Gary Emberger, Teologiczne i Naukowe Wyjaśnienia Pochodzenia i Celu Zła Naturalnego

8/18/2019 Gary Emberger, Teologiczne i Naukowe Wyjaśnienia Pochodzenia i Celu Zła Naturalnego

1/20

Filozoficzne Aspekty Genezy — 2013, t. 10

http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=266

Gary !"erger

#eologiczne i naukowe wy$a%nienia pochodzenia i celu z&a naturalnego'

Zdarzenia w rodzaju trzęsień ziemi i wyniszczających chorób często uwa a!ne są za co" z#e$o i sk#aniają do zadawania k#opotliwych pytań o %o ą dobro&'(hocia nauka nie uznaje takich zdarzeń za z#e) to jednak dostarcza pewnychwskazówek na temat ich pochodzenia' *eodycea podejmuje próbę teolo$iczne$owyja"nienia pochodzenia z#a oraz celu) w jakim %ó$ pozwala mu istnie&' +yta!nie) czy ewolucja mo e by& jednym z %oskich mechanizmów stwórczych) uzysku!

je inną odpowied, w "wietle za#o eń teodycei au$ustiańskiej) a inną w ramachteodycei ireneuszowej' -znając) e ka da prawda jest prawdą %o ą) chrze"cija!nie starają się stworzy& po$ląd na "wiat) który #ączy#by naukowe i teolo$iczne

spojrzenie na prowadzące do cierpienia zdarzenia przyrodnicze'

(hrze%ci$anie na$cz)%cie$ !a$* a!"iwalentny stosunek do %wiata przyrody.+stnie$* w ni! cierpienie, skra$ny " l i %!ier , ale wierzy!y te , e zosta stwo-rzony przez 0oga, kt ry uzna go za do"ry i rozci*gn* nad ni! swo$* w adz).(zyta!y, e 0 g zapewnia po ywienie lwo! i kruko! 1 i 34:35, 78 oraz ptako! podnie"ny! 19t 6:268, e nawet %!ier wr "li nie u!knie ego uwadze

' Gary 90 ;G ; , ic xplanations >or the rigin and @urpose o> Aa-tural BilC, +erspecti.es on /cience and (hristian Faith 755 , Bol. 6, no. 3, s. 7DE-7D4, http://www.asa3.org/F=F/@=( /755 /@=( 5-5 !"erger.ht!l 123.E2.2E738. Ha zgod* Futora i ;e-dakc$i z $)zyka angielskiego prze o yli: 9a gorzata GFHIF , Frtur G+ ;HJ+ K+(H, @awe FJL0 K=J+ ,;ados aw @MF# i Iariusz =FGFA. @rzek adu dokonali studenci >ilozo>ii na Lniwersytecie Hielono-g rski! w ra!ach translatoriu! z $)zyka angielskiego, prowadzonego przez dra Iariusza =aga-na.


2/20

G. !"erger, *eolo$iczne i naukowe wyja"nienia'''

1Nk 72:68, e igra z Mewiatane! 1@s 7E :268, nada$e pi)kno kwiato! 1Nk 72:2O8, a ca e stworzenie odda$e !u chwa ) 1@s 7 48. H o ono% , pi)kno i do-strzegalny pro$ekt naszego %wiata przedstawione s* w 0i"lii $ako wyraPne %wia-dectwa i uwierzy w 0oga, za% w%r d chrze%ci$an cz)sto przyczynia si) on do

os a"ienia wiary. #rudno na! pogodzi si) z o"ecno%ci* z a na %wiecie stworzo-ny! przez wszech!ocnego 0oga !i o%ci.

Chrześcijańskie wyjaśnienia pochodzeniai celu zła naturalne o

@r "y rozwi*zania tego dyle!atu !usz*, $ak twierdzi (liBe =taples Mewis,

ustrzec nas przed dwie!a przedchrze%ci$aUski!i teoria!i na te!at pocz*tk w z a.@ierwsz* z nich $est !oniz!, wedle kt rego 0 g dzia a "ezstronnie, $est "owie!


3/20

Filozoficzne Aspekty Genezy Q 2013, t. 10

K 0i"lii zna$du$e!y niezgodne z ty!i koncepc$a!i twierdzenia, e z o $estrzeczywiste, wdar o si) do 0o ego %wiata przez grzech i pewnego dnia zostanieunicestwione. @onadto wed ug 0i"lii tylko 0 g $est wieczny i ca kowicie suwe-renny. H o $est konsekwenc$* nadu ycia wolne$ woli i trwa w istnieniu wy *cz-nie dzi)ki przyzwoleniu 0oga i dla ego cel w.

(hrze%ci$aUskie wy$a%nienia pochodzenia i celu cierpienia, " lu i %!iercinale * do dzia u teologii zwanego teodyce*. #eodycea to ilozo>iczna pr "auzasadnienia relac$i 0oga do ludzko%ci i zrozu!ienia, dlaczego 0 g pozwala naistnienie z aC.3 Ki)kszo% teodycei dzieli z o na !oralne i naturalne. H o !oral-ne to takie, kt rego Pr d e! $est cz owiek: k a!stwa, kradzie e, !orderstwa,chciwo% czy egoiz!. H o naturalne to z o, kt rego przyczyny s* niezale ne odczyn w cz owieka: huragany, t) ec, susze, wady wrodzone, trz)sienia zie!i,skra$ne cierpienie zwierz*t i ludzi. Kszelkie pr "y zde>iniowania i klasy>ikac$iz a o"arczone s* pewny!i pro"le!a!i. +stnie$* w*tpliwo%ci co do tego, co naprawd) $est z e. Aa przyk ad ;o"ert (lark twierdzi, e ering and the @ro"le! o> BilC,(hristian /cholar0s

1e.iew 7557, Bol. 27, no. 2, s. 72E-7 E.

