EKONOMIA W ZARYSIE · 2020. 3. 23. · Wydawnictwo Ekonomik – Jacek Musiałkiewicz ul....

Grzegorz Kwiatkowski

EKONOMIA W ZARYSIE

Ćwiczenia

DO NOWEJ PODSTAWY PROGRAMOWEJ

Wydawnictwo "Ekonomik" - Jacek Musiałkiewicz | www.ekonomik.biz.pl Materiały do zdalnego nauczania - marzec 2020 r.

Zgodnie z ustawą o systemie oświaty książka stanowi materiał ćwiczeniowy. Materiały ćwiczeniowe nie podlegają zatwierdzeniu przez Ministra Edukacji Narodowej i nie są wpisywane do żadnych urzędowych wykazów. O ich wykorzystaniu przy realizacji programu nauczania decyduje nauczyciel, a dyrektor szkoły corocznie podaje do publicznej wiadomości materiały ćwiczeniowe obowiązujące w poszczególnych klasach w danym roku szkolnym.

Projekt okładki, skład:Jarosław Bralski

Opracowanie redakcyjne:Klaudia Adamus

Korekta:Zofia Średnicka

Fotografie i ilustracje:okładka: © Laurent – Fotolia.com, s. 24: © pyty – stock.adobe.com

Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie całej pracy lub jej fragmentów zarówno w postaci papierowej, jak i elektronicznej bez zgody wydawcy zabronione.

© Copyright by Wydawnictwo Ekonomik – Jacek Musiałkiewicz

Wydanie I

Warszawa 2018

ISBN 978-83-7735-089-8

Wydawnictwo Ekonomik – Jacek Musiałkiewiczul. Zwierzyniecka 7 m. 100-719 WarszawaNIP 521-104-39-48tel./faks 22 840-19-25, tel. 22 851-70-31e-mail: [email protected]

Druk i oprawa:Wydawnictwo ITeE-PIBul. K. Pułaskiego 6/1026-600 Radomtel. 48 364-42-41


3

Spis treści

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1. Ekonomia w skrócie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 2. Ekonomia jako nauka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 3. Narzędzia ekonomisty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 4. Jak działają rynki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 5. Rynki – elastyczność i ceny kontrolowane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 6. Konsument . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 7. Przedsiębiorstwo i formy rynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 8. Rola państwa w gospodarce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 9. PKB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 10. Wzrost gospodarczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 11. Cykle koniunkturalne i kryzysy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 12. Rynek pracy, czyli bezrobocie i wynagrodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 13. Pieniądz i inflacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 14. Systemy gospodarcze i gospodarka globalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 15. Najważniejsze debaty gospodarcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99


5

WstępZbiór ćwiczeń przeznaczony jest przede wszystkim dla uczniów techników i słuchaczy szkół policealnych, którzy do zdobycia wiedzy z zakresu ekonomii wykorzystują podręcznik mojego autorstwa pt. Ekonomia w zarysie.

Układ zbioru oraz zawartość poszczególnych rozdziałów są ściśle dostosowane do treści podręcz-nika. Niniejszy zbiór składa się z piętnastu rozdziałów, których tytuły odpowiadają poszczególnym częściom podręcznika.

Każdy z rozdziałów zawiera różnorodne ćwiczenia, zarówno pod względem formy, jak i stopnia trudności. Równocześnie poszczególne rozdziały mają podobną strukturę – każdy z nich zaczyna się od ćwiczenia polegającego na wyszukaniu pojęć poznanych w czasie lektury rozdziału. Następnie materiał jest doskonalony przez uczniów w trakcie rozwiązywania ćwiczeń polegających m.in. na:• uzupełnianiulukwzdaniach;• określaniu,czyzdaniasąfałszyweczyprawdziwe;• dopasowaniupojęćdoodpowiadającychimcharakterystyklubdefinicji;• odpowiadaniunapytaniaocharakterzeproblemowym;• rysowaniuwykresówprzedstawiającychopisanesytuacjegospodarcze;• wyszukiwaniuinformacjiwinternecie;• rozwiązywaniukrzyżówek;• tworzeniuinfografik.

Ćwiczenia zostały skonstruowane tak, aby – oprócz poznawania i utrwalania materiału – wspo-magały zdobywanie przez uczniów ważnych i przydatnych współcześnie umiejętności, w szcze-gólności takich jak wyszukiwanie i selekcjonowanie informacji, krytyczne myślenie, tworzenie i przedstawianie treści.

Dziękuję za wybranie napisanego przeze mnie zbioru ćwiczeń. Mam głęboką nadzieję, że spełni on Państwa oczekiwania i będzie pomocny w trakcie przygody, jaką jest zdobywanie wiedzy ekonomicznej.

