Historia gospodarcza wyk ad 1 i 2 - Błażej Balewski · Dlaczego historia ? dr Błażej Balewski...

Dlaczego historia ?Dlaczego historia ?

dr Bdr Błłaażżej Balewskiej Balewski

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

http://www.pdffactory.com


PodziaPodziałł naukinauki




Historia Historia estest magistrummagistrum vitaevitae

Historia, bowiem Historia, bowiem wytworzywytworzyłła nas a nas ––

marzenie o uniezalemarzenie o uniezależżnieniu sinieniu sięęod niej jest od niej jest

marzeniem o samounicestwieniumarzeniem o samounicestwieniu((Brzozowski S., (1910r.),l.IIIBrzozowski S., (1910r.),l.III ))

JJako nauka nie tworzy ako nauka nie tworzy realnych przedmiotrealnych przedmiotóów, w,

ktktóóre stara sire stara sięę poznapoznaćć, tylko , tylko rozpoznaje to co przez rozpoznaje to co przez

nas samych zostanas samych zostałło dokonaneo dokonaneVicoVico G.B., (1929r.), t1., fragm. w tG.B., (1929r.), t1., fragm. w tłłum.um.JoachimowiczJoachimowicz L. L.

(w: ) Krzemie(w: ) Krzemieńń S., 1971r., zaS., 1971r., za MarkiewiczMarkiewicz B., 1988r.,s.178B., 1988r.,s.178--179179




KsztaKształłtowanie pojtowanie pojęęcia historiicia historii

§§ Termin historia wywodzi siTermin historia wywodzi sięę z greki poczz greki począątkowo tkowo oznaczaoznaczałł on: on: „„badaniebadanie””, , „„informacjinformacjęę””, , „„opowiadanieopowiadanie”” –– od od historhistor ––„„wiedzwiedząącycy””,,””erudytaerudyta””,,””ssęędziadzia””.. ((Kopaliński W.,Słownik wyrazów obcych, WP, 1985r.,s.175 ))..

§§ StStąąd ted teżż jak podkrejak podkreśśla J. Topolski pola J. Topolski połąłączenie czenie tego terminu z tym co sitego terminu z tym co sięę dziadziałło w przeszo w przeszłłoośści ci nastnastąąpipiłło dopiero po dopiero póóźźniej. Ugruntowanie niej. Ugruntowanie rozdzielenia terminrozdzielenia terminóów w „„dzieje sidzieje sięę”” i i „„wydarzewydarzeńń z z przeszprzeszłłoośścici”” nastnastąąpipiłło dopiero w XVII wo dopiero w XVII w. . (Encyklopedia (Encyklopedia PWN, Topolski J., Warszawa 2002r.PWN, Topolski J., Warszawa 2002r.))..




Istota nauki historiiIstota nauki historii

§§ Historia jest Historia jest specjalnospecjalnośściciąą nauki w zasadzie nauki w zasadzie skupionskupionąą na poznaniu autentycznej na poznaniu autentycznej przeszprzeszłłoośści zwici zwiąązanej z fizycznzanej z fizycznąą, psychiczn, psychicznąą i i spospołłecznecznąą dziadziałłalnoalnośściciąą czczłłowieka, ktowieka, któóra ra minminęłęła bezpowrotnie, ale nie caa bezpowrotnie, ale nie całłkowicie, kowicie, zachowazachowałły siy sięę po niej bowiem rpo niej bowiem róóżżne ne przedmioty, jprzedmioty, jęęzyk, oraz tradycja i obrzzyk, oraz tradycja i obrzęędydy..MiMiśśkiewicz B., Wstkiewicz B., Wstęęp do badap do badańń historycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa (1974r.),s.89historycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa (1974r.),s.89--9191

§§ Proces badawczy w historii skupiony jest na Proces badawczy w historii skupiony jest na wyjawyjaśśnianiu faktnianiu faktóów historycznychw historycznych




Proces badawczy w historiiProces badawczy w historii§§ Podstawowym materiaPodstawowym materiałłem badawczym em badawczym

w nauce historii sw nauce historii sąą źźrróóddłła historyczne, a historyczne, ktktóóre stanowire stanowiąą materialnmaterialnąą pozostapozostałłoośćśćpo wszelkiego rodzaju istnieniu i po wszelkiego rodzaju istnieniu i dziadziałłalnoalnośści czci człłowieka i spoowieka i społłeczeeczeńństwa stwa oraz wiedza pozaoraz wiedza poza źźrróóddłłowa, czyli owa, czyli wszelka, dalsza zdobywana w inny wszelka, dalsza zdobywana w inny spossposóób, wiedza na temat badanej epoki, b, wiedza na temat badanej epoki, ktktóóra pozwala na wra pozwala na włłaaśściwy dobciwy dobóór i r i sprecyzowanie problematyki badawczejsprecyzowanie problematyki badawczej((MiMiśśkiewicz B., 1974r.,s.90, 113kiewicz B., 1974r.,s.90, 113--130130 oraz oraz Topolski J., 1967r.,nr3, s.19Topolski J., 1967r.,nr3, s.19--30; Topolski J .,1968r.,s.27530; Topolski J .,1968r.,s.275--293293 ))




Istota Istota źźrróódedełł historycznychhistorycznych




Wiedza poza Wiedza poza źźrróóddłłowa owa




Proces badawczy w historiiProces badawczy w historii§§ WWiedza pozaiedza poza źźrróóddłłowa, owa, to to wszelka, dalsza wszelka, dalsza

zdobywana w inny sposzdobywana w inny sposóób, wiedza na temat b, wiedza na temat badanej epoki, ktbadanej epoki, któóra pozwala na wra pozwala na włłaaśściwy ciwy dobdobóór i sprecyzowanie problematyki badawczejr i sprecyzowanie problematyki badawczej((MiMiśśkiewicz B., 1974r.,s.90, 113kiewicz B., 1974r.,s.90, 113--130130 oraz oraz Topolski J., 1967r.,nr3, s.19Topolski J., 1967r.,nr3, s.19--30; Topolski J .,1968r.,s.27530; Topolski J .,1968r.,s.275--293293 ))

§§ Wiedza pozaWiedza poza źźrróóddłłowa pozyskiwana jest owa pozyskiwana jest najcznajczęśęściej w oparciu o studia literaturowe ciej w oparciu o studia literaturowe innych opracowainnych opracowańń i prac naukowychi prac naukowych. . ((MiMiśśkiewicz B., kiewicz B., 1974r.,s.90, 1131974r.,s.90, 113--130130))

§§ Opracowanie wynikOpracowanie wynikóów pracy badawczej nie w pracy badawczej nie charakterycharakteryzzuje siuje sięę wywyłąłącznie stosowaniem cznie stosowaniem opisu poznanych faktopisu poznanych faktóów i procesw i procesóów. W nauce w. W nauce historii wykorzystywane shistorii wykorzystywane sąą bowiem takbowiem takżże e metody kwantytatywnemetody kwantytatywne .(m.in. Piekarczyk S., (w: ) .(m.in. Piekarczyk S., (w: ) LeskiewiczowaLeskiewiczowa J, J, KowalskaKowalska--GlikmanGlikman S. (red.),1974r.,s.71S. (red.),1974r.,s.71--102 oraz de Rosa L., (w: ) 102 oraz de Rosa L., (w: ) LeskiewiczowaLeskiewiczowa J, J, KowalskaKowalska--GlikmanGlikman S. (red.),1974r.,s.157S. (red.),1974r.,s.157--183 183




WspWspóółłczesne kierunki badaczesne kierunki badańńhistorycznychhistorycznych

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Miśkiewicz B., 1974r.,s.105-107 oraz Pawelec T., 2004r.,s.9




Charakterystyka wybranych kierunkCharakterystyka wybranych kierunkóóww

Historia kultury materialnejHistoria kultury materialnej –– zajmuje sizajmuje sięę dziejami dziejami spospołłeczeeczeńństwa z punktu widzenia procesu stwa z punktu widzenia procesu produkcji dprodukcji dóóbr materialnych. Jej przedmiot br materialnych. Jej przedmiot obejmuje dociekania nad obejmuje dociekania nad śśrodkami produkcji z rodkami produkcji z zakresu przyrody od strony ich wyboru i zakresu przyrody od strony ich wyboru i uużżytkowania przez ludzi oraz nad zmianami, jakie ytkowania przez ludzi oraz nad zmianami, jakie one wywoone wywołłujująą w przyrodzie. Analizuje tew przyrodzie. Analizuje teżżcacałłoksztaokształłt sit siłł wytwwytwóórczych oraz wytwory rczych oraz wytwory materialne tych simaterialne tych siłł ssłłuużążące do dalszego rozwoju ce do dalszego rozwoju produkcji i konsumpcji. produkcji i konsumpcji. (Mi(Miśśkiewicz B., 1974r.,s.106)kiewicz B., 1974r.,s.106)





Historia paHistoria pańństwa i prawastwa i prawa ggłłóównie skupia wnie skupia uwaguwagęę nad badaniu zagadnienad badaniu zagadnieńń prawnoprawno--ustrojowych w szerokim tego sustrojowych w szerokim tego słłowa owa znaczeniu w tym wszelkie normy i systemy znaczeniu w tym wszelkie normy i systemy prawa, rprawa, róóżżne instytucje i organizacje ne instytucje i organizacje spospołłeczne, a takeczne, a takżże cae całąłą stronstronęę praktyki i praktyki i śświadomowiadomośści prawnej. ci prawnej. (Mi(Miśśkiewicz B., 1974r.,s.106)kiewicz B., 1974r.,s.106)




Charakterystyka wybranych kierunkCharakterystyka wybranych kierunkóówwPsychohistoriaPsychohistoria jest:jest:-- kierunkiem badakierunkiem badańń historycznych, kthistorycznych, któóry rozwinry rozwinąłął sisięę ggłłóównie wnie

w USAw USA w oparciu o psychoanalizw oparciu o psychoanalizęę oraz psychologioraz psychologięę..-- OObecnie nie stanowi ona jednej z wielu subdyscyplin badabecnie nie stanowi ona jednej z wielu subdyscyplin badańń

historycznych lecz jest nowhistorycznych lecz jest nowąą, generaln, generalnąą perspektywperspektywąąteoretycznoteoretyczno--metodologicznmetodologicznąą w studiach nad przeszw studiach nad przeszłłoośściciąą. . Od psychoanalizy rOd psychoanalizy róóżżni jni jąą przede wszystkim istota badaprzede wszystkim istota badańń..

