1

2

Helbestên Hafizê Şîrazî (n. 1320/26 – 1389/90) tijî hestên kûr yên evînî ne. Ev evîn dikare

hem wek evîna navbera du mirovan û hem jî wek evîna navbera helbestvan û Yezdan yan

helbestvan û gerdûnê bêt hesibandin.

Gelek şarezayên Rojavayî dinivîsin ku Hafiz li Rojhilata Navîn ji Shakepeare li Rojava zêdetir

tê xwendin û hezkirin. Gelek şareza, hem yên Rojhilat û hem jî yên Rojava, Hafizî wek

mezintirîn helbestvanê hemî deman dihesibînin.

Jiyana Hafizî jî mîna helbestên wî bi gelek raz û nehîniyan nixamtî ye. Sedema herî giring ew e

ku pirr kêm bûyerên kitekit li ser jiyana wî tên zanîn. Navê wî yê resen Şemseddîn

Muhemmed Hafiz bû û dorî 1320 û 1326 li bajarê Şîrazê, li Îrana niha hatiye dinyayê. Hê ew

biçûk, babê wî wefat kir.

Diyar e ku Hafiz zewicîbû û kurrek jê re peyda bûbû. Pirraniya lêkoleran, lê ne hemû, bawer

dikin ku ew sofî bû. Baweriya wî çi be jî, ew carekê ji alî serekên dînî ve ji Şîrazê hat derkirin ji

ber ku helbestên wî wek bandorek xirab li civakê dikin dihatin hesibandin.

Ti çapên diyarkirî ji dîwana Hafizî nînin: di hin dîwanên "temam" de tenê nêzî 500 helbestan

hene lê helbestên hinan jî digihin nêzî 1000î. Belkî pirraniya helbestên wî ne "resen" jî bin

anku ne wî bi xwe nivîsîbin lê derengtir lê hatibin zêdekirin. Lê dîsan bandora Hafizî li ser

wêjeyê û nivîskarên mezin bêpayan e. Hejmarek mezin ji navên gir yên wêjeya cîhanê – mîna

Goethe, Emerson, Edward Carpenter û Gide – hemî deyndarên Hafizî ne. Bi taybetî Goethe

heyranî Hafizî bû û bi salan mijûlî xwendin û vekolîna berhemên wî bû.

Ev helbest berî niha wek pirtûk di nav Weşanên Nûdemê de li Stembolê hatine çapkirin.

Helbestên spehî yên Hafizî hejî zimanê şirîn yê kurdî ne.

***

3

SPÊDE LI NAV GULISTANÊ

Spêdê li nav gulistanê gerrîm,

min li gulan nerî

û min xemên dilê xwe,

bilbilê kovandar, verevandin.

Rû bi rû

li rûyê sorgulê nerîm.

Li nav xumamiya spêdeyê

sorgulê mîna çirayan ronî dida.

Ji bedewî û ciwaniya xwe

wa jihalçûyî bû

ku qet guh nedida

derdên dilê bilbilî.

Çavên nêrgiza narîn

bi rondikên evînê vebûn.

Çavnebariyê

alale dilgiran kir.

Sosinê şûrê xwe hilkêşa

û bo şerrî hat meydanê.

Binefşê devê xwe vekir

bo fitne û fesadê.

Hin ji wan mîna mestan

dihejîn,

hinan jî mîna meyperestan

qedeh digêrran.

Vê ji gulan fêr bibe, Hafiz:

4

bi xweşiyên xortanî û jiyanê

şa bibe.

Yê peyamber tenê berpirsî peyambirinê ye.

5

GER YARA MIN BÎ

Ger dijmin

bi dû min ve bin jî,

qet natirsim

ger yara min bî.

Hêviya gihiştina cem te

min sax dihêle.

Dema ne nêzî te bim,

her kêlîkê

ji mirinê ditirsim.

Ger bi her hilm û henaseyê

pê nehesim ku ba bêna pirça te tîne,

mîna sorgulan

ez ê xwe veçirrim.

Ma çavên min dê bikevin ser hev

dema li te dinerim? Qet na!

Ma dil dê bêyî te bikare?

Qet na!

Birînekê li dilê min ke,

dê melhem be bo birînên min.

Jehrê bide min,

dê derman be bo dilê min.

Ma xelk dê çawan

te wek te bi xwe bibîne?

Nê her kes tenê

dikare hêjayiyên mîna yên xwe bibîne.

6

Xelk dibêje ku

Hafiz mezinek serdema xwe ye

lê ew serê xwe

li ber toza derazînka te ditewîne.

7

ŞÎRAZA ŞÎRÎN

Şîraz!

Şîraza şirîn!

Yezdan,

Şîrazê her bisitirîne!

Royê Roknabad

sedcarî silav bikin!

Ava wî ya zelal

jiyana herherî dide.

Li cem Ce'ferabad

û Mosella

bêna emberê

ji bayê bakur tê.

Bayê rojhilat, ka bêje:

te çi peyama taze

ji qîza qereç

ya mestker heye?

Ger ew zeriya şirîn

xwîna dilê min birijîne,

bila mîna şîrê dayikê

lê helal be.

Ji bo Xwedê,

min ji xewê şiyar neke:

bi wê şerbeta şirîn re me.

Hafiz,

madem ji dûrbûnê ditirsî,

8

pa çima dema pê re bûyî

ne şikirdar bûyî?

9

NEPIRSE

Derdê evînê dikişînim.

Çend?

Nepirse!

Min tam kiriye jehra xerîbiyê.

Çi qas?

Nepirse!

Li dinyayê gerrîme,

min yara xwe dîtiye.

Kî ye?

Nepirse!

Li ber deriyê wê

rondikên min dibarin.

Çi heyamek e?

Nepirse!

Şeva borî

min peyv ji lêvên wê bîstin.

Çi bûn?

Nepirse!

Çima lêvên xwe digezînî,

devê xwe li min xwehr dikî?

Min lêvên yara xwe ramûsandine.

Kengî?

Nepirse!

Bêyî te

di perîşaniya xwe de

10

tûşî êş û janan bûme.

Yên çend giran?

Nepirse!

Mîna Hafizî

ketime ser rêya evînê

û gihiştime...

Kû?

Nepirse!

11

LI BER AWAZÊN SAZÊ

Çima ji dizîkî ve vexwarin û zewq?

Çima avakirin bêyî bingeh?

Me xwe da gel rendiyan*.

Çi dibe bila bibe.

Girêkên dilî veke,

çerxa rojê ji bîr ke:

ti alim û zana nikarin

vê razê hel kin.

Bi rêzgirî dest biavêje qedehê:

ji kuloxê Cemşîdî

yan ji yê Behmenî

yan jî ji yê Qubadî hatiye çêkirin.

