Fenix nr 1(8)

Czasopismo Krajowej Izby Syndyków

ISSN 2082 - 3398kwartalnik ICV 2,62

Sąd Rejonowy w Tarnowie ul. Dąbrowskiego 27

fot. SSR Zbigniew Miczek

nr 1 (8) Marzec 2012

3numer 1marzec 2012

4 www.izbasyndykow.pl

Mamy przyjemność oddać w Państwa ręce kolejnynumerFenixPL.MógłbymwtymmiejscuzachwalaćPaństwukolejneartykuły,niemajednaktakiejpotrzeby.Nietylkoztegopowodutosłowowstępujestinneniżwszystkiepoprzednie.

Rok 2012 przez Majów był zapowiadany jakodata końca świata. Wiele osób w to wierzy. Na szczęściewiadomość,którąmamPaństwudozakomunikowanianiejestażtakdramatyczna.Nadaljednakniezwykledotkliwa.

Jak Państwo wiedzą, prawo upadłościowe jestniezwykle fascynującą, ciekawą, ale niszową dziedziną.Mimotego,żedocieramyjużdowiększościosóbzajmującychsię tą dziedziną w naszym kraju – szczególnie w ostatnichmiesiącachwzrosła nam znacząco liczba prenumeratorów –nadalniejesteśmyinteresującymmediumdlareklamodawców.Jakie są tego konsekwencje nie trudno przewidzieć. FENIXPL jest wydawany staraniem życzliwych nam osób oraznakładem znacznej części składek członkowskich KrajowejIzby Syndyków, do której jak wiadomo przynależność jest

dobrowolna.Wydaniejednegonumerutokosztokoło10000zł.DlategomuszęzwrócićsiędoPaństwazesmutnymapelem.JeżelisąPaństwowstaniedotrzećdoreklamodawców,którzybyliby zainteresowani grupą docelową jaką tworzą nasiczytelnicy, prosimy o działanie. Prosimy także o wpłacanienawet najskromniejszych darowizn na rzecz Fenix PL (nakontoKrajowejIzbySyndyków,ul.Jasnodworska5lok.101a,01-745Warszawa; nr konta: 95 1160 2202 0000 0001 57484414).Jeślinicsięniezmienirok2012możeniebędziekońcemświata,alekońcemnaszejwspólnejprzygody–niestetytak.

Chciałem także podziękować Członkom Redakcji,Autorom, a także Naszym Czytelnikom. Dziękuje że sąPaństwoznami.

MateuszOpaliński

RedaktorNaczelnyFenixPL

Słowem Wstępu

Prenumerata

WceluzamówieniaprenumeratyprosimyokontaktzkancelariąKrajowejIzbySyndyków.

http://www.izbasyndykow.pl/index.php/kontakt

SekretarzIzby- Ewa MoniuszkoAdres: Jasnodworska5lok.101a 01-745WarszawaMail: [email protected]: 22633-40-11Faks: 22633-41-84

Redaktor Naczelny: Mateusz Opaliński

Zastępca redaktora Naczelnego Maciej Szczygielski

Redaktor Prowadzący; Grafika, Łamanie, DTP: Maciej Szczygielski

Opiekun Merytoryczny: mec. Mariusz Niziołek mec. Monika Sałasińska mec. Piotr Skrzypkowski

Współpraca z zagranicą Maurycy Organa

Współpraca Ewa Moniuszko Jan Szczygielski

Wydawca: Firma Prawnicza SEDNO sp. zo.o. ul. Obrońców Tobrzuku 26 lok. 60 01-494 Warszawa

Redakcja [email protected]

Zapraszamydowspółtworzeniakolejnegonumeru,któryukażesięjuż15 czerwca 2012

CzasopismoumieszczonejestnaliścieczasopismnaukowychIndexCopernicus zpunktacją2,62

5numer 1marzec 2012

Spis Treści

str.6 Środkiprzymusustosowanewobecreprezentantaupadłegoiinneinstrumentywymuszeniaobowiązkówupadłego

-sędziaDariuszSzymczak

str.15 Wybranezagadnieniaprawiobowiązkówkonsultacyjnychsąduorazsędziego–komisarzawobecinnychpodmiotówwpostępowaniuupadłościowym–uwaginatlepraktyki

-sędziadrKatarzynaBabiarz-Mikulska

str.20 Rozważaniaodacieogłoszeniaupadłości -sędziaZbigniewMiczek

str.25 Likwidacjamasyupadłościprzezzbycie(sprzedaż)wierzytelnościupadłego -sędziaStanisławGurgul

str.33 Osobnemasyupadłościwupadłoścideweloperskiej -prof.drhab.RafałAdamus

str.42 Upadłośćkonsumencka–kluczowedylematyregulacjiwświetleocenydotychczasowegoobowiązywaniaznowelizowanejustawyPrawoupadłościoweinaprawcze

-Prof.drhab.WłodzimierzSzpringer

str.50 Nadzórwłaścicielskiapozycjawierzycieli -JacekBartmiński

str.56 PełnimySłużbęNarodowi -WywiadzsędziąJarosławemHorobiowskim

str.62 PRE-PACKpopolsku -MaurycyOrgana

str.67 OdpowiedzialnośćSkarbuPaństwazaszkodęwyrządzonąprzezwydanieorzeczeniasądowegoniezgodnegozprawem(iustitias vestras iudicabo)

-sędziaStanisławGurgul

str.80 Przeglądorzecznictwasądów -PrzemysławSkibor

str.84 SłowoodDziekanaKrajowejIzbySyndyków

str.85 FenixPLpoleca


Środki przymusu stosowane wobec reprezentanta upadłego i inne instrumenty wymuszenia obowiązków upadłego


Dariusz Szymczaksędzia Sądu Rejonowego w Koszalinie Przewodniczący VII Wydziału Gospodarczego ds. Upadłościowych i Naprawczych

Pociągnięcie do odpowiedzialności karnej

Regulacje ściśle karne zawiera już sama ustawa z dnia 28lutego2003r.-Prawoupadłościoweinaprawcze1.Wart.523ust.1 przewidziano, że kto będąc upadłym albo osobąuprawnioną do reprezentowania upadłego, który jest osobąprawnąlubspółkąhandlowąniemającąosobowościprawnej,niewydajesyndykowicałegomajątkuwchodzącegodomasyupadłości, ksiąg rachunkowych lub innych dokumentówdotyczących jego majątku - podlega karze pozbawieniawolnościod3miesięcydolat5.

Tej samej karze podlega, kto będąc upadłym albo osobąuprawnioną do reprezentowania upadłego, który jest osobąprawnąlubspółkąhandlowąniemającąosobowościprawnej,nieudzielasyndykowilubsędziemu-komisarzowiinformacjidotyczącychmajątkuupadłego(art.523ust.2p.u.n.).

Należyzauważyć,żeart.523ust.1p.u.n.penalizujezachowaniaupadłego lub reprezentanta upadłego tylko w upadłościlikwidacyjnej („nie wydaje syndykowi”). Nieco szerszyzakreszastosowaniajestmożliwyodnośnieregulacjiart.523ust.2p.u.n.Zagrożonekarąjestnieudzielanieinformacjinietylkosyndykowi,aleisędziemu-komisarzowi.

Wedle art.57 ust.1 p.u.n. upadły jest obowiązany udzielaćsędziemu-komisarzowi i syndykowiwszelkich potrzebnychwyjaśnieńdotyczącychswojegomajątku.

Przepis ten stosuje się odpowiednio, jeżeli upadły zostałpozbawionyprawazarząduswoimmajątkiem(art.60p.u.n.), a więc gdy ustanowiono zarządcę. Natomiast z art.59ust.1 p.u.n. wynika, że w razie ogłoszenia upadłościz możliwością zawarcia układu, jeżeli sąd nie nałoży na

Ogłoszenie upadłości nie zawsze znajduje akceptacjęupadłego-osoby fizycznej lub reprezentantów upadłego,będącego osobą prawną lub inną jednostką organizacyjną.Co więcej, organy postępowania upadłościowego muszązmierzyćsięnietylkozbrakiemwspółpracy,lecziinnymi,wynikającymiznegatywnejpostawyupadłegoireprezentantaupadłego,przeszkodamiwobjęciumajątkumasy,ustaleniuskładu i uzyskaniu niezbędnych informacji o jego stanieprawnym.

Przepisyprzewidująjednakpewnegorodzajuśrodkimającena celu wymuszenie oczekiwanych zachowań i sankcje za

niewłaściwąwspółpracęoraznagannezachowanieupadłegolubjegoreprezentantów.

Niektóreztychśrodkówmogąwpraktyceokazaćsięułomne,a osiągnięciezałożonychcelów jest iluzoryczne.Niemniejjednak z drugiej strony, niekiedy samo zainicjowanieodpowiedniego postępowania wpadkowego przez organypostępowaniaupadłościowego–syndyka,nadzorcęsądowegolub zarządcę może okazać się wystarczającym środkiemperswazji, by współpraca z upadłym była przynajmniejpoprawna.

7numer 1marzec 2012


upadłegodalejidącychobowiązków,upadłyjestobowiązanyudzielać sędziemu-komisarzowi i nadzorcy sądowemuwszelkichpotrzebnychwyjaśnieńdotyczącychjegomajątkuobjętego postępowaniem, jak również umożliwić nadzorcysądowemu zapoznanie się z przedsiębiorstwem upadłego,awszczególnościzjegoksięgamirachunkowymi.

Wświetlebrzmieniapowołanychprzepisów,brakzagrożeniakarą nieudzielania informacji nadzorcy sądowemu lubzarządcy. W takim jednak wypadku niezbędne staje sięzasygnalizowaniebrakuwspółpracysędziemu-komisarzowi,którysamwoparciuoart.59ust.1p.u.n.musiałbywezwaćupadłego lub jego reprezentanta do udzielenia tychżeinformacji. Tylko wówczas można mówić o naruszeniuregulacjiprawnokarnejzart.523ust.2p.u.n.

Sankcjekarnedotykającebezpośredniozachowańupadłegozawartesątakżewsamymkodeksiekarnym2.Stosowniedoart.300§2kkto,wceluudaremnieniawykonaniaorzeczeniasądu lub innego organu państwowego, udaremnia lubuszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, żeusuwa,ukrywa,zbywa,darowuje,niszczy,rzeczywiścielubpozornie obciąża albouszkadza składniki swojegomajątku

zajęte lub zagrożone zajęciem, podlega karze pozbawieniawolnościod3miesięcydolat5.

Orzeczenieoogłoszeniuupadłościjestskuteczneiwykonalnez dniem jego wydania (por. art.51 ust.2 p.u.n.), zatemfunkcja ochronnaw stosunkudomajątkumasy i realizacjaobowiązków upadłego z art.57 ust.1 i art.59 ust.1 p.u.n.następuje już w tym momencie. Już zatem od momentuogłoszeniaupadłościdziałaniasprzeczneznormąustawowąpodlegająkarze.

Gdychodziośrodkikarne,syndyk,atakżenadzorcasądowyi zarządca w niewielkim zakresie może być inicjatorempostępowania,tylkozawiadamiającprokuraturęomożliwościpodejrzenia przestępstwa (art.304 kpk3), zaś dalsze krokipodejmowanesąprzezorganyścigania,aorganypostępowaniaupadłościowego-codozasady-natokiwynikpostępowaniakarnego nie mają wpływu. Pewne uprawnienia mogąjednak wynikać z traktowania syndyka jako reprezentanta„pokrzywdzonejmasyupadłości”.Występującwcharakterzepokrzywdzonego w postępowaniach karnych syndyk możerealizowaćwszystkieprzysługującepokrzywdzonemuwtokupostępowaniakarnegouprawnienia4.

Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej

Innym środkiem, w którym syndyk, nadzorca sądowy lubzarządca może być już aktywnym uczestnikiem, kierującdo sądu stosowny wniosek (art.376 ust.1 zd.1 p.u.n.) jestpostępowaniewprzedmiocieorzeczeniazakazuprowadzeniadziałalnościgospodarczej.

Woparciuoart.373ust.1sądmożeorzecpozbawienienaokresod trzechdodziesięciu lat prawaprowadzenia działalnościgospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcjiczłonka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnikaw spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym,spółdzielni,fundacjilubstowarzyszeniuosoby,którazeswejwiny:- po ogłoszeniu upadłości nie wydała lub nie wskazała

majątku, ksiąg handlowych, korespondencji lubinnychdokumentówupadłego,doktórychwydanialubwskazaniabyłazobowiązanazmocyustawy(punkt2),albo

- po ogłoszeniu upadłości ukrywała, niszczyła lubobciążałamajątekwchodzącyw składmasy upadłości(punkt3),albo

- jako upadływ toku postępowania upadłościowego niewykonałainnychobowiązkówciążącychnanimzmocyustawy lub orzeczenia sądu albo sędziego-komisarza,alboteżwinnysposóbutrudniałapostępowanie(punkt4).

Postępowaniewprzedmiocieorzeczeniazakazujestnajszerzejskomentowanymwliteraturześrodkiem,jakrównieżsprawytakieczęstotrafiająnawokandę.

Ten środek jest efektywny o tyle, że osoby aktywne narynkugospodarczym,pełniącefunkcjenietylkowzarządziepodmiotu upadłego, ale także w innych spółkach, sankcjitej obawiają się znacznie bardziej.Niemniej jednak należyrównocześniezasygnalizować,żeniekiedywpraktyceorganyścigania przyjmują, że pozbawienie prawa prowadzeniadziałalności gospodarczej (określane w samych przepisachtakżejakozakaz)orzeczoneprzezsądupadłościowyniejestzakazemorzeczonymprzezsąd,doktóregomazastosowanieart.244kodeksukarnego.

Trzeba pamiętać, że orzeczenie z art.373 ust.1 p.u.n.,skutkujące pozbawieniem prawa „pełnienia funkcjireprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej,przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacjilub stowarzyszeniu” pociąga za sobą także niekorzystnekonsekwencje dla samego postępowania upadłościowego.Wwypadkuupadłego–osobyprawnejosobafizycznadotkniętatakim zakazem nie powinna pełnić funkcji reprezentantaupadłegowtokupostępowaniaupadłościowego.Tymczasemdowieluczynnościwpostępowaniuudziałtakiejosobyjestalbo niezbędny albo przynajmniej wskazany (akceptacjalistywierzytelności, ocena planów podziału pod kątem ichzaskarżenia,prawozaskarżaniaorzeczeńsędziego-komisarzai sądu upadłościowego). W takim wypadku niezbędnemogłoby się okazać ustanowienie kuratora (art.187 ust.1p.u.n.).

Wcelunabciapełnejwersjiczasopismaprosimyokontakt:info@izbasyndyków.pl


Wybrane zagadnienia praw i obowiązków konsultacyjnych sądu oraz sędziego – komisarza wobec innych podmiotów w postępowaniu upadłościowym – uwagi na tle praktyki


Katarzyna Babiarz - Mikulskadoktor nauk prawnych, sędzia Sądu Rejonowego w Suwałkach, Przewodniczaca V Wydziału Gospodarczego

1. Postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości

Postępowaniewprzedmiocieogłoszeniaupadłościrozpoczynasię z chwilą skutecznego złożenia wniosku o ogłoszenieupadłościikończyzchwiląuprawomocnieniapostanowieniaoogłoszeniuupadłościlubjegooddaleniu,jakteżpostanowieniao umorzeniu postępowania z uwagi na skuteczne cofnięciewnioskuoogłoszenieupadłości.

Zgodnie z art. 26 pr.u.n., uczestnikiem postępowania

o ogłoszenie upadłości jest każdy, kto złożył wnioseko ogłoszenie upadłości, oraz dłużnik. Przepis ten w ust.1 wprowadza pierwszy z obowiązków konsultacyjnychsądu upadłościowego, stanowiąc, że o złożeniu wnioskuo ogłoszenie upadłości przedsiębiorstwa państwowego albojednoosobowej spółki Skarbu Państwa sąd niezwłoczniezawiadamia odpowiednio: organ założycielski albo ministrawłaściwegodosprawSkarbuPaństwa,którywterminiedwóch

Na tle obowiązujących przepisów ustawy z dnia 28 lutego2003r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (dalej: pr.u.n.)1 można wyróżnić zasadniczo dwa etapy postępowania:postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości orazwłaściwe postępowanie upadłościowe2. W każdym z nichwystępuje szereg uprawnień i obowiązków, nazwijmyje „konsultacyjnych”, związanych z zawiadomieniemi umożliwieniem wypowiedzenia się podmiotówuprawnionychodnośniepewnychzdarzeń.Celem niniejszego opracowania jest przybliżenie tychregulacji i wskazanie w jakich okolicznościach istnieje

jedynie uprawienie lub już obowiązek konsultacyjny sąduupadłościowegolubsędziego–komisarzanaposzczególnychetapachpostępowaniaupadłościowego.Zamiaremautorki(zewzględunarozmiaryopracowania)jestprzytymprzybliżenieproblematykiwodniesieniudosądu(sędziego–komisarza)wzakresiekonsultowaniaprzeznichpewnychokolicznościzinnymipodmiotami,niezaśsytuacjiodwrotnych–gdytoinnepodmioty(inneorganypostępowaniaupadłościowego)sązobowiązanekonsultowaćznimitrafnośćpodejmowanychdecyzji.

9numer 1marzec 2012


tygodnimożezłożyćsądowiopinięwsprawie.

Należy przy tym podzielić pogląd wyrażony m. in. przezAndrzeja Jakubeckiego, że w takiej sytuacji – gdy organzałożycielski (a w przypadku jednoosobowej spółki SkarbuPaństwa–ministerwłaściwydo sprawSkarbuPaństwa)nieskładawnioskuoogłoszenieupadłościdłużnika–niejestonuczestnikiempostępowaniaupadłościowego iwłaśniez tegowzględu ustawodawca przyznał mu prawo złożenia opiniiw sprawie3. Termin do wyrażenia tej opinii jest termineminstrukcyjnym4. Opinia ta nie jest przy tym wiążąca dlasądu5,austawanieprzewidujeżadnychskutkówzwiązanychzzaniechaniemtegoobowiązkuprzezsądupadłościowy.

W tym miejscu należy wskazać, że ustanowiona prawniemożliwość wysłuchania dłużnika oraz wierzyciela w trybieart.30pr.u.n.nienależydoobowiązkówkonsultacyjnychsąduw toku postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości,o których mowa w niniejszym opracowaniu. Jeśli bowiemchodziowysłuchanie,toregulacjatapozwalaprzedewszystkimustalić konieczne w ocenie sądu okoliczności sprawy i macharakterfakultatywny,niezaśobligatoryjny. W toku postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłościodnotować należy jednak kilka regulacji właściwegopostępowania upadłościowego, które należy odpowiedniostosowaćw tympostępowaniu, a które cechuje koniecznośćlubmożliwośćprzeprowadzeniakonsultacji zuprawnionymipodmiotami. Chodzi tu przede wszystkim o postępowaniezabezpieczająceiregulacjezwiązaneztymczasowymnadzorcąsądowym.Otóżzgodniezart.38pr.u.n.,sądmożezabezpieczyćmajątekdłużnikaprzezustanowienietymczasowegonadzorcysądowego.Dotymczasowegonadzorcysądowegostosujesięodpowiednio przepisy art. 76 ust. 3, art. 157, 159-162, art.164ust.2,art.165-168,170-172,180i181.Chodzituzatemprzede wszystkim o orzekanie o wysokości wynagrodzeniatymczasowego nadzorcy sądowego (zarówno wstępnego,jakteżostatecznego)–art.38ust.1wzw.zart.165pr.u.n.,oprzyznaniuzaliczekizwrociewydatków–art.38ust.1wzw.zart.166pr.u.n.orazoobowiązkachsprawozdawczych–art.38ust.1wzw.zart.168pr.u.n.Praktykawskazujeprzytym,że niektóre sądy upadłościowe konsultują zarówno wnioskizwiązane z wydatkami, jak też sprawozdania z działalnościtymczasowych nadzorców z dłużnikiem, inne zaś tego nieczynią.

Wmojejoceniesądniemaobowiązkukonsultowaćwysokościwstępnego ani ostatecznego wynagrodzenia tymczasowegonadzorcy sądowego z dłużnikiem (doręczać odpisuwnioskutymczasowegonadzorcysądowegodłużnikowicelemzajęciastanowiska). Sąd ma bowiem ściśle określone przesłanki

konieczne do ustalenia tego wynagrodzenia, a jeśli dłużnikstwierdzi, że tak ustalone wynagrodzenie jest zawyżone –może je zakwestionować zażaleniem (art. 165 ust. 4 w zw.zart.38ust.1pr.u.n.).Legitymacjaprocesowadojegozłożeniaprzysługuje bowiem nie tylko tymczasowemu nadzorcysądowemu, lecz także dłużnikowi oraz jego wierzycielom6.Pragnę przy tym wskazać, że jeśli określenie ostatecznejwysokości wynagrodzenia tymczasowego nadzorcysądowegonastępujejużpoogłoszeniuupadłościdłużnika,towmojej ocenie zasadnewydaje się uprzednie zatwierdzeniesprawozdaniaostatecznegoprzezsędziego–komisarza,któryjestjużustanowionywsprawie(art.165ust.2wzw.zart.38ust.2pr.u.n.).

Te same uwagi należy odnieść do wniosku tymczasowegonadzorcy sądowego o zwrot wydatków koniecznychponiesionych w sprawie: w tym zakresie sąd orzeka nawniosek tymczasowegonadzorcysądowego, jeśliwydatki tezostałyuznaneprzezsąd(sędzia–komisarzwpostępowaniuwprzedmiocieogłoszeniaupadłościniewystępuje–art.162ust.3wzw.zart.38ust.1pr.u.n.).Skoroprzy tymsądmaobowiązekzbadaćpodstawężądaniazwrotu tychwydatków,a nadto ich zasadność poprzez kontrolę ostatecznegosprawozdania, obejmującego sprawozdanie z czynności orazsprawozdanierachunkowetymczasowegonadzorcysądowego(art. 168 ust. 4 w zw. z art. 38 ust. 1 pr.u.n. – zatem maściśle określone przesłanki do rozstrzygania w przedmiocietychwydatków), tonie istniejew tymzakresiepodstawadokonsultowania wniosku o zwrot wydatków z dłużnikiem7.Jeśli jednak sąd uzna to za konieczne,może zwrócić się downioskodawcy o złożenie dodatkowych wyjaśnień w tymzakresie,afinalniemożetakżeorzecoobowiązkuzwrotu,domasy upadłości, wydatków ostatecznie nie zatwierdzonych(art.165ust.4wzw.zart.38ust.1pr.u.n.).Rozstrzygnięcietojestprzytymzaskarżalnezażaleniem.

Podobnie–uważam,żewszystkiesprawozdaniaskładaneprzeztymczasowegonadzorcęsądowego(podobniejakprzezsyndyka)kierowanesąwyłączniedosądu(wtymdrugimprzypadkudosędziego–komisarza),zatemnieistniejeobowiązekdoręczaniaichinnymuczestnikomtegopostępowania.Wynikatozcelu,jakiemu mają służyć te sprawozdania: kontroli działańpodejmowanych przez tymczasowego nadzorcę sądowegoinadzorowinadprzebiegiemtegopostępowania8.Oczywiściesąd może – jeśli zajdzie taka konieczność – wysłuchać,w miarę potrzeby i możliwości, tymczasowego nadzorcęsądowego lub innych uczestników postępowaniaw zakresieokoliczności wskazanych w sprawozdaniu (art. 168 ust. 3wzw.zart.38ust.1pr.u.n.),lecztakasytuacjanierodziwobecsąduobowiązkukażdorazowegodoręczaniatymuczestnikomodpisówsprawozdańtymczasowegonadzorcysądowego.

2. Właściwe postępowanie upadłościowe

Właściwe postępowanie upadłościowe rozpoczyna sięz chwilą ogłoszenia upadłości dłużnika i kończy z chwilą

uprawomocnieniapostanowieniaozakończeniupostępowaniaupadłościowegolubjegoumorzenia.



Rozważania o dacie ogłoszenia upadłości

Zbigniew MiczekWykładowca WSB-NLU Wydział Zamiejscowy w TarnowieSędzia Sądu Rejonowego w TarnowieWspółpracownik naukowy Instytutu Allerhanda

Kwestia daty z jaką powstają skutki ogłoszenia upadłościzawsze budziła szereg wątpliwości. Dotyczy to zarównonieobowiązujących już przepisów Rozporządzenia –Prawo upadłościowe1, jak też obecnie obowiązującegoPrawa upadłościowego i naprawczego2. Z zadowoleniemwięc należy przyjąć wypowiedzi doktryny, inspirowanepoglądami judykaturyw tej kwestii. Takąwypowiedzią jestglosa Przemysława Feligi do wyroku Sądu Okręgowego wToruniuzdnia13.09.2010 roku3zamieszczonawMonitorzePrawniczym4.Lekturasamejglosy,którawsposóbcałościowyprzedstawia dotychczasowe poglądy doktryny w omawianejkwestii,jestgodnazasługiipowinnastanowićobowiązkowąpozycjękażdego,ktozajmujesięsprawamiupadłościowymi.Wspomnianybogatyicałościowyprzegląddorobkudoktrynypowoduje, że w dalszych rozważaniach będę odwoływałsię tylko dowybranychwypowiedzi, aby uniknąć zbędnychpowtórzeń, a także zarzutupowieleń.Nie zmienia to jednakfaktu, że samo orzeczenie, jak i wnioski glosatora, należy

przyjąć bezkrytycznie. Co więcej, nie można zgodzić się zich bezwzględnością, gdyż sprawawbrew temu co sugerujeGlosatorniejestoczywista.

W pierwszej kolejności zająć należy się okolicznościamiw jakich zapadło glosowane orzeczenie. Sąd Okręgowy wToruniu przy rozpoznawaniu apelacji sprawy procesowej,powziął wątpliwość wyrażoną w pytaniu prawnym z dnia15.02.2010rokuotreści„Czywświetleart.52p.u.n.odacieogłoszeniaupadłościdecydujepoczątek,czykoniecdnia?”.Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 27.05.2010 roku5 odmówiłudzieleniaodpowiedzinapostawionepytanieprawne.Przyczynaodmowybyłaczystoformalna,gdyżprzedstawionepytanie prawne nie spełniałowymogówwynikających z art.390 k.p.c., albowiem sąd pytający nie miał wątpliwości,któryzprzedstawianychpoglądównależyuznaćzatrafny.Zodmowy udzielenia odpowiedzi niemożna jednakwysuwaćwniosku, iż pogląd przedstawiony w pytaniu prawnym jest


I.

11numer 1marzec 2012


właściwy.Szkoda,żeSądOkręgowynie sprostałwymogomprocesowym związanym z pytaniami prawnymi, zadającpytanie niejako „sztuka dla sztuki” bo problematyka jestdoniosła,asamorozstrzygnięcie,mającnauwadzeautorytetSądu Najwyższego było ze wszech miar pożądane. Samakwestiapytaniaprawnegopokazujedobitniebłądustawodawcydolokalizacjisądówupadłościowychwsądachrejonowych,aniejakpierwotnieprojektowano,wsądachokręgowych,przez

co kwestie orzecznicze w sprawach upadłościowych nie sąszerzejpublikowane,atymsamymomawianeidyskutowane.Nie jest realizowany cel jaki wiąże się z tworzeniemuzasadnień orzeczeń, o którym słusznie wspomina glosator.Winnobyćtokolejnymtokolejnymprzyczynkiemdodyskusjinatematmiejscasądówupadłościowychwstrukturzesądówpowszechnych.

II.

Wglosowanymorzeczeniuwskazanotrzymożliwerozwiązaniaproblemu:

• odacieogłoszeniaupadłościrozstrzygapoczątekdnia;• odacieogłoszeniaupadłościrozstrzygakoniecdnia;• odacieogłoszeniaupadłościrozstrzygachwilawydania

postanowienia.

