem w

nętrza. Thomas prosił policję o opiekę nad lokalem

, ale ona twierdzi-

ła, że ma inne zadania. Kuck napisał artykuł, w

którym oskarżył lokalne w

ładze o wspieranie trucicieli

i bagatelizowanie problem

u. Po tych publikacjach wydano decyzję o zam

knięciu gazety.

II generacja to prawa socjalne, ekonom

iczne i kulturowe – m

ają one charakter zabezpieczeńw

sferze socjalnej. Do podstaw

owych należą: praw

o do pracy, opieki zdrowotnej, nauki, ale także praw

odo życia rodzinnego.

24pozostać organizacją niezależną, A

I nie przyjmuje od w

ładz ani partii politycznych żadnych środków finan-

sowych przeznaczonych na dokum

entowanie przypadków

naruszeń praw człow

ieka ani na kampanie prze-

ciwko nim

skierowane. W

ażną regułą rządzącą finansowaniem

organizacji jest różnicowanie źródeł docho-

du, dlatego największe znaczenie m

ają niewielkie, indyw

idualne datki wrzucane do puszki czy w

płacane nakonto. Firm

y udzielają wsparcia podczas organizacji koncertów

charytatywnych, w

ystaw czy happeningów

.Stacje telew

izyjne i radiowe udostępniają czas antenow

y na promocję działań A

I. Osoby indyw

idualnew

spierają organizacje regularnymi dotacjam

i. Organizacja bezustannie poszukuje now

ych źródeł finanso-w

ania. Im w

ięcej źródeł dochodu, tym organizacja jest silniejsza, tym

łatwiej m

oże planować akcje i prze-

bieg kampanii, tym

więcej ludzi m

oże ratować.

Wspieranie A

I to propozycja dla osób wrażliw

ych na los ofiar łamania praw

człowieka, to propozycja dla

tych, którzy chcą wraz z m

ilionem osób na całym

świecie zapobiegać cierpieniom

, chronić bezbronnychi ratow

ać życie ludzkie.Przez przyjęcie i przestrzeganie zasady bezstronności A

mnesty przykłada w

agę do głównego przesłania

pracy głoszącego, że wszystkim

ludziom przysługują praw

a człowieka zapisane w

Powszechnej D

eklaracjiPraw

Człow

ieka. Przez swą bezstronność i niezależność A

I odpiera zarzuty władz, które często próbują

dowieść, że A

I poddaje je krytyce ze względu na sw

oje polityczne uprzedzenia, a nie ze względu na stan

praw człow

ieka w danym

kraju. Bezstronność i niezależność AI w

zmacnia jej pozycję i w

iarygodnośćw

oczach społeczności międzynarodow

ej.

JAK SKU

TECZNA JEST A

I?

Działalność A

I oparta jest na przekonaniu, że podejmow

ana w duchu m

iędzynarodowej solidarności

praca indywidualnych osób m

oże doprowadzić do praw

dziwych zm

ian. W św

iecie, w którym

osoby sprawu-

jące władzę często działają z w

yjątkową obojętnością na ludzkie cierpienia, stanow

isko AI m

oże wydaw

aćsię przesadnie optym

istyczne. Trudno zwykle udow

odnić bezpośrednią zależność pomiędzy działaniam

i AI

i poprawą sytuacji praw

człowieka. Jednakże przez lata działalności A

I odnotowała w

iele sukcesów.

Odkąd w

1961 r. Am

nesty rozpoczęła swoją działalność, członkow

ie wysłali apele w

imieniu tysięcy

indywidualnych ofiar naruszeń praw

człowieka. Sytuacja w

ielu z nich się poprawiła. N

iektórzy zostali zwol-

nieni z więzienia, innym

zmniejszono w

yrok, jeszcze innym zapew

niono rzetelny proces czy bardziej ludzkietraktow

anie w ośrodku zatrzym

ania, zmieniono w

yrok śmierci na inny.

Od czasu, gdy w

1973 r. ukazała się pierwsza Pilna Akcja, Am

nesty przeprowadziła około 166 000 takich akcji

na rzecz mężczyzn, kobiet i dzieci, którym

zagrażało bezpośrednie niebezpieczeństwo. W

przypadku około jednejtrzeciej Pilnych Akcji AI dow

iaduje się o polepszeniu sytuacji osób, w spraw

ie których apelowała.

6Szczególnie szeroki katalog tych praw

jest zagwarantow

any w K

onwencji Praw

Dziecka z 1989 r., co

wynika z faktu, iż to w

łaśnie dzieciom pow

inna przysługiwać najszersza ochrona w

sferze socjalnej. Prawa

z tej generacji wym

agają działalności ze strony państwa i niestety w

tym leży ich słabość, gdyż standard

ochrony zależy od sytuacji ekonomicznej i kulturow

ej danego państwa.

Oto przykład naruszenia:

-14-letni M

iko Chinchang, chłopiec m

ieszkający w południow

ych Chinach, od 5 rano do 7 w

ieczo-rem

ciężko pracuje w kopalni. N

ie może uczęszczać do szkoły, gdyż w

domu są potrzebne pienią-

dze – Miko jest żyw

icielem sw

ego rodzeństwa i m

amy, która po w

ypadku w zeszłym

roku nie może

pracować i nie dostaje od państw

a żadnej renty ani zasiłku. Miko pracuje na szóstkę sw

ego ro-dzeństw

a podobnie, jak wielu jego kolegów

z kopalni, którzy rzadko są starsi.-

20-letnia Shanja Rabdi mieszkała w

Arabii Saudyjskiej, rodzina w

ybrała jej męża i chociaż dano jej w

posagu ziemię i zw

ierzęta, nie ma do nich praw

a, bo należy to do męża. N

ie miała dow

odu tożsamo-

ści, nie może w

żadnej sprawie decydow

ać, gdyż decyzje należą do męża.

Najbardziej kontrow

ersyjną i dyskutowaną grupą jest III generacja praw

człowieka. Idea w

yróżnie-nia jej pow

stała dopiero w latach 70-tych XX w

ieku. Obejm

uje ona prawo do pokoju i do rozw

oju, doczystego środow

iska i wspólnego dziedzictw

a ludzkości. Nie są one zapisane w

wiążących m

iędzynarodo-w

ych dokumentach, nie stw

orzono sposobów ich realizacji, ale stanow

ią one jednak pretekst do dyskusjinad kształtem

praw człow

ieka w XXI w

ieku.W

szystkie trzy generacje postrzegać należy wspólnie – jako tw

orzące kompleks ochrony praw

człowieka,

który się rozbudowuje odpow

iadając na wyzw

ania niesione przez postęp naszej cywilizacji.

Jak „stare” są prawa człow

ieka?Są tak stare jak ludzkość... Pierw

sze ich ślady na piśmie i w

nauce odnaj-dujem

y już w starożytności (np. u stoików

czy u Arystotelesa). Za pierw

szydokum

ent mów

iący o prawach człow

ieka uważa się angielską W

ielką Kar-

tę Swobód z 1215 r. N

a uwagę zasługują polskie przyw

ileje szlacheckie,W

ielka Rewolucja Francuska i w

ydana podczas niej Deklaracja Praw

Czło-

wieka i O

bywatela (1789), A

merykańska D

eklaracja Niepodległości (1776)

i nasza polska Konstytucja 3 Maja (1791).

