GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD...

Załącznik nr 1 do uchwały nr XXXII/297/2013

Rady Gminy Kobylnica z dnia 31 stycznia 2013 roku

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI

GMINY KOBYLNICA NA LATA 2013 – 2016

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY KOBYLNICA

NA LATA 2013 - 2016

2

Spis treści: I. WSTĘP 3

II. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI 4

III. UWARUNKOWANIA PRAWNE OCHRONY I OPIEKI NAD ZABYTKAMI W POLSCE 6

IV. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO 9

1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami 9

1.1.Krajowy program opieki nad zabytkami 9

1.2. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2013 12

2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie województwa i powiatu 13

2.1. Strategia rozwoju województwa pomorskiego 13

2.2. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa 14

2.3. Wojewódzki program opieki nad zabytkami 15

2.4.Powiatowy program opieki nad zabytkami 17

V. UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO 18

1. Relacje Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy 18

2. Charakterystyka zasobów oraz analiza dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy 31

3. Zabytki objęte prawnymi formami ochrony 40

4. Zabytki w Gminnej Ewidencji Zabytków 41

4.1. Zabytki ruchome 41

4.2. Zabytki nieruchome 42

4.3. Zabytki archeologiczne 44

VI. OCENA STANU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO GMINY 45

1. Analiza SWOT ochrony dziedzictwa kulturowego gminy Kobylnica 45

2. Analiza stanu zachowania dziedzictwa kulturowego Gminy Kobylnica 46

3. Zadania Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Kobylnica na lata 2013-2016 47

3.1.Dwuletni plan działań dla Gminy Kobylnica (lata 2013-2014) 49

VII. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE 51

VIII. WDRAŻANIE PROGRAMU 53

IX. ZASADY OCENY REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI 54

X. FINANSOWANIE PROGRAMU 55

XI. BIBLIOGRAFIA 56


NA LATA 2013 - 2016

3

I. Wstęp

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Kobylnica jest dokumentem

służącym podejmowaniu planowanych działań dotyczących inicjowania, wspierania oraz

koordynowania prac z dziedziny ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego oraz

upowszechniania i promowania dziedzictwa kulturowego. Jest to ważny dokument, bo

program taki sporządza się w celu ochrony i trwałego zachowania zabytków, ich

zagospodarowania, utrzymania, popularyzowania, upowszechniania wiedzy o zabytkach

i ich znaczeniu dla historii i kultury.

Głównym celem programu jest dążenie do znaczącej poprawy stanu zasobów

regionalnego dziedzictwa kulturowego, w szczególności w zakresie stanu zachowania

i utrzymania obiektów zabytkowych oraz zachowania krajobrazu kulturowego Gminy

Kobylnica.


NA LATA 2013 - 2016

4

II. Podstawa prawna opracowania Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Ilekroć w tekście jest mowa o:

Ustawie – rozumie się przez to ustawę z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków

i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003r. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.);

Programie – rozumie się przez to „Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy

Kobylnica na lata 2013-2016”;

Gminie – rozumie się przez to Gminę Kobylnica.

Obowiązek sporządzenia przez samorządy odpowiednio wojewódzkiego,

powiatowego oraz gminnego programu opieki nad zabytkami wynika z przepisów

ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tekst

jednolity Dz. U. z 2003r. Nr 162 poz. 1568 z późn. zm.). W myśl art. 87 ustawy zarząd

województwa, powiatu wójt (burmistrz, prezydent miasta) sporządza na okres czterech

lat odpowiednio wojewódzki, powiatowy lub gminny program opieki nad zabytkami.

Program przyjmuje rada gminy po uzyskaniu opinii wojewódzkiego konserwatora

zabytków (art.87 ust. 3).

Niniejszy artykuł w ust. 2 określa również cele jakim ma służyć program, są to

w szczególności:

1. włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych,

wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju;

2. uwzględnienie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego

i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody

i równowagi ekologicznej;

3. zahamowanie procesu degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu

ich zachowania;

4. wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu

kulturowego;

5. podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb

społecznych, turystycznych i edukacyjnych, wspieranie inicjatyw sprzyjających

wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami;


NA LATA 2013 - 2016

5

6. określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących

sytuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem tych zabytków;

7. podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych

z opieką nad zabytkami.


NA LATA 2013 - 2016

6

III. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce

Ochrona zabytków w Polsce posiada umocowanie prawne w Konstytucji

Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r. „Rzeczpospolita Polska strzeże (…)

dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą

zrównoważonego rozwoju” (Art. 5). „Rzeczpospolita Polska stwarza warunki

upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości

narodu polskiego, jego trwania i rozwoju” (Art. 6 ust. 1). Nakłada również obowiązki

dbania o dobra kultury na każdego obywatela: „Każdy jest obowiązany do dbałości

o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego

pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa” (Art. 86).

Podstawowym aktem prawnym regulującym w sposób kompleksowy zasady

ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce jest ustawa z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie

zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003r. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.).

Ustawodawca dokonał rozróżnienia obowiązków ciążących na organach

administracji publicznej oraz na właścicielach i posiadaczach zabytków. Działania

podejmowane przez organy administracji publicznej w zakresie ochrony zabytków mają

w szczególności na celu (art. 4):

1. zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych

umożliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie

i utrzymanie;

2. zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości

zabytków;

3. udaremnienie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków;

4. przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za

granicę;

5. kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków;

6. uwzględnianie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu

przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska.

W myśl art. 6 ust. 1 ochronie i opiece podlegają, bez względu na stan zachowania:

1) zabytki nieruchome będące w szczególności:

a) krajobrazami kulturowymi,


NA LATA 2013 - 2016

7

b) układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi,

c) dziełami architektury i budownictwa,

d) dziełami budownictwa obronnego,

e) obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami

i innymi zakładami przemysłowymi,

f) cmentarzami,

g) parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni,

h) miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność

wybitnych osobistości lub instytucji;

2) zabytki ruchome będące, w szczególności:

a) dziełami sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej,

b) kolekcjami stanowiącymi zbiory przedmiotów zgromadzonych

i uporządkowanych według koncepcji osób, które tworzyły te kolekcje,

c) numizmatami oraz pamiątkami historycznymi, a zwłaszcza militariami,

sztandarami, pieczęciami, odznakami, medalami i orderami,

d) wytworami techniki, a zwłaszcza urządzeniami, środkami transportu oraz

maszynami i narzędziami świadczącymi o kulturze materialnej,

charakterystycznymi dla dawnych i nowych form gospodarki,

dokumentującymi poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego,

e) materiałami bibliotecznymi, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 27

czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. Nr 85, poz. 539, z 1998 r. Nr 106,

poz. 668, z 2001r. Nr 129, poz. 1440 oraz z 2002r. Nr 113, poz. 984),

f) instrumentami muzycznymi,

g) wytworami sztuki ludowej i rękodzieła oraz innymi obiektami

etnograficznymi,

h) przedmiotami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność

wybitnych osobistości lub instytucji;

3) zabytki archeologiczne będące, w szczególności:

a) pozostałościami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa,

b) cmentarzyskami,

c) kurhanami,

d) reliktami działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej.

Ponadto „ochronie mogą podlegać nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne

nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej”(art. 6 ust. 2).


NA LATA 2013 - 2016

8

Uregulowania z zakresu ochrony i opieki nad zabytkami znajdują się również

w wielu innych powszechnie obowiązujących aktach prawnych, m.in. w.:

1. ustawie z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

(Dz. U. z 2003r. Nr 80, poz. 7171 z późn. zm.);

2. ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006r. Nr 156, poz. 1118

z późn. zm.);

3. ustawie z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008r. Nr

25, poz. 150 z późn. zm.);

4. ustawie z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U.

2009r. Nr 151, poz. 1220);

5. ustawie z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami


6. ustawie z dnia 25 października 1991r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności

kulturalnej (Dz. U. z 2001r. Nr 12, poz. 123 z późn. zm.);

7. ustawie z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego

i wolontariacie (Dz. U. z 2003r. Nr 26, poz. 873 z późn. zm.);

8. ustawie z dnia 21 listopada 1996r. o muzeach (Dz. U. z 1997r. Nr 5, poz. 24

z późn. zm.);

9. ustawie z dnia 27 czerwca 1997r. o bibliotekach (Dz. U z 1997r. Nr 85, poz. 539

z późn. zm.);

10. ustawie z dnia 14 lipca 1993r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach

(Dz. U z 2006r. Nr 97, poz. 673 z późn. zm.).

Zadania z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego zawarte są również

w ustawie z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142,

poz. 1591 z późn. zm.). Art. 7 ust. 1 stanowi, iż gmina wykonuje określone zadania

publiczne, w tym zadania obejmujące sprawy kultury, w tym bibliotek gminnych

i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.


NA LATA 2013 - 2016

9

IV. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego

1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami

Ideowy model współczesnej ochrony dziedzictwa kultury w Polsce znajduje swój

fundament w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Realizacja obowiązków

sformułowanych w art. 5 i 6 powinna mieć miejsce przy zachowaniu innych zasad

konstytucyjnych m.in. demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego

zasady sprawiedliwości społecznej, państwa zapewniającego ochronę środowiska

opartego na zasadzie zrównoważonego rozwoju, decentralizacji władzy publicznej,

zasady uczestniczenia samorządu terytorialnego w sprawowaniu władzy publicznej

czy zasady ochrony własności i prawa dziedziczenia.

Biorąc pod uwagę normy konstytucyjne, postępujący rozwój gospodarki

rynkowej, globalizację, złożoność i interdyscyplinarność problematyki ochrony

zabytków, wytyczono najważniejsze cele strategiczne polityki państwa w tej materii,

którymi powinny być:

1. przygotowanie skutecznego systemu prawno – finansowego;

2. opracowanie kompleksowego systemu edukacji na rzecz dziedzictwa;

3. poszukiwanie instrumentów wzmacniających efekty działania służb

konserwatorskich.

Wdrożeniu celów strategii na szczeblu państwowym służą m.in. następujące dokumenty:

1. Krajowy program opieki nad zabytkami,

2. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2013,

3. Narodowy Program Kultury „Ochrona Zabytków i Dziedzictwa Kulturowego na

lata 2004 -2013”.

1.1.Krajowy program opieki nad zabytkami

Krajowy program opieki nad zabytkami wyznacza cele, kierunki działań i zadania, które

należałoby podjąć w sferze ochrony zabytków i opieki nad nimi.

Celem programu jest wzmocnienie ochrony i opieki nad materialnym dorobkiem kultury

oraz poprawa jego stanu w Polsce. Ważne jest także stworzenie odpowiedniej,


NA LATA 2013 - 2016

10

przejrzystej wykładni porządkującej sferę ochrony i opieki nad zabytkami. Działaniom

tym ma przyświecać 7 podstawowych zasad konserwatorskich:

1. po pierwsze nie szkodzić - primum non nocere;

2. maksymalnego poszanowania oryginalnej substancji zabytków i wszystkich ich

wartości (materialnych i niematerialnych);

3. minimalnej niezbędnej ingerencji (powstrzymania się od działań

niekoniecznych);

4. usuwania tego i tylko tego, co na oryginał działa niszcząco;

5. czytelności i rozróżnialności ingerencji;

6. odwracalności metod i materiałów;

7. wykonywania wszelkich prac zgodnie z najlepszą wiedzą i na najwyższym

poziomie.

W Krajowym programie opieki nad zabytkami, przedstawiono następujące cele działań:

I. W ramach uwarunkowań ochrony i opieki nad zabytkami:

1. pełna ocena stanu krajowego zasobu zabytków nieruchomych. Określenie

kategorii i stopnia zagrożeń;

2. pełna ocena stanu krajowego zasobu zabytków ruchomych. Określenie kategorii

i stopnia zagrożeń;

3. pełna ocena stanu krajowego zasobu dziedzictwa archeologicznego. Określenie

kategorii i stopnia zagrożeń oraz wyznaczenie stref o szczególnym zagrożeniu dla

zabytków archeologicznych;

4. objęcie skuteczną i zorganizowaną ochroną przynajmniej najcenniejszych

zabytków techniki,

5. pełna ocena stanu krajowego zasobu pomników historii i obiektów wpisanych na

listę światowego dziedzictwa. Określenie kategorii i stopnia zagrożeń;

6. ocena stanu służb i możliwości wypełniania całokształtu zadań związanych

z ochroną zabytków i opieką nad zabytkami;

7. ocena stanu i stopnia objęcia opieką zabytków w poszczególnych kategoriach,

8. doskonalenie i rozwijanie oraz podnoszenie efektywności i skuteczności

instytucjonalnej i społecznej ochrony i opieki nad zabytkami;

9. udoskonalenie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych w zakresie

ochrony i opieki nad dziedzictwem kulturowym i nad zabytkami.

II. W ramach działań o charakterze systemowym:


NA LATA 2013 - 2016

11

1. realizacja powszechnych tendencji europejskich, światowych oraz rozszerzenia

pola ochrony na całe dziedzictwo kulturowe obejmujące i dobra kultury i natury

(World Cultural Heritage);

2. przygotowanie strategii ochrony dziedzictwa kulturowego, wytyczającej główne

założenia koncepcji ochrony w Polsce. Wprowadzenie jej do polityk sektorowych

we wszystkich dziedzinach i szczeblach zarządzania i gospodarowania.

Wypracowanie metod zarządzania dziedzictwem kulturowym, w tym

w szczególności obiektami z listy UNESCO, pomnikami historii oraz parkami

kulturowymi.

III. W ramach systemu finansowania:

1. stworzenie stabilnego i przejrzystego systemu finansowania.

IV. W ramach dokumentowania, monitorowania i standaryzacji metod działania:

1. tworzenie systemu i stale aktualizowanych, elektronicznych baz informacji

o zasobach i stanie zabytków w Polsce i ich dokumentacji. Stworzenia warunków

do realizacji ustawowego obowiązku dokumentowania wszystkich prac, przy

wszystkich grupach i typach obiektów zabytkowych;

2. gromadzenie stale aktualizowanej wiedzy o stanie zachowania, postępach

i wynikach prac konserwatorskich i restauratorskich, zagrożeniach,

prawidłowości zarządzania i bezpieczeństwie użytkowania obiektów zabytkowych

oraz o innych formach ochrony dziedzictwa;

3. wypracowanie i wprowadzenie szczegółowych zasad ochrony dziedzictwa

w planach zagospodarowania przestrzennego. Wypracowanie standardów

zagospodarowania i estetyki zabytkowych przestrzeni publicznych.

