F # dostojewski i ojcobójstwo (1928) # spl

8/16/2019 F # dostojewski i ojcobójstwo (1928) # spl

1/15

DOSTOJEWSKI I OJCOBÓJSTWO

(1928 [1927])


2/15

W bogatej osobowo!" Dostojews#"ego $o%&a b' w'%&"* !+te' ,asa-'./"sa+0 &eot'#0 et'# " g+es+&"# Ja# s"3 o-&a4e5* w tej /+'/aw"aj6!ejo +awt gow' %&oo-&o!"

aj$&"ej w6t/4"wo!" b-+" /"sa+ : $"ejs!e Dostojews#"ego jest t% +aS;a#es/eaeajatw"ej b'ob' +aata#owa* w Dostojews#"$ et'#a Je4" !;!e$' go

!e&"* ja#o !+ow"e#a $oa4&ego0 /o-aj6! +asa-&"e&"e0 "% &ajw'%s+' /o+"o$$oa4&o!" os"6ga t'4#o te&0 #to -o/!" s"3 &ajw"3#s+ego g+e!;0 ww!+asatwo /o#o&a* w6t/4"wo!" ?oa4&' jest ta#" !+ow"e#0 #to eagje j% &asa$6 /o#s3 wew&3t+&60 &"e 4egaj6! jej Kto &a +$"a&3 g+es+'0 /o !+'$w a#!"e s#!;' w'swa w'so#"e w'$aga&"a et'!+&e0 te& &aa%a s"3 &a +a=+t atw"a&"a sob"e %'!"a C+ow"e# ta#" &"e +e!+'w"st&"a "stot&ego /ost=4at $oa4&o!" : w'+e!+e&"a : a4bow"e$ $oa4&e /owa-+e&"e s"3 4e%'w /a#t'!+&'$ "&tees"e 4-+#o!" C+ow"e# ta#" /+'/o$"&a baba+'>!3+ e/o#" W3-w#" @-w0 g-' 4-+"e &aj/"ew $o-owa4"0 /ote$ !+'&"4"+a to /o#t3 : /o#ta b'a w t'$ w'/a-# /o /ost te!;&"#6 $o%4"=w"aj6!6 $o-estwa Aw&"e% Iwa& o5&' &"e +a!;ow'wa s"3 "&a!+ej ta

,o$a /oje-&a&"a s"3 + $oa4&o!"6 to !e!;a s/e!',"!+&"e os'js#a Ta#%eostate!+&' w'&"# wa4# $oa4&'!; Dostojews#"ego &"e /+e-staw"a s"3 +b't!;wa4eb&"e o gwatow&'!; wa4#a!; $aj6!'!; &a !e4 /ogo-+e&"e "&-'w"=-a4&'!; w'$ogw /o/3-ow'!; + w'$oga$" og4&o4-+#"$" Dostojews#"!o,&6 s"30 /o--aj6! s"3 wa-+' w"e!#"ej " -!;owej0 w boja5&" /+e- !ae$" !;+e!"ja>s#"$ Bog"e$0 g+3+&6! w !"as&'$ &a!jo&a4"+$"e os'js#"$0a +ate$ #o>!+6! ta$0 g-+"e $'s' &"e ta# w"e4#"e -ota' /+' +&a!+&"e$&"ejs+'$ &a#a-+"e w's"# Oto sabe $"ejs!e tej w"e4#"ej osobowo!"Dostojews#" &"e sta s"3 &a!+'!"e4e$ " w'+wo4"!"e4e$ 4-+#o!"0 -o6!+' -o

jej st%w w"3+"e&&'!; !'w"4"+owa&a 4-+#o* &"ew"e4e $ /o- t'$ w+g43-e$ +aw-+"3!+a aw-o/o-ob&"e $o%&a b' /o#a+a*0 %e #43s#a ta b'a $s6-+o&a +a s/aw6 &ew"!'0 &a #t6 !"e/"a S6-+6! /o-g jego "&te4"ge&!j"0/o-g s"' jego $"o!" b4"5&"ego0 $o%&a b' +&a*0 %e /"sa&' b' $ "&&' 4os

: 4os a/ostoaost+ega&"e Dostojews#"ego ja#o g+es+&"#a !+' +bo-&"a+a to /o!e=-a w'woj6!a gwatow&' o/ : o/0 #t' &"e $s" b'* +a#o+e&"o&'w ,"4"stes#"ej o!e&"e /+est3/!' "ebawe$ w"a-o$"$' sob"e /aw-+"w'$ot'w. je4" !;o-+" o /+est3/!30 "stot&e s6 -w"e !e!;'. be+ga&"!+&e sa$o=4bstwo oa+ s"4&a te&-e&!ja -est#t'w&a Ob"e sta&ow"6 /+esa o#a+'=


3/15

232 Sztuki plastyczne i literatura

wa&ego &a +ew&6t+ ba# $"o!"0 ba# wa4o'+a!j" a,e#towej ob"e#tw(4-+#"!;) W w'/a-# Dostojews#"ego &at'!;$"ast /+'/o$"&a$' sob"eo tej o/o+'!j"0 o jego /ot+eb"e $"o!"0 o jego &"es'!;a&ej +-o4&o!" -o $"o=wa&"a0 /+ejaw"aj6!ej s"3 w3!+ w ,o$"e &a-$"e&ej -obo!"0 s/aw"aj6!ej0 %e#o!;a " /o$aga &awet wte-'0 g-' $"ab' /awo -o &"e&aw"!" " +e$st'0 &a/+'#a- w stos -o jego /"ews+ej %o&' " jej #o!;aa ?s"$' t +a-a*sob"e /'ta&"e0 s#6- w og4e b"e+e s"3 /o#sa0 b' +a4"!+'* Dostojews#"egow /o!+et +bo-&"a+' O-/ow"e-5. !;o-+" t o to0 ja# w'b"ea o& swj $ate"a4"tea!#"0 o /+e-staw"a&"e /+e+e> /+e-e ws+'st#"$ gwatow&'!;0 $o-e=!+'!;0 sa$o4b&'!; /osta!"0 !o ws#a+'waob' &a "st&"e&"e ta#"!; s#o&&o!"w -s+' sa$ego atoa -a4ej0 !;o-+" t o w'#o+'sta&"e se#sa4&e &"e4et&"ej-+"ew!+'&' (w'+&a&"e)


4/15

Dostojewski i ojcob(jstwo )*+2 -*+2./0 233

o+&a#a tego0 %e 0jaH &"e -ao s"3 -o/owa-+"* -o ta#"ej s'&te+'0 %e /o-ej$= j6! /b3 s'&te+'0 sta!"o sw6 je-&o4"to*

Co w !"s'$ se&s"e -owo-+" &ew"!' Dostojews#" sa$ +&a s"3 +ae/"4e/t'#a " +a ta#"ego te% !;o-+" w o!+a!; "&&'!; 4-+" : stao s"3 ta# +e

w+g43- &a ata#" +a!+'&aj6!e s"3 o- tat' w"a-o$o!" " s#!+w0 #o>!+6!es"3 /owa%&6 -e/esj6 Ca#"e$ /aw-o/o-ob&e0 %e ta ta# +wa&a Ge/"4e/sjaHb'a je-'&"e s'$/to$e$ jego &ew"!'0 #t6 &a4e%aob' +ate$ +&a* +a;"ste"oe/"4e/sj30 !+'4" +a !"3%#6 ;"ste"3 e&ej /ew&o!" &"e +-ob3-+"e$'+ -w!; w+g43-w. /o /"ews+e -4atego0 %e -a&e a&a$&et'!+&e &a te$at ta#+wa&ej Ge/"4e/sj"H Dostojews#"ego s6 &"e/e&e " &"ew"a'go-&e0 /o wte+a0 /o&"ewa% &"e jest w'ja&"o&e j3!"e sta&w /ato4og"!+&'!; +w"6+a&'!;+ ata#a$" e/"4e/to"-a4&'$"

Faj$"j$' s"3 +a+ -g6 #west"6 Fb3-&e b'ob' e,eowa&"e ttaj !aej/ato4og"" e/"4e/sj"0 &"e +&aj-+"e$' w t'$ bow"e$ &"! -e!'-j6!ego0$o%&a je-&a# /ow"e-+"e*. !"6g4e jes+!+e /ojaw"a s"3 ja#o je-&ost#a /o+o=&"e #4"&"!+&a w -aw&' morbus sacer, owa &"esa$ow"ta !;ooba +e sw'$"&"eob4"!+a4&'$"0 +-awaob' s"30 &"!+'$ &"e s/owo#owa&'$" ata#a$" s#=!+w0 +e +$"a&6 !;aa#te0 #t' staje s"3 -a%4"w' " ages'w&'0 + /ost3/=

j6!'$ +aa$'wa&"e$ s"3 ws+'st#"!; s/aw&o!" $'sow'!; 4e oba+ te&&a ws+'st#"!; sw'!; #a>!a!; o+$'wa s"3 w &"eo#e4o&o!" ta#"0 #te/ojaw"aj6 s"3 + !a6 bta4&o!"60 + /+'g'+a&"e$ j3+'#a " o--awa&"e$$o!+0 je4" w'st3/j6 !+3!"ej0 two+6 +aga%aj6!' %'!" status epilepticus/owa-+6!' -o /owa%&ego sa$os+#o-+e&"a0 $og6 s"3 je-&a# $"a#owa*0/+'j$j6! ,o$3 #t#"!; abse&!j"0 +w'#'!;0 s+'b#o $"jaj6!'!; sta&w+awotw gow'0 $og6 je +ast3/owa* &"e-go twaj6!e o#es'0 w #t'!;!;o' : ja# g-'b' /o- /a&owa&"e$ &"ew"a-o$o!" : !+'&" !o0 !o sa$wa%a +a -+"w&e S'$/to$' te0 waowa&e s#6-"&6- w &"e/oj3t' s/o=sb !+'sto so$at'!+&"e0 /"ews+e swe +a!+6t#" +aw-+"3!+a* $og6 w/'=wow" !+'sto /s'!;"!+&e$ (sta!;) !+' te% &a-a4 eagowa* &a /ob-+e&"a/s'!;"!+&e "e+a4e%&"e o- tego0 ja# !;aa#te'st'!+&e $o%e b'* ob&"%e&"es/aw&o!" "&te4e#ta4&ej w w"3#s+o!" w'/a-#w0 +&a$' /+'&aj$&"ej je1

den ta#" /+'/a-e#0 g-' !"e/"e&"e &"e b'o w sta&"e jej +ab+'* (e4$;o4t+)(I&&e /+'/a-#"0 o #t'!; tw"e-+o&o to sa$o0 a4bo &"e s6 &"ew6t/4"we0 a4bo/o-4egaj6 t'$ sa$'$ w6t/4"wo!"o$0 ja#"e stosj6 s"3 -o Dostojews#"e=go) Osob' -ot#&"3te e/"4e/sj6 $og6 ob"* wa%e&"e ot3/"e&"a0 /o4e-+e&"aw o+woj0 ja#o %e !"e/"e&"e to !+3sto towa+'s+' &ao!+&e$ +"-"o!e&" !+'&ajw"3#s+'$ -e,e#to$ $+gow'$0 o "4e &"e jest to w3!+ s#a-owa oba+!;oob' a4e ata#" te0 we ws+'st#"!; sw'!; o-$"a&a!;0 -ot'#aj6 te% "&&eosob' 4eg"t'$j6!e s"3 /e&'$ o+woje$ /s'!;"!+&'$ " a!+ej &a-$"e&60&aj!+3!"ej &"e-ostate!+&"e o/a&owa&6 a,e#t'w&o!"6 "! -+"w&ego0 %ew t'!; waa!; wa%a s"3 +a &"e$o%4"we t+'$a&"e je-&ost#" !;oobowejo#e4a&ej $"a&e$ Ge/"4e/sj"H To0 !o /ojaw"a s"3 w je-&oo-&o!" s'$/to=$w +ew&3t+&'!;0 -o$aga s"3 :ja# s"3 w'-aje : j3!"a ,!jo&a4&ego0ta# ja#b' $e!;a&"+$ &"e&o$a4&ego o-/owa-+e&"a /o/3-w /e,o$owa&'


5/15


b' oga&"!+&"e " +aa&ga%owa&' b' w !a#"e$ %&'!; waa!;0 +aw&ow w'/a-# +ab+e> !+'&&o!" $+g s/owo-owa&'!; /owa%&'$ s!;o=+e&"e$ t#aow'$ " to#s'!+&'$0 ja# " w w'/a-# &"e-ostate!+&ego o/a=&owa&"a e#o&o$"" /s'!;"!+&ej0 w w'/a-# #'+'sowego -+"aa&"a e&eg""/s'!;"!+&ej +e!+wa$'0 %e +a t6 -'!;oto$"6 #'je s"3 to%sa$o* 4e%6!ego /o-staw $e!;a&"+$ o-/owa-+a&"a /o/3-w "e $o%e to b'* -a4e#"e o-/o!esw /o/3-ow'!;0 #te w g&!"e +e!+' w'woa&e s6 /+'!+'&a$" to#=s'!+&'$" j% &aj-aw&"ejs" 4e#a+e o#e4a4" coitus $"a&e$ G$aej e/"4e/sj"H0a +ate$ w a#!"e se#sa4&'$ -ost+ega4" +ago-+e&"e " +aa-o/towa&"e e/"4e/=t'!+&ego o-/owa-+e&"a bo-5!w2

GAea#!ja e/"4e/t'!+&aH : ta#"$ $"a&e$ $o%&a b' o#e4"* to0 !o ws/4=&e : &"ew6t/4"w"e o--aje s"3 -o -'s/o+'!j" ta#%e &ew"!' &ata tej ostat&"ej/o4ega &a t'$0 %e $as' /ob-+e&"a0 + #t'$" &"e $o%&a sob"e /oa-+"* &a/as+!+'5&"e /s'!;"!+&ej0 o-/owa-+a&e s6 &a -o-+e so$at'!+&ej ta# e/"=4e/t'!+&' b'b' +ate$ s'$/to$e$ ;"ste""0 +ostab' /+e+ &"6 +aa-o/towa&'" +$o-',"#owa&'0 /o-ob&"e ja# /+e+ &o$a4&' /o!es se#sa4&' +ate$!a#"e$ ss+&e b'ob' o+%&"e&"e &a e/"4e/sj3 oga&"!+&6 " Ga,e#t'w&6Ha#t'!+&e +&a!+e&"e tego o+%&"e&"a /o4egaob' &a t'$. te&0 #to $a t3

/"ews+60 !"e/" &a s!;o+e&"e $+gowe te&0 #to $a t3 -g60 jest &eot'=#"e$ W /"ews+'$ w'/a-# %'!"e /s'!;"!+&e /o-4ega ob!e$ +ab+e&"+ +ew&6t+0 w -g"$ : +ab+e&"e sta&ow" ,o$3 w'a+ %'!"a /s'!;"!+=&ego

Jest !a#"e$ /aw-o/o-ob&e0 %e e/"4e/sja Dostojews#"ego to s!;o+e&"e-g"ego t'/ "e $o%&a tego -ow"e* w s/osb 'go'st'!+&'0 -o tego t+e=ba b' bow"e$ $! 4o#owa* w #o&te#!"e %'!"a /s'!;"!+&ego /"ews+' ata#" /5&"ejs+e wa;a&"a ata#w0 o t'$ +a w"e$' +b't $ao Sa$e o/"s' ata#wo &"!+'$ &"e $w"60 "&,o$a!je &a te$at stos ata#w -o /+e%'* s6 &"e=-ostate!+&e0 !+3sto s/+e!+&e ajba-+"ej /aw-o/o-ob&a w'-aje s"3 ;"/o=te+a0 %e ata#" s"3gaj6 -a4e#o wste!+0 -o o#es -+"e!">stwa Dostojews#"ego0%e +a+ e/e+e&towa&e b'' /+e+ ago-&"ejs+e s'$/to$' " %e -o/"eo /owst+6saj6!'$ /+e%'!"0 ja#"e stao s"3 jego -+"ae$ w os"e$&ast'$ o#