Ma kî dizane

ka Kewîs û Key?

Ma kê bîstiye

ka bayî textê Cemşîdî

kûve biriye?

Ferhad hê jî

bêriya maça Şirînê dike.

Alaleyên sor

ji rondikan çêdibin.

Were,

were,

belkî em kêlîkekê

mest bibin,

12

xezîneyê

ji nav xaniyê xopan bibînin.

Belkî alale

bêbextiya felekê binase:

ji çêbûna xwe ve

wê mey di dest e.

Bayê hên yê Mosella

royê Roknabad

rê nadin min

ji vir veqetim.

Tenê li ber awazên sazê,

mîna Hafizî, dest biavêje meyê

çiku bextiyariya dilî

bi têlên hevrîşmî yên sazê ve girêdayî ye.

* Di helbestên Hafizî de rendî ew kes in yên giringiyê didin hezkirina Xwedê, ne nivêj û rojiyan

– çapa kurdî.

13

BI BÎR BÎNIN

Rojên borî

yên bi dilberan re

bînin bîra xwe!

Bînin bîra xwe wan deman

bînin bîra xwe!

Dilbera min

min naîne bîra xwe

rojê hezar carî

wê bi bîr diînim

bi bîr bînin!

Devê min tijî

jehra tal ya xeman e.

Dengê şahîkerên dilşad

bi bîr bînin!

Êdî

dilsoz nemane.

Dilberên dilsoz

bi bîr bînin!

Di bin nîran ve

êş û janan dikişînim.

Coşa dadperweran

bi bîr bînin!

Sed çemên boş

ji çavên min diherrikin

lê Royê Zenderûdê û baxçevanan

14

bi bîr bînin!

Bila raza Hafizî

zêdetir neyê vegotin.

Wey,

dezgirtiyên razê

bi bîr bînin!

15

DILBER HAT PERISTGEHÊ

Dilbera min

hat peristgeha mecocan,

piyale di destî de,

mestbûyî

û mest kirin hemî

bi çavên xwe yên nêrgizî.

Li simên hespê wê

nalên mîna heyva nû,

li ber bejna wê ya bilind

spîndar kurtik bûn.

Dema rabû,

çiraya dilê hevalan

temirî.

Dema rûnişt,

kel ket

awirên evîndar.

Gulav

bêna xwe ji pirça wê werdigire,

heş birûyan

li dû birûyên wê direngîne.

Vegerre!

Jiyana Hafizî ya çûyî

dê bi te re vegerriya.

Lê tîrê ji kevanê vejenî

êdî qet venagerre.

16

YAQÛTAN JI LÊVAN VEXWE

Tenê mey hebe

ji lêvên dilberê

her tişt bi dilê min e,

spas bo Xwedê.

Şeva borî min pê re

demek xweş borand.

Xwedê ti car

evîndaran ji hev veneqetîne!

Siûda min ya kembax,

vê baş bişidîne!

Vê qedeha zêrrîn nîç ke,

yaqûtan ji lêvan vexwe.

Yar,

çawan bikarim ravekim

ka jiyana dûrî te çawan e?

Çav ji rondikan,

dil ji derdan dagirtî ye.

Bila kafir jî nekevin

ber wan kul û kovanan

yên spîndar ji ber bejna te,

heyv ji ber birûyên te dikêşin.

Pîrên bêhiş,

alimên xirriyayî

fesada me û

17

vexwarina me dikin.

Lê em li xwe poşman bûne

û ji rêya abidan varê bûne

û me ji Yezdan hêvî kiriye ku

xêrên me bixefirîne.

Tama lêvên te

bîra serê Hafizî vala kiriye.

Nemaye xwendina ilman,

ne nivêjên berspêdeyan.

Paşayên sertac

koleyên çavên te yên mest in.

Yên ji tînan dimirin jî

ji te mest bûne.

Bayê hên tu kuştî,

ava çavan ez.

Ger ne wa ba

me dê raza evînê

bi xwe re bihêla.

Dema dimeşî,

di bin birûyên xwe re binere:

çendî nearam in hemû,

li rastê, li çepê.

Para me Biheşt e!

Herre ser rêya xwe, Xwedê-naso:

ma yên gunehkar

ne hejî rehmê ne?

18

Ne tenê ez stiranên evînî

bi wê rûgulê dibêjim:

li her hêlê

bilbil

heman sirûdan distirin.

Dest biavêje destê min, gerrokê bextiyar,

alî min bike:

ez peya me,

xelk siwar.

Bila Hafiz ti car

ji benên pirça te venebe

çiku bi sond yên berdayî

beniyên Te ne.

19

MELAYKET LI BER DERIYÊ MEYXANEYÊ

Şeva borî melayketan

deriyê meyxaneyê qutî.

Wan herriya Ademî têk veda

qedehek jê çêkir.

Ez li wir, li rex rê rûniştim.

Nişteciyên pak û parastî

yên koçkên Yezdanî

meya bihêz bi min re vexwar.

Esmanî barê giran

yê erkan hilnegirt.

Navê min ê şeyda

bi lêhatkî hat bijartin.

Spas bo Xwedê,

navbera me dîsan aştî ye!

Horî ji keyfan dest bi reqsê dikin,

qedeh di destan de!

Bibexşîne hemî dînan,

her heftêûdu terîqetan:

yê rastiyê nabîne

çîrrokan vedihûne.

Agir ne ew e

yê şemal pê dikeve

lê ew e yê pelatînkê

û hemiyê dişewitîne.

20

Ti kes mîna Hafizî

perdeyê ji ser ramanan ranake

daku pirça peyvan

bi pênûsê şe ke.

21

BINÊRIN, EVÎNÊ ÇI KIR

Te dît dîsan,

dilo,

evînê çi kir?

Te dît wê mestkerê

dîsan çi anî serê

dildarê dilsoz?

Yara bêrehm

çavên min kirin çem.

Binere, felekê,

zalimê,

dîsan çi kiriye!

Spêdeyê

birqê warê Leylayê geş kir,

binerin, birûsê çawan

dexl û danê

Mecnûnê melûl şewitand!

Meygêrr,

meyê bîne!

Ma kî dizane

ka Nîgarkêşa Razan

li pişt perdeya me çi dike!

Ti kes nizane

ka pênûsê çi xelek

li birca şîn ya esmanî

ya tijî xet û xîç nivîsî.

22

Evînê

agir berda dilê Hafizî,

bi derdan sot.

De werin binerin

dilberê çi

li dildarê xwe kiriye!

23

DÊMÊ BÊ DILSOZÎ

Bayê rojhilat, bêje xezala delal:

Ji ber te

dilê min

bi çol û çiya ketiye.

Dema bi dilbera xwe re rûdinî

meyê tê dikî,

dildarê dêrîn bi bîr bîne

yê ku mey digêrrand.