Będę niezmiernie wdzięczny za wszelkiego rodzaju uwagi i propozycje, które będą mogły zostać wykorzystane w kolejnych wydaniach. Mogą być one nadsyłane na adres e-mail Wydawnictwa: [email protected].

Grzegorz Kwiatkowski

Warszawa, 1 czerwca 2018 r.


69

10. Wzrost gospodarczy

ĆWICZENIE 121W wykreślance znajduje się 13 pojęć z dziesiątego rozdziału podręcznika (w tym 6 pojęć składają-cych się z dwóch wyrazów). Wyrazy te są umieszczone pionowo i poziomo. Odszukaj jak najwięcej ukrytych pojęć i zakreśl je, a następnie wpisz w pustych wierszach pod wykreślanką.

T W C O Z C Ś M O I J I E O O P A U A I

U A Y P O B Ć L O O K P N U R Z Y R S K

O Ś B O D Ź C E G W O W Z U P O A K K O

Ź Ę Ż Z N A O S P R K N T L Y A N W E K

O A S I N N U T L K N E Ć E N C K Z P J

E I O O A I J E O U O Ś I S A N C R N J

K D K M U A W B O L P O C T D Ś C O I K

O N M Ż B Z N Y O T Z O O K Z R Ó S N N

R A A Y Ó N T I Z U Y I Y I S W Ś T W T

U R Ź C S Z Ę S E R S I S I C R G G B B

P O L I T Y C Z N A S T A B I L N O Ś Ć

C P R A W A W Ł A S N O Ś C I D Y S O L

J C U K O N K U R E N C J A L M T P O M

A N I N S T Y T U C J E S O S A A O S A

R I A G K U B Ó S T W O W Z G L Ę D N E

R N Ż G R O U Z Ś Ż O P I T O G N A Y A

O B O Z A M O Ż N O Ś Ć Z U P A G R R A

T A U W J A S Z I C S A P M T E U C O O

A Y S A N R Ó Z Ś G S G U A Ś A K Z S Ó

O L O G E O G R A F I A T T Z A U Y C K

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................


70

ĆWICZENIE 122Dopasuj pojęcia do odpowiadających im charakterystyk i wpisz pary (cyfra + litera) do wiersza pod tabelą.

Pojęcie Charakterystyka

1. Wzrost gospodarczyA. Sytuacja, w której dany człowiek żyje za mniej niż 1,25 dol. dziennie

(uwzględniając wszystkie wydatki na jedzenie, mieszkanie oraz wszystkie pozostałe dobra i usługi).

2. Czynniki produkcji B. Sytuacja, w której dana gospodarka produkuje więcej niż w poprzednim roku.

3. InstytucjeC. Sytuacja, w której dany człowiek żyje za mniej niż 2,25 dol. dziennie

(uwzględniając wszystkie wydatki na jedzenie, mieszkanie oraz wszystkie pozostałe dobra i usługi).

4. Ubóstwo skrajne D. Zasoby wykorzystywane do produkcji dóbr i usług.

5. Ubóstwo względne E. Zachęty i kary skłaniające przedsiębiorstwa i ludzi do określonego zachowania.

6. Bodźce F. W znaczeniu ekonomicznym: zasady, „reguły gry”.

....................................................................................................................................................................................................

ĆWICZENIE 123Dlaczego wzrost gospodarczy jest ważny? Wpisz odpowiedź w pozostawionych pustych wierszach.

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

ĆWICZENIE 124Odwiedź stronę gapminder.org/tools. W domyślnym widoku na osi pionowej zamieszczona jest oczekiwana długość życia, a na osi poziomej – PKB per capita. Poniżej znajduje się oś czasu, którą możesz manipulować, aby uzyskać dane z poprzednich lat. Korzystając z tego narzędzia, spróbuj znaleźć 5 krajów, które kiedyś były ubogie, a dziś są bogate (a więc kiedyś miały niski poziom PKB per capita względem innych krajów, a dziś poziom tego wskaźnika jest względnie wysoki). Odpowiedź wpisz poniżej, uwzględniając w niej dane liczbowe.

PrzykładKraj: Korea PołudniowaDane: PKB per capita w 1950 r. – 793 dolary, w 2018 r. – 36,8 tys. dolarów

1. Kraj: ..................................................................................................................................................................................

Dane: ...............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................


71

2. Kraj: ..................................................................................................................................................................................

Dane: ...............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

3. Kraj: ..................................................................................................................................................................................

Dane: ...............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

4. Kraj: ..................................................................................................................................................................................

Dane: ...............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

5. Kraj: ..................................................................................................................................................................................