-- nie zajmuje sinie zajmuje sięę penetracjpenetracjąą przeszprzeszłłoośści w celu zilustrowania ci w celu zilustrowania psychoanalitycznych schematpsychoanalitycznych schematóów,w, , zajmuje si, zajmuje sięę poznaniem poznaniem autentycznej istoty i motywautentycznej istoty i motywóów dziaw działłaańń ludzi realnie ludzi realnie wystwystęępujpująących w minionych dziejachcych w minionych dziejach (Balewski B, (Balewski B, SpiSpiżżewskaewska A., A., InterdyscyplinaronoInterdyscyplinaronośćść szansszansąą rozwoju nauki o zarzrozwoju nauki o zarząądzaniu zasobami ludzkimi (w: ) Bartkowiak G., Balewski B., HRM wdzaniu zasobami ludzkimi (w: ) Bartkowiak G., Balewski B., HRM wPolsce. Szanse i zagroPolsce. Szanse i zagrożżenia, enia, ZWSHiFMZWSHiFM w Zielonej Gw Zielonej Góórze, Zielona Grze, Zielona Góóra 2007r., s.11)ra 2007r., s.11)





Historia gospodarcza Historia gospodarcza –– zajmuje sizajmuje sięęwszechstronnym badaniem procesu produkcji, wszechstronnym badaniem procesu produkcji, zbytu i konsumpcji. Zakres jej rozwazbytu i konsumpcji. Zakres jej rozważżaańń obejmuje obejmuje dociekania nad procesami osadniczymi, dziejami dociekania nad procesami osadniczymi, dziejami rolnictwa, rzemiosrolnictwa, rzemiosłła, handlu, a taka, handlu, a takżże dzieje e dzieje chchłłopopóów, mieszczan i robotnikw, mieszczan i robotnikóów. W krw. W kręęgu gu zainteresowazainteresowańń historii gospodarczej pozostajhistorii gospodarczej pozostająąrróówniewnieżż relacje zachodzrelacje zachodząące mice mięędzy luddzy ludźźmi w mi w trakcie gospodarowania. Subdyscyplina ta bada trakcie gospodarowania. Subdyscyplina ta bada teteżż stosunklistosunkli ekonomiczne oraz ich wpekonomiczne oraz ich wpłływ na yw na cacałłoksztaokształłt gospodarki danego pat gospodarki danego pańństwa lub stwa lub papańństw. stw. (Mi(Miśśkiewicz B., 1974r., s.106)kiewicz B., 1974r., s.106)




Istota krytyki nauki historiiIstota krytyki nauki historii§§ KrytykKrytykęę historii jako nauki widzimy juhistorii jako nauki widzimy jużż u u

przedstawicieli neopozytywistprzedstawicieli neopozytywistóów i czw i częśęści ci zwolennikzwolennikóów filozofii analitycznejw filozofii analitycznej. . UwaUważżali oni, ali oni, żże e naukowonaukowośści nie posiadajci nie posiadająą te dyscypliny, ktte dyscypliny, któóre re dokonujdokonująą jakichkolwiek form wartojakichkolwiek form wartośściowaniaciowania. . ((Tatarkiewicz Tatarkiewicz W., 2005r.,t.3,s.391W., 2005r.,t.3,s.391))

§§ PPóóźźniejsze krytyczne podejniejsze krytyczne podejśście do tej specjalnocie do tej specjalnośści ci nauki wynikanauki wynikałło z podzielania stanowiska Popperao z podzielania stanowiska Poppera, , dotyczdotycząącego krytyki fatalistycznej i finalistycznej cego krytyki fatalistycznej i finalistycznej wizji dziejwizji dziejóów czw człłowieka, reprezentowanej przez owieka, reprezentowanej przez niektniektóórych badaczy historii, a takrych badaczy historii, a takżże w zwie w zwiąązku z zku z tym, tym, żże analiza procese analiza procesóów dziejowych mow dziejowych możże bye byććobarczona subiektywizmem, bowiem w badaniach obarczona subiektywizmem, bowiem w badaniach historycznych wartohistorycznych wartośćść poznawanpoznawanąą poznajemy poznajemy przez poznajprzez poznająącego tcego tęę wartowartośćść. . Popper K.R., 1961 (1957); za: Popper K.R., 1961 (1957); za: SztomkaSztomka P., P., 2004r.,s.4932004r.,s.493--494494 i 525 oraz i 525 oraz Spranger E.,(1918r.),s.357Spranger E.,(1918r.),s.357




WspWspóółłczesna krytyka nauki historiiczesna krytyka nauki historii

§§ PPodzielaniodzielaniee przez niektprzez niektóórych badaczy rych badaczy fafałłszywego stanowiska gszywego stanowiska głłoszosząącego, cego, żże nie e nie wystwystęępujpująą żżadne radne róóżżnice pominice pomięędzy dzy przedmiotemprzedmiotem zainteresowazainteresowańń nauki historii i nauki historii i innych nauk humanistycznych, zwinnych nauk humanistycznych, zwłłaszcza aszcza socjologiisocjologii. . ((MiMiśśkiewicz B., (1974r.),s.104kiewicz B., (1974r.),s.104 ))

§§ Opiera siOpiera sięę nana utrwalonyutrwalonychch kontrowersjakontrowersjachch w w filozoficznej interpretacji czasu i przestrzenfilozoficznej interpretacji czasu i przestrzeni.i.




Czas i przestrzeCzas i przestrzeńń -- dawniejdawniej§§ „„Ruch jest wieczny tak jak i czas, ktRuch jest wieczny tak jak i czas, któóry go mierzy, ry go mierzy,

pojpojęęcie teracie teraźźniejszoniejszośści zawiera pojci zawiera pojęęcie przeszcie przeszłłoośści i ci i przyszprzyszłłoośścici”” Arystoteles, Fizyka, Arystoteles, Fizyka, ΔΔ 14,223,a25 ,za 14,223,a25 ,za HeidegerHeideger M., w przekM., w przekłładzie Baran B, 2005r.,s.535)adzie Baran B, 2005r.,s.535)

§§ „„ZZdaje mi sidaje mi sięę, , żże czas nie jest niczym innym jak e czas nie jest niczym innym jak rozcirozciąąggłłoośściciąą. Nie wiem jednak jakiej rzeczy jest . Nie wiem jednak jakiej rzeczy jest rozcirozciąąggłłoośściciąą; kto wie czy nie samego umys; kto wie czy nie samego umysłłuu””--((Augustyn, Augustyn, ConfessionesConfessiones, lib.XI,cap.26,w przek, lib.XI,cap.26,w przekłł. Kubiak Z.,Warszawa 1987r.). Kubiak Z.,Warszawa 1987r.)

§§ „„CCzas jest tylko podmiotowym warunkiem, pod zas jest tylko podmiotowym warunkiem, pod ktktóórym jedynie mogrym jedynie mogąą sisięę w nas odbywaw nas odbywaćć naoczne naoczne oglogląądaniadania”” ((Kant I.,Kant I.,Krytyka czystego rozumuKrytyka czystego rozumu t.I,cz.I.,t.I,cz.I.,§§22--4,6, prze4,6, przełł. Ingarden R., 1957. Ingarden R., 1957

§§ „„Czas jest tego rodzaju bytem, Czas jest tego rodzaju bytem, żże gdy jest, to go e gdy jest, to go nie ma, a gdy nie ma to jest.(...), nie ma, a gdy nie ma to jest.(...), ((HHeidegereideger M., w przekM., w przekłładzie Baran B, adzie Baran B,

2005r.,s.532005r.,s.5399))




Czas i przestrzeCzas i przestrzeńń -- dzisiajdzisiaj(...) Przysz(...) Przyszłła wreszcie szczega wreszcie szczegóólna teoria wzgllna teoria wzglęędnodnośści wraz z ci wraz z odkryciem rodkryciem róównowawnoważżnonośści fizycznej wszelkich ukci fizycznej wszelkich ukłładadóów w inercjalnych. W zwiinercjalnych. W zwiąązku z elektrodynamikzku z elektrodynamikąą, czy te, czy teżż prawem prawem rozchodzenia sirozchodzenia sięę śświatwiatłła ujawnia ujawniłła sia sięę nierozdzielnonierozdzielnośćśćprzestrzeni i czasu. Do owej chwili obowiprzestrzeni i czasu. Do owej chwili obowiąązywazywałło bowiem o bowiem przyjprzyjęęte milczte milcząąco zaco załłoożżenie, w myenie, w myśśl ktl któórego rego koninuumkoninuumczterowymiarowe zjawisk moczterowymiarowe zjawisk możżna w sposna w sposóób obiektywny b obiektywny rozdzielirozdzielićć na czas i przestrzena czas i przestrzeńń, z czego wynika, z czego wynikałło, o, żże poje pojęęciu ciu „„terazteraz”” śświata zjawisk przyswiata zjawisk przysłługuje bezwzgluguje bezwzglęędne znaczeniedne znaczenie..Wraz z poznaniem wzglWraz z poznaniem wzglęędnodnośści pojci pojęęcia rcia róównoczesnownoczesnośści ci nastnastąąpipiłło spojenie czasu i przestrzeni w jednolite kontinuum, o spojenie czasu i przestrzeni w jednolite kontinuum, w taki sposw taki sposóób, w taki sposb, w taki sposóób w jaki w jednolite kontinuum b w jaki w jednolite kontinuum zzłąłączono przedtem trzy wymiary przestrzeniczono przedtem trzy wymiary przestrzeni(...),(...), ((Einstein A., Einstein A., PrzePrzełł. .

