HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ

16
HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ T. X MIASTO I GMINA POLANÓW

Transcript of HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ

Page 1: HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ

HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ T. X

MIASTO I GMINA POLANÓW

Page 2: HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ

2 Spis treści

Page 3: HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ

FUNDACJA „DZIEDZICTWO”

HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ

TOM X

MIASTO I GMINA POLANÓW

Redakcja WŁODZIMIERZ RĄCZKOWSKI

JAN SROKA

SŁAWNO–POLANÓW 2010

Page 4: HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ

4 Spis treści

ABSTRACT: Rączkowski Włodzimierz, Sroka Jan (eds), Historia i kultura Ziemi Sła-wieńskiej, t. X: Miasto i Gmina Polanów [History and Culture of the Sławno region, Vol. X: Town and Polanów Community]. Fundacja „Dziedzictwo”, Sławno 2010. Pp. 456, figs 116, colour plates 46. ISBN 978–83–7591–142–8. Polish text with German summaries.

These are studies of aspects of history and culture of the Polanów region [Pomerania, Poland]. The unique landscape has been shaped since the last glaciation. It was also human being who got and impact on changes in landscape. The concept of the palimp-sest allows to identify the processes of introducing new and erasing existing elements of landscape. To some extent people got a respect to existing in landscape features (e.g. burial mounds). Today it is difficult to find out the same approach. The fantastic his-toric tradition and beauty of landscape are under threat. Can we learn anything from the past? The aim of the collection of paper is to bring the history nearer. The know-ledge about the past of the region will allow to understand the landscape and protect it as well as create a new social approach to the future.

© Copyright by Włodzimierz Rączkowski, Jan Sroka 2010 © Copyright by Authors

Na okładce: Wiesława Pietrzak, Złota jesień w Polanowie, 1977, olej, 61 × 92 cm (zbiory prywatne)

Tłumaczenia na język niemiecki: Brygida Jerzewska

Publikację wydano przy finansowym wsparciu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego oraz Urzędu Miasta i Gminy Polanów

Województwo

Zachodniopomorskie

Redaktor: Katarzyna Ceglarz Łamanie komputerowe: Eugeniusz Strykowski

Wydawca/Herausgeber: Fundacja „Dziedzictwo”, 76-100 Sławno, ul. A. Cieszkowskiego 2

Wydawnictwo „Region”, 81-574 Gdynia, ul. Goska 8 www.region.jerk.pl

ISBN: 978-83-7591-142-8

Druk/Druck: Totem – Inowrocław

Page 5: HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ

Spis treści

WŁODZIMIERZ RĄCZKOWSKI (Poznań), JAN SROKA (Sławno), Pamięć w krajobra-zie? O tradycji i niefrasobliwości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

WACŁAW FLOREK (Słupsk), Rzeźba terenu gminy Polanów na tle budowy geolo-gicznej i morfogenezy krajobrazu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

IGNACY SKRZYPEK (Koszalin), Z pradziejów gminy Polanów . . . . . . . . . . . . . . . 39

ŁUKASZ BANASZEK, WŁODZIMIERZ RĄCZKOWSKI (Poznań), Archeologia w lesie. O identyfikacji stanowisk archeologicznych w gminie Polanów (i nie tylko) . . 117

ARTUR TOTA (Kępiny), Kurhany we wsi Żydowo – ocalony zabytek . . . . . . . . . . . 133

KRZYSZTOF CHOCHUŁ (Słupsk), Polanów i okolice w zasobie archiwum Pań-stwowego w Koszalinie Oddział w Słupsku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141

ANDRZEJ CHLUDZIŃSKI (Pruszcz Gdański), Nazwy miejscowe miasta i gminy Polanów (wybór) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151

JÜRGEN LUX (Schönaich, Niemcy), Die Entstehung der Stadt Pollnow vor 700 Jahren mit einer Darstellung der Besitzverhältnisse des Schlosses und der Stadt vom Mittelalter bis zur Neuzeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

TOMASZ SIEMIŃSKI (Bytów), Święta Góra w Polanowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185