Dane: ...............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

ĆWICZENIE 125Korzystając ze strony gapminder.org/tools, spróbuj znaleźć 5 krajów, których rozwój gospodarczy uznajesz za słaby (a więc poziom PKB per capita wzrastał wolniej niż w innych krajach lub nawet spadł). Odpowiedź wpisz poniżej, uwzględniając w niej dane liczbowe.

PrzykładKraj: ArgentynaDane: PKB per capita w 1900 r. – 6 tys. dol., w 1950 r. – 8,3 tys. dol., w 2000 r. – 14,9 tys. dol.

1. Kraj: ..................................................................................................................................................................................

Dane: ...............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

2. Kraj: ..................................................................................................................................................................................

Dane: ...............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

3. Kraj: ..................................................................................................................................................................................

Dane: ...............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

4. Kraj: ..................................................................................................................................................................................

Dane: ...............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................


72

5. Kraj: ..................................................................................................................................................................................

Dane: ...............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

ĆWICZENIE 126Przeanalizuj rozwój gospodarczy Polski i Ukrainy w ujęciu instytucjonalnym, a więc w odniesieniu do takich kwestii jak prawa własności, brak korupcji, polityczna stabilność, dobrze funkcjonujący system prawny czy otwarte i konkurencyjne rynki. Czy ujęcie to tłumaczy, dlaczego w ostatnich prawie 30 latach efekty transformacji gospodarczej w Polsce i na Ukrainie są tak różne (zobacz ćwiczenie 36 z rozdziału trzeciego)? Spróbuj wypisać poniżej różnice między Polską a Ukrainą, które dotyczą instytucji sprzyjających wzrostowi gospodarczemu.

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

ĆWICZENIE 127Wyobraź sobie, że do przetargu na budowę drogi stają dwa przedsiębiorstwa oferujące taką samą cenę. Przedsiębiorstwo Alfa zamierza zaangażować najlepszych specjalistów, zastosować najnow-sze technologie oraz wykorzystać najlepsze urządzenia i materiały. Przedsiębiorstwo Beta z kolei zaangażuje słabszych pracowników, którym zapłaci mniej, zastosuje gorsze technologie, materiały i urządzenia. Jednocześnie zamierza ono przeznaczyć część środków – oczywiście po kryjomu – na łapówki dla osób podejmujących decyzje w sprawie przetargu. Mając te informacje, odpowiedz na wymienione poniżej pytania, uzupełniając pozostawione puste wiersze. Odpowiedzi uzasadnij.

1. Wybór którego z przedsiębiorstw będzie lepszy dla wzrostu gospodarczego w tym kraju? ........

.............................................................................................................................................................................................

2. Wybór którego przedsiębiorstwa jest bardziej prawdopodobny? ...........................................................

.............................................................................................................................................................................................

3. Czy odpowiedź będzie taka sama niezależnie od tego, czy przetarg będzie odbywał się w kraju o bardzo wysokim bądź też bardzo niskim poziomie korupcji?

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................


73



1. Wyjaśnienie geograficzne wzrostu gospodarczego

A. Bogactwo narodu wynika z zasobów naturalnych, klimatu i dostępu do morza.

2. Wyjaśnienie kulturowe wzrostu gospodarczego B. Bogactwo narodu zależy od dobrych decyzji polityków.

3. Wyjaśnienie polityczne wzrostu gospodarczego C. Bogactwo narodu wynika z prywatyzacji i deregulacji gospodarki.

4. Wyjaśnienie wolnorynkowe wzrostu gospodarczego

D. Odpowiedni system wartości premiuje wzmożoną aktywność gospodarczą, co przekłada się na bogactwo narodu.

5. Wyjaśnienie instytucjonalne wzrostu gospodarczego

E. Odpowiednie zasady i reguły gry w gospodarce budują bogactwo narodu.

....................................................................................................................................................................................................

ĆWICZENIE 129Oceń prawdziwość poniższych zdań i wstaw znak X we właściwej kolumnie tabeli.

Zdanie Prawda Fałsz

1. Wzrost gospodarczy oznacza zmniejszanie się poziomu PKB.

2. Wysokie tempo rozwoju gospodarczego przyczynia się najczęściej do zmniejszenia bezrobocia i poprawy zadowolenia obywateli z życia.

3. W krajach zamożniejszych długość życia jest wyższa niż w krajach ubogich.

4. Wraz z rozwojem gospodarczym stan zdrowia mieszkańców danego kraju ulega znaczącemu pogorszeniu.

5. Kraje świata są bardzo zróżnicowane pod względem poziomu PKB per capita.

6. Poziom ubóstwa skrajnego w ostatnich lata wzrasta.

7. Wyjaśnienie instytucjonalne wzrostu gospodarczego odwołuje się do zasobów naturalnych danego kraju.

8. Dobrze ustanowione prawa własności wspomagają wzrost gospodarczy.

9. Korupcja wspomaga wzrost gospodarczy.

ĆWICZENIE 130Uzupełnij luki w zdaniach.

