EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z RAKIEM.

Kutno - VIII- 2012 r.

Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna

w Kutnie

Oświata Zdrowotna i Promocja Zdrowia

Nadal istnieje poważny problem przedwczesnej umieralności Polaków również z powodu nowotworów złośliwych.

Kluczową rolę odgrywa w tym zadaniu zmniejszenie ekspozycji na czynniki rakotwórcze dymu tytoniowego oraz rozpowszechnienie programów w kierunku wykrywania raka szyjki macicy, raka piersi

i raka jelita grubego.

EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z RAKIEM to kompendium, które ma konkretnie podpowiedzieć i wskazać odpowiedź

na pytanie - co robić ,by żyć zdrowo i nie zachorować na raka.

Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem, których przestrzeganie może przyczynić się do :

· zmniejszenia ryzyka zachorowania na nowotwory złośliwe · zwiększenia wykrywalności nowotworów we wczesnej fazie rozwoju choroby

Nie pal; jeśli palisz, przestań. Jeśli nie potrafisz przestać, nie pal

przy niepalących.

Palenie jest najważniejszą przyczyną przedwczesnych zgonów.

Nigdy nie jest za późno na zerwanie z nałogiem, ryzyko zgonu z powodu palenia tytoniu, znaczniesię zmniejsza nawet jeśli palenie rzuci osoba w średnim wieku.

Dym tytoniowy składa się z

ponad 4.000 związków chemicznychchemicznych, w tym ponad , w tym ponad 4040 to substancje rakotwórcze.to substancje rakotwórcze.

Substancje rakotwórcze zawarte w dymie tytoniowym to między innymi :

Akrydyna – stosowana w produkcji barwnikówBenzopiren – silna substancja rakotwórczaChlorek winylu – stosowny w produkcji

plastikuCyjanowodór – używany w komorach gazowychKadm – rakotwórczy metal ciężkiNaftyloamina – substancja rakotwórczaPolon – pierwiastek promieniotwórczyPiren – związek silnie rakotwórczyToluen – rakotwórczy rozpuszczalnik przemysłowyUretan – organiczny związek rakotwórczy

CO GROZI PALACZOWI ?CO GROZI PALACZOWI ?

Źródło: Prof. Witold Zatoński radzi jak rzucić palenie, wyd. VII

WPŁYW DYMU TYTONIOWEGO WPŁYW DYMU TYTONIOWEGO NA POWSTAWANIE CHORÓBNA POWSTAWANIE CHORÓB

CHOROBY NOWOTWOROWE:CHOROBY NOWOTWOROWE:Silny związekSilny związek

płucpłuc krtanikrtani gardłagardła przełykuprzełyku jamy ustnejjamy ustnej miedniczek miedniczek nerkowychnerkowych pęcherza moczowegopęcherza moczowego trzustkitrzustki

Słabszy związekSłabszy związek

żołądkażołądka nosanosa wargiwargi wątrobywątroby miąższu nerekmiąższu nerek białaczkibiałaczki

WPŁYW DYMU WPŁYW DYMU TYTONIOWEGO TYTONIOWEGO

NA POWSTAWANIE CHORÓB NA POWSTAWANIE CHORÓB c.d.c.d.

CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA:CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA:• chorobę wieńcową serca chorobę wieńcową serca • zespół płucno-sercowy zespół płucno-sercowy • degenerację miąższu sercowego degenerację miąższu sercowego • nadciśnienie nadciśnienie • miażdżycę miażdżycę • tętniaka aortytętniaka aorty• chorobę obwodowego układu chorobę obwodowego układu naczyniowego naczyniowego (łącznie z chorobą Bürgera) (łącznie z chorobą Bürgera) • chorobę naczyń mózgowychchorobę naczyń mózgowych

NIEKTÓRE CHOROBY WYWOŁANE NIEKTÓRE CHOROBY WYWOŁANE PALENIEM TYTONIU : PALENIEM TYTONIU :

R a k p ł u c aR a k p ł u c a W Polsce palenie papierosów jest W Polsce palenie papierosów jest

przyczyną występowaniaprzyczyną występowania około 90% około 90% przypadków raka płuca u mężczyzn, oraz przypadków raka płuca u mężczyzn, oraz około 70% przypadków u kobiet. około 70% przypadków u kobiet.