EWA GWIAZDOWSKA (Szczecin), Na dachu Pomorza – dawna kartografia i iko-nografia gminy Polanów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199

JOANNA PLIT (Warszawa), Przestrzenne zmiany zasięgu lasów i gospodarowania w lasach gminy Polanów w ciągu ostatnich 400 lat . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269

ZBIGNIEW SOBISZ (Słupsk), Parki dworskie gminy Polanów. Część 1 . . . . . . . . . 289

MARIA WITEK, WALDEMAR WITEK (Szczecin), Zespoły folwarczne w krajobrazie kulturowym gminy Polanów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305

KONSTANTY KONTOWSKI (Darłowo), Cmentarze gminy Polanów . . . . . . . . . . . . 331

ARTUR DROPKO (Polanów), Życie gospodarcze Polanowa w latach 1918–1945 . . . 353

STEFAN ŻURAWSKI (Słupsk), Rady narodowe Ziemi Polanowskiej w latach 1945–1978 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381

Page 6: HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ

6 Spis treści

MAREK JANKOWSKI (Koszalin), Koncepcja programowo-przestrzenna Rynku Staromiejskiego w Polanowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421

Indeks osób . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435

Indeks nazw geograficznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447

Lista adresowa Autorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454

Page 7: HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ

141 Krzysztof Chochu�

Polanów i okolice w zasobie archiwum Pa�stwowego w Koszalinie Oddzia� w S�upsku

KRZYSZTOF CHOCHU�* (S�UPSK)

S�upska placówka archiwalna powsta�a 28 lipca 1952 roku, ale dopiero w 1957 roku swym dzia�aniem obj��a obszar powiatu s�a-wie�skiego. Od tego momentu rozpocz�to gromadzenie, opracowywa-nie i udost�pnianie dokumentów archiwalnych z tego obszaru. W�ród nich cz��� dotyczy�a Polanowa i okolic. Pozwoli�o to uchroni� przed zniszczeniem te nieliczne akta, które ocala�y z po�ogi wojennej i po�a-ru w 1954 roku. W�ród zbiorów polskoj�zycznych przechowywanych w s�upskiej placówce (z lat 1945–1975) do najbardziej interesuj�cych materia�ów o znacznej warto�ci historycznej niew�tpliwie nale�� akta urz�dów administracji ogólnej i samorz�du terytorialnego:

1. Miejskiej Rady Narodowej i Zarz�du Miejskiego w Polanowie (1945–1950). Zachowa�y si� protoko�y z posiedze� plenarnych i prezy-dium Rady (Ryc. 1), w których przedstawiono: ca�okszta�t dzia�alno�ci w�adz w mie�cie, akcj� osiedle�cz�, wysiedlenia Niemców, zagospoda-rowywanie i odbudow� zniszczonego miasta, organizacj� szkolnictwa handlu i rzemios�a. Ich uzupe�nieniem s� bud�ety miasta obrazuj�ce ca�okszta�t gospodarki finansowej w latach 1945–1955 (z po�aru w 1954 roku zachowa�o si� jedynie 27 jednostek archiwalnych).

2. Starostwa Powiatowego w S�awnie (1945–1950), Powiatowej Rady Narodowej w S�awnie (1945–1950) i Prezydium Powiatowej Ra-__________________

* Archiwum Pa�stwowe w Koszalinie Oddzia� w S�upsku.

Page 8: HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ

142 Krzysztof Chochu�

Ryc. 1. Protokó� zebrania inauguracyjnego Tymczasowej Rady Miejskiej w Polanowie, MRN i ZM Polanów sygn. 1, s. 1