ŁŁukowski S., 1935r., za Markiewicz B., 1988r.,s.369ukowski S., 1935r., za Markiewicz B., 1988r.,s.369 ))




Dowody na bezpodstawnoDowody na bezpodstawnośćść krytyki krytyki nauki historiinauki historii

§§ NNauka historii jest wolna od subiektywizmuauka historii jest wolna od subiektywizmu

„„Ugruntowane w losowym powtUgruntowane w losowym powtóórzeniu historyczne rzeniu historyczne otwarcie otwarcie przeszprzeszłłoośścici nie jest wcale nie jest wcale subiektywnesubiektywne i i wrwręęcz gwarantuje cz gwarantuje obiektywnoobiektywnośćść historii. historii. ObiektywnoObiektywnośściciąą jakiejjakiejśś nauki rznauki rząądzi bowiem dzi bowiem przede wszystkim to, czy nauka ta potrafi w przede wszystkim to, czy nauka ta potrafi w spossposóób b niezakrytyniezakryty ukazaukazaćć rozumieniu rozumieniu źźrróóddłłowoowośćśćbycia przynalebycia przynależżnego jej bytu. nego jej bytu. (...)(...)”” HeidegerHeideger M., w przekM., w przekłładzie Baran B, adzie Baran B,

2005r.,s.4952005r.,s.495




Dowody na bezpodstawnoDowody na bezpodstawnośćść krytyki krytyki nauki historiinauki historii

§§ NNauka historii jestauka historii jest odmienna od socjologii i posiada odmienna od socjologii i posiada wwłłaaśściwociwośści generalizujci generalizująącece

„„ Spotykamy siSpotykamy sięę niekiedy z tezniekiedy z teząą odmawiajodmawiająąccąą nauce historycznej nauce historycznej wwłłaaśściwociwośści generalizujci generalizująących, a przypisywanie ich jedynie cych, a przypisywanie ich jedynie socjologiisocjologii.. SSąądzdzęę, , żże i jedna i druga dyscyplina ma te we i jedna i druga dyscyplina ma te włłaaśściwociwośścici(...)(...) Historia przy wprowadzaniu praw i prawidHistoria przy wprowadzaniu praw i prawidłłowoowośści ci żżycia ycia spospołłecznego obejmuje szerszy zakres uogecznego obejmuje szerszy zakres uogóólnielnieńń, w kt, w któórych rych znajdujznajdująą swoje miejsce i peswoje miejsce i pełłniniąą uużżytecznytecznąą rolrolęę generalizacje generalizacje socjologii. Rsocjologii. Róóżżnica minica mięędzy historidzy historiąą a socjologia socjologiąą dotyczy takdotyczy takżże e zakresu chronologicznego obydwu nauk. Historyk rozpatruje dziejezakresu chronologicznego obydwu nauk. Historyk rozpatruje dziejespospołłeczeeczeńństwa w castwa w całłym dotychczasowym ich rozwoju. Socjolog ym dotychczasowym ich rozwoju. Socjolog tymczasem zajmuje sitymczasem zajmuje sięę badaniem przede wszystkim badaniem przede wszystkim wspwspóółłczesnoczesnośści w mniejszym zaci w mniejszym zaśś stopniu interesujstopniu interesująą go czasy go czasy odlegodległłe.(...)e.(...) ”” MiMiśśkiewicz B., (1974r.),s.105 kiewicz B., (1974r.),s.105




DziDzięękujkujęę za uwagza uwagęę




CzCzłłowiek a zmianaowiek a zmiana





Inne wymiary zmianyInne wymiary zmiany

§§ JeJeśśli zali zaśś chodzi o rzeczy nieistniejchodzi o rzeczy nieistniejąące, to te ce, to te ktktóóre teraz nie istniejre teraz nie istniejąą, ale kiedy, ale kiedyśś istniaistniałły, sy, sąąw czasie, te natomiast, ktw czasie, te natomiast, któóre nie istniejre nie istniejąą z z koniecznokoniecznośści nie sci nie sąą w czasie, w czasie, Arystoteles, Fizyka, 221b.Arystoteles, Fizyka, 221b.

§§ Wszystko co kosmiczne nosi cechWszystko co kosmiczne nosi cechęęperiodycznoperiodycznośści. Posiada rytm. ci. Posiada rytm. O. O. SpenglerSpengler, Der , Der UntergangUntergang des des AbendlandesAbendlandes, , MunchenMunchen, 1922, , 1922, t.IIt.II




TeraTeraźźniejszoniejszośćść§§ „„Mija zanim przyszMija zanim przyszłłaa”” –– SenecaSeneca, De , De brevitatebrevitate vitaevitae, X, , X, ttłł., L. ., L. JoachimowiczJoachimowicz, 1963, 1963

§§ Rzeczy teraRzeczy teraźźniejsze majniejsze mająą wwłłaaśśnie stosunkowo nie stosunkowo mamałły udziay udziałł w szczw szczęśęściu. Sciu. Sąą wprawdzie obecne i wprawdzie obecne i przez to doznawane bezpoprzez to doznawane bezpośśrednio, a skoro rednio, a skoro bezpobezpośśrednio, to i silniej. Ale za to jest ich rednio, to i silniej. Ale za to jest ich niepornieporóównanie mniej niwnanie mniej niżż rzeczy nieobecnych. rzeczy nieobecnych. Tatarkiewicz W., O szczTatarkiewicz W., O szczęśęściu, s.241ciu, s.241

§§ Tylko teraTylko teraźźniejszoniejszośćść jest naszym szczjest naszym szczęśęściem ciem ––Goethe Goethe




ŚŚwiadomowiadomośćść terateraźźniejszoniejszośścici

§§ Rzadko Rzadko śświadomowiadomośćść nasza pochnasza pochłłonionięęta jest ta jest cacałłkowicie przez terakowicie przez teraźźniejszoniejszośćść; ; żżyjemy yjemy rróówniewnieżż, a nawet wi, a nawet więęcej jeszcze wyobracej jeszcze wyobraźźniniąąi pamii pamięęciciąą, oczekiwaniem i wspomnieniem , oczekiwaniem i wspomnieniem ((……) Niekiedy wydaje si) Niekiedy wydaje sięę, , żże przyjemnoe przyjemnośści ci terateraźźniejsze wystarczajniejsze wystarczająą same do pesame do pełłnego nego zadowolenia zadowolenia –– jednak dajjednak dająą je wtedy tylko, je wtedy tylko, gdy nie dolega przeszgdy nie dolega przeszłłoośćść i przyszi przyszłłoośćść. . (Tatarkiewicz W., O szcz(Tatarkiewicz W., O szczęśęściu, s.242ciu, s.242--243)243)




PrzeszPrzeszłłoośćść

§§ UdziaUdziałł przeszprzeszłłoośści w szczci w szczęśęściu i ciu i nieszcznieszczęśęściu polega nie tylko na tym, ciu polega nie tylko na tym, żże jest e jest ona przedmiotem zadowolenia i ona przedmiotem zadowolenia i niezadowolenia; w czniezadowolenia; w częśęści teci teżż i na tym, i na tym, żże e jest jest przyczynprzyczynąą zadowolenia i zadowolenia i niezadowolenia z teraniezadowolenia z teraźźniejszoniejszośścici





§§ ((……) Je) Jeżżeli eli wyobrawyobrażżeniaenia nasze nasze mogmogąądeformowadeformowaćć terateraźźniejszoniejszośćść to tym bardziej to tym bardziej przeszprzeszłłoośćść. Wszak przesz. Wszak przeszłłoośćść jest jujest jużż tylko tylko obrazem, a obrazy zaobrazem, a obrazy zaśś jeszcze jeszcze łłatwiej atwiej przeksztaprzekształłcacaćć niniżż spostrzespostrzeżżenia. (enia. (……) ) Deformacja bywa tu zresztDeformacja bywa tu zresztąą –– na ogna ogóółł ––sprzymierzesprzymierzeńńcem szczcem szczęśęścia. cia. IlIlóóżż jest tych jest tych co idealizujco idealizująą i i żżyjyjąą w atmosferze minionego w atmosferze minionego szczszczęśęścia, ktcia, któórego nie byrego nie byłło. (o. (……))





§§ „„SzczSzczęśęście i nieszczcie i nieszczęśęście to jucie to jużżwwłłaaśśnie przesznie przeszłłoośćść, to znaczy co, to znaczy cośś, , co juco jużż nie monie możże bye byćć”” GuyauGuyau J.M. J.M. EsquisseEsquisse dd’’uneune morale morale sanssans obligationobligation ni ni sanctionsanction 1885, s.351885, s.35




Czas i przestrzeCzas i przestrzeńń -- dawniejdawniej

§§ „„Ruch jest wieczny tak jak i czas, Ruch jest wieczny tak jak i czas, ktktóóry go mierzy, pojry go mierzy, pojęęcie cie terateraźźniejszoniejszośści zawiera pojci zawiera pojęęcie cie przeszprzeszłłoośści i przyszci i przyszłłoośścici”” Arystoteles, Fizyka, Arystoteles, Fizyka, ΔΔ

14,223,a25 ,za 14,223,a25 ,za HeidegerHeideger M., w przekM., w przekłładzie Baran B, 2005r.,s.535)adzie Baran B, 2005r.,s.535)





§§ „„Arystoteles widzi istotArystoteles widzi istotęę czasu w czasu w νΰννΰν [(wymowa: [(wymowa: nynnyn) ) ––teraz; etymologiateraz; etymologia:: od od praindoeurpraindoeur.. *nu; *nu; porporóównaj wnaj łłac.nuncac.nunc, , ros.ros. ныненыне, , ang.ang. nownow, , pol.pol. niniejszyniniejszy] (] (……) )

§§ Arystoteles ujmuje Arystoteles ujmuje νΰννΰν jako jako δοςδος (punkt, pr(punkt, próóg, granica). (g, granica). (……))§§ Arystoteles rozumie Arystoteles rozumie νΰννΰν jako jako στιγμηστιγμη (chwila, moment, (chwila, moment,

naglnagląący). (cy). (……) ) §§ Arystoteles charakteryzuje Arystoteles charakteryzuje νΰννΰν jako jako τόδετόδε (okre(okreśślona rzecz, lona rzecz,

predykategoriapredykategoria),),§§ Arystoteles zgodnie z tradycjArystoteles zgodnie z tradycjąą wiwiążąże e χρονοςχρονος (( czas, rok) ze czas, rok) ze

σφάιράσφάιρά ( kula). (( kula). (……))§§ Heidegger M., Bycie i czas, Heidegger M., Bycie i czas, ttłł. Baran B., PWN, Warszawa, 2005,s.542. Baran B., PWN, Warszawa, 2005,s.542””





„„ZZdaje mi sidaje mi sięę, , żże czas nie jest e czas nie jest niczym innym jak rozciniczym innym jak rozciąąggłłoośściciąą. Nie . Nie wiem jednak jakiej rzeczy jest wiem jednak jakiej rzeczy jest rozcirozciąąggłłoośściciąą; kto wie czy nie ; kto wie czy nie samego umyssamego umysłłuu””-- ((Augustyn, Augustyn, ConfessionesConfessiones, ,

lib.XI,cap.26,w przeklib.XI,cap.26,w przekłł. Kubiak Z.,Warszawa 1987r.). Kubiak Z.,Warszawa 1987r.)





§§ „„CCzas jest tylko podmiotowym zas jest tylko podmiotowym warunkiem, pod ktwarunkiem, pod któórym jedynie rym jedynie mogmogąą sisięę w nas odbywaw nas odbywaćć naoczne naoczne oglogląądaniadania”” ((Kant I.,Kant I.,Krytyka czystego rozumuKrytyka czystego rozumu t.I,cz.I.,t.I,cz.I.,§§22--4,6, prze4,6, przełł. .

Ingarden R., 1957Ingarden R., 1957





§§ „„Hegel widzi istotHegel widzi istotęę czasu (czasu (……) w ) w „„terazteraz””. (. (……) Dla Hegla ) Dla Hegla teraz jest teraz jest „„granicgranicąą””. (. (……). Hegel interpretuje ). Hegel interpretuje „„terazteraz”” jako jako punkt.(punkt.(……) Hegel nazywa ) Hegel nazywa „„terazteraz”” „„absolutnym toabsolutnym to””. (. (……). ). Hegel podkreHegel podkreśśla la „„kolisty ruchkolisty ruch”” czasu. Oczywiczasu. Oczywiśście Hegel cie Hegel nie poddaje sinie poddaje sięę centralnej tendencji Arystotelesowskiej centralnej tendencji Arystotelesowskiej analizy czasu do odsanalizy czasu do odsłłaniania zwianiania zwiąązku ufundowania zku ufundowania ((ακολουθεΐυακολουθεΐυ) pomi) pomięędzy dzy νΰννΰν, , δοςδος, , στιγμηστιγμη, , τόδετόδε. (. (……)). . Wskazania na bezpoWskazania na bezpośśredni zwiredni zwiąązek mizek mięędzy Hegla dzy Hegla pojpojęęciem czasu i Arystotelesowskciem czasu i Arystotelesowskąą analizanaliząą czasu nie ma czasu nie ma zarzucazarzucaćć Heglowi Heglowi „„wtwtóórnornośścici’’ wobec Arystotelesa, lecz wobec Arystotelesa, lecz tylko zwrtylko zwróócicićć uwaguwagęę na zasadniczna zasadnicząą ontologicznontologicznąądoniosdoniosłłoośćść tej filiacji dla Heglowskiej logikitej filiacji dla Heglowskiej logiki

§§ Heidegger M., Bycie i czas, Heidegger M., Bycie i czas, ttłł. Baran B., PWN, Warszawa, 2005,s.542. Baran B., PWN, Warszawa, 2005,s.542, , ((HHeidegereideger M., w przekM., w przekłładzie Baran B, adzie Baran B, 2005r.,s.532005r.,s.5399) )




Czas i przestrzeCzas i przestrzeńń -- dawniejdawniej((……) Pomimo ca) Pomimo całłej odmiennoej odmiennośści uzasadnienia Bergsona, zgadza sici uzasadnienia Bergsona, zgadza sięę co co do wyniku z tezdo wyniku z teząą Hegla, Hegla, żże przestrzee przestrzeńń „„jestjest”” czasem. Bergson mczasem. Bergson móówi wi tylko rzecz odwrotntylko rzecz odwrotnąą czas (czas (tempstemps) jest przestrzeni) jest przestrzeniąą. R. RóówniewnieżżBergsonowskieBergsonowskie ujujęęcie czasu najwyracie czasu najwyraźźniej wyrosniej wyrosłło z pewnej interpretacji o z pewnej interpretacji Arystotelesa rozprawy o czasie. Nie jest jedynie literackArystotelesa rozprawy o czasie. Nie jest jedynie literackąą zbiezbieżżnonośściciąą to, to, żże w tym samym czasie co przedstawiaje w tym samym czasie co przedstawiająąca problem ca problem tempstemps i i durdurééeepraca Bergsona praca Bergsona EssaiEssai sur sur lesles donndonnééeses immimméédiatesdiates de la de la conscienceconscience, , ukazaukazałła sia sięę jego rozprawa pod tytujego rozprawa pod tytułłem em QuidQuid Arystoteles de loco Arystoteles de loco senseritsenserit. Bior. Biorąąc pod uwagc pod uwagęę Arystotelesowskie okreArystotelesowskie okreśślenie czasu jakolenie czasu jakoάριθμόςάριθμός i i κιυησεωςκιυησεως, Bergson poprzedza analiz, Bergson poprzedza analizęę czasu analizczasu analiząą liczbyliczby. . Czas jako przestrzeCzas jako przestrzeńń (por. (por. AssaiAssai……., s. 69), ., s. 69), stanowi naststanowi nastęępstwo pstwo iloilośścioweciowe. Trwanie . Trwanie –– w przeciwiew przeciwieńństwie do tego pojstwie do tego pojęęcia czasu cia czasu –– zostaje zostaje opisane jako nastopisane jako nastęępstwopstwo jakojakośścioweciowe. Nie mo. Nie możżemy w tym miejscu podjemy w tym miejscu podjąćąćpolemiki z Bergsona pojpolemiki z Bergsona pojęęciem czasu i z pozostaciem czasu i z pozostałłymi wspymi wspóółłczesnymi czesnymi ujujęęciami czasu. Jeciami czasu. Jeśśli w dzisiejszych analizach czasu osili w dzisiejszych analizach czasu osiąągnignięęto w ogto w ogóóle le cocośś istotnego, co wychodziistotnego, co wychodziłłoby poza Arystotelesa i Kanta, to dotyczy to oby poza Arystotelesa i Kanta, to dotyczy to raczej uchwycenia czasu i raczej uchwycenia czasu i „„śświadomowiadomośści czasuci czasu””. (. (……)) Heidegger M., Bycie i czas, Heidegger M., Bycie i czas, ttłł. Baran B., PWN, Warszawa, . Baran B., PWN, Warszawa, 2005,s.5422005,s.542





§§ „„Czas jest tego rodzaju bytem, Czas jest tego rodzaju bytem, żże e gdy jest, to go nie ma, a gdy nie ma gdy jest, to go nie ma, a gdy nie ma to jest.(...), to jest.(...), ((HHeidegereideger M., w przekM., w przekłładzie Baran B, 2005r.,s.53adzie Baran B, 2005r.,s.5399))




Astronomiczna rachuba czasuAstronomiczna rachuba czasu

Czas gwiazdowyCzas gwiazdowy ( doba gwiazdowa, godziny gwiazdowe, ( doba gwiazdowa, godziny gwiazdowe, minuty gwiazdowe) minuty gwiazdowe) –– czas gwiazdowy w jakiejkolwiek chwili czas gwiazdowy w jakiejkolwiek chwili jest rjest róówny rektascensji wny rektascensji αα (jedna ze wsp(jedna ze wspóółłrzrzęędnych dnych astronomicznych) ciaastronomicznych) ciałł niebieskich wniebieskich wóówczas gwczas góórujrująących. (cych. (……) ) Czas gwiazdowy bCzas gwiazdowy bęędzie wyznaczony obserwacyjnie, dzie wyznaczony obserwacyjnie, jeżeli obserwujemy moment kumulacji ciała niebieskiego o znanej rektascensji (Rybka E., Astronomia ogE., Astronomia ogóólnalna, 1978r.,s.42), 1978r.,s.42)




Astronomiczna rachuba czasuAstronomiczna rachuba czasu

Czas kalendarzowyCzas kalendarzowy (czas (czas śśredni sredni słłoneczny, czas wzorcowy) oneczny, czas wzorcowy) ––czas oparty na ruchu pozornym urojonego punktu tzw. sczas oparty na ruchu pozornym urojonego punktu tzw. słłoońńca ca śśredniego redniego na sferze niebieskiej, spowodowanym ruchem obrotowym ziem. Ruch na sferze niebieskiej, spowodowanym ruchem obrotowym ziem. Ruch SSłłoońńca rzeczywistego jest bowiem nieregularny. Przyjmuje sica rzeczywistego jest bowiem nieregularny. Przyjmuje sięęnatomiast, natomiast, żże se słłoońńce ce śśrednie wrednie węędruje po sferze niebieskiej ze stadruje po sferze niebieskiej ze stałąłąprpręędkodkośściciąą ((……) Za dob) Za dobęę ssłłonecznonecznąą przyjprzyjęęto odstto odstęęp czasu mip czasu mięędzy dzy dwoma kolejnymi przejdwoma kolejnymi przejśściami sciami słłoońńca ca śśredniego przez poredniego przez połłudnik w jego udnik w jego „„dolnejdolnej”” czczęśęści, przechodzci, przechodząącej przez nadircej przez nadir (Wolczek O. 1000 słów o rakiecie kosmicznej, 1976r.,s.26), 1976r.,s.26)




Zmiana a zasada wzglZmiana a zasada wzglęędnodnośścici

§§ KaKażżdy ruch jednostajny jest wzgldy ruch jednostajny jest wzglęędny i nie dny i nie momożże bye byćć wykryty bez odniesienia do wykryty bez odniesienia do punktu zewnpunktu zewnęętrznego.trznego.§§ Nie moNie możżna okrena okreśślilićć czy jest siczy jest sięę w ruchu bez w ruchu bez

oglogląądania sidania sięę na zewnna zewnąątrz (Galileo, trz (Galileo, AnnalenAnnalender der PhysikPhysik))




