1

Globe at Night – spotkanie z Orionem

Autor: Jacek Kupraswww.djkupras.blogspot.com

2

Tytułem wstępu:

Akcja „Globe at Night, czyli Ziemia Nocą, jest organizowana co roku z reguły na przełomie lutego i marca. Po raz pierwszy miała ona miejsce w 2006 roku. Wykonano wówczas 3990 obserwacji . W ubiegłym roku natomiast nadesłano 14249 obserwacji z 48 krajów.

Aby wziąć udział w projekcie wystarczy w okresie: od 14 – 23 stycznia, 12-21 lutego lub 13-22 marca wyjść w wybrany, pogodny wieczór na dwór, znaleźć najciemniejsze miejsce w okolicy i policzyć ile gwiazd widać w gwiazdozbiorze Oriona. Organizatorzy przygotowali materiały instruktażowe i mapki ułatwiające to zadanie. Ustaloną na ich podstawie "graniczną wielkość gwiazdową" należy następnie wysłać poprzez specjalną witrynę internetową. Spływające wyniki będą widoczne na mapie świata. Zebrane dane zostaną przeanalizowane przez naukowców, którzy opublikują potem końcowy raport.

Projekt ma na celu zwrócenie uwagi na problem zanieczyszczenia nocnego nieba sztucznym światłem. Uczy także orientacji na niebie, odnajdywania gwiazdozbioru Oriona i może być przydatny na lekcjach omawiających wpływ człowieka na środowisko naturalne. „Tyle na podstawie tego, co napisał Krzystof Czart z portalu astronomia.pl jeszcze w 2010 roku.

W poniższej prezentacji postanowiłem zebrać niektóre z pomysłów, które mogą uatrakcyjnić ten projekt a które opisałem na naszym blogu: www.djkupras.blogspot.com. Wszystkie teksty źródłowe na których opieram tę prezentację można przejrzeć klikając etykietę Globe at Night.

3

Poznajemy organizatorów akcji akcji:

Z grafikami umieszczonymi powyżej powiązane są hiperłącza do organizacji powiązanych czy to bezpośrednio czy też pośrednio z tym projektem.

4

Zapoznajemy się z polskimi materiałami na temat Globe at night

Niestety, pomimo swej prostoty i elastyczności ten projekt obserwacyjny nie jest tak popularny, jak być powinien. A szkoda, bowiem właśnie ta prostota umożliwia dowolne dopasowanie go do celów dydaktycznych.

5

Poznajemy i wybieramy cele dydaktyczne możliwe do realizacji w kontekście Globe at Night

Powyższą listę celów dydaktycznych znalazłem w tekście Już niebawem: Great World Wide Star Count który napisałem prawie trzy lata temu.

Jeżeli chodzi o walory edukacyjne, to przy okazji tego projektu można zrealizować następujące cele dydaktyczne:

• wykorzystanie długości i szerokości geograficznej do opisu miejsca obserwacji• zanieczyszczenie środowiska (zanieczyszczenie nieba sztucznym światłem)• odnalezienie gwiazdozbioru Oriona przy pomocy map nieba• obiekty na niebie• określenie jasności najsłabszych gwiazd widocznych na niebie w danym miejscu• rozmieszczenie dużych skupisk ludności na świecie• analiza przestrzenna zebranych danych• wyciąganie wniosków z analizy mapy z naniesionymi wynikami obserwacji• wpływ człowieka na środowisko naturalne• widok nieba a religia i kultura

6

Zapoznajemy się z przewodnikiem po projekcie

Po pierwsze drukujemy sobie polski przewodnik, przetłumaczony dzięki Krzysztofowi Czartowi z Astronomia.pl. Zapoznajemy się również z działaniem poświęconego projektowi portalu. W odpowiednie miejsca w sieci trafimy klikając w powyższe grafiki.