Page 9: HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ

Polanów i okolice w zasobie archiwum Pa�stwowego w Koszalinie Oddzia� w S�upsku 143

dy Narodowej w S�awnie (1950–1973). W zespo�ach tych znajduj� si� protoko�y z sesji i uchwa�y, bud�ety oraz plany gospodarcze. Przed-stawiaj� kwestie dotycz�ce: inwestycji, remontów, handlu, szkolnic-twa, s�u�by zdrowia i opieki spo�ecznej, turystyki, produkcji rolnej i skupu. Ukazuj�: stosunek ludno�ci do w�adz, stosunki polityczne, sprawy wyznaniowe, polityk� osiedle�cz� i wysiedlenia Niemców. Od-najdziemy tu: sprawozdanie sytuacyjne Starosty dotycz�ce miasta Polanowa oraz decyzje dotycz�ce przemianowania nazw ulic w mie�-cie1, wykazy imienne cz�onków miejskiej i gminnej rady narodowej (z lat 1947–1949)2, wykazy nauczycieli i sprawozdania statystyczne dotycz�ce szkó�, przedszkoli i bibliotek3, decyzje Wojewódzkiego Kon-serwatora Zabytków o wpisie do rejestru zabytków ko�cio�a p.w. Pod-wy�szenia �w. Krzy�a w Polanowie, grodziska i osady otwartej w Po-lanowie4.

3. Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Polanowie (1950–1973). Najwa�niejsz� cz��ci� zespo�u s� protoko�y sesji MRN z za��cznikami w postaci: uchwa�, planów pracy, regulaminów, sprawozda� jednostek podporz�dkowanych radzie, sprawozda� finansowych, planów gospodar-czych. Kolejne grupy akt stanowi dokumentacja z dzia�alno�ci komisji Rady, jej Prezydium (protoko�y z posiedze� s� bogatym materia�em ród�owym dotycz�cym �ycia spo�eczno-gospodarczego i kulturalnego miasta), plany gospodarcze oraz preliminarze bud�etowe i sprawozda-nia z ich wykonania.

4. Gminnej Rady Narodowej w Polanowie (1945–1954) – akta za-wieraj� protoko�y z posiedze� plenarnych, prezydium i komisji ze spra-wozdaniami, bud�ety i ich realizacj� oraz ksi�gi kontroli ruchu ludno�ci.

5. Prezydiów gromadzkich rad narodowych Bukowo (1956–1957), Polanów (1955–1972) i ydowo (1955–1971). Najwi�ksz� warto�� ró-d�ow� przedstawiaj� protoko�y sesji GRN oraz do��czone do nich sprawozdania (dotycz� one m.in.: dzia�alno�ci spó�dzielni produkcyj-nych, kó�ek rolniczych, bibliotek, posterunków MO). Zachowa�y si� tak�e materia�y dotycz�ce zebra� mieszka�ców wsi i narad so�tysów (na zebraniach tych poruszano g�ównie sprawy skupu, dostaw obo-wi�zkowych, przydzia�u pasz, nawozów sztucznych i materia�ów bu-__________________

1 Patrz: Starostwo Powiatowe w S�awnie, sygn. 22 i 221. 2 Patrz: Powiatowa Rada Narodowa w S�awnie, sygn. 93–95. 3 Patrz: Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w S�awnie, sygn. 551, 582–614,

620–621. 4 Patrz: Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w S�awnie, sygn. 639.

Page 10: HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ

144 Krzysztof Chochu�

dowlanych). Obraz gospodarki gromadzkiej uzupe�nia dokumentacja bud�etowa (zawieraj� one wst�pn� charakterystyk� gromad pod wzgl�-dem: obszaru, ludno�ci, gospodarstw, spó�dzielni produkcyjnych, szkó�, bibliotek, placówek socjalno-kulturalnych oraz g�ówny formularz bu-d�etowy).

Zupe�nie inn� grup� stanowi� akta urz�dów administracji specjal-nej. Materia�y te s� ju� zdecydowanie mniej liczne. Sk�adaj� si� na nie zarówno materia�y aktowe, jak i kartograficzne. Do tej grupy zalicza-my akta zespo�ów:

1. Inspektoratu Szkolnego w S�awnie (1945–1950). Zachowa�a si� dokumentacja dotycz�ca remontów i odbudowy obiektów biblioteczno- -o�wiatowych, wykazy nauczycieli i placówek o�wiatowych, plany roz-woju, sprawozdania statystyczne szkó� i przedszkoli oraz z dzia�alno�ci szkolnych organizacji i kó�.