Ryzyko wystąpienia tego nowotworu Ryzyko wystąpienia tego nowotworu złośliwego złośliwego jest około 10 razy większejest około 10 razy większe u u mężczyzn palącychmężczyzn palących w porównaniu z w porównaniu z mężczyznami niepalącymi.mężczyznami niepalącymi.

Rak płucaRak płuca to najgorzej rokująca odmiana to najgorzej rokująca odmiana nowotworu.nowotworu.

Ryzyko wystąpienia Ryzyko wystąpienia raka płucaraka płuca maleje maleje wraz z upływem czasu od wraz z upływem czasu od zaprzestania palenia. Po 15 zaprzestania palenia. Po 15 latach osiąga takie wartości jak u osób latach osiąga takie wartości jak u osób niepalących.niepalących.

CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH CHORÓB CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH CHORÓB WYWOŁANYCH PALENIEM TYTONIU WYWOŁANYCH PALENIEM TYTONIU

c.d. c.d.

R a k k r t a n iR a k k r t a n i

Liczne badania epidemiologiczne Liczne badania epidemiologiczne wskazują, wskazują, żże palenie tytoniu e palenie tytoniu jest jest podstawowym czynnikiempodstawowym czynnikiem ryzyka ryzyka występowania występowania raka krtaniraka krtani. . Praktycznie nie występuje Praktycznie nie występuje

u osób niepalącychu osób niepalących. .

Występuje przede wszystkim u mężczyzn.Występuje przede wszystkim u mężczyzn.

Częstość zgonów z powodu Częstość zgonów z powodu raka krtaniraka krtani rośnie wraz z wiekiem.rośnie wraz z wiekiem.

CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH CHORÓB CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH CHORÓB WYWOŁANYCH PALENIEM TYTONIUWYWOŁANYCH PALENIEM TYTONIU

c.d. c.d.

Rak jamy ustnej i gardłaRak jamy ustnej i gardła Palenie tytoniu Palenie tytoniu odgrywa główną rolęodgrywa główną rolę

w powstawaniu tego w powstawaniu tego nowotworu. Obserwacje nowotworu. Obserwacje zostały potwierdzone również zostały potwierdzone również doświadczeniami na zwierzętach. doświadczeniami na zwierzętach. Liczba zgonów z powodu Liczba zgonów z powodu raka raka jamy ustnejjamy ustnej, w ostatnich latach , w ostatnich latach wzrosła wzrosła u mężczyzn trzykrotnie, a u kobietu mężczyzn trzykrotnie, a u kobiet

dwukrotniedwukrotnie. . Zaobserwowano, że Zaobserwowano, że występowanie tego nowotworuwystępowanie tego nowotworu ma miejsce ma miejsce częściej przy jednoczesnym nadużywaniu częściej przy jednoczesnym nadużywaniu alkoholu. alkoholu.

c.d.c.d. R a k t r z u s t k i R a k t r z u s t k i Doświadczenia na zwierzętach Doświadczenia na zwierzętach

wykazały, że wykazały, że głównym czynnikiem głównym czynnikiem wywołującym ten rodzaj nowotworuwywołującym ten rodzaj nowotworu są są nitrozoaminynitrozoaminy występujące w występujące w dymie dymie tytoniowymtytoniowym..

Dane statystyczne wskazuję, że Dane statystyczne wskazuję, że palenie tytoniu odpowiada za 20% palenie tytoniu odpowiada za 20% przypadków raka trzustkiprzypadków raka trzustki. Podobnie jak . Podobnie jak przy raku płuca, ryzyko wystąpienia przy raku płuca, ryzyko wystąpienia raka trzustkiraka trzustki maleje po zaprzestaniu maleje po zaprzestaniu palenia i po 15 latach osiąga ten sam palenia i po 15 latach osiąga ten sam poziom jak u osób niepalących. poziom jak u osób niepalących.