7 7


4/20


szerzy r wnie na wszystkie istoty odczuwa$*ce "*dP na sa!e kr)gowce lu" $edyniessaki wy sze?O

Ha$!u$e on w te$ sprawie 1przy$)te te w ninie$szy! artykule8 stanowiskou!iarkowane, zgodnie z kt ry!

RWS cykl organiczny w nieodczuwa$*ce$ cz)%ci %wiata przyrody nie stanowi pro"le!udla teodycei, ale gdziekolwiek istnie$e " l, a wszystko wskazu$e na to, e dozna$* gonawet zwierz)ta zna$du$*ce si) na niskich pozio!ach organizac$i ycia, $est to $u pri!ma facie pro"le! wy!aga$*cy rozwi*zania. K %wietle tego pogl*du prze$awa!i z anaturalnego s* niespowodowane przez cz owieka, niepo *dane do%wiadczenia istot od-czuwa$*cych Q ludzi lu" zwierz*t.4

ick o"$a%nia dwa g wne typy teodycei, augustiaUsk* i ireneuszow*, o>eru- $*ce przeciwstawne wy$a%nienia pochodzenia i celu z a naturalnego. Fugustyn13D - 32 n.e.8, "iskup ippony, uwa a , e z o "ierze si) z nadu ywania wolno-%ci, z niew a%ciwych wy"or w dokonywanych przez rac$onalne i o"darzonewoln* wol* istoty Q ludzi "*dP anio w. Kskutek ich grzechu stworzony przez0oga do"ry i doskona y %wiat uleg zepsuciu. Hupe nie inn* teodyce) przypisu$esi) +reneuszowi 173E?-2E2? n.e.8, "iskupowi Myonu. Ked ug niego 0 g stwo-rzy %wiat, w kt ry! od pocz*tku istnia o z o naturalne. Xwiat ten !ia "y or!ie, "y yi s* przy$!owane przez znaczn* licz") ludzi.

K tradyc$i augustiaUskie$ przyczyn* z a naturalnego "y grzech wolnych, ra-c$onalnych istot. H pogl*de! ty! identy>iku$e si) wi)kszo% kreac$onist w ! o-de$ Hie!i, kt rzy wierz*, e z o naturalne $est rzeczywiste, e $est ono skutkie!upadku Fda!a i wy oraz p Pnie$szego s*du 0o ego nad ni!i i ca y! stworze-

nie!. Ked ug nich nie dawnie$ ni 7E EEE lat te!u 0 g stworzy doskona yO +(J , !"il0 , s. 74.4 +(J , !"il0 , s. 75.5 +(J , !"il0 , s. 227.

7 2


5/20


%wiat, w kt ry! nie istnia o z o !oralne ani naturalne. 7E (z owiek i przyna$-!nie$ zwierz)ta z wy szych pozio! w organizac$i zosta y stworzone $ako istotynie%!iertelne, niepodatne na choro"y i niestarze$*ce si). Irapie niki nie istnia-

y. Kszystkie zwierz)ta "y y ro%lino erne. woluc$a Q a przyna$!nie$ !akro-ewoluc$a Q nie stanowi a $ednego z 0oskich !echaniz! w stw rczych. Irugazasada ter!odyna!iki Q zgodnie z kt r* wszystko d* y do stanu coraz wi)k-szego nieuporz*dkowania Q al"o nie o"owi*zywa a, al"o 0 g nieustannie neu-tralizowa $* swo$* !oc* podtrzy!u$*c* lu" organizu$*c*. K ty! %wiecie po$a-

wi si) grzech !oralny Q do"rowolne odwr cenie si) od 0oga Q a zaraz poni! z o naturalne. (a e stworzenie uleg o zepsuciu. @rzy$!u$e si), e paso yty,drapie niki i organiz!y choro"otw rcze po$awi y si) dopiero po upadku w wy-niku proces w !ikroewolucy$nych. =tworzenia zacz) y si) starze i u!iera .@ Pnie$ dosz o do kole$nego s*du 0o ego Q 0 g zes a potop, kt ry zapocz*t-kowa ruchy skorupy zie!skie$, a w konsekwenc$i trz)sienia zie!i, erupc$e wul-kan w, epoki lodowcowe, !asowe wy!ieranie 1na co wskazu$e zapis kopalny8oraz inne prze$awy z a naturalnego. Jr tko ! wi*c, z o naturalne istnie$e z po-wodu grzechu cz owieka.