Sąd Okręgowy za słuszne przyjął pierwsze ze stanowisk, amianowicie,żedatąogłoszeniaupadłości jestpoczątekdnia,wktórymogłoszonopostanowienieoupadłości.Napoparcietego stanowiska podano, że przemawiają za tym argumentysłowne,którewprocesiewykładnimajązasadniczeznaczenie.Sąd odwołać miał się do potocznego znaczenia rozumieniaterminu kalendarzowego jakiegoś zdarzenia. Skoro chodzićmaodzieńkalendarzowy,tozdaniemSąduniepowinnobyćkwestionowane, że za datę należy rozumieć dzień wydania

postanowienia.Glosatorzaakceptowałtostanowisko,podnoszącjednakpotrzebęrozwinięciaidoprecyzowaniapostawionychwnimtez.Dalejwskazałon,poodrzuceniupoglądówinnych,niżzaakceptowanywglosowanymorzeczeniu,iżdatąpowstaniamasyupadłościjestdataogłoszeniaupadłościkonkretyzowanaprzezdzień,miesiącirokwydaniapostanowieniaoogłoszeniuupadłości. Innymi słowy, dzień powstania masy upadłościjest elementem daty ogłoszenia upadłości, gdyż dzień jestimmanentnie powiązany z datą, będąc jej fragmentem.Dokonując dalszej analizy problemu, Glosator wskazuje,że dla ustalenia jednostki czasu powstaniamasy upadłości iskuteczności postanowienia o ogłoszeniu upadłości, istotnyjestdzieńogłoszeniaupadłościorazporadnia.Odnoszącsiędoporydnia,wskazujeon, że skorodzień rozpoczyna się zgodziną0:00ikończyzgodziną24.00,tobiorącpoduwagętekrańcowejednostki,skutkiprawnepowstająznastaniemdniawktórymogłoszonoupadłość,czyliodgodziny0:00.

III.

Jakwskazano jużpowyżej,glosowaneorzeczenieorazsamaglosa, nie są w pełni przekonywujące. Co więcej, możnaprzytoczyć wiele argumentów stojących w opozycji dozaprezentowanegostanowiska.ZarównoSądOkręgowy,jakiGlosatorzbytpochopniewyeliminowalipierwszyzpoglądów,zakładający,żeodacieogłoszeniaupadłościrozstrzygachwilawydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Nie możnazgodzićsiępoglądamijudykatuiglosy,żeprzypadek,októrymmowa w art. 51 ust. 1 p.u.n., ogranicza się do podmiotówwyszczególnionychwprzytoczonymprzepisie,wodniesieniuzaśdopozostałychzregułyniemożliwejestustaleniegodzinywydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości, skoro niewymaga tego art. 51 ust. 1 p.u.n. określający treść formułysentencji postanowienia sądu (art. 21 ust. 1 zd. 1 p.u.n.).Glosatorwskazał,żewyjątekprzewidzianywart.51ust.1pkt7p.u.n.niemażadnegoznaczeniadlachwilipowstaniamasyupadłości podmiotów w nim wymienionych, a wskazaniegodziny ogłoszenia upadłości ma znaczenie tylko dlaniektórychskutkówogłoszeniaupadłości,anienależądonichskutkiwobecmajątkudłużnika.PowołanosiętutajnapoglądD. Chrapońskiego6, zdaniem którego przyjęcie powyższej

koncepcjiwymuszałobybadaniewkażdymwypadku,wjakiejchwilidoszłodopodpisaniasentencjiorzeczeniaprzezskładorzekający,gdyżztąchwiląstajesięonoskutecznestosowniedodyspozycji art.360k.p.c.ZdaniemGlosatoradowód takibyłbyniedopuszczalny,gdyżbyłby todowódponadosnowędokumentuurzędowego(art.247k.p.c.),zaśprzepisyregulującejego wydanie, co do zasady, nie przewidują oznaczeniagodziny jego wydania. Poza tym, każdorazowo należałobybadać chwilę dokonania przez dłużnika czynności prawnejdotyczącejmieniawchodzącegowskładmasyupadłościdlaokreśleniaważnościczynnościprawnej.

Słusznie następnie Glosator kwestionuje poglądy D.Zienkiewicz7, która rozróżnia moment skutecznościpostanowieniaoogłoszeniuupadłościorazmomentpowstaniamasyupadłości,gdyżnagruncieprzepisówp.u.n.niemadotegozasadniczychpodstaw.

Inaczej jest jednak z samą koncepcją przyjęcia momentuwydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości jako chwili(dnia)ogłoszeniaupadłości.ZarównoSądOkręgowy,Glosator



Likwidacja masy upadłości przez zbycie (sprzedaż) wierzytelności upadłego


Według definicji powszechnie uznawanej wprawoznawstwie,„zobowiązanie”jestzłożonymstosunkiemcywilnoprawnym, w ramach którego jeden podmiot,nazywany dłużnikiem, jest obowiązany do spełnieniaokreślonego świadczenia (polegającego na działaniu albonazaniechaniu),adrugipodmiot,nazywanywierzycielem,jest uprawniony do otrzymania tego świadczenia (zob.art. 353 § 1 i 2 KC). Definicja ta wskazuje na czterypodstawowe,konieczneskładnikikażdego„zobowiązania”,rozumianego jako stosunek prawny: podmiot uprawniony,podmiot zobowiązany, obowiązek spełnienia świadczenia,uprawnienie do uzyskania tego świadczenia (w doktrynieskładniki teokreślasięmianemelementówzobowiązania).Wymagaprzytympodkreślenia,że„zobowiązanie”tworzywęzeł prawny (vinculum iuris) pomiędzy indywidualnieoznaczonym wierzycielem i indywidualnie oznaczonym

dłużnikiem,jesttozatemstosunekprawnytypuwzględnego,dwustronniezindywidualizowany.

Poszczególneuprawnienia i obowiązki stron zobowiązanianazywanesą różnie,najczęściej jednakużywasięwyrażeń„wierzytelność”, „dług”oraz „roszczenie”.Znaczenie tychpojęć i relacjemiędzy nimi są ciągle dyskutowane (licznepropozycjewtejmateriiprzedstawiaP.Machnikowski[w:]Systemprawaprywatnego,t.V,Warszawa2006,s.124–133oraz J. Kuropatwiński [w:] Wierzytelność w dogmatyceprawa cywilnego 2007, Nr 1, s. 82), za reprezentatywnejednak można uznać następujące wypowiedzi: a)„wierzytelność” oznacza taką sytuację prawną, w którejwierzyciel może otrzymać określone świadczenie oddłużnika (inaczej, jest to strona czynna „zobowiązania”),b) „dług” oznacza sytuację prawną dłużnika, polegającą

I. Wprowadzenie (ogólnie o przelewie wierzytelności)

Stanisław Gurgulsędzia Sądu Apelacyjnego w Poznaniuw stanie spoczynku

A. Pojęcie „wierzytelności”; istota (cechy) przelewu wierzytelności



na tym,żemaonobowiązekspełnieniaświadczenia,któremoże obejmować szereg poszczególnych zachowań (jestto zatem strona bierna „zobowiązania”), c) „roszczenie”oznaczamożnośćżądaniaodkonkretnejosobykonkretnegozachowania się, realizowaną w drodze zastosowaniaprzymususądowego(wtymznaczeniu„roszczenie”stanowikompetencjędokonaniaokreślonychczynnościprawnych,wszczególnościwytoczeniapowództwaizgłoszeniawnioskuo wszczęcie egzekucji). W wypowiedziach dotyczącychtych kwestii podkreśla się także, że a) „wierzytelność” naogół obejmuje zespół roszczeń, ponieważ świadczeniew większości przypadków składa się z wielu czynów, b)niektóre z roszczeń powstają jednocześnie z powstaniemdanego stosunku zobowiązaniowego, niektóre natomiastdopiero po zajściu określonego zdarzenia (np. roszczenieo zapłatę kary umownej) albo po nadejściu oznaczonegoterminu (np. roszczenie okresowe), c) „wierzytelność” –oprócz roszczeń – obejmuje takie szczególne uprawnieniajak możliwość zrzeczenia się, dokonania przelewu,ustanowienia zastawu, przyjęcia innego świadczenia niżokreślonewumowieitp.(spośródwieluzob.A.Klein[w:]Elementyzobowiązaniowegostosunkuprawnego,Wrocław1964,s.21inast.).

Instytucja prawna przelewu wierzytelności, funkcjonującaw większości współczesnych prawodawstw państweuropejskichorazwprawodawstwieUSA,wzorowana jestna rzymskiej cessio, w kształcie ustalonym ostateczniew kodyfikacji justyniańskiej z 533 r. W prawie polskiminstytucjętęregulująprzedewszystkimprzepisyart.509–517kc (wkodeksie zobowiązań z 1933 r. ichodpowiednikamibyły art. 168–176), a ponadto – co do pewnych kwestii– art. 323, 329, 3853 pkt 5, art. 9218 i 974 kc. Przepisyodnoszącesiędoprzelewuwierzytelnościznajdująsiętakżewwieluinnychaktachprawnych,spośródktórychnauwagęzasługują zwłaszcza art. 11 ust. 2 i art. 20 ust. 1 prawawekslowego,art.14ust.2iart.24ust.1prawaczekowego,art.89ust.1,art.94ust.1,art.197ust.1,art.342ust.2iart.353prawaupadłościowego i naprawczego (dalej:PrUpN),art.135§2pkt1iart.310kodeksumorskiego,art.79–83ustawyoksięgachwieczystychihipotece,art.17ustawyozastawierejestrowymirejestrzezastawów,art.82iart.92a–92dprawabankowegoorazart.10ust.1ustawyokredyciekonsumenckim.

Stosownie do treści przepisów art. 509 § 1 i art. 510 § 1i 2 kc, przez „przelew wierzytelności” należy rozumiećprzeniesienie wierzytelności przez wierzyciela na osobętrzecią,czyliprzejściewierzytelnościnanowegowierzycielana podstawie – w szczególności – umowy sprzedaży,zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej doprzeniesienia wierzytelności (np. umowy zobowiązującejwspólnikadowniesieniadospółkikapitałowejlubosobowejaportu w postaci wierzytelności), a także – rzadziej – napodstawie umowy będącej wykonaniem zobowiązaniawynikającego z zapisu zwykłego (damnacyjnego; zob. codo tego art. 968–981 kc), z bezpodstawnegowzbogacenialub z innego zdarzenia prawnego. Poprzedni wierzycielzwany jest zbywcą wierzytelności (cedentem), a nowywierzyciel – nabywcą wierzytelności (cesjonariuszem)umowazaśprzeznichzawarta–umowąprzelewu (cessio,Forderungsabtretung).Zawarcieprzedmiotowejumowyniewymagawzasadziezgodydłużnika,chybażeprzewidujetoumowazawartawcześniejprzezpoprzedniegowierzycielaidłużnika(art.509§1infinekc)lubprzepisszczególny(byłnimnieobowiązującyjużart.92cust.1prawabankowego).

Nabycie wierzytelności w wyniku przelewu stanowiszczególny przypadek sukcesji singularnej i zarazemtranslatywnej, nie powodującej przy tym zmiany treści(przedmiotu)zobowiązania.Odtakrozumianegoprzeniesieniawierzytelnościnależyzatemodróżnićnastępująceprzypadkinabyciawierzytelności:a) w wyniku sukcesji uniwersalnej (dziedziczenie, fuzja

osóbprawnych,umowaonabyciespadku–art.1051inast.kc,umowaonabycieprzedsiębiorstwa–art.551pkt4kc,itd.),

b) w wyniku wstąpienia ex lege w prawa i obowiązkistronystosunkuzobowiązaniowego(np.art.625,626,678,691,7098§2,70914§1iart.823kc),

c) wwynikuwstąpieniaex legewprawazaspokojonegowierzyciela(cessiolegis–art.518kc),

d) na podstawie orzeczenia sądu (np. postanowienie odzialespadku,orzeczenieopodzialewspólnegomajątkuwspółmałżonków) albo decyzji administracyjnej(żaden z tych przypadków nabycia wierzytelnościnie odpowiada pojęciu „przelewu wierzytelności” wznaczeniuokreślonymwprzepisachart.509§1 iart.510§1i2kc).

B. Wyłączenia i ograniczenia przelewu wierzytelności

Przepisywyłączające lubograniczająceprzelewokreślonychwierzytelnościspełniająróżnecele,różnyteżmożebyćskutekprawnynaruszeniatychprzepisów.Stosownie do treści art. 509 § 1 kc, podstawą (źródłem)zakazuprzelewuwierzytelnościlubograniczeniamożliwościdokonania tego przelewu może być bądź „ustawa”, bądź„zastrzeżenie umowne”, bądź wreszcie „właściwośćzobowiązania”. Co się tyczy przepisów „ustawy”, należywymienićwszczególnościart.84kodeksupracy(zob.codo

tegowyrokSNzdnia24października2007r.,IVCSK210/07,BiuletynSN2008,Nr3, s.8), art.449 i art.912kc (oba teprzepisyrealizująpodobnycel,tj.zapewnieniewierzycielowiniezbędnychśrodkówegzystencji,oczymm.in.wyrokSNzdnia10maja1968r.,ICR160/68,OSN1969,Nr2,poz.34).Istotneznaczeniewmaterii,októrejmowa,mająteżprzepisyPrUpN,amianowicie:

1) przedmiotowe przepisy nie ustanawiają generalnego



Osobne masy upadłości w upadłości deweloperskiej


prof. dr hab. Rafał Adamus, Uniwersytet OpolskiKierownik Zakładu Stosunków Gospodarczych WPiA Uniwersytetu OpolskiegoCzłonek Sekcji Prawa upadłościowego Instytutu Allerhanda w Krakowie

Zgodnie z oczekującym na wejście w życie art. 4252 ust.1 p.u.n. „w przypadku ogłoszenia upadłości deweloperaśrodki zgromadzone na mieszkaniowych rachunkachpowierniczych, prawo własności lub prawo użytkowaniawieczystego nieruchomości, na której realizowane jestprzedsięwzięciedeweloperskieorazdopłatywnoszoneprzeznabywców na podstawie art. 4254 ust. 1 pkt 2, stanowiąosobnąmasęupadłości,którasłużyzaspokojeniuwpierwszej

kolejności nabywców lokali mieszkalnych lub domówjednorodzinnych,objętych tymprzedsięwzięciem.”Środki,prawa oraz dopłaty, związane z realizacją poszczególnychprzedsięwzięćdeweloperskichstanowiąodpowiednioosobnemasyupadłości (art.4252ust.2p.u.n.).Mieniewchodzącewskładosobnychmasupadłościoznaczysędzia–komisarz(art.4252ust.3p.u.n.).

Ogólne zasady Prawa upadłościowego i naprawczego w stosunku do masy upadłości

Według zasad ogólnych prawa upadłościowego, z dniemogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się tzw. masąupadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli (art. 61p.u.n.).1

Użycie przez ustawodawcę zwrotu „majątek” oznacza, żew skład masy upadłości mogą wejść w zasadzie wszelkieskładnikimajątkowe.2Pojęcie„majątek”wprawieprywatnymma dwa znaczenia: szersze i węższe. W ujęciu szerszymmajątekto„aktywa”i„pasywa”.3Przyczymnagruncieprawaupadłościowegowskładmasyupadłości(majątkuupadłego)wchodząjedynieaktywa.Masaupadłościjestbowiemźródłemzaspokojeniawierzytelności.4

Codozasady,wpostępowaniuupadłościowymprowadzonymwstosunkudoupadłegoistniejetylkojednamasaupadłości.

Zasada ta doznaje wyjątków w przypadku niektórychpostępowań odrębnych,w tymw przypadku tzw. upadłoścideweloperskiej.

Masaupadłościpowstajezmocysamegoprawabezwzględunatowjakimtrybiejestprowadzonepostępowanieupadłościowe,tzn.bezwzględunatoczyogłoszonoupadłośćzmożliwościązawarciaukładuczyupadłośćobejmującąlikwidacjęmajątkuupadłego.Zmianatrybupostępowaniaupadłościowegoniemawpływunastatusformalnymasyupadłości.Masaupadłościpowstajeodgodz.000dnia,wktórymogłoszonoupadłość.

Masa upadłości nie jest rzecz jasna podmiotem prawa,pomimożeprzepisyprawaniekiedyzdająsiępersonifikowaćpojęciemasyupadłości(np.„bezskutecznośćwzględemmasyupadłości”). Masa upadłości albo raczej jej składniki albo



Osobna (osobne) masa upadłości

Komentowany przepis wprowadza pojęcie „osobnej masyupadłości”przyczymustawadopuszcza istnieniewięcejniżjednej osobnej masy upadłości. Wprowadzenie instytucjiosobnej masy upadłości, nie oznacza, że nie powstaje tzw.ogólna (główna, zwykła)masa upadłości namocy ogólnychprzepisówprawaupadłościowego.8

Osobna masa upadłości powstaje z mocy samego prawaz dniem ogłoszenia upadłości dewelopera (od godziny 000 dnia ogłoszenia upadłości). Przepis ust. 3 komentowanegoartykułuooznaczeniumieniawchodzącegowskładosobnejmasy upadłości przez sędziego –komisarza nie oznacza, żedopierowydanew tej sprawiepostanowienie tworzyosobnąmasęupadłości.

Osobna masa upadłości jako zjawisko prawne przestajeistnieć:

1) z chwilą jej wyczerpania w związku z zaspokojeniemwierzycieli,

2) z chwilą przekazania niewykorzystanych składnikówosobnejmasyupadłościdogłównejmasyupadłości,

3) zdniemuprawomocnieniasiępostanowieniaoumorzeniupostępowaniaupadłościowego,

4) zdniemuprawomocnieniasiępostanowieniaouchyleniupostępowaniaupadłościowego,

5) z dniem uprawomocnienia się postanowieniaozakończeniupostępowaniaupadłościowego.

Jeżelichodziozagadnieniazwiązanezzarządem,korzystaniem,rozporządzaniem przez upadłego składnikami majątkowymistanowiącymi osobną masę upadłości, to obowiązują w tejmierzezasadyogólne.

1) Jeżeliogłoszonoupadłośćobejmującąlikwidacjęmajątkuupadłego, upadły traci prawo zarządu oraz możliwośćkorzystania i rozporządzania mieniem wchodzącym doosobnejmasyupadłości(zob.art.75ust.1p.u.n.).

2) W postępowaniu upadłościowym z możliwościązawarcia układu zarządmieniemwchodzącymw składosobnejmasyupadłościsprawujeupadłypodnadzoremnadzorcy sądowego, chyba że sąd ustanowił zarządcę.Sąd ustanawia zarządcę, jeżeli upadły nie daje rękojminależytegosprawowaniazarządu(art.76ust.1p.u.n.).

zespoły składników (np. przedsiębiorstwo upadłego) mogąbyćprzedmiotemstosunkówcywilnoprawnych.5

Powyżej byłamowa o tym kiedy powstajemasa upadłości,ainnymisłowyszczególnyreżimprawnydotyczącymajątkuupadłego.Wdalszejkolejnościnależywskazaćnamoment,w którym masa upadłości (jako szczególny reżim prawnywodniesieniudopewnychskładnikówmajątkowych)przestajeistnieć.Zgodniezart.364p.u.n.zdniemuprawomocnieniasiępostanowieniaoumorzeniupostępowaniaupadłościowegoupadły odzyskuje prawo zarządzania swoim majątkiemirozporządzaniajegoskładnikami.Syndyk,nadzorcasądowyalbo zarządca wyda niezwłocznie upadłemu jego majątek,księgi,korespondencjęidokumenty.Wraziepotrzebysędzia-komisarz wyda postanowienie nakazujące przymusoweodebraniemajątku.Postanowienietojestpodstawąegzekucjibeznadawaniamuklauzuliwykonalności.Powyższazasadamazastosowanietakżewprzypadkuuchyleniapostępowaniaupadłościowego (art. 371 p.u.n.). Zarówno w przypadkuumorzenia czy uchylenia postępowania upadłościowegonie dochodzi do wyczerpania masy upadłości. Przepisart. 364 p.u.n. ma również zastosowanie w przypadkuzakończenia postępowania upadłościowego (art. 368 ust. 3p.u.n.).Wsprawach,wktórychpostępowanieupadłościoweobejmowało likwidację majątku, sąd po wykonaniuostatecznego planu podziału stwierdzi zakończeniepostępowaniaupadłościowego(art.368ust.1p.u.n.).Wtakimwypadku co do zasady dochodzi do wyczerpania masyupadłości.Ponadtosądstwierdzazakończeniepostępowaniatakże wtedy, gdy w toku postępowania upadłościowego

obejmującego likwidację majątku upadłego wszyscywierzyciele zostali zaspokojeni (art. 368 ust. 2 p.u.n.).Z koleiwmyśl art. 293 ust. 1 p.u.n. po uprawomocnieniusię postanowienia zatwierdzającego układ sąd wydajepostanowienieozakończeniupostępowaniaupadłościowegoz możliwością zawarcia ukłądu. Jeżeli zawarto układlikwidacyjny, postanowienie o zakończeniu postępowaniaupadłościowegowydaje się po przeprowadzeniu likwidacji.Zgodniezart.293ust.2p.u.n.pozakończeniupostępowaniaupadły odzyskuje prawo do władania i zarządzania swoimmajątkiem w takim zakresie, w jakim wynika to z treściukładu.

W prawie upadłościowym obowiązuje również zasadapowszechności masy upadłości, według której wszelkieskładniki majątkowe upadłego zasilają fundusze masyupadłości. Zasada powszechności masy upadłości doznajewyjątków,wzwiązkuzinstytucjątzw.prawaodrębności.6

Opróczmasyupadłościmożeistniećmienieupadłegocodoktórego wolno mu swobodnie nim dysponować. Mienie tostanowią składniki nie wchodzące do masy upadłości albowyłączone z masy upadłości (zob. w szczególności art. 63p.u.n.).

Zgodnie z art. 4 ust. 2 lit. b rozporządzenia rady WE nr1346/2000 z 29 maja 2000r., prawo państwa wszczęciapostępowaniaokreślam.in.mieniewchodzącewskładmasyupadłości oraz sposób postępowania z mieniem nabytymprzezdłużnikapowszczęciupostępowania.7



Upadłość konsumencka – kluczowe dylematy regulacji w świetle oceny dotychczasowego obowiązywania znowelizowanej ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze


Prof. dr hab. Włodzimierz Szpringer

1.Upadłość konsumencka – problem definicji

Dotychczas brakowało legalnej definicji upadłościkonsumenckiej.Dominowaływtejmierzeujęciaekonomiczne.Nadaltrwadyskusja,czymjestnadmiernezadłużenieiczymsięróżniodintensywnegokorzystaniazkredytu.1 Powstajepytanie, czym w istocie jest koncepcja „odpowiedzialnegokredytowania”,któraostatniozostałaprzyjętawdyrektywieo kredycie konsumenckim. Jak dalece powinny sięgaćobowiązkidostawcy,bynienaruszaćzasadywolnościumówi nie ubezwłasnowolnić konsumenta, a także nie podrożyćnadmierniekosztówpośrednictwafinansowegoorazzwalczaćwykluczeniefinansowe.2

Innekrajeróżnieregulująproblemupadłościkonsumenckiej(odrębne ustawy, uwzględnienie tej tematyki w ogólnymprawie upadłościowym i naprawczym lub opieraniesię na przepisach kodeksów cywilnych). Niezbędne sąinterdyscyplinarne badania upadłości konsumenckiej wkontekście prawno-porównawczym, historycznym, a także

ekonomicznym,psychologicznymispołecznym.Nadmiernezadłużenie związane jest bowiem nie tylko z błędnymiwyborami ekonomicznymi, ale też sytuacją życiową irodzinną gospodarstwa domowego. Różne są też źródłazadłużenia,kredytkonsumenckijesttylkojednymznich,itoniekoniecznienajważniejszym

Prawna instytucja upadłości konsumenckiej obowiązuje wwielu krajach na całym świecie ima najróżniejsze oblicza,odkonserwatywnego(Chiny,Turcja,Egipt,Węgry,Czechy,Włochy, Brazylia,Meksyk,Argentyna) przez umiarkowane(Indie, Japonia,wszystkiepaństwaskandynawskie,Niemcy,Francja, Hiszpania, Izrael, Republika Południowej Afryki,Kenia)doliberalnego(przedewszystkimStanyZjednoczoneiWielkaBrytania, aponadtoKanada,Australia,Hongkong,Tajwan,Rosja,Holandia)3.



W zakresie upadłości konsumenckiej mamy do czynieniaz 2 modelami: anglo-amerykańskim „fresh start”4 oraz kontynentalno-europejskim „earned fresh start”5. Należywszelako zauważyć, że wspólnym mianownikiemmodeli: europejskiego i amerykańskiego jest badaniemoralności płatniczej i utrudnianie dostępu do upadłościkonsumenckiej.6 Wregulacji upadłości konsumenckiej najczęściej proponujesięmodeldwuetapowy(fazapozasądowaisądowa)–najpierwpróba sanacji i układu z wierzycielami, upadłość dotyczyprzypadków nadmiernego i beznadziejnego zadłużeniapasywnego,tj.niezawinionegoprzezsolidnegokonsumenta,który dzięki temu uzyskuje przywilej restytucji statusuobywatela, pracownika i podatnika i nie musi korzystać zopiekisocjalnej.

Należy mieć na uwadze, iż upadłość konsumencka jest wistocie przywilejem, którego nie powinno się nadużywać,czylitakżeniestwarzaćwarunkówpokusynadużycia(hazardumoralnego).Dziękitejinstytucjiosobafizyczna(konsument)otrzymuje nową szansę, by dokonać restytucji swoich rólspołecznych (obywatela, pracownika, podatnika), a tymsamym–nieobciążaćpaństwakosztamiopiekisocjalnej.

Kluczowyjestpostulatdokładnegoliczeniakosztówproceduryupadłości konsumenckiej i korzyści ogólnospołecznych ztego tytułu. Ekonomiczna analiza prawa i ocena skutkówregulacji powinna - zwłaszcza w tak niejasnej i pełnejwątpliwości tematyce - być obligatoryjnie stosowana. Beztego cała sprawa będzie raczej przedmiotem przetargówpolitycznychipopulistycznychwizji,zwłaszczawokresachprzedwyborczych.7

Podkreśleniawymagapreferencjadlamodelurestrukturyzacjizadłużenia(planspłat)zewentualnymczęściowymumorzeniemzobowiązań nad natychmiastowym i bezwarunkowymumorzeniem długów. Ogromne znaczenie przywiązuje siędo badania dobrej wiary wnioskującego o dobrodziejstwo„uregulowanienadmiernegodługu”(debtadjustment).

Sądymająprawodoodmówieniaskorzystaniazdobrodziejstwatego uregulowania dłużnikowi, który spowodował sytuacjęniewypłacalności nieodpowiedzialnym zachowaniem, którynie podejmował wysiłków by spłacić zobowiązania, czydłużnikowi,któregodługiujawniłysięwewzględniekrótkimczasieprzedzłożeniemwniosku.

Głównąfunkcjąprawajestutrzymaniewmocyzobowiązania,poprawa kondycji ekonomicznej dłużnika, stanie na strażywykonania przez dłużnika obowiązku spłaty długów. Nienależywprowadzać „powszechnej amnestii” dla dłużników,wtymnieuczciwych,zeszkodądlawszystkich,azwłaszczauczciwych konsumentów. Należy zaakcentować fakt, iż wświetle regulacji rynku consumer finance nie tylko banki,leczszerokiespektruminnychfirmmożewystępowaćwroliwierzycieli.Zperspektywyprzedsiębiorcypierwszyprojektz2006r.rodziłzatemogromnezagrożenie.8

Przesłankąpowodzenia regulacji jestoparcie sięna jasnychkryteriach. Nie mniej istotna jest charakterystyka (jakość)rynku, dokładne określenie praw własności, gwarancjerealizacji zabezpieczeń, szybkie procedury egzekucyjne,sprawny system sądownictwa. Pewne inspiracje możnaczerpaćzogólnegoprawaoupadłości.Regulacjaniepowinnabyć zbyt restrykcyjna dla klientów uczciwych, rokującychpoprawę,arównocześnienależyeliminowaćpodmiotytrwaleniezdolne do przetrwania. Prawo zna instytucje służąceeliminacji nieuczciwych przedsiębiorców z działalnościgospodarczej.Możnawskazaćnadwiekategorierozwiązań:wobecoszustóworazbankrutów(np.gdyktoścelowodążydo upadłości).Dłużnik takżema swoje prawa chroniące goprzednieuczciwąwindykacjązadłużenia.9

Przedsiębiorca może nawet utracić prawo do prowadzeniafirmy, jeżeli sąd mu tego zakaże lub jeżeli nie dochowawarunków, na jakich dana działalność jest dozwolona.Sąd może zakazać konkretnej działalności, jeśli sprawcazostał skazany za przestępstwo popełnione w związkuz jej prowadzeniem, np. fałszowanie akcyzy, oszustwocelne, prowadzenie firmy na czarno, przestępstwo karno-skarbowe.Zakazwszelkiejdziałalnościgrozizaniezłożeniewniosku o ogłoszenie upadłości, utrudnianie postępowaniaupadłościowego,zawinionedoprowadzeniedoupadłościlubrecydywęupadłości.Zakazdziałalnościregulowanejmożebyćkonsekwencjąpodanianieprawdziwychdanychprzywpisie,rażące naruszenie warunków działalności. Warto zwrócićuwagęnacelowośćsprawdzaniawiarygodnościkontrahentanp.wKRS,BIKczyBIG.10

Instytucja upadłości konsumenckiej nie pozwala na pełnąanalogię do sytuacji konsumenta. Przedsiębiorcy grozilikwidacja,konsumentniemusisięjejobawiać.Przedsiębiorcymożna,chociażokresowo,zakazaćprowadzeniadziałalności.Czy można natomiast zakazać konsumentowi konsumpcji?Brak analogii dotyczy również instytucji upadłości:przedsiębiorcęeliminujesięzrynku,coniewpełniobrazujepozycję konsumenta. Powyższe uwagi zobowiązują doszczególnej ostrożności w formułowaniu populistycznych,permisywnychprzepisów.11

Koncepcję odpowiedzialnego udzielania kredytuprzedstawiasięjakorozwiązaniekompromisowe–repartycjiodpowiedzialnościmiędzykonsumentów,bankiorazpaństwo.Państwo, które ma coraz więcej ograniczeń budżetowych,wycofuje się zeń, proponując większe obciążenie w tejmierze konsumentów oraz banków. Konsumenci musząlojalnie współpracować z bankami w ramach proceduryodpowiedzialnego udzielania kredytu. Muszą ujawnićwszelkieniezbędneinformacje,abankimusządołożyćstarań,by je fachowo ocenić. Istotną wartością jest przejrzystość,ale też zrozumiałość oferty dla konsumenta, co wymagaedukacji finansowej nie tylko konsumentów przeciętnych,ale też „wrażliwych”. skoro tzw. rynek drugorzędny12 stajesię celem ofensywy marketingowej banków. W koncepcji



Nadzór właścicielski a pozycja wierzycieli


Jacek Bartmińskibyły szef nadzoru właścicielskiego Grupy ORLEN, a następnie PLL LOT, prokurent Bud Bank Leas-ing – zarządcy kompensacji Stoczni Szczecińskiej Nowa i Stoczni Gdynia; członek Krajowej Izby Syndyków

Niniejsze rozważania dotyczą roli i zakresu działaniaosób odpowiedzialnych za nadzór nad majątkiem spółki,wkontekścieustaniazasadykontynuacji,októrejmowawart.5ust.2ustawyorachunkowości.