Czas i przestrzeCzas i przestrzeńń -- dzisiajdzisiaj(...) Przysz(...) Przyszłła wreszcie szczega wreszcie szczegóólna teoria wzgllna teoria wzglęędnodnośści wraz z ci wraz z odkryciem rodkryciem róównowawnoważżnonośści fizycznej wszelkich ukci fizycznej wszelkich ukłładadóów w inercjalnych. W zwiinercjalnych. W zwiąązku z elektrodynamikzku z elektrodynamikąą, czy te, czy teżż prawem prawem rozchodzenia sirozchodzenia sięę śświatwiatłła ujawnia ujawniłła sia sięę nierozdzielnonierozdzielnośćśćprzestrzeni i czasu. Do owej chwili obowiprzestrzeni i czasu. Do owej chwili obowiąązywazywałło bowiem o bowiem przyjprzyjęęte milczte milcząąco zaco załłoożżenie, w myenie, w myśśl ktl któórego rego koninuumkoninuumczterowymiarowe zjawisk moczterowymiarowe zjawisk możżna w sposna w sposóób obiektywny b obiektywny rozdzielirozdzielićć na czas i przestrzena czas i przestrzeńń, z czego wynika, z czego wynikałło, o, żże poje pojęęciu ciu „„terazteraz”” śświata zjawisk przyswiata zjawisk przysłługuje bezwzgluguje bezwzglęędne znaczeniedne znaczenie..Wraz z poznaniem wzglWraz z poznaniem wzglęędnodnośści pojci pojęęcia rcia róównoczesnownoczesnośści ci nastnastąąpipiłło spojenie czasu i przestrzeni w jednolite kontinuum, w o spojenie czasu i przestrzeni w jednolite kontinuum, w taki spostaki sposóób, w taki sposb, w taki sposóób w jaki w jednolite kontinuum b w jaki w jednolite kontinuum zzłąłączono przedtem trzy wymiary przestrzeniczono przedtem trzy wymiary przestrzeni(...),(...), ((Einstein A., Einstein A., PrzePrzełł. .

ŁŁukowski S., 1935r., za Markiewicz B., 1988r.,s.369ukowski S., 1935r., za Markiewicz B., 1988r.,s.369 ))




Czas i przestrzeCzas i przestrzeńń -- dzisiajdzisiaj

Y

Z

X

T





y

x

y

x’

v

Einstein’a metoda wyrażenia zależności między miejscem i czasem zdarzenia względem nasypu, gdy znamy miejsce i czas względem pociągu. Źródło: Schwartz J., McGuinness, Einstein dla początkujących, Wydawnictwo Alfa,Warszawa, 1988,s.133





y

x

y

x’

S’

Założenie: Oba układy odniesienia są w spoczynku względem siebie. Źródło: Schwartz J., McGuinness, Einstein dla początkujących, Wydawnictwo Alfa,Warszawa, 1988,s.136

S

T = constans





y

x

y

x’

S’

Założenie: Układ s’ pozostaje w ruchu względem układu s. Źródło: Schwartz J., McGuinness, Einstein dla początkujących, Wydawnictwo Alfa,Warszawa, 1988,s.136

S

t’ t’

t= √ 1 – v2/c2

Z punktu widzenia obserwatora w układzie s zegar porusza się z prędkością v; a więc czas, który upływa między dwoma uderzeniami zegara nie jest równy jednej sekundzie ale

Czyli jest to czas nieco dłuższy. Ruch sprawia, że zegar porusza się wolniej niż w stanie spoczynku

1 t’

t= √ 1 – v2/c2 sekund




Dziękuję za uwagę




Gospodarka naturalna i Gospodarka naturalna i gospodarka towarowagospodarka towarowa





Istota gospodarki naturalnejIstota gospodarki naturalnej

§§ Wytwarzanie produktWytwarzanie produktóów przeznaczonych na w przeznaczonych na bezpobezpośśrednie zaspokajanie potrzeb rednie zaspokajanie potrzeb producentproducentóów, aw, a nie na wymiannie na wymianęę, , §§ najninajniżższy stopieszy stopieńń rozwoju gospodarczegorozwoju gospodarczego§§ wspwspóółłczecześśnie wystnie wystęępuje wpuje w wielu krajach wielu krajach

ssłłabo iabo i śśrednio rozwinirednio rozwinięętych, zanika wtych, zanika w miarmiaręęrozwoju gospodarczegorozwoju gospodarczego§§ ww Polsce wystPolsce wystęępuje wpuje w rolnictwie, zwrolnictwie, zwłł. .

ww gospodarstwach chgospodarstwach chłłopopóóww--robotnikrobotnikóów.w.




Charakterystyka polskiej Charakterystyka polskiej antycznej gospodarki naturalnejantycznej gospodarki naturalnej

§§ WspWspóółłwystwystęępowanie powanie na ziemiach mina ziemiach mięędzy dzy OdrOdrąą a Bugiem a Bugiem rróóżżnych typnych typóów kulturw kultur

§§ Osadnictwo skupione Osadnictwo skupione bybyłło na tradycyjnych, o na tradycyjnych, ustalonych jeszcze w ustalonych jeszcze w paleolicie ziemiachpaleolicie ziemiach,,




PeriodyzacjaPeriodyzacja archearche ziem polskichziem polskich




Charakterystyka polskiej Charakterystyka polskiej antycznej gospodarki naturalnejantycznej gospodarki naturalnej§§ Rola uprawiana w sposRola uprawiana w sposóób intensywny,najczb intensywny,najczęśęściej przy ciej przy

wykorzystywaniu metody wypaleniskowejwykorzystywaniu metody wypaleniskowej§§ Najprawdopodobniej na terenach nizinnych, uprawiano Najprawdopodobniej na terenach nizinnych, uprawiano

wwóówczas rwczas róóżżne rone rośśliny strliny strąączkowe i warzywa, a na czkowe i warzywa, a na terenach wyterenach wyżższych szych -- zbozbożżaa

§§ WiodWiodąącym systemem uprawy bycym systemem uprawy byłł system ugorowosystem ugorowo--przemiennyprzemienny

§§ Najprawdopodobniej stosowano juNajprawdopodobniej stosowano jużż narznarzęędzia dzia sprzsprzężężajne ajne –– przede wszystkim radprzede wszystkim radłło i socho i sochęę

§§ KoKońń nie bynie byłł jednak wjednak wóówczas wykorzystywany w wczas wykorzystywany w charakterze zwierzcharakterze zwierzęęcia pocicia pociąągowego, sgowego, słłuużżyyłł jedynie za jedynie za atrybut batrybut bóóstwa i wstwa i włładzy kniaziaadzy kniazia




Charakterystyka polskiej Charakterystyka polskiej wczesnowczesnośśredniowiecznej gospodarki naturalnejredniowiecznej gospodarki naturalnej

§§ W poczW począątkach wczesnego tkach wczesnego śśredniowiecza nastredniowiecza nastąąpipiłłznaczznacząący przecy przełłom w som w słłowiaowiańńskim sposobie skim sposobie uprawy roli. Najczuprawy roli. Najczęśęściej w literaturze utociej w literaturze utożżsamia samia sisięę go z przejgo z przejśściem od gospodarki wypaleniskowej ciem od gospodarki wypaleniskowej do ornej uprawy roli.do ornej uprawy roli.

§§ WWśśrróód innych przyczyn tegod innych przyczyn tegożż przeprzełłomu podkreomu podkreśśla la sisięę rróówniewnieżż fakt wzrostu areafakt wzrostu areałłu uprawianej ziemi i u uprawianej ziemi i wykorzystywanie nowoczewykorzystywanie nowocześśniejszych narzniejszych narzęędzidzi

§§ ŹŹrróódedełł przeprzełłomu upatruje siomu upatruje sięę rróówniewnieżż w w przesuniprzesunięęciu istoty gospodarowania z uprawy ciu istoty gospodarowania z uprawy ziemi na hodowlziemi na hodowlęę zwierzzwierząąt.t.




Charakterystyka polskiej Charakterystyka polskiej wczesnowczesnośśredniowiecznej gospodarki naturalnejredniowiecznej gospodarki naturalnej§§ Intensyfikacja produkcji i wzrost pogIntensyfikacja produkcji i wzrost pogłłowia hodowanych owia hodowanych

zwierzzwierząąt przyczynit przyczyniłł sisięę do koniecznodo koniecznośści prowadzenia ci prowadzenia dziadziałłaańń na rzecz una rzecz użżyyźźniania ziemi ornej. Najczniania ziemi ornej. Najczęśęściej ciej dokonywano tego poprzez:dokonywano tego poprzez:

a) ua) użżyyźźnianie naturalne nianie naturalne –– wylewy rzekwylewy rzekb) pokrywanie pb) pokrywanie póól popiol popiołłem, uzyskiwanym ze spalania em, uzyskiwanym ze spalania

drzew, gadrzew, gałęłęzi lub zi lub śścierniskcierniskc) uc) użżyyźźnianie nawozem zwierznianie nawozem zwierzęęcym. Prowadzono je cym. Prowadzono je

pierwotnie poprzez koszarowanie bydpierwotnie poprzez koszarowanie bydłła. Nasta. Nastęępnie pnie dopiero pod koniec dopiero pod koniec śśredniowiecza zaczredniowiecza zaczęęto rozrzucanie to rozrzucanie obornika prowadzone w sposobornika prowadzone w sposóób planowy i przy udziale b planowy i przy udziale pracy ludzkiejpracy ludzkiej..




Charakterystyka polskiej Charakterystyka polskiej wczesnowczesnośśredniowiecznej gospodarki naturalnejredniowiecznej gospodarki naturalnej§§ UprawUprawęę zbzbóóżż prowadzono najpierw w ramach systemu zwanego prowadzono najpierw w ramach systemu zwanego

dwupoldwupolóówkwkąą, a nast, a nastęępnie systemu trpnie systemu tróójpolowegojpolowego

§§ NajczNajczęśęściej jako zbociej jako zbożża ozime uprawiano: pszenica ozime uprawiano: pszenicęę i i żżyto, natomiast yto, natomiast jako zbojako zbożża jare:ja jare:jęęczmieczmieńń, proso i owies, proso i owies

§§ W pierwszym roku na tzw.W pierwszym roku na tzw.””nowinachnowinach”” wysiewano: pszenicwysiewano: pszenicęę, w drugim, , w drugim, żżyto lub jyto lub jęęczmieczmieńń, w trzecim: proso, w trzecim: proso

UgórUgór

ZbożeZboże

jare

Zboże

ozime




Charakterystyka polskiej Charakterystyka polskiej wczesnowczesnośśredniowiecznej gospodarki naturalnejredniowiecznej gospodarki naturalnej§§ Zbioru zbZbioru zbóóżż dokonywano za pomocdokonywano za pomocąą sierpsierpóów lub kos, poczw lub kos, począątkowo z tkowo z

kamiennym ostrzem, poczkamiennym ostrzem, począąwszy od rozwoju kultury przeworskiej z wszy od rozwoju kultury przeworskiej z ostrzem metalowymostrzem metalowym

§§ OmOmłłot prowadzono poprzez ot prowadzono poprzez „„wydeptywaniewydeptywanie”” ziarna przez zwierzziarna przez zwierzęęta ta lub przy pomocy drewnianych ceplub przy pomocy drewnianych cepóów.w.

§§ Pozyskane ziarno przechowywano w ziemnych zagPozyskane ziarno przechowywano w ziemnych zagłęłębieniach, bieniach, uprzednio wymoszczonych koruprzednio wymoszczonych korąą lub slub słłomomąą. W p. W póóźźnym nym śśredniowieczu, redniowieczu, rozpowszechniono rrozpowszechniono róówniewnieżż przechowywanie ziarna w skrzyniach lub przechowywanie ziarna w skrzyniach lub w specjalnych spichlerzach.w specjalnych spichlerzach.

§§ OprOpróócz zasiewcz zasiewóów zbw zbóóżż w dalszym ciw dalszym ciąągu wagu ważżnym elementem kultury nym elementem kultury uprawy roli pozostawauprawy roli pozostawałła uprawa warzyw. Wa uprawa warzyw. Wśśrróód uprawianych warzyw d uprawianych warzyw najpopularniejszym bynajpopularniejszym byłły: groch i kapusta.y: groch i kapusta.




Charakterystyka polskiej Charakterystyka polskiej wczesnowczesnośśredniowiecznej gospodarki naturalnejredniowiecznej gospodarki naturalnej§§ ŚŚciciśśle powile powiąązanym z uprawzanym z uprawąą roli, byroli, byłła wa wóówczas hodowla zwierzwczas hodowla zwierząąt.t.§§ SSłłowianie hodowali gowianie hodowali głłóównie bydwnie bydłło. Hodowla ta przyczyniao. Hodowla ta przyczyniałła sia sięę do do

zapoczzapocząątkowania stratyfikacji spotkowania stratyfikacji społłecznej.ecznej.„„SklawinowieSklawinowie wiedli ze sobwiedli ze sobąą nieprzeliczonnieprzeliczonąą zdobycz w ludziach, zdobycz w ludziach,

zwierzzwierzęętach i wszelkich bogactwachtach i wszelkich bogactwach”” Prokop z Cezarei ad 551Prokop z Cezarei ad 551

§§ Hodowane zwierzHodowane zwierzęęta stanowita stanowiłły jedny jednąą z danin skz danin skłładanych naczelnikom adanych naczelnikom plemiennym i czczonym bplemiennym i czczonym bóóstwomstwom

„„UwaUważżajająą bowiem, bowiem, żże tylko be tylko bóóg twg twóórca brca błłyskawicy jest panem cayskawicy jest panem całłego ego śświata i skwiata i skłładajadająą mu w ofierze womu w ofierze wołły i inne zwierzy i inne zwierzęęta ofiarneta ofiarne”” Prokop z Cezarei ad Prokop z Cezarei ad 551551

„„Niemy gniew bogNiemy gniew bogóów w łłagodzagodząą ofiary z ludzi i bydofiary z ludzi i bydłłaa”” ThietmarThietmar

§§ W hodowlach gromadzono przede wszystkim bydW hodowlach gromadzono przede wszystkim bydłło kro króótkorogie, ptkorogie, póóźźniej niej tzw. bydtzw. bydłło torfowe. Opro torfowe. Opróócz bydcz bydłła trzymano taka trzymano takżże owce i kozye owce i kozy

§§ Hodowla koni rozwinHodowla koni rozwinęłęła sia sięę dopiero ok. X wieku. Sdopiero ok. X wieku. Słłabo rozwiniabo rozwinięęta byta byłła a hodowla oshodowla osłłóów i muw i mułłóów. Spotykane w znaleziskach archeologicznych w. Spotykane w znaleziskach archeologicznych szczszcząątki wielbtki wielbłąłąddóów, nalew, należży postrzegay postrzegaćć jedynie jako przejaw jedynie jako przejaw oożżywionych kontaktywionych kontaktóów handlowych z Azjw handlowych z Azjąą –– a nie jako dowa nie jako dowóód na d na urozmaicenie hodowliurozmaicenie hodowli




Charakterystyka polskiej Charakterystyka polskiej wczesnowczesnośśredniowiecznej gospodarki naturalnejredniowiecznej gospodarki naturalnej§§ Dla Dla śśredniowiecznych Sredniowiecznych Słłowian, jednym z dodatkowych owian, jednym z dodatkowych

sposobsposobóów na pozyskanie pow na pozyskanie pożżywienia byywienia byłło bartnictwoo bartnictwo..

§§ Bartnictwem nazywamy hodowlBartnictwem nazywamy hodowlęę leleśśnych pszcznych pszczóółł. . RozwinRozwinęłęło sio sięę ono z archaicznych technik podbierania ono z archaicznych technik podbierania miodumiodu

§§ RozwRozwóój bartnictwa zwij bartnictwa zwiąązany byzany byłł ze wzrostem ze wzrostem zapotrzebowania na wosk, zaistniazapotrzebowania na wosk, zaistniałły wskutek rozwoju y wskutek rozwoju instytucji painstytucji pańństwowych i kostwowych i kośściociołła katolickiegoa katolickiego

§§ Barcie, znajdowaBarcie, znajdowałły siy sięę w specjalnie znaczonych drzewach w specjalnie znaczonych drzewach bartnichbartnich. Znakowanie podlega. Znakowanie podlegałło ochronie. W ruskim o ochronie. W ruskim jedenastowiecznym zwodzie prawa zapisano za to karjedenastowiecznym zwodzie prawa zapisano za to karęęrróównowawnoważżnnąą z karz karąą za zabza zabóójstwo ksijstwo książęążęcego rzemiecego rzemieśślnika lnika –– 12 grzywien12 grzywien




Charakterystyka polskiej Charakterystyka polskiej wczesnowczesnośśredniowiecznej gospodarki naturalnejredniowiecznej gospodarki naturalnej§§ Poza bartnictwem waPoza bartnictwem ważżnym zajnym zajęęciem ciem

gospodarczym bygospodarczym byłło ro róówniewnieżż ryborybołłóówstwowstwo..

§§ Regale ksiRegale książęążęce ce –– ksiksiążęążęce prawo do wce prawo do wóódd

§§ WystWystęępowapowałła zra zróóżżnicowana forma nicowana forma łłowienia owienia §§ ryb (chwytanie rryb (chwytanie ręęczne, wczne, węędkdkąą lub w sieci)lub w sieci)

§§ Ryby stanowiRyby stanowiłły tey teżż przedmiot handluprzedmiot handlu„„Za denara otrzymasz wZa denara otrzymasz wóóz z śświewieżżych ych śśledziledzi”” HerbordHerbord XIIwXIIw

§§ ZZłłowione ryby konserwowano solowione ryby konserwowano soląą lub poprzez lub poprzez wwęędzenie i suszenie.dzenie i suszenie.




Charakterystyka polskiej Charakterystyka polskiej wczesnowczesnośśredniowiecznej gospodarki naturalnejredniowiecznej gospodarki naturalnej§§ Przedneolitycznym archaizmem Przedneolitycznym archaizmem śśredniowiecznej gospodarki Sredniowiecznej gospodarki Słłowian owian

bybyłło o łłowiectwoowiectwo

§§ Najprawdopodobniej czyniono to z uwagi na koniecznoNajprawdopodobniej czyniono to z uwagi na koniecznośćśćpozyskiwania skpozyskiwania skóór i futerr i futer

§§ Regalia Regalia –– wywyłąłącznocznośćść prawa polowania dla panprawa polowania dla panóów w feudalnych feudalnych

§§ „„PrPróócz cz łłowowóów na tury z ojcem moim wyprawianych, w na tury z ojcem moim wyprawianych, łłowiowiłłem em wszelki zwierz (...)tury dwa nosiwszelki zwierz (...)tury dwa nosiłły mnie z koniem na rogach; y mnie z koniem na rogach; jelejeleńń mnie jeden bmnie jeden bóóddłł, a dwa , a dwa łłosie jeden nogami mnie osie jeden nogami mnie deptadeptałł, a drugi rogami b, a drugi rogami bóóddłł; dzik miecz mi z biodra oderwa; dzik miecz mi z biodra oderwałł; ; niedniedźźwiedwiedźź mi u kolana podkmi u kolana podkłład ukad ukąąsisiłł; zwierz rozjad; zwierz rozjadłły y skoczyskoczyłł mi na biodro i komi na biodro i końń mnie rzucimnie rzuciłł”” WW łłodzimierz odzimierz MonomachMonomach, Pouczenie, Pouczenie

§§ WpWpóóźźnymnym śśredniowieczu upowszechniredniowieczu upowszechniłły siy sięę techniki techniki łłowieckie z udziaowieckie z udziałłem sokoem sokołłóów lub jastrzw lub jastrzęębi.bi.