+nni chrze%ci$anie77 s* przekonani, e Hie!ia $est znacznie starsza ni do- puszcza$* kreac$oni%ci ! ode$ Hie!i oraz e zapis kopalny %wiadczy o istnieniu%!ierci i cierpienia na d ugo przed upadkie! Fda!a i wy. Aie chc*c $ednak uzna , e te zdarzenia "y y za!ierzon* cz)%ci* 0oskiego stworzenia, sugeru$*oni, e to dawne z o naturalne "y o skutkie! upadku anio w, kt ry !ia !ie$-sce d ugo przed stworzenie! Fda!a i wy. =zatan, str*cony na Hie!i) wrazz inny!i anio a!i, zniszczy doskona e dzie o 0o e, przez co po$awi y si) trz)-sienia zie!i, wulkany, choro"y, drapie nictwo i %!ier . Lpadek Fda!a i wy Q wydarzenie, w kt ry! dokona o si) zerwanie zwi*zku cz owieka z 0ogie!,a wi)c i z 0oski! stworzenie! Q wywo a kole$ne z o, w ty! %!ier ludzii dalsze zepsucie %wiata przyrody. #a teodycea pozostawia !ie$sce dla proce-s w ewolucy$nych, nie !a $ednak $edno!y%lno%ci co do tego, w $aki! stopniu!og y zachodzi przypadki ornia 754O.

77 @or. MK+=, &ro'le( cierpienia0 T KAA0 ;G, >eringWC.

7 3


6/20


oraz du a p odno% , kt ra $e ko!pensu$e, to skutki wypaczenia pierwotnego 0o-skiego pro$ektu przez =zatana.72

Kszystkie od!iany teodycei augustiaUskie$ zak ada$* niewinno% 0oga,a win* za po$awienie si) z a naturalnego o"arcza$* ego stworzenia. ick kryty-ku$e teodyce) augustiaUsk*, gdy nie potra>i so"ie wyo"razi , e z o !og o po-wsta


7/20


Ked ug icka upadek "y nie!al nieuchronny, gdy cz owiek, walcz*co przetrwanie w nieprzy$azny! %wiecie i ")d*c oddalony! od 0oga, doszed do przekonania, e 0oga nie !a, a istnie$e tylko %wiat przyrody. Lzasadnieniestworzenia %wiata, w kt ry! istnie$e z o, !a charakter eschatologiczny Q unkc$onowanie ekosyste!u,u!o liwia$*c przep yw energii przez sieci pokar!owe lu" powr t do o"iegusk adnik w pokar!owych przetworzonych przez organiz!y rozk ada$*ce !ate-ri) organiczn*. 9o e "y tak, e nie ka da %!ier $est konsekwenc$* grzechu. Aiezale nie od tego, w $aki! stopniu %!ier stanowi ele!ent do"rego 0oskiegostworzenia, pe nie$sze zrozu!ienie naszego %wiata wy!aga naukowych teorii $e$ pochodzenia i >unkc$onowania.

3aukowe wyjaśnienia pochodzenia i celu zła naturalne o

Kszelkie naukowe wy$a%nienia pochodzenia


8/20


s* prze!ieszczanie! si), zderzanie! i su"dukc$* p yt skorupy zie!skie$, tak $ak u$!u$e to teoria p yt tektonicznych. @rocesy te postrzegane s* $ako naturalnyskutek >or!owania si) nasze$ planety. @odo"nie $est w przypadku huragan w,tornad, powodzi, suszy i "urz z pioruna!i, kt re s* z$awiska!i !eteorologicz-ny!i. (ho nie s* one %ci%le przewidywalne, to przyna$!nie$ do% do"rze $e ro-zu!ie!y Q s* e>ekte! dzia ania praw rz*dz*cych dyssypac$* energii cieplne$i ruche! !as powietrza na kuliste$ planecie. Hgodnie z wiedz* "iologiczn* wie-le paso yt w uwa a si) za ewolucy$nie przekszta cone, strukturalnie uproszczo-

ne 1zdegenerowane8 >or!y organiz! w, kt re pierwotnie prowadzi y niezale -ny try" ycia. 7O Kielu "iolog w uzna$e, e wirusy to >rag!enty IAF wyodr)"-nione kiedy% z ko! rek swoich dzisie$szych ywicieli.74 @o$awienie si) licz-nych szkodnik w, w ty! r nych kr)gowc w, choro"otw rczych !ikro" wi insekt w, przypisywane $est dzia alno%ci ludzi, odpowiedzialnych za roznosze-nie tych organiz! w po ca y! %wiecie. K rezultacie niekt re z tych organi-z! w dociera$* do lokalizac$i sprzy$a$*cych ich proli>erac$i Q do !ie$sc, w kt -rych "*dP nie !a$* one naturalnych wrog w, "*dP zna$du$* nowych ywicieli,kt rzy nie wykszta cili odporno%ci na ich dzia anie.75 ak do"rze wiado!o, wy-stawienie na dzia anie che!icznych !utagen w lu" szkodliwego pro!ieniowa-nia przyczynia si) do zachorowaU na pewne postaci raka oraz wyst*pienia wad

wrodzonych.K ra!ach wszystkich tych naukowych wy$a%nieU pochodzenia unkc$onu$e w zgodzie z prawa!i przyrody i e cierpienie, " l i %!ier s* nieuchronny!i konsekwenc$a!i yciaw taki! %wiecie. Aa Hie!i wci* zachodzi aktywno% geologiczna, wi)c zwi*-zane z ni* niszczycielskie zdarzenia ")d* nast)powa y nie inacze$ ni to "y o dote$ pory. #o sa!o dotyczy powa nych za"urzeU !eteorologicznych. (zase!ucierpi* na ty! ludzie i inne organiz!y. woluc$a nadal ")dzie tworzy paso y-ty, patogeny i drapie niki, a organiz!y nara one na ich ataki ")d* wykszta ca

7O @or. @eter . ; FY A and George 0. A= A, 1iolo y , 3rd ed., 9os"y-Vear 0ook, +nc., =t.Mouis, 9issouri 7552.