7

Poznajemy konstelację Oriona

Kliknięcie w powyższą grafikę zaprowadzi do Wikipedii, grafika „z okularami” do Astronocy, gdzie znajdziemy poświęcone Orionowi artykuły z serii Binocular Universe oraz Small Wanders To powinno zaspokoić nasz głód informacji, a tymczasem …

8Tak wygląda położenie Oriona na niebie w chwili kiedy piszę ten tekst (3 stycznia o 20:45) wygenerowane przy pomocy Stellarium. Program ten można pobrać klikając tutaj.

Uczymy się lokalizować Oriona na niebie przy pomocy Stellarium

9

World Wiede Telescope to kolejny program, który warto poznać z okazji Globe at Night. Możemy pobrać go z tej strony. Grafiki powyżej przedstawiają ogólny widok konstelacji, zbliżenie Pasa Oriona oraz powiększenie Mgławicy Koński Łeb.Powiązane z grafikami hiperłącza zaprowadzą nas tym razem na APOD.

Badamy konstelację Oriona na niebie programem World Wide Telescope

10

Najbardziej charakterystycznym obiektem w konstelacji Oriona jest Wielka Mgławica Oriona. Możemy bliżej się jej przyjrzeć przy pomocy wbudowanego w World Wide Telescope seansu, którego wersja została nagrana na YouTube , wystarczy kliknąć w grafikę powyżej.

Poznajemy M 42

11

Celestia umożliwi nam dokonanie wyprawy do gwiazd w Orionie. Na początek należy zainstalować ten program. Potem możemy odwiedzić poszczególne gwiazdy tej konstelacji. Wystarczy klikać w nie. Potem zaś naciskać G. Zwracamy szczególnie uwagę na ich rozmiar i kolor.

Odwiedzamy gwiazdy w Orionie przy pomocy Celestii

12

Eksplorując Oriona przy pomocy Celestii warto zwrócić uwagę na rozmiary i kolor gwiazd. Tak przykładowo wygląda Betelgeza. Obok, dla porównania w tej samej skali widać Układ Słoneczny.

Odwiedzamy Betelgezę

13

W Celestii znajdziemy również M 42. Musimy mieć jednak zainstalowane Życie oraz śmierć gwiazd.

Odwiedzamy M 42 z Celestią

14

Przy pomocy Celestii możemy również pokusić się o przelot przez mgławicę.

15

Jeśli nie dysponujemy Celestią, zawsze pozostaje nam YouTube. Wizualizację przelotu przez słynną mgławicę obejrzymy klikając w powyższą grafikę. Szczególnie warto przyjrzeć się proplydom.

M 42 na YouTube

16

Poznajemy Oriona mitycznego

Nie wolno zapomnieć o kontekście mitycznym i kulturowym. Pominięcie tego aspektu spowoduje zubożenie całej akcji i zredukowanie jej do rutynowej, prostej obserwacji połączonej z elementami IT. Tymczasem poruszenie mitologii da możliwość cofnięcia się w wyobraźni o tysiące lat wstecz i zobaczenia nieba oczami starożytnych żyjących w czasach, gdy kształtowały się zręby naszej cywilizacji.

17

Poznajemy pojęcie magnitudo

W tym projekcie wystarczy historyczna definicja z Wikipedii. Warto też zapoznać się z krótkim tekstem znajdującym się na stronach Pracowni Komet i Meteorów. Przejdziemy do niego klikając w grafikę przedstawiającą Wielką Niedźwiedzicę.

18

Poznajemy co to jest zanieczyszczenie sztucznym światłem

Definicja z Wikipedii wystarczy. Żeby ją poznać klikamy w pierwszą z grafik. Pojęcie to przybliży również zabawa aplikacją z której ekranowe zrzuty umieściłem powyżej.

19

Przy pomocy tego programu da się również odwzorować zanieczyszczenie świetlne dzięki wbudowanej Skali Bortle’a. Napisałem kiedyś o tym na blogu.

Poznajemy zanieczyszczenie świetlne ze Stellarium

20

Widoczny na grafice powyżej symulator znajduje się tu. Pokazuje on, jak wygląda niebo nad różnymi miejscami w Anglii.

Bawimy się symulatorem nocnego nieba

21

Kolejny symulator znajdziemy na tej samej stronie co poprzedni, tyle że niżej. Dzięki niemu będziemy w stanie prześledzić jak wpływa na widoczność gwiazd ustawienie latarń w różnych miejscach.

22

Patrzymy na Ziemię nocą

Pora na kolejny seans z World Wide Telescope. Tym razem poświęcony Ziemi nocą. Aby uruchomić go w przeglądarce kliknij tutaj. Jego polska wersja została nagrana na YouTube , wystarczy kliknąć w grafikę powyżej. Nie zapomnij by mieć zainstalowany Silverlight.

23

Sięgamy po YouTube

Jeżeli seans z WWT nam nie wystarczy, to na YouTube znajdziemy film poświęcony temu, jak z kosmosu wygląda łuna miast. By go obejrzeć należy kliknąć tutaj.Galeria zdjęć miast widzianych z orbity nocą znajduje się również tutaj.

24

Organizujemy poświęcone Orionowi zajęcia plastyczne

Orion, a zwłaszcza znajdujące się w nim mgławice, może być wdzięcznym tematem zajęć plastycznych. Widoczne zdjęcia powstały w trakcie warsztatów zrealizowanych w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu. Opis ich wraz z całym albumem znajdziesz tutaj.

25

Odwiedzamy miejsca ochrony ciemnego nieba w Polsce

Na początek warto odwiedzić Izerski Park Ciemnego Nieba. Jest to pierwszy tego typu park w Polsce.

26

Przyglądamy się działaniom Polarisu

Kliknięcie w powyższą grafikę zaprowadzi nas na stronę programu Ciemne Niebo. Jego autorem jest Stowarzyszenie Polaris.

27

Wybieramy miejsce obserwacji

Najprościej po prostu wyjść przed dom. Możemy jednak pokusić się o więcej. Być może w naszym rejonie znajduje się jakieś historyczne miejsce? A może znajdziemy miejsce, gdzie szczególnie rzuca się w oczy problematyka zanieczyszczenia sztucznym światłem? A może warto się również przy okazji przyjrzeć innym szkodom, jakie środowisku przynosi działalność człowieka? Możliwości jest naprawdę sporo.

28

Wyznaczamy czas obserwacji

Możemy uwierzyć na słowo organizatorom akcji i przeprowadzić obserwację pomiędzy 20 a 22 czasu lokalnego. Możemy również samodzielnie pokusić się o wyznaczenie czasu obserwacji w oparciu o narzędzia, do których prowadzą linki powiązane z grafikami widocznymi powyżej.

29

Przeprowadzamy obserwacje

Wyposażeni w instrukcję przeprowadzamy obserwacje. Warto przy okazji przyjrzeć się gwiazdozbiorowi Oriona przy pomocy sprzętu, który mamy.

30

Obserwujemy Oriona z Galileuszem

Znajomość gwiazdozbioru Oriona pomoże nam pogłębić esej poświęcony galileuszowym obserwacjom znajdujący się na EuHou. Możemy również pokusić się o obserwacje Wielkiej Mgławicy Oriona przy pomocy Mikroobserwatorium. O tym jak to zrobić dowiemy się klikając w grafiki powyżej. Powiązane z nimi łącza zaprowadzą nas tam gdzie trzeba.

31

Przeprowadzamy obserwacje wielokrotne

Zgodnie z instrukcją do której podano link w slajdzie 5 wykonujemy jeden lub parę pomiarów. W drugim przypadku odstęp pomiędzy miejscami gdzie obserwujemy Oriona powinien wynieść minimum 1 kilometr.