R a k p ę c h e r z a R a k p ę c h e r z a moczowegomoczowego

Z danych statystycznych wynika, Z danych statystycznych wynika, że że palenie tytoniu odpowiadapalenie tytoniu odpowiada za za około 45% przypadków około 45% przypadków nowotworów pęcherza u mężczyzn nowotworów pęcherza u mężczyzn i za około 30% przypadków u i za około 30% przypadków u kobiet.kobiet.

c.dc.d..

RAK NERKI

Korzyści z zaprzestania Korzyści z zaprzestania palenia:palenia:

KORZYŚCI zdrowotne, pojawiające się w różnym czasie po zaprzestaniu palenia:

w ciągu 20 min - do normy wracają: ciśnienie tętnicze krwi, czynność serca oraz obniża się tętno.

w ciągu 8 godzin - zmniejsza się poziom tlenku węgla we krwi, a podnosi poziom tlenu.

Korzyści z Korzyści z zaprzestaniazaprzestania

palenia :palenia :

świeży oddech, wyższa samoocena –

wynikająca z nieulegania presji,

dobry przykład dla innych, oszczędność czasu -

wypalenie jednej paczki papierosów to 3,5 godziny,

* korzyści finansowe - paląc jedną paczkę papierosów dziennie (ok. 7 zł) w ciągu roku wydaje się 1825 zł (5zł * 365 dni),

*ZDROWI DOMOWNICY !!.

Wystrzegaj się otyłości.Szacuje się, że w Europie Zachodniejotyłość stała się przyczyną rozwoju około11% nowotworów okrężnicy, 9% nowotworów piersi,

39% nowotworów trzonu macicy, 37% gruczolakoraków przełyku, 25% nowotworów nerki i 24% nowotworów pęcherzyka żółciowego.

Ponad 70% ludzi nie wykonuje żadnych ćwiczeń fizycznych, a około 10% jedynie sporadycznie (czyli rzadziej niż raz w tygodniu). Wystarczy zmodyfikować styl życia – zwiększyć naszą aktywność fizyczną oraz starannie dobierać produkty na talerzu, aby widmo chorób, które powoduje otyłość.

Ponad 70% ludzi nie wykonuje żadnych ćwiczeń fizycznych, a około 10% jedynie sporadycznie (czyli rzadziej niż raz w tygodniu). Wystarczy zmodyfikować styl życia – zwiększyć naszą aktywność fizyczną oraz starannie dobierać produkty na talerzu, aby widmo chorób, które powoduje otyłość.

Bądź codziennie aktywny ruchowo, uprawiaj ćwiczenia fizyczne.

Prowadzenie zdrowego stylu życia, w tym dbałość o odpowiednią dietę, aktywność fizyczną i utrzymanie właściwej masy ciała, jest korzystne zdrowotnie nie tylko w związku z ryzykiem chorób nowotworowych, ale również innych chorób.

Spożywaj więcej warzyw i owoców: jedz co najmniej 5 porcji

dziennie. Ogranicz spożycie

produktów zawierających tłuszcze zwierzęce.

Ogranicz spożycie alkoholu. Limit dzienny dla mężczyzn

nie powinien przekraczać 20g etanolu (tj. około 2 szklanek piwa, 2 kieliszków wina lub 2 małych kieliszków mocnego alkoholu), a w przypadku kobiet połowę mniej.

Unikaj nadmiernej ekspozycji na słońce.

Szczególnie chroń dzieci i młodzież.

Osoby mające skłonność do

oparzeń słonecznych

powinny przez całe życie stosować środki chroniące przed słońcem.

Środki, które zamiast pielęgnować i leczyć skórę – Środki, które zamiast pielęgnować i leczyć skórę – szkodzą – są zawarte w większości łatwo dostępnych szkodzą – są zawarte w większości łatwo dostępnych

kosmetyków.kosmetyków.

Unikaj substancji rakotwórczych.- Przestrzegaj ściśle przepisów mających na

celu ochronę przed narażeniem na znane substancje rakotwórcze. - Zawsze stosuj się do instrukcji

postępowania z substancjami rakotwórczymi.

-Przestrzegaj zaleceń krajowych ośrodków

ochrony radiologicznej.

Skóra ludzka jest przepuszczalna. Przenika przez nią wiele substancji kancerogennych, zawartych zarówno w kosmetykach jak i w proszkach do prania. Szczególnie szkodzić mogą produkty, które pozostawiamy na skórze, takie jak farby i lakiery do włosów, lakiery do paznokci, kremy i emulsje do pielęgnacji skóry. Korzystanie z substancji syntetycznych każdego dnia powoduje akumulowanie się szkodliwych związków w ludzkich tkankach i narządach. Nawet, jeśli założymy, że niewielka ilość danego składnika, występująca w jednym produkcie, mieści się w dopuszczalnych normach, to codzienne spożywanie niezdrowej żywności połączone z przenikaniem szkodliwych substancji przez naskórek podczas stosowania jednocześnie wielu różnych preparatów pielęgnacyjnych, niesie ze sobą zagrożenie nagromadzenia szkodliwych składników do poziomu, który znacznie przekracza dopuszczalne normy.

Zaszczep się przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby (WZW) typu B tzw. „żółtaczce

wszczepiennej”

Wirusowe zapalenia wątroby należą do jednych z najgroźniejszych, najbardziej zakaźnych i najczęściej występujących na świecie chorób. Wirusy, jakie je wywołują, oznaczone symbolami A, B, C, D i E, są wyjątkowo zjadliwe.

Wirusowe zapalenie wątroby typu B jest  poważną w skutkach chorobą zakaźną. Istotą tej choroby jest zapalenie wątroby wywołane przez wirusa HBV. U części osób zakażenie HBV może przebiegać bezobjawowo. Często można  nie wiedzieć, że jest się zakażonym!

Wyróżnia się postać ostrą i przewlekłą wzw typu B.Po zakażeniu wirusem może dojść do rozwoju ostrego

zapalenia wątroby z żółtaczką. W takich przypadkach u 90% chorych dochodzi do eliminacji wirusa w ciągu 6 miesięcy. 10% pacjentów nie eliminuje wirusa HBV rozwijając przewlekłe zakażenie.

Odległymi skutkami przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu B może być marskość wątroby, pierwotny rak wątroby, a nawet śmierć.

Wirus HBV łatwo się przenosi poprzez krew i drogą seksualną- osoba zakażona może stanowić zagrożenie dla najbliższego otoczenia.

Wirus HBV jest drugim (po paleniu papierosów) pojedynczym czynnikiem wywołującym nowotwór ! Liczbę zakażonych HBV w Polsce szacuje się na około   400 000 !

Kobiety po 25. roku życia: powinny uczestniczyć w badaniach przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy

( badania cytologiczne).

W Polsce na raka szyjki macicy zapada rocznie ok. 4000 kobiet i jest to po raku piersi najgroźniejszy dla kobiet rodzaj nowotworu. Niestety, obecnie aż 50% kobiet, u których zdiagnozowano ten typ nowotworu umiera, ponieważ chorobę wykryto zbyt późno.

Kobiety po 50. roku życia: powinny uczestniczyć w badaniach

przesiewowych w kierunku raka piersi;

( badanie mammograficzne).

Kobiety i mężczyźni po 50. roku życia powinni wykonywać :

-badania w kierunku raka jelita

grubego( wykonywane są co 2 lata u osób po 50. roku życia).

- Badanie na obecność krwi utajonej w kale

Rak jelita grubego należy do najczęstszych nowotworów złośliwych.

Wczesne rozpoznanie pozwala wdrożyć skuteczniejsze leczenie i przedłuża czas przeżycia pacjenta z chorobą nowotworową.

Opracowanie prezentacji : Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna

w Kutnie

Oświata Zdrowotna i Promocja Zdrowia

St. Instruktor Higieny – Jolanta Dudkiewicz

Źródło:

Europejski Kodeks Walki z Rakiem