Monografia na 55-lecie istnienia1952 – 2007

GRYFIAStocznia na wyspie

2

GRYFIA – stocznia na wyspie

Szczeciƒska Stocznia Remontowa GRYFIA SAobchodzi w bie˝àcym roku swoje 55-lecie. Od 1952roku pracuje ze znaczàcymi efektami w s∏u˝bie pol-skiej gospodarki morskiej, a osiàgni´cia i wyniki tejwieloletniej pracy, pomimo dziejowych zawirowaƒ,pozostajà niepodwa˝alne.

Z ka˝dym rokiem swego istnienia stocznia podnosi∏aswój presti˝ przez wzrost kwalifikacji za∏ogi i jakoÊcipracy oraz potencja∏u technologicznego. Szczeciƒskaremontówka zas∏yn´∏a w kraju i za granicà jako kon-trahent solidny, odpowiedzialny i umiejàcy podo∏açnajtrudniejszym wyzwaniom techniki w zakresieremontów, budowy czy przebudów statków. Dotyczyto w równej mierze statków handlowych, rybackichjak i specjalistycznych, w tym tak˝e okr´tów wojen-nych.

Stocznia osiàgn´∏a tak˝e wysoki kunszt w przebudowiewycofanych z eksploatacji statków na ekskluzywnejachty pe∏nomorskie. Wiele zbudowanych w stocznijednostek p∏ywajàcych, pontonów czy konstrukcjistalowych, tak˝e w ostatnich nie∏atwych latach, s∏u˝ydo dziÊ wielu klientom w ró˝nych zakàtkach Êwiata,przynoszàc chlub´ stoczniowcom z GRYFII.

W ostatnich latach GRYFIA znalaz∏a swoje miejscew bardzo konkurencyjnej gospodarce rynkowej,a dzi´ki znakomitym fachowcom i olbrzymiemu po-tencja∏owi technicznemu pozostaje atrakcyjnympartnerem dla armatorów krajowych i zagranicz-nych. Uda∏o si´ w tym okresie dokonaç nie∏atwej re-strukturyzacji stoczni oraz podjàç wiele innych dzia-∏aƒ podnoszàcych rentownoÊç firmy.Ka˝dy jubileusz nastraja do refleksji, szczególniewtedy, gdy ma si´ za sobà 55 lat, opromienionychsukcesami. Warto przy tej okazji zdaç sobie spraw´z tego, ˝e ka˝dy sukces jest tym wi´kszy, im trudniejgo by∏o osiàgnàç oraz uÊwiadomiç sobie, co si´ u nas

w ciàgu tych kilkudziesi´ciu lat zmieni∏o. Zmieni∏osi´ naprawd´ bardzo du˝o, chocia˝ na co dzieƒ tegonie zauwa˝amy, a sta∏o si´ to w∏aÊnie dzi´ki pracywielu pokoleƒ stoczniowców, pracy w jednym z naj-trudniejszych zawodów.Cofajàc si´ myÊlà do wydarzeƒ lat ubieg∏ych, przypo-minamy sobie ró˝ne nazwiska, twarze, sylwetki – niezdo∏amy wymieniç tu wszystkich, chocia˝ w naszej hi-storii by∏o i jest bardzo wielu ludzi zas∏ugujàcych nanajwy˝szy szacunek i wyró˝nienie. Z mniejszym lubwi´kszym sentymentem, niektórych wspomnimy przyokazji prezentowania najwa˝niejszych dla stoczni wy-darzeƒ. Wszyscy na przestrzeni minionych 55 lat odda-liÊmy sporà cz´Êç swojego ˝ycia w rozwój naszej stocz-ni. Pomimo up∏ywu lat traktujemy jà z wielkim senty-mentem. Dotyczy to aktualnych pracowników, na-szych pionierów, emerytów i rencistów, a tak˝e tych,którzy wskutek zrzàdzenia losu, czy te˝ historycznychzawirowaƒ, zmuszeni byli rozstaç si´ ze stocznià. Latatu sp´dzone zapewne nie by∏y i nie sà latami zmarno-wanymi. Wydaje si´, ˝e zapa∏ i ofiarnoÊç, tak hojniewykazywane dotychczas przez za∏og´, sà wartoÊciamijak najbardziej potrzebnymi nam tak˝e w przysz∏oÊci.W ciàgu ostatnich kilkunastu lat nauczyliÊmy si´ zma-gaç z twardymi regu∏ami wolnego rynku. NauczyliÊmysi´ po nim poruszaç z pe∏nà ÊwiadomoÊcià, ˝e w ostrejwalce konkurencyjnej reprezentujemy potencja∏ tysi´-cy by∏ych i obecnych pracowników stoczni, stojàcw pierwszej, a nie ostatniej linii. Odnosimy spektaku-larne sukcesy, ale te˝ uczciwie musimy przyznaç, ˝enie zawsze wszystkie rzeczy uk∏adajà si´ tak jak byÊmy sobie tego ˝yczyli. Niepowodzenia, pora˝kinale˝y prze∏amywaç, gdy˝ praca nasza jest wa˝nà i nietakà ma∏à czàstkà gospodarki narodowej, istotnymczynnikiem budowy opinii o Polsce i Polakach na Êwie-cie. Nie zapominajmy o sobie samych – praca wzboga-ca ka˝dego z nas.

Spójrzmy wstecz, by przyglàdajàc si´ przesz∏oÊci,z wi´kszym optymizmem myÊleç o kszta∏towaniuprzysz∏oÊci. Przysz∏oÊç ta zale˝eç b´dzie od samychpracowników GRYFII.

Przypomnijmy wi´c, co mamy za sobà, jak nasz dzieƒwczorajszy kszta∏towa∏ to, co jest dzisiaj.

Zanimpowsta∏a

GRYFIA

4

Zanim powsta∏a GRYFIA

Wiele osób zastanawia∏o si´ zapewne nad tym, jakten zak∏ad wyglàda∏ poprzednio i jakim celom s∏u˝y∏.Co znajdowa∏o si´ na wyspie 200, 100 czy 60 lat te-mu. Wielu stoczniowców jednak dobrze pami´ta jakwyglàda∏a do po∏owy lat 80. Wyspa Dolna Okr´towa(Brdowski Ostrów, Wyspa Okr´towa), przed wojnàzwana Wyspà Patmos. Znajdowa∏ si´ tu gàszcz drzewi krzewów dziko rosnàcych na podmok∏ym gruncie,zamieszkiwany przez dzikà zwierzyn´ i ró˝ne gatun-ki ptaków.Trudno uwierzyç, ale do ostatnich lat XIX w. by∏a tojedna wielka wyspa o nazwie Ostrów Grabowski, sta-nowiàca du˝e uroczysko, ograniczona od po∏udniarzekà Duƒczycà, od zachodu rzekà Odrà, od pó∏nocyrzekà Âwi´tà, a od wschodu wodami Jeziora Dàb-skiego. Jak z tego wynika, t´ jednà wysp´ tworzy∏y mniejsze,dziÊ osobne wyspy, tj. Gryfia (Wyspa Górna Okr´towai Wyspa Dolna Okr´towa), Radolin, ˚abia i Kie∏piƒ-ska K´pa, Czarno∏´ka, Wielka K´pa, Ostrów Grabow-ski (Widzka K´pa), Grodzka, a tak˝e pó∏wysep z Ele-watorem EWA. W latach 50. XIX w. od strony Odry, w Êrodkowej cz´-Êci zachodniego brzegu Ostrowa Grabowskiego (obec-nie Wyspy Górnej Okr´towej – Nabrze˝e Wroc∏aw-skie, wejÊcie do Basenu Polskiego i cz´Êciowo Nabrze˝e Gdyƒskie) powsta∏a niewielka Fabryka Che-

miczna METZENTHIN, która ju˝ w 1857 roku wypro-dukowa∏a 109 t kwasu siarkowego. W 1882 roku zosta-∏a ona podporzàdkowana za∏o˝onej w roku 1872w Glinkach Fabryce Chemicznej UNION, produkujà-cej superfosfat i màczk´ tomasowà. Nieco na pó∏noc od zak∏adów chemicznych (w rejonieobecnego budynku G-20, bunkra zbiorników mazuto-wych i Nabrze˝a Gdyƒskiego w miejscu posadowieniadoku 200 t) utworzono w tym czasie czworobocznà wy-sp´, nazwanà w 1931 roku Tirpitz Insel (od imienia ad-mira∏a i polityka niemieckiego Alfreda Tirpitza,1849–1930), na której dzia∏a∏ za∏o˝ony w listopadzie1911 roku przez braci Ottona i Waltera Bergenów Pomorski Klub Bojerowy (˝eglarstwa lodowego),Klub WioÊlarski ALLEMANIA, a obok, od stronywschodniej – M∏odzie˝owy Klub Morski. Kluby tedzia∏a∏y tu do wybuchu II wojny Êwiatowej.W 1870 roku od strony Odry, w pó∏nocnej cz´Êci za-chodniego brzegu Ostrowa Grabowskiego (obecnieWyspy Dolnej Okr´towej – po∏udniowa cz´Êç Nabrze˝aMazowieckiego, zwanego tak˝e Wyposa˝eniowym)szkocki kupiec James Stevenson, w∏aÊciciel Huty JADWIGA, zbudowa∏ fili´ huty, tj. Zak∏ad Antracy-towo-W´glowo-Koksowniczy, funkcjonujàcy do dzi-siaj w Niemczech.

Plan portu szczeciƒskiego (lata 1920–1928)

Fotografie na stronie tytu∏owej rozdzia∏u:u góry – Szczecin Grabowo – mapa sztabowa opracowana na manewry (1900 rok)ni˝ej:Wyspa Tirpitz Insel – siedziba klubów ˝eglarskich (1931 rok)

5

Zabudowania tego zak∏adu, nabrze˝e, zasobnik namia∏ w´glowy, zosta∏y ca∏kowicie wyburzone w po∏owielat 80. podczas realizacji zadania inwestycyjnego Za-kup i posadowienie doku 15 000 t.W rejonie obecnego Nabrze˝a Mazurskiego (¸aƒcu-chowego) na Wyspie Dolnej Okr´towej ju˝ przed ro-kiem 1906 posadowione by∏y dwa dokopontony nale-˝àce do Szczeciƒskiego Towarzystwa Budowy MaszynWULKAN. Nieopodal funkcjonowa∏ te˝ zak∏ad z∏o-mowania statków braci Beermann.Jak wynika ze starych map, przez t´ wysp´ w koƒcuXIX w. przekopano dwa wàskie odwadniajàce rowymelioracyjne – jeden o przebiegu równole˝nikowymnazwano Rowem Brdowskim, a drugi nazwano Grabo-wym Rowem. Podczas budowy Portu Wolnoc∏owego II od wschod-niego ujÊcia rzeki Âwi´tej, w latach 1927–29 zacz´tobagrowaç Przekop Mieleƒski. W 1931 roku wzd∏u˝dawnego rowu melioracyjnego wybagrowano Kana∏

Grabowski o szerokoÊci oko∏o 40-50 m i d∏ugoÊci 600 m.W tym samym roku cz´Êciowo wybagrowano i poszerzo-no od strony wschodniej dawny Rów Brdowski. Nie mo˝na pominàç tutaj bardzo ciekawego faktu,˝e Wyspa Górna Okr´towa po wybagrowaniu Kana-∏u Grabowskiego by∏a znacznie wi´ksza, a jej brzegisi´ga∏y oko∏o 80 m w g∏àb wody w stosunku do obec-nej linii Nabrze˝y Gnieênieƒskiego, Krakowskiegoi Wroc∏awskiego. Tym samym rzeka Odra oraz Kana∏Grabowski by∏y w tych miejscach znacznie w´˝sze.Od roku 1939 przystàpiono do wykonania du˝ych in-westycji w tym rejonie portu szczeciƒskiego. By∏o tozwiàzane z podj´tà w 1938 roku decyzjà o rozbudo-wie potencja∏u przemys∏owego majàcego pracowaçna potrzeby zbli˝ajàcej si´ wojny. Jak wynika ze sta-rych dokumentów, roboty prowadzone by∏y w dwóchkierunkach.Pierwszy zmierza∏ do poszerzenia Kana∏u Grabow-skiego w celu zwi´kszenia jego przelotowoÊci do celów

GRYFIA przed wybuchem II wojny Êwiatowej

˝eglugowych, co spowodowa∏o koniecznoÊç obci´ciabrzegów wyspy o oko∏o 80 m. W miejscu jego po∏àcze-nia z nurtem Odry powsta∏a obrotnica dla statków(oko∏o 130 m Êrednicy), a w po∏àczeniu z PrzekopemMieleƒskim kolejna, znacznie wi´ksza (oko∏o 250m Êrednicy). W ramach tego zadania wybagrowanotak˝e zachodnià cz´Êç Rowu Brdowskiego, poszerzajàcgo na ca∏ej d∏ugoÊci prawie do obecnych rozmiarów.Drugim zagadnieniem by∏a sprawa zagospodarowaniasamej Wyspy Górnej Okr´towej i stworzenia na niejpowa˝nego zak∏adu zbrojeniowego majàcego produ-kowaç na potrzeby wojny.W czasie czterech lat (1939–1943) wyspa sta∏a si´kompletnie zagospodarowanym zak∏adem produkcyj-nym o przeznaczeniu militarnym. Dodaç nale˝y, ˝ewiele robót wykonywali zatrudnieni w szczeciƒskichobozach pracy wi´êniowie, poczàtkowo niemieccy an-tyfaszyÊci, a póêniej robotnicy przymusowi z podbitychpaƒstw. Niejeden z nich swojà prac´ przyp∏aci∏ ˝yciem.W cztery lata znik∏a wysepka Tirpitz Insel, poszerzonodo koƒca wspomniany Przekop Brdowski oddzielajàcWysp´ Górnà Okr´towà (Gryfi´) od Wyspy DolnejOkr´towej, obci´to brzegi wokó∏ ca∏ej wyspy o oko∏o80 m i umocniono wszystkie nabrze˝a z jednoczesnympog∏´bieniem wód otaczajàcych wysp´ do oÊmiu me-trów, zbudowano basen wewn´trzny (obecnie BasenRemontowy), postawiono budynki i wiele drewnia-nych baraków. Zbudowano drogi, przyczó∏ki promo-we, tory kolejowe, kana∏y energetyczne i uruchomionodu˝à, kompletnie wyposa˝onà Stoczni´ GRYFIA.Wszystko wykonano przy perfekcyjnej organizacjii w zawrotnym tempie.

Zasadnicze inwestycje na terenie wyspy zosta∏y wy-konane przez Towarzystwo MERKUR. Towarzystwoto finansowane by∏o przez dowództwo Kriegsmari-ne, dla której potrzeb obiekt ten by∏ budowany. Z zachowanych materia∏ów wynika, ˝e obiekty pod-stawowe na Wyspie Górnej Okr´towej (Gryfia)przeznaczone by∏y do nast´pujàcych celów przemy-s∏owych:

1. Kompletny zak∏ad wielkoseryjny produkcji lek-kich jednostek p∏ywajàcych o kad∏ubach drewnia-nych (prawdopodobnie Êcigaczy). Dla produkcji tejprzeznaczone by∏o wn´trze wyspy wraz z tartakiem(stary budynek Wydzia∏u Drzewnego), g∏ównymi ha-lami produkcyjnymi, tj. budynkiem Kad∏ubowni i bu-dynkiem Wydzia∏u Kotlarsko-Rurarskiego, magazy-nami, p∏ytà monta˝owà (w tym czasie przykrytà da-chem) i basenem wewn´trznym (obecnie Basen Re-montowy).

2. Rejon uzupe∏niajàcy stoczni ODERWERKE AG(póêniej Stocznia Szczeciƒska SA) jako oÊrodek re-montowy du˝ych statków. Do tego celu przeznaczo-ne by∏y przede wszystkim nowe ci´˝kie nabrze˝a: za-chodnie (Gdyƒskie) i pó∏nocne (Gdaƒskie) wrazz g∏´biami dokowymi i cz´Êcià baraków na nabrze˝upó∏nocnym (obecnie Wydzia∏ Elektryczny, stary bu-dynek obecnej Odlewni oraz przypuszczalnie dziÊnie istniejàcy barak powojennego Magazynu Sklejeki Magazynu Odzie˝owego).

Baza remontowo-zaopatrzeniowa niemieckich okr´tów podwodnych podczas II wojny Êwiatowej

6

7

3. OÊrodek wsparcia remontowo-wyposa˝eniowegodla okr´tów podwodnych Kriegsmarine tzw. U-Boo-tów. Wiele przes∏anek wskazuje na to, ˝e ca∏e lekkienabrze˝e wschodnie (Gnieênieƒskie) i po∏udniowe(Krakowskie) by∏y nabrze˝ami postojowymi okr´tówpodwodnych. Do tego kompleksu nale˝a∏y z ca∏àpewnoÊcià: obecna hala G∏ównego Mechanika(z wie˝à do skalowania peryskopów i obrony prze-ciwlotniczej), budynek takielarni (tak˝e z wie˝à doobrony przeciwlotniczej) i budynek akumulatorni(akumulatory sà szczególne wa˝ne w wyposa˝eniuokr´tów podwodnych).

Centralne urzàdzenia energetyczne, takie jak ko-t∏ownia i stacje pomp wodnych, kompresorownia,acetylenownia, podstacje elektryczne oraz zwiàzanez tym sieci kana∏owe i przewodowe, a tak˝e ciàgi ko-munikacyjne zbudowane by∏y dla potrzeb wszystkichtrzech oÊrodków.Administracja i magazyny mieÊci∏y si´ w budynku G-10. Piwnice dostosowano do schronienia si´ podczasnalotów, a wie˝´ zegarowà do umieszczenia w niejdzia∏ek obrony przeciwlotniczej. Dodatkowym za-bezpieczeniem przed nalotami by∏ masywny ˝elbeto-wy bunkier G-11 i wiele mniejszych kilkuosobowychbunkrów w ró˝nych punktach wyspy. Bunkier tenposadowiony zosta∏ na fundamencie opartym na pa-lach drewnianych.

W 1942 roku w Stoczni GRYFIA zatrudniano ju˝ 410robotników. Jak ju˝ wy˝ej wspomniano, od roku 1943 ca∏y obiektby∏ w normalnej eksploatacji i pracowa∏ prawdopo-dobnie do ostatnich dni wojny. W czasie wojny znisz-czenia na wyspie spowodowane by∏y przede wszystkimnalotami aliantów na baz´ hitlerowskich U-Bootów.Po jej zakoƒczeniu przechodzi∏a jednak ró˝ne kolejelosu, przetrzebiona poczàtkowo przez Rosjan, traktu-jàcych wszystko, co tu zastali, jako wojennà zdobycz,a póêniej przez rodzimych szabrowników.

Poczàtki naszej Szczeciƒskiej Stoczni RemontowejGRYFIA SA si´gajà dnia 1 wrzeÊnia 1948 roku, kie-dy w Gdyni powsta∏a Spó∏dzielnia Pracy ˚EGLUGAMORSKA. Za∏o˝y∏ jà Stanis∏aw Kubin z grupkà ma-rynarzy. Przy ulicy Nocznickiego 18/22 powsta∏y pierw-sze warsztaty spó∏dzielni. Pierwotne, bardzo ambitne zamierzenia spó∏dzielni niezosta∏y zrealizowane, bowiem zajmowanie si´ ˝eglugàmorskà przypisano wy∏àcznie gestii przedsi´biorstwpaƒstwowych. Spó∏dzielnia zaj´∏a si´ wydobywaniemwraków i ich remontowaniem. Nowym prezesem zo-sta∏ in˝. Sioma, a od po∏owy 1949 roku, jako mistrzkalkulator i asystent prezesa, podjà∏ prac´ w spó∏dzielniRyszard Erbel. Póêniej awansowa∏ na kierownika. Naprze∏omie lat 1948/49 spó∏dzielnia wydoby∏a z wodyi odbudowa∏a stary poniemiecki dok p∏ywajàcy o no-ÊnoÊci 1 000 t. Posiada∏ on nap´d parowy. W ka˝dejbaszcie znajdowa∏ si´ kocio∏ z maszynà parowà nap´-dzajàcà pasami transmisyjnymi pompy do zatapianiai wynurzania doku.

Mapa lokalizacji budynków wraz z barakami jenieckimi na wyspie (1942 rok)

Zdj´cie lotnicze przedstawiajàce stoczni´ podczas bombardowania pod koniec wojny

8

By∏ to jedyny dok w porcie szczeciƒskim. Dok i 300m nabrze˝a da∏y poczàtek stoczni. Pierwszà wyremontowanà przez spó∏dzielni´ jednostkàby∏ wydobyty w 1948 roku statek towarowo-pasa˝erskiTALLINN o wypornoÊci 1 699 DWT, któremu nadanoimi´ MONTE CASSINO. Po remoncie statek odholo-wano w koƒcu 1949 roku do Danii, gdzie 19 stycznia1951 roku zakoƒczono remont i zmieniono nazw´ naELBLÑG. Nast´pnym wydobytym statkiem by∏ KAPI-TAN KOSKO ex ROSE. Powa˝ne uszkodzenia jed-nostki dyskwalifikowa∏y op∏acalnoÊç remontu i wrakzosta∏ wkrótce poci´ty na z∏om. Po nim by∏ ALEK-SANDER, który przyjà∏ polskà nazw´ BOSMAN KA-LETA. Utknà∏ jednak na filarze mostu na Parnicyi tak˝e pow´drowa∏ na ˝yletki. Nied∏ugo po zakoƒczeniu dzia∏aƒ wojennych rozpo-cz´∏a dzia∏alnoÊç Stocznia Szczeciƒska w∏àczajàcw struktur´ przedsi´biorstwa Spó∏dzielni´ Pracy ˚E-GLUGA MORSKA jako wydzia∏ remontowy. Poczàt-kowo nowy wydzia∏ stoczni remontowa∏ barki i szalan-dy. Nabierajàc doÊwiadczenia, za∏oga mog∏a przystà-piç do remontu statków bia∏ej floty w Szczecinie: TE-LIMENY, DIANY i JOLANTY. Pierwsze remontytrwa∏y, delikatnie mówiàc, d∏ugo. Stocznia w corazwi´kszym stopniu zajmowa∏a si´ budowami nowychstatków, tote˝ coraz mniej interesowa∏a si´ ucià˝li-wymi remontami.W 1949 roku polskie w∏adze administracyjne oficjalnieprzej´∏y Wysp´ Górnà Okr´towà (WGO) od wojsko-wych w∏adz radzieckich i przekaza∏y pod zarzàd por-tu. Nast´pnie zosta∏a przekazana ZjednoczeniuStoczni Polskich i przydzielona Stoczni Szczeciƒ-skiej. Na protokolarne przej´cie WGO od Szczeciƒ-skiego Urz´du Morskiego (SUM) motorówkà przy-

byli Franciszek Kolenda i Augustyniak – kierowniktransportu. Nabrze˝a WGO mia∏y s∏u˝yç jako wypo-sa˝eniowe dla kad∏ubów montowanych na pochylniODRA i WULKAN. Pracownicy SUM-u naprawiliprzeciekajàcy dach hali kad∏ubowni oraz po∏o˝yli in-stalacje elektryczne. Na cyplu, w miejscu obecnej ko-t∏owni oraz magazynu farb i lakierów znajdowa∏o si´cmentarzysko zniszczonych i wydobytych z Odry ˝u-rawi portowych. W ciàgu dwóch lat zosta∏y poci´tei wywiezione na z∏om. Jedyna, niestety nieczynnasuwnica znajdowa∏a si´ przy wypalonym budynkutartaku. Zdemontowano jà i odes∏ano do StoczniSzczeciƒskiej. Elektryk Franciszek Kolenda zosta∏zobowiàzany przez dyrekcj´ Stoczni Szczeciƒskiej douruchomienia hydroforni oraz lamp nawigacyjnychna WGO. Transformator w stacji G-35 by∏ uszkodzo-ny, tote˝ przerzucono zasilanie z sàsiedniej stocznikablem przebiegajàcym po dnie Odry. Przez Odr´przebiega∏ tak˝e kabel telefoniczny. Pierwszy re-mont przy Nabrze˝u Gnieênieƒskim zosta∏ wykona-ny na szwedzkim statku ju˝ w 1949 roku. Przez trzydni remontowano Êwiat∏a nawigacyjne i wykonanodrobne roboty spawalnicze.

