HENRYK SIENKIEWICZ I JEGO TWÓRCZOŚĆ

Filip LewandowskiBartosz Sadowski

BIOGRAFIA

Henryk Sienkiewicz (pseud. Litwos) żył w 2 połowie XIX wieku. Jego matka marzyła, aby został lekarzem, lecz on zaczął studia na Uniwersytecie Warszawskim na wydziale prawa i filozoficzno-historycznym, lecz ich nie ukończył i zaczął pracę jako redaktor. Dużo podróżował. Śladem są listy z podróży. Z kolejnych miejsc pobytu słał nie tylko korespondencje, lecz także powieści. Rozpoczął twórczość od publicystyki, szkiców literackich i historycznych oraz nowel, które były reakcją na problemy w kraju i za granicą. Podejmował w nich różnorodne sprawy obyczajowe, społeczne i psychologiczne. Po powrocie do kraju (w wieku 35 lat) ożenił się z Marią Szetkiewiczówną.Sienkiewicz zasłynął głównie jako twórca powieści historycznych takich jak: „Ogniem i mieczem”, „Potop”, „Quo Vadis” (1896), „Krzyżaków” (1900) i „W pustym i w puszczy” (1911). Sienkiewicz należy do najpopularniejszych polskich pisarzy w świecie. Zyskał sławę dzięki Nagrodzie Nobla, przyznana w roku 1905 za całokształt twórczości głównie za „Quo Vadis”. Zmarł 15 listopada 1916 w Vevey i został tam pochowany.

„TRYLOGIA”

W swojej trylogii autor przedstawia dzieje Polski od 1647 do 1673 roku. Akcja pierwszej części toczy się w czasach powstania Chmielnickiego, druga to dzieje wojny ze Szwecją, a trzecia część opisuje początek wojny z Turcją i pierwsze zwycięstwo Jana Sobieskiego pod Chocimiem. Głównymi bohaterami są postacie fikcyjne, mające jednak odległe pierwowzory historyczne o autentycznych nazwiskach: Jan Skrzetuski, Michał Wołodyjowski, Andrzej Kmicic, Onufry Zagłoba.

Fabuła każdej części oparta została na podobnym schemacie – motywie miłości z przeszkodami. Kobieta, kochana przez szlachetnego i prawego polskiego oficera, dostaje się w ręce jego rywala, będącego jednocześnie zdrajcą ojczyzny.

„OGNIEM I MIECZEM”

W powieści przeplata się wątek walk polsko-kozackich z historią miłosną Jana Skrzetuskiego i Heleny Kurcewiczówny. Poznajemy przebiegłego i pełnego poczucia humoru Jana Onufrego Zagłobę oraz obdarzonego ogromną siłą, ale naiwnego i dobrego jak dziecko Litwina Longinusa Podbipiętę, który ślubował czystość, dopóki mieczem przodków, Zerwikapturem, nie zetnie trzech głów za jednym zamachem. Poznajemy także „małego rycerza” Michała Wołodyjowskiego, pierwszą szablę Rzeczypospolitej, sługę Skrzetuskiego Rzędziana, beznadziejnie zakochanego w Helenie Bohuna, jak również dwie ważne postaci historyczne epoki: Bohdana Chmielnickiego i Jeremiego Wiśniowieckiego.

„POTOP”

"Potop" jest drugą częścią "Trylogii" Henryka Sienkiewicza. Tak jak pozostałe części opisuje pewien okres w historii. W tym przypadku jest to najazd Szwedów na ziemie polskie w latach 1655-1660. Przede wszystkim autor przedstawia w swojej książce problem zdrady i wierności. Wiąże się z tym ukazanie dwóch faz konfliktu między Polakami a Szwedami, podczas którego bardzo ważną rolę odegrała postawa szlachty wobec sytuacji oraz ich zdrada. W powieści tej znajdują się zarówno bohaterowie autentyczni (np. Radziwiłł) jak i fikcyjni, czyli przede wszystkim Kmicic, który w czasie trwania akcji powieści przechodzi metamorfozę. W "Potopie" poruszonych zostaje wiele tematów: miłość, zdrada, wierność, rozpacz. Obok opisu wojny, mamy także wątek miłosny.