Punktem wyjścia jest kategoria nadzoru właścicielskiego,wktórymmożnawyodrębnićokreślonedalszepodkategorie.Samotopojęciejestnieostreiwieloznaczne.Nieodpowiadarównieżwpełniangielskiemupojęciucorporategovernance,cozresztąpodkreślaliautorzynajpełniejszegobodajpolskiegoopracowania tematu1. Można przyjąć wyróżnianie nadzorukorporacyjnego(formalnego)ibiznesowego.

Nadzór korporacyjny obejmuje czynności formalno-prawne,natomiastnadzórbiznesowyudziałwprocesachdecyzyjnychodnoszących się do core business’u, opracowywanie analizi projekcji, szacunek wartości dodanej na poszczególnychetapachprzedsięwzięcia.

Upraszczając można stwierdzić, że przedmiotem nadzorubiznesowego jest kapitał i jego zwiększanie, podczas gdynadzór korporacyjny koncentruje się na wytyczeniu ramprawnychdladziałania.

1. Nadzór korporacyjny i biznesowy

Sprawnynadzórwłaścicielski jest funkcjądziałalnościwielucentrówaktywnościpodmiotu(wprzypadkugrupykapitałowejdodatkowymźródłeminformacjizarządczejsązarządyiradypodmiotówkontrolowanych).

Jakośćpracytychcentrówjestsilnieskorelowanazpoczuciemniezależności zaangażowanychosób.Niezależność tąmożnaosiągnąćzapomocąróżnychnarzędzi,odwarunkówzatrudnieniapoczynając, kończąc na stworzeniu właściwej atmosferypracyiczynnikach„miękkich”.Istotnajestteżmerytoryczna

przydatność zespołu. Umiejętności muszą być połączonez doświadczeniem. Pozwala to we właściwych proporcjachocenić ryzyko biznesowe, a jeśli zajdzie taka potrzeba –podjąć środki zaradczew celu bezpiecznegokontynuowaniadziałalności. Kontynuacja ta po dokonaniu restrukturyzacjinie zawsze odbywać się będziew dotychczasowych ramachorganizacyjnychiprawnych.

Inwestorzymogąmonitorowaćrealizacjęcelówbiznesowychza pomocą różnych narzędzi, wspólnym mianownikiem

2. Udział finansującego w nadzorze



3. Funkcja kontrolingu jako element nadzoru

W kontekście działań naprawczych czy szerzej –restrukturyzacyjnych, istotnym czynnikiem łagodzącymmaterializowanie się ryzyka, jest sprawne działaniekontrolingu, stanowiącego system wczesnego ostrzegania.Kontroling traktowany bywa w oderwaniu od nadzoru.Wyodrębnienie kontrolingu, a zwłaszcza docenienie jegoroliworganizacjiikorzystaniezmożliwości,któreotwiera,świadczy nie tylko o wysokim poziomie jej rozwoju, aletakże jest pochodnąwysokich kompetencjimenedżerskichkadryzarządzającej.

Dane kontrolingowe są dostępne w każdym podmiocieoperującym elektronicznym systemem finansowo-księgowym.Wwiększychorganizacjachstanowitoobecnie

standard, ze względu na łatwość operowania danymii szybkość procesów. Dostępność danych źródłowych nieidzie jednak zawszewparze ze świadomościąmożliwościgenerowania rozmaitych raportów zarządczych. W takimprzypadku trudnomówićowłaściwie realizowanej funkcjiodpowiedniego gospodarowania posiadanymi aktywamifinansowymi.

W przypadku występowania zakłóceń rynkowychspowodowanychniewłaściwymzarządzaniem,dekoniunkturąlubinnymiczynnikamizewnętrznymi,towłaśniekontrolingpowinien, jako pierwsze ogniwo w organizacji, zauważyćodchylenieoddotychczasowychtrendówizałączyćdzwonekostrzegawczydlakierownictwa.

z interesemwierzycieli jest dostępdoaktualnych informacjiojednostce.

Kodeksspółekhandlowych(dalej:KSH)dajekompetencjedobezpośredniegouzyskiwania informacji od spółki handlowejprzez udziałowca. W przypadku spółki z ograniczonąodpowiedzialnością umowa może przewidywać prawoindywidualnej kontroli. W spółce akcyjnej istnieje z koleiobowiązek ustanowienia rady nadzorczej, co poprawiabezpieczeństwoakcjonariuszy.

Interesującą,zpunktuwidzeniaochronyinteresuinwestorów,jestustawaz2009r.obiegłychrewidentachiichsamorządzie,podmiotachuprawnionychdobadaniasprawozdańfinansowychoraz o nadzorze publicznym. Wprowadzona została nafali wzmacniania instrumentów ochrony akcjonariuszyi wierzycieli po upadku w 2001 roku spółki Enron. Był toskutek m.in. braku dostępu do informacji dla inwestorówostrukturachoperacjiEnron.

Ustawatazmuszapodmiotyniąobjętedowzmocnienianadzorunaddziałalnością,m.in.poprzezpowołaniekomitetuaudytu.

Kwalifikacjeprzynajmniej jednegoczłonka takiegokomitetupowinny obejmować rachunkowość lub rewizję finansową.Choć ustawa nie doprecyzowuje tych wymagań, są to jakdotądbodajjedyneustawowookreślonewymaganiaczłonkóworganów nadzorczych w polskim systemie prawnym (pozaregulacjami rynku finansowego). Ustawa o komercjalizacjii prywatyzacji, wbrew powszechnemu przekonaniu nieregulujebowiemtejkwestii,odsyłającjedyniedoaktuniższegorzędu2.

Zewzględunatreśćikontekstuchwaleniaustawyobiegłychmożna uznać, że jej regulacja służy nie tylko właścicielomkapitału(akcjonariuszomczyudziałowcom),alemoże–anawetprzedewszystkim–wierzycielom.Oilebowiemakcjonariusz,zwłaszcza pasywny, w razie kłopotów płynnościowychiwkonsekwencjiupadłościdanegopodmiotu,poniesiestratęfinansową do maksymalnej wysokości zaangażowanychśrodków,otylekontrahencimogąpodzielićlosniewypłacalnegodłużnika.Dlatego,ustawodawcawymaga,abykompetencjeconajmniej jednego członka komitetuobejmowały umiejętnośćanalizy i interpretacji twardych, niepodważalnych danychliczbowych.

4. Restrukturyzacja

Skutkiniewłaściwiezaplanowanejrestrukturyzacjimogąbyćróżnorakie.Wzależnościodcharakteruryzyka(majątkowei osobiste), można wyodrębnić kilka grup szczególnienarażonych podmiotów. Należy do nich kluczowa kadrakierownicza,którawprzypadkuniepowodzeniawystawionajest na oba te ryzyka (odpowiedzialności cywilnej i/lub prawno-karnej). Świadomość ryzyk, wynikającychz potencjalnych roszczeń i zarzutów, może wpływać naaktywizację prowadzącą do pożądanych przez rynekzachowań.

Grupązagrożonąwskutekzaniechań,czybłędnychdziałańzarządu,sąteżinwestorzy.Wniesienieokreślonegokapitału

powinno umożliwić im pobieranie korzyści odpowiednichdo poziomu zaakceptowanego ryzyka i wybranej branży.Mająonibezpośredniintereswewłaściwymułożeniurelacjinadzorczychistosowaniuzasadyograniczonegozaufaniadoosób,którymswojekapitałypowierzyli.

Ostatniąistotnągrupąsąwkońcuwierzyciele(kontrahenci).Nie mają możliwości bezpośredniego wpływaniana zachowanie dłużnika i polegają na informacjachdostarczanych im przez rynek. Muszą zaufać rzetelnościiodpowiedzialnościosóbzarządzającychprzedsiębiorstwemdłużnika, zakładają też uczciwość audytorów i dążenieinwestorówdoochronywartościposiadanychaktywów.Ich



Pełnimy Służbę NarodowiRozmowa z sędzią Jarosławem Horobiowskim

Pełnimy Służbę Narodowi

Pełnimy Służbę NarodowiZ Sędzią Jarosławem Horobiowskim – Przewodniczącym VIII Wydziału Gospodarczego dla spraw upadłościowych i naprawczych Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej o wazonach, narko-tykach, kosztach pokrywania działania organów spółek w upadłości i wyzwaniach stojących przed KIS rozmawia Redaktor Naczelny Fenix PL Mateusz Opaliński

DlaczegozdecydowałsięPanSędziazwiązaćżyciewłaśniezprawemupadłościowym?

Z prawem upadłościowym zetknąłem się pierwszy razna aplikacji sądowej, gdy zagadnienia te prezentowałnam ówczesny kierownik sekcji upadłościowej w VIWydziale Gospodarczym Rejestrowym Sądu Rejonowegodla Wrocławia-Fabrycznej – Sędzia Ireneusz Dukiel –mój późniejszy szef. Na studiach podczas zajęć z prawahandlowegoproblematykatapotraktowanabyłamarginalnie(byćmożepoświęcono tymzagadnieniom trzy zajęcia i tobardzo pobieżnie). Pamiętam też, że i we własnej pracymagisterskiej dotyczącej odpowiedzialności majątkiemwspólnym z tytułu długów wynikłych z działalnościgospodarczej prowadzonej przez jednego tylko małżonkazagadnieniu upadłości poświęciłem jedynie zdanie lubdwa. Prawem cywilnym, a przecież do gałęzi tej zaliczyćnależy równieżprawoupadłościowe, interesowałemsięodpoczątkustudiówprawniczych,anastępniezainteresowaniawtymkierunkupogłębiałemnaaplikacjisądowej.Asesuręodbyłemwwydzialegospodarczym(rozpoznawczym).

Czy wtedy praca sędziego różniła się od dzisiejszychwarunków?

Była to inna rzeczywistość sądowa niż dzisiaj. Pamiętam,że w 2000 r. liczba spraw w moim referacie sięgnęłaastronomicznejwielkości1.500!Wreferatachkolegówbyłopodobnie. Była to masówka, którą trudno było ogarnąć.Pracowałemwówczaspo60godzintygodniowozwyjątkiemniedziel. Wkrótce po nominacji sędziowskiej, którąodebrałemwmarcu2001r.,pojawiłasiępropozycjaprzejściadowydziałuupadłościowego.ZłożyłmijąwspomnianyjużSędziaDukiel–wówczas(odlipca2000r.)PrzewodniczącyVIII Wydziału Gospodarczego do spraw UpadłościowychiUkładowychSąduRejonowegodlaWrocławia-Fabrycznej,którego skład osobowy należało rozszerzyć z trzech doczterech osób. Nie zastanawiałem się długo. Widziałemw tych sprawach olbrzymi potencjał intelektualnychwyzwań oraz niesamowitą interdyscyplinarność, której nieznajdzie sięw jakimkolwiek innymwydziale sądownictwapowszechnego.Mogłemsięotymprzekonać,gdyżczasamiuczestniczyłemwskładachtrójkowychsąduupadłościowegorozpoznającego sprawy o orzeczenie zakazu prowadzeniadziałalności gospodarczej. Były one na tyle interesujące,


Pełnimy Służbę NarodowiRozmowa z sędzią Jarosławem Horobiowskim

że nie ograniczałem się jedynie do roli biernego członkaskładu, zwanego w żargonie sędziowskim „wazonem”,leczwsłuchiwałemsięwwypowiedziuczestnikówiczęstozadawałem im pytania. Poza tym koledzy upadłościowcyczęsto potrzebowali trzeciego członka do orzeczeńwydawanychnaposiedzeniachniejawnych,sięgająctakżepomojąosobę,conakładałonanichkoniecznośćzreferowaniasprawy i przekonania mnie do potrzeby wydania danegorozstrzygnięcia. Od dnia 1.07.2001 r. także ja stałem sięsędziąupadłościowym.Rozpocząłsięwówczaspasjonującyokres mojej służby sędziowskiej, który trwa do dzisiaj.Muszęprzyznać,żeupadłości są jaknarkotyk– imwięcejmasz z nimi do czynienia, tym bardziej chcesz się nimizajmować.Przyszedłemdowydziałupasjonatów i samsiętymzaraziłem.Byłemteż–jakdotąd–jedynąosobą,którado tego wydziału zgłosiła się sama w pełni dobrowolnie,widząc w tym większe możliwości szerszego rozwojuintelektualnego i zawodowego niż w wydziale, w którymorzekałemdotychczas,mimoże tenpoprzedni okres takżewspominam bardzo mile i wiele się wówczas nauczyłem.Wszyscy pozostali koledzy, którzy orzekali w naszymwydzialeupadłościowymprzedemnąlubpomnieniemieliwyboru – albo decyzje o ich przesunięciu podejmowanobez ich zgody albo też – chcąc przejść do naszego SąduRejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej – przechodzili dowydziałuupadłościowego„zdobrodziejstweminwentarza”.W zasadzie wszyscy oni byli później z tego zadowoleni,przynajmniej jeśli chodzi o dobrą atmosferę w pracyi przyjazne stosunki, oparte na wzajemnym szacunkui zaufaniu. Atmosfera ta jest wyczuwana przez osobyzzewnątrzdotegostopnia,żemamywreszcienazewnątrznaszegowydziałusędziówchętnychdo tego,żebyorzekaćwupadłościach.

OrzekaPanSędziawwydzialecieszącymsiębardzodobrąopinią.JakoprzewodniczącymiałPandużemożliwościkształtowania go. Jak udało się Państwu stworzyć takdobrywydział?

Zawsze powtarzałem, że przyszedłem do bardzo dobregowydziału,wktórymorzekaliiorzekająsędziowieowysokimpoziomiewiedzy,umiejętności ietyki,wktórymbył i jestdobrzezorganizowany,kompetentnyipracowitysekretariat,kierowany od początku przez Panią Ewę Lewiecką. Przezwydział ten przeszło wielu świetnych asystentów i naszczęście–popewnymokresieosłabieniawtymzakresie–znowuudałosiępozyskaćosobyowysokichkwalifikacjach,zktórych–mamnadzieję–żeconajmniejprzeznajbliższychkilkalatbędziemymielifachowąpomoc.Mieliśmyimamywciąż duże zrozumienie dla naszych potrzeb ze stronykierownictwa naszego Sądu. Od lat świetnie układa sięnam współpraca z Krajowym Rejestrem Sądowym, a wewszelkichsprawachtechnicznychiorganizacyjnychmożemyliczyć na wykwalifikowaną i skuteczną pomoc ze stronynieocenionego Zastępcy Kierownika Kadr – Pani TeresyGabryś.WydziałtentworzyliodpoczątkuwspomnianyjużSędziaIreneuszDukiel(obecnieSędziaWojewódzkiegoSąduAdministracyjnego weWrocławiu) - jego przewodniczący

w latach 2000-2004, Sędzia Dariusz Kłodnicki (obecnieSędzia Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu), Sędzia ArturTomanek(obecnieSędziaSąduOkręgowegoweWrocławiuw Sekcji Odwoławczej X Wydziału Gospodarczegotegoż Sądu), który pełnił funkcję jego przewodniczącegow latach 2004-2007. Od ponad czterech lat to ja mamzaszczyt kierować tą jednostką. Staram się utrzymywaćstandardy ustalone przez poprzedników i kontynuowaćich najlepsze praktyki i pomysły. Jestem jednak tylkomoderatoremw zgranym zespole, którym jestWrocławskiSądUpadłościowy.Jegonajwiększymaktywemjestbowiemkapitałludzkikształtowanyprzezostatnichdwadzieścialat.Utrzymanie tegokapitału i jegowykorzystaniekosztowałoiwciążkosztujesporowysiłkuorganizacyjnego,wcześniejmoich poprzedników, a od czterech lat także moją osobę,leczefektysązauważalne.Mamydobrąopinię„narynku”,azatemtrzebadalejmocnopracować,abyjąutrzymać.

Nacosędziowiemuszązwracaszczególnąuwagężebytoosiągnąć?

Zawszepodkreślałemibędępodkreślał,że–jakosędziowie–pełnimysłużbęNarodowi.Jakkolwiekpatetyczniebytoniebrzmiało,jesttookoliczność,którakażdegodniawymuszana nas postawępokory, zaangażowania, oddania i odwagi.Musimy być bardzo odporni na stres i rozmaite naciskiz zewnątrz (wierzycieli instytucjonalnych i strategicznych,zorganizowanych grup wierzycieli, mediów, lokalnychspołeczności,organówścigania itp.).Czasami,podejmującnowe niestandardowe metody rozwiązania zaistniałychproblemów,mamypoczucie,żejesteśmyjaksaperzy,którzysą zdani wyłącznie na siebie, a mylą się zazwyczaj tylkoraz. Służymy przedsiębiorcom o bardzo zróżnicowanymstatusie,pracownikom,instytucjompublicznoprawnymorazrozmaitym osobom, których sytuacja prawna kształtowanajestprzezprocedurywszczęteprzednaszymsądem.Każdyztychpodmiotówmainnepotrzeby,inneoczekiwaniaiinnyodbiór rzeczywistości. Z każdym z nich należy starać sięrozmawiać jego językiem, zrozumieć i zdefiniować jegointeresprawny,anastępniestworzyćramydlamaksymalnieszerokiego jego uwzględnienia w ramach postępowańprzeznasprowadzonychprzyjednoczesnymposzanowaniusłusznychroszczeńpozostałychichuczestników.Osiągnięcietego rezultatu wymaga nierzadko wielkiego wysiłku,lecz sprawia także wiele satysfakcji. Zakres kompetencjisędziego-komisarzaisąduupadłościowegostwarzaogromnemożliwościkształtowaniarzeczywistościgospodarczejorazpostawuczestnikówobrotugospodarczego. Jeślipotrafimysobiedobrzeuświadomićipostaramywpełniwykorzystaćpotencjał,jakiwnichdrzemie,wówczasfaktyczniemożemykreować kształt naszego otoczenia. Często powtarzamsłuchaczomnamoichwykładach,żegdyjadęprzezWrocław,towidzęobiekty,którewupadłościbyły, są lubbyćmożew niej będą. W większości wypadków, dzięki sprawnieiefektywnieprzeprowadzonymproceduromupadłościowym,udałonamsiędoprowadzićdozmianyobliczawielumiejsc.Straszące przez wiele lat rudery, rozpadające się obiektypoprzemysłowe, dziury w ziemi zostały zagospodarowane



PRE-PACK po polsku

PRE-PACK po polsku

Maurycy Organaradca prawny syndyk licencjonowany

Czym jest Pre-Pack?

2. W literaturze, jak iwprasie ekonomicznej, terminPre-Packużywanyjestdośćswobodniedlaokreślaniaczęstobardzo odmiennych od siebie zdarzeń.Wynika to z brakuuregulowańprawnychtejinstytucji.NapotrzebyopracowaniabędęposługiwałsiędefinicjąPre-Packsformułowanąprzezjednozestowarzyszeńangielskichiwalijskichsyndykówwdokumenciebędącymwytycznymisamorząduzawodowego4 (Insolvency Practicioners Association – Statement ofInsolvencyPracticeno16–„SIP16”).DefinicjaWikipediiwzasadniczejczęścipokrywasięzdefinicjąprzyjętąprzezwspomnianąorganizację5.

SIP16:Pre-Pack jest porozumieniem na podstawie którego wszystkie warunki nabycia całego lub części majątku firmy (zagrożonej niewypłacalnością – dopisek autora) są ustalone przed ogłoszeniem upadłości, a powołany Syndyk/zarządca wykonuje transakcję niezwłocznie po uzyskaniu powołania do pełnienia swojej funkcji6.

3. ZastosowanieinstytucjiPre-Packjestwwiększościprzypadków sposobem restrukturyzacji planowanym irealizowanym przez właścicieli podmiotów zagrożonychupadłościąwspólniezbankami,największymiwierzycielamijakigłównymiklientamidanegopodmiotu.Odnosząctakiekonstrukcje do polskich warunków i polskich przepisówprawa, należy zwrócić szczególną uwagę na warunkiplanowanejtransakcjinabyciamajątkupodmiotuzagrożonegoupadłością i charakter powiązań między firmą zagrożonąupadłością a nabywcą jejmajątku.W pierwszej kolejnościnależyzwrócićuwagęnaart.128§2PUiN,którywskazujenabezskuteczność wszelkich odpłatnych czynności prawnychdłużnikazpodmiotamiznimpowiązanymi,dokonanychwokresie6miesięcyprzeddniemzłożeniawnioskuoogłoszenieupadłości.Podmiot,którywięcmiałbywramachproceduryPre-Pack zawierać z przyszłym upadłym jakiekolwiekumowy, przed dniem ogłoszenia upadłości, musiałby wtym okresie pozostawać podmiotem obcymw stosunku do

1. Bezspornym jest, iż dominującym w Polscemodelem upadłości jest upadłość likwidacyjna1. Instytucjapostępowanianaprawczegojestwzasadziemartwa2.Ilościiefektywnościpozasądowychrestrukturyzacjiprzedsiębiorstwnie sposób ocenić z uwagi na brak przekrojowych badaństatystycznych. Powszechnie akceptowany jest pogląd, żekażda forma restrukturyzacji przynosi większe korzyściwierzycielom niż sprzedaż likwidacyjna prowadzona przezsyndyka w ramach postępowania upadłościowego. Warto

więc przyjrzeć się bliżej instytucji Pre-Pack, która wostatnich latach zrobiła niebywałą karierę w Europie, a wszczególnościwAnglii.Wniniejszymopracowaniupodjętazostanie próba analizy możliwości zastosowania Pre-Packw postępowaniach prowadzonych w oparciu o przepisyustawy Prawo upadłościowe i naprawcze (PUiN)3.Artykułmacharakter teoretyczny inie jestomówieniemfaktyczniezrealizowanychprojektówrestrukturyzacyjnych.


PRE-PACK po polsku

upadłego. Oczywiście motorem i gwarantem efektywnościrestrukturyzacji i dalszej efektywnej działalności nowegopodmiotu utworzonego na bazie majątku, który ma zostaćnabytyodupadłego,jestwłaścicielupadłego.Innepodmioty,które ew. będą zainteresowane uczestniczeniemkapitałowow nowym podmiocie, będą oczekiwały zaangażowaniawłaścicieli upadłego w zarządzanie nowym podmiotem.Można więc, wyobrazić sobie sytuację, że z umowyinwestycyjnej, zawartej pomiędzy bankami, wierzycielamizainteresowanymi uczestniczeniem w nowym podmiociez jednej strony a właścicielami upadłego z drugiej strony,wynikałby obowiązek powołania właścicieli upadłego dozarządu nowego podmiotu oraz ich wejście kapitałowe donowegopodmiotu,dopieropofinalizacjiumowysprzedażymajątku,zawartejpomiędzyupadłymanowympodmiotem.Kolejnym zagadnieniem, wymagającym rozważenia, jestzapewnienie, poprzez wykonanie czynności założonych wPre-Pack,wierzycielomupadłegozaspokojenianieniższegoniż otrzymaliby ci wierzyciele w ramach likwidacji masyupadłości. Niezależnie od ostatecznie przyjętej proceduryprzewidzianej w PUiN, w ramach której wykonywanybędzie Pre-Pack, wskazanym jest przeprowadzenie przezwłaścicieli upadłego/nowy podmiot opracowań i opinii,które wskazywałyby na ekonomiczną celowość działań,któremajązostaćpodjętewramachPre-Pack.Opracowaniate winny być udostępnione wszystkim zaangażowanymw tę procedurę.Nie należy również tracić z oczu regulacjikarnychobowiązującychwtymzakresie,awszczególnościprzestępstwa pozornego bankructwa z art. 301 kodeksukarnego.

4. W niniejszym opracowaniu nie będą analizowaneprzepływy pieniężne pomiędzy upadłym,wierzycielami (wtymwierzycielamiuczestniczącymikapitałowowpodmiocienabywającymmajątekupadłego)asamymkupującym.

5. Wyróżnikami instytucji Pre-Pack wydają się więcnastępującezagadnienia:

a) uzgodnienie warunków transakcji przed ogłoszeniemupadłości(1)

b) restrukturyzacja polega na sprzedaży całej lub„zdrowych” elementów firmy zagrożonej upadłością(2)

c) transakcja sprzedaży jestfinalizowaniaprzez syndyka/zarządcępoogłoszeniuupadłościdanegopodmiotu(3)

d) transakcja sprzedaży jest realizowana niezwłocznie poogłoszeniu upadłości, co pozwala utrzymać ciągłośćdziałalności firmy. Często zmiana właściciela jestnieomal niezauważalna dla klientów i kontrahentów,conie pozwala tymostatnim reagowaćnegatywnienainformacjęokłopotachfinansowychfirmy(4)

Wdalszejczęściopracowaniaopisanezostanąrozwiązania,którezgodniezpolskimiprzepisamiprawawnajwiększymstopniuwydająsięodpowiadaćmodelowiPre-Pack.

Pre-Pack a postępowanie naprawcze

6. Wrozważaniachpominiętezostanąistniejąceiszerokokomentowanewadyinstytucjipostępowanianaprawczego.

7. AnaliziepoddanocechyszczególnePre-Pack:

(1) wcześniejszeuzgodnieniewarunkówtransakcji Ustalenie warunków transakcji wymaga nie tylko

porozumienia pomiędzy sprzedającym a kupującym,ale również kupującego z większością wierzycieli,którzy na zgromadzeniu wierzycieli (art. 504 PUiN)będę podejmowali decyzję o przyjęciu warunkówrestrukturyzacji. Odrębne ustalenia muszą byćpoczynioneprzezkupującegozwszystkimiwierzycielamidysponującymi wierzytelnościami o istotnej wartości,którzyniebędąobjęciukłademzawartymwpostępowaniunaprawczym (np.wierzyciele zabezpieczeni rzeczowo).Prawidłoweprzygotowaniecałejtransakcjiwymagałobywięcjednejwiodącejumowykupującegozesprzedającymoraz umów towarzyszących, tj. umów kupującego zpodmiotami zabezpieczonymi rzeczowo na majątkusprzedającego oraz akceptacji warunków transakcjiprzezgłównychwierzycieli,którzybędąobjęciukładem.

Dopuszczalnejestuczestniczeniekapitałowewierzycieliw podmiocie, który będzie nabywał majątek firmyzagrożonejupadłością.

(2) sprzedażcałejlub„zdrowych”elementówfirmy jedną z form restrukturyzacji podmiotu zagrożonego

upadłością może być sprzedaż jego majątku, choć zpewnościąniejesttotypowysposóbrestrukturyzacji.

(3) finalizacja transakcji po ogłoszeniu upadłości przezsyndyka/zarządcę

Wpostępowaniunaprawczymprzedsiębiorcazachowujezdolność kontraktowania z zastrzeżeniem czynności,do dokonania których, zgodnie z PUiN, potrzebna jestzgoda osób trzecich. Do zawarcia układu, a następniejego wykonania, konieczna jest więc akceptacja planunaprawczego przez zgromadzenie wierzycieli orazSąd, który może w określonych sytuacjach odmówićzatwierdzeniaukładu.

(4) transakcja jest realizowana niezwłocznie po ogłoszeniuupadłości



Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodęwyrządzoną przez wydanie orzeczenia sądowego niezgodnego z prawem (iustitias vestras iudicabo)

Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodęwyrządzoną przez wydanie orzeczenia sądowego niezgodnego z prawem(iustitias vestras iudicabo)

Stanisław Gurgulsędzia Sądu Apelacyjnego w Poznaniuw stanie spoczynku

Stosownie do brzmienia art. 77 ust. 1 Konstytucji RP:„każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka zostałamuwyrządzonaprzezniezgodnezprawemdziałanieorganuwładzypublicznej”.Konstytucyjnejwykładnipojęciawładzypublicznej dokonał Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniuorzeczeniaz4grudnia2001r.,SK18/00(OTK2001,Nr8,poz. 256), wyjaśniając tam co następuje: „Pojęcie »władzypublicznej«wrozumieniuart.77ust.1Konstytucjiobejmujewszystkiewładzewsensiekonstytucyjnym–ustawodawczą,wykonawczą i sądowniczą. Należy podkreślić, że pojęciaorganupaństwaorazorganuwładzypublicznejniesątożsame.W pojęciu »władzy publicznej«mieszczą się bowiem takżeinne instytucje niż państwowe lub samorządowe, o ilewykonują funkcjewładzy publicznejwwyniku powierzeniaczy przekazania im tych funkcji przez organ władzypaństwowej lub samorządowej. Wykonywanie władzypublicznej dotyczy wszelkich form działalności państwa,samorządu terytorialnego i innych instytucji publicznych,które obejmują bardzo zróżnicowane formy aktywności.Wykonywanie takich funkcji łączy się z reguły, chociaż niezawsze, z możliwością władczego kształtowania sytuacjijednostki. Dotyczy to obszaru, na którym może dojść donaruszenia praw i wolności jednostki ze strony »władzypublicznej«”. W tym samym orzeczeniu Trybunał wyjaśnił

ponadto,że:„a)każdy,komuzostaławyrządzonaszkodaprzezniezgodnezprawemdziałaniewładzypublicznejmaprawodowynagrodzenia szkody niezależnie od winy funkcjonariuszaorganu tejwładzy, b) użytewKonstytucji pojęcie»szkody«powinnobyćrozumianewsposóbprzyjętynagruncieprawacywilnego, jako tej gałęzi prawa, w której usytuowanesą przepisy konkretyzujące mechanizm funkcjonowaniaodpowiedzialności odszkodowawczej... Zakres kompensacji,a zwłaszcza elementy szkody podlegające wynagrodzeniupowinny być ustalane na podstawie odpowiednich regulacjikodeksucywilnego,zwłaszczaart.361§1i2”.

Uzupełniając przytoczone wypowiedzi należy tu jeszczewyjaśnić,żea)wkonstytucyjnympojęciu„działania”organuwładzypublicznejmieszcząsięnietylkozachowaniaczynnetego organu, np. wydanie orzeczenia lub zarządzenia, lecztakże zaniechanie (w tym zaniechanie legislacyjne), jeśliporządek prawny nakłada na władzę publiczną obowiązekdziałania, b) surowa odpowiedzialność odszkodowawczaprzewidzianawprzepisachart.77ust.1Konstytucjiorazart.417–421kcwiążesięwyłączniezdziałaniamiizaniechaniamize sfery władczej (imperium), nie obejmuje natomiastzachowań niewładczych (dominialnych). W drugiej sferze(dominium) odpowiedzialność Skarbu Państwa, jednostek

I. Wprowadzenie (uwagi ogólne)

A. Konstytucja jako źródło odpowiedzialności Skarbu Państwa


Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodęwyrządzoną przez wydanie orzeczenia sądowego niezgodnego z prawem (iustitias vestras iudicabo)

samorządu terytorialnego oraz tych osób prawnych, które zmocy prawa wykonują władzę publiczną, podlega ogólnymregułomdeliktowejodpowiedzialnościodszkodowawczej,cojest wyrazem przekonania o potrzebie równego traktowaniapodmiotów występujących w stosunkach cywilnoprawnych,pozbawionychelementuwładczegopodporządkowania(codotegozob.wszczególnościM.Safjan[w:]Odpowiedzialnośćodszkodowawcza władzy publicznej po 1 września 2004r., Warszawa 2004, s. 31), c) przez „działanie organuwładzy publicznej” należy rozumieć zachowanie się osóbwystępującychwimieniu lubnarzecz tychorganów,awięc

wszystkich,którychzachowaniasąprzypisywane–wramachobowiązującego porządku prawnego – władzy publicznej,d) oparcie odpowiedzialności Skarbu Państwa, jednosteksamorząduterytorialnegoorazosóbprawnychwskazanychwtreściart.417§1kcnakryteriumbezprawności(niezgodnościz prawem) zdarzenia wyrządzającego szkodę i wiążące sięz tym odejście od ogólnej zasady winy odpowiada w pełnizałożeniom systemowym Unii Europejskiej, zrealizowanymwTraktacieoustanowieniuWspólnotyEuropejskiej (TWE),gdziewramach takiegowłaśniemodeluUniaodpowiadazaszkodywyrządzoneprzezinstytucjeunijne.

B. Ustawowe przesłanki odpowiedzialności Skarbu Państwa

ObecniepodstawęprawnąodpowiedzialnościSkarbuPaństwazaszkodęmajątkowąwyrządzonąprzezniezgodnezprawemdziałanie lub zaniechanie organów władzy sądowniczej(będącejelementemwładzypublicznejwogólności),stanowią– oprócz art. 77Konstytucji oraz art. 417 i art. 4171 kc (wbrzmieniuobo¬wiązującymod1września2004r.,zmienionymcodo§2art.4171od25września2010r.)–przepisyustawyzdnia17czerwca2004r.oskardzenanaruszenieprawastronydo rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczymprowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora ipostępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U.Nr179,poz.1843zezm.).

Przepis art. 417 § 1 kcwnowymbrzmieniu urzeczywistnianormęart.77ust.1Konstytucji,któraodrywaodpowiedzialnośćPaństwazaszkodywyrządzoneprzezjegofunkcjonariuszówodwiny (odejście od tej zasady odpowiedzialności Państwarealizuje również rekomendację nr R/84/15 w sprawieodpowiedzialnościwładzypublicznej,przyjętąprzezKomitetMinistrów Rady Europy w dniu 18 września 1984 r.).RezygnacjazwinyjakopodstawyodpowiedzialnościPaństwastała się przyczyną przyjęcia w przepisie art. 4171 § 2 kczasady,żePaństwoodpowiadazaszkodypowstałewwynikuwydaniaprawomocnegoorzeczeniawtedy,gdyniezgodnośćzprawemtegoorzeczeniazostałastwierdzona„wewłaściwympostępowaniu”. Postępowanie to regulują przepisy art. 4241i nast. kpc, które do polskiego porządku prawnego zostaływprowadzonezdniem6lutego2005r.(zob.ustawazdnia22grudnia2004r.,ogłoszonawDz.U.z2005r.Nr13,poz.98),wobecnymzaśbrzmieniu,ustalonymustawązdnia22lipca2010 r., obowiązują od 25września 2010 r. (Dz.U.Nr 155,poz.137).

Z przepisów art. 4171 § 2 kc oraz art. 4241 § 1 i art. 4244 kpc wynika, że szkoda musi pozostawać w związkuprzyczynowymzwydaniemprawomocnegoorzeczenia, jeśliponadto wzruszenie tego orzeczenia nie było i nie jest jużmożliwewdrodzezwyczajnychlubnadzwyczajnychśrodkówodwoławczych oraz specjalnych środków funkcjonującychw procesie i w innych postępowaniach sądowych (np.postępowanieozmianępostanowieniaostwierdzeniunabyciaspadku; art. 679 § 1–4 kpc). Trzeba również pamiętać,

że „niezgodność z prawem” prawomocnego orzeczeniasądowego, rodząca odpowiedzialność odszkodowawcząPaństwazaszkodęwyrządzonątymorzeczeniem,musimiećcharakter kwalifikowany (elementarny, oczywisty), tylkobowiem w takim przypadku orzeczeniu można przypisaćcechębezprawności.Uzasadniającostatniątezę,wdoktryniei orzecznictwiepodniesionom.in., że a) ocenaniezgodnościorzeczenia z prawem zależy często od rezultatówwykładni,które mogą być różne, w szczególności przy stosowaniuwykładni funkcjonalnej (celowościowej), uwzględniającej–zeswejistoty–szerokikontekstaksjologiczny,społeczno-gospodarczyanawetpolityczny,b)koncepcja„jednejtrafnejdecyzji”nieznajdujewpraktycepotwierdzenia,należyzatemprzyjąć koncepcję decyzji rozstrzygających ex auctoritate,podejmowanych najczęściej przez sąd najwyższej instancji(codotegozob.wyrokSąduNajwyższegozdnia12września1991r.,IIIARN32/91,PrzeglądSądowy1994r.,nr3,s.76),c)sędziemupozostawionajest–niekiedywszerokimzakresie–dyskrecjonalnośćoraz swobodaocen,wynikająca z prawapozytywnego posługującego się klauzulami generalnymioraz tzw. pojęciami niedookreślonymi (szeroko o tym J.Gudowski [w:] Cywilnoprawna odpowiedzialność sędziego[z uwzględnieniem aspektów historycznych i prawno-porównawczych],KsięgapamiątkowaProfesoraMaksymilianaPazdana,Kraków2005,s.983–1003).

Uzupełniając przytoczone argumenty godzi się jeszczeprzypomnieć,żewedługfundamentalnejtezyjęzykoznawstwaogólnegokażdewyrażeniejęzykapotocznegootaczaswoistypółcieńsemantyczny(penumbrawterminologiiB.Russell’a),copowoduje,że takżewykładnia językowamożeprowadzićdoróżnegorozumieniatekstuprawnego.Wkonsekwencji,zaorzeczenie niezgodne z prawem – w rozumieniu przepisówart. 4171 § 2 kc oraz art. 4241 § 1 i 2 kpc – należy uznać„orzeczenie,którejestniewątpliwiesprzecznezzasadniczymiiniepodlegającymi różnejwykładniprzepisamiorazogólnieprzyjętymi standardami rozstrzygnięć (dyskrecjonalność),albo zostało wydane w wyniku rażąco błędnej wykładnilub niewłaściwego zastosowania prawa, nie wymagającegogłębszejanalizyprawniczej”(por.codotegoorzeczeniaSąduNajwyższego:z8marca2003r.,IPRN342/01,OSNP2004,nr6,poz.100iz26kwietnia2006r.,VCNP79/05,niepubl.).



Przegląd orzecznictwa sądów


Przemysław Skibor

WyrokNaczelnegoSąduAdministracyjnegozdnia8listopada2011r.(IIGSK1121/10).

Art.48ust.2pkt3ustawyzdnia7maja2009r.obiegłychrewidentachiichsamorządzie,podmiotachuprawnionychdobadaniasprawozdańfinansowychorazonadzorzepublicznym(Dz.U.Nr77,poz.649,zpóźn.zm.)niestanowisamodzielnejpodstawy materialnoprawnej do uzyskania licencji syndykaw zakresie zwolnienia biegłego rewidenta od koniecznościzłożenia z pozytywnymwynikiem egzaminu przedKomisjąEgzaminacyjnąpowołanąprzezMinistraSprawiedliwości. Wątpliwości, czy biegły rewident może uzyskać licencjęsyndyka bez wymogu złożenia, z wynikiem pozytywnym,egzaminu dla osób ubiegających się o licencję syndyka,wprowadził art. 48 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 7maja 2009r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotachuprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz onadzorzepublicznym(Dz.U.Nr77,poz.649,zpóźn.zm.).

Zgodniezewskazanymprzepisem,przedmiotemdziałalnościpodmiotuuprawnionegodobadaniasprawozdańfinansowych,oprócz wykonywania czynności rewizji finansowej, możebyć także prowadzenie postępowania upadłościowego lublikwidacyjnego. W omawianym orzeczeniu NSA wskazałjednak,iżztreścipowyższegoprzepisuniemożnawyprowadzićwniosku,żebiegłyrewidentniepodlegawymogom,októrychmowawustawiezdnia15czerwca2007r.olicencjisyndyka(Dz.U.Nr123,poz.850,zpóźn.zm.)ijestwzwiązkuztymzwolniony z wymogu poddania się egzaminowi, o którymmowawart.3ust.1pkt8ustawyolicencjisyndyka.Tobowiemustawaolicencjisyndykaregulujewsposóbkompletny,pełnyi wyczerpujący, wymogi uzyskania licencji syndyka i nieprzewidujewyjątkówodobowiązkupoddaniasięstosownemuegzaminowi.

Wewskazanymokresieorzeczeńdotyczącychtematykiprawaupadłościowego nie wydawał Trybunał Konstytucyjny, brakbyłorównieżistotnychorzeczeńSąduNajwyższego.

I. Przegląd za okres 1 listopada 2011 r. – 31 stycznia 2012 r

Uzyskiwanie licencji syndyka przez biegłego rewidenta bez złożenia egzaminu dla osób ubiegających się o licencję syndyka

Zuwaginaliczbęorzeczeńsądowychzapadłychwinteresującejnastematyce,wokresie1listopada2011r.–31stycznia2012r., przegląd orzecznictwa w obecnym numerze kwartalnika

został wzbogacony o wybrane, najważniejsze orzeczeniasądowezapadłewokresie1stycznia2011r.–31lipca2011r.

Naczelny Sąd Administracyjny



WyrokTrybunałuKonstytucyjnegozdnia5maja2011r.(sygn.aktP110/08).Art. 164 ust. 4 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawoupadłościowe i naprawcze,w zakresie,w jakimprzewiduje,żezarządcatraciprawodowynagrodzeniaizwrotuwydatków,jeżeliniezażądaichprzedupływemterminówdowniesieniazarzutównaukład,jestzgodnyzart.2iart.64ust.1KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiejorazniejestniezgodnyzart.1pkt2orazart.4pkt1EuropejskiejKartySpołecznej,sporządzonejwTuryniednia18października1961r.Omawianeorzeczenie,mimo iż dotyczywynagrodzenia zarządcyustanowionegowpostępowaniuupadłościowymzmożliwościązawarciaukładu,marównieżznaczeniedlasytuacjiprawnejnadzorcysądowegoisyndyka.Trybunał Konstytucyjny podkreślił, iż wskazany w art.164 ust. 4 PUiN termin do złożenia wniosku o przyznaniewynagrodzenia ma charakter ustawowy, bezwzględnieobowiązujący,materialnoprawny,prekluzyjnyiokreślamomentkońcowy realizacji prawa podmiotowego przysługującego

zarządcyjużodchwilijegopowołania.Ograniczenie,poprzezwprowadzenie terminu o wskazanym charakterze, prawazarządcydowynagrodzenia(awięcograniczeniejegoprawamajątkowego),Trybunałuznałjednakzauzasadnionepotrzebąochronywtokupostępowaniaupadłościowegowieluinteresówiprawmajątkowych(uczestnikówtegopostępowania),którewinnybyćzrównoważone.TrybunałKonstytucyjnywskazał,iżrównowagatajestwpostępowaniuupadłościowymzachowana.Zarządcyprzysługujebowiemwstosunkudomasyupadłościprawo majątkowe do wynagrodzenia nierzadko znacznychrozmiarów,zaśustalenietegoprawaprzezsądzależyjedynieodterminowegozgłoszeniawnioskuprzezzainteresowanego.Dozarządcyzaś(awięcrównieżnadzorcysądowegoisyndyka),jako do profesjonalisty należy stosować podwyższonestandardystaranności.

Treśćwyrokuwrazzuzasadnieniemzostałazamieszczonawnumerze5(6)wrzesień2011r.kwartalnikaFENIX.

II. Przegląd za okres 1 stycznia 2011 r. – 31 lipca 2011 r.

Utrata przez zarządcę prawa do wynagrodzenia i zwrotu wydatków

Trybunał Konstytucyjny

Zwrot kaucji gwarancyjnej w związku z upadłością wykonawcy

SĄD NAJWYŻSZY

WyrokSąduNajwyższegozdnia19stycznia2010r.(sygn.aktVCSK202/10)Przy zawieraniu umów o roboty budowlane zwyczajnąpraktykąjestudzielenieinwestorowiprzezwykonawcęrękojmiza wady. Powszechną praktyką jest również zatrzymywanieprzez inwestora części wynagrodzenia wykonawcy tytułemzabezpieczenia usunięcia ewentualnych wad w ramachudzielonej rękojmi (tzw. „kaucja gwarancyjna”). Ponieważjednak w umowach o roboty budowlane rękojmia za wadyudzielana jest na bardzo długie okresy, pojawia się problemlikwidacji, w ewentualnym postępowaniu upadłościowymwykonawcy, składnika majątku w postaci wierzytelności ozwrot„kaucjigwarancyjnej”(postępowanieupadłościowetrwabowiemzregułykrócejniżokresnajakiupadływykonawcaudzieliłrękojmiiniejestmożliweoczekiwanieprzezsyndyka

nazwrotkaucjiwzwiązkuzupływemokresurękojmi).

WomawianymorzeczeniuSądNajwyższywskazał,iżsyndykniemożeżądaćzwrotu„kaucjigwarancyjnej”.Pomimobowiemogłoszeniaupadłości,uprawnieniainwestoraztytułurękojminie wygasają. Jedyną drogą do likwidacji takiego składnikamajątkuupadłegojestsprzedażprzezsyndykawierzytelnościupadłego z tytułu zwrotu „kaucji gwarancyjnej”, przy czymSąd Najwyższy wskazał, iż taką wierzytelność można zbyćnawetwprzypadkuwprowadzonegowumowieprzezstronyzakazujejzbycia.Decydującyjesttubowiemcelpostępowaniaupadłościowego,którymjestzaspokojenieroszczeńwierzycieliw jak najwyższym stopniu, z którym w przedmiotowymprzypadkupozostająwsprzecznościpostanowieniaumowy.



Słowo od Dziekana

SzanowniczytelnicyFENIXPL,

Komentując kolejny kwartał działalności Krajowej IzbySyndyków,chciałbymrozpocząćodprzedstawieniaprzebieguwarsztatówAkademii Krajowej Izby Syndyków, jakie miałymiejscewdrugiejpołowiegrudnia2011r.WarsztatyorganizowałPrezes Okręgowej Izby SyndykówwWarszawie –WojciechMakuć, któremu gratuluję ich organizacji oraz jednocześnieniedawnozdobytychuprawnieńbiegłegosądowego.WarsztatyteprzebiegaływdwóchodsłonachibyłyprowadzoneprzezSędziówSąduRejonowegodlam.st.Warszawa–XWydziałdlasprawupadłościowychinaprawczych–SędziegoPrzewodniczącegoMarcina Krawczyka, Z-ce Przewodniczącego CezaregoZalewskiegoorazSSRArkadiuszaZagrobelnego.Warsztatowycharakterpodkreślałainteraktywnaforma,poruszanebyły,wformie wymiany poglądów, przygotowane wcześniej pytaniaproblemoweorazzadawaneprzezuczestnikówpodczastrwaniawarsztatów. Oczywiście tematyka warsztatów dotyczyłaszeroko pojętego postępowania upadłościowego i spraw znim związanych. Ogółem w obuWarsztatach wzięło udziałponad40syndykówiprzyznaćnależy,żebyłtoudziałwpełniinteraktywny,couznaćnależyzaosiągnięcieceluwarsztatów,gdyżzamiaremAkademiibyłowytworzeniedialogupomiędzyprowadzącymiiuczestnikami,którzyniejednokrotniewyrażalipoglądy odmienne od wydawałoby się stereotypowych i odziwo poglądy te znajdowały uznanie wśród prowadzącychwarsztaty.Prowadzącydzielili się teżswoimispostrzeżeniamidotyczącymiwarsztatupracy syndyków, ale samipytali teżoocenęwarsztatupracySędziów-komisarzy. Wymienionychwtych kwestiach poglądównie zdradzę, zapraszając na kolejnewarsztatyorganizowaneprzezAkademię.

Bezpośredniopowarsztatachodbyłasięuroczystakolacjadlaczłonków Krajowej Izby Syndyków, która miała charakterkolacjiwigilijnej.Sympatycznaatmosferapozwoliłaochłonąćzpodbarwionychemocjamidyskusjiwarsztatowychi,jużwgroniesamychsyndyków,pozwoliłanacelebracjęnadchodzącychświąt.Jako„łącznik”tydzieńwcześniejprzeprowadzonegospotkania,organizowanegoprzezOkręgowąIzbęSyndykówwKrakowie,przekazałem relację ze spotkania „Upadłości po góralsku”,któreodbyłosięwZakopanemijakzwykleperfekcyjniezostałozorganizowane przez Prezesa Okręgowej Izby Syndyków wKrakowie–MariuszaNiziołka.DeszczowapogodaniesprzyjałafrekwencjisyndykówwZakopanem,aleświątecznaatmosferawytworzonaprzezorganizatorazrekompensowaładługąpodróżdoizZakopanego.TużprzedWarsztatamiwGazeciePrawnejukazałsięartykułosyndykach,codoktóregoIzbanawiązałapolemikę.Artykuł polemiczny Izby został opublikowany jużw nowym roku a Izba wyraziła chęć współpracy w zakresiekomentowaniasprawzwiązanychztematykąupadłościową.

No właśnie, przyszedł nowy rok i nowe pomysły. MinisterJarosławGowinrozpocząłpracedotyczącederegulacjizawodów,wśródktórychznalazłsięzawódsyndyka(awięcjednakjesteśmy

zawodem) oraz podjął kwestięreorganizacjiterytorialnejsądów.Ponieważ iw jednej iwdrugiejkwestii,KrajowaIzbaSyndykówchciałby się wypowiedziećzgłosiliśmygotowośćwspółpracy.Wypowiedzieliśmy się jednakw kwestii reorganizacji Sądów.Nasze stanowisko opiera się napoglądziedotyczącymstworzeniasilnych ośrodków orzeczniczychw dużych miastach i przeniesienie właściwości SądówUpadłościowych, wraz z najbardziej doświadczoną kadrąorzeczniczą zSądówRejonowych,doSądówOkręgowych, atozuwaginawagęspraw,ichzłożoność,rozmiarmajątkowy,specyficzną dwuinstancyjność towarzyszącą procedurzeupadłościowej oraz z uwagi na konieczność zapewnieniastabilizacji w sądach upadłościowych kadry orzekającej.Mamy nadziej, że nasze stanowisko znajdzie przynajmniejzainteresowanieministerstwa,choćliczymynacoświęcej.Pod koniec stycznia, w ślad za doświadczeniami Akademii„warszawskiej” Okręgowa Izba Syndyków w Krakowie iniezmordowanyjejprezesiProdziekanKISMariuszNiziołekzorganizował podobne interaktywne warsztaty. Niestety, zuwagi na obowiązki służbowe, niemogłemwziąć udziału wtymwydarzeniu, jednakżewiem, że przebiegało ono zgodniez założeniami i oczekiwaniami organizatora. WwarsztatachwzięliudziałSSRAnetaStożekiSSRGrzegorzDyrga,którzyomawiali praktyczne aspekty sporządzania planów podziałuorazprewencyjnieprzedstawilikwestiewymagająceusprawnieńpracysyndyków.DoradcapodatkowyRobertOliwaprzedstawiłpogląddotyczący„problematykiulginazłedługi”.Przyokazjispotkaniajednazfirminwestycyjnychprzedstawiłasyndykom,jużjakoprzedsiębiorcom,propozycjepolisinwestycyjnych.Niedługoprzedwydaniemniniejszegonumeru(2-4marca)miałasięodbyćAkademiaSyndykówwKowarach,organizowanaprzezPrezesWrocławskiejIzby,ProdziekanMałgorzatęAnisimowicz.Plan Akademii zapowiadał się fantastycznie, jednakże abyAkademia mogła zostać zorganizowana potrzebowaliśmyminimum25uczestników.MimowysiłkówMałgosiiwsparciajejzapleczemIzby,nieudałosięzebraćtyluchętnychizmuszenibyliśmy odwołać to wydarzenie. Zastanawiam się jaki byłpowód tej sytuacji i doszedłem downiosku że ruszyliśmy zwysokiego”C”,gdyżzorganizowaliśmyprzezpełnedwa lataistnieniajuż7Akademiiichybamusimypoczućlekkigłódabydopisała frekwencja na następnych. Chyba jesteśmy obecnienajintensywniej szkolącym się zawodem prawniczym i to wgruncie rzeczy,mimo pierwszej drobnej porażki, nastraja nasnadaloptymistycznieiniechtaknadalwIzbiepozostanie.ZpozdrowieniamiJerzySławek

SłowaodDziekana


Fenix PL poleca:

Gorączka. W świecie poszukiwaczy skarbówTomek Michniewicz

Wydawnictwo Otwarte, Kraków 2011, ISBN 978-83-7515-174-9

Tomek Michniewicz - dzennikarz, fotograf i zapalonybackpacker. Publikował w „Polityce“, „Rzeczpospolitej“,„Podróżach“ i „Playboyu“; prowadził audycje w PolskimRadiu; redaktor naczelny portalu koniecswiata.net.Laureat wielu nagród podróżniczych i autor bestsellera„Samsara.Nadrogach,którychniema“.JakojedynyPolakzostał wpuszczony na pokład statku największej firmyposzukującejskarbównaświecie-MelFisher’sTreasures.TropiłprzemytnikówdziełsztukiwKambodży,widziałjakzawodowi szulerzy oszukują kasyna w Las Vegas, dostałsiędozamkniętegoobozupartyzantkimaoistówwNepaluispędziłcałydzieńbezochronywwięzieniuozasotrzonymrygorzewSanQuentinwKaliforni.

Jaksamtytułwskazuje,książkaopisujeświatposzukiwaczyskarbów - ludzi ekscentrycznych, niebezpiecznych izaślepionychrządząbogactwa.Cozaskakujące,autorukazałw niej niezwykle szerokie spektrum pojęcia „skarby i ichposzukiwacze“.Sątonietylkonurkowie,przeszukującywrakistatków,czyposzukiwaczeprzygódwstyluIndianyJones’a,chociaż takich też tu nie brakuje.Wszyscy przedstawienisą jednak w ponurym, realnym świetle, które całkowiciepozbawiaichromanyzmuibajkowegocharakteru.Autornieboi się pokazać, że poszukiwania skarbów to biznes.Wartwielemilionów,balansującynagranicyprawaietyki,biznesludzi,wktórymkażdytegranicewielokrotnieprzekracza.

Tomek Michniewicz zabiera nas w fascynującą podróżpo karaibskich wyspach, pustyniach Nowego Meksyku,afrykańskich sawannach i morskich głębinach. Już jakosamreportażzpodróżypomiejscach,wktórychautorbyłpodczaszbieraniamateriału,książkabyłabyświetna.Jednakreportażemnie jest.Nie tylko. Jestportretem ludzi,którzydla zysku są w stanie zrobić wszystko - stracić dorobekżycia, spędzićwiele latwkomunistycznymwięzieniu, czynawetpoświęcićżycie-swojelubinnych.

Pomijając fascynujące przygody, których autor lub jegorozmówcy doświadczyli na własnej skórze, książka pełnajestwstawekukazującychtłohistoryczneopisanychzdarzeń.Nie są to jednak zwykle spotykane nudne zlepki faktów,ale niezwykle szczegółowe, poparte źródłami, a przede

wszsytkim fascynujące, opowiadania. Ponadto zdjęcia,których w książce nie brakuje, wydrukowane w świetnejjakości sprawiają, że przerwanie czytania jest jeszczetrudniejsze.Nie często zdarza się, że autor i bohaterowie książki sąw stanie zarazić czytelnika tym co czują, jednak w tymprzypadku,chybakażdyczytelnikczujetutułową„gorączkęzłota“.

JanSzczygielski

TERMINARZNAJBLIŻSZYCHIMPREZ

31.03.2012 WarsztatySzczecin

14.04.2012 AkademiaSyndykówWarszawa

12.05.2012 AkademiaSyndykówWarszawa

19.05.2012 WarsztatyWrocław

24-26.05.2012 KonferencjaINSOLEUROPE Poznań

14.06.2012 WarsztatyWarszawa

12.05.2012 Zjazdyregionalne19.05.2012

24.05.2012 KrajowyZjazdDelegatówIzbyPoznań

Fenix nr 1(8)

Documents

Transcript of Fenix nr 1(8)