W 1951 roku rozpocz´∏y si´ pierwsze prace adaptacyjnena WGO. Zgodnie z Uchwa∏à Prezydium Rzàduz koƒca 1951 roku mia∏y powstaç w Polsce dwie stocz-nie remontowe – w Gdaƒsku i w Szczecinie – w celuzabezpieczenia potencja∏u remontowego dla naszejnarodowej floty handlowej oraz rybackiej. Stocznia re-montowa w Szczecinie mia∏a ruszyç 1 paêdziernika1952 roku. W tym samym roku Wyspa Górna Okr´to-wa (Gryfia) wraz z ca∏ym wyposa˝eniem zosta∏a prze-kazana Ministerstwu Przemys∏u Maszynowego.

19521962

PierwszeDziesi´ciolecie

10

Pierwsze Dziesi´ciolecie

Podstawà prawnà utworzenia samodzielnej stoczniby∏ dokument o treÊci:Zarzàdzeniem Ministra Przemys∏u Maszynowego z dnia12.07.1952 r. na podstawie art. 1 dekretu z dnia26.10.1950 r. o przedsi´biorstwach paƒstwowych (Dz.U. Nr 49 poz. 439)

§ 1.Tworzy si´ przedsi´biorstwo pod nazwà:„Baza Remontowa GRYFIA“ z siedzibà w Szczecinie.Przedmiotem dzia∏ania przedsi´biorstwa jest wykony-wanie remontów statków. (...)

§ 10.Przydziela si´ przedsi´biorstwu do prowadzenia zak∏aduw Szczecinie wysp´ Gryfia (Górno – Okr´towa).

Dnia 12 lipca 1952 roku Stocznia Szczeciƒska przenio-s∏a swój wydzia∏ remontowy, kierowany przez Ryszar-da Erbla, na Wysp´ Górnà Okr´towà (zwanà wówczasGryfia) i podj´to prace nad jej odgruzowaniem. Oto jak wiele lat od tamtych wydarzeƒ wspomina onswój pierwszy rekonesans na wyspie Gryfia:

Pami´tam ten moment jak dziÊ, gdy po raz pierwszyprzyp∏yn´liÊmy tu szalupà. ZastaliÊmy wysp´ rozbitài zrujnowanà, kr´cili si´ po niej jacyÊ ludzie podejrza-nego autoramentu. Trzeba by∏o przeszukaç ca∏y teren,aby podkreÊliç naszà wol´ obj´cia tej ziemi we w∏ada-nie. ZagospodarowaliÊmy si´ w hali G-3 z wie˝à. Napoczàtku by∏o nas osiemdziesi´ciu i w∏asnym przemy-s∏em odgruzowywaliÊmy wysp´.

Jesienià 1952 roku wyspa znalaz∏a si´ w gestii prze-kszta∏conego Ministerstwa Przemys∏u Maszynowegoi ˚eglugi w ramach akcji wydzielania stoczni remon-towych od stoczni produkcyjnych. W tym czasiestocznia zatrudnia∏a ju˝ 428 pracowników, w tym 217pracujàcych bezpoÊrednio przy produkcji.A oto treÊç kolejnego zarzàdzenia zmieniajàcego na-zw´ zak∏adu:Zarzàdzeniem Ministra Przemys∏u Maszynowego i ˚e-glugi z dnia 7.11.1952 r. zmieniono nazw´ „Baza Re-montowa GRYFIA“ na „Szczeciƒska Stocznia Remon-towa“; art. 1 ust. 1 z dnia 26.10.1950 o przedsi´bior-stwach paƒstwowych (Dz. U. Nr 49 poz. 439).Nazwa GRYFIA pozosta∏a jednak w powszechnymu˝yciu przez d∏ugie lata jako przydomek stoczni.

Na poprzedniej stronie u góry – po∏àczenie obu wysp stoczni (1961 rok); u do∏u – pierwsze obchody Dnia Stoczniowca (1953 rok)

Pierwszy przyczó∏ek promowy na WULKANIE

11

Atmosfer´ tamtych pionierskich lat wiernie oddajerelacja Janusza ¸y˝wiƒskiego: Puste budynki, puste hale, rozwalony budynek g∏ówne-go mechanika i kot∏owni, absolutny brak materia∏ów,cztery obrabiarki, 217 ludzi i du˝o zapa∏u. Do tego spa-dek po Stoczni Szczeciƒskiej w postaci kilkunastu „roz-bebeszonych“ jednostek remontowanych ju˝ od kilkulat. WÊród nich historyczny TRYTON roz∏o˝ony naczynniki pierwsze, kilka starych weteranów jak KA-ROL, RUDOLF, KAJTEK, KSAWERY czy BUKOW-SKI, równie˝ w stanie sm´tnym. Hej! ¸za si´ w oku kr´-ci! Dla publicznego dobra trzeba by∏o nocami „po˝y-czaç“ od sàsiadów materia∏y i narz´dzia. Trzeba by∏oorganizowaç wszystko od poczàtku – narz´dziowni´,ksi´gowoÊç, kalkulacj´, Dzia∏ Kontroli Technicznej,szafki na ubrania i administracj´. Równie˝ od pierwsze-go dnia trzeba by∏o nie zapominaç o jeszcze jednej wa˝-nej rzeczy – o wykonaniu planów produkcyjnych, czyli

mo˝liwie terminowym zakoƒczeniu wszystkich jedno-stek, tak znakomicie „rozbabranych“ przez naszych po-przedników. Nale˝y przy tym wspomnieç, ˝e wiek prze-ci´tnego pracownika-stoczniowca rzadko przekracza∏25 lat. No i jakoÊ sz∏o. Wprawdzie wyglàda∏o to tak, ˝emotorowiec BUG, nie taki znowu˝ transatlantyk, m´-czono a˝ szeÊç miesi´cy i to wysi∏kiem prawie ca∏ej ów-czesnej za∏ogi, ˝e s∏ynnego TRYTONA remontowanegood trzech lat wykaƒczano jeszcze raz; jednak zak∏adprzybiera∏ coraz wi´cej cech stoczni remontowej z praw-dziwego zdarzenia. Brak kwalifikacji i ca∏y asortymentinnych braków nadrabiano zapa∏em i poÊwi´ceniemw pracy godnym najwy˝szego uznania. Dlatego te˝ wy-niki pracy ros∏y stale, mimo elementarnych braków wy-posa˝enia stoczni. A przypomnieç trzeba, ˝e brakowa∏owszystkiego: narz´dzi, spr´˝onego powietrza, maszyn,dêwigów, transportu, w´˝y, wciàgarek, ogrzewania; trud-no nawet to wszystko dzisiaj wymieniç.

Spawanie kutra na obrotnicy

12

I druga relacja, nie mniej wymowna, Tadeusza Ruciƒskiego: ByliÊmy posiadaczami du˝ego terenu Wyspy GórnejOkr´towej, który przez szereg lat by∏ szabrowanyi oga∏acany z wartoÊciowych urzàdzeƒ. Nie by∏okot∏owni, nie by∏o trafostacji, kompresorowni,acetylenowni, sta∏y puste, zupe∏nie niezagospo-darowane budynki. Pozostawa∏a niewielka iloÊç zde-wastowanych urzàdzeƒ i instalacji poniemieckich.Wszystko czeka∏o na odbudow´, wszystko by∏o pilne...

Tyle wspomnieƒ pionierów stoczni. Pe∏niàcym obo-wiàzki pierwszego dyrektora Szczeciƒskiej StoczniRemontowej zosta∏ g∏ówny in˝ynier Ryszard Erbel,a od 1953 roku GRYFIA przesz∏a do nowo powsta∏e-go Centralnego Zarzàdu Morskich Stoczni Remon-towych, podleg∏ego Ministerstwu ˚eglugi.

Zaraz po zasiedleniu wyspy podj´to tak˝e intensywneprace nad odgruzowaniem i przygotowaniem dopierwszej zimy, zw∏aszcza, ˝e na uruchomienie cen-tralnej kot∏owni trzeba by∏o poczekaç. Przewóz ludzina wysp´ odbywa∏ si´ poczàtkowo szalupà, nast´pniemotorówkà. Póêniej funkcj´ t´ przej´∏y statki bia∏ejfloty jak s∏ynne TELIMENA i DIANA, a nast´pniestoczniowe motorówki i promy. Najwa˝niejszà spra-wà by∏y jednak remonty statków i dalsza organizacjazaopatrzenia w narz´dzia i materia∏y, których odczu-wa∏o si´ ciàg∏y niedobór. Wiele materia∏ów i elemen-tów czerpano ze z∏omowisk i porzuconych wraków.Sytuacja ta sprzyja∏a jednak wzrostowi inwencjitwórczej racjonalizatorów. W tamtych czasach nale-˝y przypuszczalnie szukaç poczàtków b∏yskotliwychsukcesów racjonalizatorów z remontówki.Na poczàtek potencja∏ podnoÊny stanowi∏y dwa ma∏edoki o noÊnoÊci 650 i 850 t oraz trzeci przyholowanyz Gdaƒska w listopadzie 1952 roku o noÊnoÊci 2 700 t.W takich to warunkach rozpocz´∏o si´ pierwsze dzie-si´ciolecie stoczni.WchodziliÊmy w nie pod znakiem porzàdkowania pozawierusze wojennej rozszabrowanego i zdewasto-wanego majàtku, stopniowym uruchamianiu hali urzàdzeƒ, a przede wszystkim pod znakiem pierw-szych nie∏atwych remontów, bez których nie mo˝naby∏o myÊleç o rozwoju stoczni. Dla przyspieszeniaodbudowy zaplecza, przy koniecznoÊci zachowaniaciàg∏oÊci remontu statków, w soboty po zakoƒczeniupracy stoczniowcy pozostawali, by zajmowaç si´ w∏a-snym majàtkiem. By∏y to tzw. sobotniki. Dzi´ki nimmi´dzy innymi uda∏o si´ stosunkowo szybko urucho-miç pierwsze istotne dla remontu statków wydzia∏y.W budynku G-3 umieszczono warsztaty: awaryjny,elektryczny i Êlusarski. W budynku G-8 zlokalizowa-no warsztaty obróbki mechanicznej. W hali G-4warsztat kad∏ubowy i kotlarsko-rurarski, a w G-13stolarski. Odlewnia znajdowa∏a si´ w tzw. StoczniRadzieckiej przy ul. GórnoÊlàskiej (Basen Górni-czy), w której pracowa∏o czterech pracowników z mi-strzem Józefem Grzybkiem.

Warsztatem awaryjnym kierowali: Kaczmarek, Ko-koszka, Sochacki, Mielcarek, Ostrowski i HadryÊ.Z tego warsztatu wy∏oni∏y si´ niczym z drzewa gene-alogicznego inne warsztaty m.in. maszynowy, kon-serwacyjno-malarski, kad∏ubowy i szefostwo ruchu.Wielu pionierów, Kolumbów powojennych czasów,którym zamarzy∏a si´ stocznia... i tworzy∏o jà nie py-tajàc – za ile? Sami pe∏ni entuzjazmu, zara˝ali nimnowo przyjmowanych robotników, techników i in˝y-nierów.

Okres od 1 paêdziernika 1952 roku do 31 grudnia1953 roku nale˝y uznaç za czas odbudowy i organi-zacji stoczni. Efekty tych dzia∏aƒ tak wspomina Ja-nusz ¸y˝wiƒski:W roku 1954 nastàpi∏y dalsze zmiany. Jedne by∏y wi-doczne na pierwszy rzut oka: teren stoczni nie przedsta-wia∏ ju˝ widoku ˝a∏osnego Êmietnika, znik∏y kupy z∏o-mu, pojawi∏y si´ trawniki i wolne place. Inne zmianywidoczne by∏y w dokumentach: aczkolwiek powoli,jednak stale skraca∏y si´ cykle remontowe i obni˝a∏y si´ceny remontów. W stoczni wyrasta∏o coraz wi´cej praw-dziwych stoczniowców. Stale ros∏a iloÊç remontowa-nych jednostek...

A tak wspomina Tadeusz Ruciƒski:W pierwszych latach inwestowania w stoczni zbudowa-no trafostacj´, rozdzielni´ elektrycznà, doprowadzonokable do poszczególnych budynków, wykonano roz-dzielnie elektryczne zasilajàce hale produkcyjne, uru-chomiono sieç spr´˝onego powietrza i acetylenu z roz-prowadzeniem tych urzàdzeƒ po nabrze˝ach, zbudo-wano hydroforni´ zaopatrujàc zak∏ad w wod´. Rozpo-cz´to budow´ centralnej kot∏owni z siecià rurociàgówterenowych, wykonano instalacje centralnego ogrzewa-nia w tych obiektach, których technologia by∏a mniejwi´cej ustalona, zmontowano dwa dêwigi w´gierskiena Nabrze˝u Gdyƒskim, rozbudowano kompresorow-ni´...

Wróçmy jednak do pionierskich wspomnieƒ Janusza¸y˝wiƒskiego:Do stoczni zacz´to podstawiaç jednostki, których ter-miny remontów okreÊlone by∏y umowami. Trzeba by∏onadal du˝o poÊwi´cenia, aby podo∏aç równoczeÊniezadaniu rozbudowy stoczni i wykonywaniu stale ro-snàcych planów produkcyjnych. Jednak˝e ofiarnoÊçza∏ogi nie mala∏a, a kwalifikacje ros∏y. W roku tym na-stàpi∏y pierwsze stoczniowe sukcesy. Dokoƒczono bu-dow´ dokopontonu 1 700 t i jednostk´ t´ zwodowano8 czerwca systemem boczno-przechy∏owym, rzadkostosowanym w budownictwie okr´towym. Budow´pontonu rozpocz´li Niemcy podczas wojny. Zdà˝ylitylko zbudowaç dno i kilka grodzi. Dokonano trudne-go remontu cederwa∏ów na promie KOPERNIK. Od-budowano wrak drugiego dokopontonu. Wyremonto-wano 10 jednostek. Zagospodarowano wi´kszoÊç bu-dynków i hal na wyspie, i dokonano pierwszego roz-dzia∏u mieszkaƒ.

13

Jak zosta∏o to ju˝ wspomniane pierwsze remonty od-bywa∏y si´ na wydobytych z Odry wrakach. Nie wszyst-kie jednostki po ich zakoƒczeniu nadawa∏y si´ do eks-ploatacji tote˝... sz∏y na ˝yletki. Tak by∏o z remontowa-nà od 1948 roku szalandà S-4. Poczàtki bywajà trudne– ale nauka nie posz∏a w las. Drugim wa˝nym zada-niem, jakie realizowa∏a stocznia by∏o z∏omowaniewraków, których remont by∏ nieop∏acalny. Trzecim za-daniem sta∏o si´ odnawianie klas jednostek eksplo-atowanych przez Polskà ˚eglug´ Morskà, cz´sto wy-produkowanych w Stoczni Gdaƒskiej, a w póêniej-szym okresie tak˝e w Stoczni Szczeciƒskiej.Pierwszym statkiem pe∏nomorskim poddanym kapi-talnemu remontowi, który trwa∏ osiem miesi´cy, by∏statek P˚M BUG (500 BRT; z 1939 roku). Pierwszynatomiast samodzielny remont Êredni zosta∏ prze-prowadzony na statku tego samego armatora – JED-NOÂå ROBOTNICZA (2003 BRT; z 1949 roku) –i trwa∏ 3 miesiàce. W poszukiwaniu nowych zleceƒ stocznia podj´∏aprodukcj´ 17-metrowych kutrów rybackich. Pierwszà

st´pk´ po∏o˝ono 24 kwietnia 1956 roku, a wyró˝nie-nie to spotka∏o brygad´ Henryka Rzewuskiego z ka-d∏ubowni. Kutry budowano w tzw. obrotnicach.Pierwszy oddano do eksploatacji 30 kwietnia 1957roku. Seria kutrów, systematycznie modernizowa-nych, dostarczy∏a zaj´ç stoczniowcom na d∏ugie lata,a wyuczone w owym czasie kwalifikacje owocujà dodziÊ.Podejmowano tak˝e remonty awaryjne w porcie i – coby∏o domenà stoczni – remonty dokowe. Posiadaniedoków pozwala∏o na remontowanie jednostekz uszkodzonymi kad∏ubami wskutek wejÊcia na mie-lizn´, po kolizjach itp.

Remonty takie przeprowadzano z powodzeniemw ca∏ej pi´çdziesi´cioletniej historii stoczni. Du˝ymkunsztem wykaza∏ si´ dokmistrz Pawe∏ Czuba, którypo raz pierwszy w Polsce w marcu 1954 roku zadoko-wa∏ jednoczeÊnie szeÊç jednostek rybackich na dokunr 3. Póêniej podobne próby zakoƒczone sukcesempowtórzy∏ z wi´kszà iloÊcià jednostek.

Monta˝ kad∏uba kutra

14

Do najpowa˝niejszych stoczniowych inwestycji dzie-si´ciolecia nale˝y dok p∏ywajàcy o noÊnoÊci 5 500 t.W roku 1955 stocznia mog∏a si´ ju˝ chwaliç swojàtradycjà i swoimi sta∏ymi klientami – dla kilkudzie-si´ciu jednostek marynarki handlowej i armatorówportowych by∏a ju˝ stocznià macierzystà, przedsi´-biorstwem dzia∏ajàcym pewnie i opartym na formachorganizacyjnych wypracowanych na w∏asnej prakty-ce. Mo˝na by∏o pomyÊleç ju˝ o zasadniczych zmia-nach, które umo˝liwi∏yby spe∏nienie podstawowegopostulatu, jakim by∏o skrócenie terminów remontówo tyle, ˝eby przynajmniej by∏y zbli˝one do terminówremontów w stoczniach zachodnich. Tutaj natrafio-no jednak na przeszkod´, która poczàtkowo wyda-wa∏a si´ nie do pokonania. Podstawowym warun-kiem realizacji ambitnych zamierzeƒ mog∏o byç znie-sienie akordu, o czym w∏adze zwierzchnie poczàtko-wo nie chcia∏y s∏yszeç, kierujàc si´ êle poj´tymiwzgl´dami politycznymi i brakiem zaufania, cechujà-cym ubieg∏y okres...

Ciekawym epizodem w produkcyjnej dzia∏alnoÊcistoczni by∏o wytwarzanie bron dla rolnictwa,a wbrew wszelkim zasadom rachunku ekonomiczne-go dop∏acano do ka˝dej sztuki 168 z∏. Takie niestetyto by∏y czasy...

W drugiej po∏owie dziesi´ciolecia, obok kontynuacjiprodukcji kutrów, specjalnoÊcià stoczni sta∏y si´ holow-niki dla Przedsi´biorstwa Robót Czerpalnych i Podwod-nych. Pierwszà st´pk´ pod holownik KLIMEK (180KM) po∏o˝ono 18 wrzeÊnia 1958 roku. DoÊwiadczeniaz holownikami przyda∏y si´ w nast´pnych latach.Okres ten to tak˝e podj´cie przez stoczni´ przebu-dów kot∏ów z opalania w´glowego na opalanie ma-zutowe. Oszcz´dnoÊci z tego wynikajàce by∏y ewi-dentne, tote˝ zrealizowano wiele takich zleceƒ.

Pierwszy statek do przebudowy podstawiono 8 sierpnia1958 roku. By∏a nim KADIJEWKA bandery radziec-kiej. Kolejnym by∏ statek P˚M SZCZECIN. Dzi´ki przebudowie móg∏ przep∏ynàç 15 000 km bezuzupe∏niania paliwa. Na statku MALBORK podczasmodernizacji po raz pierwszy zastosowano metod´blokowà polegajàcà na wczeÊniejszym przygotowa-niu sekcji (po 18,5 t ka˝da) w procesie prefabrykacji,a nast´pnie przetransportowaniu ich na dok. Do dziÊmetoda ta zdaje z powodzeniem egzamin.

Wa˝nà rol´ dla zapewnienia ciàg∏oÊci produkcji od-grywa∏ transport samochodowy, a z racji wyspowegopo∏o˝enia, tak˝e wodny. Oddanie do u˝ytku przy-czó∏ka promowego na WULKANIE (26 czerwca1956 roku) skróci∏o czas dostaw materia∏ów i znacz-nie obni˝y∏o koszty. Do przewozów towarowych u˝y-wano poczàtkowo s´dziwego promu GRYFIA (zbu-dowany w 1887 roku), póêniej doszed∏ nieco starszySU¸TAN (zbudowany w 1884 roku).

Remont Nabrze˝a Gdaƒskiego (1958 rok)

15

Od 1958 roku stocznia zacz´∏a prezentowaç swojàofert´ handlowà na najwi´kszych w kraju Mi´dzyna-rodowych Targach Poznaƒskich.

Poniewa˝ nie samà pracà ˝yje cz∏owiek – i stocznio-wiec tak˝e – warto odnotowaç dzia∏ania na innychpolach. Dla zaspokojenia potrzeb mieszkaniowychstocznia podj´∏a budow´ bloków mieszkalnychw ró˝nych punktach miasta, m.in. przy ul. Wielko-polskiej. Podj´to tak˝e budow´ 40 domków jednoro-dzinnych typu Tandom. KoniecznoÊç zatrudnianiapracowników zamiejscowych sprawi∏a, ˝e nale˝a∏ouruchomiç hotel robotniczy, poczàtkowo przy ul.Grzymiƒskiej (dla 180 lokatorów), póêniej dodatko-wy przy ul. Robotniczej.Kierownictwo stoczni nie zapomina∏o tak˝e o wypo-czynku, tj. o koloniach i wczasach dla stoczniowcówi ich pociech. W 1961 roku podj´to organizacj´OÊrodka Wypoczynkowego w Pogorzelicy, poczàtko-wo na bazie domków kempingowych. Do tradycjiwesz∏a doroczna choinka dla stoczniowych dzieci.Zorganizowano Stoczniowe Ko∏o Sportowe, któreju˝ w 1954 roku zorganizowa∏o I Spartakiad´ Zak∏a-dowà. Stoczniowcy o artystycznych zdolnoÊciach wy-˝ywali si´ w dziedzinie kultury powo∏ujàc do ˝yciaw 1953 roku chór, który ju˝ po kilku miesiàcach zaczà∏odnosiç artystyczne sukcesy wyst´pujàc w ró˝nych

miejscowoÊciach województwa. Ciekawà inicjatyw´podj´∏a Komisja Kulturalno-OÊwiatowa, która dlawsparcia powo∏anego w stoczni zespo∏u muzycznegozwróci∏a si´ do pracowników, aby podj´li zbieraniez∏omu kolorowego w stoczni i poza nià na zakup in-strumentów. Niewielu pionierów stoczni pami´ta˝eƒski tercet piosenkarski. W 1956 roku powsta∏ tak-˝e zespó∏ taneczny.

Przyholowanie zakupionego w Wielkiej Brytanii doku nr 3 (1962 rok)

Dwaj weterani – promy GRYFIA i SU¸TAN

16

W dziesi´ciu pierwszych pionierskich latach stocz-niowi racjonalizatorzy zg∏osili 631 wniosków racjo-nalizatorskich, z czego 2/3 wdro˝ono. Stocznia za-oszcz´dzi∏a blisko 8,5 mln z∏otych, zaÊ osobisty bu-d˝et racjonalizatorów zosta∏ zasilony kwotà bliskopó∏ miliona z∏otych.Sukcesem sta∏o si´ wydawanie od 1955 roku gazetyzak∏adowej G¸OS REMONTOWCA – Biuletyn In-formacyjny Szczeciƒskiej Stoczni Remontowej.W czerwcu 1957 roku zmieni∏a ona nazw´ na GRY-FIA – Pismo Pracowników SSR.Ta najstarsza na ca∏ym Pomorzu gazeta zak∏adowa,stworzona z inicjatywy spo∏ecznej, przechodzi∏a ró˝-ne koleje losu. By∏y próby narzucania pismu redak-torów z drugiego brzegu, ale obce przeszczepy by∏y od-rzucane. Tote˝ wymieƒmy tylko tych organizatorówpracy redakcji, którzy wywodzà si´ spoÊród stocz-niowców. A byli nimi (w kolejnoÊci chronologicznej):Mieczys∏aw Kowalski, Stanis∏aw Gruk, Janusz WaÊ-kiewicz i Czes∏aw Socha. Tradycjà od 1953 roku sta∏y si´ coroczne czerwcoweobchody Dnia Stoczniowca, które by∏y okazjà dopodsumowania dokonaƒ i wyró˝nienia najlepszychza prac´ i dzia∏alnoÊç dla dobra stoczni i gospodarkimorskiej.