Belkî serbilindiya ji spehîtiyê

nahêle, gulê,

ji ti kesî

rewşa bilbilê şeyda bipirsî.

Tenê bedewî dikare

hişê mirovê aqil bigire:

teyrê şatir nakeve

xefik û davên sade.

Bedena bedew, çavên reş,

rû mîna heyva çardeyî -

çima evîna dilsoz

rengê xwe nade min?

Tek kêmasiya spehîtiya te

ev e:

dêmê te yê delal

dilsozî nîne.

24

Ne ecêb e ger li esmanan

peyvên Hafizî bên bîstin

û li ber stirana Nahîdeyê

Mesîh rabe reqsê.

25

XULAMÊ MÎRÊ MEYÊ

Sofî,

were,

rûyê şûşeyê neynikek zelal e.

Were li meya mîna yaqûtan zelal

binere.

Davên xwe rake:

sîmir nakeve tepka ti kesî.

Li vir tenê ba

dibe para dilê xav.

Jiyanê niha bijî:

dema heyama zewqan borî

Ademî jî xatir

ji baxçeyên Biheştê xwest.

Dilo,

qencî çû

te gulên jiyanê

neçinînin.

Dixwazî bizanî

ka çi li pişt perdeyê ye?

Ji rendiyên mest bipirse.

Yên alim

yên qedirbilind

ti jê nizanin.

Li şahiyên jiyanê

du, sê şûşeyên şeravê vala ke

26

û herre.

Anku:

bila man

hema ne armanc be jî.

Hafiz berdestiyê badeyê ye.

Herre, bayê rojhilat, peyamê bigihîne

mîrê meyê:

Hafiz xulamê wî ye.

27

TALIYÊ DÊ BIGIHÎ MIRADA XWE

Rabe, meygêrr,

meyê bike şûşeyê!

Axê bi ser

xemê werke.

Civata hişmendan

dê me lome ke

lê em guh nadin

şan û şerefê.

Meyê bîne!

Ta kengî

ev bayê bêhûde?

Baştir e

nexşa nîvûnor mayî

bi meyê bêt şûştin.

Axîna agirîn

ya dilê min î derdgiran

xeyalgêrrên xav

şewitandin.

Ti kes

di hemî dinyayê de ti kes

nîne

derdê dilê min binase.

Dilê min dilşad e

tenê li gel dilbera min

ya aramî bir

28

ji dilê min.

Yê bejna

nerm û narîn dîtibe,

êdî berê xwe nade terraşan.

Bisebr be, Hafiz,

li ber derdên şev û rojan.

Taliyê, rojekê

dê bigihî mirada xwe.

29

DILÊ MIN BIRÎNDAREK XEDAR E

Bawo,

ger biçî devera dilbera min,

piçek bêna pirça wê

bo min ê reben bîne.

Bayê pîroz,

ger peyamekê jê bînî,

ez ê wek spasî

canê xwe bidim.

Ger negihî cem wê,

hema hin tozê

ji derazînka deriyê wê

bo çavên min bîne.

Ma min ê parsekî perîşan

çi hêvî heye wê bibînim?

Tişt nabe! Belkî hema

wê di xewna xwe de bibînim.

Dilê min

birîndarek xedar e

ji ber bêrîkirina

bejnûbala yarê.

Yara min

qurûşekî jî bi min nade,

ez

davek pirça wê jî

bi hemî dinyayê nadim.

30

Ger dilê Hafizî

ji kul û kovanan azad ba,

dê paşî çi biba?

Nê karê wî helbestvanî ye,

bedewbêjî ye,

xizmeta yara wî ye.

31

PEYAMEK JI DILBERÊ

Peyamê bigihînin

peyayên siltanî

bila dia bikin:

Ji bo xatirê paşatiya xwe

yê parsek

ji koçka xwe neavêje.

Ji ber parêzvanê şeytanî

xwe dispêrim xwedaya xwe.

Belkî bi awirên xwe yên agirîn

wî ji min dûr ke.

Birûyên te yên reş

divên xwîna min birijînin.

Li xwehriya birûyên xwe bipûnije,

ne min lome ke, yar.

Dema gepên te geş dibin,

dilê hemiyan dişewîtî.

Ma çi mifayî digihîne te

tirranekirina bi me?

Hemî şevê şiyar im

bendewar im

ku bayê spêdeyê

bi peyamekê ji dilberê

dildarî hemêz bike.

32

GER WÊ ZERIYA ŞÎRAZÎ

Ger wê zeriya şîrazî

bersiva evîna min bida,

min ê

Semerqend û Bihara

bi bedewiya wê bida.

Saqî!

Çipên mayî jî tê ke!

Li Biheştê jî ti der

ne mîna deravên Roknabad

û mêrgên Mosella ye.

Ax!

Qereçên şirîne bêşerm

bajarî tevlihev dikin

sebrê dişelînin

mîna ku tirk

li sifreyê dikin.

Delaliya dilberê

ne hewceyî

evîna me ye:

ma rûyê spehî

rengên me bo çi ne?

Stiranan bibêje

meyê darêje!

Bêwec li çareya

razan negerre!

33

Bedewiya her roj gurrtir,

spehîtiya Ûsivî

em fêr kirine

ku evînê wa kir

ku Zuleyxa ji pişt perdeya

maqûliyê derkeve.

Te xirab got.

Dilê min ketê,

Xwedê li te negire.

Te baş kir:

bersivek tal

ji lêvên hingvînî.

Şîreta min bibîze,

yar.

Xortên bextiyar

ji jiyana xwe pirrtir

ji gotinên pîremêrê hişmend hez dikin.

Te helbestek vehûnand,

morî bi ristikê ve kirin.

Were û bistire,

Hafiz.

Esman

moriyan

bi helbestên te werdike.

34

RONDIKÊN HAFIZÎ DIL XENIQAND DERYAYÊ

Li berspêdeyê teyrikê mêrgê

bangî sorgula nîv-vebûyî kir:

"Xwe bi bedewiya xwe mezin neke;

li nav vê gulistanê

gulên temetî te spehî mişe ne!"

Sorgul pê kenî: "Herçi em in

em guh nadin rastiyê!

Ti dildar

bi peyvên req dilbera xwe na-axêve."

Yê axa meyxaneyê

bi rûyê xwe nemalîbe,

wî ti car bên nekiriye

bêna evînê.

Ger bixwazî tam bikî vê qedehê

- derlêvên wê yên yaqûtî yên bi rêzemoriyan nexşandî -

divê tu morî û yaqûtan

ji çavên xwe birijînî.

Min ji gulistanê pirsî:

"Ey Kursiya Cemşîdî,

ka sorgula te,

qedeha te ya dinyabîn?"