%'!"a0 /o +a$o-owa&" oj!a0 /+'ba' o&e ,o$3 ata#w e/"4e/t'!+&'!;P

Ba-+o b' &a$ o-/ow"a-ao0 g-'b' -ao s"3 /otw"e-+"*0 %e /o-!+as +esa&"a

2 Fob e-0 ll&emeines 4ber den #ysterisc#en n'all, 19M9 5esammelte Werke, t QII0 s2PN" &ast Studienaus&abe, t QI0 s 2MM " &ast -6&(lne uwa&i o ataku #isterycznym, /+eo%'AobetAes+#e0 w. e-0 7isteria i l8k )Dzie9a, t QII)0 -+ !'t0 s 17P " &ast : /+'/ t$] [+'/w'-]

P Fob 4/=?44e0 Dostojewskis 7eili&e Krank#eil, GW"sse& &- @ebe&H0 F"!; 192R0F 19=2M [Fob Dostojews#"0 Dostojewski, &esc#ildert on seiner $oc#ter, ?&!;e& 192M :/+'/ w'-] S+!+eg4&"e "&teesj6!a w'-aje s"3 "&,o$a!ja0 %e w -+"e!">stw"e /"sa+a staos"3

G!o stas+&ego0 !o &"e+a/o$&"a&ego " -3!+6!egoH0 !o0 -o !+ego $o%&a s/owa-+"* /"ews+eo+&a#" jego !;oob' (Swo"& w at'#4e o/b4"#owa&'$ &a a$a!; Gowoje W"e$"aH0 18810/o-aje wg !'tat +. 4/=?44e0 E!#ste"&0 Der unbekannte Dostojewski, -+ !'t0 s @Q) Oest

?"44e (+ob tego%0 ;ur "ebens&esc#ic#te Dostojewskis, w. ? Dostojews#"0 utobio&rap#isc#eSc#ri'ten, ?&!;e& 1921) /ow"a-a +a. GJe4" !;o-+" o !;oob3 "o-oa ?"!;ajow"!+a0 +&a$'


6/15

Dostojewski i ojcob(jstwo )*+2 -*+2./0

230 #te $aj6 o+ewa* &"ew'go-&e +w"6+#" /+'!+'&owe W'-aje s"3

je-&a#/ew&e0 %e /ob't &a S'be"" w/'&6 &a /owa%&e +$"a&' w sta&"e !;oob' Dostojews#"ego Fob

4/=?44e0 Dostojewskis 7eili&e Krank#eit, -+ !'t0 s 118LN Fob 4/=?44e0 E!#ste"&0 Der unbekannte Dostojewski, -+ !'t0 s @


7/15

23= Sztuki plastyczne i literatura

Oj!objstwo /o-g +&a&ego j3!"a to +bo-&"a gw&a0 to +bo-&"a/"ewot&a o-+aj 4-+#"ego " "&-'w"-$L Oj!objstwo to w #a%-'$ w'=/a-# gw&e 5-o /o!+!"a w"&' : &"e w"e$'0 !+' jest to 5-o je-'&ew ta#!"e ba-a> &"e -ao &a$ s"3 /o&a- ws+e4#6 w6t/4"wo* stw"e-+"*0!o sta&ow" 5-o /o!+!"a w"&' " /ot+eb' /o#t' -o to &"e $s" b'*

je-'&e S'ta!ja /s'!;o4og"!+&a jest w t'$ w'/a-# +aw"a0 w'$aga w'ja=&"e&"a Stos&e# !;o/!a -o oj!a &a+&a!+o&' jest : ja# tw"e-+"$' : a$=b"wa4e&!j6 o+a &"e&aw"!"60 +a s/aw6 #tej !;o/"e! !;!"ab' s&6* oj!a

ja#o 'wa4a0 eg4a&"e /ojaw"a s"3 ja#a -o+a !+o!" Oba te &astaw"e&"a/ojaw"aj6 s"3 w to%sa$"e&" s"3 + oj!e$. !;o/"e! !;!"ab' s"3 +&a4e5* &a

jego $"ejs!0 /o&"ewa% go /o-+"w"a0 !;!"ab' s"3 sta* ta#" ja# o&0 !;!"ab'go +aa+e$ +4"#w"-owa* Ca' te& /o!es &at'#a s"3 &a /owa%&6 /+es+#o-3W /ew&ej !;w"4" !;o/"e! +a!+'&a o+$"e*0 %e /ba s&"3!"a oj!a ja#o'wa4a #aa&a +osta&"e /+e+e> #asta!j6 a /o-staw"e 43# /+e- #asta=!j60 a +ate$ w "&tees"e +a!;owa&"a was&ej $3s#o!"0 !;o/"e! w'+e#a s"3%'!+e&"a0 b' /os"6* $at#3 " +ab"* oj!a O "4e %'!+e&"e to +a!;owje s"3 w&"ew"a-o$o!"0 sta&ow" /o-staw3 /o!+!"a w"&' W'-aje &a$ s"30 %e t'$sa$'$ o/"sa4"$' &o$a4&e /o!es'0 &o$a4&' 4os ta# +wa&ego #o$/4e#s

E-'/a0 /ow"&&"$' t je-&a# -o-a* wa%&e +/e&"e&"east3/&a #o$/4"#a!ja /ojaw" s"3 ww!+as0 g-' w !+'&&"# #o&st'=

tt'w&'0 #t' o#e4a$' $"a&e$ Gb"se#sa4&o!"H0 /ojaw" s"3 -+"e!#aw ba-+"ej #s+tatowa&ej ,o$"e ww!+as /o- go5b6 /o+baw"e&"a $3s#o=!" +a s/aw6 #asta!j" -oj-+"e -o +"&te&s',"#owa&"a s#o&&o!" -o &"#&"3!"atego w,o$"e !"e!+#" w #"e #ob"e!o!"0 -o +aj$owa&"a a!+ej /o+'!j"$at#" " -o /+ej$owa&"a jej o4" ja#o ob"e#t $"o!" oj!a to4" 43# /+e-#asta!j6 s/aw"a0 %e " to o+w"6+a&"e &"e jest $o%4"we Ao+$"e$'0 %e t+eba+aa#!e/towa* #asta!j3 w&"e% wte-'0 g-' !;!e s"3 b'* #o!;a&'$ /+e+ oj!a

ja#o #ob"eta +ate$ ob"e te /ob-#" : &"e&aw"* -o oj!a " $"o* -o oj!a: /o-4egaj6 w'/a!" "eja#a %&"!a /s'!;o4og"!+&a /o4egaab' t &a t'$0%e !;o/"e! w'+e#a s"3 &"e&aw"!" -o oj!a w w'&"# 43# /+e- &"ebe+/"e=!+e>stwe$ +ew&3t+&'$ (#asta!j") +a#o!;a&"e w oj! ta#towa&e jest je-&a#

ja#o wew&3t+&e &"ebe+/"e!+e>stwo /o/3-owe0 #te w g&!"e +e!+' +&oww'wo-+" s"3 + tego sa$ego &"ebe+/"e!+e>stwa +ew&3t+&egoT'$0 !o s/aw"a0 %e &"e&aw"* -o oj!a jest &"e -o +aa#!e/towa&"a0 jest

43# /+e- oj!e$ #asta!ja b-+" go+3 : +aw&o ja#o #aa0 ja# " ja#o!e&a $"o!" S/o- -w!; !+'&&"#w w'/"eaj6!'!; &"e&aw"* -o oj!a/"ews+' : be+/oe-&" 43# /+e- #aa&"e$ " #asta!j6: o#e4"* &a4e%'$"a&e$ G&o$a4&egoH0 w'-aje s"3 +a0 %e w+$o!&"e&"e /atoge&&e /ojaw"as"3 -o/"eo +a s/aw6 "&&ego !+'&&"#a0 43# /+e- &astaw"e&"e$ #ob"e!'$

= Fob e-0 $otem und $abu> ?ini&e !bereinstimmun&en im Seelenleben der Wilden und der @eurotiker, -+ !'t -5esammelte Werke, t I Studienaus&abe, t I0 s 287 " &ast $otem i tabu>Kilka z&odnoAci w yciu psyc#icznym dzikic# i neurotyk(w, -+ !'t0 w. e-0 Cisma spo9eczne)Dzie9a, t $0, -+ !'t0 s 2R1 " &ast : /+'/ t$]


8/15

Dostojewski i ojcob(jstwo )*+2-*+2./0

23.

D's/o+'!ja s"4&"e b"se#sa4&a staje s"3 t'$ sa$'$ je-&'$ + waw !+'!+'&&"#w "&te&s',"#j6!'!; s#o&&o* -o &ew"! D's/o+'!j3 ta#ow6 &a=4e%' + !a6 /ew&o!"6 /+'j6* w w'/a-# Dostojews#"ego /ojaw"a s"3 o&aw ,o$"e +-o4&ej -o %'!"a (;o$ose#sa4"+$ tajo&') w t'$0 ja#"e +&a!+e=

&"e $"a' -4a> $3s#"e /+'ja5&"e0 w osob4"we !+'$ stos -o 'wa4"0w w'bo&'$ +o+$"e&" s'ta!j"0 #te $o%&a w't$a!+'* je-'&"e &a/o-staw"e w'/atego ;o$ose#sa4"+$0 ja# tego -owo-+6 /+'#a-' + jego/ow"e!"

Ubo4ewa$0 %e te w'wo-' &a te$at $"o!" " &"e&aw"!" -o oj!a oa+"!; /+e$"a& -o#o&j6!'!; s"3 /o- w/'we$ +ago%e&"a #asta!j6 $og6 s"3 w'-awa* &"es$a!+&e " &"ew"a'go-&e !+'te4&"#ow" &"eobe+&a&e$+ /s'!;oa&a4"+60 &"e /ota,"3 je-&a# tego +$"e&"* Ja sa$ s/o-+"ewab'$s"30 %e to wa&"e #o$/4e#s #asta!j" &aa+" s"3 &a /ows+e!;&e o-+!e&"e?og3 t je-&a# +a/ew&"*0 %e -ow"a-!+e&"e /s'!;oa&a4"t'!+&e #a%e +&a*go +a ,a#t /o&a- ws+e4#6 w6t/4"wo* /ew&'0 #a%e w &"$ -ost+e! #4!+ -o#a%-ej &ew"!' a t3 o#o4"!+&o* $s"$' +ba-a* w&"e% ta# +wa&6 e/"=4e/sj3 &as+ego /"sa+a Ja#%e ob!e s6 &as+ej w"a-o$o!" s/aw' -o$"&j6!e

w &as+'$ &"ew"a-o$'$ %'!" /s'!;"!+&'$ To0 o !+'$ /ow"e-+"e4"$'ttaj0 &"e w'!+e/je jes+!+e /ob4e$at'#" #o&se#we&!j" w'/a!"a &"e&aw"!"-o oj!a w w'/a-# #o$/4e#s E-'/a ojaw"a s"3 t jes+!+e &ow' !+'&&"#: ,a#t0 %e to%sa$"e&"e s"3 + oj!e$ ostate!+&"e w'$s+a sob"e stae $"ejs!ew 0jaH Fostaje o&o /+'j3te -o 0jaH0 a #"e-' j% +&aj-+"e s"3 ta$0 o#a+jes"30 %e sta&ow" o&o s/e!',"!+&6 "&sta&!j3 w /ow&a&" + "&&6 te!"6 0 jaHI&sta&!j3 t3 o#e4a$' $"a&e$ G&a-=jaH0 /+'/"sj6! tej -+"e-+"!+!e w/'wo-+"!"e4s#"ego &ajwa%&"ejs+e ,!je

Je4" oj!"e! b' sow'0 gwatow&'0 o#t&'0 ww!+as G&a-=jaH /+ej$jeo- &"ego te !e!;'0 0jaH +a w e4a!j" -o G&a-=jaH w'#a+je s"3 &"eja#6 /a=s'w&o!"60 #t6 &a4e%aob' w'/+e* Ga-=jaH stao s"3 sa-'st'!+&e0 0jaHstaje s"3 $aso!;"st'!+&e0 to +&a!+' w g&!"e +e!+' staje s"3 /o #ob"e!e=$ b"e&e owstaje ww!+as w0 jaH /+e$o%&a /ot+eba #aa&"a :0 jaH &a/o' ja#o ta#"e /o--aje s"3 swe$ 4osow"0 &a /o' +a +&aj-je +as/o#oje&"ew /o&"ew"ea&" /+e+ G&a-=jaH (w"a-o$o* w"&') Ka%-a #aa jest w g&=!"e +e!+' a#te$ #asta!j"0 a ja#o ta#a sta&ow" s/e&"e&"e -aw&ego /as'w&ego&astaw"e&"a wobe! oj!a Bo ostate!+&"e 4os to w&"e% t'4#o /5&"ejs+a /o=

je#!ja /osta!" oj!aTo0 !o &o$a4&"e $a $"ejs!e w /o!es"e ,o$owa&"a s"3 s$"e&"a0 $s"

b'* /o-ob&e -o tego0 !o +ostao t /+e-staw"o&e ja#o &"e&o$a4&e Jes+!+e&"e -ao s"3 &a$ w't'!+'* ga&"!' /o$"3-+' je-&'$" " -g"$" Fawa%a=$'0 %e je4" !;o-+" o #s+tatowa&"e s"3 #o$/o&e&t' /as'w&ej0 &ajw"3#s+'-+"a /+'/"sje s"3 w'/atej #ob"e!o!" o+a t'$ ja#o !+'&&"# /+'/a-=#ow' -o&"ose /ow"&&o t b'* w&"e% to0 !+' w #a%-'$ w'/a-# b-+6!'43# oj!"e! jest s+!+eg4&"e bta4&' w&"e% w +e!+'w"sto!" Stw"e-+e&"eto obow"6+je w w'/a-# Dostojews#"ego0 ,a#t +a w'st3/j6!ego &"egow s+!+eg4&ej ,o$"e /o!+!"a w"&'0 $aso!;"st'!+&' st'4 %'!"a0 /+'/"s'wa=


9/15

2P8 Sztuki plastyczne iliteratura

4"b'$' w'j6t#owo s"4&ej #o$/o&e&!"e #ob"e!ej +ate$ w w'/a-# Dosto= jews#"ego ot+'$a4"b'$' &ast3/j6!6 ,o$3. b' o& !+ow"e#"e$ o w'b"t=&"e s"4&ej -'s/o+'!j" b"se#sa4&ej0 !+ow"e#"e$0 #t' bo&" s"3 +e s+!+eg4&6 "&te&s'w&o!"6 /+e- +a4e%&"e&"e$ o- s+!+eg4&"e sowego oj!a T3 !e!;3

b"se#sa4&o!" -o-a$' -o w!+e&"ej o+/o+&a&'!; s#a-ow'!; jego &at'Ta# w!+e&"e /ojaw"aj6!' s"3 s'$/to$ Gata#w $"e!"H $o%&a j6* ja#o-o/s+!+o&e /+e+ G&a-=jaH w ,o$"e #a' to%sa$"e&"e s"3 + /osta!"6 oj!aC;!"ae +ab"* oj!a0 b' sa$e$ +osta* oj!e$ Tea+ jeste oj!e$0 a4e $atw'$oj!e$ : +w'#' $e!;a&"+$ s'$/to$w ;"ste'!+&'!; D4a 0jaH s'$/to$$"e!" sta&ow" w'oba5&"owe +as/o#oje&"e $3s#"ego %'!+e&"a0 jest to +aa=+e$ +as/o#oje&"e $aso!;"st'!+&e Oba0 GjaH " G&a-=jaH0 &a-a4 o-g'waj6 o43oj!a Ta# w og4e e4a!ja /o$"3-+' osob6 " ob"e#te$ oj!a /+e#s+ta!"a s"3: +a!;owj6! sw6 te* : w e4a!j3 /o$"3-+' 0jaH " G&a-=jaH0 staa s"3 &ow6 "&s!e&"+a!j6 &a -g"ej s!e&"e Ta#"e "&,a&t'4&e ea#!je w'&"#aj6!e + #o$/4e#sE-'/a $og6 w'gas&6*0 je4" +e!+'w"sto* &"e -osta!+' "$ /o%'w#" 4e!;aa#te oj!a /o+osta&"e te& sa$0 &"e0 /ogos+' s"3 w $"a3 /'w !+as :a +ate$ &"e&aw"* -o oj!a +a!;owaa s"3 w&"e% w w'/a-# Dostojews#"ego0

+a!;owao s"3 jego %'!+e&"e $"e!" #"eowa&e /o- a-ese$ tego +ego oj!aJe4" +e!+'w"sto* s/e&"a ta#"e +owog"e %'!+e&"a0 s'ta!ja ob" s"3 go5&aOto bow"e$ ,a&ta+ja staa s"3 +e!+'w"sto!"60 ws+'st#"e eg' o-/a!"a -o=+&aj6 tea+ w+$o!&"e&"a ta#" /+'b"eaj6 w w'/a-# Dostojews#"ego !;a=a#te e/"4e/t'!+&'0 !"6g4e jes+!+e &"ew6t/4"w"e o+&a!+aj6 #a&e to%sa$"e&"es"3 + oj!e$0 staj6 s"3 je-&a# o#o/&e0 ta# ja# o#o/&a jest $"e* sa$ego oj!aTo0 ja#6: +was+!+a se#sa4&6 : te* jes+!+e /+'j3'0 w'$'#a s"3 -a4s+eja&a4"+"e

Je-&o w t'$ ws+'st#"$ jest osob4"we. w a+e ata# /+e%'wa&' jest$o$e&t &ajw'%s+ej bogo!"0 $o$e&t0 w #t'$ twa4e&"e $og' +&a4e5*+aw&o t'$, ja# " wo4&"e&"e /+e%'wa&e w !;w"4" ot+'$a&"a "&,o$a!j"o $"e!"0 /o !+'$ &at'!;$"ast /ojaw"a s"3 t'$ o#t&"ejs+a #aa Ta#6 se#we&!j3 t'$, " %aob'0 w"6te!+&ej a-o!" " %a40 o-ga-4"$' w&"e%w w'/a-# ba!" two+6!'!; ;o-3 /"ewot&6 : ba!"0 #t+' +ab"4" oj!a+&a4"$' w&"e%0 %e !+!"a te o-%'waj6 w ta#!"e !+t' tote$"!+&ej7Je4" /aw-6 jest0 %e Dostojews#"0 /+eb'waj6! &a S'be""0 &"e b' &3#a&'/+e+ ata#"0 to "&,o$a!ja ta /otw"e-+aab' je-'&"e te+30 "% b'' o&e ,o$6 #a' Je4" +osta #aa&' "&a!+ej0 &"e /ot+ebowa j% "!; to4" &"e s/osbtego -ow"e* Ko&"e!+&o* #aa&"a w e#o&o$"" /s'!;"!+&ej Dostojews#"e=go w'ja&"a a!+ej ,a#t0 %e /+e%' o& owe 4ata &3-+' " /o#o+e>0 &"e -aj6!s"3 +a$a* S#a+a&"e Dostojews#"ego ja#o /+est3/!' /o4"t'!+&ego b'o &"e=s/aw"e-4"we : o& sa$ $s"a +-awa* sob"e + tego s/aw30 a4e +aa#!e/to=wa t3 &"!+'$ &"e+as%o&6 #a3 w'$"e+o&6 $ /+e+ oj!+4#a !aa ja#o

7 Fob e-0 $otem und $abu> ?ini&e !bereinstimmun&en im Seelenleben der Wilden und der @eurotiker, -+ !'t -5esammelte Werke, t I Studienaus&abe, t I0 s R2R " &ast $otem i tabu> Kilka z&odnoAci w yciu psyc#icznym dzikic# i neurotyk(w, -+ !'t0 w. e-0 Cismaspo9eczne )Dzie9a, t IQ)0 -+ !'t0 s PN9 " &ast : /+'/ t$] [+'/ w'-]


10/15

Dostojewski i ojcob(jstwo )*+2 -*+2./0

23+

sbst'tt #a'0 &a ja#6 &a/aw-3 +as%' g+e!;e$ /+e!"w#o ea4&e$oj! ?"ast sa$e$ w'$"e+'* sob"e #a30 +aa#!e/towa #a3 w'$"e+o=&6 /+e+ sbst'tt oj!a Dost+ega$' t !+6st#3 /s'!;o4og"!+&ego +asa-=

&"e&"a #a' w'$"e+o&ej /+e+ s/oe!+e>stwo aw-6 jest0 %e -%e g/'/+est3/!w -o$agaj6 s"3 #a' I!; G&a-=jaH -o$aga s"3 tego0 os+!+3-+aj6!sob"e w's"# w'$"e+e&"a tej #a' sa$e$8

Kto +&a +aw"' /o!es /+e$"a&' +&a!+e> s'$/to$w ;"ste'!+&'!;0 te&w&"e% +o+$"e0 %e &"e /o-ej$je$' t /b' +g3b"e&"a se&s ata#w Do=stojews#"ego0 s"3gaj6! /o+a "!; /o!+6te#9 W'sta!+'0 %e $o%&a +ao%'*0 "%ba-+"ej /"ewot&' "!; se&s #'je s"3 +a ws+'st#"$" /5&"ejs+'$" &awastw"e=&"a$" " %e &"e 4eg o& +$"a&"e ?o%&a /ow"e-+"e*0 %e Dostojews#" &"g-' &"ewo4&" s"3 o- #a-6!ej s"3 &a s$"e&" b+e$"e&"e$ w"a-o$o!"0 "% +a$"e=+a +ab"* oj!a Vw"a-o$o* ta ob!"6%aa te% jego stos&e# -o -w!; "&&'!;-+"e-+"&0 w #t'!; !+'&&"#"e$ $"ao-aj&'$ jest stos&e# -o oj!a. stos&e#-o wa-+' /a>stwowej " -o w"a' w Boga Je4" !;o-+" o t3 -g6 -+"e-+"=&30 s#o>!+' &a !a#ow"t'$ /o-/o+6-#owa&" s"3 oj!+4#ow" !aow"0 #t'

w +e!+'w"sto!" #"e-' o-ega + &"$ #o$e-"3 eg+e#!j"0 ta# !+3sto /+e-=staw"a&6 $ /5&"ej /+e+ ata# W t'$ w'/a-# !+'&&"#"e$ -o$"&j6!'$staa s"3 /o#ta W -+"e-+"&"e e4"g"j&o!" -a&e $ b'o !"es+'* s"3 w"3#s+6 swobo-6 o-g &ajw'a5&"ej w"a'go-&'!; e4a!j" a% -o ostat&"ego t!;&"e=&"a $"a s"3 wa;a* /o$"3-+' w"a6 " ate"+$e$ W"e4#" "&te4e#t &"e /o+wa4a$ &"e -ost+ega* /ob4e$w "&te4e#ta4&'!;0 -o ja#"!; /owa-+" /ostawaw"a' owta+aj6! w w'$"a+e "&-'w"-a4&'$ /o!es o+woj ;"sto'!+&e=go0 Dostojews#" $"a &a-+"ej3 &a +&a4e+"e&"e w'j!"a " wo4&"e&"e s"3 o- w"&'w "-ea4e C;'stsa0 /bowa w"3! w'#o+'sta* sw6 !;oob3 ja#o e4e$e&to-g'wa&ej /+e+ s"eb"e o4" +baw"!"e4a To0 %e &"e -o #o>!a -ao $ s"3w te& s/osb o-+'s#a* wo4&o*0 to0 %e sta s"3 w te& s/osb ea#!jo&"st60w'&"#ao + ,a#t0 %e owa /ows+e!;&a w"&a s'&w 4-+#"!;0 &a #tej w+&os"s"3 !+!"e e4"g"j&e0 w w'/a-# Dostojews#"ego +'s#aa &"e+w'#6 s"30 &"e/o+wa4aj6! s"3 /o#o&a* &awet jego o+w"&"3tej "&te4"ge&!j" aa%a$' s"3 t&a +a+t0 %e +e+'g&owa4"$' + be+sto&&o!" " %e /o--aje$' /osta* Dosto=

jews#"ego s6-o$ wato!"j6!'$ +asa-&"o&'$ je-'&"e /+e+ sto&&"!+o*/ew&ego w"ato/og46- Ko&sewat'sta /+'st6/"b' -o sto&&"!twa W"e4#"e=

8 Fob s 217 " &ast &"&"ejs+ego to$ [+'/ w'-]9 Fob e-0 $otem und $abu> ?ini&e !bereinstimmun&en im Seelenleben der Wilden und der

@eurotiker, -+ !'t -5esammelte Werke, t I Studienaus&abe, t I0 s R2R " &ast $otem i tabu>Kilka z&odnoAci w yciu psyc#icznym dzikic# i neurotyk(w, -+ !'t0 w. e-0 Cisma spo9eczne)Dzie9a, t IQ)0 -+ !'t0 s PN9 " &ast : /+'/ t$] aj4e/s+6 "&,o$a!j3 &a te$atge&e+'" " +&a!+e&"a t'!; ata#w /o-aje sa$ Dostojews#"0 g-' "&,o$je swego /+'ja!"e4a Sta!;o,,a0"% -a%4"wo* " -e/esja0 /ojaw"aj6!e s"3 /o ata# e/"4e/t'!+&'$0 w'&"#aj6 + ,a#t0 "% o& sa$ jaw"s"3 sob"e ja#o /+est3/!a " &"e $o%e wo4&"* s"3 o- /o!+!"a0 %e !"6g&6 &a s"eb"e &"ew"a-o$6 w"&3 /o4egaj6!a &a /o/e&"e&" ja#"ego /+est3/stwa Fob 4/=?44e0 Dostojewskis 7eili&e

Krank#eit, -+ !'t0 s 1188 W s#aga!; t'!; /s'!;oa&a4"+a -ost+ega ja#6 !+3* o+/o+&a&"a G+e!+'w"sto!" /s'!;"!+&ejH0 /bj6! +$'sow"* w"a-o$o!" &"e+&a&6 w"&3


11/15

2E Sztuki plastyczne iliteratura

go Iw"+'toa " "&a!+ej os6-+"b' Dostojews#"ego Fa+t te& jest +asa-&"o=&' : $o%&a go +ago-+"* je-'&"e stw"e-+e&"e$0 %e /o-j3ta /+e+e> -e!'+jab'a +-ete$"&owa&a +a;a$owa&"e$ $'4ow'$0 ja#"e$ /o-4ega +a s/aw6 swej &ew"!'

"e jest b'&aj$&"ej /+'/a-#"e$0 %e t+' a!'-+"ea 4"teat' /ows+e!;=&ej ws+e!; !+asw : Kr(l ?dyp So,o#4esa0 7amlet S;a#es/eae


12/15

Dostojewski i ojcob(jstwo )*+2 -*+2./0 2*

e/"4e/t'#0 &eot'# w &"$ jest oj!obj!6 I oto w owej $ow"e w'gos+o&ej/+e- s6-e$ /ojaw"a s"3 s'&&e s+'-estwo + /s'!;o4og""0 o #tej s's+$'0%e jest #"je$ + -wo$a #o>!a$" To ws/a&"ae +awoa4owa&"e0 w'sta!+' bo=w"e$ je o-w!"*0 b' +&a4e5* &ajg3bs+' se&s j3!"a Dostojews#"ego "e t'4=

#o bow"e$ /s'!;o4og"a +asgje &a s+'-estwo : +asgje &a &"e ta#%e4e-+two s6-owe Bo /+e!"e% to0 #to -o/!" s"3 /ost3/#0 jest oboj3t&e :/s'!;o4og"" !;o-+" bow"e$ je-'&"e o to0 b' s"3 -ow"e-+"e*0 #to /ag&6 gow sw'$ !+!" " : g-' to s"3 j% stao : +&a to +a !+'& /o%6-a&' F tegow+g43- ws+'s!' ba!"a /o+a #o&tastow6 /osta!"6 4os+' s6 w"&&". $"ota&'/o/3-a$" #o&s$/!jo&"sta0 s!e/t'!+&' !'&"# " e/"4e/t'!+&' /+est3/!a WBraciac# Karamazow +&aj-je$' s!e&3 ja#%e +&a$"e&&6 -4a Dostojew=s#"ego Sta+e! w ta#!"e o+$ow' + D$"t"je$ +o+$"a0 %e &os" o& w sob"egotowo* -o oj!objstwa : +!a s"3 /+e- &"$ &a +"e$"3 "e !;o-+" t

je-&a# o a#t /o-+"w : o+&a!+a to0 %e w w"3t' $6% o-+!a /o#s3 o#a=+'wa&"a /+est3/!' /oga-' !+' wst3t0 +-ob'wa s"3 +ate$ &a a#t /o#o'O#a+'wa&a /+e+ Dostojews#"ego s'$/at"a -4a +bo-&"a+a jest w +e!+'sa$ej &"eoga&"!+o&a0 /oswa s"3 o&a +&a!+&"e /o+a ws/!+!"e0 -o ja#"ego$"ab' /awo !+ow"e# &"es+!+34"w' : /+'/o$"&a w"3t' 43#0 + ja#"$ w

Stao%'t&o!" ta#towa&o e/"4e/t'#w " !;o'!; /s'!;"!+&"e Fbo-&"a+ jest -4a> &"eo$a4 +baw"!"e4e$ : $s" o& w+"6* &a s"eb"e w"&30 #t6 w"&&'$ w'/a-# $s"e4"b' -5w"ga* ws+'s!' "e t+eba j% $o-owa*0 a4=bow"e$ "&&' +a$o-owa " t+eba b'* $ +a to w-+"3!+&'$0 w /+e!"w&'$bow"e$ a+"e !+ow"e# sa$ $s"ab' s"3 +-ob'* &a +abjstwo "e !;o-+" to -obot4"we ws/!+!"e : $a$' t -o !+'&"e&"a + to%sa$"e&"e$ &a g&=!"e t'!; sa$'!; $o-e!+'!; "$/4sw0 wa!"w"e !;o-+" t o 4e##o /+e=s&"3t' &a!'+$ "e o+&a!+a to0 %e !;!"e4"b'$' t'$ sa$'$ +a&egowa*et'!+&6 wato* tej -obo!" B'* $o%e !;o-+" t w og4e o $e!;a&"+$ -obo=t4"wego !+est&"!+e&"a w %'!" /s'!;"!+&'$ "&&ego !+ow"e#a0 #te s+!+e=g4&"e atwo /+ej+e* w s#aj&'$ w'/a-# /"sa+a o/a&owa&ego w"a-o$o=!"6 w"&' "e 4ega w6t/4"wo!"0 %e owa s'$/at"a w'&"#aj6!a + to%sa$"e&"aw -e!'-j6!' s/osb +-ete$"&owaa to0 w ja#" s/osb Dostojews#" w'b"ea

sw6 $ate"3 4"tea!#6 4e /"sa+ +a+ +aj$owa s"3 /+est3/!6 /os/o4"t'$0#"ej6!'$ s"3 $ot'wa$" ego"st'!+&'$"0 /+est3/!6 &a t4e /o4"t'!+&'$ " e4"=g"j&'$0 +a&"$ :j% /o- #o&"e! %'!"a : &"e w!" -o /+est3/!' /"ewot&e=go0 -o oj!obj!'0 w #tego osob"e +o%' swe w'+&a&"e /oet'!#"e

O/b4"#owa&"e /"s$ +e s/!"+&' oa+ -+"e&&"#w %o&' w jas#aw'$w"et4e #a+ao /ew"e& e/"+o- + jego %'!"a : e/"+o- /+'/a-aj6!' &a o#es0g-' Dostojews#"0 /+eb'waj6! w "e$!+e!;0 o/3ta&' b' $a&"6 ;a+a-11?a$' t be+s/+e!+&"e -o !+'&"e&"a + ata#"e$ /ato4og"!+&ej &a$"3t&o!"0#tej &"#t &"e $gb' o!e&"* "&a!+ej "e ba#owao /b a!jo&a4"+a!j" tegoosob4"wego " &"ego-&ego +a!;owa&"a o!+!"e w"&' :ja# w!a4e &"e+a-#o+-a+a s"3 w w'/a-# &eot'#w : stwo+'o sob"e !;w't&6 e/e+e&ta!j3

1 Fob 4/=?44e0 E!#ste"&0 Der unbekannte Dostojewski, -+ !'t


13/15


w /osta!" !"3%a -gw0 !;o&"6! Dostojews#"ego /+e- +w"6+a&6 + w'ga=&6 $o%4"wo!"6 /owot -o Aosj" Dostojews#" &"e $g w!"*0 &"e &aa%a=

j6! s"3 &a aes+towa&"e /+e+ w"e+'!"e4" 4e b' to t'4#o /ete#st : /"sa+b' -ostate!+&"e /+e&"#4"w'0 b' to +o+$"e*0 b' te% &a t'4e !+!"w'0 b' tow'+&a* W"e-+"a0 %e ga b'a wa%&a ja#o ta#a0 %e !;o-+" t o le jeu pour le jeu*2> Ws+'st#"e s+!+eg' jego /o/3-owo &o&se&sow&ej #+6ta&"&' -owo-+6 tego " jes+!+e !+ego "&&ego Dostojews#" &"g-' &"e s/o!+60 +a&"$ &"e sta!"ws+'st#"ego a b'a -4a> ,o$6 sa$o#aa&"a "e+4"!+o&6 "4o* a+' -awaswej %o&"e sowo !+' &awet sowo ;o&o0 ob"e!j6!0 %e &"e b3-+"e ga w!a4e!+' t'4#o tego -&"a0 " : ja# sa$ /ow"a-a : /aw"e &"g-' &"e w'w"6+'was"3 + ob"et&"!' ?"$o %e /+ega&e w/3-+"' go w s#aj&6 &3-+30 !+e/a o&+ tego /ato4og"!+&e +as/o#oje&"e o+wa4a %o&"e0 b' go os#a%aa0 /o#a+a=a0 staw"aa $ %6-a&"a0 4e#!ewa%'a go0 %aowaa0 %e /o4b"a staego g+es+=&"#a : " #"e-' w te& s/osb -ao $ s"3 4%'* s$"e&"0 j% &ast3/&ego-&"a s"a-a -o g' ?o-a %o&a /+'+w'!+a"a s"3 -o tego !'#40 +awa%'abow"e$0 %e to0 o- !+ego ta# &a/aw-3 $o%&a b'o s"3 s/o-+"ewa* w'baw"e&"a: tw!+o* 4"tea!#a : &"g-' &"e /oswaa s"3 4e/"ej &"% ww!+as0 g-' j%ws+'st#o sta!"4"0 g-' o--a4" w +astaw ostat&"e -oba O!+'w"!"e0 &"e o+=

$"aa0 &a !+'$ /o4ega w +w"6+e# -' +a s/aw6 w'$"e+o&'!; $ #a /o=!+!"e w"&' Dostojews#"ego +ostao j% +as/o#ojo&e0 +a;a$owa&"a w /a!'0

ja#"e sa$ &a s"eb"e !"6g&60 st3/owa' : /o+wa4a sob"e ww!+as +ob"*#"4#a #o#w &a -o-+e w"o-6!ej -o s#!es1P

To0 ja# w"e4#a !+3* +as'/a&'!; j% /+e%'* -+"e!"&&'!; w'$s+a so=b"e /owt+e&"e w &at3!tw"e g'0 &"et-&o +ga-&6* &a /o-staw"e &owe4"$o-s+ego /"sa+a Ste,a& Fwe"g : ato0 #t' &otabe&e /ow"3!" Dosto=

jews#"e$ st-"$ )Drei Meister, 192M) : /+e-staw"a w s#a-aj6!ej s"3+ t+e!; o/ow"e!" a&to4og"" /t Die erwirrun& der 5e'ii#le o/ow"e* /t ie1rundzwanzi& Stunden aus dem "eben einer Frau, $ae a!'-+"eo0 #te !;!"a=ob' +a4e-w"e /o#a+a*0 ja# &"eo-/ow"e-+"a4&a + &at' jest #ob"eta0 -o ja#"!;+as#a#j6!'!; /ost3/#w $o%e s"3 /os&6*0 /owo-owa&a &"eo!+e#"wa&'$wa%e&"e$ %'!"ow'$ to4" o/ow"e* ta0 /o--a&a /b"e "&te/eta!j" a&a4"=

t'!+&ej0 &"e $w" w"e4e w"3!ej0 &"e /+e-staw"a be+ ta#"ej s/aw"e-4"w"aj6!ejte&-e&!j" !+ego !a#"e$ "&&ego0 og4&o4-+#"ego !+' a!+ej $3s#"ego : "&=te/eta!ja ta#a &aswa s"3 ta# &at3t&"e0 %e &"e s/osb jej o-e/+e* Ja#%e +&a=$"e&&e -4a &at' a#t'w&o!" at'st'!+&ej jest to0 %e +a/+'ja5&"o&' +e $&6 /"sa+0 #tego o to s/'tae$0 $g $&"e +a/ew&"*0 "% /o-a&a $ "&te/eta!ja

jest !a#"e$ ob!a jego w"e-+' " +a$"ao$0 $"$o %e w/4t o& -o o/ow"a-a&"a#"4#a s+!+egw0 #te : w'-awaob' s"3 : s6 w3!+ stwo+o&e -o tego0

12 GSa$a ga jest &ajwa%&"ejs+aH : &a/"sa w je-&'$ + 4"stw G+'s"3ga$0 %e &"e !;o-+"to %6-+3 +'s#0 !;o!"a% +a"ste /ot+ebj3 /"e&"3-+'H

1P Faws+e s"e-+"a /+' sto4"# #a!"a&'$ -o/t'0 -o/#" &"e /+ega ws+'st#"ego0 -o/#"&"e b' -os+!+3t&"e +j&owa&' Do/"eo ww!+as0 g-' $"aa &"es+!+3!"a s"3 /+ebaa0 -e$o&wa4&"a jego -s+30 -aj6! $"ejs!e ge&"s+ow" tw!+e$ Fob 4/=?44e0 E!#ste"&0 Der unbekannte Dostojewski, -+ !'t0 s @QI


14/15

Dostojewski i ojcob(jstwo )*+2 -*+2./0 23

b' ws#a+'wa* &a w taje$&' 4a- W &owe4" Fwe"ga w'two&a -a$a o/o=w"a-a /"sa+ow" /+e%'!"e0 ja#"e stao s"3 jej -+"ae$ /o&a- -wa-+"e!"a 4atte$ W!+e&"e ow-ow"aa $at#a -w!; s'&w0 #t+' j% jej &"e /ot+ebj60sta!"ws+' ws+e4#"e o!+e#"wa&"a %'!"owe0 /o #o>!+e&" !+te-+"estego -=

g"ego o# %'!"a +&a4a+a s"3 /o-!+as je-&ej +e sw'!; be+!e4ow'!; es#a/a-w #as'&"e w ?o&a#o : 4egs+' osob4"we$ wa%e&" tego $"ejs!a &"eba=we$ +a,as!'&owaa s"3 w"-o#"e$ -wojga -o&"0 #te : w'-awaob' s"3: + &"es'!;a&6 ate&t'!+&o!"6 " "&te&s'w&o!"6 +-a-+aj6 ws+e4#"e !+!"a&"es+!+34"wego ga!+a Do&"e te &a4e%a' -o /ew&ego /"3#&ego $o-+"e>!a: /"sa+ ja# g-'b' be+ !e4 "&,o$je0 %e b' o& w t'$ sa$'$ w"e#0 !ostas+' s'& owej #ob"et' : #t'0 #"e-' j% ws+'st#o sta!"0 w !+a&ejo+/a!+' o/!" sa430 /aw-o/o-ob&"e /o to0 b' w /ob4"s#"$ /a# o-eba*sob"e %'!"e0 #te stao s"3 be+&a-+"ej&e Ja#a &"ew't$a!+a4&a s'$/at"a#a%e bo;ate!e /j* +a &"$ " /o-j6* ws+e4#"ego o-+aj /b' o!a4e&"a go/+e- 4ose$ sa$obj!' ?o-+"e&"e! wa%a0 %e $a -o !+'&"e&"a + je-&6 + ow'!; w"e4 &at3t&'!; -a$0 #te $o%&a s/ot#a* w t'$ $"ejs!0 !;!e s"3