V. W ramach kształcenia i edukacji:

1. utrzymanie i doskonalenie dotychczas wypracowanego systemu kształcenia

w dziedzinie konserwacji i ochrony. Zorganizowanie systemu podnoszenia

kwalifikacji w każdej grupie zawodowej pracującej na rzecz dziedzictwa

kulturowego oraz zorganizowanie pełnego kształcenia akademickiego

w specjalnościach, w których dotychczas nie istnieje;

2. kształcenie społeczeństwa w duchu poszanowania dla autentyzmu oraz wartości

materialnych i niematerialnych wspólnego, wielokulturowego dziedzictwa.

Budowanie klimatu społecznego zrozumienia i akceptacji dla idei ochrony

i dawności zabytków odczytywanych jako źródło tożsamości, wiedzy i dumy

z przeszłości, tradycji, wiedzy o sposobie życia i pracy przodków;


NA LATA 2013 - 2016

12

3. upowszechnianie wśród właścicieli i użytkowników obiektów zabytkowych

znajomości zasad konserwatorskich, zasad etyki i profilaktyki konserwatorskiej.

Tworzenie mechanizmów ekonomicznych sprzyjających prawidłowemu

traktowaniu obiektów zabytkowych.

VI. W ramach współpracy międzynarodowej:

1. wzmocnienie obecności Polski w światowym i europejskim środowisku

działającym na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i promocji polskich

osiągnięć w tej dziedzinie;

2. oparcie działań na pojęciu wspólnego dziedzictwa kultury ludzkości,

w szczególności „Europy – wspólnego dziedzictwa kultury”, w którym wyzwanie

stanowią „obszary dwu- lub wielokulturowe”. Troska o ochronę polskiego

dziedzictwa kulturowego za granicą.

1.2. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2013

Przyjęta przez Radę Ministrów 21 września 2004 r. Narodowa Stratega Rozwoju

Kultury na lata 2004 -2013 uznała kulturę za jeden z najważniejszych czynników

rozwoju regionalnego. Jako instytucje strategiczne z punktu widzenia strategii uznaje się

przede wszystkim: Ministerstwo Kultury i jst.

W ramach NSRK przewidziano trzy instrumenty jej wdrożenia:

1. inicjatywa ustawodawcza,

2. wspólne działania Ministra kultury i jst oparte na bazie związków integracyjnych

o charakterze formalnym i nieformalnym,

3. Narodowe Programy Kultury m.in. Narodowy Program Kultury „Ochrona

Zabytków i Dziedzictwa Kulturowego”, którego celem jest kompleksowa

poprawa stanu zabytków oraz wzmocnienie ochrony, dostępności i popularyzacja

dziedzictwa kulturowego kraju. Jego realizacja ma nastąpić poprzez:

a. tworzenie warunków instytucjonalnych, prawnych i organizacyjnych

w sferze dokumentacji i ochrony zabytków,

b. kompleksową rewaloryzację zabytków i ich adaptację na cele społeczne,

c. zwiększenie roli zabytków w rozwoju turystyki i przedsiębiorczości,

d. tworzenie zintegrowanych narodowych produktów turystycznych,

e. promocję polskiego dziedzictwa kulturowego w Polsce i za granicą,

f. wzmocnienie zasobów ludzkich w sferze ochrony zabytków,


NA LATA 2013 - 2016

13

g. podnoszenie świadomości społecznej dotyczącej dziedzictwa kulturowego,

h. zabezpieczenie zabytków i archiwaliów przed nielegalnym wywozem za

granicę.

2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie województwa i powiatu

2.1. Strategia rozwoju województwa pomorskiego

Problematyka ochrony dziedzictwa i krajobrazu kulturowego oraz opieki nad zabytkami

została zawarta w Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020, przyjętej w dniu

18 lipca 2005 roku Uchwałą nr 587/XXXV/05 Sejmiku Województwa Pomorskiego.

Strategia określa sposób realizacji głównych celów rozwoju, wśród nich zachowanie

wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb

przyszłych pokoleń. Zawiera cele gospodarcze, społeczne, kulturowe i ekologiczne

ujmowane z ponadpokoleniowego punktu widzenia. W ramach prac nad strategią

opracowana została diagnoza stanu rozwoju społeczno-gospodarczego województwa,

która wskazała m.in. na wagę i znaczenie wartości regionalnych: kultury i tożsamości,

w tym na fakt, że:

1. poczucie tożsamości regionalnej jest w województwie pomorskim zróżnicowane,

społeczność kaszubska i kociewska są zintegrowane i dobrze zorganizowane, a ich

kultura i tradycja zajmują szczególne i trwałe miejsce w wartościach kulturowych

regionu;

2. województwo pomorskie wyróżnia oryginalna wielokulturowość, stanowiąca

mieszankę dziedzictwa polskiego (w tym kaszubskiego, kociewskiego

i kresowego), hanzeatyckiego, pruskiego, ale również ukraińskiego, jej

materialnym odzwierciedleniem są liczne zabytki i obiekty kulturalne;

3. istotne jest także dziedzictwo historii najnowszej, zainicjowane przez Solidarność

w Gdańsku przemiany polityczne otworzyły społeczności pomorskiej nową drogę

realizacji demokracji, wolności i samorządności, jako trwałych wartości

społeczeństwa obywatelskiego.

4. ponadto województwo pomorskie posiada unikatowe i różnorodne zasoby

przyrodnicze i krajobrazowe oraz dziedzictwa kulturowego, o dużym potencjale

generującym ruch turystyczny


NA LATA 2013 - 2016

14

Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego wytyczająca kierunki rozwoju

województwa pomorskiego do roku 2020 obejmuje 14 celów strategicznych ujętych

w ramach 3 priorytetów. Cele strategiczne mają charakter ogólny i określają pożądane

stany lub procesy. Są one doprecyzowane poprzez opis kierunków działań.

2.2. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa

W dniu 30 września 2002 roku Uchwałą Nr 639/XLVI/02 Sejmik Województwa

Pomorskiego przyjął Plan zagospodarowania przestrzennego województwa

pomorskiego. Zmieniono go w dniu 26 października 2009 roku Uchwałą Sejmiku

Województwa Pomorskiego Nr 1004/XXXIX/2009. Dokument ten, w nawiązaniu do

strategii rozwoju województwa pomorskiego, określa zasady kształtowania struktury

przestrzennej województwa w dalekiej perspektywie czasowej, w tym: wymagania

w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego i ochrony dziedzictwa kulturowego

z uwzględnieniem obszarów podlegających szczególnej ochronie.

Znajdujemy w nim między innymi wytyczne:

1. Zachowanie i eksponowanie przestrzennych świadectw tradycji morskich kraju

i województwa, najwartościowszych zespołów i obiektów środowiska

kulturowego, wzmacniających wizerunek regionu jako integralnego elementu

środowiska kulturowego Europy Bałtyckiej.

2. Zachowanie różnorodności kulturowej województwa oraz zapewnienie

dostępności zasobów i walorów dziedzictwa kulturowego jako atutu w rozwoju

zrównoważonym i konkurencyjności przestrzeni województwa.

3. Zachowanie i eksponowanie najwartościowszych zespołów i fragmentów

krajobrazu, panoram widokowych i wnętrz architektoniczno-krajobrazowych dla

wzmacniania wizerunku regionu.

4. Kształtowanie nowych walorów krajobrazowych, w tym odtworzenie krajobrazów

zdegradowanych oraz przeciwdziałanie procesom zagrażającym walorom

krajobrazu.

5. Ukształtowanie ciągłości struktury ekologicznej obszaru aglomeracji,

zapewniającej trwałość i bioróżnorodność zasobów przyrodniczych

i krajobrazowych, zwłaszcza wynikających z położenia w strefie brzegowej morza.


NA LATA 2013 - 2016

15

6. Zachowanie i wykorzystanie zasobów dziedzictwa kulturowego obszaru

aglomeracji, zwłaszcza bogatej spuścizny historycznej i kulturowej oraz tradycji

morskich i solidarnościowych.

Oraz:

1. Ochronę i odnowę charakterystycznych zasobów dziedzictwa kulturowego

regionu, m.in.: układów urbanistycznych i ruralistycznych, zabytków wsi

pomorskiej, dziedzictwa morskiego i rzecznego, dziedzictwa budownictwa

ceglanego (przede wszystkim najstarsze kościoły i założenia klasztorne, zamki

krzyżackie) i drewnianego (przede wszystkim dziedzictwo kulturowe Ziemi

Słupskiej, Żuław, Powiśla, Kaszub i Kociewia), obiektów dziedzictwa obronnego

i techniki (w tym systemów hydrotechnicznych), kultury materialnej portów

morskich i rzecznych oraz wsi rybackich, materialnych reliktów dziedzictwa

solidarnościowego, zespołów rezydencjalnych, zespołów zieleni urządzonej,

wybitnych dóbr kultury współczesnej.

2. Kształtowanie i rozwój spójnego systemu przestrzeni publicznej obszaru

aglomeracji w oparciu o strefy śródmiejskie o wysokim zasobie i potencjale

kulturowym.

3. Obejmowanie ochroną miejsc o wyjątkowych wartościach, gdzie została

zachowana historyczna struktura przestrzeni i szczególne walory przyrodniczo

krajobrazowe – zalecane formy ochrony to odpowiednie zapisy miejscowych

planów zagospodarowania przestrzennego lub powołanie parku kulturowego.

2.3. Wojewódzki program opieki nad zabytkami

Celem strategicznym Programu Opieki nad Zabytkami Województwa Pomorskiego na

lata 2011-2014 jest: wzmocnienie poziomu ochrony i opieki nad dziedzictwem

kulturowym województwa pomorskiego służące zachowaniu zabytków,

budowaniu tożsamości regionalnej oraz promocji turystycznej regionu.

Cel ten będzie realizowany w ramach 3 priorytetów:

Priorytet 1:

zachowanie dziedzictwa kulturowego miast i wsi

Priorytet 2:

zachowanie kulturowego dziedzictwa morskiego i rzecznego

Priorytet 3:

badanie, dokumentacja i promocja dziedzictwa kulturowego


NA LATA 2013 - 2016

16

Zakłada się kontynuowanie prowadzonej przez samorząd województwa pomorskiego

polityki w dziedzinie ochrony i opieki nad dziedzictwem kulturowym, zmierzającej do:

1. konsekwentnej i planowej realizacji zadań kompetencyjnych samorządu

województwa poprzez wykonywanie wojewódzkiego programu opieki nad

zabytkami;

2. włączenia dziedzictwa kulturowego w obszar interwencji i wsparcia samorządów

terytorialnych zgodnie z zasadami planowania i wdrażania programów

prorozwojowych;

3. stymulowania zasad partnerstwa publiczno-prywatnego z sektorem

przedsiębiorców działających na rzecz dziedzictwa kulturowego

(zagospodarowanie obiektów zabytkowych);

4. współpracy w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami z właścicielami

i użytkownikami zabytków, społecznościami i władzami lokalnymi, instytucjami,

stowarzyszeniami, związkami wyznaniowymi, a także z organami administracji

państwowej i unijnej;

5. zachowania zasobów i walorów dziedzictwa kulturowego;

6. dbałości o krajobraz kulturowy regionu, w tym zachowania jego

charakterystycznych elementów przestrzennych i przyrodniczych;

7. rewaloryzacji cennych elementów dziedzictwa kulturowego, które uległy

degradacji; ochrony i propagowania tradycyjnych form i cech architektury

regionalnej (w zakresie bryły, detalu architektonicznego, rozwiązań

konstrukcyjnych, materiałowych, kolorystyki); kontynuacji wykorzystania

środków finansowych na zachowanie, rewaloryzację, zabezpieczenia i ekspozycji

obiektów o szczególnych wartościach zabytkowych;

8. umożliwienia kreowania i realizowania regionalnych i lokalnych projektów

związanych z kompleksowymi pracami konserwatorskimi i restauratorskimi oraz

chroniącymi krajobraz kulturowy;

9. propagowania i wspieranie popularyzacji, badań i dokumentowania dziedzictwa

kulturowego;

10. wykorzystania dziedzictwa kulturowego w promocji kultury i dla rozwoju

turystyki w regionie,

11. kreowania modelu odpowiedzialności za zasoby dziedzictwa kulturowego

w regionie w społecznościach lokalnych i we władzach samorządowych;


NA LATA 2013 - 2016

17

12. kreowania standardów i dobrych praktyk w dziedzinie ochrony zabytków (w tym

także prac konserwatorskich);

13. wspierania aktywności lokalnej w działaniach mających na celu poszanowanie

materialnego dziedzictwa oraz zachowanie własnej odrębności i tożsamości

(odbudowa i wzmocnienie regionalnej tożsamości).

2.4.Powiatowy program opieki nad zabytkami

Jednym z zadań zawartych w Powiatowym programie opieki nad zabytkami jest

wsparcie finansowe dla właścicieli zabytków – na podstawie uchwały

nr XVIII/131/2008 Rady Powiatu Słupskiego z dnia 26 marca 2008 roku w sprawie

zasad udzielania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty

budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków. Na podstawie tej uchwały

dofinansowanie będzie udzielane właścicielom zabytków po złożeniu przez nich wniosku

o udzielenie dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub budowlane.


NA LATA 2013 - 2016

18

V. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego

1. Relacje Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy

W 2010 roku na podstawie ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu

i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003r. Nr 80, poz. 717) oraz na podstawie

uchwały nr XIII/148/2007 Rady Gminy Kobylnica z dnia 14 września 2007 roku

w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany Studium uwarunkowań i kierunków

zagospodarowania przestrzennego gminy Kobylnica, zmieniono Studium uwarunkowań

i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kobylnica.