Gulistanê got: "Ax û ox,

bextiyariya min betilî û bar kir!"

Herçi peyvên evînê ne

zû xwe nadin ser lêvan.

35

Meygêrr, meyê tê ke!

Bila dawî li suhbetê bêt!

Rondikên Hafizî

dil û aqil xeniqandin deryayê.

Lê ma çi jê tê?

Nikare şewata evînê veşêre.

36

HEYAMA SORGULAN

Niha

li nav mêrgê

sorgul ji nebûnê hat hebûnê.

Binefşê serê xwe tewand

ber piyên sorgulê.

Li ber dengê çeng û deholê

qedeha spêdeyê binoşe,

li ber awazên saz û bilûrê

rûyê meygêrrê ramûse.

Li heyama sorgulan

bêyî meyê,

çengê, zeriyê

rûnene:

rojên sorgulan jî

mîna yên mirovan jimartî ne.

Koma gulên bênxweş

erdê dikin esmanê stêrîn,

bi stêrên bextewer,

stêrên nîşandar.

Li gulistanê

zerdeştiyê vejîne;

manê alaleyê jî

agirê Nemrûdî geş kiriye.

Vexwe meya yarê raber kirî,

yara gepgeş

37

ya hilm mîna ya Îsayî hên.

Basa 'Ad û Semûdan neke.

Li heyama sorgul û sosinan

dinya bûye Biheşt.

Ma çi keyf jê heye

ger em bi ebedî nikarin lê bimînin?

Sorgul

mîna Silêmanî

di nav ewran re siwar e.

Spêdeyê teyr tên

stiranên Dawidî dibêjin.

Qedeha spêdeyê bigire destê xwe.

Vexwe

bo şerefa mîrê serdema me

Emadeddîn Mehmûd!

38

GAZIYEK LI SORGULÊ

Ji ser spîndarek bilind

bilbilî gazî kir

sorgulê:

"Bila çavê xirab

dûr be ji sorgulê!

Şabaniya spehîtiyê yî;

ji hindê spasdar be,

tinaziyên xwe

bi bilbilê şeydayê evînê neke!"

Ji dûriya te

ne bigazin im:

bêyî jihevdûriyê

dê şirîniya hevdîtinê neba.

Abid bi xewn û xeyalên

keleh û horiyên Biheştê dijîn.

Meyxane keleha min e,

dilbera min horiya min e.

Meya xwe li ber awazên çengê firr ke,

bêwec xeman nexwe.

Ger kesek ji te re bêje: "Venexwe!"

Tu bêje: "Yezdan dilovan e!"

Xelk bi bextiyarî xweşiyê

bi zewq û şahiyên jiyanê dikin;

kaniya xweşiya min

derdê ji ber dilberê ye.

39

Hafiz,

çima ji derdan dinalî?

Hez bi hesretê zêde dibe,

ronahî ji tarîtiyê dertê.

40

GUNEH DÊ BÊN XEFIRANDIN

Duh-êvarê dengek

ji kuncikek meyxanê hat:

"Guneh dê bên xefirandin.

Meyê vexwin!"

Dilovaniya Yezdanî

qêrr e li kar e.

Cibraîl peyama mizgîniyê

digihîne me.

Dilovaniya Yezdanî

ji gunehan mezintir e

- ev razek bû min got.

His be!

Hişê xwe yê xav bibe meyxanê

bila bigihe.

Meya sor

xwîna leşê min dikelîne.

Bi şiyana xwe

ti kes nagihiyê.

Lê, dilo, dîsan jî

texsîriyê neke.

Pirça yarê

gerdenîka min e,

serûçavên min

di nav toza meyxanê re mane.

41

Jiyana bi zewqê zoq

ne gunehek giran e

li ber rehma hemîgir

ya Yezdanê Dilovan.

* xefirandin: guneh efû kirin, lê borîn, bexşandin

42

TÎRÊJA SPEHÎTIYA TE

Li destpêka Afirandinê

tîrêja spehîtiya te

bi Yezdan re

diyar bû.

Evîn xwiya bû,

agir berda hemî dinyayê.

Rûyê te

diyar bû.

Firişteyan dît

lê nikarî bievînin,

ji hesûdî şewitîn,

agir berda ademîzadan.

Aqilî viya

çiraya xwe

ji vî agirî hilke.

Birqa çavnebariyê

vejenî,

dinya ji geh hejand.

Yê bi-nav-evîndar

viya razan bibîne.

Destê Nediyar

yê bêpar veder kir.

Hinan

zara xwe avêt

tirarê jiyana bextewer

min

43

dilê xwe yê derdgiran

avêt ava xeman.

Canê min

viya bikeve

kûrgeha kenê te,

xwe berda

nav pirça te.

Hafizî wê rojê

keyfnameya evîna te

nivîsî dema

xîçek di ser

xweşiyên dilî re kişand.

44

LI GULISTANA GEPÊN YARÊ

Roja meyê

ji qeraxa qedehê hiltê,

li gulistana gepên yara min,

alale dipişkive kulîlkan.

Ba

sinbilên pirçê diwerîne

ser sorgulan,

ji mêrg û çîmenê

bêna gulan hildifûre.

Bêyî loman,

hezaran xeman,

ji sêniya esmanan

pariyek jî nakeve devan.

Sed pirtûk jî

têra salixdana

kul û derdê

jihevveqetînê nakin.

Ger sebrdar bî,

mîna Nûhî

li ber lehiyan,

xem dê verevin,

xewna hezar salan dê bibe rastî.

Bi hêz û hinêra xwe

kes nagihe miradan;

bêkêrî ye bawer bikî

45

ku bêyî felekê bibe.

Ger ba bêna te

di ser gorra Hafizî re biborîne,

axa leşê wî

dê bibe sed sirûd û stiran.

46

BABETEK JI SINCNAMEYÊ

Ez ê ji te re

babetekê ji sincnameyê bixwînim.

De guh bidê!

Ji dera basa

dan û dilsoziyê tê kirin:

Mîna kanê be

û bi zêrrî xelat ke wî

yê cerg û hinavên te

bi zilm û zorê hildikole.

Ne kêmtir be

ji dara siyê dide:

xelk beran diavêjiyê,

ew fêkiyê xwe dide wan.

Ji qalika mîdyeyê

reftara nermiyê fêr bibe:

moriya xwe bide wî

yê gerdena te bibirre.

47

BÊ DERDAN DINYA BÊZEWQ E

Sorgul vebûye,

bilbil mest bûye.

Gaziyek tê: "Werin Bextiyariyê!"

Guh bidinê, gelî sofiyan!

Bingehê poşmaniyê

mîna çiya qayim dixwiya.

Li vê hêbetiyê binerin:

kevir bi şûşeyê şkest!

Meyê bînin!