Podsumowujàc minione dziesi´ciolecie, za∏ogastoczni mog∏a byç dumna z osiàgni´ç w wielu dzie-dzinach. Oddano do u˝ytku odbudowane nabrze˝a:Gdyƒskie, Gdaƒskie, Krakowskie i Wroc∏awskie zestacjà prób. W pierwszym kwartale 1961 roku przy-stàpiono do po∏àczenia Wyspy Górnej Okr´towejz Wyspà Dolnà Okr´towà. Zakupiono cztery nabrze-˝owe ˝urawie portalowe. W czerwcu 1959 roku donabrze˝y GRYFII przybi∏ przyholowany z Gdyni doko noÊnoÊci 8 200 t, dok 2 700 t stocznia musia∏a prze-kazaç do Gdaƒska. Odbudowano wrak doku nr 4,posadowiono dok nr 1 (7 200 t) oraz zakupionow Wielkiej Brytanii dok nr 3 (5 500 t). Zakoƒczonopierwszy etap rozbudowy Wydzia∏u Drzewnego i wy-posa˝ono Wydzia∏ Obróbki Mechanicznej, z mo˝liwo-Êcià wykonania pe∏nego asortymentu prac. Zacz´to in-westycje na Wydziale Kad∏ubowni – walce do prosto-wania blach i no˝yce gilotynowe. Zbudowano i odda-no do eksploatacji odlewni´ ˝eliwa. Zakupiono wielemaszyn i urzàdzeƒ niezb´dnych dla utrzymania nor-malnego toku produkcji. Wystarczy wymieniania! Jakna poczàtek dzia∏alnoÊci to i tak du˝o.Kiedy stocznia rozpoczyna∏a dzia∏alnoÊç, zatrudnia-∏a trzech in˝ynierów i siedmiu techników. Pierwszedziesi´ciolecie koƒczy∏a z 2 200 pracownikami w tymz 50 in˝ynierami i 53 technikami. Warto te˝ odnoto-waç fakt, ˝e pierwszym w stoczni in˝ynierem w spód-nicy by∏a Teresa Grygiel. W ostatnim dziesi´cioleciu stocznià kierowali kolejno:Ryszard Erbel (1952–1955), Tadeusz Radomski(1955–1956) oraz Wilhelm Pustelnik (1957–1971).

Pogorzelica – oÊrodek wczasów rodzinnych

19631972

DrugieDziesi´ciolecie

18

Drugie Dziesi´ciolecieDrugie dziesi´ciolecie dzia∏alnoÊci stoczni zacz´∏osi´ od srogiej zimy, a w styczniu 1963 roku tempera-tura spad∏a a˝ do –27°C. Pracownicy wielu wydzia-∏ów nie zaprzestawali jednak pracy.

W celu przekonania armatorów do kupna naszychkutrów, w dniach od 17 wrzeÊnia do 10 paêdziernika1963 odby∏ si´ rejs pokazowy kutra ST-39 do rybackichportów Norwegii. Cenne uwagi, jakie zg∏osili rybacynorwescy, pos∏u˝y∏y do kolejnej modernizacji kutra.

Niecodziennym wydarzeniem poczàtku drugiegodziesi´ciolecia by∏o zakoƒczenie, po 23 miesiàcach,remontu statku bandery radzieckiej WORKUTA, naktórym zakres remontu wyniós∏ rekordowà liczb´400 tys. roboczogodzin, za kwot´ 39,5 mln z∏. By∏ tonajwi´kszy remont w stoczniach podleg∏ych ZarzàdowiMorskich Stoczni Remontowych. Nie mniejszy zakresrobót (oko∏o 300 tys. roboczogodzin) zaplanowano nabazie Êledziowej typu B-62 SOWIETSKAJA LITWA. Za szczególne osiàgni´cie stoczni w zakresie remontówdrugiej dekady nale˝y uznaç awaryjny remont w lutym1968 roku statku holenderskiego BANGGAI, którywymaga∏ wymiany podwójnego, rozprutego dna. Po zadokowaniu okaza∏o si´, ˝e dno kad∏uba jest ca∏-kowicie rozerwane, a przy tym naszpikowane licznymig∏azami niczym ciasto bakaliami. G∏azy takie, b´dàcepamiàtkà po ustàpieniu lodowca, zalegajà nie tylkonasze pola, ale tak˝e ca∏e dno Ba∏tyku. Oprócz tegoprzed podj´ciem prac kad∏ubowych nale˝a∏o usunàçwiele ton mazutu i oczyÊciç zbiorniki.Kolejnym sukcesem stoczniowców by∏ skomplikowany,awaryjny remont statku P˚M REJOWIEC (6 000DWT). Statek ten, zbudowany w 1942 roku w Goete-borgu i posiadajàcy nitowany kad∏ub, 17 listopada 1969roku w drodze na Kub´ utknà∏ na mieliênie oko∏o 20mil morskich za g∏ówkami portu ÂwinoujÊcie. Po ogl´-dzinach dna stwierdzono, ˝e istnieje groêba wyciekuwielu ton paliwa na pok∏ad doku, tote˝ zastosowanospecjalne przegrody, aby zapobiec zanieczyszczeniuOdry. Nale˝a∏o wymieniç 95% stalowej konstrukcjiposzycia dennego. TrudnoÊç polega∏a na tym, ˝e nie-w∏aÊciwe wyci´cie fragmentów dna mog∏o odkszta∏-ciç kad∏ub lub doprowadziç do prze∏amania statku.Projekt biura konstrukcyjnego przewidywa∏ postójw doku 150 dni. Trzyetapowy kontrprojekt, pozwa-lajàcy skróciç ten czas do 90 dni, z∏o˝yli Jan Zembrzuski – kierownik Wydzia∏u Kad∏ubowegoi Zenon Gula – szef ds. kad∏ubowych. Ostateczniedzi´ki sprawnej pracy Wydzia∏u Kad∏ubowego i Do-kowego postój w doku skrócono do 60 dni, co by∏onie lada wyczynem. Innym sukcesem stoczniowców by∏a ca∏kowita prze-budowa zatopionego statku bandery zachodnionie-mieckiej MARIA BOTH, na którym wymienionowszystkie systemy, m.in. nawigacyjny, energetyczny,∏àcznoÊci, sterowania.

We wrzeÊniu 1964 roku oddano do eksploatacji set-ny kuter 17-metrowy. Kolejne sprzedaliÊmy armato-rowi z Indii, a 20 krewetkowców HAMDAN zbudo-wano dla Kuwejtu. Do 1971 roku do eksploatacji od-dano ich 173. Do osiàgni´ç tej dekady nale˝y zaliczyç pozyskanieod 1967 roku armatorów floty rybackiej z Niemiec-kiej Republiki Demokratycznej (kombinaty rybackiez Rostocku i Sassnitz). Stocznia stopniowo rozsze-rza∏a dzia∏alnoÊç na inne kraje bloku wschodniego –na prze∏omie kwietnia i maja 1969 roku remontowa-no jednostk´ bandery w´gierskiej SAMOGY zbudo-wanà w Budapeszcie. Du˝ym u∏atwieniem dla produkcji sta∏o si´ urucho-mienie w 1965 roku sta∏ej placówki Polskiego Reje-stru Statków w stoczni. Odnotowano te˝ znaczneskrócenie d∏ugoÊci trwania remontów, nawet o po-nad 60%.Nie mo˝na by∏o odmawiaç klientom, dzi´ki którymstocznia istnia∏a, ale sporym problemem bywa∏ nad-miar statków przy nabrze˝ach. Niekiedy trzeba by∏oustawiaç po dwie, a nawet trzy jednostki obok sie-bie. Intensywna produkcja tak˝e wymaga∏a systema-tycznych dostaw materia∏ów i surowców. Dwa s´dzi-we promy GRYFIA i SU¸TAN cz´sto by∏y nadwer´-˝ane do granic mo˝liwoÊci ogromem przewozów.Udane i sprawnie przeprowadzane remonty sprawia-∏y, ˝e ros∏o poczucie fachowoÊci ca∏ej za∏ogi i duma,˝e jest si´ pracownikiem tego w∏aÊnie zak∏adu. Wie-lu naszych pracowników zajmowa∏o czo∏owe miejscaw konkursach: Najlepszy Robotnik, – Racjonalizator,– Mistrz, Najlepszy w swoim zawodzie czy w konkur-sach racjonalizatorskich. Krzep∏a tak˝e kadra nadzoru, systematycznie do-kszta∏cali si´ pracownicy ró˝nych szczebli w niezb´d-nych dla stoczni specjalnoÊciach. Wiedza wraz zezdobytymi wczeÊniej doÊwiadczeniami zacz´∏a przy-nosiç du˝e efekty. ˚eby nie pozostaç w tyle za rosnà-cà konkurencjà, wdra˝ano coraz to nowsze technolo-gie w zakresie prac kad∏ubowych, konserwacyjno-malarskich, regeneracji elementów maszyn orazkontroli jakoÊci produkcji. W 1971 roku powo∏anoOÊrodek Rozwoju Techniki i G∏ównych Specjalistów.By∏ to swoisty trust mózgów, który w nast´pnych la-tach wdro˝y∏ wiele procesów technologicznych,wnioskowa∏ o zakup nowoczesnych przyrzàdów, na-rz´dzi i urzàdzeƒ w celu usprawnienia technologiiremontu.

Dzia∏alnoÊç racjonalizatorów, którzy otrzymaliwsparcie w postaci doradców z grona in˝ynierów za-trudnionych w stoczni u∏atwia∏a wiele trudnych pro-cesów produkcyjnych. Czynnie te˝ kontynuowa∏odzia∏alnoÊç ko∏o Stowarzyszenia In˝ynierów Mecha-ników Polskich, inicjujàc oraz wdra˝ajàc wiele nowa-torskich i op∏acalnych rozwiàzaƒ.Nie zaniedbywano tak˝e przygotowania nowychkadr dla produkcji poprzez wspieranie dzia∏alnoÊciszkoleniowej.

19

Rekord iloÊci remontów przeprowadzonych w ciàgu jednego roku (1969 rok)

Rozbudowa stoczni na Wyspie Górnej Okr´towej (1964 rok)

Na stronie tytu∏owej u góry – przebój eksportowy GRYFII – krewetkowce (1965 rok); u do∏u – uszkodzone dno statku BANGGAI po wejÊciu na mielizn´ (1968 rok)

20

We wrzeÊniu 1964 roku pierwsi absolwenci zakoƒ-czyli trzyletnià nauk´ w przyzak∏adowej szkole zawo-dowej o specjalnoÊci remontowej. W 1970 roku szko-∏´ przeniesiono z budynków przy ul. Willowej do bu-dynku przy ul. Grzymiƒskiej, a w 1972 roku zosta∏apodj´ta decyzja o budowie kolejnego obiektu.

Ciekawym – i dziÊ nie do pomyÊlenia – zdarzeniemby∏o wy∏onienie z grona stoczniowców grupy inicja-tywnej dla zorganizowania konkurencyjnej stoczniw ÂwinoujÊciu. Swój udzia∏ w budowie Zak∏adówChemicznych POLICE zaznaczy∏a stocznia wykona-niem 800 t konstrukcji stalowych.

W drugim dziesi´cioleciu wzbogacono majàtekstoczni o podnoÊnik 1 700 t wraz pontonami, holow-nik LEOPARD oraz nowe obiekty oddane do eksplo-atacji, m.in. warsztat remontu silników, warsztatelektryczny, warsztat obróbki mechanicznej, przybu-dówka socjalna, kot∏ownia, magazyn farb i lakierów,plac dla sk∏adu stali dla warsztatu mechanicznego,trzystumetrowy odcinek nabrze˝a Gnieênieƒskiegooraz dwa ˝urawie w´gierskie.Trudno w to dziÊ uwierzyç, ale w lipcu 1967 roku Hy-drobudowa Gdaƒsk podj´∏a na Wyspie Dolnej Okr´-towej wiercenia geologiczne pod projektowanymost, który mia∏ po∏àczyç wyspy ze sta∏ym làdem.

Zanim zakoƒczy∏o si´ drugie dziesi´ciolecie dzia∏al-noÊci stoczni, mia∏y miejsce tragiczne wydarzeniapolitycznych protestów Grudnia 1970 roku. Nie po-zosta∏y one oboj´tne dla za∏ogi. Dni te wstrzàsn´∏yka˝dym pracownikiem, niezale˝nie od zajmowanegostanowiska. Stoczniowcy z GRYFII wykazali wielerozwagi, zdo∏ano utrzymaç ∏ad i porzàdek na tereniezak∏adu. Na zewnàtrz stoczni jednak dosz∏o do tra-gicznych wydarzeƒ w wyniku których zgin´∏o 17osób. Podpalony zosta∏ budynek PZPR przy pl. ˚o∏-nierza. NiepoÊlednià rol´ w tym incydencie odegralipracownicy naszej stoczni. W rewan˝u okr´ty Mary-narki Wojennej usi∏owa∏y wysadziç desant wojska nawyspie. Na szcz´Êcie nie dosz∏o do tego dzi´ki...ostremu Êwiat∏u. Stoczniowcy zainstalowali w szeÊciupunktach wyspy zestawy 1 000 W reflektorów, przezco oÊlepiane jednostki nie mog∏y zbli˝yç si´ do na-brze˝y nie ryzykujàc uszkodzenia. Przewodniczàcymkomitetu strajkowego by∏ wówczas Tomasz Gadomski.Po zmianie ekipy rzàdzàcej podj´to normalnà pra-c´ odpowiadajàc na zapytanie Edwarda Gierka: Pomo˝ecie? Pomo˝emy!

Oddanie do u˝ytku szko∏y przyzak∏adowej kszta∏càcej przysz∏e kadry stoczni (1963 rok)

21

Wielkim wydarzeniem by∏o po˝egnanie 19 marca 1971roku odchodzàcego po 15 latach pracy, niestety, niena skutek w∏asnego wyboru, dyrektora Wilhelma Pustelnika. Nie opar∏ si´ wzruszeniu ani sam dyrek-tor, ani te˝ wi´kszoÊç pracowników, którym przysz∏oz tym zacnym cz∏owiekiem sp´dziç ostatnie lata podwozem i na wozie. Do dziÊ jest on wspominany z wiel-kim sentymentem, a jaki by∏ to cz∏owiek, niech przy-pomni jedna z opowiastek Józefa Baduraka – d∏ugo-letniego dyspozytora stoczni.

Do jednej ze stra˝niczek, pe∏niàcej w mroêny dzieƒs∏u˝b´ przy bramie na WULKANIE – z karabinem naramieniu, zwróci∏ si´ wchodzàcy do stoczni dyrektorWilhelm Pustelnik wyciàgajàc r´k´ po jej karabin:Niech pani da ten kij! Za∏o˝y∏ go na swoje rami´ i do-

da∏: Niech pani idzie napiç si´ goràcej herbaty, a ja tuza panià postoj´. Sta∏ tak przez godzin´, budzàc zdu-mienie wchodzàcych i wychodzàcych, kontrolujàcprzy tym przepustki. Póêniej, po przep∏yni´ciu na wy-sp´, uda∏ si´ w swój rytualny obchód nabrze˝y i wy-dzia∏ów stoczni. Zawsze po takim obchodzie zapra-sza∏ do siebie kierownika BHP, który mia∏ dzwoniç dokierowników tych komórek, w których dyrektor za-uwa˝y∏ jakikolwiek ba∏agan. M´skie rozmowy beha-powca z kierownikami pods∏uchiwa∏ przy tym, korzy-stajàc z drugiej s∏uchawki. Rozmowy, jak do dziÊwspominajà „podpadni´ci“ kierownicy, by∏y nadzwy-czaj skuteczne.

Funkcj´ dyrektora naczelnego objà∏ godny nast´pca,wieloletni szef produkcji Stanis∏aw Ozimek.

Nieudany desant wojska na stoczni´ podczas tragicznych wydarzeƒ Grudnia 1970 roku

22

Obok dzia∏alnoÊci produkcyjnej nie mo˝na by∏o za-niedbywaç spraw socjalnych. Dla pracownikówstoczni w 1963 roku podj´to budow´ 220 mieszkaƒw pi´ciu budynkach przy ul. Emilii Plater, 90 miesz-kaƒ w trzech budynkach przy ul. Santockiej i 68mieszkaƒ w plombie i wie˝owcu przy ul. Krzywouste-go. Dla wygody doje˝d˝ajàcych stocznia zbudowa∏ana p´tli tramwajowej linii 5 i (wówczas) 10 zadaszo-nà wiat´.Stoczniowcy wypoczywajàcy w Pogorzelicy w pierw-szych latach funkcjonowania oÊrodka mieli atrakcj´w postaci posi∏ków przygotowywanych w wojsko-wych kuchniach polowych. Ucià˝liwoÊcià podczasniepogody by∏ brak Êwietlicy. Dobrym akcentem nadwudziestolecie by∏o te˝ oddanie do u˝ytku w 1972roku OÊrodka Wypoczynkowego w Karpaczu. Dobrze uk∏adajàca si´ wspó∏praca kierownictwastoczni ze Zwiàzkiem Harcerstwa Polskiego sprawi-∏a, ˝e latem 1967 roku jako bonus po wzorowo prze-prowadzonym remoncie, sztandarowy jacht ZAWI-SZA CZARNY zabra∏ 40 stoczniowców w rejs doSzwecji, Finlandii i ZSRR. Komisja Turystyki i Wy-poczynku organizowa∏a kilkudniowe wycieczki poPolsce, w tym tak˝e do Opery Poznaƒskiej. Frekwen-cja by∏a wysoka.

Stoczniowe sekcje sportowe, obok zapewnienia go-dziwego sp´dzania czasu, pozwala∏y na zdrowà rywa-lizacj´, w której nasi pracownicy odnosili liczàce si´w regionie sukcesy. W stoczni rozwija∏o swojà dzia-∏alnoÊç Ognisko Towarzystwa Krzewienia KulturyFizycznej z ponad 15 sekcjami sportowymi, w tymrównie˝ sekcjà wschodnich sztuk walki. Dla potrzebw´dkarzy zbudowano w 1971 roku przystaƒ w´dkar-skà na Wyspie Dolnej Okr´towej.

Dwudziestolecie zamykano imponujàcà liczbà pra-wie siedmiu tysi´cy wyremontowanych oraz 203 wy-budowanych jednostek. WÊród tych ostatnich nale˝ywspomnieç m.in. 173 kutry rybackie, 3 holowniki, 18barek i pontonów dokowych oraz 4 kad∏uby jachtów.Najlepszym podsumowaniem dwudziestoletniejdzia∏alnoÊci stoczni mogà byç s∏owa dyrektora Zjed-noczenia Morskich Stoczni Remontowych Czes∏awaZnajewskiego: Zawsze ofiarna i pracujàca z du˝ym poÊwi´ceniem za-∏oga stoczni trafia∏a na swojej drodze zadania, zdawa-∏o si´, nie do pokonania. Zwyci´˝y∏ jednak hart, upór,ofiarnoÊç i wola zwyci´stwa.

Wprowadzenie nowoczesnego defektoskopu ultradêwi´kowego do mierzenia gruboÊci poszycia statków (1967 rok)

19731982

TrzecieDziesi´ciolecie

24

Trzecie Dziesi´ciolecieTrzecia dekada dzia∏alnoÊci stoczni na∏o˝y∏a si´z tzw. dekadà propagandy sukcesu i jakkolwiek tadruga ró˝nie bywa dziÊ oceniana, nasza dekada obfi-towa∏a w wiele autentycznych osiàgni´ç. Nowe budo-wy, przebudowy, a przede wszystkim przed∏u˝eniastatków w rekordowych terminach, sta∏y si´ naszàprzepustkà do elitarnego grona liczàcych si´ w Êwie-cie stoczni. Przebudowa kad∏uba statku JARZÑBEKna ekskluzywny jacht MAZURKA by∏a tego przypie-cz´towaniem. Jednak – po kolei.

Na poczàtku dekady odnotowaç nale˝y wprowadzeniezmian zasad gospodarowania w sferze ekonomiczno-finansowej w bran˝y remontów statków. By∏o tozwiàzane z nowym systemem tzw. Wielkich OrganizacjiGospodarczych (WOG).Pierwszà przebudowanà na kontenerowiec jednostkàby∏ LIWIEC. Kolejnà by∏ SKRZAT. Specjalnà prze-budow´ przeprowadzono na statku-bazie KASZUBY,który zosta∏ przekszta∏cony na Liceum Morskie KAPITAN KONSTANTY MACIEJEWICZ.

Póêniej zacz´∏a si´ realizacja zlecenia budowy pon-tonów dla Libii. By∏y to trzypontonowe zestawy ma-jàce s∏u˝yç jako portowe przystanie morskie w Try-polisie. WyprodukowaliÊmy pi´ç takich zestawów.Obok nich wyprodukowaliÊmy tak˝e ca∏à seri´ kilku-dziesi´ciu pokryw lukowych Mc Gregora dla ró˝nycharmatorów. Równie˝ budowa serii 500-tonowych ba-rek lukowych dla Libii dostarczy∏a nam nowych do-Êwiadczeƒ. Do Trypolisu w dwóch rejsach przewie-ziono je na pok∏adzie jednostki do przewozu ∏adun-ków ci´˝kich FAIRLOAD. Nast´pnie wybudowanodziewi´ç barek dla armatorów z Holandii i Niemiec.WybudowaliÊmy te˝ seri´ ∏ososiowców (K¸ 21) dlaSpó∏dzielni Rybo∏ówstwa we W∏adys∏awowie i jakbyprzy okazji wykonaliÊmy te˝ 300 t stalowych kon-strukcji dla fabryki domów GRYFBET.Stocznia nasza mia∏a swój udzia∏ w budowie najwi´k-szego na Êwiecie doku dla ZSRR, budowanegow szwedzkiej stoczni Gotawerken, budujàc tunel dospawania pod wodà o d∏ugoÊci 90 m.Bardzo rentownym zleceniem okaza∏ kontrakt z 1975roku na budow´ dziewi´ciu kutrów OR-30, tzw. long-linerów do po∏owu dorszy dla Wysp Owczych. By∏o todu˝e wyzwanie, szczególnie dla kad∏ubowców.

Na poprzedniej stronie: u góry – przebudowa kad∏uba na ekskluzywny jacht; u do∏u – wizyta Pierwszego Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka w stoczni (1973 rok)

Suwnice bramowe (1975 rok)

25

Nie∏atwym kontraktem, bo stawiajàcym du˝e wyma-gania, by∏a przebudowa wycofanego z eksploatacjilugrotrawlera JARZÑBEK na ekskluzywny jachtMAZURKA dla armatora amerykaƒskiego SewardaJohnsonna, którego ˝ona Barbara w czerwcu 1975roku zosta∏a matkà chrzestnà jednostki. UroczystoÊçta by∏a wielkim Êwi´tem wszystkich stoczniowców,z których ka˝dy mia∏ swój skromny udzia∏ w realiza-cji tego zadania.

Po zakoƒczeniu serii kutrów dla Wysp Owczych zacz´liÊmy specjalizowaç si´ w przed∏u˝eniach statków.Pierwszym by∏ statek Polskich Linii OceanicznychWI¸A przed∏u˝ony do 72,80 m, dzi´ki wstawceo d∏ugoÊci 6,60 m. Kolejnym – GÖTZ VON BERLI-CHINGEN (1977 rok), który przed∏u˝ono o 12,00 m.Póêniej ruszy∏a ca∏a seria przebudów i przed∏u˝eƒ:SYRENKA, WRÓ˚KA (o 6,00 m), zachodnionie-mieckie statki THIASSI, DONAR, ATLANTICEAGLE, ATLANTIC FALCON, SIGRID WEHR,a w nast´pnej dekadzie WOTAN. Te ostatnie prze-d∏u˝enia realizowano bijàc rekordy wielkoÊci wsta-wek (487 t, 20 m d∏ugoÊci i 18 m szerokoÊci) bàdêszybkoÊci remontu (18 dni). Przed∏u˝aliÊmy te˝ kuter W¸A-118 naszej w∏asnejprodukcji, który w 1978 roku po oÊmiu latach inten-sywnej eksploatacji wróci∏ do nas, by wyp∏ynàç naBa∏tyk d∏u˝szy o 2,50 m. Na kontenerowiec przebu-dowano drobnicowiec ANDRZEJ BOROWY. Prze-budow´ si∏owni, ∏adowni oraz pok∏adu w celu przy-stosowania jednostki do przewozu kontenerów prze-prowadzono na zachodnioniemieckim statku FLYINGSCOT.Realizujàc budowy i przebudowy nie zaniedbywali-Êmy remontów. Systematycznie, ka˝dej zimy, remon-towaliÊmy pog∏´biarki i szalandy dla PRCiP, które od

wiosny do jesieni testowa∏y na torze wodnym Szcze-cin-ÂwinoujÊcie i Zatoce Pomorskiej efekty naszejpracy. Statek WARSZAWA po kolizji, w wyniku któ-rej zniszczona zosta∏a znaczna cz´Êç nadbudówkiÊródokr´cia, tak˝e u nas przechodzi∏ remont w 1975roku. W latach 70. nast´powa∏ zmierzch romantycznej, takpi´knie opiewanej przez Józefa Korzeniowskiego epo-ki parowców. W polskiej flocie p∏ywa∏y s∏ynne so∏dki,liberciaki, empajery i statki nietypowe, jak OLSZ-TYN, KOLNO, USTKA, PUCK, POZNA¡ II, KIEL-CE oraz KASZUBY, a wszystkie by∏y remontowanew GRYFII. Godnym odnotowania by∏ remont w li-stopadzie 1974 roku ostatniego polskiego liberciakaKOPALNIA ZABRZE, zbudowanego w 1944 roku.W tej dekadzie remontowaliÊmy wi´kszoÊç statkówP˚M noszàcych nazwy zawodów. W 1975 roku no-woÊcià sta∏o si´ remontowanie tzw. pó∏automaty-ków, jak statki P˚M RUCIANE i TARNÓW. Re-montowaliÊmy te˝ LUZYTANK¢ po po˝arze na ∏o-wiskach Afryki Zachodniej.