Zmianą objęte jest Studium sporządzone na mocy ustawy o zagospodarowaniu

przestrzennym z dnia 7 lipca 1994 roku (wraz z późn. zm.) i przyjęte uchwałą nr

III/25/2002 Rady Gminy Kobylnica z dnia 30 grudnia 2002 roku.

Uwarunkowania zaktualizowano w zakresie obejmującym m.in. stan środowiska,

w tym stan rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów

wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego oraz

stan dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej.

Zaktualizowane Uwarunkowania uwzględniono odpowiednio przy formułowaniu

kierunków zagospodarowani przestrzennego gminy. Kierunki określono z wymogami

ustawowymi, odpowiednio dla obszaru gminy, wskazując w szczególności m. in. obszary

i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej.

Po stwierdzeniu zgodności z ustaleniami „Studium uwarunkowań i kierunków

zagospodarowania przestrzennego gminy Kobylnica”, 29 kwietnia 2005r. Rada Gminy

Kobylnica uchwaliła:

1) Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Kobylnica – Południe

(obejmujący część wsi Kobylnica, na południe od linii kolejowej Szczecin – Gdańsk

i do obwodnicy Słupska), który ustala następujące zasady ochrony dziedzictwa

kulturowego i zabytków (uchwała nr XXIX/345/2005 Rady Gminy Kobylnica z dnia

29 kwietnia 2005 roku):

a. część obszaru planu położona jest w strefie pełnej ochrony archeologiczno-

konserwatorskiej, w związku z czym:


NA LATA 2013 - 2016

19

• obowiązuje zakaz prowadzenia robót budowlanych powodujących

przekształcanie powierzchni ziemi bądź przekształcenie krajobrazu,

• obowiązuje nakaz uzyskania pozwolenia Wojewódzkiego

Konserwatora Zabytków w przypadku wykonywania prac

porządkowych, pielęgnacyjnych itp.;

b. część obszaru planu położona jest w strefach częściowej ochrony

archeologiczno-konserwatorskiej, w związku z czym:

• obowiązuje nakaz przeprowadzenia ratowniczych badań archeologicznych

wyprzedzających roboty budowlane, których zakres każdorazowo określi

Wojewódzki Konserwator Zabytków, w wydanym pozwoleniu,

• ustala się obowiązek wystąpienia inwestora do Wojewódzkiego

Konserwatora Zabytków z wnioskiem o wydanie pozwolenia na

ratownicze badania archeologiczne z 2-miesięcznym wyprzedzeniem

przed przystąpieniem do robót budowlanych, w celu umożliwienia

wykonania badań oraz zsynchronizowania badań z robotami

budowlanymi;

c. część obszaru planu położona jest w strefach ograniczonej ochrony


• obowiązuje nakaz przeprowadzenia interwencyjnych badań

archeologicznych wyprzedzających roboty budowlane, których zakres

każdorazowo określi Wojewódzki Konserwator Zabytków,

w wydanym pozwoleniu,



interwencyjne badania archeologiczne z 2-tygodniowym wyprzedzeniem

przed przystąpieniem do robót budowlanych;

d. w obszarze planu znajduje się obiekt wpisany do rejestru zabytków:

Kościół p.w. Najświętszego Serca Jezusa (pozycja rejestrowa A–392).

Prace remontowe, porządkowanie otoczenia, w tym wycinki drzew wokół

kościoła, wymagają uzgodnienia z Wojewódzkim Konserwatorem

Zabytków;


NA LATA 2013 - 2016

20

e. w obszarze planu występują budynki w ewidencji konserwatorskiej.

Wymagana i wiążąca jest opinia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków

w przypadku:

• przebudowy, rozbudowy budynków, oznaczonych na rysunku planu,

• zmian w elewacjach – w przypadku budynków mieszkalnych położonych

przy ul. Głównej, Kolejowej i Witosa oraz wszystkich budynków

o konstrukcji szachulcowej;

f. zachowuje się występujące w obszarze planu cmentarze w ewidencji

konserwatorskiej.

2) Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Kobylnica – Północ

(obejmujący część wsi Kobylnica, na północ od linii kolejowej Szczecin – Gdańsk

i do ulicy Szczecińskiej), który ustala następujące zasady ochrony dziedzictwa

kulturowego i zabytków (uchwała nr XXIX/346/2005 Rady Gminy Kobylnica z dnia

29 kwietnia 2005 roku):

a. część obszaru planu położona jest w strefie częściowej ochrony






Konserwatora Zabytków z wnioskiem o wydanie pozwolenia na ratownicze

badania archeologiczne z 2-miesięcznym wyprzedzeniem przed

przystąpieniem do robót budowlanych, w celu umożliwienia wykonania

badań oraz zsynchronizowania badań z robotami inwestycyjnymi;

b. część obszaru planu położona jest w obrębie stref ograniczonej ochrony




każdorazowo określi Wojewódzki Konserwator Zabytków, w wydanym

pozwoleniu,




NA LATA 2013 - 2016

21



c. w obszarze planu, znajdują się budynki w ewidencji konserwatorskiej. Wymagana

i wiążąca jest opinia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w przypadku:

• przebudowy, rozbudowy budynków,

• zmian w elewacjach budynków mieszkalnych.

3) Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego wsi Bolesławice, który ustala

następujące zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków (uchwała nr

V/44/2007 Rady Gminy Kobylnica z dnia 26 stycznia 2007 roku):

a. część obszaru objętego planem położona jest w strefach ograniczonej ochrony





pozwoleniu,





b. zachowuje się występujący w obszarze planu cmentarz w ewidencji

konserwatorskiej z II poł. XIX w.;

c. w obszarze objętym planem, występują budynki w ewidencji konserwatorskiej,

dla których wymagane jest uzyskanie wytycznych projektowych, a następnie

wiążącej opinii Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w przypadku zmian

w elewacjach, konstrukcji dachu i dobudowy do budynków.

4) Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego wsi Widzino, który ustala

następujące zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków (uchwała nr

V/64/2011 Rady Gminy Kobylnica z dnia 10 marca 2011 roku):

a. część obszaru objętego planem położona jest w strefach częściowej ochrony






NA LATA 2013 - 2016

22





badań oraz zsynchronizowania badań z robotami budowlanymi;

b. część obszaru objętego planem położona jest w strefach ograniczonej ochrony


a) obowiązuje nakaz przeprowadzenia interwencyjnych badań



pozwoleniu,

b) ustala się obowiązek wystąpienia inwestora do Wojewódzkiego




c. zachowuje się występujące w obszarze objętym planem: cmentarz z II poł. XIX

wieku i park z drugiej połowy XIX wieku w ewidencji konserwatorskiej;

d. w terenach objętych planem występują budynki o walorach historycznych

i architektonicznych pozostające w ewidencji konserwatorskiej. Zmiany

w elewacjach i dobudowy do budynków wymagają uzyskania wytycznych

projektowych, a następnie wiążącej opinii Wojewódzkiego Konserwatora

Zabytków.

5) Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego wsi Łosino z fragmentem

Zajączkowa, który ustala następujące zasady ochrony dziedzictwa kulturowego

i zabytków (uchwała nr V/56/2007 Rady Gminy Kobylnica z dnia 26 stycznia 2007

roku):

a. część obszaru objętego planem położona jest w strefach częściowej ochrony









NA LATA 2013 - 2016

23


badań oraz zsynchronizowania badań z robotami budowlanymi;

b. część obszaru objętego planem położona jest w strefach ograniczonej ochrony

archeologiczno-konserwatorskiej wyróżnionych na rysunku planu, w związku

z czym:

a) obowiązuje nakaz przeprowadzenia interwencyjnych badań



pozwoleniu,

b) ustala się obowiązek wystąpienia inwestora do Wojewódzkiego




c. w obszarze objętym planem znajduje się obiekt wpisany do rejestru zabytków:

Park z pocz. XIX w. (pozycja rejestrowa A–1596). Wszelkie działania w Parku

wymagają uzyskania pozwolenia Konserwatora Zabytków, zgodnie z przepisami

szczególnymi;

d. zachowuje się występujący w obszarze objętym planem cmentarz w ewidencji

konserwatorskiej z II poł. XIX w.;

e. w obszarze objętym planem znajduje się dawny zespół folwarczny w ewidencji

konserwatorskiej. Dla budynków wchodzących w skład zespołu, znajdujących się

w ewidencji konserwatorskiej, oznaczonych na rysunku planu, wymagane jest

uzyskanie wytycznych projektowych, a następnie wiążącej opinii Wojewódzkiego

Konserwatora Zabytków w przypadku zmian w elewacjach, konstrukcji dachu

i dobudowy do budynków;

f. w terenie objętym planem występuje budynek mieszkalny o walorach

historycznych i architektonicznych postulowany do objęcie ochroną

konserwatorską. Zmiany w elewacjach, konstrukcji dachu i dobudowy do

budynku wymagają uzyskania wytycznych projektowych, a następnie wiążącej

opinii Wójta – do czasu wpisu, a Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków - po

wpisie do ewidencji.


NA LATA 2013 - 2016

24

6) Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego wsi Sierakowo (uchwała nr

XLIX/589/2010 Rady Gminy Kobylnica z dnia 3 listopada 2010 roku), który ustala

zasady ochrony dziedzictwa kulturowego oraz dóbr kultury materialnej:

a. na objętych opracowaniem terenach znajdują się budynki mieszkalno-

gospodarcze z okresu około 1925 r., będące w ewidencji zabytków,

b. istniejący czynny cmentarz katolicki powstały na terenie dawnego cmentarza

ewangelickiego znajduje się w ewidencji zabytków – należy prowadzić wszelkie

działania zmierzające do porządkowania i rewaloryzacji nagrobków,

c. na obszarze objętym opracowaniem znajduje się pod nr 16 budynek mieszkalny

szachulcowy z 1872 r., będący w ewidencji zabytków a pod numerem 17 znajduje

się budynek dawnej szkoły adaptowanej na budynek mieszkalny murowany z lat

dwudziestych XX w. będący w ewidencji zabytków,

d. na obszarze objętym opracowaniem pod numerem 18 znajduje się zagroda,

w skład której wchodzi budynek mieszkalny szachulcowy z połowy XIX w. oraz

budynek inwentarski murowany szachulcowy z 2 połowy XIX w. będące

w ewidencji zabytków, a pod numerem 19 znajduje się budynek mieszkalny

dawnych pracowników folwarcznych, murowany z pierwszego ćwierćwiecza XX

w. będący w ewidencji zabytków.

e. zachować pierwotny materiał ścian zewnętrznych: w budynkach o elewacjach

z cegły - nie tynkować; w budynkach o konstrukcji szachulcowej nie tynkować

drewnianych elementów konstrukcji ścian zewnętrznych. Przed przystąpieniem

do remontu dachu lub elewacji wystąpić o wytyczne konserwatorskie do

Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Delegatura w Słupsku.

f. na obszarze objętym opracowaniem pod numerami 27, 28, 30 i 31 znajdują się

zespoły budynków mieszkalnych z gospodarczymi dawnych pracowników

folwarcznych murowane z pierwszego ćwierćwiecza XX w. będące w ewidencji

zabytków. Przed przystąpieniem do remontu dachu lub elewacji wystąpić

o wytyczne konserwatorskie do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków

w Gdańsku, Delegatura w Słupsku.

g. na obszarze objętym opracowaniem pod numerem 23 znajduje się Dwór

murowany wraz z oficyną dworską z początku XIX w. wpisane do rejestru

zabytków póz. rej. A-205; obiekt podlega ochronie zgodnie z zapisami ustawy

z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162

póz.1568 z późniejszymi zmianami).


NA LATA 2013 - 2016

25

h. kościół filialny p.w. Wniebowzięcia NMP wraz z otoczeniem wpisany jest do

rejestru zabytków, poz. Rej. A-204; obiekt podlega ochronie zgodnie z zapisami

z dnia 23 lipca 2003 r. ochronie zabytków i opiece nad zabytkami ( dz. U. nr 162

poz. 1568 z późn. zm.).

i. istniejący cmentarz ewangelicki i znajduje się w ewidencji zabytków – należy

prowadzić wszelkie działania zmierzające do porządkowania i rewaloryzacji

nagrobków.

j. teren lasu stanowi park krajobrazowy z 2 połowy XIX w. będący w ewidencji

zabytków

7) Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego wsi Kończewo (uchwała nr

XLIX/588/2010 Rady Gminy Kobylnica z dnia 3 listopada 2010 roku), który ustala


a. na obszarze objętym opracowaniem znajduje się zespół folwarczny, murowany

z 2 połowy XIX w., będący w ewidencji zabytków;

b. zachować pierwotny materiał ścian zewnętrznych: w budynkach o elewacji - nie

tynkować; w budynkach o konstrukcji szachulcowej nie tynkować drewnianych

elementów konstrukcji ścian zewnętrznych. Przed przystąpieniem do remontu

dachu lub elewacji wystąpić o wytyczne konserwatorskie do Wojewódzkiego

Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Delegatura w Słupsku;

c. na terenie objętym opracowaniem zlokalizowany jest zespół pałacowo-parkowy

wpisany do rejestru zabytków, poz. rej. A-1173. Zespół podlega ochronie zgodnie

z zapisami z dnia 23 lipca 2003 r. ochronie zabytków i opiece nad zabytkami

(Dz. U. nr 162 poz. 1568 z późn. zm.)

d. obszar jednostki stanowi grodzisko wczesnośredniowieczne AZP 11-28/47

z 2 połowy X-XI w. wpisane do rejestru zabytków województwa pomorskiego

decyzją WKZ Nr KLIV670/1/72 z dnia 04.03.1972 póz. rej. Aa-60/248K. Obiekt

objęty strefą W.I. pełnej ochrony archeologiczno-konserwatorskiej. Na obszarze

stanowiska oraz w jego bezpośrednim otoczeniu wyklucza się wszelką działalność

inwestycyjną, zwłaszcza związaną z pracami ziemnymi, zmianą funkcji

i podziałem terenu bądź przekształceniem krajobrazu. Wszelkie prace i roboty

przy zabytkach oraz prace archeologiczne i wykopaliskowe wolno prowadzić tylko

za zezwoleniem Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (Ustawa

z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz. U. Nr 162

póz. 1568 ze zm.).