2. Powiatowego Inspektoratu Statystycznego w S�awnie (1950–1975). Odnajdziemy tu mi�dzy innymi zestawienia z Narodowego Spisu Po-wszechnego w 1970 roku oraz spisów rolniczych (zestawienia powia-towe i gromadzkie).

3. Urz�dów Skarbowych w S�awnie (1945–1950). Dokumentacja zawiera rejestr przedsi�biorstw, podatku od wzbogacenia wojennego, wymiarów doranych i posiadaczy nieruchomo�ci gmin miejskich i wiejskich.

Kolejn� grup� akt stanowi� akta przedsi�biorstw i urz�dów admi-nistracji gospodarczej oraz akta spó�dzielni i ich zwi�zków. W aktach Zjednoczenia PGR w S�awnie (1954–1957) znajdziemy mi�dzy innymi dokumenty dotycz�ce Zespo�u PGR Nac�aw. S� to: plany gospodarczo- -finansowe, materia�y obrazuj�ce produkcj� i obrót ziemiop�odami, zagospodarowanie ��k i pastwisk oraz u�ytkowanie gruntów, protoko�y przyjmowania i przekazywania obiektów. Na ich podstawie mo�na odtworzy� nie tylko dzieje, ale tak�e zakres i wielko�� produkcji, plany rozwoju. W dokumentacji Zwi�zku Kó�ek Rolniczych w S�awnie znaj-duj� si�: akta rejestracyjne poszczególnych Kó�ek Rolniczych5, plany finansowo-gospodarcze, sprawozdania, informacje z dzia�alno�ci me-chanizacyjnej, wykazy gruntów oraz wykazy i sprawozdania z dzia�al-no�ci Kó� Gospody� Wiejskich. W aktach Okr�gowej Spó�dzielni Obro-tu Zwierz�tami i Mi�sem w S�upsku (1948–1952), obejmuj�cej tak�e Polanów i okolice, znajduje si� dokumentacja z uczestnictwa w wyko-__________________

5 Zachowa�y si� akta z rejestracji Kó�ek Rolniczych: Go�ogóra, Jacinki, Kr�g, Kryt-no, Polanów, Warblewo, Wielin i ydowo.

Page 11: HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ

Polanów i okolice w zasobie archiwum Pa�stwowego w Koszalinie Oddzia� w S�upsku 145

naniu Akcji Kontraktowej Nr 2. Pozosta�� cz��� zasobu stanowi� sprawozdania, bilanse roczne oraz rejestr cz�onków.

Cenne dla bada� nad przesz�o�ci� tego obszaru s� tak�e materia�y niemieckoj�zyczne. W s�upskiej placówce archiwalnej dokumentacj� t� reprezentuj� akta zespo�ów: Urz�d Katastralny w S�awnie (1861–1944) i Dyrekcja Okr�gowa Ziemstwa w S�upsku (1702–1945), które obej-mowa�y tak�e Polanów i jego okolice.

Akta Urz�du Katastralnego w S�awnie (Katasteramt Schlawe) s� tak�e kapitaln� baz� ród�ow� do bada� nad dziejami gospodarczymi Ziemi Polanowskiej w XIX i XX wieku6 (Ryc. 2, 3). Znajduj� si� tu wiadomo�ci o: zmianach w�a�cicieli gruntów i zabudowa�, granicach nieruchomo�ci, klasach ziemi, strukturze upraw itp. Zawarto�� tre�-ciowa poszczególnych serii ksi�g jest nast�puj�ca:

– ksi�gi parcel zawieraj� zestawienie parcel wed�ug klasy gruntów w poszczególnych kategoriach;

– ksi�ga podatku budynkowego stanowi� spisy i opisy budynków oraz parcel funkcjonalnie z nimi zwi�zanych;

– spisy artyku�ów matryku�y zawieraj� spisy numerów wszystkich artyku�ów matryku�y wyst�puj�cych w danym obr�bie katastral-nym oraz osób, które s� w�a�cicielami dzia�ek ukrytych pod da-nymi numerami matryku�y;