Li Koçka Jixwetêriyê

kes guh nadiyê

ka serbaz bûyî yan siltan,

zelal ya serxweş.

Li vî xanî

du derî hene.

Her kes divê carekê jê derkeve.

Ma ferq çi ye

ger ban bilind be

yan dîwar nizm?

Bêyî kul û derdan

jiyan bêzewq e;

nê li Destpêkê

me ji belayan re

got: belê.*

Serê xwe

48

bi man û nemanê neêşîne

çiku kamiltirîn heyber jî

dê her nemîne.

Neleze û nexirre;

tîrê lezgîn

demekê difirre

taliyê dikeve.

* Binere: Qur'an 7:172. Li gor vê ayeta Qur’anê, berî ku Xwedê mirovan biafirîne ji giyana wan

pirsiye: “Ma Ez ne Xwedayê we me?” Wa gotiye: “Belê.” Di vê helbesta xwe de Hafiz bi gotina

“belê” û ya “bela” dilîze – çapa kurdî.

49

BI MIN KENÎ

Bejn mîna spîndaran,

rû heyva çardeyî,

neynik di destî de,

dêm delal pişkivî.

Min desmal dirêjî wê kir.

Kenî:

Te divê nêzî min bibî?

Ax gidî, ca aşopa te

çendî şûm û şiloq e!

50

YA YEZDANÎ KIRÎ QEDEHÊ

Pirç qijavij,

enî ji xuhê birqok,

rûbiken, mest

sîngvekirî

helbest li ser lêvan, mey di destî de

rikeber bi çavên xwe yên nêrgizî,

livok bi lêvên gilîdar,

şeva borî, nîveka şevê

ew hat derazînka min rûne

xwe daçemand ber guhê min

bi xemgînî pirsî:

Ma tu nivistî yî,

ey dildarê dewr û deman?

Dema ev piyaleya spêdeyê

raberî yekî fehma bêt kirin,

ew dê evînê li xwe heram ke

ger nebe bendiyê vê badeyê.

Herrin ser rêya xwe, abidno,

lomeyan nekin li me

yên şûşeya şerabê

nîç dikin!

Li Roja Afirandinê

ji bilî vê, ti diyarî nebû para me:

Ya Yezdanî kirî qedehê

em vedixwin,

51

ca badeya Biheştê be

yan meya mestan!

Badeya ji ber kenî dişilqe

pirça diçeme xelekiyê

- çendî car, ax Hafiz,

poşmaniya jidil

ji bîr çûye!

52

HÊ TU DI BIŞKOJA XWE DE

Ti kesî rûyê te nedîtiye

tevî ku bi hezaran kes

bi awirên xwe li te digerrin.

Tu hê di bişkoja xwe de yî

lê hê niha hezar bilbil

dildarên te ne.

Ne ti ecêb e

ku hatime kolana te:

li vê deverê

hezar xerîb din jî hene.

Herçend e ku ji te dûr im jî

- Xwedê ti kesî ji te dûr nexe -

hêvîdar im bikarim

nêzî te bibim.

Evîn ferqê naxe

navbera sofîxanê

û meyxanê.

Rûyê dilberê

herderê

bi tîrêjên xwe ron dike.

53

RÊYA BÊDAWÎ

Rêça evînê

bêdawî ye,

tek derman

destberdana ji canî ye.

Tek

xweşî

xweavêtina

nav agirê evînê ye.

Rêya rendiyan

rêbazek baş e.

Rêya berev xezînê ye

lê her kes pê nahese.

Nekoşe me bitirsînî,

basa bendên hiş û bîran neke.

Li şûna hindê, badê bîne;

ti karê wî zêrevanê han

li vê deverê nîne.

Girî û giliyên Hafizî

kênc û bandorê li te nakin.

Mat mame:

Dil î

lê ji kevirî ne nermtir î.

54

BERSPÊDE

Berspêde ye,

ewrî perda xwe da ber tavê.

Werin, heval,

werin badeya berspêdeyê!

Xunavê

rûyê alaleyê şûşt.

Bîne, yar,

badeyê bîne!

Bayê Biheştê

mêrg hemêz kiriye.

De tim

badeya pak vexwin!

Sorgul rabûye

ser textê zimrûtî.

Meya yaqûtî ya reng-agir

vexwe!

Deriyê meyxaneyê

hê girtî ye.

De ka veke,

ey Vekerê Deriyan!

55

SORGUL Û BILBIL

Li berspêdeyê

çûm gulistanê gulan biçinim.

Dengê bilbilî hat guhê min.

Goyînî nexweşê evînê bû,

ji sorgulê hez dikir

û stirana xwe

berdida nav mêrgê.

Hêdîka dimeşîm

li ber sîbera daran,

di dilê xwe de

li çîrroka bilbilî û sorgulê dipûnijîm.

Sorgulê stirî bi xwe ve çêkirin

lê bilbilî dîsan jî jê hez dikir.

Yek xwe naguherrîne,

yê dî dilê xwe.

Stirana şirîn ya bilbilî

dilê min şewitand.

Min êdî

hew xwe ragirt.

Hê jî gulistan

tijî gul e.

Kes nikare wan bê jan biçine.

Hafiz,

hêviya bextiyariyê ji vir neke.

56

Ev der tijî kêmasî ye,

bêyî ti hêjayî ye.

57

TU DIZANÎ

Ey bayê bextiyar yê berspêdeyê!

Peyama min bibe

nê tu dizanî

di wê kolanê re herre

hingê

nê tu dizanî.

Tu peyamberê min yên nehînî yî

li meşa te dinerim

tika ji te dikim

ne fermanan didim

nê tu dizanî.

Bêje

ku ruh di min nemaye

ji bo Xwedê

destê yaqûtî yê saxker

bide min

nê tu dizanî.

Min peyama xwe wa nivîsî

ku xelk tê negihe

dilovan be

peyama min dirist bixwîne

nê tu dizanî.

Tîrên awirên te

û ez

av û yê ji tîna dimire

te ez kirime zindanî

58

min bikuje

nê tu dizanî.

Ma çawan hêviyên xwe

bi kemera te ya zêrrîn ve girê dim

nê navtenga te

nehînî ye

nê tu dizanî.

Di vê mijarê de

ferq nake ger bi tirkî yan bi farisî bipeyivî.

Basa evînê

Hafiz

bi zelalî

bi zarê xwe bike

nê tu dizanî.

59

SORGUL LI BER MILÎ

Sorgul li ber milî,

piyale di destî de,

dilber li ber dilî;

îro paşayê dinyayê jî

li ber min parsek e.

Na, ti çirayan

neînin vir:

îşev bi min re gepên yarê

mîna heyva çardeyî geş in.

Dînê min rê dide meyê

lê bêyî te,

yara bejngul,

mey li min heram e.