NA LATA 2013 - 2016

26

Zasady ochrony:

• obiekt do bezwzględnego zachowania,

• zakaz prowadzenia jakiejkolwiek działalności inwestycyjnej,

• zachowanie i właściwe utrzymanie,

• uczytelnienie i ekspozycja w krajobrazie gminy,

• adaptacja i wyłącznie w strukturę funkcjonalną gminy.

e. na obszarze objętym opracowaniem znajdują się domy pracowników

folwarcznych z budynkami gospodarczymi, budynek mieszkalno-gospodarczy

z I ćw. XX w ewidencji zabytków, oraz budynek mieszkalny szachulcowy z 2 pół.

XIX w. w ewidencji zabytków;

f. na obszarze objętym opracowaniem znajduje się dom pracowników folwarcznych

z budynkami gospodarczymi oraz zagroda z l ćw. XX w. składająca się z budynku

mieszkalnego, 2 bud. inwentarskich i budynku bramnego w ewidencji zabytków;

g. na obszarze objętym opracowaniem znajduje się zagroda murowana z 2 pół. XIX

w ewidencji zabytków (budynek mieszkalny, budynek inwentarski, stodoła

murowana drewniana i stodoła drewniana), zagroda murowana z końca XIX w.

(budynek mieszkalny i budynek gospodarczy) w ewidencji zabytków, budynek

mieszkalny murowany z końca XIX w. w ewidencji zabytków, zagroda murowana

z końca XIX w. i początku XX w. ewidencji zabytków (budynek mieszkalny,

budynek inwentarski i stodoła) oraz zagroda murowana z końca XIX w.

i początku XX w. ewidencji zabytków ( budynek mieszkalny i dwa budynki

inwentarskie), a także budynek mieszkalny szachulcowy z 2 pół. XIX w ewidencji

zabytków;

h. na obszarze objętym opracowaniem znajduje się budynek mieszkalny

z budynkiem gospodarczym z l ćw. XX w. w ewidencji zabytków, budynek

mieszkalny z końca XIX w. w ewidencji zabytków, oraz budynek mieszkalny

z 1935 r. w ewidencji zabytków;

i. na objętym opracowaniem znajdują się budynki mieszkalne z końca XIX w.

i początku XX w. w ewidencji zabytków oraz budynki gospodarcze w ewidencji

zabytków;

j. zachować pierwotny materiał ścian zewnętrznych: w budynkach o elewacjach




NA LATA 2013 - 2016

27



k. na obszarze objętym opracowaniem znajduje się dom pracowników folwarcznych

z budynkiem gospodarczym w ewidencji zabytków;

l. zachować pierwotny materiał ścian zewnętrznych: w budynkach o elewacjach





m. na obszarze objętym opracowaniem znajdują się budynki mieszkalne

z budynkami gospodarczymi murowane z pocz. XX w. w ewidencji zabytków;

n. na obszarze objętym opracowaniem znajduje się budynek mieszkalny

szachulcowy z poł. XIX w. znajdujący się w ewidencji zabytków.

8) Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego wsi Lubuń (uchwała nr

XXVI/246/2012 Rady Gminy Kobylnica z dnia 6 września 2012 roku), który ustala


a. w północno-wschodniej części obszaru objętego planem miejscowym, u podnóża

oraz w wyższych partiach zbocza wysoczyzny wznoszącej się nad dolinką Strugi

Łabuńskiej, zlokalizowanych jest 7 stanowisk archeologicznego dziedzictwa

kulturowego, ujętych w wojewódzkiej ewidencji zabytków, wyróżnionych na

rysunku planu miejscowego, w związku z czym:

• dla części obszaru objętego planem miejscowym (teren 33US) położonego

w strefie częściowej ochrony archeologiczno-konserwatorskiej (W.II),

oznaczonej nr AZP 11-29/57, stanowiącej osadę kultury łużycko-

pomorskiej, oksywsko-wielbarskiej, wczesnego średniowiecza

i średniowiecza:

− obowiązuje nakaz przeprowadzenia ratowniczych badań

archeologicznych wyprzedzających roboty budowlane, których

zakres każdorazowo określi Wojewódzki Konserwator Zabytków,


− ustala się obowiązek wystąpienia inwestora do Wojewódzkiego


ratownicze badania archeologiczne z 2-miesięcznym

wyprzedzeniem przed przystąpieniem do robót budowlanych,


NA LATA 2013 - 2016

28

w celu umożliwienia wykonania badań oraz zsynchronizowania

badań z robotami budowlanymi;

• dla części obszaru objętej planem miejscowym, położonego w strefach

ograniczonej ochrony archeologiczno-konserwatorskiej (W.III): w strefie

oznaczonej nr AZP 11-29/49, stanowiącej osadę kultury łużycko-

pomorskiej, wczesnego średniowiecza i średniowiecza (tereny 15MN/U,

17MN/U, 20R i 011KD), w strefie oznaczonej nr AZP 11-29/50, stanowiącej

osadę kultury schyłkowego neolitu, wczesnego brązu i kultury łużycko-

pomorskiej (teren 18MN/U), w strefie oznaczonej nr AZP 11-29/52,

stanowiącej osadę kultury wczesnego średniowiecza (tereny 21R

i 22MN/U), w strefie oznaczonej nr AZP 11-29/53, stanowiącej osadę

kultury wczesnego średniowiecza (teren 21R), w strefie oznaczonej nr AZP

11-29/58, stanowiącej osadę kultury oksywsko-wielbarskiej (teren

32MN/U), w strefie oznaczonej nr AZP 11-29/59, stanowiącej osadę

kultury oksywsko-wielbarskiej, wczesnego średniowiecza i średniowiecza

(teren 32MN/U):

− obowiązuje nakaz przeprowadzenia interwencyjnych badań

archeologicznych wyprzedzających roboty budowlane, których

zakres każdorazowo określi Wojewódzki Konserwator Zabytków,


− ustala się obowiązek wystąpienia inwestora do Wojewódzkiego


interwencyjne badania archeologiczne z 2-tygodniowym

wyprzedzeniem przed przystąpieniem do robót budowlanych;

b. zachowuje się występujący w obszarze planu miejscowego park w stylu

krajobrazowym z 2 poł. XIX w. /teren 40ZP/ oraz cmentarz z 2 poł. XIX w. (teren

26ZC) – ujęte w wojewódzkiej ewidencji zabytków, jak w ustaleniach

szczegółowych dla tych terenów;

c. w obszarze objętym planem miejscowym, na terenach: 4MN/U, 11MN/U,

17MN/U, 18MN/U, 22MN/U, 24MN/U, 30MN/U, 32MN/U, 42MN/U,

48.2MN/U, występują budynki o walorach historycznych pozostające

w wojewódzkiej ewidencji zabytków, w tym budynki należące do dawnego zespołu

folwarcznego w wojewódzkiej ewidencji zabytków (tereny 34MN/U i 42MN/U),

oznaczone na rysunku planu miejscowego, wymagane jest uzyskanie wytycznych


NA LATA 2013 - 2016

29

projektowych, a następnie wiążącej opinii Pomorskiego Wojewódzkiego

Konserwatora Zabytków w Gdańsku Delegatura w Słupsku, w przypadku

dobudowy do budynków, ewentualnych zmian w elewacjach i konstrukcji

dachów;

d. w strefie cennego układu ruralistycznego wsi, wyróżnionej na rysunku planu

miejscowego, ze względu na walory architektoniczno-krajobrazowo-historyczne:

• zachować układ drożny z bocznymi, wybrukowanymi drogami,

• zachować istniejące budynki mieszkalne i gospodarcze w wojewódzkiej

ewidencji zabytków, przyjmując jako zasadę:

− zachowanie bryły, w tym formy dachu, a w przypadku budynków

dawnych pracowników folwarcznych, obecnie budynków

mieszkalnych nr 13-15, odtworzenie bryły z możliwością

podniesienia ścian fundamentowych do 50 cm i zwiększenia

wysokości budynków,

− zachowanie lub uporządkowanie na zasadzie symetrii wielkości

pierwotnych otworów okiennych i drzwiowych, pozostawienie

w budynkach elewacji z cegły bez tynkowania,

− pozostawienie detali architektonicznych elewacji tj. opasek

okiennych, boniowania, gzymsów, datowników i innych,

− stosowanie przy wymianie pokrycia dachowego materiałów

tradycyjnych tj. dachówki lub materiałów dachówkopodobnych,

w tym np. blachodachówki z posypką, a w przypadku budynków

dawnych pracowników folwarcznych, obecnie budynków

mieszkalnych nr 13-15, ujednolicenie pokrycia dachowego,

• zachować parcelację działek zagrodowych i sposób zabudowy,

z utrzymaniem historycznej linii zabudowy i sposobu rozplanowania

zagród,

• nową zabudowę dostosować gabarytowo do istniejącej, z zastosowaniem

występującej w historycznej zabudowie formy dachu (2-spadowy,

naczółkowy, mansardowy) o tych samych nachyleniach połaci oraz

tynkowania i prostych elewacji bez dodatkowych aneksów, werand

i ganków,


NA LATA 2013 - 2016

30

• projekty nowych inwestycji uzgadniać z Pomorskim Wojewódzkim

Konserwatorem Zabytków w Gdańsku Delegatura w Słupsku;

e. zachowuje się występujące w obszarze planu miejscowego miejsce uczczenia

pamięci spływu kajakowego, w którym uczestniczył papież Jan Paweł II, w formie

pamiątkowego Kamienia Papieskiego /teren 51US/, stanowiącego jeden z 10

kamieni rozmieszczonych wzdłuż biegu rzeki Słupi.

9) Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego wsi Reblino (uchwała nr

XXV/237/2012 Rady Gminy Kobylnica z dnia 5 lipca 2012 roku), który ustala zasady

ochrony dziedzictwa kulturowego oraz dóbr kultury materialnej:

a. część obszaru objętego planem położona jest w strefach ograniczonej ochrony

archeologiczno-konserwatorskiej (W.III), ujętych wojewódzkiej ewidencji

zabytków, wyróżnionych na rysunku planu, w związku z czym:




pozwoleniu,





b. zachowuje się występujący w obszarze planu park w stylu krajobrazowym z II poł.

XIX w. wraz z cmentarzem z XIX w. – ujęte w wojewódzkiej ewidencji zabytków –

z podziałem na teren 22.1ZP /wraz z cmentarzem/ i teren 22.2ZP;

c. w obszarze objętym planem, na terenach: 21MN/U, 27MN/U, 31MN/U,

34MN/U, 38UP-R, 39UM, 40UP, 41MN/U, występują budynki o walorach

historycznych pozostające w wojewódzkiej ewidencji zabytków, w tym budynki

należące do dawnego zespołu folwarcznego /tereny: 27MN/U, 34MN/U, 38UP-R,

39UM i 41MN/U/ oraz zespołu stacyjnego /tereny: 40UP i 41MN/U/, oznaczone

na rysunku planu, wymagane jest uzyskanie wytycznych projektowych,

a następnie wiążącej opinii Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków,

w przypadku zmian w elewacjach, konstrukcji dachu i dobudowy do budynku.

Sukcesywnie w latach przyszłych opracowywane będą MPZP dla pozostałych

miejscowości.


NA LATA 2013 - 2016

31

2. Charakterystyka zasobów oraz analiza dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy

Ochrona i opieka nad zabytkami, aby była skuteczna, powinna być realizowana

w oparciu o rzetelną wiedzę dotyczącą wartości i ich znaczenia dla regionu. Równie

ważną jest kwestia rozpoznawania występujących problemów związanych między

innymi ze stanem zachowania poszczególnych obiektów, reagowania na występujące

zagrożenia, a co za tym idzie powstrzymania dalszej degradacji zabytków oraz ich

otoczenia. Niniejsza, ogólna charakterystyka zasobu, przy uwzględnieniu powyższych

uwarunkowań, ma na celu pomoc w sformułowaniu zadań i celów, które służyć będą

realizacji działań na rzecz ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego.

Gmina Kobylnica jest bardzo zasobna w budownictwo historyczne o różnych

funkcjach, które powstawało od wieków średnich przez wiek XVIII, aż do XIX i XX wieku.

Najliczniej reprezentowana jest architektura i budownictwo XIX-wieczne, począwszy od

kościołów, dalej zespoły pałacowo-folwarczne i budownictwo zagrodowe. Sieć osadnicza na

terenie gminy jest bardzo gęsta. Przeważają miejscowości należące niegdyś do majątków

ziemskich, w których istniała siedziba właściciela z parkiem oraz folwark. Wsi o wyłącznie

zabudowie zagrodowej jest niewiele Bolesławice, Komorczyn, Kruszyna, Widzino, Zębowo.

Przedstawiony poniżej szczegółowy opis został opracowany dla miejscowości

o znacznym lub bardzo dużym stopniu zachowania historycznej zabudowy:

1) Kobylnica - duża wieś wielodrożnica

Pierwsza znana wzmianka o miejscowości ukazała się w dokumentach z 1315

roku. W XVIII w. północna część wsi będąca własnością rodu Puttkamerów z Płaszewka

znalazła się w rękach państwa podlegając urzędowi w Słupsku. Część południowa

(Adlig Kublitz, później Kobylniczka) z folwarkiem położonym w dzisiejszej

miejscowości Otok, pozostała własnością Puttkamerów z Łosina aż do czasów parcelacji

majątku w 1910 roku. W 1939 roku w Kobylniczce były 54 gospodarstwa chłopskie,

w Kobylnicy 84. Dobrze rozwijał się handel i rzemiosło m.in. ze względu na bliskie

sąsiedztwo Słupska. Kobylnica jest obecnie dużą wsią obejmującą istniejące przed

wojną dwie miejscowości sąsiadujące bezpośrednio ze sobą Kobylnicę (Kublitz)

i Kobylniczkę (Adlig Kublitz). Zabudowa historyczna, zachowana w znacznej części, to

przede wszystkim XX-wieczne budownictwo murowane.