jej /o+b'*0 o&a je-&a# &"e +a%a s"30 wa%a0 %e &"eja#o w !a#"e$ &ata4&'s/osb /ow"&&a -+"e4"* + &"$ w ;ote4 &aj/"ew /o#j0 /ote$ w&"e% %#o

o owej +a"$/ow"+owa&ej &o!' $"os&ej #a%e &ajw'a5&"ej s/o#ojo&e$ j% $o-+"e>!ow" +o%'* sob"e o!+'st6 /+'s"3g30 %e j% &"g-' &"e b3-+"ega0 +ao/atje go w /"e&"6-+e &a /owt -o -o$ " ob"e!je0 %e /+e- o-ja+=-e$ /o!"6g s/ot#a s"3 + &"$ &a -wo! 4e /5&"ej b-+" s"3 w &"ej w"e4#a!+o* -4a tego !+ow"e#a0 !;!e /ow"3!"* -4a &"ego ws+'st#o0 /osta&aw"a0%e +a$"ast s"3 /o%eg&a*0 s+' w -og3 a+e$ + &"$ +e!"w&e o#o4"!+&o=!" /owst+'$j6 j60 s/5&"a s"3 &a /o!"6g /owo-owa&a t3s#&ot6 wa!a -o#as'&a : + /+ea%e&"e$ -ost+ega ta$ owe -o&"e0 #te +a+ ob-+"'w &"ej t'4e s'$/at"" W"aoo$&' $o-+"e&"e! w!" -o g' +'/o$"&a $o ob"et&"!'0 o& je-&a#0 o/3ta&' &a$"3t&o!"60 $w"0 %e /sje $ +abaw30 #a%e

jej o-ej* " !"s#a jej w twa+ /"e&"6-+e0 #t'$" !;!"aa w'#/"* jego -g"Fawst'-+o&a0 $s" !"e#a* : -o/"eo /5&"ej -ow"a-je s"30 %e &"e -ao s"3

jej !;o&"* go /+e- sa$objstwe$

Ta b's#ot4"w"e o/ow"e-+"a&a0 +&a#o$"!"e $ot'wowa&a ;"sto'j#a j% ja#o ta#a $o%e b'* /ew&a $"ejs!a w ;"sto"" 4"teat'0 &"ew6t/4"w"e te% +ob"w"e4#"e wa%e&"e &a #a%-'$ !+'te4&"# &a4"+a /o!+a je-&a#0 %e /o$'s+a!+e/&"3t' +osta + sa$'!; +a46%#w ,a&ta+j" %'!+e&"owej o#es -oj+e=wa&"a : &"e#t+' s6 w sta&"e w"a-o$"* j6 sob"e o-g tej ,a&ta+j" to$at#a $"aab' w/owa-+a* $o-+"e>!a w %'!"e se#sa4&e0 b' o!a4"* go /+e-/+'#'$" #o&se#we&!ja$" o&a&"+$ Ta# !+3sto /ojaw"aj6!e s"3 o/ow"e!"o w'baw"e&" $aj6 "-e&t'!+&6 ge&e+3 G+e!;H o&a&"+$ +ast6/"o&' +ostaje&aog"e$ ;a+a-0 a4e a#!e&towa&"e &a$"3t&ej a#t'w&o!" -o&" +-a-+a t3ge&e+3 a+a- w +e!+' sa$ej jest e#w"wa4e&te$ -aw&ego &at3!twa o&a&"=+$0 bo /+e!"e% G+abawaH to wa&"e o#e4e&"e owej a#t'w&o!" -o&"0 ja#"ej-o/s+!+a s"3 -+"e!#o w sw'$ /o#oj -' je-&o +ast6/"$' -g"$0 o#a%es"30 %e " ta# b3-+"e$' $"e4" t -o !+'&"e&"a + "-e&t'!+&6 &"eo-/at6 /o#s60


15/15


+e w"3t'$0 4e!+ &"g-' &"e +e!+'w"st&"o&'$ +a$"ae$0 b' j% &"g-' w"3!ejtego &"e !+'&"*0 + ot$a&"aj6!6 o+#os+6 " w'+ta$" s$"e&"a0 /ow"a-aj6!'=$"0 %e w te& s/osb !+ow"e# sa$ s"3 +ab"ja (sa$objstwo) owe4a Fwe"gao/ow"a-a w/aw-+"e o $at!e0 &"e o s'& Ka%e s"3 #o$/4e$e&towa* s'&ow".g-'b' $at#a w"e-+"aa0 &a ja#"e &"ebe+/"e!+e>stwo &aa%a $&"e o&a&"+$0+ /ew&o!"6 /bowaab' $&"e o!a4"*0 /o+wa4aj6! $" &a !+e +as/o#aja&"es"3 jej was&'$ !"ae$ Owo +w&a&"e $at#" + &"e+6-&"!6 : a + t'$ wa=&"e $a$' -o !+'&"e&"a w &owe4" Fwe"ga : to +ab"eg &a4e%6!' -o e/et=a tej ,a&ta+j" D+"3#" te$ to0 !o &"eos"6ga4&e0 staje s"3 atwe -o +-ob'!"atowa+'s+6!e tej ,a&ta+j" &"e!+'ste s$"e&"e +abaw"a $a&' #o&"e! &owe4"I&teesj6!e b'ob' t je-&a# /+'j+e* s"30 w ja#" s/osb ,asa-a0 ja#6 ato-a tej &owe4"0 /bje /+eso&"* jej se&s a&a4"t'!+&' W'-aje s"3 bow"e$w"e4!e w6t/4"we0 %e %'!"e eot'!+&e tej #ob"et' &ag4e +ostao +-o$"&owa&e/+e+ gwatow&e " +aga-#owe "$/4s' &a4"+a o-#'ab' a!+ej -ostate!+&6 $ot'wa!j3 +as#a#j6!ego +a!;owa&"a owej -ot'!;!+as ta# &"e+a4e%&ej o-$"o!" #ob"et' W"e&a /a$"3!" o sw'$ +$a'$ $3%0 +bo"a s"3 /+e-ws+e4#"$" /o-ob&'$" -o tego os+!+e&"a$"0 a4e : " w t'$ $"ejs! s'&ows#a,a&ta+ja $a a!j3 : &"e $oga !"e! /+e- &"ew"a-o$'$ /+e&"es"e&"e$

$"o!" &a s'&a To wa&"e ttaj0 w $"ejs! &"est+e%o&'$0 /o-s+e- j6 4osW s'ta!j"0 g-' +a4e%&"e&"e o- ;a+a- oa+ towa+'s+6!e te$ be+&a-+"ej=&e /b' o-w'# wa+ +e +w"6+a&'$" + &"$" /ba$" sa$o#aa&"a sta&o=w"6 /owt+e&"a &at3!twa sa$ogwat0 &"e b3-+"e$' +-$"e&"0 s's+6!0 "%w %'!" Dostojews#"ego &ag te& to w'wa4!+' sob"e ta# w"e4e $"ejs!a "e+&a$' bow"e$ %a-&ego /+'/a-# /owa%&ej &ew"!'0 w #t'$ /ew&ej o4"&"e o-g'waob' atoeo'!+&e +as/o#oje&"e + o#es w!+es&ego -+"e!">stwa" 4at -oj+ewa&"a0 w #t'$ e4a!je /o$"3-+' w's"#a$" t$"e&"a "!; " 43#"e$/+e- oj!e$ &"e b''b' +b't o!+'w"ste0 b' +as%'* &a !o w"3!ej ja# t'4#o&a w+$"aR

1R Je4" !;o-+" o w'a%o&e t /og46-'0 w"3#s+o* o--aje w'bo&e /"s$o Jolan Neufeldt pt. Do1stojewski> Skizze zu seiner Csyc#oanalyse, GI$ago=B!;eH0 R192P0 W"e&

F # dostojewski i ojcobójstwo (1928) # spl

Documents

Transcript of F # dostojewski i ojcobójstwo (1928) # spl