„PAN WOŁODYJOWSKI”

Trzecia z powieści tworzących „Trylogię” Henryka Sienkiewicza. Powieść była pierwotnie wydanaw odcinkach w latach 1887–1888 w warszawskim dzienniku „Słowo”i z minimalnym opóźnieniem w stosunku do „Słowa”, także w dzienniku krakowskim „Czas”i „Dzienniku Poznańskim”. Wydanie książkowe miało miejsce w latach 1887–1888. Część rękopisu powieści przechowywana jestw Ossolineum we Wrocławiu. Fabuła powieści przedstawia wydarzenia historyczne w latach 1668–1673. Był to okres wojen z Turcją. Ukazane zostały przez Sienkiewicza następujące wydarzenia historyczne:

elekcja Michała Korybuta Wiśniowieckiego,

obrona Kamieńca Podolskiego, zwycięska bitwa pod Chocimiem.

„QUO VADIS”

Akcja rozgrywa się głównie w Rzymie, podczas końcowych 6 lat panowania Nerona (63–69 r.), akcja epilogu – ok. 68 r. Wydarzenia pozwalające określić czas akcji to: przybycie Winicjusza do Rzymu po zawarciu pokoju z Armenią (63 r.), pożar Rzymu (64 r.), śmierć Petroniusza (66 r.), śmierć Nerona (68 r.). Rzym był wówczas miastem wielonarodowościowym, bardzo zróżnicowanym. Głównym wątkiem powieści jest miłość Winicjusza i Ligii. Należą oni do dwóch odrębnych światów: Winicjusz jest patrycjuszem rzymskim, Ligia zakładniczką pochodzącą z barbarzyńskiego plemienia Ligów, a także chrześcijanką. Wątek miłosny posiada liczne zwroty akcji: ucieczkę Ligii, jej poszukiwania przez Winicjusza, próbę porwania, przemianę Winicjusza i przyjęcie przez niego chrztu, wreszcie uwięzienie i cudowne ocalenie na arenie. Historyczny wątek powieści skupia się na osobie rzymskiego cezara Nerona, a także na prześladowaniach i szerzeniu się wiary chrześcijańskiej.

„KRZYŻACY”

Tłem historycznym „Krzyżaków” jest fragment historii Polski przedstawiający konflikt jagiellońskiej Polski z zakonem krzyżackim. Autor opisuje dzieje barwnych i wyrazistych postaci. Bohaterami powieści są: Jurand ze Spychowa i jego córka Danusia, a także polski rycerz Maćko i jego bratanek Zbyszko z Bogdańca. Tragiczna miłość Zbyszka i Danusi stanowi wątek melodramatyczny, a walka ze zdradzieckimi Krzyżakami miała podnosić ducha Polaków pod zaborami. Kulminacją powieści jest zwycięska bitwa pod Grunwaldem, przedstawiona jako tryumf oręża polsko-litewskiego. Przebieg bitwy Sienkiewicz odtworzył według Jana Długosza i pod wpływem obrazu Jana Matejki. Powieść opisuje wiele wydarzeń i postaci historycznych, choć nie wszystkie opisane są zgodnie z prawdą.

„W PUSTYNI I W PUSZCZY”

Główni bohaterowie, czternastoletni Staś Tarkowski i ośmioletnia Nel Rawlison, zostają porwani przez Beduinów i zawiezieni do Chartumu, gdzie swoją siedzibę ma Mahdi - przywódca powstania przeciwko Anglikom. Z trudem znoszą uciążliwą podróż przez pustynię. W Chartumie okazuje się, że muszą jechać dalej - Mahdi poleca porywaczom, by zawieźli dzieci do Smaina, który zaproponuje Anglikom oddanie ich w zamian za swoją żonę, Fatmę, i jego dzieci. Staś i Nel zostają tym samym skazani na śmierć - okrutny przywódca powstania spodziewa się, że zginą w tropikalnej dżungli z powodu febry lub malarii. Tymczasem Staś zabija porywaczy i wraz z Murzynami, Kalim i Meą, próbują dotrzeć do ludzkich siedzib. Bohaterowie przeżywają wiele przygód, poznają rośliny i zwierzęta Czarnego Lądu, pokonują liczne niebezpieczeństwa, z których największa to febra, na którą zapada Nel. Dzięki odwadze i wiedzy Stasia udaje im się powrócić do ojców. W Epilogu jest informacja, że Staś i Nel pobrali się.

W tej prezentacji staraliśmy się krótko przedstawić najważniejsze dzieła jednego

z najwybitniejszych polskich powieściopisarzy- Henryka Sienkiewicza. Zachęcamy do głębszego zapoznania się z utworami, gdyż mogą pojawić się na przyszłorocznej maturze.