Na, ti gulavê

neînin vir!

Bênek pirr xweş

ji pirça te hildifûre.

Guhên min

tenê newayên neyê,

awazên sazê dibîzin.

Çavên min

tenê lêvên te yên sor,

gerrîna meyê li nav civatê dibînin.

Basa şekirê,

şirîniyê nekin;

60

min tenê divê tam bikim

hingivê lêvên te.

61

TENÊ PIÇEK AXA SER RÊYA TE

Bêna pirça te ya xelek

min mest dihêle.

Ji ber çavên te yên efsûnî, dirrinde

serxweş bûme.

Pirr dirêj min li ber xwe daye.

Xwedêyo,

ka kîj şevê ez ê bikarim

çiraya çavên xwe

li çaviya çavên xwe hilkim?

Ji reşika çavên xwe hez dikim

tenê ji ber ku

dişibe

esmeriya te ya hindî.

Ger dixwazî dinya

bi ebedî

bedew pişkivî be,

fermanê bide bayê rojava

bila hema kêlîkekê

perdeyê ji ser rûyê te rake.

Ger bixwazî ruxbariya

dinyayê nemîne,

pirça xwe bihejîne:

ji serikê her davê

dê hezar can jê dawerin axê.

Em herdu gerrokên reben,

62

ez û bayê rojava:

ez mest bûme ji çavên te,

bayê rojava ji bêna pirça te.

Armanca Hafizî bilind e:

ji hemî dinyayê

û axretê

ew dixwaze tenê

hin axa rêya te biçe çavên wî!

63

ME SONDA EVÎNÊ XWAR

Bihêle em bi rêya xwe

bimeşin meyxaneyê.

Em bêriya qurtekê dikin;

divê em rêya meyxaneyê bibînin.

Li Roja Yekem

me sonda evîn û azadiyê xwar*

ku tek şertê wê ew e ku

em ê berê xwe

tenê bidin meyxaneyê.

Gelo dê kengî mirada me

bi lêvên wê yên yaqûtî vexwin?

Ta hingê

xwîn dê her me

sor bike.

Sofî di reqsên xwe de

hoste ne,

hunera me

fêlbazî ye.

Wazvano,

hew xerîban!

Em berê xwe

ji toza kolana yarê

nadin xwe bi Biheştê jî!

Bo cihê textê Cemşîdî

lê mîna xweliyê hinda bû nav bayî,

64

ne hişmendî ye xeman bixwî.

Baştir e meyê vexwî.

Rêya birca bilind ya bihevrebûnê

bi destê ti kesî nakeve.

Hafiz,

bi toza berderiyan razî be.

* Binere: Qur'an 7:172. Di vê ayeta Qur’anê de mirov sond dixwin ku Xwedê Xwedayê wan e û

ew ji hebûna wî agadar in. Hafiz dinivîse ku tek şertê peymanê ew e ku divê mirov meyê

vexwin. Ji Hafiz re mey hem meya vexwarinê ye û hem jî evîna yezdanî ye. Meyxane jî hem

meyxane ye û hem jî hizûra Yezdan e. Ca ev mey bi wateya rastî yan jî ya mecazî be,

xwendevan dikare biryara xwe bide – çapa kurdî.

65

BI MIN RE RÛNENE

Ger carekê dakevî

rewşa min

û bikevî torrê,

tu jî dê pirrî car

qedehê şkandî,

meyê avêtî paldayî bî.

Ez

mest im

reben im

kavil im

rendî me

Bi min re rûnene,

dê navê te jî xirab bibe.

66

MEŞA RÊVINGAN

Min lome neke

ger dildarî dêmên delal bim.

Dilê derdgiran

nedirrîne.

Nê tu sofî yî

û meşa rêvingan dizanî:

nekamiya rendiyan

neke.

67

MÎNA KEVIREKÎ DI ROBAREK ZELAL DE

Dema cil û bergan

ji bedena xwe bike,

ew heyva hingivîn

ya di bedewiyê de

bêhevber,

ew wa nerm û nazik e

ku dê dilê wê

di sîngî re bibînî:

mîna kevirekî

di robarek zelal de.

68

XWEŞ E MESTBÛYÎ PAL DÎ

Niha dema xortaniyê ye,

baştirîn dem bo noşîna meyê!

Ya herî baş ew e ku

yê xemgîn mest bibe!

Hemî dinya,

ji rojhilatê ta rojava,

çolistanek rût e,

kavil û wêran e.

Di nav toza kavilan de

xweş e mestbûyî pal dî.

69

QEDEHA ZILMÊ

Pêşî qedeha evînê

raberî min kir.

Piştî min ew vexwar

qedeha zilmê

bi min da vexwarin.

Çav çemê rondikan,

dil argûna agirî

toz im li ber piyên wê.

Avêtim ber bayî.

70

ÎŞEV

Îşev

ez ê di nav xwîna xwe de razim

ji ber te.

Îşev

ez ê ji nav nivîna saxlemiyê dakevim.

Ma bawer nakî?

Xewna xwe bi rê ke

dê bi çavên xwe bibînî

ka çawan bêyî te

radizim.

71

ŞEPREPA BASKÊN BALINDEYÊN ŞAHIYÊ

Şeprepa baskên balindeyên şahiyê

dibîzim,

axînên mêrgên hişmendiyê

dibîzim.

Yan jî gelo peyv in

ji lêvên wê.

Çawan be jî,

ya dibîzim

serpêhatiyek seyr e.

72

JIYANEK NÛ

Raberî min ke

meya kevnare

ya ji mêj ve meyandî.

Min divê dest bi

jiyanek nû kim.

Min binoşîne mestiyê,

bêhay ke ji dewra dinyayê

da ji te re raza jiyanê bêjim

camêro.

73

BIHEŞT EV E

Meygêrr,

piyaleyê dagire;

mazovanê şahiyê

hêviyan bi cih tîne,

nehîniyan diniximîne.

Biheşt ev e,

hemî berdest e.

Zewqê ji jiyanê, ji hevalan wergire:

Nê li nav baxçeyên Biheştê

Yezdan xêr û gunehan nanivîse.

Dost dilpak in,

heval jêhatî ne,

mêrên li rêza pêşîn navdar in,

yên mayî jî tev hêja ne.

Saz awaza dostaniyê lê dide,

li nav civatê cih bo semayê heye,

delaliya dilberê

dan e bo dilî,

pirça meygêrrê

dav e.

Ji vê xweştir dem nîne,

meygêrrê, fermo rûne!

Ji vî xweştir cih nabînî,

Hafiz! Hê piayeleyek din jî.

74

ZANIST Û HIŞMENDÎ

Kursî û dersxane

lêkolînên zanistî

stûn û sivande –

ma dê kêrî çi bên

bêyî dilek vekirî?