Jednak tak naprawdę o rozw

oju praw człow

ieka można m

ówić dopiero po

II wojnie św

iatowej. Ludzkość przerażona tym

, co systemy totalitarne uczyniły

z ludzką godnością w obozach koncentracyjnych, krem

atoriach, gułagach,

23M

iędzynarodowa solidarność

Prawa człow

ieka wykraczają poza granice państw

, a AI została założona w

przekonaniu, że ochrona prawczłow

ieka jest przedmiotem

odpowiedzialności m

iędzynarodowej, a nie tylko poszczególnych państw

. Człon-

kowie A

I wyw

odzą się z wielu kultur i społeczności, ale pracują w

spólnie w poczuciu solidarności

z ofiarami naruszeń praw

człowieka oraz św

iatowym

ruchem praw

człowieka.

Skuteczne działanie na rzecz indywidualnych przypadków

łamania praw

człowieka

Nasze badania, nasze kam

panie i wysiłki zm

ierzające do zmiany praw

a i polityki, nasze apele i listy nie sąnastaw

ione na określoną ideologię czy politykę, ale mają pom

óc konkretnej osobie – kobiecie, mężczyź-

nie, dziecku. AI zainicjow

ała swoje działania w

1961 r. na skutek artykułu prasowego o dw

óch więźniach

sumienia z Portugalii. Ponad 40 lat później, naw

et wtedy, gdy zajm

ujemy się potw

ornymi zbrodniam

i nam

asową skalę, staram

y się opisać w naszych raportach los indyw

idualnych ofiar, opisać historię ich życia.Próbujem

y pokazać indywidualne cierpienie ofiar niezależnie od statystyk.

Globalny zasięgA

I pracuje na rzecz praw każdego człow

ieka w każdym

miejscu św

iata. AI działa na rzecz różnych osób,

żyjących w różnych system

ach politycznych. AI nie dokonuje porów

nań między krajam

i ani ich nie ocenia,ale zajm

uje się problemem

naruszeń praw człow

ieka ze względu na ich stopień i w

agę.

Powszechność i niepodzielność

Prawa człow

ieka są takie same dla w

szystkich ludzi bez względu na rasę, płeć, orientację seksualną, w

yznanie,pochodzenie etniczne, przekonania polityczne lub inne, pochodzenie społeczne czy narodow

e. Wszyscy rodzim

y sięw

olni i równi pod w

zględem sw

ej godności i swych praw

– prawa człow

ieka są powszechne. Aby żyć w

godności, ludziem

ają prawo do w

olności, bezpieczeństwa oraz godziw

ych warunków

życia – prawa człow

ieka są niepodzielne.

BezstronnośćA

mnesty nie popiera ani nie neguje żadnej form

y rządów, żadnego system

u politycznego ani też żad-nych poglądów

osób, których prawa stara się chronić. W

szystkie sekcje i grupy AI zajm

ują się różnymi

regionami św

iata, w których w

ystępuje różna sytuacja polityczna.

NiezależnośćA

mnesty jest organizacją niezależną od jakiegokolw

iek rządu, ideologii politycznej, religii, ekonomicz-

nych grup interesu. Am

nesty nie musi podzielać ani odrzucać przekonań ludzi, których praw

broni. Aby

7postanow

iła stworzyć system

ochrony praw człow

ieka. Powołano do życia O

rganizację Narodów

Zjednoczo-nych, która 10 XII 1948 r. przyjęła Pow

szechną Deklarację Praw

Człow

ieka, będącą fundamentem

dalszychdokum

entów, organizacji i działań.

Czym jest O

rganizacja Narodów

Zjednoczonych?O

rganizacja Narodów

Zjednoczonych (ON

Z) jest organizacją międzynarodow

ą, istniejącą od 1945 r.a do dnia dzisiejszego skupiającą 191 państw

. Jej głównym

celem jest utrzym

anie światow

ego pokoju ibezpieczeństw

a przez rozwijanie przyjaznych stosunków

między narodam

i, wspom

aganie postępu gospo-darczego, popieranie praw

człowieka i zachęcanie do ich przestrzegania.

Jak ON

Z chroni prawa człow

ieka?O

NZ od „popierania praw

człowieka i zachęcania do ich przestrzega-

nia” przeszła w okresie sw

ej działalności do bardziej efektywnej ochrony

praw człow

ieka. Efektem są nie tylko liczne dokum

enty, traktaty, kon-w

encje itd., ale także działalność organów O

NZ służąca przestrzeganiu

praw człow

ieka.D

o organów O

NZ stojących na straży praw

człowieka należą:

-Zgrom

adzenie Ogólne N

Z (w którym

działa 6 komitetów

, w tym

Kom

itet Praw C

złowieka)

-Rada G

ospodarczo-Społeczna (w której działa Kom

isja Praw C

zło-w

ieka, opracowująca dokum

enty chroniące prawa jednostki)

-Sekretarz G

eneralny NZ

-W

ysoki Kom

isarz NZ ds. Praw

Człow

ieka-

Urząd W

ysokiego Kom

isarza ds. Uchodźców

W ram

ach ON

Z działają także Międzynarodow

y Trybunał Sprawiedliw

ości oraz dwa tym

czasowe Trybu-

nały sądzące za najcięższe zbrodnie (ludobójstwo) ds. byłej Jugosław

ii i Rwandy. Jednak już od zakończenia

II wojny św

iatowej, po procesach najw

iększych zbrodniarzy tamtego czasu (w

Norym

berdze i Tokio) dysku-tow

ano na forum O

NZ o pow

ołaniu stałego trybunału sądzącego za najcięższe przestępstwa (zbrodnie

przeciw ludzkości, zbrodnie w

ojenne, ludobójstwo). Jednak dopiero w

1998 r. w Rzym

ie stworzono statut

Międzynarodow

ego Trybunału Karnego (M

TK), w którym

przyjęto, że MTK będzie stałym

sądem m

iędzy-narodow

ym z siedzibą w

Hadze. Zajm

ie się on trzema najcięższym

i rodzajami zbrodni: ludobójstw

em, zbrod-

niami w

ojennymi, zbrodniam

i przeciw ludzkości. N

ie może on orzekać kary śm

ierci. W lipcu 2002 r. statut

uzyskał wym

agane 60 ratyfikacji (w tym

Polski), co oznacza rozpoczęcie działalności MTK.