Z XIX-wiecznej zabudowy zagrodowej o konstrukcji szachulcowej pozostały tylko

pojedyncze budynki mieszkalne, np. przy ulica Głównej 34, 38 i 40. Przy ulicy Witosa


NA LATA 2013 - 2016

32

nr 2 zachował się budynek mieszkalny i stodoła, a jest to przykład charakterystycznego

dla Kobylnicy rozplanowania zabudowy zagrodowej. Pierwotny układ zagrody to

budynek bramny od strony drogi, z lewej i prawej strony budynki gospodarcze, np.

stajnia, stodoła, a na wprost budynku bramnego chałupa. Jedynie zagrody przy ulica

Głównej miały inny układ z budynkiem mieszkalnym od strony ulicy.

Budynki murowane pochodzą z różnych lat 1 połowy XX wieku. Są to zarówno budynki

jedno-lub wielorodzinne, o prostych bryłach i dobrych proporcjach, z dachami

dwuspadowymi lub naczółkowymi:

• budynki z przełomu XIX i XX wieku, jednokondygnacyjne o elewacjach z cegły

klinkierowej, bryłą przypominające domy o konstrukcji szachulcowej - ulica

Główna nr 15, 30, 42, 49, Widzińska nr 28,

• budynki z początku XX wieku, jednokondygnacyjne z półpiętrem

mieszkalnym lub półpiętrem poddasza z dachami 2-spadowymi o niskim

nachyleniu, pierwotnie z elewacjami z cegły licówki, obecnie część

otynkowana, i dekoracją architektoniczną wykonaną w tynku, np. ulica Główna

11,

• budynki z początku XX wieku, dwukondygnacyjne w formie

małomiasteczkowych kamienic, dziś pozbawione w dużym stopniu dekoracji

architektonicznej, np. ulica Główna nr 22,

• budynki z lat 30-tych XX wieku, w większości wielorodzinne,

dwukondygnacyjne z dachami dwuspadowymi lub naczółkowymi, często

z wystawkami, np. ul Kolejowa 11-15. Na wyróżnienie zasługują budynki

o nietypowej, bardziej złożonej formie - budynek przy ulicy Witosa nr 4 z 1911r.

z zachowaną pierwotną stolarką okienną i drzwiową, budynek przy ulicy Witosa nr

18 z lat 30-tych XX wieku z półokrągłym ryzalitem, budynek przy ulicy

Widzińskiej nr 20 z początku XX wieku o bogatym detalu architektonicznym.

Najbardziej cenną budowlą w miejscowości jest XX-wieczny kościół z gotycką wieżą.

W sąsiedztwie kościoła położone są pozostałości zespołu młyńskiego.

Nowych inwestycji w Kobylnicy jest sporo, chociaż w części historycznej zabudowy są

to umiarkowanie liczne przykłady.

2) Komorczyn - mała ulicówka z zabudową zagrodową

Zachowało się niewiele przekazów o wsi. Wiadomo, że w XVI wieku i później

należała do majątku Kczewo i rodziny von Kleist. W XVIII wieku przechodzi na własność


NA LATA 2013 - 2016

33

rodziny von Krockow, w obręb majątku Słonowice i Dobrzęcino. Po uwłaszczeniu chłopów

na początku XIX wieku miejscowość stała się samodzielną wsią chłopską. We wsi zachowała

się znaczna ilość XIX-wiecznej zabudowy zagrodowej, a układ przestrzenny z tego czasu

tylko w niewielkim stopniu został zmieniony współcześnie.

Zabudowę tę stanowią budynki mieszkalne o konstrukcji szachulcowej z I połowy XIX

wieku oraz późniejsze murowane z 2 połowy XIX wieku, z towarzyszącymi im

murowanymi budynkami gospodarczymi z końca XIX wieku i początku XX wieku.

Szachulcowych chałup zachowało się niewiele (nr 7, 13, 17, 22, 23), najcenniejszą jest nr 7,

obecnie otynkowana, ale z zachowaną pierwotną stolarką okienną i drzwiową.

Murowane budynki mieszkalne powtarzają często formę budynków o konstrukcji ryglowej

- parterowe z naczółkowymi dachami. Ingerencja nowej zabudowy - niewielka.

3) Kończewo - średnia wielodrożnica, majątek i zabudowa chłopska

Informacje o wsi pojawiają się już w XIV wieku. Od XV wieku do końca XVIII wieku

wieś była w rękach rodziny von Massow. Od początku do lat 70-tych XIX wieku majątkiem

władają kolejno rodziny von Kleist i von Manntenffel. Od 70-tych lat XIX wieku wieś

przeszła na własność rodziny mieszczańskiego pochodzenia von Siemers.

W 1784 roku we wsi był folwark, 10 chłopów, nauczyciel i kowal. W 1938 roku w skład

majątku wchodziło 504 ha ziemi.

Zabudowa wsi Kończewo usytuowana została po obu stronach drogi biegnącej

z Sierakowa do Kuleszewa oraz przy dwóch równoległych drogach wewnętrznych,

biegnących od skrętu drogi głównej w kierunku północno-zachodnim. Drogi te prowadzą

do położonego na skraju wsi zespołu pałacowo-parkowego i folwarcznego.

Zespół pałacowo-parkowy wpisany do rejestru zabytków zachował się w niezmienionej

formie, pałac późnoklasycystyczny, park o charakterze krajobrazowym. Od zachodu

sąsiaduje z podwórzem folwarcznym zabudowanym w dużym stopniu zachowanymi

budynkami gospodarczymi z 2 połowy XIX wieku. W skład zespołu folwarcznego

wchodzą również budynki mieszkalne pracowników folwarcznych. Domy te

usytuowane zostały nie w jednym zwartym zespole, ale rozrzucone w różnych miejscach

wsi przy ulicy Parkowej, Kolejowej i Głównej. Są to dwojaki z czerwonej cegły o zgrabnych

dachach naczółkowych i dwuspadowych oraz otynkowane z wysokimi dwuspadowymi

dachami.


NA LATA 2013 - 2016

34

Zabudowa zagrodowa o konstrukcji szachulcowej reprezentowana jeszcze w latach 80-

tych przez 9 budynków mieszkalnych i gospodarczych, dziś stanowi nikły procent

historycznej zabudowy wsi.

Pozostały jedynie 4 budynki mieszkalne, w tym dwa otynkowane, jeden w złym stanie

technicznym oraz usytuowany na południowym skraju wsi (nr 39) - ze względu na

katastrofalny stan techniczny nie został ujęty w ewidencji konserwatorskiej.

Mieszkalne budynki jednorodzinne to przede wszystkim domy o prostych bryłach z 2-

spadowymi dachami, z końca XIX wieku - 1 ćwierćwiecza XX wieku, które można podzielić

na trzy typy w zależności od materiału i opracowania elewacji:

1) budynek o elewacjach z czerwonej cegły - ulica Główna 33, 35, ulica Szkolna 2, 6,

ulica Kolejowa 5;

2) budynki z cegły sylikatowej - ulica Kolejowa 1, Polna 2;

3) budynki otynkowane - ulica Główna 6, 7, 9, ulica Kolejowa 9, ulica Szkolna 10, 16,

18. Większość zabudowy wsi Kończewo to budynki historyczne z XIX i XX wieków,

współczesne zmiany przestrzeni miejscowości są niewielkie.

4) Lubuń - średnia ulicówka z majątkiem i zabudową zagrodową

Miejscowość wymieniana już w dokumentach z XIII wieku. W następnym stuleciu

własność rodziny von Bellow i Ketelhodt. W koniec XV wieku we władaniu księcia

Bogusława, a później Lubuń był jedną z 18-tu wsi królewskich podlegających pod zarząd

w Słupsku. W 1914 roku wymienia się trzech właścicieli majątków chłopskich o areale

około i ponad 100 ha, a w 1920 roku jako właściciela majątku rycerskiego o pow. 310 ha

wymienia się Karla Ludwika Zielke.

W 1784 roku we wsi znajdował się folwark i m.in. 12 gospodarstw chłopskich,

szkoła i kuźnia. W 1938 roku w Lubuniu było 46 gospodarstw chłopskich,

w tym 17 gospodarstw od 20 do 100 ha.

Zabudowa miejscowości składa się z trzech zespołów:

• dworsko-parkowego - z nieistniejącą dziś siedzibą właściciela majątku,

a położonego na skraju wsi w jej południowej części. Z pierwotnego zespołu

pozostał tylko niewielki park z 2 połowy XIX wieku, a dodatkowym elementem

związanym z tym zespołem jest dom ogrodnika z 1 ćwierćwiecza XX wieku,

obecnie budynek mieszkalny nr 16,

• folwarcznego - w skład którego wchodzi podwórze gospodarcze z nieistniejącymi lub

zrujnowanymi budynkami gospodarczymi oraz budynki mieszkalne


NA LATA 2013 - 2016

35

pracowników folwarku z 2 połowy XIX wieku (nr 13-15) oraz dom kowala i kuźnia

z 1 ćwierćwiecza XX wieku (nr 18). Ta część założenia sąsiaduje od

południa i zachodu z założeniem dworsko-parkowym),

• zabudowy zagrodowej - usytuowanej po obu stronach głównej drogi wiejskiej,

skręcającej w środku wsi na wschód i rozwidlającej się w dwie równoległe do siebie

drogi. Zabudowa położona po północnej stronie głównej drogi ma charakter

rozproszony z zagrodami malowniczo usytuowanymi na nierównościach terenu.

Zdecydowana większość tej zabudowy pochodzi z lat 20-tych XX wieku. Budynki

mieszkalne to budynki murowane z klocków cementowych lub murowane

z cegieł i otynkowane, o bryłach z dobrymi proporcjami, dachach

dwuspadowych, naczółkowych lub łamanych, niektóre z dekoracją elewacji

w postaci boni, z inicjałami właścicieli i datą budowy. Budynkom mieszkalnym

towarzyszą murowane budynki gospodarcze z tego samego okresu.

Przy rozwidleniu głównej drogi po jej południowej stronie znajduje się dawna szkoła,

obecnie świetlica (budynek nr 10) z połowy XIX wieku. Nową szkołę (budynek nr 9-

obecnie zaadaptowany na mieszkania) z budynkiem mieszkalnym i gospodarczym

wybudowano w 1939 roku.

Przed zasadniczą przebudową wsi w latach 20-tych w Lubuniu przeważała

zapewne zabudowa o konstrukcji szachulcowej. Sugeruje taki typ zabudowy zdjęcie

z 1910 roku, a także pozostałe pojedyncze budynki mieszkalne (nr 6, 32, 41) pochodzące

z I połowy i II połowy XIX wieku.

Jeszcze jednym elementem historycznej przestrzeni miejscowości jest cmentarz

położony po północnej stronie głównej drogi wiejskiej. Dawniej ewangelicki, dziś

czynny cmentarz katolicki z miejscem, gdzie ustawione zostały w dużej ilości

zachowane żeliwne krzyże z końca XIX wieku i z lat 30-tych XX wieku. Przed

cmentarzem od strony drogi znajduje się współczesny kościół wybudowany w 1934 roku.

Mimo swojego późnego pochodzenia zabudowa Lubunia stanowi wartościowy zespół ze

względu na swoją jednorodność, położenie w krajobrazie i niezmieniony

współcześnie charakter i rozplanowanie. Ze względu właśnie na walory

architektoniczno-krajobrazowe oraz prawie w całości niezmieniony układ wieś wskazana

została w „Studium uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego

Gminy Kobylnica” do objęcia strefą ochrony konserwatorskiej (ochrona krajobrazu

kulturowego).


NA LATA 2013 - 2016

36

5) Reblino - średnia wielodrożnica, wieś chłopska i majątek ziemski

Wieś wymieniona w dokumencie z 1500 roku, wtedy lenno rodziny von Massow.

Później w rękach wielu właścicieli z różnych rodzin, m.in. Puttkamerów, Bellowów,

Gottberga. Od 1897 roku do czasów II wojny światowej w posiadaniu rodziny von

Zitzewitz.

Wieś z zespołem folwarcznym o budynkach gospodarczych z XIX i XX wieku,

usytuowanym w sąsiedztwie parku we wschodniej części miejscowości. Zabudowa

podwórza folwarcznego zachowała się w nikłej części, natomiast domy mieszkalne

dawnych pracowników folwarcznych z 1 ćwierćwiecza XX wieku w bardzo dużym

procencie. Są to dawne dwojaki i czworaki, o różnej architekturze, np. z dachami

naczółkowymi, z półpięterkiem. Z zabudowy zagrodowej szczególnie cennej ze względu

na tradycyjną konstrukcję budynków, zachowało się niewiele tj. dwa budynki mieszkalne

(ulica Kręta nr 13, 15). Pozostałe budynki mieszkalne to przeważnie murowane domy

0 prostych bryłach z dwuspadowymi dachami. Jedynie budynek przy ulicy Krętej nr 21

zasługuje na wyróżnienie ze względu na detal architektoniczny elewacji. W północnej

części miejscowości, na jej skraju znajduje się zespół zabudowy kolejowej z początku XX

wieku.

Zabudowa historyczna miejscowości zachowała się w dość znacznej liczbie. Przy ulicy

Krętej czy Długiej powstały współcześnie nowe budynki o prostych i niezbyt pasujących

do starej zabudowy bryłach.

6) Runowo Sławieńskie - z zabudową położoną wokół stawu, wieś chłopska i

majątek ziemski

Pierwsze informacje o wsi pochodzą z XV wieku. Prawie bez przerwy w posiadaniu

rodziny von Bellow. W koniec XIX wieku majątek liczył 418 ha.

Zespól pałacowo-folwarczny położony we wschodniej części miejscowości zachował się

w szczątkowej formie. Nie zachował się dwór, park z niezbyt licznie pozostałym

starodrzewiem. Spośród budynków gospodarczych dawnego folwarku zachowały się trzy

zlepione w jedną bryłę, natomiast zdecydowana większość nie przetrwała do naszych

czasów. W większym procencie pozostały budynki robotników folwarcznych rozproszone

wokół stawu i położone przy wylocie w kierunku Stanowić. Najcenniejszymi obiektami są

XIX-wieczne budynki o konstrukcji szachulcowej (4 mieszkalne i 3 gospodarcze).