Mala qaziyê xwenda yê Yezdê

kaniya ilmî ye

- nabêjim na -

lê bêwec e ji wir

li hişmendiyê bigerrî.

75

SIHRA HELAL

Bedewiya van peyvan

ne hewceyî ravekirinê ye.

Nê ne hewceyî rêberiyê yî

daku tîrêjên rojê bibînî.

Pesn bo helbestvanî

yê dirûvên spehî

dide ramanên yekane.

Hiş nikare ramanên wa bedew

peyda bike.

Ta sirişt bi xwe jî

yên beraberî van nade.

Helbest mucîze ye,

sihra helal e.

Gelo dengekî ji valahiyê

got van peyvan: hebin!

yan Cibraîlî ew anîn?

Ti kes dî nikare

bi vî awayî

razan vebêje,

ti kes dî newêre

bi vî şêweyî

moriyan bi ristikê ve ke.

76

RAZA HEBÛNÊ

Li berspêdeyê

hê ji meyê mest

min piyaleyek din jî

li ber awazên çengê vexwar,

min qedehek

da hişê xwe

bi rê kir

bajarê hebûnê.

Meyfiroşa spehî

li çavên min nerî

û ez

parastî bûm ji bextê felekê

min bawer dikir.

Meyrêj

birû mîna kevanan

ya min heqkirî anî rûyê min:

"Ey hedefa tîrên lomeyan,

hindî ku

xwe navoka her tiştî bibînî,

nikarî

mîna kemerê

xwe li navtenga min bialînî.

Davên xwe bo firrindeyên dî vede:

Enqeya çîrrokan

hêlîna xwe bilind ava dike."

Qedehekê raberî min ke.

77

Bila belema badeyê min bigihîne beravê

ji vê deryayê ya çav kinara wê ya dî

qetre nake.*

Ew heval e

stiranbêj e

meygêrr e.

Ax û av

tenê leylan in li ser rê.

Hemî hebûna me,

Hafiz

raz e.

Çare

Li derî efsane û efsûnan e.

* Qetre nake: ji ber ku pirr e, dûr nabîne.

78

DEMA DIRÛNÊ

Bûstanê şên yê esmanan

şaloka tûj ya heyvê:

dema dirûna dexlê min

hat bîra min.

Siûda min,

min got,

hê razayî yî

tevî ku roj rabûye jî!

Û felekê bersiv da:

Tevî vê tevê jî

ji ya duhî bêhêvî nebe!

Baweriya xwe bi stêra şevê neîne:

wê gerrokê

tac ji Kewîsî dizî,

kemer ji Keyxesrewî.

Şeva çûna xwe

mîna Mesîhî bimeşe esmanan

daku ronahiya fenera te

xwe bigihîne rojê jî.

Bêje esmanan

bila pesna meziniya xwe nedin:

di evîn de

hemî berhemê heyvê

bi zor bi bihayê libek danî be.

Terkedinyayî û qaşotî

79

dînî bi agirî dişewitînin.

Hafiz,

digdaşê xwe biavêje

û herre!

80

ÇERXA ESMANAN RANAWESTE

Êdî spêde ye!

Saqî hêy,

qedehê dagihre!

Çerxa esmanan ranaweste,

tu bileze!

Hê dinyaya derewîn

bi temamî neruxî,

tu me biruxîne,

bi meya gulan mest ke!

Roja meyê

ji qeraxa qedehê hilhat.

Ger bixwazî zewqê ji jiyanê wergirî,

êdî nenive!

Rojekê

felek dê qedehan

ji axa me çêke.

Hay ji xwe hebe, serê xwe bi meyê dagire

hê felekê qedeha ji serê te hatî çêkirin

bi meyê danegirtî.

Ma em dîndar in?

Poşman bibin, pûç bipeyivin?

Na lo:

ji me re

bi zimanê xwe yê meyê bipeyive.

Hafiz, rast û dirist e

81

meyê biperêsî.

Rabe, dest biavêje karê dirist,

bibiryar be.

82

BI MEYA EBEDÎ DAGIRTÎ

Dema yara min

dest biavêje qedehê,

bazara pûtan

dê îflas bike.

Digirîm

û xwe diavêjim ber piyan.

Kengî

dê destê bigire?

Mîna masiyan

min xwe noqandiye deryayê

daku yara min

min bi şokê hilkişîne bejayiyê.

Bextiyar ew e yê mîna Hafizî

bikare xwe bigihîne

qedeha bi meya ebedî dagirtî.

83

TENÊ LI TE DIGERIM

Ew wiha me:

kuncika meyxaneyê

perestgeha min e,

nehwira pîremecocî

nivêja min e.

Awaza zû ya sazê

ne karê min e

lêma çi ye:

awaza min ya zû

bo min lêborînê tika dike.

Ti karê min

bi paşayan yan parsekan re

nîne.

Mala Xwedê ava!

Bênirxtirîn gerrokê ber deriyê te

paşayê min e.

Ji mizgeftê, ji meyxaneyê

tenê li te digerrim.

Min ti tişt dî nevê,

Xwedê şahid e.

Ji gava li ber deriyê

bi cih bûme ve

cihê min ji text û taca rojê

berz û bilindtir e.

Ta mirin şûrê xwe veneweşîne min,

84

kûnê xwe ji vir ranakim.

Rê û rêbaza min ne ew e

ku ji cem nesîbê xwe dûr kevim.

Me gunehên xwe nebijartine,

Hafiz, lê dîsan jî biedeb be

û bêje:

Min guneh kir.

85

VÎNEK DIN

Her roj

dil di bin barek nû ve dişkê.

Her roj

kelemê veqetînê di çavê min re diçe.

Çi ji min tê, texsîr nakim.

Felek dibêje:

li derî hêza te

vînek din heye.

86

ÇÎROKA ŞEMALA ÇEGELÊ

Ez nikarim çîroka

şemala Çegelê vebêjim.

Neşêm rewşa şewata

dilê xwe salix dim.

Derd dilê min digivêşin

ji ber ku min ti dost nînin

ku ya dilê xwe jê re bêjim.

87

XWERÛ XEM E

Hesaba hemî jiyana min

xwerû xem e.

Berhema evîna min

xwerû xem e.

Ti kes bi min re nameşe.

Tek dilsoza dilê min

xwerû xem e.

88

BIHAR E

Bihar e.

Sorgul û sosin û alale

ji bin axê dertên.

Çima tu dernayê?

Mîna ewrên biharê

av ji çavên min tê

li ser gorra te

daku ji nav axê rabî.

89

HÊVÎ XANIYEK LI BER AVÊ YE

Were; hêviya me xaniyek e ku li ber herrika avê diheje,

badeyê bide; jiyan li ser rêya meşa bayan hatiye danîn.

Lê civata wan mirovan min bal xwe ve dikişîne

yên dilê wan geş e tevî ku hat peyitandin

ku ev dinya ne ti ye.

Bi çi ravekim ya destê nediyar

şeva borî ji min re nivîsî

dema sermest paldayî bûm

li paşodeya yê meyfiroş, li erda tazî?

"Ey bazê çavtûj,

yê lîsê wî li ser dara padişahên jiyanê,

çima li nav kolanên bajarê bêhêvîtiyê digerî?

Ji keleha gupika esman fîtînek tê,

karê te li vê kuncikê çi ye?"

Bo xwe bike şîret û guh nede tiştek dî ji bilî ya dibêjim,

ev hişmendiya pirr kevnar ya hosteyan e:

Ev dinya ziyanê nagihîne te,

wiha got wan yên dirêj

meşîn bi rêçikên evînê ve.

90

XEMAN NEXWE

Ûsiv wenda bû lê dê vegere Kenanê

– xeman nexwe.

Kavilê xanî kavil e lê pêşberî wî gulistan e

– xeman nexwe.

Dilê bi kêlbetanan şidandî, rewş dê baş bibe,

gazinan bihêle,

serê te dê vegere tenahiyê ji rêyên şaş

– xeman nexwe.

Ey jiyan, bi nîvî binaxkirî!

Ger dîsan carekê bihar bêt,

ey firrindeyê stranbêj, tu dê li nav baştirîn zeviyan bî.

Çerxa felekê carekê duyan dijberî me zivirî,

lê çi bim ew im

êdî nikarim diravek nû çêkim.

Xeman nexwe.

Bêumêdiyê bihêle tevî ku te aşkere nekir jî raz,

nedîtin rikeberiyên ji pişt serpoşan.

Xeman nexwe.

Ger tofana nemanê bingeha hebûnê hilweşîne,

Nûh dîsan keştîvan e

– xeman nexwe.

Ger bixwazî biçî Ke'bê, bi piyan li çolê bimeşî,

91

ji ber lomeyên striyan xeman nexwe.

Ger xaniyê te xeternak be, neqayim be, yan armanc dûr be,

bizane rêya bêdawî nîne.

Xeman nexwe.

Felek dikare êdî tenê bibe odeya bênên nîvtevav.

Peyamberên gerrok dê hê pirr li ser rewşa me bipeyivin

– xeman nexwe.

Hafiz, li quncalên hejariyê, li kuncikên şevên tarî,

dema dixwînî Qur'anê, sûreta xwe, xeman nexwe.

92

HEZAR DIJMIN LI DOR MIN

Hezar dijminên min yên dorberê li min zeft dikin

nikarin ti li min bikin

ger tenê tu li gel min bî.

Tenê hêviya dîtina te min dihêle sax.

Ger biramim ku bîskekê jî dûrî min î,

tirsa mirinê min digire.

Ba dîsan bêna xwe vedide.

Di henasehilkişandinê de jiyana Yezdan,

di henaseberdanê de ya Siriştê heye

lê ew ne giring in hindî wî bayê han

yê beşek jê tu yî.

Demên bêxewîyê xwe dikin hevbendî veqetîna te

da nemanê bihêlin bo wan kêlîkan

yên tu lê nînî.

Devê şûrê te gihand min birînek

ya dîsan jî bêna balsamê lê fetisîner e.

Ew mîna agirê yê kîmyakar e

madenê canê min taliyê di helînoka xwe de dihele,

wêne parçe-parçe dibe lê ew agir dîsan jî

hejî sed balsamên dermansaziyê ye.

Li hevgeha jiyana ebedî

carekê bi devê şûr hatim êşandin.

Tevî ku canê min bişewite jî,

şadiya yê gorî sotinê

tenê pişkek e ji wê zewqê ya me hevgir dike.

93

Li ber xelk û alemê

Hafiz delalê ber dilê felekan e çiku niha

her û her rûyê wî ji xelkê veşartî ye

- veşartî di nav toza ber deriyê te de.

94

BAYÊ PEYAMBER

Bayê peyamber

tu ji welatê yara min tê

çi alavek sihrî be bîne

bîranînek biçûk jî ji yara min bîne

Min şewatên dilê xwe dan

bi peyamek biçûk

lê dilê min ji xwe şerm kir

bihayek wa rezîl bide

bi peyama delal min.

Rasterêk dibêjim we

yên hûn diravek zîvîn yê rezîl didin

bi bangên zêrîn yên

li ber êrişa yekem dikevin!

Spas bo Xwedê, fêlên xirab yên felekê

vê carê

bikêr in

bo daxwazên min û wê

ya Xwedê bijartiye.

Ev in em hemû

ser şorrkirî berev erdê.

Ma ne xewek saxlem e em dinivin

li ber deriyê yara min!

Dijminên min bêna xwe vedidin da dîsan dest pê bikim.

Spas bo Xwedê! Li evîna min ew nikare ti bandorê bike!

95

BI DIZÎKÎ VENEXWE

Bihêle tu jî qedehên bêkesiyê, yên dizîkî,

ger bibêjin me vexwer, hema bila em bi hev re vexwin,

ma ne baştir e wa?

Tu jî razên evînê aşkere bike,

gerra stêristanan bihêle.

Paradoksa jiyana te

bi axiftina li ser guherîna cihên stêran zelal nabe.

Rîsê wê teşiyê bêdawî ye.

Qedrê şûşeyê bigire di dest xwe de

rexên wê yên ji zêrê biriqdar

axa padişahên gorrkirî ne.

Behmen û Keyqubad

kî dizane ka ew?

Textê Cemşîd

peyaleyê dide dest min

min dibe jiyana mercdar.

Dûr ji meydanê rabû kemortikek tozê

wek baroveyê hat

û textê Cemşîd hilweşand nemanê.

Ferhad xwîna xwe bo çavên Şirînê herrikand

vê gotinê ji bîr neke

çiku gulên lale baş dizanin

ka felek çi bêbext e.

Dest biavêje şûşeya rex-laleyî

ji berî ew wenda bibe bin tozê.

Guh bide hişmendiya kevnar:

Kend û kospên mey di me de çêdike

mîna wan kavilan in

yên di şeqên wan de gencîne veşartî ne.

Bayê Moselle, ava Ruknabad

96

hê dişên bal xwe ve bikişînin

hê jî ji xwe vedirevînin

wî dengê bilûrê yê ji razê tê.

Li gel Hafiz tu jî vala bike şûşeya xwe

li ber awazên kêm yên çengê, netirse.

Baştir in ew awaz

ji yên ji çerxa stêristanê

tên guhên me.

***

Bijartin, wergerandin û venivîsîn: Husein Muhammed 2001