W roku srebrnego jubileuszu (1977 rok) dyrektorStanis∏aw Ozimek wypowiedzia∏ s∏owa: Wierz´, ˝e rok ten stanie si´ kolejnym rokiem wspólne-go sukcesu w realizowaniu programu wy˝szej jakoÊcipracy i ˝ycia. Zale˝y to przede wszystkim od efektównaszej pracy, a nasza za∏oga niejednokrotnie udowod-ni∏a, ˝e potrafi pracowaç dobrze.

MAZURKA po przebudowie (1975 rok)

26

W 1978 roku Stanis∏aw Ozimek objà∏ stanowiskodyrektora Stoczni Szczeciƒskiej, a dyrektorem na-czelnym w GRYFII zosta∏ Józef KwaÊniuk.Ostatni rok trzeciej dekady dzia∏alnoÊci stoczni, po-mimo wielu utrudnieƒ i ograniczeƒ wynikajàcychm.in. z obostrzeƒ stanu wojennego, zakoƒczony zo-sta∏ pomyÊlnie wyremontowaniem 428 jednostek,z czego 73 na eksport. Podobnie jak poprzednio,stocznia odnios∏a kilka sukcesów w dziedzinie inwe-stycji, do których nale˝y zaliczyç m. in. oddanie dou˝ytku budynku administracyjno socjalnego (1973rok) oraz przybudówki (1974 rok) dla przychodnii laboratorium zak∏adowego. Du˝e przedsi´wzi´cieinwestycyjne podj´to na Wyspie Dolnej Okr´towej,obejmujàce m.in. budow´ nowego Nabrze˝a Ka-szubskiego. W 1975 roku zakupiono dok o noÊnoÊci4 500 t. Na p∏ycie GP-2 zamontowano dwie suwnice(po 32 t udêwigu). Dzi´ki nim u∏atwiono przygoto-wanie bloków do wszelkich wstawek, przed∏u˝eƒ ka-d∏uba czy budowy nowych konstrukcji. Sukcesemte˝ sta∏o si´ zbudowanie i przekazanie do eksploata-cji pomocniczej jednostki technicznej HYDRUS s∏u-˝àcej do oczyszczania wód z´zowych i separowaniazanieczyszczeƒ.

Rozpocz´cie budowy kutrów z serii ∏ososiowców zasilajàcych polskie rybo∏ówstwo morskie (1978 rok)

HYDRUS – techniczny statek pomocniczy do odbioru wód zaolejonych (1976 rok)

27

Monta˝ pierwszej z serii czterech barek dla armatora z Holandii (1978 rok)

28

Stocznia w tym dziesi´cioleciu z powodu olbrzymiejiloÊci remontowanych jednostek potrzebowa∏azwi´kszenia d∏ugoÊci nabrze˝y. Statki stawiane by∏ycz´sto burta w burt´, co utrudnia∏o prowadzenie re-montu. Tote˝ oddanie do eksploatacji w 1979 rokuNabrze˝a Kaszubskiego na Wyspie DolnejOkr´towej, o d∏ugoÊci 320 m, z czterema wie˝amioÊwietleniowymi i dwoma 20-tonowymi ˝urawiamiportalowymi, rozwiàza∏o na kilka lat remontoweproblemy.Z ˝alem po˝egnano w 1980 roku zabytkowy holow-nik S¸O¡, który p∏ywa∏ u nas od roku 1960. Wymon-towanà maszyn´ parowà przekazano do MuzeumNarodowego w Gdaƒsku, a ciàgle sprawny kocio∏ pa-rowy do Szczeciƒskich Zak∏adów Pralniczych.Od 1 lipca 1974 roku przeszliÊmy ze Zwiàzku Zawo-dowego Marynarzy i Portowców do Zwiàzku Zawo-dowego Metalowców. Janusz Anders, pracownikz kad∏ubowni, w 1978 roku zosta∏ Metalowcem Roku.˚eby nie zapomnieç, ˝e dawniej mieliÊmy szeÊcio-

dniowy tydzieƒ pracy, warto zauwa˝yç jakim dobro-dziejstwem stawa∏y si´ pierwsze wolne soboty.W 1974 roku mieliÊmy ju˝ szeÊç sobót wolnych,a w roku 1977 – a˝ dwanaÊcie!Ciàg∏y niedobór wykwalifikowanych spawaczy zmu-sza∏ do ustawicznego ich szkolenia. Ka˝dego rokukursy spawaczy koƒczy∏o ponad 40 s∏uchaczy. WieludoÊwiadczonych spawaczy zdobywa∏o tak˝e upraw-nienia spawalnicze PRS i Urz´du Dozoru Technicz-nego. Z has∏em Tak – dla si∏y logiki, nie – dla logiki si∏y 25czerwca 1976 roku mia∏ miejsce przestój z powodupodwy˝ek cen. Jego nast´pstwem by∏o zwolnieniedyscyplinarne 16 pracowników za udzia∏ w strajku,a 53 pracownikom wr´czono wypowiedzenie w trybieustawowym.

Bliêniacze statki, bliêniacze zawody i cz´ste mandaty dla dyspozytorów

29

16 listopada 1978 roku przyby∏ do stoczni gen. Woj-ciech Jaruzelski by wr´czyç Order Sztandaru PracyI Klasy dla za∏ogi.Prze∏omowym wydarzeniem tej dekady by∏o rozpo-cz´cie 19 sierpnia 1980 roku strajku solidarnoÊcio-wego ze strajkujàcymi ju˝ zak∏adami. Wy∏oniono Za-k∏adowy Komitet Strajkowy. Opracowano 36 postu-latów. Na ca∏à Polskà s∏awne sta∏o si´ stoczniowe ha-s∏o Socjalizm – tak, wypaczenia – nie!Strajk zakoƒczy∏ si´ 30 sierpnia podpisaniem poro-zumienia SOLIDARNOÂCI reprezentowanej przezMariana Jurczyka ze stronà rzàdowà, którà w Szcze-cinie reprezentowa∏ Kazimierz Barcikowski.

W niedziel´ 13 grudnia 1981 roku na terenie ca∏egokraju wprowadzono stan wojenny, a nast´pnegodnia stoczniowcy podj´li strajk okupacyjny zak∏adu.Po inwazji ZOMO na wyspy Dolnà i Górnà Okr´to-wà stocznia zosta∏a poddana rygorom stanu wojen-nego, a 18 grudnia oficjalnie zmilitaryzowana. Wie-lu stoczniowców zosta∏o zwolnionych z pracy, inter-nowanych bàdê uwi´zionych. Skazani wyrokiem sà-du wojskowego otrzymali po 3 oraz 3 i pó∏ roku wi´-zienia (Jerzy Soko∏owski, Waldemar Soko∏owski,Zdzis∏aw Poll, Waldemar Nakielski, RyszardSamotyj), ale przewodniczàcy Komitetu Strajkowe-go w stoczni, Józef Kalemba zosta∏ skazany na 5 lat.W nieca∏y rok póêniej, 18 paêdziernika 1982 rokupowo∏ano Komitet Za∏o˝ycielski NSZZ Stoczniow-ców SSR. Równolegle w podziemiu do roku 1989dzia∏a∏ reaktywowany przez stoczniowców NSZZSOLIDARNOÂå.

W dziesiàtà rocznic´ wydarzeƒ Grudnia 1970 roku –ju˝ po og∏oszeniu stanu wojennego – ods∏oni´to naterenie stoczni obelisk z kotwicà oraz tablic´ pamiàt-kowà z napisem O godnoÊç cz∏owieka autorstwa Tomasza Gadomskiego.

W owym czasie ciekawà inicjatywà socjalnà, wycho-dzàcà naprzeciw powszechnemu zapotrzebowanium∏odzie˝y, by∏o uruchomienie Funduszu Akcji So-cjalnej M∏odzie˝y, dzi´ki któremu zarobione Êrodkimo˝na by∏o przeznaczyç na cele socjalne takie jakwczasy, wycieczki, a tak˝e budow´ jachtów dla jacht-klubu GRYFIA. Z innych inicjatyw socjalnych nale˝y odnotowaç bu-dow´ w 1975 roku w czynie spo∏ecznym OÊrodkaWypoczynkowego w Baniewicach. Zagospodarowa-no tak˝e pla˝´ i przy pomocy wojska zbudowano tamdrewniany pomost. Du˝ym zainteresowaniem cie-szy∏y si´ wczasy nad morzem i w górach. W drugiejpo∏owie lat 70. w oÊrodku wypoczynkowym w Pogo-rzelicy wypoczywa∏o corocznie ponad 1000 stocz-niowców z rodzinami, a 400 w Karpaczu. W wynikukonkursu w 1980 roku OÊrodek Wypoczynkowyw Pogorzelicy otrzyma∏ nazw´ STOCZNIOWIEC.

Stoczniowcy nie pozostawali oboj´tni na problemy rodzinnego miasta. Cz´sto podejmowali na jegorzecz ró˝ne czyny spo∏eczne, szczególnie na osie-dlach z licznym skupiskiem stoczniowców (budowaboisk sportowych, urzàdzeƒ rekreacyjnych itp.). Kie-dy Szczecin zaatakowa∏a ostra zima na prze∏omie ro-ku 1978 i 1979, tonàcemu w zwa∏ach Êniegu miastuz pomocà pospieszyli pracownicy stoczni i wsparlis∏u˝by komunalne w akcji odÊnie˝ania.Dla upami´tnienia i uczczenia wa˝nych wydarzeƒhistorycznych pracownicy Wydzia∏u Odlewni orazÊlusarni wielokrotnie wykonywali spo∏ecznie bardzoskomplikowane odlewy oraz konstrukcje. Oni to wy-konali krzy˝ umieszczony na cmentarzu w Siekierkach

GRYFIA otrzymuje Order Sztandaru Pracy I Klasy od Rady Paƒstwa w uznaniu wybitnych zas∏ug (1978 rok)

30

upami´tniajàcy poleg∏ych ˝o∏nierzy podczas forso-wania Odry, a tak˝e tablic´ pamiàtkowà dla jednegoz oddzia∏ów walczàcych o niepodleg∏oÊç w czasiewojny. Wykonany w stoczni maszt-krzy˝ Tym, którzynie powrócili z morza oraz stalowy Krzy˝ Katyƒskistan´∏y na Cmentarzu Centralnym, a tablica z bràzuzawis∏a na bramie Stoczni Szczeciƒskiej, na placuOfiar Grudnia 1970 roku. Do tego nale˝y do∏o˝yçpopiersie marsza∏ka Józefa Pi∏sudskiego, które jesteksponowane przy Placu Sprzymierzonych i tablic´z bràzu wykonanà po zamordowaniu przez SB ks.Jerzego Popie∏uszki, umieszczonà na grobie przykoÊciele parafialnym w Warszawie ˚oliborzu. Jakwidaç, potrafimy nie tylko remontowaç i budowaçstatki.

Poprawi∏a si´ sytuacja mieszkaniowa stoczniowychrodzin, bowiem w tym dziesi´cioleciu wiele z nichotrzyma∏o klucze do mieszkaƒ na osiedlu Kalinyi Przyjaêni.W 1977 roku niema∏ym nak∏adem Êrodków urucho-miono zak∏adowy tucz trzody chlewnej w Dobropo-lu. W rok póêniej z chowu Êwiƒ zrezygnowano. Po-dobne przedsi´wzi´cie, którego tak˝e rych∏o zanie-chano, podj´∏a stocznia ju˝ wczeÊniej, w 1957 rokuw Glinnej. Tamta lekcja, jak widaç, niewiele nas na-uczy∏a. W stanie wojennym stocznia przej´∏a tak˝e niektórefunkcje handlu detalicznego zaopatrujàc za∏og´w szerokà gam´ podstawowych, acz deficytowych to-warów spo˝ywczych i przemys∏owych.

Dzieƒ po wprowadzeniu stanu wojennego – proklamacja strajku okupacyjnegow stoczni (1981 rok)

31

Budowa tunelu do spawania pod wodà (1978 rok)

GÖTZ VON BERLICHINGEN – dostawienie wstawki do cz´Êci rufowej (1977 rok)Ni˝ej: podniesienie bandery na kutrze OR-30 dla Wysp Owczych (1976 rok)

32

WI¸A – pierwszy przed∏u˝ony w stoczni statek (1977 rok)

Naprawa jednostki WARSZAWApo kolizji z innym statkiem (1975 rok)

Kontenerowiec DONAR – przed∏u˝enie (1980 rok)

19831992

CzwarteDziesi´ciolecie

34

Czwarte Dziesi´ciolecieCzwarte dziesi´ciolecie zacz´∏o si´ od kolejnegosukcesu w przed∏u˝eniu o 12,60 m kontenerowcaTHUNAR bandery zachodnioniemieckiej, a zaraz ponim by∏ HOLMSLAND. Oprócz przed∏u˝enia pod-wy˝szono tak˝e pok∏ad o jeden metr.Przed∏u˝enia te zbieg∏y si´ z wizytà 5 stycznia 1983 rokukierownika Urz´du Gospodarki Morskiej Jerzego Ko-rzonka i wa˝nà decyzjà o charakterze politycznym, ja-kà by∏a demilitaryzacja stoczni 25 stycznia 1983 roku. Pó∏ roku póêniej mia∏o miejsce nast´pne przed∏u˝e-nie – statku WOTAN. Korzystajàc z poprzednich do-Êwiadczeƒ, kad∏ubowcy dla u∏atwienia prac wykonaliwstawk´ z mi´dzypok∏adem na sprz´t kad∏ubowo-spawalniczy. Technologicznym majstersztykiem by∏opodniesienie panamskiego statku ANITRA i przenie-sienie go na p∏yt´ GP-2 przez 300-tonowy ˝uraw p∏y-wajàcy MAJA. W 1984 roku przed∏u˝ono jednostk´NORDFELD, zaÊ w 1990 roku – SUNNUBERG. W tym samym roku w listopadzie podj´to przebudo-w´ wycofanego z eksploatacji latarniowca ELBE 2z 1912 roku na luksusowy jacht wycieczkowyATLANTIS. Jachtem tym dowodzi∏ m.in. znakomity˝eglarz, bohater rejsu dooko∏a Êwiata Krzysztof Ba-ranowski.W 1996 roku zosta∏a podj´ta budowa trawlera dla Is-landii. Chrzest odby∏ si´ 10 stycznia 1987 roku, a sta-

tek otrzyma∏ nazw´ JON FINNSSON. Trawler tenna Mi´dzynarodowych Targach Poznaƒskich w 1987roku uzyska∏ tytu∏ Junior Eksportu. Wzbudzi∏ uzna-nie i podziw w Islandii. Z nowych budów nale˝y od-notowaç budow´ w 1987 roku kad∏ubów trawlerówTR-502 i TR-503 dla Norwegii.Przypomnijmy, ˝e remonty okr´tów wojennych niesà dla naszej stoczni ˝adnà nowoÊcià. Stocznia re-montowa∏a bardzo du˝o jednostek dla floty radziec-kiej i polskiej. Rekordowym rokiem by∏ 1986, kiedyudzia∏ remontów dla wojska w ca∏oÊci sprzeda˝y wy-niós∏ a˝ 23%, zaÊ pod wzgl´dem iloÊci rekordowy by∏rok 1990, wyremontowano wówczas 28 jednostek.

W tym dziesi´cioleciu remontowaliÊmy du˝à iloÊçstatków bandery NRD. Jako ciekawostk´ nale˝y od-notowaç, ˝e jednostka JEDERKOSMONAUT DERDDR SIGMUND JÄHN pobi∏a rekord d∏ugoÊci na-zwy statku w historii stoczni.

Z okazji 35-lecia w amfiteatrze odby∏y si´ huczneuroczystoÊci po∏àczone z wr´czeniem wysokich od-znaczeƒ paƒstwowych oraz udzia∏em czo∏owych arty-stów estrady i scen polskich. Uczestnicy tych uroczy-stoÊci z ∏ezkà w oku wspominajà tamten jubileusz,bowiem by∏ to okres kiedy stocznia plasowa∏a si´w czo∏ówce zak∏adów przemys∏owych w kraju, a p∏a-ce pracowników by∏y najwy˝sze w województwie.

Trawler JON FINNSSON (1987 rok)

35

Przygotowywanie terenu Wyspy Dolnej Okr´towej pod planowane inwestycje – brykieciarnia przed zburzeniem (1986 rok)

WejÊcie do eksploatacji wybudowanego w stoczni promu GRYFIA II (1983 rok)

Na tytu∏owej stronie rozdzia∏u:u góry – uruchomienie zakupionego w Wielkiej Brytanii nowoczesnego komputera ICL w zmodernizowanym budynku oÊrodka obliczeniowego (1987 rok)u do∏u – JULIUS GEIRMUNDSSON – rekord wielkoÊci i wartoÊci z∏owionych ryb w Islandii (1990 rok)

36

Ciekawà oraz udanà operacj´ wyj´cia silnika g∏ównegoi wstawienia nowego przeprowadzono w 1988 rokuna statku KASZUBY II nale˝àcym do TRANSOCE-ANU. W tym samym roku przeprowadzono udaneoperacje przed∏u˝enia dwóch trawlerów islandzkich– BREKI i SNORRI STURLSON.Zbudowany w stoczni trawler TR-504 JULIUS GEIRMUNDSSON pobi∏ w 1990 roku w Islandii re-kord w wielkoÊci po∏owów i wartoÊci z∏owionych ryb.W rok póêniej podpisany zosta∏ kontrakt na budow´kad∏uba trawlera TR-505 dla Norwegii.

W jubileuszowym roku 40-lecia stoczni nie by∏o wiel-kiej fety, ale by∏a wyt´˝ona praca np. przy przebudowie∏adowni stojàcego w ÂwinoujÊciu masowca CAPTAINGEORGE TSANGARIS.

Stocznia zawsze mia∏a na wzgl´dzie indywidualnewymagania ka˝dego z klientów. Nawet te nietypowe.Przyj´to zlecenie od amerykaƒskiego armatora, któ-ry postawi∏ warunek, ˝e podstawi statek do stoczni,je˝eli na ka˝dego z cz∏onków za∏ogi zostanà zapew-nione toalety w proporcji 1 do 4.

Z nowych nabytków tego dziesi´ciolecia warto odno-towaç oddanie do eksploatacji 16 maja 1983 rokumotorówki o szeÊciu grodziach wodoszczelnychBOGDA. W roku nast´pnym oddano tak˝e zbudo-wany w stoczni prom GRYFIA II. Sukcesem stoczni w 1986 roku by∏o zaj´cie pierwsze-go miejsca wÊród 22 zak∏adów pracy naszego woje-wództwa w eliminacjach konkursu Made in Poland.Odnotowano te˝ wysokà, dziewiàtà pozycj´ stoczniw grupie najwi´kszych eksporterów w kraju.

Z zadaƒ inwestycyjnych odnotowaç nale˝y przy∏àczeniestoczni do nowego êród∏a zasilania przez terenStoczni Szczeciƒskiej i Odr´ do Nabrze˝a Gdyƒskiegooraz budow´ przyczó∏ków promowych na WULKA-NIE i Wyspie Górnej Okr´towej. Dla produkcji, dladostarczenia do celów technologicznych suchego,pozbawionego wilgoci powietrza zakupiono we W∏o-szech kompresory Ingersoll Rand. Na Wyspie Dolnej Okr´towej, przygotowujàc terenpod przysz∏e inwestycje, wysadzono najpierw w 1983roku komin, a dwa lata póêniej ca∏à brykieciarni´.D∏ugo czekano na t´ chwil´, w której 14 stycznia1986 roku zosta∏a podpisana umowa ze Stocznià im.Komuny Paryskiej na budow´ doku 15 000 t, któryumo˝liwi∏ remont czterdziestotysi´czników. Dokprzeholowano do stoczni w 1988 roku do wyposa˝e-nia we w∏asnym zakresie. By∏ to najwi´kszy zakupw dziejach stoczni. W zwiàzku z posadowieniem do-ku, na Wyspie Dolnej Okr´towej (WDO) przepro-wadzone zosta∏y intensywne prace, poczàtkowo re-fulacyjne (obwa∏owanie i wype∏nienie piaskiemz urobku), nast´pnie utwardzenie gruntu metodàwybuchowà (przemieszanie urobku z torfiastà war-stwà nienoÊnà). W 1990 roku odby∏o si´ pierwsze do-kowanie na nowym, najwi´kszym w stoczni doku.Zadokowano statek-przetwórni´ POMORZE nale-˝àcy do TRANSOCEANU.Zaraz za tym posz∏o przygotowanie inwestycyjne za-plecza doku. W 1991 roku oddano do eksploatacjiNabrze˝e Mazowieckie (wyposa˝eniowe) oraz bu-dynki dla Wydzia∏u Konserwacji (magazyn i mieszal-nia farb) na WDO. Mocnym akcentem inwestycyj-nym czwartego dziesi´ciolecia stoczni by∏o oddaniedo eksploatacji Hali Kiessa (hali czyszczenia i malo-wania pokryw lukowych) na WDO. Pozwoli∏a ona nawykonywanie Êrutowania i malowania szeÊciu po-kryw na dob´ w systemie przeciwwybuchowym.W 1986 roku podj´to przebudow´ budynku G-202dla monta˝u komputera ICL.Sukcesem stoczniowych s∏u˝b inwestycyjnych i ener-getycznych w tym dziesi´cioleciu by∏o tak˝e wyniesie-nie rurociàgów ciep∏owniczych na estakady. Naszekot∏ownie przesta∏y wreszcie podgrzewaç wod´ zale-gajàcà w kana∏ach energetycznych i w Odrze. Na po-czàtku lat 90. zmodernizowano kad∏ubowni´ oraz wy-posa˝ono jà w nowoczesnà, sterowanà komputerowomaszyn´ do automatycznego ci´cia blach. Zastàpio-no tak˝e stare oprogramowanie komputera ICL no-wym – znacznie przyjaêniejszym u˝ytkownikowi.

Przed∏u˝enie statku NORDFELD o 8,5 metra (1984 rok)

37

Wa˝nym wydarzeniem dla stoczniowców by∏y prze-prowadzone 26 stycznia 1983 roku wybory do NSZZStoczniowców Pracowników SSR, którego przewod-niczàcym zosta∏ Maciej Manicki. Po nich mia∏y miej-sce nast´pnie wybory do stoczniowego samorzàdu,którego przewodniczàcym zosta∏ Andrzej Stefanik.Pos∏em w Sejmie IX Kadencji, 13 paêdziernika 1985roku zosta∏ stoczniowiec – mistrz Józef Suchecki.

Kierownik Urz´du Gospodarki Morskiej ministerAdam Nowotnik zarzàdzeniem nr 22 z dnia 5 czerw-ca 1987 roku uzna∏ nieoficjalny dotàd przydomekGRYFIA za cz´Êç sk∏adowà pe∏nej nazwy przedsi´-biorstwa. Odtàd oficjalna nazwa firmy brzmi: Szcze-ciƒska Stocznia Remontowa GRYFIA.15 grudnia 1988 odby∏a si´ konferencja zak∏adowaNSZZ Stoczniowców Pracowników SSR GRYFIAzrzeszajàcego 1748 stoczniowców. Przewodniczàcymzwiàzku zosta∏ ponownie wybrany Boles∏aw Gronkowski.Na prze∏omie marca i kwietnia 1989 roku stocznio-wiec wywodzàcy si´ z Wydzia∏u Kotlarsko-Rurar-skiego, dzia∏acz OPZZ, przewodniczàcy FederacjiZwiàzków Zawodowych Przemys∏u Remontu i Bu-dowy Statków Maciej Manicki zasiad∏ przy Okrà-g∏ym Stole b´dàcym prze∏omowym momentemw dziejach powojennej Polski.