Zabudowa historyczna miejscowości zachowała się w dość znacznej liczbie.


NA LATA 2013 - 2016

37

7) Sycewice - średnia wielodrożnica, majątek ziemski i wieś chłopska

Nazwa miejscowości pochodzi od nazwiska rodu Zitzewitz, którego przedstawiciele

od początku XV wieku do 1945 roku byli właścicielami majątku. W XIX wieku

Wilhelm von Zitzewitz był jednym z największych posiadaczy ziemskich w powiecie

słupskim. Majątek w Sycewicach obejmował w końcu XIX wieku 882 ha ziemi, w 1938 roku

934ha. W 1939 roku we wsi było 30 gospodarstw chłopskich. Zabudowa miejscowości składa

się z następujących elementów historycznej zabudowy i terenów zieleni:

• park krajobrazowy z pierwszego ćwierćwiecza XX wieku wpisany do rejestru

zabytków, pierwotnie wraz z nieistniejącym dziś pałacem tworzący zespół

rezydencjalny. Na terenie parku znajduje się cmentarz rodowy właścicieli majątku.

Rozległy park zajmuje zachodnią część miejscowości,

• zespół folwarczny, współcześnie zmieniony z zachowanymi nielicznymi

budynkami gospodarczymi i mieszkalnymi z końca XIX wieku. Gorzelnia,

rządcówka i budynek mieszkalny przy ulicy Pocztowej nr 7, to budynki

o znacznych walorach architektonicznych o elewacjach z czerwonej cegły,

a pochodzące z końca XIX wieku,

• budynki zagrodowe: jeszcze w lata 80-tych istniały we wsi nieliczne wprawdzie

budynki mieszkalne i gospodarcze z XIX wieku o konstrukcji szachulcowej,

położone po zachodniej stronie drogi biegnącej ze Słupska wokół większego

stawu. Do dziś zachowały się jedynie murowane budynki mieszkalne i gospo-

darcze oraz pojedyncze budynki gospodarcze o konstrukcji szachulcowej,

położone po przeciwnej, zachodniej stronie drogi, a wybudowane zostały

w końcu XIX i początku XX wieku. Domy te, o prostych bryłach z dachami

dwuspadowymi lub naczółkowymi prezentują typ zabudowy charakterystyczny

dla tego czasu,

• budynki stacyjne z 2 połowy XIX wieku i początku XX wieku.

W Sycewicach współcześnie powstało dużo nowej zabudowy, szczególnie po wschodniej

stronie drogi biegnącej ze Słupska. Dobrze natomiast jest zachowany historyczny

układ przestrzenny zachodniej części miejscowości z zabudową zagrodową.

8) Widzino - średnia wielodrożnica, wieś chłopska i majątek ziemski

Jedna z najstarszych miejscowości w powiecie słupskim, wymieniona już

w dokumentach z 1281 roku w średniowieczu w posiadaniu klasztoru norbertanek ze


NA LATA 2013 - 2016

38

Słupska. W czasie reformacji od 1522 roku w zarządzie książęcym. W 1810 roku

gospodarstwa chłopskie zostały uwłaszczone. W XIX wieku aż do czasów wojny we wsi

majątek ziemski liczący 232 ha, który był własnością rodziny Rieckoniec. W 1939 roku

w Widzinie było 76 gospodarstw chłopskich. Największe gospodarstwa liczyły po 60 i 80

ha, a w większości po 20 i 30 ha.

We wsi istniał niegdyś niewielki majątek położony w północnej części z podwórzem

folwarcznym oraz prawdopodobnie siedzibą właściciela majątku w otoczeniu parku.

Zabudowa podwórza gospodarczego nie zachowała się, na jej miejscu powstały nowe

budynki. Nie zachował się również pałac czy dwór, pozostał jedynie park. Przy drodze

z Kobylnicy, po jej południowej stronie zachowały się pierwotnie budynki mieszkalno-

gospodarcze, obecnie w większości część gospodarcza zaadaptowana na mieszkania,

dawnych pracowników folwarcznych (ulica Główna nr 5, 7, 9, 13, 17, 19, 21, 23). Są to

budynki zapewne z lat 20-tych XX wieku murowane i otynkowane, parterowe o prostej

bryle i z dachami naczółkowymi, tworzące zwarty zespół zabudowy.

Zabudowa zagrodowa miejscowości jest niejednorodna, zarówno jeśli chodzi

o czas powstania, jak i materiał konstrukcyjny. Z dosyć sporej grupy budynków

mieszkalnych o konstrukcji szachulcowej z 1 i 2 połowy XIX wieku większość jest

współcześnie otynkowana lub częściowo przemurowana. Budynki murowane

z czerwonej cegły lub otynkowane z końca XIX wieku lub lat 20-tych XX-tego wieku to

domy o prostej bryle z dachami dwuspadowymi.

W miejscowości jest duża ilość współczesnych budynków, a są to domy nie pasujące do

zachowanej historycznej zabudowy, często o znacznie większej kubaturze.

9) Wrząca - duża ulicówka, majątek ziemski i wieś chłopska

Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z początek XV wieku. Do XVIII

wieku lenno rodziny von Kleist. W XVI wieku część majątku przez krótki czas jest

w posiadaniu rodziny von Below, a w XVII wieku von Puttkamer i von Krockow.

W 1705 roku właścicielem majątku jest Jorgen David von Kameke, a od 1742 roku

części dóbr w posiadaniu rodziny Schiebel von Schiebelstein. Od 1773 roku cały

majątek w rękach rodziny von Krockow. W 1811 roku dobra dzierżawione są przez

Christiana Eggerta Neumanna. W1861 roku Wrzącą kupuje Heinrich Treichel, w 1870

roku von Blumenthal, a nastąpnie Heinrich Puttkamer.

Zabudowa miejscowości składa się z trzech zespołów:


NA LATA 2013 - 2016

39

• pałacowo-parkowy - z nieistniejącą dziś siedzibą właściciela majątku,

a położonego w północno-zachodniej części wsi. Z pierwotnego zespołu pozostał

tylko park z 2 połowy XIX wieku, a dodatkowym elementem związanym z tym

zespołem jest rządcówka z lat 20-tych XX wieku położona na skraju parku,

• folwarczny - położony po zachodniej stronie głównej drogi wiejskiej,

sąsiadujący od zachodu z parkiem. Zabudowa podwórza gospodarczego

została współcześnie mocno zniekształcona poprzez wyburzenia, nowe

inwestycje, remonty. Nie ujęty w ewidencji konserwatorskiej, poza

budynkami mieszkalnymi dawnych pracowników folwarcznych (nr 62-64) z lat

20-tych XX wieku,

• zabudowy zagrodowej - najstarszym rodzajem zabudowy są budynki mieszkalne

i gospodarcze z 2 połowy XIX wieku o konstrukcji szachulcowej, położone

w południowej części wsi. W tym fragmencie miejscowości zachowana została

w bardzo dużym stopniu historyczna zabudowa. Prócz budynków

o konstrukcji szachulcowej występują budynki murowane XX-wieczne (zagrody

nr 16-44). W tym czasie budynki o konstrukcji ryglowej zastąpiono budynkami

murowanymi, ale powtarzającymi bryłę tych wcześniejszych, zarówno

w proporcjach jak i m.in. przez formę dachów. Tę część miejscowości ujęto

strefą ochrony konserwatorskiej. Jednorodnym i harmonijnym zespołem są

zagrody położone przy drodze biegnącej od głównej drogi na zachód (nr 11-

15) pochodzące z lata 20-tych XX wieku z budynkami mieszkalnymi

o prostej, ale dobrej bryle z 2-spadowymi dachami.

Stopień zachowania historycznej zabudowy wsi jest znaczny. Największą

współczesną inwestycją są bloki w północnej części wsi. Część południową wsi, ze

względu na zwarty i niezmieniony układ zagród, a także ze względu na występowanie

w tej części najstarszych obiektów o tradycyjnej konstrukcji wskazano w „Studium

uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kobylnica” do

objęcia strefą ochrony konserwatorskiej.

10) Zębowo - mała ulicówka

Wieś wzmiankowana w XV wieku jako lenno rodziny von Bellow należąca do dóbr

Redęcin-Zębowo. W rękach tej rodziny pozostaje do lat 20-tych XX wieku. W tym

czasie na skutek kryzysu gospodarczego wieś zostaje sprzedana Pomorskiemu

Towarzystwu Ziemskiemu, które sprowadziło do Zębowa 23 nowych osiedleńców.


NA LATA 2013 - 2016

40

Niewielka wieś z kościołem i zabudową zagrodową z budynkami mieszkalnymi

o konstrukcji szachulcowej z 1822 roku z 2 połowy XIX wieku, prezentującymi

przykłady tradycyjnego dla tego regionu budownictwa oraz budynki murowane z końca

XIX wieku do lat 20-tych XX wieku o różnorodnej formie. Na terenie parku

otaczającego kościół znajduje się dawna okazała plebania o charakterystycznej dla lat

30-tych XX wieku bryle.

Stopień współczesnych realizacji budowlanych w miejscowości znikomy.

3. Zabytki objęte prawnymi formami ochrony

Ustawa z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami

przewiduje cztery formy prawnej ochrony zabytków (Dz.U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568,

z późn. zm.):

1. wpis do rejestru zabytków,

2. uznanie za pomnik historii,

3. utworzenie parku kulturowego,

4. ustalenia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

Zabytki nieruchome, ruchome oraz archeologiczne z terenu gminy Kobylnica

chronione są poprzez wpis do rejestru zabytków województwa pomorskiego oraz na

podstawie ustaleń w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego

miejscowości.

Zgodnie z art. 21 ustawy, „ewidencja zabytków jest podstawą do sporządzania

programów opieki nad zabytkami przez województwa, powiaty i gminy".

Określone zasady i warunki zagospodarowania wynikające z potrzeb ochrony

środowiska kulturowego przewidują miejscowe plany zagospodarowania

przestrzennego. We wprowadzonych strefach ochrony konserwatorskiej uzgodnienia

z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków w Gdańsku, Delegatura w Słupsku

wymagają wszelkie działania inwestycyjne powodujące zmianę zagospodarowania

terenu, wpływające na kształt i charakter zabudowy, a także wygląd elewacji.

W przypadkach gdy zabytki ujęte w gminnej ewidencji zabytków nie wpisane do

rejestru zabytków województwa pomorskiego, nie są chronione na podstawie ustaleń

miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, ich ochronę stanowią przepisy

karne ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (art. 108 i 110), które


NA LATA 2013 - 2016

41

przewidują kary za niedopełnienie obowiązku właścicieli zabezpieczenia tych zabytków.

Rejestr zabytków na terenie województwa pomorskiego prowadzi Pomorski Wojewódzki

Konserwator Zabytków.

4. Zabytki w Gminnej Ewidencji Zabytków

Zgodnie z art. 22 ust. 5 pkt 1-3 ustawy w Gminnej Ewidencji Zabytków powinny być

ujęte:

1) zabytki nieruchome wpisane do rejestru

2) inne zabytki nieruchome znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji zabytków;

3) inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta w porozumieniu z

wojewódzkim konserwatorem zabytków.

W dotychczasowej wojewódzkiej ewidencji zabytków znajduje się 617 zabytków.

Lokalizację zabytków na terenie Gminy Kobylnica przedstawia załącznik nr 1 do

Programu. W 2013 roku zostanie zaktualizowana Gminna Ewidencja Zabytków.

4.1. Zabytki ruchome

Zabytek ruchomy to rzecz ruchoma, jej część lub zespół rzeczy ruchomych będąca

dziełem człowieka lub związana z jego działalnością i stanowiąca świadectwo minionej

epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na

posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową (art. 3 pkt 3 ustawy z 23 lipca

2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami).

Zabytki ruchome w gminie Kobylnica wpisane do rejestru zabytków województwa

pomorskiego to wyposażenie kościołów.

Na terenie gminy znajduje się 61 zabytków ruchomych, w tym 29 wpisanych do rejestru

zabytków województwa pomorskiego.

L.p. Miejscowość Pozycja rejestrowa

Uwagi

1. Kobylnica Kościół p.w. Najświętszego Serca Jezusowego

B-254 B-255 B-256 B-257 B-258

Prospekt organowy - 1781 r. Empora – XIX w. Antepedium - II poł. XVII w. Świecznik wiszący – XIX w. Ornat – XVIII w. Ołtarz główny – 1781 i 1931 r. Ambona – k. XIX w. Balustrada – XIX w. Świecznik wiszący – poł. XIX w. Tablica ku czci poległych pod Königsgrätz – 1866 r.

2. Sierakowo Słupskie Kościół

B – 251 B – 253 B - 252

Ambona – XVII w. Ławki – pocz. XVII w. Konfesjonał – poł. XVII i XX w.


NA LATA 2013 - 2016

42

Chrzcielnica – XIV w. Świecznik wiszący – k. XIX w. Zegar na wieży – k. XVIII w. (1775 r. ?)

3. Słonowice Kościół p.w. św. Stanisława Kostki

B – 328/2 B – 328/2 B – 328/2 B – 328/2 B – 328/2 B – 328/2 B – 328/3 B – 328/1 B – 328/5 B – 328/6 B – 328/4

Ambona – poł. XVII w. Rzeźba „św. Jan Ewangelista” (ambona) – poł. XVII w. Rzeźba „św. Marek Ewangelista” (ambona) – poł. XVII w. Rzeźba „św. Mateusz Ewangelista” (ambona) – pocz. XVII w. Rzeźba „św. Łukasz Ewangelista” (ambona) – poł. XVII w. Rzeźba (ambona) – k. XIX w. Chrzcielnica – 1658 r. Kropielnica – XIV w. Krzyż procesyjny – pocz. XVIII w. Krucyfiks – XIX w. Misa chrzcielna – 1658 r. Ołtarz główny – pocz. XX w. Tabernakulum ołtarza – l. 20. XX w. Ławki – ok. 1892 r. Klęcznik – XIX/XX w. Empora organowa – k. XIX w. Drzwi zew. gł. – ok. 1892 r. Drzwi zew. boczne (do nawy) – ok. 1892 r. Drzwi zewnętrzne (do przybudówki) – ok. 1892 r. Drzwi zew. (do zakrystii) – ok. 1892 r. Drzwi wew. z zakrystii – k. XIX w. Drzwi wew. z nawy do przybudówki – k. XIX w. Drzwi wew. do nawy – k. XIX w. Obraz „Ukrzyżowanie” – k. XIX w. Świecznik wiszący – k. XIX w. Witraż – ok. 1892 r. Zegar wieżowy – 1829 r.