74 @or. ; FY A and A= A, 1iolo y0 .75 @or. Gail M. =( L9FAA , &lant 4iseases* heir 1iolo y and )ocial 5(pact , F@= @ress, =t.

@aul, 9innesota 7557.

7 6


9/20


!echaniz!y o"ronne. #eorie naukowe wy$a%nia$* pochodzenie lu" cel tych zda-rzeU $edynie w taki spos ", e zdarzenia te stanowi* nieod *czn* cz)% naszego%wiata. (zy zagadk) >s, Aew ersey 7557.

27 @or. udson #. F;#9FAA , Iale . J =# ; , and red #. IFY+ =, &lant &ropa ation* &rinci7

ples and &ractices , Dth ed., @rentice- all, +nc., nglewood (li>>s, Aew ersey 755E.22 @or. (liBe 9. 0;F=+ ; ,


10/20


w %wiecie z ograniczony!i zaso"a!i %!ier $est konieczna do eli!inac$i sta-rych oso"nik w, dzi)ki cze!u zaso"y te ")d* dost)pne dla ich poto!stwa. =ta-rzenie si) i %!ier gwarantu$* tak e szy"sz* wy!ian) pokoleU 1i genotyp w8,co u!o liwia uzyskanie wi)ksze$ genetyczne$ zdolno%ci adaptac$i 1ewoluc$)8 doz!iennego %rodowiska. #eorie adaptacy$ne postrzega$* $e wi)c $ako


11/20


du du e$ licz"y ! odych, roz!na a$*cych si) oso"nik w8, lecz niekorzystnew starszy! wieku 1nie podlega$* $ednak negatywne$ selekc$i, poniewa przy- padkowa %!iertelno% sprawia, e istnie$e niewiele starych oso"nik w8. Aad se-lekc$* eli!inu$*c* geny, kt rych szkodliwe dzia anie u$awnia si) w p Pny!wieku, !o e wi)c przewa a selekc$a >aworyzu$*ca ich korzystne dzia anie nawczesnych etapach ycia. =tarzenie si) i %!ier "y y"y ewolucy$ny! produk-te! u"oczny! selekc$i przystosowawczych w asno%ci takich gen w.

Aa !ie$scu ")dzie tu o! wienie teorii cia a $ednorazowego u ytku. Hgod-nie z t* teori*24 !o na uzna , e organiz!y wieloko! rkowe sk ada$* si) z linii p ciowe$ i so!atyczne$. Minia p ciowa, reprezentowana przez ko! rki rozrod-cze, $est potenc$alnie nie%!iertelna. (ia o lu" ko! rki so!atyczne 1ko! rkicia a8 "ior* si) z ko! rek rozrodczych i podlega$* starzeniu si) i %!ierci. #eoriacia a $ednorazowego u ytku g osi, e wi)ksze przystosowanie reprodukcy$neuzyskiwane $est przez przydzielenie linii so!atyczne$ !nie$sze$ ilo%ci energiini potrze"owa a"y ona do nieskoUczonego ycia. Jo! rki so!atyczne 1a w re-zultacie organiz!8 starze$* si) na skutek sku!ulowanego wp ywu r norodnychlosowych, szkodliwych zdarzeU i proces w. Lwa a si), e te procesy zachodz*w sta y! te!pie, lecz ko! rkowe !echaniz!y naprawcze nie s* stuprocentowoskuteczne. K konsekwenc$i ilo% energii potrze"ne$ do naprawy stale nagro!a-dza$*cych si) uszkodzeU oraz utrzy!ania cia a przy yciu wzrasta wraz z wie-kie!. He wzgl)du na prawdopodo"ieUstwo przypadkowe$ %!ierci adne cia onie !o e istnie "ez koUca. Kraz z !o!ente! ostateczne$ i nieuchronne$

24 @or. J +;JK I , FgeingC, 3ature 75OO, Bol. 2OE, no. D63D,s. 3E7-3E . ! wienie pewnych >ilozo>icznych konsekwenc$i te$ teorii !o na znaleP w artyku-

ach: #ho!as 0.M. J +;JK I and 9ichael ;. ; = , < Bolution o> =enescence: Mate =urBiBal =ac-ri>iced >or ;eproductionC, +hilosophical *ransactions of the 1oyal /ociety %5 %iolo$ical /ciences7557, Bol. 332, no. 7262, s. 7D-2 T #ho!as 0.M. J +;JK I , u!an FgeingC,

+hilosophical *ransactions of the 1oyal /ociety %5 %iolo$ical /ciences 755O, Bol. 3D2, no. 7363,s. 7O6D-7OO2.

@opularne o! wienie teorii cia a $ednorazowego u ytku w $)zyku polski! czytelnik zna$-dzie w pracach: #ho!as 0.M. J +;JK I , Czas nasze o 8ycia. Co wie(y o starzeniu si9 człowie7ka , prze . 9onika Jowaleczko-=zu!owska, Kydawnictwo (haraktery, Jielce 2EED, zw . s. 43-7EET Iariusz 0LGFM=J+,


12/20


%!ierci wszystkie zaso"y zainwestowane w utrzy!anie cia a zosta$* utracone.Izi)ki wydatkowaniu !nie$sze$ ilo%ci energii na utrzy!anie cia a dodatkowaenergia !o e zosta wykorzystana do zwi)kszenia aktywno%ci reprodukcy$ne$.Gdy koszt energetyczny naprawy cia a zaczyna przewa a nad koszte! energe-tyczny! reprodukc$i, to wedle teorii ewoluc$i aktywno% naprawcza starze$*ce-go si) organiz!u s a"nie, zaczyna si) on szy"cie$ starze i w koUcu u!iera.#eoria cia a $ednorazowego u ytku wi* e si) ze wspo!nian* wcze%nie$ koncep-c$* gen w ple$otropowych. e%li takie geny decydu$* o stopniu, w $aki! dzia a$*

procesy utrzy!ywania cia a przy yciu, to korzystny! skutkie! !nie$sze$ si ydzia ania takich proces w na wczesnych etapach ycia $est zwi)kszona aktyw-no% reprodukcy$na, nato!iast skutkie! niekorzystny! w starszy! wieku Q wcze%nie$sze osi*ganie go. #ak wi)c pochodzenie oraz cel starzenia si) i %!ier-ci, podo"nie $ak innych prze$aw w z a na ty! %wiecie, !og* !ie wy$a%nienienaturalistyczne.

,eodycea au ustiańska — dwa trudne pytania

K te$ cz)%ci !oi! za o enie! ro"oczy! $est teza, e prawda zosta a o"$a-wiona w 0i"lii i osi*galna $est na podstawie naukowych "adaU stworzonego

%wiata. drzucenie kt rego% z cz on w te$ koniunkc$i i przy$)cie tylko $ednegonieuchronnie prowadzi do kon>liktu i nieporozu!ieU.

@odstawowe za o enie kreac$oniz!u ! ode$ Hie!i, czyli ca kowite odrzu-cenie naukowych 1i "i"li$nych8 %wiadectw starego wieku Hie!i, $est prze$awe! "i"licyz!u i dlatego nara one $est na ostr* krytyk). Xwiadectwa prze!awia$*ceza kilku!iliardowy! wiekie! Hie!i s* !ocne, a odg rne odrzucanie te$ !o li-wo%ci zakrawa na aroganc$), skoro przecie istnie$* inne zasadne interpretac$e0i"lii, kt re Q w ty! zakresie Q znacznie agodz* napi)cia !i)dzy nauk*a wiar*. 25 @rzy$*wszy, e Hie!ia $est stara, nie !a do"rych powod w, "ywszelkie prze$awy z a naturalnego przypisywa grzechowi pierwszych ludzi.

drzucenie kreac$oniz!u ! ode$ Hie!i nie $est $ednak r wnoznaczne z odrzu-cenie! teodycei augustiaUskie$.

25 @or. enri 0M ( ; , 5n he 1e innin * he 6penin Chapters o$ #enesis , +nterYarsity@ress, Iowners GroBe, +llinois 754 .

7DE


13/20


#eodycea ireneuszowa pope nia "y !o e " *d ca kowicie przeciwny, sk a-nia$*c do pow*tpiewania w prawdziwo% "i"li$nego o"$awienia. 3E K !y%l po-gl*d w icka pierwszych ludzi dzieli od 0oga wi)kszy dystans poznawczy ni!o na to zaakceptowa w %wietle tekstu 0i"lii. Lpadek sta$e si) praktycznienieuchronny, a $ako taki Q nie!al zrozu!ia y. ego potworno% , $ak r wnier nica !i)dzy do"re! a z e!, $est z!ini!alizowana. Kreszcie, upatrywaniew 0ogu przyczyny sprowadzenia z a naturalnego na %wiat nie pozwala na!, $ak stwierdzi Kenn"erg,


14/20


lu uczynienia wi)ce$ do"ra ni z a 1a 0 g z g ry wiedzia , e tak ")dzie8, stano-wi do"ro tak wielkie, e przy !iewa ono ca e z o na %wiecieC.33 0 g ! g dopu%ci do "untu anio w ze wzgl)du na warto% , $ak* !a dla Aiego wolna wola.

Aa pierwsze pytanie !o na te odpowiedzie na gruncie teodycei kszta to-wania duszy, zgodnie ze wspo!niany! wcze%nie$ u$)cie! icka. e eli cele!,dla kt rego 0 g stworzy ludzi, "y o powo anie do istnienia istot zdolnych dotego, "y w spos " wolny wy"iera poznanie 0oga i !i o% do Aiego oraz zdol-nych do prze!ieniania si) na o"raz (hrystusa, to ten rodza$ %wiata, w $aki! y- $e!y, $est na$lepszy! !o liwy! %wiate! do pod$)cia takie$ decyz$i orazukszta towania duszy. 0 g nie prze$awia si) w %wiecie w spos " przyt acza$*cyi apodyktyczny. +stnie$e z o naturalne powodu$*ce " l, cierpienie i %!ier , alewyst)pu$* te %wiadectwa 0oskie$ o"ecno%ci Q w pi)knie, har!onii, do"rocii uporz*dkowaniu %wiata. K taki! nie$ednoznaczny! %wiecie odda$e!y si) i $e-ste%!y wierni cze!u% w spos " wolny. Kenn"erg pisze:

K nie$ednoznaczny! %rodowisku Q taki!, w kt ry! istnie$e do"ro i z o, %wiat o%i cie!no% Q nadzie$e i pragnienia !usz* odgrywa rol) w ostateczny! oddaniu si)cze!u%, a to dlatego, e nic nie $est pewne ponad wszelk* w*tpliwo% . #ak wi)c danaoso"a !o e zwr ci si) w kierunku %wiat o%ci i do"roci po cz)%ci dlatego, e chce, a"yto "y a prawda o Kszech%wiecie, a"y istnia 0 g !i o%ci i sprawiedliwo%ci, kt ry osta-tecznie zatriu!>u$e nad wszelki!i si a!i z a, %!ierci i destrukc$i. Kiara $est cz)%cio-wy! wyraze! te$ nadziei. 3

Aiekt rzy sugeru$*, e akt oddania si) 0ogu w takich w a%nie warunkach!a dla Aiego g )"ok* warto% i znaczenie. Hate! 0 g pozwoli upad y! anio-

o! zak ci swo$e doskona e stworzenie, poniewa taki niedoskona y %wiat $estna$lepszy! z !o liwych rodza$ w %wiata, w $aki! upadli ludzie decyz$* swo$e$wolne$ woli !og* wy"ra !i o% i wierno% , kt rych pragnie 0 g. konieczno-%ci przeznaczenia takiego rodza$u %wiata dla upad e$ ludzko%ci przekonany $estr wnie Mewis, wed ug kt rego


15/20


wyklucza!y w ten spos " sa!o ycieC.3D (o $e%li Fda! i wa nie zgrzeszyli?Mewis zastanawia si) nad ich stane! "iologiczny! $ako "ezgrzesznych $eszczeistot, ich !o liwy! zadanie! odkupienia stworzenia za"urzonego przez upad eanio y, a tak e nad "iologiczny!i konsekwenc$a!i ich upadku. 36 ohn Kenha!spekulu$e, e w %wiecie, w kt ry! nie dosz o do upadku, nawet trz)sienia zie!i!og* "y uwa ane za co% do"rego 1gdy dzi)ki ni! >or!u$* si) g ry8, a krzyw-da

RWS dzie$e si), gdy cz owiek, nie !a$*c kontaktu ze swoi! =tw rc*, zna$du$e si)w niew a%ciwy! !ie$scu w niew a%ciwy! czasie. (z owiek !a$*cy kontakt ze =tw r-c* zna$du$e si) we w a%ciwy! !ie$scu we w a%ciwy! czasie i cieszy si) 0osk* ochro-n*. #o dzi)ki te!u ezus ! g spa "ezpiecznie podczas "urzy. 3O

(o ta teodycea kszta towania duszy ! wi o cierpieniu zwierz*t Q zw asz-cza zwierz*t odczuwa$*cych, takich $ak ssaki i ptaki? Kenn"erg rozwa a rol)cierpienia zwierz*t w tworzeniu %rodowiska dla kszta towania duszy i analizu$e,czy $est to eringWC, s. 727.35 @or. red YFA I VJ , FpparentBil in the Aatural KorldC, +erspecti.es on /cience and (hristian Faith 754O, Bol. 35, no. 3,

s. 7DE-7DO.

7D3


16/20


ewoluc$a $est ze swe$ natury procese! sa!olu"ny!, kt rego podstaw* s* niedo-statki zaso" w, rywalizac$a i %!ier . (a e pokolenia organiz! w y$* i u!iera- $*, powoli przystosowu$*c si) do z!iennego %rodowiska. Gdy $edne gatunki po-wsta$*, inne Q wy!iera$*. so"niki troszcz* si) o swo$e przetrwanie, nie za%o do"ro ekosyste!u. (zy !echaniz! polega$*cy na sa!olu"ne$ skuteczno%ci!o e "y $edny! z 0oskich !echaniz! w stw rczych? (zy %!ier towarzy-sz*ca ewoluc$i !o e "y do"ra? e%li odpowiedzi na te pytania "rz!i*nie, to $ak !og o wygl*da pierwotne stworzenie? @rawdopodo"nie nie istnia a %!ier ,

nie "y o paso yt w, !i)so erc w, !utac$i czy wad wrodzonych. Hwierz)ta od-czuwa$*ce "y y nie%!iertelne i zosta y stworzone z niczego Q "y !o e w r -nych okresach d ugie$ historii Hie!i.

Lpadek anio w przyni s wielkie z!iany. @aso yty, patogeny, drapie nikii %!ier wypaczy y 0oski plan 1"y !o e za po%rednictwe! kierowanego przez=zatana procesu ewoluc$i8. Hachwianie r wnowagi przez upad e anio y dopro-wadzi o z "iegie! czasu 1o czy! %wiadczy zapis kopalny8 do wy!ierania r -nych gatunk w Q przypuszczalnie nawet dinozaur wZ H o! wionych $u po-wod w 0 g dopu%ci te za"urzenia i dzia a tak, "y ze z a wyprowadza do"ro.

(zy taki rodza$ %wiata $est !o liwy? 0y !o e. 9usi!y zachowa ostro -

no% , "y nie przyk ada do przesz ego %wiata !iary wzi)te$ ze %wiata, kt ry ist-nie$e o"ecnie. (zai si) tu $ednak nie"ezpieczeUstwo, e zacznie!y postrzega0oskie stworzenie $ako tak zepsute przez z e anio y, e uzna!y, i ono sa!o te $est z e. est to od!iana dualiz!u, kt ra wed ug Kesleya Gran"erga-9ichaelso-na przyczynia si) do tego, e chrze%ci$anie nie troszcz* si) o %rodowisko.E

H drugie$ strony ewoluc$) !o na uzna za $eden z 0oskich !echaniz! wstw rczych. ;ice sugeru$e, e ewoluc$a stanowi przyk ad duchowe$ zasady, sto-sowane$ przez 0oga, "y z nieszcz)%cia wyprowadza " ogos awieUstwo.7 Geo-rge 9ur phy twierdzi, i


17/20


w ycie,chaos w "yt i da$e nadzie$) w "eznadzie$nych sytuac$achC. 2 0y !o enie powinni%!y wywodzi nauk !oralnych z poza!oralnego stworzenia, leczze spisanego = owa 0o ego.3 9urphy i Moren Kilkinson wskazu$*, e %!ierzwi*zana z ewoluc$* naprawd) nie $est czy!% z y!. K %wietle tego pogl*du%!ier stanowi a cz)% 0oskiego do"rego stworzenia, ele!ent izyczn*?8 z powodugrzechu Q do"rowolnego odwr cenia si) od 0oga. K $ak wielki! stopniu sro-go% nasze$ kary !o e za"arwia nasz pogl*d na ewentualn* do"r* 1"ezgrzesz-

2 George M. 9L;@ V, or BolutionC, 6ournal of the American/cientific Affiliation 7546, Bol. 34, no. 7, s. 23 R75-26S.

3 @or. ; +( , < n the @ro"le! o> Fpparent BilWC. @or. 9L;@ V,


18/20


n*8 %!ier w pozosta e$ cz)%ci stworzenia? Aale y tak e pa!i)ta , e wiele prze$aw w z a w %wiecie przyrody si)ga swy!i korzenia!i do !oralnego z aw %wiecie cz owieka.

@rawdopodo"nie niepodwa alne odpowiedzi na rozpatrywane tu pytania po-zna!y dopiero, gdy tra>i!y do Aie"a. Aale y $ednak zauwa y , e de>initywneodpowiedzi nie s* konieczne do usuni)cia pozorne$ sprzeczno%ci logiczne$ w pogl*dzie, e wszechpot) ny 0 g !i o%ci stworzy %wiat, w kt ry! istnie$e real-ne z o. =* one konieczne $edynie do wykazania, e ostatecznie z o nie pochodziod 0oga i e !a n sw $ cel, pozwala$*c nadal !u istnie .

)calenie teolo icznych i naukowych po l>d?wna pochodzenie i cel zła naturalne o

Gdzie, z perspektywy chrze%ci$an, wyst)pu$* punkty z"ie no%ci i roz"ie no-%ci !i)dzy teologiczny!i i naukowy!i wy$a%nienia!i pochodzenia i celu cierpienia, " lu i %!ierci? g lnie "ior*c, teologia i nauka s* ze so"* zgodne w w-czas, gdy uzna!y, e ka da z tych dziedzin dostarcza $edynie cz)%ciowego spo$-rzenia na rzeczywisto% . ;oz"ie no%ci powsta$* wtedy, gdy za!iast wy$a%nieU

teologicznych i naukowych proponowane s* wy$a%nienia za"arwione "i"licy-z!e! i sc$entyz!e!. K ty! wypadku r wnowaga zawsze $est chwie$na, alewyda$e !i si), e w dzisie$szy! kli!acie naukowy!, negu$*cy! duchowy wy-!iar rzeczywisto%ci,6 szala przechyli a si) z"yt !ocno na niekorzy% teologiii nale y to naprawi . Aa przyk ad naukowa wiedza o przyczynach niszczyciel-skich zdarzeU geologicznych i !eteorologicznych ogro!nie si) powi)kszy a,dzi)ki cze!u !o na $e wy$a%nia za po!oc* znanych praw naukowych. ednak prawa naukowe s* opisa!i rzeczywisto%ci, nie za% przepisa!i. pisanie, $ak >unkc$onu$e Hie!ia, to nie to sa!o, co ustalenie, $ak Hie!iamusi >unkc$onowa .Gdy"y pochodzenie tych niszczycielskich zdarzeU naprawd) !ia o zwi*zek z aktywno%ci* upad ych anio w, to na Hie!i, na kt re$ nie zachodzi a"y taka

aktywno% , nie "y o"y trz)sieU zie!i i wulkan w. Aauka nie !o e wykaza , e $akie% poszczeg lne powodzie, susze, "urze lu" trz)sienia zie!i, wyst)pu$*cew dany! okresie historii, nie zosta y spowodowane przez aktywno% istot nad-

6 @or. G;FA0 ;G -9 +( F M= A, !colo y and %i$e0 .

7D6


19/20


naturalnych i e 0 g nie pos u y si) ni!i dla swoich cel w. Hagadnienie tozna$du$e si) poza do!en* nauki.

woluc$) cz)sto opisu$e si) $ako losow* oraz poz"awion* celu i niekierowa-n*. =* to twierdzenia nie tyle naukowe, ile wyra a$*ce naturalistyczn* >ilozo>i)niekt rych naukowc w. Aaukowa teoria ewoluc$i stara si) zrozu!ie !echani-z!y z!iany: na przyk ad, $ak tasie!iec ! g wyewoluowa z przodka prowa-dz*cego niezale ny try" ycia. K $aki!kolwiek stopniu 0 g lu" upad e anio y pos u y y si) procesa!i ewolucy$ny!i, zawsze !usia o !ie to $aki% cel. H per-spektywy nauki wytwory ewoluc$i 1pandy, tasie!ce czy lwy8 s* !oralnie neu-tralne. e%li istnia $aki% nieprzy$azny za!ys , to tasie!ce lu" lwy !o na uwa aza istoty z e, za wypaczenia 0oskich za!iar w dla tych stworzeU.

e%li zwierz)ta, poza ludP!i, zosta y stworzone $ako istoty %!iertelne, a ich%!ier stanowi a cz)% do"rego pro$ektu 0oga, to takie !odele $ak teoria cia a $ednorazowego u ytku !og* na! po! c zrozu!ie , $ak 0 g zrealizowa plannadania organiz!o! skoUczone$ d ugo%ci ycia. e eli $ednak %!ier zwierz*t $est rezultate! ataku =zatana, to takie teorie nie s* wystarcza$*ce. Kiedza na-ukowa czy naukowe teorie Q na adny! pozio!ie Q nie wyka *, e !echani-z!y starzenia si) zaistnia y $ako z a a"errac$a 0o ego za!ys u. H naukowego

punktu widzenia ludzie s* $edynie inny! gatunkie! zwierz*t. 9o na dowie% ,e starze$e!y si) i u!iera!y z takich sa!ych powod w, co zwierz)ta. 9i!o to0i"lia, w popularne$ interpretac$i, wskazu$e, e Fda! i wa "yli potenc$alnienie%!iertelni. #akie aspekty ludzkiego ycia $ak nasz wy!iar duchowy, stwo-rzenie na o"raz 0oga, wykracza$* poza do!en) nauki. K %wietle sc$entyz!uistoty duchowe i z!artwychwstanie cia a s* nie!o liwe. 0i"lia ! wi $ednak co% innego.

(hrze%ci$anie atwo !og* zaakceptowa naukowe rozu!ienie pochodzeniatakich proces w >izycznych $ak trz)sienia zie!i i "urze, kt re niekiedy powodu- $* " l, cierpienie i %!ier . #akie rozu!ienie $est u yteczne, poniewa pozwalana! na unikni)cie i czase! na os a"ienie si y tych niszczycielskich zdarzeU. Aaukowe wy$a%nienie pochodzenia wirus w, paso yt w, "akterii choro"otw r-czych oraz proces w powodu$*cych starzenie si) i %!ier tak e $est u yteczne,gdy u!o liwia na! walk) z ty!i szkodliwy!i czynnika!i. e eli $ednak te >i-zyczne i "iologiczne zdarzenia !a$* zwi*zek z upadkie! anio w lu" cz owie-

7DO


20/20


ka, to naukowe wy$a%nienia pochodzenia tych zdarzeU zawsze ")d* nieko!plet-ne. e%li te prze$awy z a istnie$* za przyzwolenie! 0oga i dla $ego cel w, to na-uka nigdy nie ")dzie w stanie wy$a%ni pe nego znaczenia tych zdarzeU.

(hrze%ci$aUski pogl*d na %wiat !usi opiera si) tak na nauce, $ak i na teolo-gii. (hrze%ci$anie powinni zwraca si) w stron) nauki po wy$a%nienia dotycz*ce>unkc$onowania %wiata, lecz to teologia u!o liwi i! znalezienie ostatecznegosensu i celu.

Gary 8mber$er

heolo ical and )cienti$ic !@planations$or the 6ri in and &urpose o$ 3atural !"il

)u((ary

Bents such as earth\uakes and crippling illnesses are o>ten Biewed as eBils and raise trou- "ling \uestions a"out God[s goodness. Khile science does not recognize these eBents aseBils, it does o>>er insights into their origins. #heodicy atte!pts to explain theologicallyhow eBil originated and >or what purpose God allows it to exist. Fdopting either Fugus-tinian or +renaean theodicy has i!portant i!plications concerning the \uestion o> whether

eBolution could "e one o> God[s creatiBe !echanis!s. inally, recognizing that all truth isGod[s truth, (hristians seek to deBelop a world Biew that includes "oth scienti>ic and theo-logical understanding o> har!>ul natural eBents.

Aeywords* natural eBil, !oral eBil, >ree will, Fugustinian theodicy, +renaean theodicy,(hristian God, =atan, eBolutionary theory, disposa"le so!a theory.

)łowa kluczowe* z o naturalne, z o !oralne, wolna wola, teodycea augustiaUska, teodyceaireneuszowa, 0 g chrze%ci$aUski, =zatan, teoria ewoluc$i, teoria cia a $ednorazowego u yt-ku.

7D4

Gary Emberger, Teologiczne i Naukowe Wyjaśnienia Pochodzenia i Celu Zła Naturalnego

Documents

Transcript of Gary Emberger, Teologiczne i Naukowe Wyjaśnienia Pochodzenia i Celu Zła Naturalnego