Kolejnym wa˝nym wydarzeniem, na które czeka∏owielu stoczniowców, by∏o ujawnienie si´ 10 lutego1989 roku NSZZ SOLIDARNOÂå. 2 listopada 1989roku nastàpi∏a rejestracja tego zwiàzku w ZarzàdzieRegionu Pomorza Zachodniego NSZZ SOLIDAR-NOÂå. Pierwszym przewodniczàcym zosta∏ Wies∏awMilewski. Zwiàzek liczy∏ wówczas 16 cz∏onków.Zwiàzkowi przewodniczyli póêniej tak˝e KazimierzDomozych oraz Andrzej Wiatr.Nie ma gospodarnoÊci bez SOLIDARNOÂCI – g∏osi∏ohas∏o przewodnie Zak∏adowej Komisji ZwiàzkowejNSZZ SOLIDARNOÂå.Jako alternatywa dla dzia∏ajàcych ju˝ zwiàzków po-wstaje NSZZ SOLIDARNOÂå ‘80. To wyraz prote-stu przeciwko wypaczeniom pierwotnych idei zwiàz-ku, a powsta∏ym w wyniku porozumieƒ Okràg∏egoSto∏u. W celu odró˝nienia zostaje dodany liczebnik‘80 do nazwy zwiàzku i we wrzeÊniu 1991 roku do-chodzi do jego rejestracji, a we w∏adzach KomisjiKrajowej zasiada m.in. Ryszard Ânieg, który nadwie kadencje obejmuje stanowisko przewodniczà-cego zwiàzku w stoczni. 13 marca 2002 roku prze-wodniczàcym Zak∏adowej Komisji ZwiàzkowejNSZZ SOLIDARNOÂå ‘80 zosta∏ Ryszard Bor-kowski. Pe∏ni on równie˝ funkcj´ cz∏onka KomisjiKrajowej.

Przeholowanie trawlera TR-502 (1988 rok)

38

W wyniku referendum zostaje odwo∏ana Rada Pracownicza, a po przeprowadzeniu wyborów powo∏ananowa. Wskutek jej radykalnych dzia∏aƒ, pomimonieprzychylnego stanowiska dyrekcji, rozpocz´toprzeorientowywanie stoczni z systemu gospodarkiplanowej na gospodark´ wolnorynkowà. W owymczasie aby zapewniç ciàg∏oÊç pracy, po utracie rynkustatków ZSRR musieliÊmy ca∏kowicie zmieniç spo-sób dzia∏ania – gwa∏townie nauczyç si´ funkcjono-waç tylko w oparciu o rynki zachodnie. W tym samym 1991 roku stoczniowiec, przewodniczàcyFederacji Zwiàzków Zawodowych Przemys∏u Remontui Budowy Statków Maciej Manicki zostaje wybranyna pos∏a RP II kadencji.

12 grudnia 1992 roku w ramach konsolidacji zwiàz-ków zawodowych bran˝y gospodarki morskiej po-wstaje w stoczni Wolny Zwiàzek Zawodowy Pracow-ników Gospodarki Morskiej. Przewodniczàcymzwiàzku zostaje wybrany Boles∏aw Gronkowski.

Olbrzymie sukcesy w ró˝nych dziedzinach odnoto-wa∏a w tej dekadzie nasza szko∏a. Zespó∏ Szkó∏ Zawodowych im. Józefa Wybickiego w 1986 roku, tj.w rocznic´ swojego 25-lecia, zajà∏ czo∏owe miejscew kraju. Z innych dobrodziejstw socjalnych nale˝yodnotowaç wyjazdy stoczniowych dzieci na koloniedo Prerow w NRD.WÊród stoczniowców ujawni∏ si´ d∏ugodystansowiec –szyper Zbigniew Bogdanowicz, odnoszàcy liczne suk-cesy na bardzo d∏ugich dystansach (ponad 100 km) w kraju i zagranicà. Cz∏onkowie klubu motorowego,dzia∏ajàcego w stoczni, zorganizowali ciekawy Rajdpo s∏oƒce, w którym wzi´∏o udzia∏ 20 za∏óg samocho-dowych. W obecnoÊci jedynie s´dziów, bez widzów na trybu-nach stadionu KS ARKONIA, by∏y pracownik Wy-dzia∏u Dokowego Edmund Banik dla uczczenia 10-lecia SOLIDARNOÂCI przebieg∏ dystans maratonuw 5 godzin i 17 minut. Nie by∏oby w tym nic dziwne-go, gdyby nie emerytalny wiek biegacza.Z wielkim smutkiem w dobiegajàcej koƒca czwartejdekadzie przyj´li stoczniowcy wiadomoÊç o tragicz-nej Êmierci dyrektora Józefa KwaÊniuka. Kierowni-kiem tymczasowym firmy zosta∏ Aleksander Kar-bowniczek, a od 1991 roku pierwszym dyrektoremnaczelnym wybranym poprzez konkurs ofert zostajeTomasz Gadomski.

Przeholowanie doku nr 5 do GRYFII (1988 rok)

St´pka pod dok p∏ywajàcy nr 5 dla GRYFII (1988 rok)

39

SUNNUBERG – w czasie prac przy przed∏u˝eniu (1989 rok)

Pierwsze dokowanie na doku nr 5 (1990 rok)

ATLANTIS – jacht pasa˝erski dla niemieckiego armatora (1985 rok)

40

Prace przy umacnianiu nabrze˝y na Wyspie Dolnej Okr´towej (1989 rok)

106 rodzin stoczniowców otrzyma∏o mieszkania w nowo wybudowanym bloku przy ulicy ¸ab´dziej (1990 rok)

Hala D 305 w budowie (1991 rok)

19932002

PiàteDziesi´ciolecie

42

Piàte Dziesi´cioleciePoczàtek piàtej dekady dzia∏alnoÊci przyniós∏ smutnàwiadomoÊç o zatoni´ciu na Ba∏tyku polskiego promuJAN HEWELIUSZ.Po raz pierwszy w historii stoczni przeprowadzono re-mont na masowcu ADVANTAGE armatora amerykaƒ-skiego z Filadelfii. Podj´to te˝ przebudow´ dwupok∏a-dowego promu armatora Deutsche Seereederei –DSR GREIFSWALD z Rostocku. Obok tego tak˝eprzebudow´ o du˝ym zakresie robót kad∏ubowych nastatku GEO MILEV dla armatora bu∏garskiego.Podczas budowy drugiej nitki Trasy Zamkowej, przynasuni´ciu mostu na Odrze, do prac wykorzystanotrzy pontony wyprodukowane w naszej stoczni.

W 1993 roku zacz´∏y do stoczni powracaç statki banderyrosyjskiej i krajów dawnych republik nadba∏tyckich.Sukcesem zakoƒczy∏ si´ remont masowców DON-NINGTON i DALLINGTON (1995 rok) armatoraangielskiego. Dzi´ki doÊwiadczeniu i wiedzy pracow-ników by∏ mo˝liwy monta˝ steru – bez dokowania –na szwedzkim masowcu STELLA BALTIC (3 085DWT).

W 1996 roku stocznia wygra∏a przetarg na budow´trzech promów samochodowo-pasa˝erskich dla ÂwinoujÊcia. Niebawem zakontraktowano czwartàjednostk´. St´pk´ pod pierwszy prom BIELIK Ipo∏o˝ono 8 marca 1997 roku, pod BIELIK II – 26paêdziernika 1997 roku, pod BIELIK III – 17 marca1998 roku, a pod BIELIK IV – 20 paêdziernika 1998roku. 28 stycznia 1998 roku pierwszy prom zosta∏przekazany ˚egludze Âwinoujskiej.

W 1996 roku mia∏o miejsce kolejne, drugie przed∏u˝enietrawlera armatora islandzkiego GUDMUNDUROLAFUR o 6,00 m. W tym samym roku na masowcuMARLIN wymieniono 317,5 t stali. Na statku TARPONpodj´to w 1997 roku gruntownà przebudow´. Wy-mieniono oko∏o 500 t stali. 20 sierpnia 1996 roku opuÊci∏y stoczni´ barki desantoweODS, które pobi∏y rekord postoju w stoczni (5 lat 19dni) i wskutek niewyp∏acalnoÊci armatora zosta∏yostatecznie zlicytowane do z∏omowania.W 1997 roku do remontu podstawiono specjalistycz-ny niemiecki statek ALEKSANDRIA, przeznaczonydo transportu samojezdnych portowych suwnic kon-tenerowych. W nast´pnym roku remontowaliÊmyspecjalistycznà jednostk´ do transportu i prze∏adun-ku kruszywa. W 1998 roku stocznia wygra∏a przetargna remont uniwersalnego drobnicowca KATANIAarmatora z Hamburga. Wymieniono 40 t stali.Ciekawà operacjà, przeprowadzonà po raz pierwszyna takà skal´ w stoczni w marcu 1998 roku, by∏o pa-sowanie 18-tonowego wa∏u na statku LAKE CAR-LING.W styczniu 1999 roku podpisany zosta∏ kontrakt naprzebudow´ trawlerów ALPHA i BETA dla armato-ra islandzkiego. Identyczny trawler VASILIJ LOZO-VSKIJ póêniej przebudowano dla armatora rosyj-skiego.W tym samym roku odby∏ si´ chrzest wybudowanegow stoczni promu TORGTIND dla armatora norwe-skiego.GRYFIA wygra∏a przetarg, og∏oszony w ramach nor-weskich zamówieƒ publicznych, stajàc w konkurencjiz elità mi´dzynarodowych stoczni.W stosunkowo krótkich odst´pach czasowych prze-prowadzono remonty najwi´kszych jednostek w histo-rii stoczni. 21 stycznia 1998 roku przyp∏ynà∏ na remontnajwi´kszy w historii GRYFII masowiec ATHINIO-TISSA o noÊnoÊci ponad 64 000 DWT. Pracownicystoczni wyremontowali kad∏ub, ∏adowni´ i maszynow-ni´. Remont nie wymaga∏ dokowania statku, a przypracach wykonywanych od zewn´trznej, podwodnejcz´Êci kad∏uba stocznia skorzysta∏a z us∏ug nurka.Natomiast rok 2000 zacz´to remontem najwi´kszychdokowanych jednostek w historii stoczni (noÊnoÊç 38295 DWT i d∏ugoÊci 222,48 m), serii jeziorowcówLAKE MICHIGAN, LAKE SUPERIOR, LAKE ON-TARIO i LAKE ERIE polsko-amerykaƒskiego arma-tora z New Jersey. Masowce te by∏y d∏u˝sze od dokunr 5.

BIELIK I dobija do przyczó∏ków przeprawy promowej w centrum ÂwinoujÊcia(lata 1998–1999)

43

Na tytu∏owej stronie rozdzia∏u u góry – LAKE SUPERIOR, LAKE MICHIGAN, LAKE ONTARIO, LAKE ERIE – najd∏u˝sze dokowane statki w historii stoczni (1999 rok)ni˝ej – STELLA BALTIC – demonta˝ steru bez dokowania jednostki (1995 rok)u do∏u – prom TORGTIND na doku nr 5 podczas prac konserwacyjno-malarskich (1999 rok)

Kad∏ub trawlera TR-505 wybudowany dla kontrahenta z Norwegii (1992 rok)Wy˝ej: ALPHA i BETA – po przebudowie (1999 rok)

44

W 2000 roku na niemieckim statku LYS CLIPPERpo raz pierwszy w stoczni wykonano malowanie far-bà ekologicznà. Przed∏u˝enie o 18,00 m i przesuni´cieo 11,40 m nadbudówki trawlera TORSTEINN z Islan-dii by∏o kolejnym majstersztykiem stoczniowców.

Na poczàtku 2001 roku podj´to pierwszy w historiistoczni remont platformy dêwigowej. By∏a to platformaHUBINSEL o d∏ugoÊci 49,00 m, szerokoÊci 30,45m i udêwigu 250 t, nale˝àca do armatora niemieckie-go. W ramach kontraktu naprawiono zdeformowanenogi platformy o d∏ugoÊci 50,00 m, Êrednicy 1,80m i wadze 80 t ka˝da. W tym samym okresie prze-prowadzono remont norweskiego masowca KIWIARROW (38 695 DWT).

Tankowiec BALTIC CARRIER (182,50 m d∏ugoÊcii 23,40 m szerokoÊci) podstawiono do remontu postaranowaniu go przez cypryjski frachtowiec. TERN –przewo˝àcy z Kuby na ¸otw´ cukier, wbi∏ si´ w bur-t´ tankowca u wybrze˝y Niemiec. W wyniku zderze-nia powsta∏a w nim dziura szerokoÊci oko∏o 20 me-trów. Stoczniowcy wymienili ∏àcznie prawie 200 t stali. Po zakoƒczonym remoncie armator podjà∏ de-cyzj´ o zmianie nazwy jednostki na BALTIC CHIEF.W paêdzierniku 2001 przetransportowano z WielkiejBrytanii sekcje kad∏uba nowego, 70-metrowego pro-mu pasa˝ersko-samochodowego TORGHATTEN.Zakontraktowany on zosta∏ dwa miesiàce wczeÊniej,przez tego samego armatora co TORGTIND. Spa-

wacze stoczniowi sekcje po∏àczyli w jednà, spójnàbry∏´ kad∏uba i jeszcze tego samego roku zosta∏ onzwodowany. Po ukoƒczeniu prac wyposa˝eniowychw drugiej po∏owie roku prom opuÊci∏ stoczni´ i po-p∏ynà∏ do Norwegii.Ju˝ od poczàtku 2002 rozpocz´to realizacj´ kilku du-˝ych kontraktów remontowych. GRYFIA wygra∏aprzetarg na remont niemieckiej jednostki ro-ro o d∏u-goÊci 128,80 m i noÊnoÊci 9 990 DWT SLOMAN TRA-VELLER. Stocznia odbudowa∏a spalonà w trzydnio-wym po˝arze nadbudówk´ rufowà, wykona∏a nowepokrywy lukowe ∏adowni oraz dwie rampy wjazdowe. Ogó∏em zakres prac na spalonej jednostce objà∏ wy-mian´ oko∏o 330 t konstrukcji stalowych i ponad 30 000 metrów kabli.Po kilku latach zabiegów uda∏o si´ mocnym akcen-tem wejÊç na rynek francuski. GRYFIA zrealizowa∏adu˝y kontrakt na remont czterech jednostek armatoraDELMAS. Ka˝dy z kontenerowców mia∏ 177,00m d∏ugoÊci i 28,00 m szerokoÊci, a zakres prac obej-mowa∏ ka˝dorazowo wymian´ oko∏o 100 t konstruk-cji stalowych na kad∏ubie, modernizacj´ ∏adowni podkàtem przewozu kontenerów 40-stopowych oraz re-mont pokryw lukowych. W kolejnoÊci remontowaneby∏y: KARIBA, PATRICIA DELMAS, KAMINA orazSUSANNE DELMAS.Na jednostce STORRINGTON armatora brytyjskiegowymieniono 300 t konstrukcji stalowych kad∏ubaoraz ∏adowni, a po pi´ciu latach nieobecnoÊciw stoczni na statku TARPON amerykaƒskiego

45

armatora wymieniono oko∏o 35 t stali oraz ponad200 m rur systemu za∏adunkowego o Êrednicy 400mm ka˝da.Skomplikowanym remontem zamykajàcym 50 latdzia∏alnoÊci stoczni, a jednoczeÊnie otwierajàcymnast´pnà dekad´ by∏ remont holenderskiej pog∏´-biarki GEOPOTES 14. Ta liczàca prawie 128 m jed-nostka by∏a dokowana przez oko∏o dwa miesiàce.

Od 1993 roku zmodernizowano kot∏ownie, zakupio-no nowe samochody osobowe, ci´˝arowe oraz pojaz-dy specjalistyczne, zmodernizowano instalacje do-starczajàce media, gruntowny remont przesz∏y stocz-niowe motorówki BALBINA oraz BOGDA – ∏àczniez wymianà nap´du, zainstalowano nowoczesnà tele-wizj´ przemys∏owà w celu monitorowania stoczni,zakupiono m.in. sprz´t spawalniczy, malarski, ratow-niczy oraz do ochrony Êrodowiska naturalnego przedzanieczyszczeniami.

STORRINGTON – 300 t wymienionej stali (2001 rok)Trawler TORSTEINN na ∏owiskach u wybrze˝y Islandii po przebudowaniu w GRYFII (1998 rok)

Na sàsiedniej stronie: remont statku BALTIC CARRIER (2001 rok)

46

Powy˝ej i obok: wyremontowany w GRYFIIstatek SLOMAN TRAVELLER

bez Êladów przebytego po˝aru (2002 rok)

Ni˝ej:amerykaƒski statek TARPON – wymiana 35 t stali

i ponad 200 m rur systemu za∏adunkowego (2002 rok)

47

Dwa z serii kontenerowców francuskiego armatora DELMAS –najwi´kszy kontrakt pierwszej po∏owy 2002 roku

Ni˝ej:masowiec MARLIN na doku nr 1 (1996 rok)

48

W 1997 roku dokonano znaczàcego post´pu w sferzeinformatyki w stoczni – zakupiono nowoczesny serwerHP 9000. Na jego bazie jest ciàgle rozbudowywanasieç komputerowa, a ponad 200 PC-tów z indywidual-nym oprogramowaniem dostosowanym do potrzebstoczni to ju˝ wynik, którego nie mo˝na si´ powstydziç.Do innowacyjnych osiàgni´ç stoczni nale˝a∏o w 1998roku wprowadzenie systemu nowych przepustekimiennych, tzw. kart zbli˝eniowych i komputerowe-go systemu rejestracji czasu pracy i kontroli dost´pu.

Od poczàtku istnienia stoczni interesowa∏y nas nowin-ki techniczne. Przy nabrze˝u stoczni przeprowadzonopróby z pojazdem MAGIS z Politechniki Szczeciƒskiej,s∏u˝àcym do prowadzenia badaƒ podwodnych, a tak˝esprawdzono mo˝liwoÊci korzystania z nowej odmianygazu palnego crylenu stosowanego do ci´cia stali.

Stocznia w tej dekadzie, szczególnie w jej drugiej po-∏owie, wysoko plasowa∏a si´ w rankingach zak∏adówwojewództwa. Równie˝ na rynku mi´dzynarodowymwzrasta∏o znaczenie stoczni, bowiem w 1997 rokuotrzyma∏a ona certyfikat jakoÊci ISO 9001.

Kolejny certyfikat ISO 45001 dla laboratorium zak∏adowego wr´czono 29 stycznia 1999 roku. W 2000roku stocznia otrzyma∏a certyfikat AQAP 110uprawniajàcy GRYFI¢ do przeprowadzania remontówokr´tów floty wojennej NATO. Natomiast 20 kwiet-nia 2001 roku GRYFIA otrzyma∏a certyfikat od Ro-syjskiego Morskiego Rejestru Statków.

Innym wa˝nym wydarzeniem by∏o zaproszenie dostoczni czo∏owych polskich dziennikarzy-maryni-stów, cz∏onków Klubu Publicystów Morskich. Co roku z okazji Dnia Dziecka odbywajà si´ rejsy promem GRYFIA II dla naszych pociech, po∏àczonez zabawà, muzykà i s∏odyczami, których nigdy niemog∏o zabraknàç. Podobna impreza pt. Otwarte Bra-my Stoczni organizowana jest z okazji Dni Morza.Stoczniowcy zapraszajà Szczecinian do zwiedzaniaGRYFII. Natomiast najwi´kszy zwiàzek zawodowyw stoczni SOLIDARNOÂå ‘80 organizuje coroczniem.in. dla swoich 720 cz∏onków wielkà majówk´w Baniewicach i Pogorzelicy. Z kronikarskiego obowiàzku nale˝y równie˝ podkreÊliçfakt pr´˝nej dzia∏alnoÊci w stoczni Wolnego ZwiàzkuPracowników Gospodarki Morskiej oraz NSZZ SOLIDARNOÂå.Z innych spraw spo∏ecznych, politycznych i kadrowychmajàcych wp∏yw na funkcjonowanie stoczni nale˝yodnotowaç kilka zdarzeƒ ostatniego dziesi´ciolecia. We wrzeÊniu 1993 roku stoczniowiec, by∏y pracownikWydzia∏u Kotlarsko-Rurarskiego pe∏niàcy funkcj´wiceprzewodniczàcego OPZZ Maciej Manicki zo-staje wybrany na pos∏a RP w Sejmie III kadencji.W 1994 dyrektorem naczelnym zosta∏ Marian Litwiniak. Nied∏ugo po obj´ciu przez niego stanowi-ska godne odnotowania jest zaproszenie do stoczniwszystkich naszych pionierów na okolicznoÊciowespotkanie. Dyrektor osobiÊcie odwiedzi∏ tych spo-Êród zaproszonych, którzy nie mogli przybyç zewzgl´dów zdrowotnych. Ich wzruszenia nie sposóbopisaç.

Pierwsze mi´dzynarodowe spotkanie agentów w stoczni (1997 rok)

49

19 czerwca 1994 po raz pierwszy po przemianachustrojowych 1989 roku stoczniowiec, przewodniczà-cy Wolnego Zwiàzku Zawodowego Pracowników Gospodarki Morskiej Boles∏aw Gronkowski zostajewybrany radnym miasta Szczecina II kadencji. W maju 1995 roku jako pierwszy w historii stoczniowiecz GRYFII, Maciej Manicki zostaje mianowany wiceministrem pracy i polityki spo∏ecznej. We wrzeÊniu 1996 roku w wyniku przeprowadzonychwyborów przewodniczàcym NSZZ SOLIDARNOÂåzosta∏ Stefan Kowalik. Pe∏ni∏ on tà funkcj´ dwie kaden-cje. Jego nast´pcà na tym stanowisku od marca 2002roku zosta∏ Zdzis∏aw Szczerbiƒski. Obecnie zwiàzekskupia w swoich szeregach ponad 80 stoczniowców.

Od poczàtku transformacji ustrojowej w Polscestocznia intensywnie realizowa∏a proces restruktury-zacji. W 1995 roku zosta∏o wszcz´te bankowe post´-powanie ugodowe. W wyniku ugody z Pomorskim Bankiem Kredyto-wym SA, Skarbem Paƒstwa oraz 390 firmami koope-rujàcymi z GRYFIÑ zredukowano zad∏u˝enie i przy-wrócono p∏ynnoÊç finansowà stoczni. Wskutek tegodyrektor Szczeciƒskiej Stoczni Remontowej GRY-FIA Marian Litwiniak zobowiàza∏ si´ do przekszta∏-cenia stoczni w Jednoosobowà Spó∏k´ Skarbu Paƒ-stwa.

Dostosowaç stoczni´ do rynku – takie credo wyg∏osi∏prezes zarzàdu Pawe∏ Sikorski. Z dniem 1 kwietnia1996 roku Szczeciƒska Stocznia Remontowa GRYFIA

– Przedsi´biorstwo Paƒstwowe zosta∏a przekszta∏conaw Szczeciƒskà Stoczni´ Remontowà GRYFIA Spó∏kaAkcyjna. Nastàpi∏y przekszta∏cenia w∏asnoÊciowew firmie, wyodr´bni∏y si´ oÊrodki wczasowe, utworzo-no spó∏k´-córk´ GRYFIA SERVICE, nieodp∏atnieprzekazano spó∏dzielni mieszkaniowej budynki miesz-kalne nale˝àce do stoczni, obni˝ono zatrudnienie,wprowadzono System Zarzàdzania JakoÊcià. Ostat-nia rata zad∏u˝enia zosta∏a sp∏acona w 1998 roku.We wrzeÊniu 1997 roku stoczniowiec, wiceministerpracy i polityki spo∏ecznej Maciej Manicki zostajewybrany na pos∏a RP IV kadencji.W 1998 roku zostaje stworzony i przyj´ty do realizacjiPlan rozwoju strategicznego Szczeciƒskiej Stoczni Re-montowej GRYFIA SA na lata 1999–2005. Po razpierwszy zostaje sformu∏owana misja stoczni: Do roku 2005 stocznia osiàgnie pozycj´ Êwiatowej klasy konkurenta w ga∏´zi komercyjnych remontów i budowy statków oraz osiàgnie pe∏ne wykorzystanieposiadanych Êrodków. By to u∏atwiç, do roku 2001stocznia podejmie reformy, by zapewniç trwa∏à ciàg∏oÊç realizacyjnà i akceptowalny poziom zy-sku w firmie, gdzie reformy b´dà podejmowane w takisposób, aby uczyniç firm´ atrakcyjnà dla inwestorów.Zarzàd ma s∏u˝yç za∏odze – stwierdzi∏ nowo miano-wany (21 czerwca 1998 roku) prezes stoczni JanuszJagielski. JednoczeÊnie z uznaniem wyrazi∏ si´ o zas∏u-gach swoich poprzedników. Prezes jako punkt honorupostawi∏ sobie zadanie doprowadzenia do konsolidacji

Hala Kiessa – oddanie do eksploatacji (1992 rok)

50

trzech stoczni: GRYFII, upadajàcej ju˝ wówczasPARNICY oraz MORSKIEJ ze ÂwinoujÊcia.

Stoczniowiec, przewodniczàcy Wolnego ZwiàzkuZawodowego Pracowników Gospodarki MorskiejBoles∏aw Gronkowski po raz drugi zasiad∏ w RadzieMiasta Szczecina III kadencji (rok 1998).Pod koniec 2000 roku funkcj´ p.o. prezesa zarzàduprzyj´∏a Maria Januszewicz (ówczesny dyrektorfinansowy), a rok póêniej stery stoczni przejmujeZbigniew Karkota (w latach 1989–2000 wiceprezeszarzàdu ASS). W 2002 roku prezesem zarzàdu SSRGRYFIA SA mianowany zosta∏ Kazimierz Wypy-chowski (w latach 1996–1998 cz∏onek zarzàdu SSRGRYFIA SA), a od maja za zarzàdzanie stocznià od-powiada Bogus∏aw Marzec (w latach 1997–2000prezes zarzàdu Morskiej Stoczni Remontowejw ÂwinoujÊciu).

20 kwietnia 2002 roku Boles∏aw Gronkowski zosta∏wybrany na wiceprzewodniczàcego Rady KrajowejWolnego Zwiàzku Zawodowego Pracowników Go-spodarki Morskiej – najwi´kszego zwiàzku zawodo-wego tej bran˝y w Polsce. Natomiast 24 maja 2002roku na V Kongresie OPZZ stoczniowiec, MaciejManicki zosta∏ wybrany przewodniczàcym Ogólno-polskiego Porozumienia Zwiàzków Zawodowych –najwi´kszej organizacji zwiàzkowej w Polsce. Wybórten wpisa∏ si´ w obchody 50-lecia SSR GRYFIA SA.

Jubileuszowy 600 numer gazety zak∏adowej GRYFIAsta∏ si´ cennym akcentem koƒczàcego si´ 50-leciadzia∏alnoÊci stoczni.

GUDMUNDUR OLAFUR – odp∏ywa po przebudowie do Islandii (1996 rok)

Prom GREIFSWALD po przebudowie (1994 rok)

OstatniePi´ciolecie

20022007

52

rok 2003Pierwsze miesiàce roku nie zawsze sà obfite w zlece-nia, tym razem by∏o inaczej. Styczeƒ w roku 2003 za-czà∏ si´ dla GRYFII dobrze. Pod koniec pierwszegomiesiàca przy nabrze˝ach i w dokach by∏o dwanaÊciestatków. Po pó∏torarocznej przerwie goÊciliÊmy sta-tek z rodziny jeziorowców. Na dwudziestodniowyremont przyp∏ynà∏ LAKE ONTARIO. Remont jed-nostki przed∏u˝y∏ si´ z powodu p´kni´cia wa∏u Êru-bowego. Du˝y zakres prac zlecono na polskiej jed-nostce UNIWERSYTET ÂLÑSKI i statku KAHLE-BERG armatora niemieckiego. Styczeƒ zamknà∏ si´pi´tnastoma zdanymi jednostkami. W lutym wyre-montowaliÊmy dziewi´tnaÊcie jednostek, w tymSTELLA VIKING. By∏a to przebudowa trwajàca odlistopada 2002 roku i najwa˝niejsza pozycja podwzgl´dem wartoÊci sprzeda˝y. Najpowa˝niejszymi chyba najciekawszym remontem by∏a praca naamerykaƒskim zbiornikowcu MARTHA A, który by∏podstawiony do stoczni w po∏owie marca. Wymieni-liÊmy na tej jednostce ponad 17 t stali w rzadkiejkonfiguracji: stal platerowana plus stal nierdzewnaplus stal. By∏a to pierwsza wymiana na takà skal´przy u˝yciu tej technologii w naszej stoczni. Marzeczakoƒczy∏ si´ zdaniem 16 jednostek. W kwietniu wy-remontowaliÊmy dwadzieÊcia siedem jednostek,w maju po remoncie stoczni´ opuÊci∏o dwadzieÊciastatków. Czerwiec zakoƒczy∏ si´ remontem dwu-dziestu jeden jednostek. Na rosyjskim trawlerze Kpt.

GORBATCHEV trwa∏a przebudowa. Z armatoremby∏y prowadzone rozmowy na temat remontuw GRYFII innych jednostek do po∏owu tuƒczyka,które zaowocowa∏y nast´pnymi zleceniami. Zarzàdstoczni przymierza∏ si´ do zakupu doku wielkoÊcidoku nr 1. Przeprowadzono inspekcje na dwóchobiektach znajdujàcych si´ na Malcie i w Szwecji.Ostatecznie jednak do zakupu nie dosz∏o. Dwudzie-stego pierwszego maja odby∏o si´ wyjàtkowe doko-wanie statku, którego ci´˝ar przekracza∏ dopusz-czalnà noÊnoÊç doku nr 1. Na okolicznoÊç dokowa-nia jednostki KENT MARINER zosta∏a opracowanaspecjalna instrukcja, a zgod´ na to nietypowe doko-wanie wyda∏ PRS i Urzàd Morski. KoniecznoÊçustawienia statku rufà do pirsu dokowego skompli-kowa∏a prace przy Êrubie i sterze. Ze wzgl´du na ci´-˝ar elementów i znacznà odleg∏oÊç od wody, pracedêwigowe polegajàce na demonta˝u i monta˝u sterui wa∏u Êrubowego prowadzone by∏y pod kierunkiempracowników W-1. Dêwig p∏ywajàcy DP-3, popular-nie zwany przez stoczniowców „Guciem”, by∏ przytych pracach nieodzowny.

Rok 2003 by∏ rokiem podj´cia decyzji o wstàpieniuPolski do Unii Europejskiej. Frekwencja w referen-dum unijnym wynios∏a 58,85%. 77,45% g∏osujàcychopowiedzia∏o si´ za przystàpieniem naszego krajudo UE, 22,55% odda∏o g∏os na „nie”. Pierwszegomaja 2004 roku Polska mia∏a wejÊç do Unii Europej-skiej. Cz∏onkostwo w UE wiàza∏o si´ z zaostrzeniemprzepisów m.in. dotyczàcych ochrony Êrodowiska.Z piaskowania przestawiliÊmy si´ na czyszczenie˝u˝lem pomiedziowym. Wymóg zastàpienia piaskuprzez ˝u˝el zosta∏ wymuszony przez inspektorówfarb ze wzgl´du na pozosta∏oÊci margla (glinki) popiaskowaniu. Urzàdzenia do piaskowania ró˝nymiÊcierniwami niczym si´ nie ró˝nià, wobec tego prze-stawienie si´ na nowe Êcierniwo nie sprawi∏o namk∏opotu.

Sprawy celne, podatkowe zacz´∏y podlegaç prawomunijnym. Skróci∏ sie czas dostaw urzàdzeƒ kupowa-nych w Europie Zachodniej. Normy europejskie by-∏y sukcesywnie wprowadzane przez Polski KomitetNormalizacyjny i stosowane zgodnie z wymagania-mi. W maju 2003 roku systemy jakoÊci wg zmienio-nych norm by∏y w trakcie opracowania. Czeka∏o nasich wdro˝enie i zg∏oszenie do ponownej certyfikacji.Dotyczy∏o to norm: ISO 9001:2000 i normy ENISO/IEC 17025:2000 dotyczàcej systemu jakoÊciw laboratoriach badawczych, które zastàpi∏y norm´PN-EN 45001.

26 lipca na swoim pierwszym posiedzeniu IV kaden-cji zebra∏a si´ Rada Nadzorcza SSR GRYFIA SA.W g∏osowaniu tajnym dokona∏a wyborów. W ich wy-niku przewodniczàcym zosta∏ Pawe∏ Sikorski, wice-przewodniczàcym Henryk Stasiak, sekretarzem Ja-ros∏aw Bogacki, cz∏onkami: Marek Klimkiewicz, Jó-zef Wojciech Planeta.

DELMAS i najwi´ksza remontowana rampa w stoczni (2003 rok)

53

na tytu∏owej stronie rozdzia∏u: u góry – KROSSFJORD odp∏ywa ze stoczni (2004 rok)u do∏u – okr´t podwodny podczas przeholunku (2007 rok)

LAKE ONTARIO – najd∏u˝szy statek zadokowany w stoczni (2003 rok);wy˝ej: Krzysztof Wnuk i S∏awomir Radomski zdali PELICANA... (2003 rok)

54

W lipcu oddaliÊmy armatorom po remoncie 21 jed-nostek. W tym czasie byliÊmy w trakcie budowydwóch konstrukcji stalowych. Konstrukcje te stano-wi∏y zadaszenie pok∏adów g∏ównych dwóch jedno-stek przeznaczonych do przewozu samochodów. FE-EDERSCANDIC i FEEDERBALTIC przyp∏yn´∏y dostoczni piàtego i dwunastego sierpnia i od tego czasuzacz´∏o si´ montowanie zadaszenia. Na ww. samochodowcach na ca∏ej d∏ugoÊci pok∏adug∏ównego zadaszenie stanowi∏o ochron´ dla przewo-˝onych pojazdów przed wp∏ywem czynników atmo-sferycznych oraz s∏onej wody. Projekt powsta∏ w Biu-rze Projektowo-Technologicznym stoczni przy zasto-sowaniu metody obliczeniowej elementów skoƒczo-nych (symulacja komputerowa si∏ dzia∏ajàcych nakonstrukcj´ w warunkach morskich). Stalowa kon-strukcja musia∏a byç bardzo wytrzyma∏a, a jednocze-Ênie bardzo lekka. Ci´˝ar zadaszenia nie przekracza∏51 t. Ca∏oÊç prac monta˝owych wykonana by∏a w re-kordowo krótkim czasie 13 dni. W tym przedsi´wzi´-ciu najwi´cej pracy w∏o˝yli pracownicy z wydzia∏ów:Kad∏ubowego, Âlusarskiego, Konserwacji i Elek-trycznego. Konstrukcja przesz∏a celujàco testysprawdzajàce wytrzyma∏oÊç podczas sztormu przy si-le wiatru 9 stopni Beauforta. Kolejna bliêniacza jed-nostka FEEDERMATE nale˝àca do niemieckiegoarmatora E.H. Harms zosta∏a zadokowana w dokunr 3 i poddana standardowemu remontowi mi´dzy-klasowemu. Remont dotyczy∏ m. in. linii wa∏u nap´-dowego, uk∏adu sterowego. FEEDERMATE, FE-EDERBALTIC i FEEDERSCANDIC to jednostki ty-pu ro-ro, o d∏ugoÊci 99,90 m i zanurzeniu 5,40 m.Ka˝da z jednostek mo˝e przewoziç do 850 samo-chodów.W sierpniu równie˝ wyremontowaliÊmy 21 jedno-stek. Dwudziestego szóstego sierpnia na dok nr 1wszed∏ statek armatora angielskiego DURRING-TON, na którym wymieniliÊmy oko∏o 150 t stali. Za-∏oga stoczni by∏a poruszona wiadomoÊciami o plano-wanym remoncie jednostki armatora izraelskiego(po raz pierwszy goszczàcego w GRYFII) PELICAN I.Szykowa∏ si´ du˝y remont, kontenerowiec by∏ po ko-lizji, z du˝à dziurà na lewej burcie. Pod koniec wrze-Ênia w asyÊcie siedmiu holowników jednostka zacu-mowa∏a przy nabrze˝u stoczni. W trakcie kolizji zo-sta∏o uszkodzone poszycie burtowe w rejonie si∏ownioraz zbiorniki z paliwem ci´˝kim. Ca∏a maszynow-nia, pomieszczenia w rufowej cz´Êci jednostki, ∏a-downia nr 5 zosta∏y zalane mazutem i wodà. Do-szcz´tnie zosta∏ zniszczony pok∏ad ∏odziowy oraz po-szycie nadbudówki wraz z kabinami. Przed przystà-pieniem do remontu nale˝a∏o oczyÊciç maszynowni´z mazutu tak, aby mo˝na by∏o demontowaç urzàdze-nia si∏owni. Po wst´pnym oczyszczeniu jednostkistoczniowcom ukaza∏ si´ ogrom pracy do wykonaniaw bardzo napi´tym terminie. Do prac demonta˝o-wych przystàpi∏y wszystkie wydzia∏y funkcjonujàcew GRYFII oraz kooperanci. Do naprawy silnikag∏ównego i silników pomocniczych zaanga˝owanofirm´ Cegielski Serwis. W dziewiàtym miesiàcu zda-

liÊmy 26 jednostek. W paêdzierniku 16, a miesiàcpóêniej 15. Grudzieƒ zakoƒczyliÊmy zdaniem 11 jed-nostek.

We wrzeÊniu stocznia GRYFIA wygra∏a przetarg nanapraw´ zabytkowego, ˝eliwnego krzy˝a z Cmenta-rza Centralnego. Brygada METALOCK z wydzia∏uW-1 w sk∏adzie: Kazimierz Hryniewicz, AndrzejGarski, Sebestian Kurzawa pod nadzorem AndrzejaKrajewskiego zast´pcy kierownika wydzia∏u, doko-na∏a naprawy. Miejsca p´kni´ç na krzy˝u i cokolezszyto zszywkami Metalock, stukrotnie mocniejszy-mi od ˝eliwa. W naprawie uczestniczyli równie˝ pra-cownicy: W-3, W-6 oraz Wydzia∏u G∏ównego Mecha-nika. Warto wspomnieç, ˝e naprawa krzy˝a by∏a za-uwa˝ona przez media i przyczyni∏a si´ do reklamynaszej firmy. 29 paêdziernika o godz. 11 w obecnoÊcim.in. konserwatora zabytków pana Macieja S∏omiƒ-skiego i odwiedzajàcych nekropoli´, krzy˝ zosta∏ za-montowany, a pracujàcy stoczniowcy zostali nagro-dzeni oklaskami.

Pracownicy Stoczni stawiajà naprawiony krzy˝ na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie (2003 rok)

55

Dwudziestego trzeciego paêdziernika zosta∏y ustalo-ne szczegó∏y techniczne kontraktu na budow´ traw-lera dla norweskiego armatora Kunta W. Hamre.Trawler typu purse seiner przeznaczony zosta∏ do po-∏owu ryb ∏awicowych za pomocà niewodu (ciàgnionasieç w∏okowa) i okr´˝nicy. Wymiary jednostki: d∏u-goÊç 61,92 m, szerokoÊç 13,20 m, zanurzenie dopierwszego pok∏adu 5,50 m, drugiego 8 m. Dwupo-k∏adowy trawler zosta∏ wybudowany w GRYFII ∏àczniez pok∏adem ∏odziowym, dziobowym i mostkiem. Ka-d∏ub jednostki zosta∏ wykonany ze stali, nadbudówkaz aluminium. Jednostka mia∏a osiem ∏adowni z RSW(systemem utrzymywania ˝ywych ryb w ∏adowniach).Silnik g∏ówny oraz pomocniczy zosta∏y umieszczonena rufie. Trawler osiàga∏ pr´dkoÊç 16 w´z∏ów. GRYFIAwygra∏a ten przetarg konkurujàc z elità mi´dzynaro-dowych stoczni. Drugim kontraktem zawartym podkoniec roku by∏a budowa promu pasa˝erskiego dlaportu w Kristiansundzie w Norwegii. Wymiary tejjednostki nie by∏y du˝e: d∏ugoÊç ca∏kowita 15,05 m,szerokoÊç 5,50 m, zanurzenie do pok∏adu g∏ównego2,95 m. Prom osiàga∏ minimalnà pr´dkoÊç 10 w´z∏ówi by∏ przeznaczony do przewozu 70 osób. Prom zosta∏przystosowany do jednoosobowej obs∏ugi. Zosta∏ wy-posa˝ony w p´dnik o sile uciàgu minimum 300 kgz hydraulicznym przeniesieniem nap´du od silnikag∏ównego.

W listopadzie odby∏y si´ pomyÊlne audyty naszegoSystemu Zarzàdzania JakoÊcià pod kàtem wymagaƒzmienionej normy ISO 9001 i AQAP 110, przepro-wadzone przez audytorów instytucji certyfikujàcych:GERMANISCHER LLOYD CERTIFICATION,POLSKI REJESTR STATKÓW BIURO CERTY-FIKACJI – ZAK¸AD SYSTEMÓW JAKOÂCII ZARZÑDZANIA (dla AQAP 110). Audytorzyprzekazali rekomendacje do swoich biur certyfikacjii po akceptacji ze strony tych instytucji, przyznanoponownie certyfikaty dla naszego Systemu. W nowyrok wchodziliÊmy z budowà trawlera i promu pasa-˝erskiego dla Norwegów i sporym remontem na kon-tenerowcu PELICAN I, który w 2004 roku zmieni∏nazw´ na KESTREL I.

rok 2004Remont PELICANA I mia∏ potrwaç do koƒca grud-nia ub. r. Ze wzgl´du na rozszerzony zakres practerminu, niestety, nie uda∏o si´ dotrzymaç. Wed∏ugs∏ów prezesa Bogus∏awa Marca – nasza oferta by∏ana poziomie rynkowym tzn. kilka stoczni podawa∏opodobny termin i kwot´ za remont. Gdyby to onezdoby∏y kontrakt, okaza∏oby si´, ˝e przeliczy∏yby si´tak jak GRYFIA. MieliÊmy do wyboru, albo braç t´jednostk´ na warunkach, jakie nam wyznaczy∏ ry-nek, albo zrezygnowaç z tego zlecenia. Oprócz arcy-trudnej pracy przy KESTRELU I, stoczniowcy ci´˝-ko pracowali na jednostkach ROKIA DELMASi HEINASTE. W styczniu zamkn´liÊmy zlecenia na 15 remontowa-nych jednostkach, w lutym na 19. Marzec zamknà∏sie liczbà 16. Od dziewi´tnastego stycznia trwa∏ re-mont szwedzkiego statku PIONEER, na którym by∏do wykonania du˝y zakres prac. Na barce s∏u˝àcejdo transportu drewna wymieniono ponad 80 t stalii wykonano prace konserwacyjno-malarskie.

Nast´pnym remontowanym w naszej stoczni stat-kiem francuskiego armatora by∏a jednostka ROSADELMAS. By∏ to jeden z najwi´kszych remontóww owym czasie. Na pontonie nr 2 trwa∏ monta˝ ka-d∏uba trawlera oznaczonego symbolem PN-04 dlanorweskiego armatora. Blachy na t´ jednostk´ pro-filowane by∏y we wspó∏pracy ze Stocznià Szczeciƒ-skà Nowà i Stocznià Gdaƒskà. Kad∏ub trawlera zosta∏ zwodowany 14 kwietnia. Potej dacie rozpoczà∏ si´ kolejny etap wyposa˝aniajednostki w nowoczesne, nafaszerowane elektronikàurzàdzenia pochodzàce z rynku norweskiego (ca∏anawigacja, echosondy, windy hydrauliczne). Pierw-szego czerwca zosta∏a zamontowana nadbudówkana jednostce. Du˝o elementów wyposa˝enia zosta∏owyprodukowanych i dostarczonych przez krajowefirmy. Od poczàtku kwietnia do koƒca maja oddaliÊmy ar-matorom 45 jednostek. Na ROSA DELMAS, pi´ç-dziesiàt procent remontu stanowi∏y prace kad∏ubo-wo-Êlusarskie, jednà czwartà konserwacyjno-malar-skie. Na statku AASLAND norweskiego armatoraprzewa˝a∏y prace kad∏ubowo-Êlusarskie i stanowi∏yoko∏o 75%. Szesnastego kwietnia przyp∏ynà∏ dostoczni TELNES z Norwegii. By∏ to kolejny statekprzeznaczony do transportu kruszywa (bardzo po-dobny do remontowanego w sierpniu roku 2003statku TRIMNES). Du˝o pracy mieli kad∏ubowcyi Êlusarze. Powa˝ne remonty by∏y prowadzone nadwóch jednostkach: SPRING BOB i SPRING DELIarmatora holenderskiego. W czerwcu zdano po re-montach 25 statków.

FEEDERSCANDIC po przebudowie (2003 rok)

56

Z dniem 31 maja 2004 r. prezesem zarzàdu SSRGRYFIA SA zosta∏ wybrany Edward Stachoƒ. Nowyprezes zosta∏ powo∏any przez Rad´ Nadzorczà naIV kadencj´ zarzàdu po wygaÊni´ciu mandatu za-rzàdu III kadencji. Edward Stachoƒ w chwili obj´ciastanowiska mia∏ 46 lat. Prezes GRYFII ukoƒczy∏ naPolitechnice Szczeciƒskiej Wydzia∏ Budowy Maszyni Okr´tów, nast´pnie studia podyplomowe i dokto-ranckie z zakresu zarzàdzania przedsi´biorstwemi ekonomii na Uniwersytecie Szczeciƒskim. Napisa∏prac´ doktorskà zatytu∏owanà: „Analiza efektywno-Êci gospodarowania w przedsi´biorstwie przemys∏o-wym“. W trakcie dotychczasowej kariery zawodowejzajmowa∏ stanowiska prezesa zarzàdu w firmach:Marlex SA (1999-2004), Waryƒski-Famabud Sp.z o.o. (1998-1999), ZCh „POLICE“ SA (1994-1998), ZPO ODRA SA (1993-1994), by∏ dyrektoremtechnicznym w Zak∏adach W∏ókien ChemicznychChemitex Wiskord SA.Rada Nadzorcza podj´∏a uchwa∏´ rozpoczynajàcàwybór kandydata na cz∏onka zarzàdu. Do konkursuzg∏osi∏o si´ 11 kandydatów. Po podsumowaniu ocen,dnia 26 czerwca, Rada podj´∏a uchwa∏´ o wy∏onie-niu najlepszego kandydata, którym okaza∏ si´ Wal-demar Gill.

W lipcu wyremontowaliÊmy 24 jednostki, natomiastw sierpniu stoczni´ opuÊci∏o 18 statków. We wrze-Êniu zdaliÊmy 19 jednostek. Przyp∏ynà∏ francuskistatek ROXANE DELMAS z du˝ym zakresem prackad∏ubowych, konserwacyjnych, maszynowych i Êlu-sarskich. Pod koniec wrzeÊnia przyp∏ynà∏ DON-NINGTON, na którym równie˝ by∏ bardzo du˝y za-kres prac. Ostatnio ten statek odwiedzi∏ naszàstoczni´ latem 2002 roku. Na przed∏u˝enie i prze-budow´ przyp∏ynà∏ duƒski trawler KRUNBORG.Jednostka zosta∏a przed∏u˝ona o 7,8 m. W po∏owiewrzeÊnia nastàpi∏o w∏àczenie napi´cia i rozpocz´cieprób na budowanym dla Norwegów trawlerze PN-04. Armator za˝yczy∏ sobie metalizowanie jed-nostki cynkiem. KROSSFJORD (bo takà nazw´otrzyma∏) zosta∏ uroczyÊcie przekazany w∏aÊcicielo-wi 18 listopada.

Zwiàzek zawodowy NSZZ SOLIDARNOÂå ’80znajdowa∏ si´ w roku wyborczym. Nowym wyboromwg kalendarza wyborczego ustalonego przez Komi-sj´ Krajowà podlega∏y wszystkie struktury zwiàzko-we. W SSR GRYFIA SA odby∏y si´ wybory w komór-kach organizacyjnych (wydzia∏owych organizacji)natomiast 1 paêdziernika odby∏o si´ zebranie spra-wozdawczo-wyborcze, na którym zosta∏y wybranenowe w∏adze Zak∏adowej Komisji Zwiàzkowej.Przewodniczàcym zosta∏ (zas∏u˝ony i wieloletnidzia∏acz zwiàzku) Ryszard Borkowski. Wiceprze-wodniczàcym zosta∏ Jerzy Gerth. Wybrano jedno-czeÊnie ca∏y Zarzàd Zak∏adowej Organizacji Zwiàz-kowej (33 osoby) oraz 11-osobowe prezydium. Spo-Êród zebranych wy∏oniono 26 delegatów, którzy 23paêdziernika reprezentowali naszà zak∏adowà struk-

tur´ na Sprawozdawczo-Wyborczym Walnym Zgro-madzeniu Delegatów Regionu Zachodniopomor-skiego. Jedynym zg∏oszonym kandydatem, a jedno-czeÊnie zwyci´zcà okaza∏ si´ dotychczasowy prze-wodniczàcy Regionu Zachodniopomorskiego NSZZSOLIDARNOÂå ’80 Bogus∏aw Filarowicz.