4. Kuleszewo Kościół filialny św. Józefa

B – 259 B – 261 B – 260 B – 262

Krucyfiks – k. XIV w. Epitafium – po 1626 r. Świecznik wiszący – XVIII/XIX w. Dzwon – XVII w. Ołtarz główny – 1744 r. Ambona – 1744 r. Lichtarze /2/ - I poł. XIX w. Dzwonek – XIX w.

5. Kwakowo Kościół p.w. św. Niepokalanego Poczęcia NMP

B – 263 B – 265 B – 265

Konewka – 1793 r. (do zbiorów muzealnych) Księga metrykalna – 1835-1859 r. Księga metrykalna – 1863 -1896 r.

6. Zębowo Kościół filialny p.w. Matki Boskiej Wspomożycielki Wiernych

B – 339/1 B – 339/1 B – 339/2

Ołtarz – XVIII w. Ambona – ok. 1764 r. Kropielnica – XV w.(?) Kropielnica – XV w. (?) Ławy – II poł. XVIII w. po 1764 r. Płyta nagrobna Martina von Below – 1793 r. Chorągiewka – 1764 r.

Źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Gdańsku Delegatura w Słupsku

4.2. Zabytki nieruchome

Zabytek nieruchomy to nieruchomość, jej część lub zespół nieruchomości, będąca

dziełem człowieka lub związana z jego działalnością i stanowiąca świadectwo minionej

epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na


NA LATA 2013 - 2016

43

posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową (art. 3 pkt 2 ustawy z 23 lipca

2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami).

Na terenie gminy znajduje się 13 obiektów wpisanych do rejestru zabytków

województwa pomorskiego. W granicach administracyjnych gminy znajduje się 604

zabytków nieruchomych ujętych w Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków. Wykaz zabytków

stanowi załącznik nr 2 do Programu.

Tab. 1 Zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków województwa pomorskiego

L.p. Miejscowość Charakterystyka Pozycja rejestrowa Uwagi

Zespoły pałacowo-parkowe

1. Kończewo Zespół pałacowo-parkowy (pałac, park) XIX/XX w.

A-1173 poprzednio poz. rej. A- 250

2. Ścięgnica Zespół pałacowo-parkowy (pałac, park), murowany,

1880-90 r.

A-1147 poprzednio poz. rej. A-239

3. Zajączkowo Zespół pałacowo-parkowy, 1835 r., 1 ćwierćwiecze XX w.


Parki

4. Łosino Park w stylu krajobrazowym z początku XIX w.


5. Sycewice

Park w stylu krajobrazowym z początku XIX w.


6. Bzowo Park w stylu krajobrazowym z połowy XIX w.


Dwory

7. Sierakowo Dwór nr 23 z dwiema oficynami nr 24, murowany, początek XIX w.


Kościoły

8. Kobylnica Kościół parafialny pod wezwaniem Najświętszego Serca

Pana Jezusa wraz z działką, murowany, XIV w.,1931 r.


9. Kuleszewo Kościół filialny pod wezwaniem św. Józefa wraz z otoczeniem, szachulcowy, połowa XVIII w.

A- 200 poprzednio póz poz. rej. A-69

10. Kwakowo Kościół parafialny pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP wraz

z działką, murowany, XV, XIX w.

A-393 poprzednio poz. rej. A-70 – wieża kościoła,

A-393 – korpus kościoła

11. Sierakowo Kościół filialny pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP wraz z otoczeniem, XV w., 1736 r.

A-204 poprzednio poz. rej. A- 120

12. Słonowice Kościół parafialny pod wezwaniem św. Stanisława Kostki,

XIV w., XIX w.

A-403 poprzednio poz. rej. A- 130 –wieża kościoła, A-403 - korpus kościoła


NA LATA 2013 - 2016

44

13. Zębowo Kościół filialny pod wezwaniem Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych wraz z otoczeniem,

murowany, XV w., 1777 r., XIX w.


Źródło: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kobylnica, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Gdańsku Delegatura w Słupsku

4.3. Zabytki archeologiczne

Zabytek archeologiczny to zabytek nieruchomy, będący powierzchniową, podziemną lub

podwodną pozostałością egzystencji i działalności człowieka, złożoną z nawarstwień

kulturowych i znajdujących się w nich wytworów bądź ich śladów albo zabytek ruchomy,

będący tym wytworem (art. 3 pkt4 ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków

i opiece nad zabytkami).

Na terenie gminy znajduje się 6 obiektów archeologicznych wpisanych do rejestru

zabytków województwa pomorskiego. W granicach administracyjnych gminy znajduje

się 354 stanowiska archeologiczne ujęte w Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków

Archeologicznych. Wykaz zabytków stanowi załącznik nr 3 do Programu.

Tab. 2 Zabytki archeologiczne wpisane do rejestru zabytków województwa pomorskiego Lp. Miejscowości Nr AZP

stanowisk

objętych strefą

ochrony

Funkcja Chronologia – kultura

archeologiczna

Rejestr

zabytków

Nr

strefy

1 Sycewice 10-28/1 m. 4 osada wczesne średniowiecze

X-XII w.

poz. rej.

A-a-45/231K 1

2 Dobrzęcino 10-27/4 m. 3 grodzisko wczesne średniowiecze

IX-X w.

poz. rej.

A-a-44/230K 2

3 Kończewo 11-28/47 m. 43 grodzisko wczesne średniowiecze

2 poł. IX-XI w.

poz. rej.

A-a-60/248K 3

4 Bzowo 11-27/54 m. 10 cmentarzysko

kurhanowe

kultura łużycka

wczesne średniowieczne

poz. rej.

A-113 4

5

Kczewo 11-27/13 m. 2 grodzisko,

obozowisko

wczesne średniowiecze

VIII – IX w.,

schyłkowy neolit

poz. rej.

A-a-36/243K

5

6

Ścięgnica 11-27/2 m. 2 osada kultury łużycko-pomorskiej,

oksywsko-wielbarskiej,

wczesne średniowiecze

IX-XI w.

poz. rej.

A-a-57/244K


NA LATA 2013 - 2016

45

VI. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy

1. Analiza SWOT ochrony dziedzictwa kulturowego gminy

Kobylnica.

Analiza SWOT jest podstawowym i powszechnie stosowanym narzędziem

diagnostycznym, która stanowi zestawienie takich cech, jak: silne strony – Strenghts,

słabe strony – Weaknesses, szanse – Opportunities, zagrożenia – Threats.

SILNE STRONY SŁABE STRONY

• bogaty i różnorodny zasób zabytków charakterystycznych i wyróżniających region,

• wysokie walory i atrakcyjność środowiska kulturowego dla gospodarki, mieszkańców i turystyki,

• wzmożony ruch inwestycyjny na terenie gminy i widoczne rezultaty procesu rewitalizacji wpływają pozytywnie na zmiany w postawie mieszkańców – budzeniu się w nich poczucia lokalnej tożsamości.

• zły stan zachowania części obiektów zabytkowych,

• brak środków finansowych na konserwację i rewaloryzację obiektów zabytkowych,

• niewłaściwie przeprowadzone remonty i adaptacje,

• słaba promocja zasobów oraz edukacja dotycząca walorów środowiska kulturowego,

• wprowadzanie do historycznej zabudowy nowych inwestycji. Choć nie jest to nagminne, uzupełniając te zabudowę wprowadza się domy o całkiem innej wielkości, kompozycji bryły czy formie dachów.

SZANSE ZAGROŻENIA

• wzrost zainteresowania właścicieli obiektów zabytkowych ochroną i pracami konserwatorskimi,

• możliwość finansowania prac konserwatorskich i remontowych obiektów zabytkowych ze środków pochodzących z różnych źródeł: państwowe, samorządowe, środki UE,

• uwzględnianie problemów ochrony dziedzictwa kulturowego w dokumentach strategicznych gminy,

• promocja przykładów dobrej praktyki w zakresie ochrony zabytków.

• pogarszający się stan techniczny tkanki zabytkowej spowodowany niewłaściwym użytkowaniem,

• brak środków na skuteczną ochronę i zabezpieczenie zabytków,

• niewłaściwe prowadzenie prac budowlanych, konserwatorskich, niezgodnie ze sztuką budowlaną,

• klęski żywiołowe i zdarzenia losowe, • niedostatek mechanizmów

promujących działania na rzecz ochrony, konserwacji i rewaloryzacji zabytków.


NA LATA 2013 - 2016

46

2. Analiza stanu zachowania dziedzictwa kulturowego Gminy Kobylnica

Istotne znaczenie dla zachowania krajobrazu kulturowego Gminy Kobylnica mają

obiekty, które pomimo że stanowią własność prywatną, są cenne pod względem

historycznym i kulturowym. Obiekty te z uwagi na ich znaczenie zostały wpisane do

wojewódzkiego rejestru zabytków. Zgodnie z przeprowadzoną analizą poniżej

przedstawiono obiekty wymagające przeprowadzenie prac konserwatorskich

i restauratorskich.

Zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków:

1. Kościół filialny p.w. Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych wraz z otoczeniem

w Zębowie - konieczny jest remont kapitalny elewacji nawy i wieży, wykonanie

posadzki, pomalowanie wnętrza

2. Kościół w filialny p.w. Wniebowzięcia NMP wraz z otoczeniem w Sierakowie

Słupskim – znajduje się w bardzo złym stanie technicznym, konieczne jest

przeprowadzenie remontu kapitalnego elewacji wieży i nawy, remont wnętrza,

wymiana tynków i posadzki.

3. Kościół parafialny p.w. Stanisława Kostki w Słonowicach – konieczne jest

zrobienie odwodnienia oraz przeprowadzenie dezynsekcji wnętrza (szczególnie

ławek).

4. Kościół parafialny p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Kobylnicy – konieczne

jest przeprowadzenie prac budowlano-konserwatorskich.

5. Zespół pałacowo-parkowy (pałac, park) w Kończewie znajduje się w bardzo złym

stanie technicznym – konieczne jest przeprowadzenie prac budowlano-

konserwatorskich.

Zabytki ruchome wpisane do rejestru zabytków:

1. Z kościoła parafialnego p.w. Stanisława Kostki w Słonowicach:

• Chrzcielnica – konieczna jest dezynsekcja.

2. Z kościoła filialnego p.w. Wniebowzięcia NMP w Sierakowie Słupskim:

• Ambona – konieczne jest przeprowadzenie pełnej konserwacji, która

przywróci jej pierwotny wygląd i estetykę,

• Konfesjonał – konieczne jest przeprowadzenie pełnej konserwacji, która

przywróci mu pierwotny wygląd i estetykę.


NA LATA 2013 - 2016

47

3. Z kościoła filialnego p.w. Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych w Zębowie:

• Ołtarz ambonowy – jeden z nielicznych zachowanych tego typu przykładów

w regionie, konieczna jest pełna konserwacja, która przywróci mu

pierwotny wygląd i estetykę.

4. Z kościoła parafialnego p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Kobylnicy:

• Prospekt organowy – konieczne jest przeprowadzenie pełnej konserwacji,

która przywróci mu pierwotny wygląd i estetykę,

• Empora - konieczne jest przeprowadzenie pełnej konserwacji, która

przywróci jej pierwotny wygląd i estetykę.

3. Zadania Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Kobylnica na lata 2013-2016

Lp. Zadanie Instrumenty

wdrażania Źródło

finansowania Planowany

termin

1. Umieszczenie na stronie internetowej Gminy informacji o zabytkach z terenu Gminy Kobylnica. OPIS W 2013 roku planuje się umieszczenie na stronie internetowej Gminy informacji o zabytkach wraz ze zdjęciami, kart adresowych, poglądowej mapy wraz ze wskazaniem szczegółowej lokalizacji obiektu zabytkowego na terenie poszczególnych miejscowości znajdujących się na terenie gminy odróżniając zabytki wpisane do rejestru zabytków od obiektów znajdujących się w wojewódzkiej ewidencji zabytków i innych zabytków nieruchomych wyznaczonych przez Wójta Gminy w porozumieniu z Pomorskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. W 2014 roku na stronie internetowej planuje się umieścić interaktywną mapę pokazującą zabytki z terenu gminy, w pierwszej kolejności pokazane zostaną zabytki znajdujące się w rejestrze zabytków województwa pomorskiego (stopień rozbudowy mapy będzie uzależniony od możliwości finansowych Gminy).

Gmina Kobylnica

Budżet Gminy 2013-2014

2. Umieszczanie na zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków województwa pomorskiego znaków informujących o tym, iż zabytek podlega ochronie. OPIS W latach 2013-2015 sukcesywnie w miarę posiadanych środków finansowych, planuje się umieścić na wszystkich nieoznakowanych zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków województwa pomorskiego – znaki informujące o tym , że zabytek podlega ochronie. Znaki te zostaną przygotowane przez Starostwo Powiatowe w Słupsku, a następnie umieszczone na zabytkach w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.

Gmina Kobylnica, współpraca: Starostwo Powiatowe w Słupsku

Budżet Gminy, inne źródła

2013-2015


NA LATA 2013 - 2016

48

3. Umieszczanie przy zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków informacji o historii zabytku – po uzyskaniu pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków. OPIS W latach 2015-2016 sukcesywnie w miarę posiadanych środków finansowych, umieszczone będą przy wybranych zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków tablice z informacją o historii zabytku. W pierwszej kolejności opisane zostaną zabytki nieruchome o dużej wartości historycznej.