22-

kierują bezpośrednie apele do władz i innych osób odpow

iedzialnych za naruszenia praw człow

ieka,w

zywając do podjęcia działań w

konkretnych przypadkach i apelując o zmianę polityki i działań,

-w

ywierają naciski na organizacje m

iędzyrządowe, takie jak O

NZ, aby praw

a człowieka były centralną

wartością ich program

ów, aby ustanaw

iały i wprow

adzały w życie standardy praw

człowieka oraz

podejmow

ały działania w konkretnych spraw

ach i sytuacjach,-

wyw

ierają naciski na władze w

łasnego kraju, aby podjęły działania przeciwko naruszeniom

praw czło-

wieka w

innych krajach i zmieniły w

łasne usta-w

odawstw

o, politykę i działania w kw

estiiuchodźców

, eksportu broni i innych trans-ferów

wojskow

ych, służb bezpieczeństwa

i policyjnych,-

wyw

ierają naciski na inne osoby i strony, ta-kie jak firm

y, aby przyczyniały się do promo-

wania i przestrzegania praw

człowieka,

-naw

iązują kontakty z innymi organizacjam

i po-zarządow

ymi zajm

ującymi się praw

ami czło-

wieka i stow

arzyszeniami zaw

odowym

i, jakorganizacje lekarzy czy nauczycieli, zapew

nia-jąc w

sparcie i szkolenia dla osób działającychna rzecz praw

człowieka,

-zapew

niają wsparcie ofiarom

i ich rodzinom niosąc pom

oc materialną indyw

idualnym w

ięźniomsum

ienia i ofiarom tortur,

-w

spierają i organizują programy edukacji praw

człowieka, pom

agając ludziom uczyć się o praw

achczłow

ieka i sposobach ich obrony,-

mobilizują środow

iska lokalne przez organizowanie różnego rodzaju lokalnych, ogólnokrajow

ych czym

iędzynarodowych akcji oraz udostępnianie inform

acji mediom

,-

pozyskują środki na finansowanie prow

adzonych kampanii.

Wiodące zasady A

mnesty International

W sw

ojej pracy AI kieruje się zasadam

i międzynarodow

ej solidarności, skutecznej działalności na rzeczindyw

idualnych ofiar, globalnej działalności, powszechności i niepodzielności praw

człowieka, niezależno-

ści i bezstronności oraz demokracji i w

zajemnego szacunku.

8Jakie dokum

enty chroniące prawa człow

ieka przyjęto w ram

ach ON

Z?Pierw

szym i zarazem

przełomow

ym dokum

entem chroniącym

prawa człow

ieka była Powszechna D

ekla-racja Praw

Człow

ieka (PDPC

z) przyjęta 10 XII 1948 r. (stąd 10 grudnia jest co roku światow

ym dniem

prawczłow

ieka). Ze względu na różnice ideologiczne dzielące przedstaw

icieli państw tw

orzących deklarację,postanow

iono nie nadawać PD

PCz charakteru aktu praw

nego wiążącego państw

a. Została ona przyjętajako rezolucja N

Z pozbawiona m

ocy prawnej. Zaw

iera ona jednak pełen katalog praw: osobistych, poli-

tycznych, obywatelskich socjalnych i ekonom

icznych. Ten dokument stał się podstaw

ą dla dalszych aktówpraw

nych – już wiążących państw

a. Tym sam

ym PD

PCz ukształtow

ała taki sam standard ochrony praw

człowieka na całym

świecie.

W późniejszych latach przyjęto w

ramach O

NZ: M

iędzynarodowy Pakt Praw

Politycznych i Obyw

atel-skich, M

iędzynarodowy Pakt Praw

Socjalnych, Ekonomicznych i Kulturalnych w

1966 r., Konw

encję PrawD

ziecka z 1989 r. oraz wiele konw

encji, m.in. w

sprawach: likw

idacji dyskryminacji rasow

ej, dyskryminacji

kobiet, zakazu stosowania tortur czy też statusu uchodźców

.

Czy tylko ON

Z chroni prawa człow

ieka na tak szeroką skalę?O

NZ jest jedyną tego typu organizacją skupiającą praw

ie wszystkie kraje św

iata. Jest to jej wielka zaletą,

ale potrafi być też wadą – czasem

trudno znaleźć wspólne stanow

iska dla tak wielu krajów

z tak różnychkultur. D

latego na poszczególnych kontynentach rozwinęły się osobne system

y ochrony – w A

fryce jest toU

nia Afrykańska, w

Am

erykach – Organizacja Państw

Am

erykańskich. Jednak najlepiej rozbudowanym

i najskuteczniej działającym jest system

europejski. Buduje go przedew

szystkim Rada Europy, O

BWE i U

nia Europejska.

Czym jest Rada Europy?

Rada Europy (RE) jest międzynarodow

ą organizacją powstałą 5 V

1949 r. Początkowo skupiała 10 państw

Europy Zachodniej, dziś najej forum

spotykają się przedstawiciele 44 państw

członkowskich,

w tym

status specjalnego gościa ma Jugosław

ia, status obserwatora

mają Izrael, Japonia, K

anada, Meksyk, U

SA, W

atykan. Polska przy-stąpiła do RE dopiero w

1991 r., gdyż koniecznym w

arunkiemczłonkostw

a jest przestrzeganie przez państwo zasad dem

okracjii praw

orządności oraz ochrona praw człow

ieka.C

elem RE jest w

spieranie i rozwój dem

okracji i rządów praw

a,szukanie rozw

iązań nurtujących społeczeństwa, popieranie reform

politycznych, konstytucyjnych, ochrona praw człow

ieka.

21Z biegiem

lat AI poszerzyła zasady działania o przypadki naruszeń praw

człowieka popełnianych przez

struktury pozarządowe oraz osoby pryw

atne (nie reprezentujące państwa). A

I sprzeciwia się naruszaniu

praw człow

ieka ze strony zbrojnych ugrupowań politycznych (spraw

ujących kontrolę nad danym teryto-

rium bądź działających w

opozycji do władz), takim

jak branie zakładników, torturow

anie czy bezprawne

zabójstwa. A

I sprzeciwia się naruszeniom

praw człow

ieka wobec ludności cyw

ilnej i osób nie biorącychudziału w

walkach, dokonyw

anym przez w

szystkie strony konfliktów zbrojnych. A

I zajmuje się także naru-

szaniem praw

człowieka w

miejscach pryw

atnych i społecznościach lokalnych, w przypadku gdy państw

ojest im

współw

inne bądź nie podjęło skutecznych działań. Do tej kategorii należy okaleczanie żeńskich

narządów płciow

ych, handel kobietami oraz przem

oc i wszelkie działania, których źródłem

jest faktycznabądź dom

niemana orientacja seksualna ofiary, jeśli takie przypadki są tolerow

ane przez władze lub odby-

wają się za ich przyzw

oleniem.