We wrzeÊniu zdaliÊmy armatorom 14 statków. Paê-dziernik zamkn´liÊmy 17 jednostkami. WÊród nichnajwa˝niejsza by∏a przebudowa i przed∏u˝enie traw-lera armatora duƒskiego (w∏aÊciwie z WyspOwczych) KRUNBORG. W listopadzie zdaliÊmy 13jednostek, w grudniu 20 statków. WÊród nich by∏abudowa niewielkiego statku pasa˝erskiegoANGVIK. Du˝y zakres prac, g∏ównie kad∏ubowychby∏ na jednostce armatora kanadyjskiego CRUSA-DER. Zaawansowane równie˝ by∏y prace przy kon-strukcji zadaszeƒ na FEEDERMATE i FEEDERPI-LOT. Rozpocz´liÊmy budow´ wstawki na nast´pnytrawler z Wysp Owczych JUPITER. Tym razem jed-nostka po remoncie by∏a d∏u˝sza o 10,2 m. Zakoƒ-czenie tego remontu zaplanowano jednak ju˝ namarzec 2005 roku.

KRUNBORG podczas przebudowy (2004 rok)

57

rok 2005W styczniu oddaliÊmy po remontach 14 jednostek.W po∏owie pierwszego miesiàca roku zamontowa-ne by∏y zadaszenia na samochodowcach FE-EDERMATE i FEEDERPILOT. Stoczniowcy na-zwali te konstrukcje „dachami Pary˝a”. Samocho-dowce zawijajà do portów w Szwecji, Holandii,Niemczech i w Wielkiej Brytanii. Przewo˝one sa-mochody to auta wyprodukowane przez koncernyToyota i Volkswagen. Luty zamkn´liÊmy oddajàcarmatorom 10 wyremontowanych jednostek. Trwa-∏a przebudowa drobnicowca IDA RAMBOW, koƒ-czyliÊmy du˝y remont na norweskiej jednostceSHARPNES. W marcu zaczà∏ si´ remont jednostkiTERN dla armatora cypryjskiego. Na tankowcu by-∏y do wykonania prace rurarskie, maszynowe, kon-serwacyjne i elektryczne. Marzec zamknà∏ si´ zda-niem 15 jednostek. Najwi´kszym sukcesem by∏yjednak podpisane ju˝ w lutym kontrakty na budo-w´ pi´ciu patrolowców dla s∏u˝by ochrony Króle-stwa Norwegii. Kontrakty zawiera∏y zapis o mo˝li-woÊci zwi´kszenia zamówienia o pi´ç kolejnychjednostek. Bez wàtpienia pi´ç patrolowców budo-wanych przez GRYFI¢ okaza∏o si´ najwi´kszymkontraktem w historii stoczni. Statki b´dà przezna-

czone do realizowania ogólnych zadaƒ patrolo-wych wzd∏u˝ ca∏ego wybrze˝a Norwegii, w strefie24 mil morskich od linii brzegowej oraz zadaƒzwiàzanych z ratownictwem morskim i ochronàÊrodowiska. Jednostki b´dà mia∏y pok∏ad roboczyna rufie i b´dà wyposa˝one w ∏odzie ratunkowe.Nap´d g∏ówny zapewni im system spalinowo-elek-tryczny w którym dwa silniki elektryczne nap´dza-jà dwa p´dniki azymutalne na rufie. P´dniki praco-waç b´dà równie˝ jako stery poprzez zmian´ kàtanaporu Êrub. Nap´d przenoszony b´dzie od silnikaelektrycznego pracujàcego bez dynamicznych od-dzia∏ywaƒ na kad∏ub. Na dziobie jednostki b´dàposiadaç ster strumieniowy. Minimalny wymaganyuciàg na palu: 20 t. Jednostki b´dà spe∏niaç re-strykcyjne norweskie przepisy ochrony Êrodowiska.G∏ówne dane: d∏ugoÊç ca∏kowita 47,20 m, pr´dkoÊç16 w´z∏ów, zbiorniki paliwowe 107 m3, zbiornikiwody s∏odkiej 95 m3, pomieszczenia mieszkalne dla20 osób. Na budow´ jednego kad∏uba potrzeba 300t stali, na nadbudówk´ 20 t aluminium. Niewielkichrozmiarów prom dla armatora norweskiego ozna-czony symbolem PN-05 czyli ANGVIK zosta∏ odda-ny w terminie. Jednostk´ zbudowano zgodnie z do-kumentacja Norwegów. „P∏ywajàcy autobus”, botak te˝ by∏ nazywany, przeznaczony zosta∏ do prze-wozu 70 osób. D∏ugoÊç ca∏kowita jednostki uleg∏azmianie i ostatecznie wynosi∏a 15,40 m, szerokoÊç –5,50 m.

22 marca obchodzony jest na Êwiecie ÂwiatowyDzieƒ Wody. Wodà otoczona jest nasza wyspa.A jak sobie radzimy z uzyskaniem wody pitnej?W budynku Wydzia∏u G∏ównego Energetyka znaj-duje si´ ozonownia i to w∏aÊnie tam odbywa si´proces uzdatniania wody pitnej wydobywanej z g∏´-bokoÊci 40 m. Z Hydroforni na WGO, gdzie woda jest ju˝ wst´p-nie uzdatniona, przesy∏a si´ jà rurociàgami do sta-cji ozonowania. Tam w kolumnach kontaktowychmiesza si´ wod´ z ozonem i przepuszcza przezdwustopniowe filtry ˝wirowe dla wytràcenia resz-tek ˝elaza i manganu. Po uzdatnieniu na filtrach,woda jest ponownie ozonowana dla zabicia ewen-tualnie pojawiajàcych si´ bakterii i nast´pnie t∏o-czona pompà do wszystkich budynków na terenieWGO jako woda zdatna do picia – ozonowana.Praca ozonowni jest sterowana automatycznie,a maksymalne ciÊnienie wynosi 0,4 MPa. Woda g∏´-binowa jest wodà twardà, ale twardoÊç ta nie prze-kracza dopuszczalnej normy. Woda twarda jest wo-dà zdrowà dla organizmu. Dostarcza sporo makro-i mikroelementów, takich jak wapƒ, magnez, lit,cynk i kobalt. Stoczniowa woda jest co miesiàc ba-dana przez: Sanepid, Laboratorium Zak∏adowei Laboratorium Wodociàgów. Wyniki tych badaƒpotwierdzajà dobrà jakoÊç wody ozonowanej.

58

W kwietniu wyremontowaliÊmy 17 jednostek. Naj-wi´kszy zakres prac wykonano na statku IDARAMBOW armatora szwedzkiego, gdzie domino-wa∏y prace kad∏ubowo-Êlusarskie. W maju zdaliÊmy21 jednostek. Du˝y remont czeka∏ nas na angiel-skim gazowcu LPG TRAQUAIR. By∏y to przedewszystkim prace kad∏ubowe. W sumie przepraco-wano na tej jednostce 12 tysi´cy godzin. W czerwcu przyp∏yn´∏y dwie jednostki armatoraangielskiego: DURRINGTON i STORRINGTONz du˝ym zakresem prac konserwacyjnych, kad∏ubo-wych i maszynowych. Czerwiec zakoƒczy∏ si´ 17zdanymi jednostkami. Po 112 dniach remontu od-p∏ynà∏ rosyjski trawler STRELEC, który po remon-cie zmieni∏ nazw´ na KRAWCZENKO. Na tej jed-nostce pracoch∏onnoÊç wydzia∏ów i i kooperantówwynios∏a 18 tysi´cy godzin, w wi´kszoÊci prze-znaczonych na prace kad∏ubowe, Êlusarskie i kon-serwacyjne.

27 czerwca rozpocz´∏o si´, d∏ugo oczekiwane,pierwsze ci´cie blach na pierwszy patrolowiec. Wy-cinane w sekcji prefabrykacji Wydzia∏u Kad∏ubo-wego elementy pos∏u˝y∏y do budowy sekcji okr´to-wych, które zosta∏y z∏o˝one w trzy bloki. Trzystuto-nowy kad∏ub uzupe∏ni∏a, w marcu 2006 roku, po-nad 28-tonowa aluminiowa nadbudówka. W lipcu oddaliÊmy armatorom 18 statków. Sier-pieƒ zakoƒczy∏ si´ zdaniem 21 jednostek. Najwi´k-szy zakres prac wykonano na polskim statku RU-BIN, z przewagà prac kad∏ubowo-Êlusarskich. WewrzeÊniu i paêdzierniku wyremontowaliÊmy podwadzieÊcia jednostek. Najbardziej pracoch∏onneby∏y remonty na statkach: DALLINGTON i GENE-RA¸ GROT-ROWECKI. W listopadzie zdano 12jednostek. Najpowa˝niejszy remont przeprowadzo-no na statku ROD¸O.W grudniu czeka∏a nas prze-budowa na norweskim statku sejsmicznym SCANRESOLUTION. Na brak pracy w zimowych miesià-cach nie mogliÊmy narzekaç.

Rok 2005 by∏ rokiem XXV-lecia SOLIDARNOÂCI.Z tej okazji stoczniowa ZKZ NSZZ SOLIDARNOÂå ’80goÊci∏a w GRYFII ponad sto osób z ca∏ej Polski. Wr´cza-no srebrne i bràzowe odznaki Zas∏u˝onego Dzia∏aczaZwiàzku Zawodowego SOLIDARNOÂå ’80.Z okazji çwierçwiecza w naszym kraju odby∏y si´ uro-czyste koncerty, festyny i rocznicowe uroczystoÊci.Do najciekawszego koncertu dosz∏o w 26 sierpnia naterenie Stoczni Gdaƒskiej. Odby∏ si´ tam widowisko-wy koncert wirtuoza muzyki elektronicznej JeanaMichela Jarre’a zatytu∏owany „Przestrzeƒ Wolno-Êci”. Dwudziestego dziewiàtego sierpnia pod stocz-niowym pomnikiem „O GodnoÊç Cz∏owieka” zosta∏yz∏o˝one kwiaty i wieƒce m.in. przez prezydenta mia-sta Mariana Jurczyka.

W 2005 roku przypada∏o równie˝ 50 lat istnieniaYacht Clubu GRYFIA i pó∏wiecze gazety zak∏adowej„Gryfia”. Sekcji ˝eglarskiej za∏o˝onej w 1955 rokuhonorowo szefowa∏ dyrektor stoczni Wilhelm Pustel-nik. Cz∏onkowie wybudowali 17 ma∏ych jachtów orazwyremontowali przedwojenny morski jacht Apis, naktórym wyp∏yn´li w swój pierwszy rejs. Pi´tnaÊcie latpóêniej rozpocz´to budow´ czterech jachtów typuGryfia 24, którym nadano nazwy: Ziemowit, Doma-s∏aw, Warcis∏aw, Racibór. Jachty te z powodzeniemp∏ywajà do dnia dzisiejszego. Komandorami byli: Ta-deusz Czachoƒ, Andrzej Sperczyƒski, Stanis∏aw Ozi-mek. W 1980 roku na bazie sekcji ˝eglarskiej powsta∏Yacht Club GRYFIA, którego komandorem zosta∏Ludwik Chlewicki. W tym roku powsta∏ pe∏nomorskijacht Bogus∏aw X. Obecnie komandorem Yacht Clu-bu jest Stefan Âwita∏a.

U góry – ANGVIK przed opuszczeniem stoczni (2005 rok)Poni˝ej – konferencja prasowa po podpisaniu kontraktu na wybudowanie 5 patrolowców (2005 rok)

59

„Gryfia” – gazeta zak∏adowa jest najstarszà gazetàw województwie zachodniopomorskim za∏o˝onàz inicjatywy spo∏ecznej. Pierwszy numer wyszed∏trzeciego listopada 1955 roku i nosi∏ tytu∏ „G∏osRemontowca”. Pismo redagowali w kolejnoÊci:Mieczys∏aw Kowalski, Stanis∏aw Gruk, JanuszWaÊkiewicz, Czes∏aw Socha i Jaros∏aw MarcinChudzik. Gazeta poczàtkowo by∏a dwutygodni-kiem, potem miesi´cznikiem, w chwili obecnej jestkwartalnikiem. Pierwsze numery opracowywa∏o a˝trzynaÊcie osób. Zawsze redaktorami naczelnymigazety byli pracownicy stoczni.

W paêdzierniku by∏y zbudowane sekcje pierwszegopatrolowca. Sekcje oprócz naszej stoczni, na zlece-nie GRYFII, równie˝ budowa∏y: Gryfia-Service,Portowe Centralne Warsztaty Mechaniczne(PCWM), Poltrampservice w ÂwinoujÊciu (alumi-niowa nadbudówka). Problemem w dalszym ciàguby∏a dokumentacja. Szesnastego grudnia nastàpi∏transport dwóch bloków jednostki (dziobowej i ru-fowej), które zosta∏y z∏o˝one w doku nr 2. Wodo-wanie kad∏uba patrolowca nastàpi∏o w pierwszychdniach stycznia 2006 roku.

Samochodowce podczas przebudowy pok∏adów (2005 rok)

Rozpocz´cie ci´cia blach na pierwszy patrolowiec (2005 rok)

60

rok 2006Przychody ze sprzeda˝y SSR GRYFIA SA w 2005roku wynios∏y 145 mln. By∏ to wynik wy˝szy ni˝ za-k∏adany, a w zakresie remontów przewy˝sza∏ osià-gni´ty w 2004 roku. Ogó∏em wyremontowano 205jednostek, podobnie jak w 2004 roku, kiedy rok zo-sta∏ zamkni´ty liczbà 207 statków. Na tym tle bar-dzo korzystnie przedstawia∏a si´ sytuacja finanso-wa. W 2005 roku stocznia odnotowa∏a kilkumilio-nowy zysk netto i by∏ to najlepszy wynik finansowywÊród polskich stoczni remontowych, których wi´k-szoÊciowym udzia∏owcem jest Skarb Paƒstwa. Wiel-koÊç zatrudnienia pod koniec ub. roku wynosi∏a1205 osób. Ka˝dego miesiàca GRYFIA dawa∏a pra-c´ 400 osobom z kooperacji. W 2005 roku w porów-naniu do roku 2001 przeci´tne wynagrodzeniewzros∏o o 560 z∏, tj. o 22%. Wzrost Êredniego wyna-grodzenia wystàpi∏ we wszystkich grupach zatrud-nienia. Najwi´kszà sprzeda˝ (oko∏o 30% obrotu, 98wyremontowanych jednostek), stocznia uzyska∏atradycyjnie dzi´ki bardzo dobrej wspó∏pracy z ar-matorami niemieckimi. Od wielu lat w czo∏ówce na-szych kontrahentów sà równie˝ armatorzy z Norwe-gii, Wielkiej Brytanii i Cypru. Sta∏ymi klientami, aleo mniejszym udziale w przychodach, sà armatorzyz Holandii, Islandii, Szwecji, Grecji i Rosji. Udzia∏remontów wykonywanych dla armatorów krajowychjest niewielki. Nie bez znaczenia by∏o podpisanieprzez stoczni´ kontraktów na budow´ pi´ciu patro-lowców z opcjà budowy jeszcze pi´ciu jednostek.GRYFIA wygra∏a w bardzo trudnym przetargu z kil-kunastoma stoczniami europejskimi. Na ostatnimetapie GRYFIA zosta∏a wybrana spoÊród czterech,w tym dwóch norweskich i jednej hiszpaƒskiej. Pod-pisanie tak powa˝nych, d∏ugoterminowych kontrak-tów wp∏yn´∏o na wzrost zainteresowania naszàstocznià na rynku europejskim. Marketing odnoto-wa∏ istotny wzrost zapytaƒ ofertowych, g∏ównie do-tyczàcych budowy ma∏ych jednostek przeznaczo-nych do zadaƒ specjalnych. Âwiadczy∏o to m.in.o istnieniu interesujàcej niszy rynkowej – z punktuwidzenia stoczni – i potwierdzi∏o s∏usznoÊç przyj´-tego kierunku dzia∏aƒ. Celem tych dzia∏aƒ jeststworzenie warunków do podtrzymania ciàg∏oÊciprodukcyjnej oraz, co jest bardzo wa˝ne dla rozwo-ju stoczni, zdecydowanie pe∏niejsze wykorzystaniepotencja∏u produkcyjnego i istotne obni˝enie kosz-tów produkcji. W dalszej perspektywie stocznia pla-nuje wejÊcie na nowe, nie obs∏ugiwane dotychczas,rynki azjatyckie i pozyskanie tam klientów. Dobrewyniki finansowe by∏y konsekwencjà zmian, którezachodzi∏y w zarzàdzaniu stocznià. W wyniku sta∏e-go wdra˝ania wytycznych rozwojowych GRYFIIzrealizowano przedsi´wzi´cia majàce na celu wy-przeda˝ zb´dnych sk∏adników majàtkowych, zracjo-nalizowano zatrudnienie poprzez przesuni´cia pra-cowników mi´dzy dzia∏ami, zreorganizowano pionmarketingu oraz techniczny. Wdro˝ono nowy sys-

tem normowania pracy i motywacyjny system wyna-gradzania pracowników. Realizowana jest kom-pleksowa informatyzacja stoczni system zintegro-wany Axapta, obejmujàcy wszystkie obszary dzia∏al-noÊci stoczni. Zarzàd jest autorem strategii rozwojowej do roku2010. Jednym z najwa˝niejszych celów jest prywaty-zacja firmy. W 2005 roku zosta∏a powo∏ana GrupaInicjatywna majàca na celu wspomaganie prywaty-zacji przedsi´biorstwa. Opracowana przez zarzàdkoncepcja prywatyzacji, zak∏ada prywatyzacj´g∏ównie z udzia∏em pracowników jako przysz∏ychinwestorów i akcjonariuszy. Wed∏ug s∏ów prezesa,Edwarda Stachonia: Planuje si´ po∏o˝enie naciskuna utrzymanie i utrwalenie pozycji GRYFII na obec-nie zajmowanych rynkach w zakresie remontów, prze-budów i budowy nowych statków.

Pierwsze miesiàce roku zaj´∏a powa˝na przebudowana SCAN RESOLUTION, TRONES i VERTIGO. Najednostce TRONES (armatora norweskiego) prze-wa˝a∏y prace kad∏ubowe i konserwacyjne. Na statku VERTIGO (armatora greckiego) prace ka-d∏ubowe, elektryczne, maszynowe. Du˝y zakres prackad∏ubowych wykonano na EIDE BARGE 37. Sty-czeƒ zakoƒczyliÊmy 13 zdanymi statkami. W lutymby∏o jeszcze lepiej – 18. W marcu – 10. W pierwszejdekadzie kwietnia przyp∏ynà∏ niemiecki statek NDSPRODIGY, równie˝ z pracami kad∏ubowymi. Trwa∏abudowa wstawki na trawler GARDAR. Pracy by∏o co-raz wi´cej, a ràk do jej wykonania coraz mniej,w zwiàzku z tym kierownictwo stoczni znalaz∏o bra-kujàcych spawaczy i monterów kad∏ubowych w P∏oc-ku i na Ukrainie.

GAS TINY – gazowiec na doku (2006 rok)

61

Pod koniec lutego i w po∏owie marca 2006 roku od-by∏y si´ wybory kandydata na cz∏onka Zarzàdu i wy-bory do Rady Nadzorczej. W tych pierwszych zosta∏wybrany Tomasz ¸ozowski, w drugich Henryk Sta-siak i Jaros∏aw Bogacki. Zarzàd i Rada Nadzorczapodj´∏a wa˝ne decyzje dotyczàce budowy instalacjido unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznychwraz z modernizacjà sytemu cieplnego stoczni –przejÊcie na ogrzewanie gazowe. Decyzje dotyczy∏ymodernizacji cz´Êci socjalnej budynku G-102 i sprze-da˝y hotelu pracowniczego.

Zwyczajne Walne Zgromadzenie, które odby∏o si´29 czerwca, zatwierdzi∏o sprawozdanie finansoweoraz podj´∏o decyzj´, ˝e zysk za 2005 rok po odlicze-niu dywidendy dla Skarbu Paƒstwa, zostanie prze-znaczony na inwestycje oraz wyp∏at´ nagród dla pra-cowników. Cz∏onkowie Rady i Zarzàdu otrzymali ab-solutorium za dzia∏alnoÊç w 2005 roku. ZWZ powo-∏a∏o Rad´ Nadzorczà V kadencji w której sk∏ad we-szli Henryk Stasiak, Jaros∏aw Bogacki oraz przedsta-wiciele Skarbu Paƒstwa Marek Klimkiewicz, Alek-sandra Grzesiuk i Gra˝yna Maniak. Na posiedzeniu8 lipca Rada ukonstytuowa∏a si´, jej przewodniczà-cym zosta∏ Marek Klimkiewicz. Boles∏aw Gronkow-ski i Zenon Wojtas zostali wybrani do pe∏nieniafunkcji w organach krajowych WZZPGM. Wice-przewodniczàcym Zwiàzku zosta∏ B. Gronkowski,Przewodniczàcym Komisji Rewizyjnej Zwiàzku zo-sta∏ Z. Wojtas.

Warto wspomnieç o remoncie SCAN RESOLUTION– by∏ to pierwszy statek sejsmiczny w naszej stoczni.Jednostka zosta∏a zbudowana w Qubec w Kanadzie w roku 1983. Pierwszà przebudow´ przesz∏a w LosAngeles w USA w roku 1990. G∏ównym celem prze-budowy przeprowadzonej w GRYFII by∏ monta˝ sze-Êciu wind, dwóch streamer – sejsmicznych, czterechwind umbilical – dzia∏ sejsmicznych oraz wykonaniepok∏adu helikopterowego helideck’u. W zwiàzku z instalacjà dodatkowego wyposa˝eniazasz∏a koniecznoÊç zwi´kszenia statecznoÊci i wypor-noÊci jednostki. Po obliczeniach konstruktorskich za-projektowano nowe zbiorniki wypornoÊciowe –sponsony. Wg informacji uzyskanych od geofizykówpracujàcych na statku, zasada pracy jednostki polegana cyklicznym wysy∏aniu i odbiorze fali sejsmicznej.Do tworzenia fali s∏u˝y uk∏ad spr´˝arek powietrzapod wysokim ciÊnieniem (140 bar). Przewody wyso-kiego ciÊnienia sà holowane za jednostkà w odleg∏o-Êci 120-150 m, na g∏´bokoÊci oko∏o 6 m za poÊrednic-twem wind umbilical. Za pomocà specjalnych cylin-drów na zakoƒczeniach przewodów wywo∏uje si´ im-pulsy. Do odbioru odbitego od dna sygna∏u s∏u˝y kabel sej-smiczny holowany za jednostka w odleg∏oÊci 8-10 kmna g∏´bokoÊci oko∏o 6 m. Przy pomocy wind sej-smicznych – streamer, impulsy sà wysy∏ane z ró˝nàcz´stotliwoÊcià, standardowo co 12,5 m, 37,5 m lub50 m. Powrót fali nast´puje do 9 sekund. Kable sej-smiczne zakoƒczone sà tzw. Tail Boy wyposa˝onew system GPS komunikujàcy si´ z jednostkà w celudok∏adnej lokalizacji badanego obszaru dna i kon-troli kursu. Interpretacjà uzyskanych danych zajmu-jà si´ geofizycy. Sà w stanie okreÊliç wyst´powaniei wielkoÊç ewentualnych z∏ó˝ ropy i gazu. Wi´kszailoÊç kabli holowanych za jednostkà pozwala na uzy-skanie struktury dna morskiego w projekcji 3D. Dotej pory na SCAN RESOLUTION stosowano projek-cj´ 2D. Przebudowa pierwszego w historii stocznistatku sejsmicznego trwa∏a od listopada 2005 rokui poch∏on´∏a ∏àcznie 280 t stali.

åwiczenia stoczniowej stra˝y po˝arnej (2006 rok)

SCAN RESOLUTION na ukoƒczeniu przebudowy (2006 rok)

62

Do koƒca maja pobrano z magazynu oko∏o 1400 tstali. Ponad 60% blach, kszta∏towników, pr´tów po-ch∏on´∏y nowe budowy i przebudowy (SCAN RESO-LUTION, patrolowce, GARDAR). Kolejnym stat-kiem wymagajàcym przebudowy by∏ JUPITER. Jed-nak w tym remoncie dominowa∏y prace Êlusarskie i rurarskie. Bardzo du˝ego zakresu prac wymaga∏ re-mont norweskiego statku TINNES. G∏ównym re-montem na tej jednostce by∏a przebudowa sytemuprze∏adunkowego, który s∏u˝y∏ do transportu mate-ria∏ów sypkich. TINNES wymaga∏ wymiany 60 t stali.Charakterystyczny dla jednostki bom (wa˝àcy 80 t)zosta∏ przed∏u˝ony o 7 m. Ka˝dy stoczniowy wydzia∏znalaz∏ zaj´cie na tej jednostce. Pracoch∏onnoÊç natym statku przekroczy∏a pi´çdziesiàt tysi´cy godzin.Kwiecieƒ zamkn´liÊmy zdaniem armatorom 12 jed-nostek, w maju 19, a w czerwcu 15. W maju „zabiegikosmetyczne” przechodzi∏ u nas jacht DAR SZCZE-CINA, który w sierpniu wygra∏ regaty Tall Ships’ Ra-ces w klasie C. Lipiec zakoƒczy∏ si´ zdaniem 14 jed-nostek.

Szóstego sierpnia 2006 r. przy Wa∏ach Chrobregoodby∏ si´ uroczysty chrzest pierwszego patrolowca.Jednostka NORNEN zosta∏a ochrzczona przezsze-fowà norweskiej policji – panià Ingelin Killengreen.Armatorami budowanych jednostek sà dwie prywat-ne kompanie ˝eglugowe z Fosnavag: Remøy Mana-gement AS (3 jednostki plus trzy opcje), RemøyShipping AS (dwie jednostki plus dwie opcje). War-toÊç podpisanych umów przekroczy∏a 160 mln z∏ orazdodatkowo 160 mln z∏ w opcji w przypadku w∏aÊciwe-go zrealizowania kontraktów na pierwsze pi´ç jedno-stek. Przedstawiciele armatora i w∏adz administra-cyjnych docenili wysokà jakoÊç promów i zdanegow ubieg∏ym roku trawlera oraz ich niezawodnoÊç.Wa˝ne by∏o równie˝ spe∏nienie przez stoczni´ wyma-gaƒ mi´dzynarodowego certyfikatu ISO 9001 orazISO 17025. Sierpieƒ zakoƒczy∏ si´ 12 jednostkami.Najwi´kszy zakres prac wykonano na statku BATA-LIONY CH¸OPSKIE. W sierpniu remontowaliÊmysamochodowce WESER HIGHWAY i ISAR HIGH-WAY. Pod koniec miesiàca by∏ gotowy kad∏ub trze-ciego patrolowca. We wrzeÊniu zdaliÊmy 17 jedno-stek. Najwa˝niejszym z nich pod wzgl´dem praco-ch∏onnoÊci by∏ trawler GARDAR, na którym prze-prowadzono prace zwiàzane z jego przebudowà. Paê-dziernik by∏ nieco s∏abszy – zdaliÊmy 13 jednostek,w tym pierwszy patrolowiec. Listopad by∏ jeszczeskromniejszy – 12 statków. Najbardziej napracowali-Êmy si´ przy jednostce JUPITER. Prace na tym stat-ku trwa∏y od maja. W przedostatnim miesiàcu rokuremontowaliÊmy oceaniczny holownik ratowniczyPOSEJDON, którego armatorem jest polskie ratow-nictwo okr´towe w Gdyni. W latach 90. GRYFI¢„odwiedzi∏” taki sam holownik jak POSEJDONo nazwie ATRYA pod banderà rosyjskà.Jednostki tego typu s∏u˝à do holowaƒ statków z∏o-mowych, wraków oraz akcji ratowniczych.W listopa-dzie niewielki remont przechodzi∏ w stoczni maso-

wiec armatora niemieckiego ELIZABETH BOL-TEN. Warto wspomnieç t´ jednostk´ z uwagi na wy-sokoÊç nadbudówki. Od burty mierzy∏a siedem pi´-ter (niestety bez windy – na co szczególnie narzekaliniektórzy stoczniowcy nie b´dàcy alpinistami). Gru-dzieƒ zamkn´liÊmy zdaniem 10 jednostek. W sumie w ca∏ym 2006 roku zamkn´liÊmy zleceniana 164 jednostkach. Osiemnastego grudnia w asyÊcieholowników Tygrys i Leopard wp∏ynà∏ na dokopon-ton pierwszy w historii GRYFII radziecki okr´t pod-wodny U-194. Okr´t od wielu lat pe∏ni∏ rol´ mu-zeum. „Podwodniak” oznaczony w kodzie NATO ja-ko Whiskey Class ostatnie lata sp´dzi∏ jako szwedz-ka atrakcja turystyczna. Remont okr´tu odbi∏ si´ sze-rokim echem w mass mediach. GRYFI¢ odwiedzi∏aspora grupa dziennikarzy, nie tylko lokalnych. Dowymiany by∏o 15 t stali. RemontowaliÊmy poszyciekad∏uba, rekonstruowaliÊmy ruf´ nie ingerujàc w his-toryczne wn´trze. Jednostka mia∏a 75,2 m d∏ugoÊci,6,3 m szerokoÊci, 1050 t wypornoÊci na powierzchnii 1350 t w zanurzeniu. Za∏og´ stanowi∏o 56 maryna-rzy. Na pok∏adzie jednostki swego czasu by∏ sklepikz pamiàtkami po „Wielkim Bracie”, a na Êcianach dodziÊ wisia∏y pamiàtki – informacje o podobnym, pod-wodnym szpiegu, który rozbi∏ si´ o szwedzkie ska∏y.Jednostka po remoncie mia∏a wyruszyç do nowegow∏aÊciciela – tajlandzkiego biznesmena, za∏o˝ycielamuzeum techniki.

GARDAR po przed∏u˝eniu (2006 rok)

63

rok 2007W styczniu oddaliÊmy armatorom 11 jednostek poremoncie. Najbardziej zapad∏ nam w pami´ç (w su-mie prosty) remont okr´tu podwodnego – muzeumi jego dalsze losy. Razem z okr´tem przebudowali-Êmy szwedzki kuter rybacki EDI na holownik.Stoczniowcy GRYFII wstawili m.in. wi´ksze zbiornikina paliwo i zamontowali osprz´t windy holowniczej.Gdy wszystko by∏o gotowe obrano kurs na Tajlandi´.W drugim miesiàcu roku zdaliÊmy 10 statków. Ma-rzec zamkn´liÊmy 12 zdanymi jednostkami. Tak˝eczwarty miesiàc roku zamknà∏ si´ 12 jednostkami.

Zgodnie z wymogami statutowymi zwiàzku zawodo-wego SOLIDARNOÂå ’80, 23 lutego odby∏o si´Sprawozdawcze Walne Zgromadzenie delegatówKomisji Zak∏adowej NSZZ SOLIDARNOÂå ’80.W obradach wzi´∏o udzia∏ 65 delegatów. Na obradyzwiàzek zaprosi∏ goÊci, m.in. prezesa stoczni. W krótkiej wypowiedzi prezes Edward Stachoƒprzedstawi∏ swój poglàd na sprawy bie˝àce firmy.

Dwudziestego stycznia odby∏ si´ w naszej stocznichrzest drugiego patrolowca FARM. Tak jak to mia-∏o miejsce przy pierwszym zdaniu, uroczystoÊç za-cz´∏a si´ od wyst´pu ˝eƒskiej orkiestry. Ze scenyustawionej tu˝ przy jednostce mogliÊmy us∏yszeç odarmatora s∏owa podzi´kowania i uznania dla za∏ogiGRYFII. Do ju˝ gotowych patrolowców NORNENi FARM wkrótce do∏àczà nast´pne: HEIMDAL,NJORD i TOR. Pod koniec marca rozpocz´to pró-

by na uwi´zi trzeciego patrolowca, który zostanieprzekazany armatorowi w czerwcu. Zosta∏a po-twierdzona informacja o budowie kolejnych dwóchjednostek.

W po∏owie marca za∏oga stoczni wybiera∏a kandy-data na cz∏onka zarzàdu V kadencji. W pierwszejturze zosta∏ wybrany Tomasz ¸ozowski. W zwiàzkuz up∏ywem kadencji zarzàdu SSR GRYFIA SA, Ra-da wszcz´∏a post´powanie konkursowe na stanowi-sko prezesa i cz∏onka zarzàdu. Cz∏onkiem zarzàduV kadencji zosta∏ wybrany Franciszek Nowosielecki,a na stanowisko prezesa ponownie Edward Stachoƒ.

Stoczniowcy mieli du˝o pracy na jednostkach ICE-LAND CEMENT i promie FELLOW...

NORNEN – pierwszy patrolowiec (2006 rok)

64

Up∏ywa pi´çdziesiàt pi´ç lat. Nasza GRYFIA nadalpr´˝nie dzia∏a, zdobywa kontrakty i liczy si´ na ryn-ku remontów statków. Ostatnie osiemnaÊcie lat przy-nios∏o spore zmiany. JesteÊmy wolnym, niepodle-g∏ym krajem. Nale˝ymy do wspólnoty paƒstw UniiEuropejskiej, jesteÊmy cz∏onkiem NATO.

GRYFIA nieprzerwanie przez ponad pó∏ wieku zaj-muje si´ remontami, przebudowà oraz budowà no-wych jednostek p∏ywajàcych. Przez ten czas wyre-montowaliÊmy ponad 17 000 statków, przebudowali-Êmy i przed∏u˝yliÊmy ponad 70, zbudowaliÊmy ponad255 nowych jednostek oraz wykonaliÊmy setki tonkonstrukcji stalowych. Wykonujàc te us∏ugi opiera-my si´ na zorganizowanej kadrze profesjonalnych fa-chowców, którzy potrafià radziç sobie w ró˝nychokolicznoÊciach oraz doskonale przygotowanej baziematerialnej (doki, nabrze˝a, park maszynowy, oprzy-rzàdowanie).

Posiadamy certyfikaty zgodnoÊci systemu jakoÊciz normà ISO 9001, ISO 17025 oraz AQAP 110. Sàto normy mi´dzynarodowe, które zosta∏y ustano-wione tak˝e w naszym kraju przez Polski KomitetNormalizacyjny i stanowià wa˝ny element naszejdzia∏alnoÊci na rynku Unii Europejskiej. Intensyw-nie prowadzimy dzia∏ania proekologiczne zmierza-jàce do ograniczenia wp∏ywu stoczni na otoczenie.Rynek remontów statków jest trudny, zw∏aszcza te-raz, po okresie przemian ustrojowych w EuropieÂrodkowo-Wschodniej. Jest to rynek klienta, bo-wiem wi´ksze sà zdolnoÊci produkcyjne ni˝ potrzebyremontowe.

GRYFIA ma silnà konkurencj´, zarówno w kraju jaki poza jego granicami – jednak nie obawiamy si´ tego.Konkurencja wymusza jakoÊç i rozwój. Musimy wi´cstaraç si´ o to, aby mieç coraz lepszà pozycj´ przetar-gowà. Liczymy na to, ˝e nasz prawie 4% udzia∏ w re-montach statków na Ba∏tyku b´dzie stale wzrasta∏.W 2005 roku 50 lat istnienia obchodzi∏o pismo zak∏a-dowe „Gryfia”. Pó∏ wieku dzia∏a równie˝ Yacht ClubGRYFIA. Zwiàzek Zawodowy SOLIDARNOÂå ’80obchodzi∏ 25-lecie istnienia. Najwi´kszym sukcesemstoczni w tym roku sta∏y si´ podpisane kontrakty nabudow´ pi´ciu patrolowców dla s∏u˝by ochrony Kró-lestwa Norwegii.

Teraz, gdy Polska znalaz∏a si´ w strukturach Unii Eu-ropejskiej i NATO, liczymy na mo˝liwoÊç pozyskanianowych rynków i klientów. Poddajàc nasz system ja-koÊci certyfikacji pod kàtem wymagaƒ Paktu Pó∏noc-noatlantyckiego liczymy na uzyskanie zleceƒ remon-towych wojskowych jednostek p∏ywajàcych, zarównopolskich, jak i zagranicznych. Uzyskany certyfikatjest promocjà stoczni, ugruntowuje naszà pozycj´ narynku oraz wzmacnia zaufanie do naszej fachowoÊcii mo˝liwoÊci realizacyjnych. Musimy zadbaç o to, bynie zawieÊç tego zaufania i potwierdziç w∏aÊciwà ja-koÊç pracy codziennà praktykà.

Szczeciƒska Stocznia Remontowa GRYFIA SA ca∏yczas rozwija si´ i jest konkurencyjnà i liczàcà si´ fir-mà remontowà w Êwiecie. JesteÊmy przygotowani naprywatyzacj´ i najtrudniejsze wyzwania XXI wieku.

ATHINIOTISSA – najd∏u˝szy statek w historii stoczni (1998 rok)

Zakoƒczenie

65

Pionierzy GRYFIIB∏a˝ej Adamski Aleksander Badura Piotr Balikowski Franciszek Banaszak Micha∏ Beca Witold Bia∏obrodzki Stanis∏aw Bochenek Irena Bodych Jan Boratyƒski Wilhelm Bresler Edward Budziak Apolinary Buraczewski Helena Cetner Antoni Chich∏owski Henryk Chmiela Józef Cichowlas Jerzy Ciepliƒski Stefania Ciesak Henryk CieÊlakowski Zygmunt Cybula Leonard Czajkowski Julian Czàstkiewicz Pawe∏ Danielewicz Józef Dàbkowski Bernard Dongowski W∏adys∏awa Dybska Antoni Dzitkowski Ryszard Edelmuller Daniel Elerowski Kazimierz Frankowski Julian Fro∏ Jan Garlicki Wac∏aw Glanc Tadeusz Gliszczyƒski Józef Gliwiƒski Julian Godlewski Tadeusz Górniaczyk Henryk Grudziak Stanis∏aw Gruk Zenon Gula Józef Gustaw W∏adys∏aw Guêniczak Kazimierz Gwiazdowski Eugeniusz Hrabi Julian Igiel Józef Janiszewski Zygmunt Janowiak Stanis∏aw Janusz Franciszek Jaroƒski

Grzegorz Jasiewicz Miko∏aj Jelonek Antoni KaczmarekFeliks Kaczmarek W∏adys∏aw Kaczmarek W∏adys∏aw Kamiƒski Marian K´pski Zygmunt Kie∏bik Ryszard Kiesewetter Antoni Kiper Eugeniusz Klepacki Wojciech Klich Stanis∏aw Kocemba Franciszek Kolenda Stanis∏aw Kondzio∏a Adam Kozak Stanis∏aw Kobza Stanis∏aw Krawczyk Czes∏aw Krzemieƒ Mieczys∏aw Krzyczkowski Pawe∏ Kuligowski Tadeusz Kulik Stanis∏aw Lenik Aleksander Leoszewski Józef LeÊniak Stanis∏aw LeÊniewski W∏adys∏aw ¸awruszko Antoni ¸ukaszyk Józef Makowski Franciszek Maradziƒski Edward Maszczak Marian MaÊlikiewicz Romuald Maurer Tadeusz Michalak Jerzy Miko∏ajewski Józef Moczulski Norbert Modest Zdzis∏aw Muszkiet Franciszek Nabielec Antoni Narewicz Ryszard Nowicki Kazimierz Okuniewicz Mieczys∏aw Olejniczak Jan Olszewski Henryk Onik Ignacy Ordziniak Micha∏ Panowicz Marian Pietrak Stanis∏aw Pietras

Mieczys∏aw Pudelski Stefan Pud∏o Mieczys∏aw Ratajczak Tadeusz Ratajczak Henryk Regulski Henryk Rewers Stanis∏aw Rychter Tadeusz Rzepka Henryk Rzewuski Marian Sawicki Ludwika Schafrik Leszek SkitekStefan Stacharczyk Jan Stachecki Adam Staƒszczak Alfred Strzy˝owskiStanis∏aw Szczepaƒski Jerzy Szelewicki W∏adys∏aw Szuberla Emma Szulc Kazimierz Szymanek Stanis∏aw Âlepowronski Stanis∏aw Tokarz W∏adys∏aw Tokarzewski Franciszek Trzciƒski Czes∏aw Tyszkiewicz Kazimierz Uberna Wac∏aw Urbaƒski Adam Walerowicz Stanis∏aw Warczak Mieczys∏aw Wasilewski Dymitr Welanyk Witold Wierzbicki Stanis∏aw Wojtczak Alojzy WojtyÊ Stanis∏aw Wojtaczak Antoni Wycke Edwin Wysocki Edward Zajda Eugeniusz Zajda Wincenty Zembrzuski Anna Zieliƒska Franciszek Zieliƒski Szczepan Ziemkiewicz Tadeusz Ziemkiewicz Stefan ˚ak Piotr ˚mudziƒski

66

Dyrektorzy stoczni

StanowiskoOkres pe∏nienia funkcjiod do

In˝. Ryszard Erbel G∏ówny In˝ynier 07.11.1952 31.07.1955

Tadeusz Radomski Dyrektor Naczelny 01.08.1955 27.11.1956

Rada Robotnicza 27.11.1956 28.02.1957

In˝. Wilhelm Pustelnik Dyrektor Naczelny 01.03.1957 14.03.1971

In˝. Stanis∏aw Ozimek Dyrektor Naczelny 15.03.1971 01.07.1978

Mgr in˝. Józef KwaÊniuk Dyrektor Naczelny 15.07.1978 18.11.1990

Mgr in˝. Aleksander Karbowniczek Kierownik Tymczasowy 19.11.1990 15.03.1991

Mgr in˝. Tomasz Gadomski Dyrektor Naczelny 16.03.1991 17.05.1994

Mgr Marian Litwiniak Kierownik Tymczasowy 18.05.1994 17.08.1994

Mgr Marian Litwiniak Dyrektor Naczelny 18.08.1994 16.02.1996

Mgr in˝. Pawe∏ Sikorski Kierownik Tymczasowy 16.02.1996 31.03.1996

Mgr in˝. Pawe∏ Sikorski Prezes Zarzàdu 01.04.1996 20.06.1998

Mgr in˝. Janusz Jagielski Prezes Zarzàdu 21.06.1998 04.11.2000

Mgr Maria Januszewicz p.o. Prezes Zarzàdu 05.11.2000 22.04.2001

Mgr in˝. Zbigniew Karkota Prezes Zarzàdu 23.04.2001 22.03.2002

Mgr in˝. Kazimierz Wypychowski Prezes Zarzàdu 22.03.2002 10.05.2002

Mgr in˝. Bogus∏aw Marzec Prezes Zarzàdu 10.05.2002 31.05.2004

Dr in˝. Edward Stachoƒ Prezes Zarzàdu 31.05.2004 –

67

Jednostki i konstrukcje zbudowane w stoczni

1953 1700 t ponton dokowy

1956 – 1971 seria 173 kutrów rybackich serii KS, NS, STOREM

(w tym 3 na rynek indyjski i 20 dla Kuwejtu); L=17,00 m

1956 – 1971 ogó∏em 18 barek rzecznych oraz pontonów

1959 – 1960 3 holowniki o mocy 180 KM dla polskiego armatora

1966–1967 2 dokopontony (na potrzeby w∏asne stoczni); L=91 m; B=16 m

1971 4 kad∏uby stalowych jachtów (na potrzeby w∏asne stoczni)

1973 seria 5 zestawów po 3 pontony p∏ywajàce przystani portowych dla Libii

1975 luksusowy jacht pasa˝erski MAZURKA zbudowany na bazie kad∏uba trawlera

na zamówienie S. Johnsona z USA; L=35,80 m; B=6,70 m; D=3,61 m

1976 seria 9 kutrów rybackich OR–30 dla armatora FISKASOLA z Wysp Owczych

L=32,48 m; B=7,60 m; H=5,70 m

1976 techniczny statek pomocniczy do odbioru wód zaolejonych HYDRUS

(na potrzeby w∏asne stoczni)

1978 seria (12 szt.) 500 t barek lukowych dla armatora libijskiego

1979 – 1980 seria 6 kutrów rybackich (tzw. ∏ososiowców) typu K¸ 21

wybudowanych na zamówienie przedsi´biorstwa rybackiego

GRYF-W¸ADYS¸AWOWO; L=21 m

1979 – 1980 seria (9 szt.) 2700 t barek typu ELBE wraz z pokrywami lukowymi

dla armatorów z Niemiec i Holandii

L=76,50 m; B=11,3 m; D=5,43 m

68

1982–1983 285 t ponton przystani promowej dla Polskiej ˚eglugi Ba∏tyckiej

1984 prom samochodowo-pasa˝erski GRYFIA II

(na potrzeby w∏asne stoczni); L=57,76 m; B=9,20 m

1984 3 pontony przeznaczone do obs∏ugi konstrukcji Trasy Zamkowej w Szczecinie

1984 konstrukcja stalowa stanowiska przystani promowej nr 4

dla Polskiej ˚eglugi Ba∏tyckiej

1985 kad∏ub barki dla Stoczni Szczeciƒskiej

1985 luksusowy jacht pasa˝erski ATLANTIS zbudowany na bazie kad∏uba latarniowca

na zamówienie dla niemieckiego armatora

Hamburger und Lübecker Reeder TALLSHIP CRUISER Ltd.

L=58,00 m; B=7,50 m; D=3,60 m

1986 nadbudówka aluminiowa dla kontrahenta krajowego – stoczni rzecznej

1987 TR-501 – trawler JON FINNSSON

dla armatora islandzkiego GISLI JOHANNESSON

L=53,60 m; B=11,00 m; D = 8,60 m

1987 TR-502, TR-503 – 2 kad∏uby trawlerów dla kontrahenta norweskiego

1987 jacht stalowy BOGUS¸AW X (na potrzeby w∏asne stoczni)

1987 konstrukcja stalowa pylonów dla Polskiej ˚eglugi Ba∏tyckiej

1987 kad∏ub jachtu stalowego BARVOLENTO dla kontrahenta krajowego

1987 kad∏ub jachtu stalowego DAR ÂLÑSKA dla kontrahenta krajowego

1989 TR-504 – trawler JULIUS GEIRMUNDSSON dla armatora islandzkiego GUNNVOR

L = 57,35 m; B = 12,10 m; D = 9,90 m

69

1992 TR-505 – kad∏ub trawlera dla kontrahenta norweskiego

1993 kad∏ub holownika dla kontrahenta holenderskiego

L=45,00 m; B=13,00 m; D=5,00 m

1993 bunkierka rzeczna (cz´Êç rufowa i nadbudówka) dla kontrahenta holenderskiego 700 DWT

1998 – 1999 seria 4 promów samochodowo-pasa˝erskich BIELIK I – IV dla ˚eglugi Âwinoujskiej

przeznaczonych do przewozu 700 pasa˝erów i 33 samochodów osobowych

L=49,90 m; B=15,60 m; D=4,60 m

1999 PN 02 – prom samochodowo-pasa˝erski TORGTIND dla armatora norweskiego

Torghatten Trafikkselskap AS przeznaczony dla 199 pasa˝erów i 50 samochodów

osobowych; L=69,00 m; B=13,70 m; D=5,00 m

2002 nadbudówka 200 t dla kontrahenta niemieckiego

2002 PN 03 – prom samochodowo-pasa˝erski TORGHATTEN dla armatora norweskiego

Torghatten Trafikkselskap AS przeznaczony dla 199 pasa˝erów i 50 samochodów

osobowych; L=70,00 m; B=14,70 m

2004 PN 04 – trawler/purse seiner KROSSFJORD dla norweskiego atmatora Knuta W Hamre

L=61,92 m; B=13,20 m

2005 PN 05 – prom pasa˝erski ANGVIK dla norweskiego armatora Kristiansund Kommunale

Sundbatvesen KF, przeznaczony dla 70 pasa˝erów; L=15,05 m; B=5,50 m

2006 patrolowiec k/v NORNEN dla norweskiego armatora Remøy Management;

L=47,20 m; B=10,30 m

2007 patrolowiec k/v FARM dla norweskiego armatora Remøy Shipping;

L=47,20 m; B=10,30 m

2007 patrolowiec k/v HEIMDAL dla norweskiego armatora Remøy Management;

L=47,20 m; B=10,30 m

IloÊci wyremontowanych jednostek

11995522 10

11995533 180

11995544 159

11995555 197

11995566 280

11995577 327

11995588 404

11995599 425

11996600 461

11996611 439

11996622 475

11996633 446

11996644 401

11996655 365

11996666 346

11996677 383

11996688 376

11996699 354

11997700 304

11997711 412

11997722 412

11997733 424

11997744 396

11997755 314

11997766 370

11997777 350

11997788 418

11997799 406

11998800 368

11998811 358

11998822 430

11998833 440

11998844 393

11998855 424

11998866 382

11998877 387

11998888 362

11998899 321

11999900 326

11999911 291

11999922 241

11999933 232

11999944 185

11999955 218

11999966 222

11999977 216

11999988 202

11999999 205

22000000 234

22000011 225

22000022 214

22000033 230

22000044 207

22000055 205

22000066 164