– akta pomiarów uzupe�niaj�cych zawieraj� informacje o wszyst-kich zmianach zachodz�cych na gruntach oraz w budynkach. W ksi�gach zamieszczono liczne rysunki i szkice zaistnia�ych zmian;

– ksi�gi polowe s� zestawieniami rysunków oraz konkretnych obli-cze� dotycz�cych zmian zachodz�cych we w�asno�ci ziemskiej na terenie obr�bu katastralnego. Zawieraj� one pomiary i obliczenia b�d�ce podstaw� do aktualizacji danych o w�asno�ci ziemskiej.

Integraln� cz��ci� akt katastralnych jest dokumentacja kartogra-ficzna.

Dokumentacja nale��ca do zespo�u Dyrekcji Okr�gowej Ziemstwa w S�upsku (Landschafts Bezirks Direktion Stolp) zawiera informacje dotycz�ce: w�a�cicieli poszczególnych maj�tków ziemskich, tak�e z oko-__________________

6 W s�upskiej placówce znajduje si� dokumentacja katastralna dla miejscowo�ci: Bukowo (Wendisch Buckow), Chocimino (Gutzmin), Garbno (Gerbin), Go�ogóra (Brei-tenberg), Ko�ciernica (Kösternitz), Ko�cierniczka (Neu Kösternitz), Nac�aw (Natzlaff), Polanów (Pollnow), Rosocha (Rotzog), Rzyszczewko (Klein Ristow), Warblewo (Varbe-low), Wielin (Vellin), Wietrzno (Vettrin), ydowo (Sydow).

Page 12: HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ

146 Krzysztof Chochu�

Ryc. 2. Regulierungsakten von Pollnow, Urz�d Katastralny w S�awnie, sygn. 270

Page 13: HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ

Polanów i okolice w zasobie archiwum Pa�stwowego w Koszalinie Oddzia� w S�upsku 147

Ryc. 3. Gebäudebuch des Gemeindebezirks Pollnow, Urz�d Katastralny w S�awnie, sygn. 53

Page 14: HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ

148 Krzysztof Chochu�

lic Polanowa7, ich granic i wielko�ci, problemów finansowych (zad�u-�enia), klasy gruntów i naliczanych podatków. Cz��� dokumentacji ma zwi�zek z maj�tkami pod przymusowym zarz�dem Landschaftu, sza-cowaniem ich warto�ci, udzielaniem kredytów i po�yczek. Z tymi spra-wami ��cz� si� te� akta syndyka dotycz�ce kontraktów sprzeda�y, wy-ci�gi hipoteczne oraz listy zastawne.

Na zako�czenie chcia�bym wspomnie� o szcz��liwie ocala�ej z po�o-gi wojennej ksi�gi S�du Obwodowego w Polanowie. S�dy obwodowe jako pierwsza instancja orzeka�y w sprawach cywilnych i karnych. Sprawy karne dotyczy�y: przekrocze�, wykrocze� pospolitych, kradzie-�y, przyw�aszcze�, oszustw. Paserstwo przedmiotów do warto�ci 25 RM by�o zagro�one kar� do trzech miesi�cy pozbawienia wolno�ci i 600 RM grzywny, a wyrokowane by�o przez s�d �awniczy (Schäffengericht), który dzia�a� przy ka�dym s�dzie obwodowym. S�d taki sk�ada� si� z jednego s�dziego zawodowego i dwóch �awników, wybieranych podobnie jak przysi�g�ych. W sprawach cywilnych s�d obwodowy orzeka� do warto-�ci przedmiotu sporu 300 RM (suma ta z czasem wzrasta�a), sprawy za� o: najem lokali, pracy, podró�y, spedycji, kwaterunku, kradzie�y zwierz�t, prostytucji by�y wyrokowane bez wzgl�du na warto�� sporu. S�dy prowadzi�y post�powania upad�o�ciowe, zarz�dy przymusowe, licytacje. Ponadto wykonywa�y niesporne sprawy, tj. opieku�cze, spu�ciz-ny (przechowywanie, otwieranie i wykonywanie testamentów), hipo-teczno-gruntowe (ksi�gi hipoteczne, ksi�gi gruntowe), nadzór nad fun-dacjami. S�dy obwodowe prowadzi�y rejestry: wzorców, handlowe, towarzystw, spó�ek i jednostek p�ywaj�cych oraz przechowywa�y du-plikaty ksi�g metrykalnych.