Gmina Kobylnica, współpraca: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków (Delegatura w Słupsku), parafie, inne podmioty


2015-2016

4. Popularyzacja ochrony zabytków: • prezentacje, • wystawy, • konkursy, • wydawnictwa i publikacje

OPIS Istotnym zadaniem jest popularyzacja ochrony zabytków wśród mieszkańców gminy. Założono w tym celu przeprowadzenie wystaw, konkursów o zabytkach z terenu gminy, dla właścicieli zabytków spotkania na przykład na temat dobrej konserwacji zabytków, publikacje na stronie internetowej gminy informacji o zabytkach. W realizacji tego zadania gmina będzie współpracować z wojewódzkim konserwatorem zabytków, parafiami, wydawnictwami, prywatnymi właścicielami obiektów zabytkowych. Planuje się m.in. przedstawienie, na stronie internetowej gminy, wybranych zabytków ze szczególnym uwzględnieniem ich turystycznego wykorzystania.

Gmina Kobylnica, współpraca: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków (Delegatura w Słupsku), parafie, wydawnictwa, inne podmioty


2013-2016

5. Wsparcie finansowe dla właścicieli zabytków – na podstawie uchwały nr XL/445/2006 Rady Gminy Kobylnica z dnia 31 marca 2006 roku w sprawie zasad i trybu postępowania o udzielanie, rozliczenie i kontroli wykorzystania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków, nie stanowiących własność gminy (Dz. U. nr 92, poz.1914, zm. z 2007 r. Nr 31, poz.450) OPIS Gmina w miarę możliwości finansowych, w celu poprawy stanu zachowania zabytków, planuje finansowe wspieranie właścicieli obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków województwa pomorskiego w podejmowanych przez nich działaniach mających na celu ochronę zabytków. Na podstawie ww. uchwały dofinansowanie będzie udzielane właścicielom zabytków, po złożeniu przez nich wniosku o udzielenie dotacji na prace przy zabytku. Dotacja może być udzielona w wysokości do 50% nakładów koniecznych na wykonanie prac.

Gmina Kobylnica

Budżet Gminy 2013-2016

6. Udział w programach wsparcia finansowego i merytorycznego dla właścicieli obiektów wpisanych do rejestru zabytków

Gmina Kobylnica, parafie, inne podmioty

Gmina Kobylnica, inne źródła

2013-2016


NA LATA 2013 - 2016

49

OPIS Gmina będzie udzielała merytorycznego wsparcia dla podmiotów chcących uczestniczyć w programach, które mają na celu ochronę zabytków z terenu gminy, zwiększenie ich atrakcyjności dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych, będzie wspierała inicjatywy sprzyjające wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami. Gmina będzie informowała o ewentualnych możliwościach uzyskania wsparcia finansowego na prace przy obiektach zabytkowych.

7. Przygotowanie kompleksowej informacji o ofercie kulturowej i turystyczno-kulturowej gminy. OPIS Prowadzenie na bieżąco, w oparciu o bazę zabytków znajdujących się na terenie Gminy, kompleksowej informacji o ofercie kulturowej i turystyczno-kulturowej. Przy realizacji tego zadania będzie współpracowała z wojewódzkim konserwatorem zabytków, właścicielami obiektów zabytkowych, parafiami.

Gmina Kobylnica, współpraca: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków (Delegatura w Słupsku), właściciele obiektów zabytkowych, parafie, inne podmioty


2014-2016

8. Udział w szkoleniach dotyczących ochrony zabytków i edukacji kulturowej OPIS Pracownicy gminy zajmujący się zadaniami z zakresu kultury i ochrony zabytków, a także promocją i rozwojem turystycznym uczestniczyć będą w organizowanych szkoleniach na temat ochrony zabytków i edukacji kulturowej. Szkolenia te poprawią stan wiedzy o ochronie zabytków, umożliwią zapoznanie się z zadaniami w zakresie ich ochrony i opieki, technikami komunikowania się z właścicielami zabytków, przyczyniać się będą do lepszego wykorzystania zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych.

Gmina Kobylnica


2013-2016

9. Ochrona zabytków, których właścicielem / współwłaścicielem jest Gmina OPIS Gmina, w miarę możliwości finansowych, podejmie działania mające na celu poprawę stanu zachowania obiektów wpisanych do rejestru zabytków, dla których jest właścicielem lub współwłaścicielem.

Gmina Kobylnica


2014 - 2016

3.1.Dwuletni plan działań dla Gminy Kobylnica (lata 2013-2014)

Lp. Zadanie Działanie 1. Umieszczenie na stronie internetowej Gminy

informacji o zabytkach z terenu Gminy Kobylnica.

Umieszczenie na stronie internetowej Gminy informacji o zabytkach: m.in. zdjęcia, karty adresowe, poglądowa mapa z zaznaczonymi zabytkami znajdującymi się na terenie gminy, interaktywna mapa

2. Umieszczanie na zabytkach nieruchomych Zawiązane współpracy ze Starostwem


NA LATA 2013 - 2016

50

wpisanych do rejestru zabytków województwa pomorskiego znaków informujących o tym, iż zabytek podlega ochronie.

Powiatowym w Słupsku, w celu sukcesywnego znakowania obiektów wpisanych do rejestru zabytków.

3. Popularyzacja ochrony zabytków: •prezentacje, •wystawy, •konkursy, •wydawnictwa i publikacje

Organizacja, przy współpracy z Gminny Centrum Kultury i Promocji, konkursów plastycznych dla mieszkańców gminy.

4. Wsparcie finansowe dla właścicieli zabytków – na podstawie uchwały nr XL/445/2006 Rady Gminy Kobylnica z dnia 31 marca 2006 roku w sprawie zasad i trybu postępowania o udzielanie, rozliczenie i kontroli wykorzystania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków, nie stanowiących własność gminy (Dz. U. nr 92, poz.1914, zm. z 2007 r. Nr 31, poz.450)

Finansowe wsparcie właścicieli obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków województwa pomorskiego w podejmowanych przez nich działaniach mających na celu ochronę zabytków. UWAGA Realizacja uzależniona od możliwości finansowych.

5. Ochrona zabytków, których właścicielem / współwłaścicielem jest Gmina

Podjęcie działań mających na celu rewaloryzację obiektów zabytkowych dla których Gmina jest właścicielem lub współwłaścicielem.


NA LATA 2013 - 2016

51

VII. Założenia programowe

Głównym celem programu jest dążenie do znaczącej poprawy stanu zasobów

regionalnego dziedzictwa kulturowego, w szczególności w zakresie stanu zachowania

i utrzymania obiektów zabytkowych oraz zachowania krajobrazu kulturowego Gminy

Kobylnica. Cel ten będzie realizowany w ramach 3 priorytetów:

Priorytet 1

Odnowa dziedzictwa kulturowego gminy

Priorytet 2

Ochrona i świadome kształtowanie krajobrazu kulturowego

Priorytet 3

Dokumentacja oraz promocja dziedzictwa kulturowego

Nazwa Priorytet 1: Odnowa dziedzictwa kulturowego gminy

Kierunki działania 1. podejmowanie współpracy z właścicielami zabytków w celu zahamowania procesu degradacji zabytków i doprowadzenia do poprawy stanu ich zachowania,

2. zachowanie dziedzictwa kulturowego gminy służące budowaniu tożsamości mieszkańców oraz promocji turystycznej,

3. trwałe zachowanie i bezpieczeństwo obiektów zabytkowych,

4. ekspozycja najcenniejszych zabytków dziedzictwa kulturowego gminy

Typy wsparcia działań 1. działania uwzględniające w szczególności konserwację, renowację, rewaloryzację, poprawę stanu zachowania: • obiektów sakralnych, • obiektów mieszkalnych, • obiektów gospodarczych (budynki folwarczne,

spichlerze, stodoły, inne obiekty w obrębie zespołów, zagród itp.),

• parków, zieleni komponowanej, 2. konserwacja i rewaloryzacja zabytków nieruchomych

i ruchomych polegająca na odtworzeniu ich pierwotnego wyglądu,

3. zabezpieczenie obiektów zabytkowych przed pożarem, zniszczeniem i kradzieżą (montaż instalacji przeciwpożarowej i alarmowej, zabezpieczeń przeciw włamaniom, znakowanie i ewidencjonowanie zabytków ruchomych itp.),

4. iluminacja najcenniejszych zabytków dziedzictwa kulturowego gminy.


NA LATA 2013 - 2016

52

Nazwa Priorytet 2: Ochrona i świadome kształtowanie krajobrazu kulturowego

Kierunki działania 1. zintegrowana ochrona dziedzictwa kulturowego i środowiska przyrodniczego,

2. zachowanie dziedzictwa kulturowego gminy służące budowaniu tożsamości mieszkańców oraz promocji turystycznej.

Typy wsparcia działań 1. opracowywanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, szczególnie obszarów o dużym nasyceniu obiektami zabytkowymi – weryfikacja obowiązujących planów w zakresie aktualizacji zagadnień związanych z ochroną zabytków,

2. konsekwentne egzekwowanie zapisów dotyczących działalności inwestycyjnej na obszarach objętych ochroną określonych w MPZP (głównie w zakresie wysokości zabudowy, jej charakteru i funkcji; dla obiektów figurujących w wojewódzkiej ewidencji zabytków ochronie podlega ich forma zewnętrzna, kształt dachu, rodzaj pokrycia dachowego, wielkość otworów okiennych i drzwiowych, stolarka okienna i drzwiowa; w razie planowanych inwestycji dotyczących zabytków znajdujących się w wojewódzkiej ewidencji zabytków konieczne jest uzyskanie wytycznych projektowych, a następnie wiążącej opinii Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków).

Nazwa Priorytet 3: Dokumentacja oraz promocja dziedzictwa kulturowego

Kierunki działania 1. szeroki dostęp do informacji o dziedzictwie kulturowym gminy,

2. promocja regionalnego dziedzictwa kulturowego służąca kreacji produktów turystyki kulturowej,

3. specjalistyczne rozpoznanie badawcze poszczególnych obiektów, zespołów oraz obszarów zabytkowych związane z przygotowywanym lub realizowanym procesem inwestycyjnym.

Typy wsparcia działań 1. udostępnienie informacji o zabytkach gminy na stronie internetowej gminy,

2. opracowanie mapy zabytków gminy, jako atrakcyjnej graficznie formy promocji ułatwiającej dotarcie do wszystkich elementów dziedzictwa kulturowego,

3. specjalistyczne rozpoznanie badawcze poszczególnych obiektów, zespołów oraz obszarów zabytkowych związane z przygotowywanym lub realizowanym procesem inwestycyjnym obejmujące: • ekspertyzy techniczne i konserwatorskie, • badania konserwatorskie, architektoniczne,

archeologiczne,


NA LATA 2013 - 2016

53

• program prac konserwatorskich i restauratorskich, • dokumentacje projektowe, • inwentaryzacje architektoniczno-konserwatorskie.

4. opracowanie szlaków turystycznych wykorzystujących walory dziedzictwa kulturowego,

5. wprowadzenie zintegrowanego systemu informacji wizualnej (m.in. za pomocą tablic informacyjnych) obejmującego zasoby i wartości dziedzictwa kulturowego.

VIII. Wdrażanie programu Gminny program będzie wykonywany za pomocą następujących instrumentów:

1. instrumentów prawnych:

• zapisów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,

• zapisów wynikających z programów określających politykę państwa

i województwa w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego,

2. instrumentów finansowych:

• dotacje na prace konserwatorskie i remontowe przy obiektach

zabytkowych niebędących własnością gminy,

• korzystanie z programów uwzględniających finansowanie z funduszy

europejskich oraz środków budżetu państwa,

3. instrumentów społecznych:

• działania promocyjne;

• szeroka informacja na temat dziedzictwa kulturowego gminy,

4. instrumentów kontrolnych:

• aktualizacja gminnej ewidencji zabytków;

• monitoring stanu zagospodarowania przestrzennego oraz stanu

zachowania dziedzictwa kulturowego gminy.


NA LATA 2013 - 2016

54

IX. Zasady oceny realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami

Zgodnie z art. 87 ust. 5 ustawy Wójt Gminy zobowiązany jest do sporządzania co

2 lata sprawozdania z realizacji Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami zgodnie

z zadaniami i założeniami zawartymi w rozdziałach VI i VII niniejszego Programu.

Sprawozdanie to przedstawiane jest następnie Radzie Gminy, która na jego podstawie

przeprowadza ocenę stanu realizacji programu. Dla oceny tej istotna jest również opinia

lokalnej społeczności, wobec czego niezbędne jest udostępnienie programu do

publicznej wiadomości. Po upływie 4 lat od jego przyjęcia przez Radę Gminy program

powinien być zaktualizowany i ponownie przyjęty przez Radę do dalszej realizacji.


NA LATA 2013 - 2016

55

X. Finansowanie Programu

Program będzie finansowany z funduszy właścicieli prywatnych, ze środków

pochodzących z budżetu gminy, państwa, funduszy zewnętrznych i innych. Gmina

będzie w miarę posiadanych środków budżetowych przyznawała dotacje celowe na prace

konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane prowadzone przy zabytkach

wpisanych do rejestru zabytków jak również będzie starała się pozyskać środki

zewnętrzne na realizację zadań mających na celu poprawienie stanu obiektów

zabytkowych będących w posiadaniu gminy.

Wsparcie finansowe mogą stanowić środki pochodzące m.in. z następujących źródeł:

1. programów Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego;

2. budżetu samorządu Województwa Pomorskiego;

3. budżetu Starosty Słupskiego;

4. Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego;

5. budżetu Gminy Kobylnica (Uchwała Rady Gminy);

6. środków będących w dyspozycji Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków

w Gdańsku.

.


NA LATA 2013 - 2016

56

XI. Bibliografia 1) Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy

Kobylnica (zmiana studium), STRADA Biuro Projektowe, Słupsk 2010;

2) Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Kobylnica na lata 2007 –

2015;

3) Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego „Kobylnica - Północ”;

4) Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego „Kobylnica - Południe”;

5) Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego wsi Bolesławice;

6) Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego wsi Widzino;

7) Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego wsi Łosino z fragmentem

Zajączkowa;

8) Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego wsi Sierakowo;

9) Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego wsi Kończewo;

10) Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego wsi Lubuń;

11) Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego wsi Reblino;

12) Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami


GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD...

Documents

Transcript of GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD...