Etniczność i etnocentryzm

Etniczność-gr. ethnikos, ethnos - lud, naród)

-zasadnicza cecha określonej zbiorowości, stanowiąca zespół wzajemnie i silne ze sobą powiązanych cech społeczno- kulturowych, określających odmienność i specyfikę konkretnej zbiorowości (tzw. swoich) wobec zbiorowości innych (tzw. obcych)

Etniczność jest aspektem relacji społecznej pomiędzy jednostkami uważającymi się za kulturowo odmienne od członków innych grup, z którymi pozostają one w minimum regularnej interakcji. Dlatego też może być ona określana jako tożsamość społeczna (oparta na odrębności od innych), charakteryzowana za pomocą metaforycznego względnie fikcyjnego pokrewieństwa. Jeśli różnice kulturowe powodują różnice w interakcji pomiędzy członkami grup, relacja społeczna zawiera element etniczny. Etniczność odnosi się zarówno do zysków jak i strat wynikających z takiej interakcji, jak i do aspektów związanych z tworzeniem tożsamości. Dzięki temu posiada ona aspekt polityczny, organizacyjny i symboliczny.”

                                       Thomas Hylland Eriksen

Wg. Thomasa Hyllanda Eriksena o zjawisku etniczności możemy mówić gdy :

1. dwie grupy (albo większa ich liczba) pozostają w minimalnym wzajemnym kontakcie

2. istotne dla poczucia więzi etnicznej są nie właściwości i cechy grupy jako takie, lecz tylko wówczas, gdy są rozpatrywane w związku z właściwościami grupy sąsiedniej

3 podstawowe bloki stanowisk w rozumieniu etniczności :

Fundamentalistyczne

- tożsamość etnicznaopiera się nagłębokich pierwotnych i podstawowych związkach jednostki z daną grupą

- etniczność– cecha wrodzona

Konstruktywistyczne

- podkreślenie przypadkowości i niestałości tożsamości etnicznej

-etniczność-wypadkowa różnorodnych uwarunkowań i wydarzeń historycznych

Instrumentalistycz

ne

- pojmowanie etniczności jako koncepcji ideologicznej wykorzystywanej przez przywódców do realizacji własnych celów

- etniczność- środek mobilizacji danej grupy, by mogła ona osiągnąć różnorodne cele ekonomiczne i polityczne

6 elementów etniczności ( Anthony D. Smith):

• wspólnota pochodzenia • wspólne dzieje

• wspólne terytorium •odrębna kultura •nazwa zbiorowości

•poczucie tożsamości i silne więzi społeczne

Grupa etniczna

grupa społeczna mająca odrębny język, swoistą kulturę, poczucie więzi

grupowiej i świadomość odrębności od innych grup oraz własną nazwę

4 podstawowe typy grup etnicznych wg. Thomasa

Hyllanda Eriksena :1. Miejskie mniejszości etniczne

2. Ludy tubylcze (miejscowe)

3. Protonarody

4. Grupy etniczne w społeczeństwach pluralistycznych

1. Miejskie mniejszości etniczne

badania tych grup dotyczą :

• procesów adaptacji imigrantów do warunków industrialnych• kwestii rasowych• relacji mniejszości do społeczeństwa goszczącego• problemów zmiany kulturowej

W przypadku tych grup rzadko dochodzi do żądań niezależności, z reguły podporządkowują się one zasadom kapitalistycznego systemu produkcji i konsumpcji.

2. Ludy tubylcze (miejscowe)

-określenie o zabarwieniu eufemistycznym pierwotnych mieszkańców danego terytorium

-obecnie pozbawieni są większej władzy

- częściowo zintegrowani z narodem tworzącym państwo

Ludy takie pozostają często na przedindrustialnym etapie sposobu produkcji i reprezentują pozbawiony

państwa system polityczny.

3. Protonarody

-grupy najczęściej obecne w mediach w latach dziewięćdziesiątych

-Kurdowie, Shikowie, Palestyńczycy, Tamilowie itp.

-mają swoich liderów politycznych oraz ideologów

-dążenie ruchów nacjonalistycznych do utworzenia własnego państwa

-zwarte terytorialnie i zakorzenione

-zróżnicowanie klasowe

„NARODY BEZ PAŃSTWA”

4. Grupy etniczne w “społeczeństwach pluralistycznych”

-państwa będące wytworem kolonializmu

-składają się z kulturowo heterogenicznych populacji

-np. Kenia, Indonezja, Jamajka

- mimo jednolitego systemu politycznego i ekonomicznego, są to społeczeństwa bardzo odmienne

Grupy etniczne w Polsce - przykłady

Romowie17 049 osób

Karaimiok. 120 osób

Łemkowie10 000 osób

Tatarzy