S�d Obwodowy w Polanowie powo�ano 1 padziernika 1879 roku. Od jego wyroków przys�ugiwa�o prawo do apelacji (odwo�ania) do S�du Krajowego w S�upsku, który by� te� w�a�ciwy dla spraw nieb�d�cych w kompetencji s�du w Polanowie i sprawowa� nad nim bezpo�redni nadzór administracyjny. Okr�g dzia�ania S�du Obwodowego w Pola-nowie obejmowa� po�udniow� cz��� powiatu s�awie�skiego8. Podobnie jak w innych tego typu urz�dach, w s�dzie tym istnia�y wyodr�bnione komórki – urz�d ksi�g wieczystych (Grundbuchamt) i od 1934 roku __________________

7 W naszym zasobie mamy akta dla maj�tków ziemskich w miejscowo�ciach: Bu-kowo (Wendisch Buckow), Chocimino (Gutzmin), Jacinki (Jatzingen), Ko�ciernica (Kö-sternitz), Krytno (Kritten), Sowno (Zowen), �wierczyna (Schwarzin), Warblewo (Varbe-low), Wielin (Vellin).

8 Gemeindelexikon für den Freistaat Preussen, Bd. III, Provinz Pommern, Berlin 1932, s. 76; Handbuch über den Preussischen Staat, Jg. 138 (1934), s. 385.

Page 15: HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ

Polanów i okolice w zasobie archiwum Pa�stwowego w Koszalinie Oddzia� w S�upsku 149

s�d w�asno�ci dziedzicznej (Anerbengericht). Urz�d dzia�a� do pocz�t-ków 1945 roku. Podczas wojny akta zosta�y rozproszone9. Los nieprze-j�tego przez niemieckich archiwistów zasobu S�du Obwodowego w Po-lanowie jest nieznany. 5 czerwca 2008 roku pan Jürgen Lux z Niemiec przekaza� w darze do naszego zasobu ksi�g� gruntow� dla miasta Po-lanowa z lat 1870–1945 (Grundbuch von Pollnow Kreis Schlawe, Band XVI, Blatt Nr 353–399). Przekazana ksi�ga jest prawdopodobnie jedy-n� ocala�� z przechowywanych do 1945 roku w registraturze polanow-skiej. Wpisy w niej zawarte dotycz� nieruchomo�ci po�o�onych w ów-czesnych granicach miasta Polanowa. Oprawiona w zbiorowy tom (Band) sk�ada si� z wykazów (Blatt) zawieraj�cych trzy dzia�y. Wykaz obejmuje: nazw� s�du, liczb� porz�dkow� wykazu i spis posiad�o�ci. W dziale pierwszym znajduj� si� dane dotycz�ce w�a�ciciela nieru-chomo�ci, w drugim – ograniczone prawa rzeczowe i inne prawa doty-cz�ce nieruchomo�ci. Dzia� trzeci to hipoteka.

Równie wa�n� cz��ci� zasobu s� nasze zbiory biblioteczne. W�ród nich najwi�ksze zainteresowanie budzi prasa polsko- i niemieckoj�-zyczna. W tym miejscu wymieni� kilka najch�tniej przegl�danych ty-tu�ów. Oprócz ju� udost�pnionych w Internecie w ramach wspó�pracy z Ba�tyck� Bibliotek� Cyfrow� i bij�cych tu rekordy popularno�ci Amtsblattach koszali�skich10 i Kreisbalttach s�awie�skich11 s� to ga-zety: „G�os Koszali�ski” za lata 1956–1974, „Wiadomo�ci S�awie�skie” z 1953 roku, „Grenzzeitung” z lat 1937 i 1943, „Zeitung für Ost- pommern” 1. Halbjahr za lata 1942 i 1943, „Intelligenzblatt für Stolp, Schlawe, Lauenburg und Bütow” z lat 1868 i 1869 oraz „Grenz-Bote” z 1929 roku.

Jestem �wiadom, �e przedstawione informacje nie zaspokajaj� wszystkich oczekiwa�. Powodem tego jest wielko�� materia�u oraz ograniczenia konstrukcyjne i tematyczne. Mam nadziej�, �e mimo to grono zainteresowanych s�upskim zasobem archiwalnym powi�kszy si�. Kieruj�c si� tym przes�aniem zapraszam wszystkich zaintereso-wanych do odwiedzin naszej siedziby przy ulicy Lutos�awskiego 17 w S�upsku. __________________

9 W rezultacie tych dzia�a� w zasobie Archiwum Pa�stwowego w Szczecinie obec-nie znajduje si� 35 j.a. S�du Obwodowego w Polanowie. Cz��� akt po II wojnie �wia-towej znalaz�a si� w Niemczech i jest przechowywana w Landesarchiv Greifswald (107 j.a.).

10 Amtsbaltt der Königlichen Regierung zu Köslin 1860–1865, 1900–1903, 1905, 1907, 1909–1911, 1913, 1915, 1923.

11 Kreisblatt des Schlawer Kreisses 1843–1914.

Page 16: HISTORIA I KULTURA ZIEMI SŁAWIEŃSKIEJ

150 Krzysztof Chochu�

Polanów und Umgebung im Bestand des Staatlichen Archivs in Koszalin, Zweigstelle S�upsk

Z u s a m m e n f a s s u n g

Die archivalische Dienststelle in S�upsk entstand am 28. Juli 1952, aber erst 1957 übernahm sie die Akten des Kreises S�awno/Schlawe. Ab die-ser Zeit begann man, die Archivahlen Dokumente dieses Gebieteszug sam-meln, zu bearbeiten und zuggängig zu machen. Die Kriegswirren i und der große Brand 1954 haben viele Akten vernichtet. Jetzt galt es, das wenig Üb-riggebliebene zu retten.

Unter den Sammlungen in polnischer Sprache sind einige historisch sehr wertvolle, z.B. die der Allgemeinen Verwaltung und der territorialen Selbst-verwaltung des Nationalrates der Stadtverwaltung 1945–1950, des Präsidi-ums des Stadtrates in Polanów 1950–1973, der Kreisverwaltung in S�awno 1945–1950, des Nationalen Kreisrates in S�awno 1959–1973, des Nationalen Gemeinderates in Polanów 1945–1954 und der Ortsvorstände der Nationalrä-te in Bukowo 1956–1957, Polanów 1955–1972, ydowo 1955–1971. Es existie-ren Akten von Verwaltungsämtern in fachlicher Richtung, z.B. des Schu-linspektorates in S�awno 1945–1950, des Statistischen Amtes in S�awno 1950–1975, des Finanzamtes in S�awno 1945–1950, Akten von Ämtern und Unternehmen der Wirtschaftsverwaltung in S�awno, den vereinten staatli-chen Gütern in S�awno 1954–1957.

Für die Untersuchungen der Vergangenheit sind die Akten in deutscher Sprache sehr wertvoll. In der Zweigstelle S�upsk befinden sich Archivahle Dokumente wie: des Katasteramtes in S�awno 1861–1944, der Direktion des Kreises Stolp 1702–1945, des Amtsgerichtes in Pollnow 1870–1945. Diese Akten sind eine ausgezeichnete Quelle für Untersuchungen der wirtschaftli-chen Vergangenheit der Pollnower Erde im 19. und 20. Jh., Wertvoll sind auch Informationen über z.B. Besitzer der Grundstücke und der Gebäude, der Grundstücksgrenzen, der Bodenklassen und -bearbeitung, die Höhe der Steu-erabgaben usw.