Praca Am

nesty InternationalA

I koncentruje się na dokładnym, szybkim

, nieprzerwanym

ujawnianiu przypadków

naruszeń praw czło-

wieka. System

atyczne i bezstronne badania umożliw

iają odkrycie faktów w

poszczególnych przypadkachnaruszeń praw

człowieka oraz naśw

ietlenie powszechnych tendencji w

tej dziedzinie. Wyniki dochodzeń są

publikowane, a członkow

ie, sympatycy i pracow

nicy AI mo-

bilizują opinię publiczną w celu w

ywierania nacisków

naw

ładze i inne grupy, takie jak zbrojne ugrupowania poli-

tyczne, organizacje międzyrządow

e oraz firmy, aby zaprze-

stały one naruszania praw człow

ieka.O

prócz pracy przeciwko konkretnym

przypadkom na-

ruszeń praw człow

ieka, Am

nesty wzyw

a wszystkie w

ładzedo przestrzegania zasady rządów

prawa oraz do ratyfiko-

wania i w

prowadzania w

życie standardów praw

człowie-

ka, prowadzi szeroko zakrojone działania edukacyjne,

zachęca organizacje międzyrządow

e, poszczególnych lu-dzi oraz w

szystkie grupy społeczne do popierania i re-spektow

ania praw człow

ieka.G

łówną częścią działalności A

I jest badanie naruszeń praw człow

ieka, publikowanie inform

acji na ichtem

at i prowadzenie kam

panii mających na celu położenie im

kresu. Członkow

ie AI prow

adzą kampanie

na rzecz osiągnięcia takich zmian, jak uw

olnienie poszczególnych więźniów

sumienia, zam

iana wyroku

śmierci na inny typ kary, zm

iany prawa oraz podnoszenie św

iadomości o praw

ach człowieka. C

złonkowie A

Ibiorą udział w

różnego typu akcjach:

9Jak Rada Europy chroni praw

a człowieka?

Kluczowym

osiągnięciem RE jest Europejska K

onwencja Praw

Człow

ieka (EKPCz).

Jest to traktat międzynarodow

y o znaczeniu bezprecedensowym

, który został przyjęty w 1950 r. i w

szedłw

życie trzy lata później. Konw

encja określa podstawow

e prawa i w

olności oraz zobowiązuje państw

a doich zagw

arantowania każdej jednostce podlegającej jej jurysdykcji.

Konw

encja zawiera m

.in. prawo do życia, ochrony przed torturam

i, prawo do spraw

iedliwego procesu

sądowego, poszanow

ania życia prywatnego, sw

obodę wypow

iedzi, wolność sum

ienia, myśli i w

yznania.Późniejsze protokoły uzupełniły K

onwencje np. o zakaz stosow

ania kary śmierci i praw

o do ochrony wła-

sności.EKPC

z poza gwarantow

aniem podstaw

owych praw

i wolności stw

orzyła niezwykle spraw

ny i skutecznysystem

ochrony tychże praw. Pow

ołała do życia Europejski Trybunał Praw C

złowieka (ETPC

z) – organsądow

y, w skład którego w

chodzą sędziowie z każdego państw

a członkowskiego RE. Siedzibą Trybunału jest

Strasburg. Początkowo ETPC

z pomagała Europejska K

omisja Praw

Człow

ieka, ale po reformie system

uw

1998 r. została ona zlikwidow

ana. ETPCz obraduje w

sposób ciągły, zajmując się spraw

ami począw

szy odpierw

szej analizy do ewentualnego w

yroku.Rozpatruje dw

a rodzaje skarg:-

państwow

ą (państwo skarży państw

o o nieprzestrzeganie Konwencji)

-indyw

idualne (składane przez jednostki, które skarżą państwa o naruszenie praw

zawartych w

Kon-

wencji).

Liczba tych ostatnich w ostatnich latach rośnie niezw

ykle dynamicznie, co w

skazuje na coraz większą

rolę ETPCz i skuteczność jego działania.

Czy każdy z nas może złożyć skargę przeciw

ko Polsce do Europejskiego Trybunałui jakie w

arunki musim

y spełnić?Polska uznała jurysdykcję ETPC

z od 1 V 1993 r. – od tego mom

entu obywatele polscy (ale też inne

osoby, których prawa zostały naruszone w

Polsce) mogą składać skargi do ETPC

z. Jednak przyjęcie i rozpa-trzenie skargi przez ETPC

z zależy od spełnienia kilku warunków

. Uchybienie jednem

u z nich uniemożliw

iadochodzenie sw

ych praw przed ETPC

z. O

to wym

ogi:-

Skarga ma pochodzić od jednostki, grupy jednostek, organizacji społecznej, która uw

aża, że stała sięofiarą naruszenia przez państw

o praw zaw

artych w EK i dodanych do niej protokołach.

-Skarga nie m

oże być anonimow

a.

20JA

K D

ZIAŁA

AM

NESTY IN

TERNATIO

NAL?

Wizja i m

isja AI

Wizją Am

nesty International jest świat, w

którym każdem

u człowiekow

i przysługują prawa

zapisane w Pow

szechnej Deklaracji Praw

Człow

ieka i innych uznanych międzynarodow

ych stan-dardach praw

człowieka.

Aby urzeczywistnić tę w

izję, Amnesty International podejm

uje działania zmierzające do prze-

ciwstaw

iania się poważnym

naruszeniom praw

a każdego człowieka do fizycznej i psychicznej

integralności, do wolności sum

ienia i wypow

iedzi oraz do traktowania w

olnego od dyskryminacji.

Działania te prow

adzone są w szerszym

kontekście promow

ania wszystkich praw

człowieka.

Powszechna D

eklaracja Praw C

złowieka określa praw

a człowieka, które m

ają zasadnicze znaczenie dlagodności oraz rozw

oju każdego człowieka. Są to praw

a polityczne, takie jak wolność przekonań, słow

ai zgrom

adzeń; prawa ekonom

iczne, takie jak prawo do pracy i stosow

nego standardu życia; prawa obyw

a-telskie, takie jak rów

ność wobec praw

a i prawo do m

ałżeństwa; oraz praw

a społeczne czy kulturalne, takiejak praw

o do nauki i do udziału w życiu kulturalnym

danej społeczności. Obow

iązkiem każdego rządu na

całym św

iecie jest respektowanie, obrona i zagw

arantowanie przestrzegania praw

człowieka w

szystkich ludzina ich terytorium

. AI stara się w

ywierać na w

ładze naciski, by obowiązek ten uznaw

ały i wypełniały.

AI uw

aża, że wszystkie praw

a człowieka są ze sobą nierozerw

alnie związane i prom

uje wszystkie praw

azaw

arte w Pow

szechnej Deklaracji Praw

Człow

ieka. Jednakże AI nie jest w

stanie poświęcać tyle sam

o uwagi

wszystkim

naruszeniom praw

człowieka, dlatego też koncentruje się na położeniu kresu najpow

ażniejszymprzypadkom

naruszania prawa do fizycznej i psychicznej integralności, praw

a do wolności sum

ienia i słowa

oraz prawa do w

olności od dyskryminacji. O

bszar działania, który uzgodnili członkowie A

I, ustala dopusz-czalne granice działalności i badań prow

adzonych przez organizację.

Z historycznego punktu widzenia głów

ne cele kampanii A

I wyglądają następująco:

–uw

olnienie wszystkich w

ięźniów sum

ienia,–

zapewnienie w

szystkim w

ięźniom politycznym

bezzwłocznego i rzetelnego procesu sądow

ego,–

zniesienie kary śmierci, tortur oraz innych form

okrutnego, nieludzkiego bądź poniżającegotraktow

ania,–

położenie kresu pozasądowym

egzekucjom oraz „zaginięciom

”,–

walka z bezkarnością przez pociągnięcie do odpow

iedzialności sprawców

naruszeń prawczłow

ieka zgodnie z międzynarodow

ymi standardam

i.

10-

Może być rozpatryw

ana tylko po wyczerpaniu w

szystkich krajowych środków

odwoław

czych (np.apelacja od w

yroku sądu I instancji).-

Musi być w

niesiona w ciągu 6 m

iesięcy od wydania praw

omocnej decyzji w

danej sprawie (np. 6

miesięcy od w

ydania wyroku na skutek apelacji).

-N

ie może być co do istoty identyczna ze spraw

ą już rozpoznawaną przez ETPC

z lub ze sprawą, która

toczy się przed innym sądem

międzynarodow

ym.

Czy Unia Europejska też chroni praw

a człowieka?

Na początku istnienia W

spólnoty Europejskiej prawa człow

iekanie m

iały większego znaczenia, kładziono nacisk na rozw

ój i inte-gracje gospodarczą. O

chrona praw jednostki została pozostaw

ionapaństw

om członkow

skim. Z czasem

jednak prawo U

nii Europej-skiej (U

E) zaczęło dotykać sfery praw człow

ieka – stały się oneprzedm

iotem zainteresow

ania UE. O

becnie jednym z podstaw

o-w

ych warunków

przystąpienia do UE jest przestrzeganie praw

czło-w

ieka. W Traktacie z M

aastricht z 1992 r. zapisano, iż UE będzie

przestrzegać praw człow

ieka. Od tego m

omentu ochrona praw

jednostki weszła na stałe do polityki U

E, czego efektem jest przy-

jęcie w 2000 r. K

arty Praw Podstaw

owych U

nii Europejskiej, któraw

przyszłości może stać się elem

entem europejskiej konstytucji.

Czym jest O

rganizacja Bezpieczeństw

a i Współpracy w

Europie (OBW

E)?O

BWE sw

oje początki ma w

Konferencji Bezpieczeństw

a i Współpracy w

Europie (KBWE) zw

ołanej w1973 r. do H

elsinek, która skupiła przedstawicieli 35 rządów

(wszystkie państw

a europejskie z wyjątkiem

Albanii oraz U

SA i K

anada). W 1975 r. podpisano A

kt Końcow

y KBWE, w

którym zobow

iązano się doprzestrzegania praw

człowieka i podstaw

owych w

olności. W ciągu następnych lat m

iały miejsce kolejne

konferencje, które doprowadziły w

1994 r. do przekształcenia KBWE w

OBW

E.D

ziś OBW

E skupia 55 państw. W

swej pracy koncentruje się głów

nie na wspieraniu dem

okracji i prawczłow

ieka, znane są jej misje i w

izyty obserwatorów

śledzących np. przebieg wyborów

.

Jak chronione są prawa człow

ieka w Polsce?

Prawa człow

ieka są w Polsce chronione praw

em – gw

arantuje je Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

z 1997 r. – najważniejszy akt praw

ny. Dodatkow

o prawa jednostki chronione są przez ratyfikow

ane między-

19Benenson apelow

ał do wszystkich ludzi, by pokojow

o i bezstronnie protestowali przeciw

ko więzieniu

kobiet i mężczyzn na całym

świecie za ich poglądy polityczne bądź w

yznanie. Autor określił tych w

ięźniówm

ianem w

ięźniów sum

ienia, powołując w

ten sposób do życia termin, który m

iał wkrótce na stałe zagościć

w języku stosunków

międzynarodow

ych.O

dzew był ogrom

ny. W ciągu jednego m

iesiącaponad tysiąc czytelników

wysłało listy, oferując sw

ojąpom

oc i wsparcie. Przysyłano także szczegółow

e do-niesienia na tem

at wielu innych w

ięźniów sum

ienia.W

ciągu pół roku ta w zam

ierzeniu jednorazowa

akcja przeistoczyła się w duży m

iędzynarodowy ruch.

W ciągu jednego roku now

o powstała organizacja

wysłała delegacje do 4 krajów

w celu podjęcia dzia-

łań na rzecz więźniów

i zajęła się 210 przypadkami.

Jej członkowie zorganizow

ali w 7 krajach lokalne od-

działy organizacji.O

d samego początku przyjęto zasady niezależności

i bezstronności. Kładziono nacisk na międzynarodow

y charakter obrony praw człow

ieka: ludzie z całegośw

iata mieli w

alczyć o prawa osób znajdujących się w

którymkolw

iek miejscu św

iata. AI rozrastała się

i zaczynała interesować się nie tylko w

ięźniami sum

ienia, ale i innymi przypadkam

i naruszeń praw człow

ie-ka: torturam

i, „zaginięciami” i karą śm

ierci na całym św

iecie.

Wysiłki ruchu zostały docenione, gdy w

1977 r. organizacji przyznano Pokojową N

agrodęN

obla. W 1978 r. A

I została natomiast uhonorow

ana przez ON

Z Nagrodą Praw

Człow

ieka.

Dzisiaj A

I ma sw

ych działaczy w każdej części św

iata. Organizacja zrzesza ponad 1,5 m

iliona członkówi sym

patyków w

ponad 140 krajach i terytoriach. Jednoczy ich chęć stworzenia św

iata, w którym

przestrze-gane będą praw

a każdego człowieka. W

ponad 100 krajach i terytoriach istnieją tysiące grup lokalnych,m

łodzieżowych i studenckich oraz innych grup specjalistycznych, a także członków

indywidualnych.

W ponad 50 krajach zorganizow

ano krajowe sekcje A

I (od stycznia 2003 r. status sekcji posiada także AI

w Polsce), a w

20 kolejnych krajach istnieją struktury koordynacyjne. AI jest organizacją uznaw

aną i szano-w

aną na całym św

iecie. Wysyła delegacje na spotkania z rządam

i i organizacjami m

iędzyrządowym

i, takimi

jak ON

Z. Bierze też udział w m

iędzynarodowych debatach na tem

aty związane z przestrzeganiem

prawczłow

ieka.

11narodow

e dokumenty, tj. Pakty O

NZ czy Europejską K

onwencję Praw

Człow

ieka. Działają także liczne

organizacje i instytucje rządowe i pozarządow

e, zajmujące się ochroną praw

człowieka.

Jakie prawa gw

arantuje nam Konstytucja?

W rozdziale II K

onstytucji zatytułowanym

„Wolności, praw

a i obowiązki człow

ieka i obywatela” znaleźć

możem

y szeroko rozbudowany katalog praw

i wolności człow

ieka. Poprzedzony jest on zasadami ogólnym

i,w

śród których znajdziemy m

.in. zapis, iż źródłem praw

człowieka jest przyrodzona godność ludzka, którą

władza jest obow

iązana ochraniać i szanować, zakaz dyskrym

inacji, zasadę równości, rów

nouprawnienie

kobiet i mężczyzn oraz gw

arancje praw m

niejszości.K

onstytucja zawiera części pośw

ięcone:-

wolnościom

i prawom

osobistym (praw

o do życia, rzetelnego procesu, ochrony prywatności i w

ol-ności od tortur),

-w

olnościom i praw

om politycznym

(wolność zgrom

adzeń i zrzeszania się),-

prawom

i wolnościom

ekonomicznym

, socjalnym i kulturalnym

(prawo do nauki, ochrony w

łasności,zabezpieczenia społecznego, służby zdrow

ia).

Jaka jest rola Trybunału Konstytucyjnego w ochronie naszych praw

?Pow

stające w Polsce praw

o zawsze m

usi być zgodne z Konstytucją – U

stawą Zasadniczą, co oznacza, że

nie mogą istnieć przepisy sprzeczne z K

onstytucją i naruszające prawa przez nią gw

arantowane. Trybunał

Konstytucyjny (TK) jest organem

, który stoi na straży zgodności z Konstytucją ustaw

, umów

międzynarodo-

wych, innych przepisów

i celów partii politycznych. TK został pow

ołany do życia w 1985 r. Z w

nioskiemo zbadanie ow

ej zgodności może w

ystąpić m.in. Prezydent RP, M

arszałek Sejmu lub Senatu, Rzecznik Praw

Obyw

atelskich. Ustaw

a Zasadnicza gwarantuje także w

art. 79 tzw. skargę konstytucyjną, którą m

oże złożyćkażdy, którego konstytucyjne praw

a zostały naruszone. Skarga ta dotyczy zgodności z Konstytucją ustaw

ylub innego aktu, na podstaw

ie którego sąd lub inny organ administracji publicznej orzekł ostatecznie

o jego prawach lub w

olnościach zawartych w

Konstytucji.

Kim jest Rzecznik Praw

Obyw

atelskich i jaka jest jego rola w ochronie praw

człowieka?

Instytucję Rzecznika Praw O

bywatelskich (RPO

) powołano w

Polsce w 1987 r. – pierw

szym rzecznikiem

została prof. Ewa Łętow

ska. Rzecznik jest wybierany przez Sejm

za zgodą Senatu na pięcioletnią kadencję.W

swej działalności Rzecznik jest niezaw

isły i niezależny. Podstawow

ym zadaniem

RPO jest stanie na straży

praw i w

olności określonych w K

onstytucji i innych aktach prawnych. K

ażdy z nas ma praw

o wystąpić do

RPO z w

nioskiem o pom

oc w ochronie sw

ych wolności i praw

naruszonych przez organy władzy publicznej.

18oskarżeni o „hom

oseksualizm”. Te sfingow

ane zarzuty dowodzą, że rządy nie są zupełnie obo-

jętne wobec presji opinii św

iatowej. A

kiedy światow

a opinia skoncentruje się na jednymsłabym

punkcie, może ona czasem

doprowadzić do ustępstw

ze strony rządu. Na przykład

węgierski poeta Tibor D

ery został ostatnio zwolniony po utw

orzeniu w w

ielu krajach „komite-

tów Tibora D

ery”; w H

iszpanii profesor Tierno Galvan i jego przyjaciele – literaci zostali oczysz-

czeni z zarzutów po w

izycie dystyngowanych, zagranicznych obserw

atorów.

Biuro w

Londynie do zbierania informacji

Ważne jest, aby zm

obilizować opinię publiczną szybko i na w

ielką skalę, zanim rząd zam

kniesię w

błędnym kole represji i stanie przed groźbą w

ojny domow

ej. Wtedy rząd będzie już zbyt

zdesperowany, by iść na ustępstw

a. Aby opinia publiczna była efektyw

na, powinna być dobrze

ugruntowana, m

iędzynarodowa, jednolita i pow

inna pochodzić ze wszystkich stron. K

ampanie

na rzecz wolności prow

adzone przez jeden kraj lub jedną partię przeciwko innej często dopro-

wadzają tylko do w

zmożenia prześladow

ań.W

łaśnie z tego powodu zapoczątkow

aliśmy APEL O

AMN

ESTIĘ, 1961. Kam

pania, która dzisiajm

a swój początek, jest rezultatem

inicjatywy grupy praw

ników, pisarzy i publicystów

londyńskich,którzy podzielają przekonanie w

yrażone przez Woltera: „Pogardzam

twoim

i poglądami, ale goto-

wy jestem

umrzeć za tw

oje prawo do ich w

yrażania”. W Londynie pow

stało biuro, które będziezbierać inform

acje dotyczące nazwisk, num

erów i w

arunków, w

jakich przebywają ludzie, których

zdecydowaliśm

y się nazywać w

ięźniami sum

ienia. Termin ten definiujem

y: Każda osoba, która jest

fizycznie ograniczana (przez uwięzienie lub w

jakikolwiek inny sposób) w

wyrażaniu sw

oich opinii(w

każdej formie; używ

ając słów lub znaków

), w których słuszność w

ierzy i które nie akceptują aninie naw

ołują do przemocy. W

yłączamy rów

nież tych, którzy konspirowali z obcym

rządem w

celuobalenia sw

ojego własnego. N

asze biuro będzie co jakiś czas przeprowadzało konferencje, aby

zwrócić uw

agę na problemy w

ięźniów sum

ienia, których przypadki będą obiektywnie w

ybranez różnych części św

iata. To dostarczy rzeczowych inform

acji każdej grupie, istniejącej lub nowo

utworzonej, w

dowolnym

miejscu na św

iecie, która zdecyduje się w szczególny sposób w

esprzećw

alkę o wolność przekonań i religii. W

październiku zostanie opublikowany dodatek specjalny

„Persecution 1961” jako część naszej kampanii o am

nestię. Znajdą się tam historie 9 m

ężczyzni kobiet z różnych części św

iata, o różnych politycznych i religijnych przekonaniach, którzy sąw

ięzieni za wyrażanie sw

oich poglądów. Żaden z nich nie jest zaw

odowym

politykiem; w

szyscy sąludźm

i pracującymi zaw

odowo. O

pinie, których wyrażanie doprow

adziło do ich uwięzienia, były

typowym

i przekonaniami w

wolnym

społeczeństwie.

12D

odatkowo RPO

kontroluje działalność organów adm

inistracyjnych i jej rozstrzygnięć dotyczących jed-nostki oraz w

corocznym raporcie inform

uje parlament o stanie przestrzegania praw

człowieka. RPO

jestw

swej działalności w

yposażony w w

iele uprawnień, um

ożliwiających skuteczne i efektyw

ne działanie, wtym

m.in. m

ożliwość złożenia w

niosku do TK .W

arto dodać, że od 1995 r. w U

E działa europejski RPO nazyw

any Om

budsmanem

, którego opiekązostaniem

y objęci w chw

ili przystąpienia do Unii Europejskiej. O

becnie Rzecznikiem Praw

Obyw

atelskichjest prof. A

ndrzej Zoll.

Jaką ochronę daje nam urząd Rzecznika Praw

Dziecka?

Rzecznik Praw D

ziecka (RPD) jest w

Polsce instytucją młodą – został zapisany w

konstytucji w 1997 r.

Powstał i istnieje od 2000 r. Stoi na straży praw

dziecka, a w szczególności:

-praw

a do życia i ochrony zdrowia

-praw

a do wychow

ania w rodzinie

-praw

a do godziwych w

arunków socjalnych

-praw

a do nauki.RPD

podejmuje działania przew

idziane w ustaw

ie z własnej inicjatyw

y, biorąc pod uwagę napływ

ającedo niego inform

acje wskazujące na naruszenie praw

lub dobra dziecka. W przypadku indyw

idualnychspraw

RPD zw

raca się do organów lub instytucji o podjęcie działań na rzecz dziecka. Jeśli problem

badanyprzez RPD

ma charakter ogólny, m

oże wnioskow

ać o podjęcie inicjatywy ustaw

odawczej.

Czy poza podanymi instytucjam

i rządowym

i możem

y szukać jeszcze gdzieś pomocy

w sytuacji naruszenia naszych praw

?Poza RPO

, RPD i skargą konstytucyjną do TK pom

ocy przede wszystkim

można szukać w

instytucjachbędących najbliżej naszych problem

ów, tzn. u pedagogów

szkolnych, na policji, w pogotow

iach opiekuń-czych, ale także w

pozarządowych organizacjach chroniących praw

a człowieka.

Czym są organizacje pozarządow

e i jak chronią prawa jednostki?

Organizacje pozarządow

e (skrót NG

O's) czy to krajow

e, czy międzynarodow

e działają niezależnie odrządu, od w

ładzy publicznej, są dobrowolne pod w

zględem członkostw

a, nie nastawione na zysk (non-

profit) i nie dążą do władzy (to różni je od partii politycznych). C

zęść z nich w sw

ej działalności koncen-truje się na ochronie praw

człowieka. D

o najważniejszych, posiadających m

iędzynarodowy charakter, zali-

czyć należy Am

nesty International, Międzynarodow

ą Federację Ligi Praw C

złowieka, H

uman Rights W

atchi M

iędzynarodową Federację H

elsińską na Rzecz Praw C

złowieka.

17ZA

POM

NIA

NI W

IĘŹNIO

WIE

(artykuł opublikowany w

dniu 28 maja 1961 r. w

brytyjskiej gazecie„The O

bserver”)

Po obu stronach żelaznej kurtyny tysiące mężczyzn i kobiet jest przetrzym

ywanych w

więzie-

niach bez procesu, ponieważ ich poglądy polityczne lub przekonania religijne różnią się od

tych wyznaw

anych przez rządy w ich krajach. Peter Benenson, londyński praw

nik, wpadł na

pomysł ogólnośw

iatowej kam

panii, APEL O

AM

NESTIĘ, 1961, zalecającej rządom

uwolnienie

tych ludzi, lub przynajmniej zapew

nienie im spraw

iedliwego procesu. K

ampania zaczyna się

dzisiaj, a „The Observer” chętnie zgadza się na udostępnienie tej spraw

ie swoich łam

ów.

Otw

órz gazetę dowolnego dnia w

tygodniu a znajdziesz doniesienie z jakiegoś miejsca na

świecie o ludziach w

ięzionych, torturowanych albo zabijanych z pow

odu posiadania innychpoglądów

niż te, jakie aprobuje ich rząd. Takich ludzi znajduje się w w

ięzieniach kilka milio-

nów – bynajm

niej nie wszyscy pochodzą zza żelaznej lub bam

busowej kurtyny. Ich liczba w

ciążrośnie. C

zytelnicy gazet czują się bezradni. Jeśli jednak udałoby się zjednoczyć wszystkich, któ-

rzy sprzeciwiają się niespraw

iedliwości, należy spodziew

ać się jakichś rezultatów.

W roku 1945 państw

a założycielskie Narodów

Zjednoczonych przyjęły Powszechną D

eklaracjęPraw

Człow

ieka. Artykuł 18 stanowi, że K

ażdy człowiek m

a prawo do wolności myśli, sum

ieniai w

yznania; prawo to obejm

uje swobodę zm

iany wyznania lub w

iary oraz swobodę głoszenia sw

egow

yznania lub wiary bądź indyw

idualnie, bądź wespół z innym

i ludźmi, publicznie i pryw

atnie, przeznauczanie, praktykow

anie, uprawianie kultu i przestrzeganie obyczajów

. Artykuł 19 stwierdza, że

Każdy człow

iek ma prawo do w

olności opinii i wyrażania jej; praw

o to obejmuje sw

obodę posiada-nia niezależnej opinii, poszukiw

ania, otrzymyw

ania i rozpowszechniania inform

acji i poglądów w

szelkimi

środkami, bez w

zględu na granice. Nie m

a obecnie sposobu, aby dowiedzieć się, jak w

iele z tychkrajów

pozwala sw

oim obyw

atelom cieszyć się tym

i podstawow

ymi w

olnościami. Liczy się nie to, że

prawa zapisane są na papierze, istotne jest to, czy m

ożna z nich korzystać i to, czy mogą one być

przestrzegane w praktyce. Przykładow

o, rząd hiszpański jak żaden inny kładzie wielki nacisk na

gwarancje konstytucyjne, nie jest jednak zdolny ich stosow

ać.Istnieje w

świecie coraz bardziej popularna tendencja, aby ukryw

ać prawdziw

e powody

zatrzymyw

ania „nonkonformistów

”. W H

iszpanii studenci, którzy rozprowadzają ulotki propa-

gujące prawo do zbierania się i dyskutow

ania na bieżące tematy, są oskarżani o „bunt w

ojsko-w

y”. Na W

ęgrzech księża katoliccy, którzy nie zamknęli sw

oich przyparafialnych chórów, zostali

13O

drębna grupę stanowią organizacje zajm

ujące się pomocą hum

anitarną, np. Lekarze bez Granic, Le-

karze Świata i Polska A

kcja Hum

anitarna zdobywająca m

iędzynarodowe uznanie.

Działalność tych organizacji pozarządow

ych koncentruje się na badaniu i nagłaśnianiu przypadków ła-

mania praw

człowieka. D

zięki międzynarodow

emu w

ymiarow

i są one w stanie w

ywrzeć nacisk na państw

ai doprow

adzają do polepszenia sytuacji przestrzegania praw człow

ieka.

Jak znaleźć organizacje zajmujące się praw

ami człow

ieka?Poniżej zam

ieszczamy adresy organizacji rządow

ych i pozarządowych, zajm

ujących się prawam

i człowie-

ka, nie jest to lista pełna, gdyż takich instytucji jest bardzo wiele, często działają one lokalnie, w

ięc Wam

samym

najłatwiej będzie je odnaleźć. Bardzo pom

ocny w szukaniu jest Internet, dlatego podajem

y wiele

adresów internetow

ych. Powodzenia!

Trybunał Konstytucyjny w

ww

.trybunal.gov.pl

Rzecznik Praw O

bywatelskich w

ww

.brpo.gov.plBiuro Rzecznika Praw

Obyw

atelskich, al. Solidarności 77, 00-090 Warszaw

a

Rzecznik Praw D

ziecka ww

w.brpd.gov.pl

Biuro Rzecznika Praw D

ziecka, ul. Śniadeckich 10, 00-656 Warszaw

atel. inform

acyjno-interwencyjny (022) 696 55 50 czynny codziennie w

godz. 8.15–20.00faks (022) 629 60 79 (całodobow

y)A

dres poczty elektronicznej rzecznik@brpd.gov.pl

Am

nesty InternationalBiuro Stow

arzyszenia AI w

Polsce, ul. Jaśkowa D

olina 4, 80-252 Gdańsk

tel./faks: (058)341 57 92nr konta:85 1090 1098 0000 0000 0959 0181e-m

ail: amnesty@

amnesty.org.pl, w

ww

.amnesty.org.pl

16A

I jest organizacją niezależną od wszelkich rządów

, ideologii politycznych, religii czy ekonomicznych

grup interesu. Nie popiera ani też nie potępia jakichkolw

iek rządów czy system

ów politycznych, nieko-

niecznie też podziela poglądy ofiar, o których prawa w

alczy. Aby zapew

nić sobie ową niezależność, A

I nieprzyjm

uje środków pieniężnych od rządów

ani partii politycznych na działania w zakresie dokum

entowania

naruszeń praw człow

ieka i podejmow

ania kampanii przeciw

ko takim naruszeniom

. AI jest finansow

anaw

yłącznie ze składek członkowskich oraz z ofiarności publicznej.

AI jest ruchem

demokratycznym

i autonomicznym

. Za swoje działania odpow

iada wyłącznie przed sw

o-im

i członkami. W

szelkie decyzje podejmow

ane są przez ciała wybieralne. Funkcjonow

anie AI jest zgodne

z obowiązującym

prawem

państw, na terenie których organizacja działa.

AI tw

orzy globalną społeczność obrońców praw

człowieka, którzy podzielają zasady m

iędzynarodowej

solidarności, skutecznych działań na rzecz indywidualnych ofiar, pow

szechności i niepodzielności praw czło-

wieka, bezstronności i niezależności, dem

okracji oraz wzajem

nego szacunku.

„Wasze działania, w

raz z łańcuchem solidarności stw

orzonym przez działaczy z całego św

iata, doprowa-

dziły do mojego uw

olnienia… N

ie wiem

, jak mam

Wam

dziękować…

Gdyby nie ten łańcuch solidarności,

nadal przebywałbym

w tym

okrytym złą sław

ą więzieniu…

Zachęcam W

as do kontynuowania działań

w im

ieniu więźniów

przebywających w

więzieniach dyktatorów

na całym św

iecie… Pragnę pozdrow

ić tychw

szystkich działaczy Am

nesty International, którzy pisali do mnie, podtrzym

ując mnie na duchu. Listy te

zostały skonfiskowane przez straże i dopiero w

mom

encie mojego uw

olnienia mogłem

przeczytać niektórelisty z U

SA…

Jestem ogrom

nie wdzięczny i dziękuję W

am z całego serca”.

Więzień sum

ienia Ngarléjy Yorongar le M

oiban, którego uwolniono 5 lutego 1999 r. po ośm

iu miesią-

cach pozbawienia w

olności w C

zadzie.

JAK PO

WSTA

ŁA A

MN

ESTY INTERN

ATION

AL?

Ponad 40 lat temu dw

ie portugalskie studentki wzniosły toast za w

olność. Za ten prosty gest zostałyskazane na 7 lat w

ięzienia. Historia ta przeraziła brytyjskiego praw

nika Petera Benensona do tego stopnia,że postanow

ił on podjąć jakieś działania.Peter Benenson napisał artykuł do brytyjskiej gazety „The O

bserver”, wzyw

ając do zorganizowania m

ię-dzynarodow

ej kampanii, m

ającej na celu obronę „zapomnianych w

ięźniów”. Proponow

ał, by ludzie nacałym

świecie bom

bardowali w

ładze listami protestacyjnym

i. 28 maja 1961 r. gazeta opublikow

ała obszernyartykuł pod tytułem

„Zapomniani w

ięźniowie”, który dał początek rocznej kam

panii „Apel o am

nestię”,1961.

14H

elsińska Fundacja Praw C

złowieka w

ww

.hfhrpol.waw

.plW

arszawa, ul Bracka 18 m

. 62, tel. (22) 828 10 08

Fundacja Dzieci N

iczyje ww

w.fdn.pl

Polski Kom

itet UN

ICEF

al. Szucha 16 m. 15, 00-582 W

arszawa

tel. (022) 629 06 76 tel./faks (022) 628 03 01tel. (022) 629 06 76

Biuro Wysokiego K

omisarza N

arodów Zjednoczonych do Spraw

Uchodźców

(UN

HC

R)w

ww

.unhcr.polPrzedstaw

icielstwo w

Warszaw

iealeja Róż 2, 00-566 W

arszawa

tel. (022) 628 69 30faks (022) 625 61 24e-m

ail: polwa@

unhcr.ch

15U

RATUJ KO

MU

Ś ŻYCIE

CO TO

JEST AM

NESTY IN

TERNATIO

NAL?

Am

nesty International jest ogólnoświatow

ym ruchem

ludzi działają-cych na rzecz praw

człowieka. Jej członkow

ie dobrowolnie pośw

ięcająsw

ój czas i energię, solidaryzując się z ofiarami przypadków

pogwałceń

praw człow

ieka.Podstaw

ową form

ą działalności Am

nesty International jest prowadze-

nie kampanii. A

mnesty International bada, dokum

entuje i publikuje ra-porty o przypadkach naruszeń praw

człowieka, ale na tym

jej praca sięnie kończy. C

złonkowie A

I podejmują praktyczne i skuteczne kroki

w celu pow

strzymania tych naruszeń. A

I jest zorganizowana w

taki spo-sób, aby um

ożliwić zw

ykłym ludziom

wypow

iedzenie się na rzecz osóbzagrożonych naruszeniem

praw człow

ieka.Podstaw

ą działalności AI jest m

iędzynarodowa solidarność. C

złonko-w

ie organizacji pochodzą z wielu różnych kultur i m

ają różne poglądy, jednak jednoczy ich chęć działaniana rzecz św

iata, w którym

przestrzegane będą prawa każdego człow

ieka.D

ziałalność AI m

a zasięg globalny. Organizacja jest

zaangażowana w

obronę praw człow

ieka na całym św

ie-cie. A

I podejmuje działania w

sprawie różnorakich przy-

padków naruszeń praw

człowieka, dokonyw

anych przezw

szystkie władze, bez w

zględu na to, czy ofiary aktual-nie znajdują się w

centrum zainteresow

ania mediów

, czyteż ich cierpienia są ignorow

ane.A

I wierzy w

skuteczną działalność na rzecz konkret-nych osób. N

asze badania, kampanie, w

ysiłki podejmo-

wane po to, by zm

ienić prawo czy praktykę, nasze apele

i listy – to wszystko m

a na celu polepszenie losu kobiet,m

ężczyzn i dzieci. Naw

et mając do czynienia z potw

or-nym

i zbrodniami na m

asową skalę, A

I stara się przytaczaćw

swoich raportach przypadki indyw

idualnych ofiar i powoływ

ać się na ich doświadczenia. Te ofiary to coś

więcej niż statystyka. O

fiary mają nazw

iska. Mają daty urodzenia. M

ają swoje historie. I każda z nich m

apraw

o do sprawiedliw

ości.