32

Zostawiamy po sobie ślad

Wypełniając formularz akcji warto wpisać coś więcej w polu komentarza. Może być to przykładowo strona internetowa szkoły lub organizacji do której należymy.

33

Przyglądając się miejscom obserwacji możemy trafić na ciekawe projekty, przykładowo takie jak ten powyżej.

Poznajemy innym obserwatorów

34

Po zakończeniu akcji Globe at Night warto poczekać na wyniki. Zostają one opublikowane na tej stronie raportów w różnych formatach. U góry widać wczytane je do Excela.

Analizujemy wyniki pomiarów przy pomocy Excela

35Dane z projektu można przeglądać również przy pomocy Google Earth. Należy w tym celu ze strony z wynikami pomiarów wczytać do Google Earth plik z rozszerzeniem kmz.

Analizujemy wyniki pomiarów z Google Earth

36

Przyglądamy się historii projektu

Tak wyglądały wyniki akcji w roku ubiegłym. Ogółem wykonano 17 805 obserwacji.

37

Tak zaś z lat 2006-2009 dla Europy

38

Poznajemy inne projekty typu Globe at Night

O Great World Wide Star Count stworzyłem prezentację analogiczną do tej którą widzisz. Poświęcony jej tekst na blogu jest tutaj.

39

Wow!

Tego się nie spodziewałem! Tak wyglądały wyniki GWWSC. Kliknięcie w powyższą grafikę zaprowadzi na EuHou które promowało tą akcję.

40

41

How Many Stars: http://hms.sternhell.at

Pora na kolejny projekt – tym razem austriacki. Do tej pory wygenerował on 3656 pomiarów. Jego największą zaletą jest to, że trwa przez cały rok.

42

NASA Star Count: http://www.nasa.gov/audience/foreducators/son/energy/starcount/index.html

Na zakończenie ostatni, tym razem sygnowany przez NASA. Pozornie niezwiązany z problemem zanieczyszczenia nieba sztucznym światłem. Po prostu, przy pomocy specjalnie opracowanej procedury liczymy ile na niebie widać gwiazd.

43

Dark Sky Rangers: www.darkskiesawareness.org/DarkSkiesRangers/

Możemy pokusić się o wiele więcej. Dark Sky Rangers to w dosłownym tłumaczeniu „Strażnicy Ciemnego Nieba”. Na stronie tej znajdziemy dokładny opis bloku zajęć poświęconych ochronie ciemnego nieba. Może on stanowić cenne uzupełnienie akcji typu GWWSC lub Globe at Night.

44Modelowy przykład prezentacji znajdziemy na stronach Let There Be Night.

Podsumujmy nasze działania prezentacją

45

Scratch jest językiem programowania stworzonym przez MIT specjalnie pod kątem nauki dzieci i młodzieży. Programowanie z nim jest naprawdę proste. Przekonajcie się zresztą sami przeglądając tę prezentację.Kliknięcie w grafiki zaprowadzi was na strony, gdzie będziecie mogli pobrać przykładowe szablony nawiązujące do akcji Globe at Night.

Do prezentacji możemy też użyć Scratcha

46

Jak może wyglądać przykładowa prezentacja stworzona przez dzieci, możemy przekonać się klikając w grafikę powyżej. Skojarzone z nią hiperłącze zaprowadzi nas na YouTube.

Koniecznie spróbujmy swych sił tworząc prezentację WWT

47

Jeżeli organizujemy akcję z udziałem dzieci lub młodzieży, warto nagrodzić jej uczestników pamiątkowym certyfikatem. Można stworzyć własny lub wykorzystać gotowy wzór. Ten powyżej jest do pobrania tutaj.

Nagradzamy uczestników „naszego liczenia gwiazd”

48

I to by mogło być wszystko …

… Można jednak pokusić się o wiele więcej …

Powodzenia i dobrej zabawy przy tegorocznym liczeniu gwiazd!