Charakterystyka polskiej Charakterystyka polskiej wczesnowczesnośśredniowiecznej gospodarki naturalnejredniowiecznej gospodarki naturalnej§§ Innym przedneolitycznym archaizmem Innym przedneolitycznym archaizmem śśredniowiecznej redniowiecznej

gospodarki Sgospodarki Słłowian byowian byłło zbieractwoo zbieractwo

§§ Stanowi waStanowi ważżne uzupene uzupełłnienie ponienie pożżywienia, ale przede ywienia, ale przede wszystkim wszystkim źźrróóddłło o śśrodkrodkóów leczniczych.w leczniczych.

§§ „„Dzikie gajeDzikie gaje””

§§ Zbieractwu zawdziZbieractwu zawdzięęcza sicza sięę powstanie powstanie waważżelnielni piwa. Chmiel piwa. Chmiel dziki stanowidziki stanowiłł bowiem jednbowiem jednąą z czz częśęściej zbieranych rociej zbieranych rośślin.lin.

§§ Ze zbieranych roZe zbieranych rośślin wytwarzano telin wytwarzano teżż barwniki.barwniki.




Kuchnia Kuchnia śśredniowiecznych redniowiecznych SSłłowianowian

§§ GGłłóówne powne pożżywienie stanowiywienie stanowiłło mio mięęso, so, groch i kapusta (najczgroch i kapusta (najczęśęściej kwaszona)ciej kwaszona)W miarW miaręę rozwoju stosunkrozwoju stosunkóów feudalnych w feudalnych mimięęso stawaso stawałło sio sięę coraz rzadszcoraz rzadsząą formformąąpopożżywieniaywienia§§ SSłłowianie uowianie użżywali mywali mąąki. Do jej ki. Do jej

przygotowania najczprzygotowania najczęśęściej uciej użżywali ywali żżarenaren

§§ Ponadto spoPonadto spożżywali zboywali zbożże prae prażżone one tzw. tzw. praprażżmomo lub placki tzw. lub placki tzw. podppodpłłomykiomyki§§ Za przyprawy sZa przyprawy słłuużżyyłły gy głłóównie swnie sóól i l i

ttłłuszcze rouszcze rośślinne.linne.PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com



Kuchnia Kuchnia śśredniowiecznych redniowiecznych SSłłowianowian

§§ Po Po wczesnowczesnośśredniowiecznym redniowiecznym zwizwiąązaniu przygotowywania zaniu przygotowywania popożżywienia z wywienia z włłasnym asnym gospodarstwem, wraz z gospodarstwem, wraz z rozwojem feudalnym i rozwojem feudalnym i sukcesywnym sukcesywnym urozmaicaniem pourozmaicaniem pożżywienia, ywienia, wytworzywytworzyłły siy sięę pierwsze pierwsze profesje usprofesje usłługowychugowych

§§ Do pierwszych sDo pierwszych słłowiaowiańńskich skich profesji usprofesji usłługowych naleugowych należżeli: eli: rzerzeźźnicy, mnicy, młłynarze i ynarze i piekarze.piekarze.




Gospodarka towarowaGospodarka towarowa





Istota gospodarki towarowejIstota gospodarki towarowej

§§ wytwarzanie produktwytwarzanie produktóów przeznaczonych do w przeznaczonych do wymiany przez transakcje wymiany lub wymiany przez transakcje wymiany lub kupnakupna––sprzedasprzedażży;y;§§ Powstanie iPowstanie i rozwrozwóój gospodarki towarowej j gospodarki towarowej

wiwiążąże sie sięę ze spoze społłecznym podziaecznym podziałłem pracy em pracy ii wyodrwyodręębnianiem sibnianiem sięę poszczegposzczegóólnych lnych producentproducentóów;w;§§ Gospodarka towarowa przewaGospodarka towarowa przeważża a

ww kapitalizmie.kapitalizmie.




Gospodarka towarowa, a Gospodarka towarowa, a gospodarka naturalnagospodarka naturalna

§§ ZdolnoZdolnośćść do stado stałłego ego wytwarzania towarwytwarzania towaróów w przeznaczonych na wymianprzeznaczonych na wymianęętowarowtowarowąą (gospodarka (gospodarka towarowa) lub towarowo towarowa) lub towarowo ––pienipieniężężnnąą (gospodarka (gospodarka towarowotowarowo--pienipieniężężna), jest na), jest cechcechąą ktktóórej poczrej począątktkóów w momożżna upatrywana upatrywaćć z chwilz chwiląąprzejprzejśścia danego cia danego spospołłeczeeczeńństwa przez stwa przez rewolucjrewolucjęę neolitycznneolitycznąą

§§ Specjalizacja i wytworzenie Specjalizacja i wytworzenie wywyżższych poziomszych poziomóów w gospodarowania nie gospodarowania nie spowodowaspowodowałło zaniku o zaniku poprzednich typpoprzednich typóów w gospodarowaniagospodarowania

Rewolucja neolityczna

Typ/Poziom gospodarowania

_ symboliczna trajektoria gospodarki typu naturalnego_ symboliczna trajektoria gospodarki typu towarowego_ symboliczna trajektoria gospodarki typu towarowo-pieniężnego




PlatoPlatońńska idea sposka idea społłecznego ecznego podziapodziałłu pracyu pracy

§§ W W PoliteiPolitei Platon nakrePlaton nakreśśliliłł obraz doskonale obraz doskonale zharmonizowanego organizmu ludzkiego: zharmonizowanego organizmu ludzkiego: „„(...) C(...) Czzłłowiek owiek urzurząądzidziłł sobie gospodarstwo wewnsobie gospodarstwo wewnęętrzne jak sitrzne jak sięę nalenależży, y, panuje nad samym sobpanuje nad samym sobąą (m(męęstwo stwo –– przyp. autora)przyp. autora), utrzymuje , utrzymuje we wwe włłasnym wnasnym wnęętrzu trzu łład ad (m(mąądrodrośćść –– przyp. autora)przyp. autora), jest dla , jest dla samego siebie przyjacielem samego siebie przyjacielem (rozwaga (rozwaga –– przyp. autora)przyp. autora); ; zharmonizowazharmonizowałł swoje trzy czynniki wewnswoje trzy czynniki wewnęętrzne jakby trzy trzne jakby trzy struny wspstruny wspóółłbrzmibrzmiąące. (...)On je wszystkie zwice. (...)On je wszystkie zwiąązazałł i stai stałł sisięęjednjednąą jednostkjednostkąą.(...).(...)””

§§ Poprzez analogiPoprzez analogięę do osoby ludzkiej okredo osoby ludzkiej okreśśliliłł funkcje funkcje rzrząądcdcóów, w, żżoołłnierzy i rolniknierzy i rolnikóów w „„(...) Poszczeg(...) Poszczegóólny czlny człłowiek owiek bbęędzie w ten sam sposdzie w ten sam sposóób sprawiedliwy, jak pab sprawiedliwy, jak pańństwo bystwo byłło o sprawiedliwe.(...)sprawiedliwe.(...)””

Platon PaPlaton Pańństwo z dodatkiem siedmiu ksistwo z dodatkiem siedmiu ksiąąg g „„PrawPraw””, t, tłłum. um. WitwickiWitwicki W.,t.1 i 2., IVW.,t.1 i 2., IV




Pierwsze Pierwsze śślady gospodarki towarowejlady gospodarki towarowej

§§ Pierwsze Pierwsze śślady wydzielenia silady wydzielenia sięępozarolniczej specjalizacji pozarolniczej specjalizacji dziadziałłalnoalnośści osoby ludzkiej ci osoby ludzkiej widzimy juwidzimy jużż w III tys. p.n.e.w III tys. p.n.e.

§§ RozwRozwóój uzalej uzależżniony byniony byłł od od poziomu produkcji w poziomu produkcji w podstawowych gapodstawowych gałęłęziach ziach gospodarki naturalnej tj. gospodarki naturalnej tj. uprawie roli i hodowli.uprawie roli i hodowli.

§§ PrarzemiosPrarzemiosłłoo zaopatrywazaopatrywałło o ludzi przede wszystkim w ludzi przede wszystkim w odzieodzieżż, narz, narzęędzia i brodzia i brońń. St. Stąąd d teteżż najwynajwyżższy poziom szy poziom specjalizacji pracy specjalizacji pracy obserwujemy wobserwujemy wóówczas w wczas w hutnictwie i metalurgiihutnictwie i metalurgii




Specjalizacja dziaSpecjalizacja działłania, a rozwania, a rozwóój usj usłługug

„„Dobra, idDobra, idąą na rynek, odrywajna rynek, odrywająą sisięę zazwyczaj zazwyczaj od warsztatu pracy i producenta, od warsztatu pracy i producenta, przybierajprzybierająąc formc formęę towaru. Ustowaru. Usłługi odwrotnie, ugi odwrotnie, nie majnie mająą postaci materialnej. Istota ich postaci materialnej. Istota ich polega na wytworzeniu, wydatkowaniu polega na wytworzeniu, wydatkowaniu pewnej ilopewnej ilośści pracy, wywoci pracy, wywołłaniu pewnego aniu pewnego efektu, zaspokajajefektu, zaspokajająącego potrzebcego potrzebęęspospożżywcyywcy”” KrzyKrzyżżanowski W., anowski W., Teoria produkcji usTeoria produkcji usłług, ug, „„EkonomistaEkonomista”” 1947, kwarta1947, kwartałł III/IV, III/IV,

s. 68s. 68




Continuum: przedmiot Continuum: przedmiot –– ususłługauga




Gospodarka towarowa, a rozwGospodarka towarowa, a rozwóój naukij nauki§§ PlatoPlatońńska idea sposka idea społłecznego podziaecznego podziałłu pracy u pracy

„„wyznaczywyznaczyłłaa”” nadrznadrzęędne miejsce w dziejach ludzkodne miejsce w dziejach ludzkośści ci mymyśślicielom/filozofomlicielom/filozofom§§ „„WielekroWielekroćć mymyśślalałłem, Aleksandrze, em, Aleksandrze, żże boske boskąą zaiste zaiste

nadludzknadludzkąą umiejumiejęętnotnośściciąą jest filozofia, zwjest filozofia, zwłłaszcza, gdy aszcza, gdy wznoszwznosząąc sic sięę samotnie ku kontemplacji samotnie ku kontemplacji wszechrzeczy, usiwszechrzeczy, usiłłuje dostrzec ukrytuje dostrzec ukrytąą tam prawdtam prawdęę. A . A podczas gdy inne nauki z powodu wzniospodczas gdy inne nauki z powodu wzniosłłoośści i ci i rozlegrozległłoośści prawdy pozostajci prawdy pozostająą odeodeńń z dalaz dala”” Arystoteles, O Arystoteles, O śświecie, I.VI wiecie, I.VI w Arystoteles Metafizyka, tw Arystoteles Metafizyka, tłłum. Leum. Leśśniak K, Warszawa, 1983niak K, Warszawa, 1983

§§ (...) Musz(...) Musząą przeto istnieprzeto istniećć trzy nauki teoretyczne: trzy nauki teoretyczne: matematyka, fizyka, i teologia; jest wszak oczywiste, matematyka, fizyka, i teologia; jest wszak oczywiste, żże jee jeśśli jest gdzieli jest gdzieśś obecna boskoobecna boskośćść, to jest obecna w , to jest obecna w rzeczach tego rodzaju rzeczach tego rodzaju Arystoteles Metafizyka, tArystoteles Metafizyka, tłłum. Leum. Leśśniak K, Warszawa, 1983 AI, E VIniak K, Warszawa, 1983 AI, E VI




Gospodarka towarowa a szkolnictwoGospodarka towarowa a szkolnictwo

§§ RozwRozwóój nauki pozwolij nauki pozwoliłł na ewolucyjne ksztana ewolucyjne kształłtowanie towanie zorganizowanego systemu szkolnictwazorganizowanego systemu szkolnictwa

§§ Za Za protoszkoprotoszkołłyy momożżna uznana uznaćć, , niezinstytucjonalizowaneniezinstytucjonalizowaneformy naformy naśśladownictwa greckich mladownictwa greckich męędrcdrcóóww

§§ HistorycznHistorycznąą pierwszpierwsząą formformąą zorganizowanej placzorganizowanej placóówki wki szkolnej byszkolnej byłła arystotelesowska akademia. Opra arystotelesowska akademia. Opróócz tej formy cz tej formy organizacji uczorganizacji ucząącej w antycznej gospodarce towarowej cej w antycznej gospodarce towarowej funkcjonowafunkcjonowałły m.in..: gimnazja i szkoy m.in..: gimnazja i szkołły poczy począątkowetkowe




Gospodarka towarowa a rozwGospodarka towarowa a rozwóój prawaj prawa

§§ Prawo zwyczajowe charakterystyczne dla Prawo zwyczajowe charakterystyczne dla gospodarki naturalnej, zostawagospodarki naturalnej, zostawałło wypierane o wypierane przez prawo stanowione w miarprzez prawo stanowione w miaręę wzrostu wzrostu specjalizacji dziaspecjalizacji działłaańń ludzkich i ludzkich i instytucjonalizacji form dziainstytucjonalizacji form działłania czania człłowiekaowieka§§ Pierwsze prawo stanowione to Kodeks Pierwsze prawo stanowione to Kodeks

Hammurabiego (XXIII w.p.n.e.)Hammurabiego (XXIII w.p.n.e.)§§ II tysiII tysiąąclecie p.n.e. to rozwclecie p.n.e. to rozwóój prawa j prawa

religijnegoreligijnego




Gospodarka towarowa a rozwGospodarka towarowa a rozwóój prawaj prawa

§§ NajwiNajwięększy wkkszy wkłład w rozwad w rozwóój prawa, j prawa, stanowistanowiąącego podwaliny do dalszego cego podwaliny do dalszego rozwoju gospodarki towarowej wnierozwoju gospodarki towarowej wnieśśli li Rzymianie. SzczegRzymianie. Szczegóólnego znaczenia nabralnego znaczenia nabrałłóówczesny rozwwczesny rozwóój prawa cywilnegoj prawa cywilnego§§ OprOpróócz prac kodyfikacyjnych istotnym jest cz prac kodyfikacyjnych istotnym jest

teteżż ich wkich wkłład wniesiony w rozwad wniesiony w rozwóój nauki j nauki prawa i nauczania prawaprawa i nauczania prawa




Specjalizacja dziaSpecjalizacja działłaańń w w gospodarcegospodarce

śśredniowiecznejredniowiecznej§§ Procesy spoProcesy społłecznoeczno--

gospodarcze zachodzgospodarcze zachodząące w ce w okresie wiekokresie wiekóów w śśrednich rednich pozwolipozwoliłły na rozprzestrzenienie y na rozprzestrzenienie zdobyczy cywilizacyjnych ludzdobyczy cywilizacyjnych ludóów w basenu Morza basenu Morza ŚŚrróódziemnegodziemnego§§ Na terenie Na terenie BarbaricumBarbaricum

obserwujemy wobserwujemy wóówczas wczas akceleracjakceleracjęę rozwoju rozwoju gospodarczegogospodarczego




Rzymskie szlaki handlowe na Rzymskie szlaki handlowe na przeprzełłomie epokomie epok




RozwRozwóój gospodarki towarowej na j gospodarki towarowej na ziemiach Sziemiach Słłowianowian

§§ Najstarsze Najstarsze śświadectwa wiadectwa rozdzielenia rolnictwa i rozdzielenia rolnictwa i rzemiosrzemiosłła na a na SSłłowiaowiańńszczyszczyźźnie pochodznie pochodząą z z VI i VII w. n.e.VI i VII w. n.e.

§§ Prekursorami byPrekursorami byłły plemiona y plemiona SSłłowian owian karatakaratańńskichskichzamieszkujzamieszkująące ce óówczesnwczesnąąChorwacjChorwacjęę

§§ PostPostęęp nastp nastąąpipiłł pod wppod wpłływem ywem Bizancjum i WenecjiBizancjum i Wenecji

§§ W W óówczesnej Chorwacji wczesnej Chorwacji wystwystęępowapowałło kamieniarstwo o kamieniarstwo oraz obroraz obróóbka drewna i metalubka drewna i metalu

Wczesnośredniowieczna Chorwacja




RzemiosRzemiosłło na so na słłowiaowiańńszczyszczyźźnienie

§§ Poziom rozwoju Poziom rozwoju rzemiosrzemiosłła na ziemiach a na ziemiach SSłłowian byowian byłłzrzróóżżnicowany. nicowany. Obserwujemy jego Obserwujemy jego śściscisłły y zwizwiąązek z poziomem zek z poziomem rozwoju parozwoju pańństwowostwowośści.ci.§§ Najstarsze sNajstarsze słłowiaowiańńskie skie

profesje rzemieprofesje rzemieśślnicze lnicze wiwiążążemy ze zemy ze złłotnictwem otnictwem na Morawachna Morawach




RzemiosRzemiosłło na zachodniej o na zachodniej ssłłowiaowiańńszczyszczyźźnienie

§§ Upadek Upadek Wielkich MorawWielkich Moraw przyczyniprzyczyniłłsisięę do rozpowszechnienia ich do rozpowszechnienia ich zdobyczy na ziemie czeskie i zdobyczy na ziemie czeskie i polskiepolskie

§§ We wczesnym We wczesnym śśredniowieczu na redniowieczu na ziemiach zamieszkiwanych przez ziemiach zamieszkiwanych przez SSłłowian Zachodnich owian Zachodnich rozpowszechnirozpowszechniłło sio sięę znawstwo znawstwo technik wyrobu narztechnik wyrobu narzęędzi z drewna dzi z drewna i i żżelazaelaza

§§ W XI i XII w na ziemiach rozwinW XI i XII w na ziemiach rozwinęłęło o sisięę szklarstwo. Przyczynkiem do szklarstwo. Przyczynkiem do dalszego rozwoju zrdalszego rozwoju zróóżżnicowanych nicowanych form gospodarki towarowej byform gospodarki towarowej byłły y oożżywione kontakty handloweywione kontakty handlowe

Krzesiwo żelazne




SSłłowiaowiańńskie osady targoweskie osady targowe§§ Wielowiekowe znikome znaczenie pieniWielowiekowe znikome znaczenie pieniąądza w dza w

gospodarowaniu Sgospodarowaniu Słłowian przyczyniowian przyczyniłło sio sięę do do rozwoju wymiany towarowejrozwoju wymiany towarowej§§ Targowanie Targowanie -- pertraktacje w spornych sprawachpertraktacje w spornych sprawach§§ Targowanie Targowanie →→ Ταργ Ταργ →→ ΤΤargarg§§ PoPożżyczka yczka –– KKυπα / υπα / PoPożżyczki yczki –– KKυπψ/ κυπκιυπψ/ κυπκι§§ Zakupy Zakupy –– ΠαΠακυπκικυπκι§§ PoPożżyczka = Zakupy / yczka = Zakupy / κυπκι κυπκι −− παπακυπκικυπκι§§ NajczNajczęśęściej wymianciej wymianęę ttęę prowadzono w specjalnie prowadzono w specjalnie

stworzonych osadach tzw. osadach targowych. stworzonych osadach tzw. osadach targowych. Targowanie w osadach odbywaTargowanie w osadach odbywałło sio sięę w w śściciśśle le okreokreśślony dzielony dzieńń tygodnia. Umotygodnia. Umożżliwialiwiałło to dotarcie o to dotarcie do osady zainteresowanym kmieciom.do osady zainteresowanym kmieciom.




Skutki rozwoju gospodarki Skutki rozwoju gospodarki towarowejtowarowej

§§ RozwRozwóój budownictwa i komunikacjij budownictwa i komunikacji§§ RozwRozwóój miastj miast§§ Upowszechnienie siUpowszechnienie sięę ekwiwalentu ekwiwalentu

towarowego towarowego –– pienipieniąądzadza§§ PogPogłęłębienie stratyfikacji spobienie stratyfikacji społłecznejecznej




DziDzięękujkujęę za uwagza uwagęę




Historia gospodarcza wyk ad 1 i 2 - Błażej Balewski · Dlaczego historia ? dr Błażej Balewski...

Documents

Transcript of Historia gospodarcza wyk ad 1 i 2 - Błażej Balewski · Dlaczego historia ? dr Błażej Balewski...