1. Na poczucie bezpieczeństwa obywateli kraju wpływają dobrze ustanowione prawa ....................................., które chronią przed konfiskatą lub kradzieżą dóbr.

2. Kraje, w których korupcja jest wysoka, są najczęściej ................................. rozwinięte gospodarczo od krajów, w którym jest ona niska.


74

ĆWICZENIE 131Rozwiąż krzyżówkę.

1 2

3 4

5

6

7

8

9

10

PoZIomo3. Jej brak na rynkach osłabia tempo wzrostu gospodarczego.6. Inaczej: poziom życia.7. Tworzy system wartości.8. Jedną z przyczyn słabego rozwoju gospodarczego tego kraju w XX wieku jest brak stabilności politycznej.9. Umożliwiają czerpanie korzyści z używania danej rzeczy i rozporządzania nią (dwa wyrazy bez odstępu).10. W ekonomii zasady, „reguły gry”.

PIoNoWo1. Gdy gospodarka produkuje więcej niż w poprzednim roku (dwa wyrazy bez odstępu).2. Jej rozwój pozwala na wydajniejszą i tańszą produkcję dóbr i usług.4. Sprawia, że zasoby są przeznaczane na cele mniej efektywne ekonomicznie.5. Lepiej rozwinięta gospodarczo część (strona) Półwyspu Koreańskiego.


75

ĆWICZENIE 132Zaprojektuj w pozostawionym pustym miejscu infografikę przedstawiającą różne wyjaśnienia wzrostu gospodarczego. Szczególną uwagę poświęć wyjaśnieniu instytucjonalnemu.


76

11. Cykle koniunkturalne i kryzysy

ĆWICZENIE 133W wykreślance znajduje się 7 pojęć z jedenastego rozdziału podręcznika (w tym 5 pojęć składają-cych się z dwóch wyrazów). Wyrazy te są umieszczone pionowo i poziomo. Odszukaj jak najwięcej ukrytych pojęć i zakreśl je, a następnie wpisz w pustych wierszach pod wykreślanką.

T I A I T L I Y N Ż O J E O K N Ż E F

Z L K P C N P Y N N T K A S P L Z P T

K E U N K H P S N L K J K O Z P I O T

I O Y K R Y Z Y S F I N A N S O W Y Y

K U P O L I T Y K A F I S K A L N A A

S U W E K N I A A L Ż Ż K I U I A I A

K O I A E E K L L S E A C O O T E L N

I I K Y A T O T P Z P S P Ż K Y P T N

P N O R Y C K I N C S I N T P K F O W

K K Ż K I O I I N R E C E S J A F A I

O L Y I I K Y T E Ó Ż L K A E P J N K

N N W A K S E Y J K N P O K C I T O Z

R F I T W F T O N I L P W A K E Y A Z

K R E D Y T Y H I P O T E C Z N E A T

T O N K Y L N K A E L Y E S I I N O S

Y K I Ż Z A O P E N E I N C Y Ę U L E

L A E P I I A S L E P S R N P Ż T Y L

S T A R Ż R E N I A O F S T N N I U U

I C Y K L K O N I U N K T U R A L N Y

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................


77



1. Cykl koniunkturalny A. Okres spadku PKB związany najczęściej ze wzrostem bezrobocia, upadaniem firm oraz niekiedy z obniżeniem wynagrodzeń pracowników.

2. Polityka fiskalna B. Zmniejszenie liczby przepisów i ograniczeń, które obowiązują w danym obszarze gospodarki.

3. Polityka pieniężna C. Okres wzrostu PKB związany ze spadkiem bezrobocia, wysokimi zyskami przedsiębiorstw i powstawaniem dużej liczby przedsiębiorstw.

4. DeregulacjaD. Wpływanie na ilość pieniądza w gospodarce, co przekłada się na zmiany

ogólnego poziomu cen oraz na poziom stóp procentowych, po jakich udzielane są kredyty.

5. Recesja E. Oddziaływanie na gospodarkę za pomocą zmiany podatków i wydatków państwa.

6. Ożywienie gospodarcze F. Zjawisko istnienia naprzemiennych okresów recesji i ożywienia gospodarczego.

....................................................................................................................................................................................................

ĆWICZENIE 135Narysuj poniżej wykres przedstawiający cykl koniunkturalny. Występujące na wykresie fazy cyklu oznacz odpowiednio literami, które znajdują się przy zamieszczonych poniżej opisach tych faz.

A. Wynagrodzenia rosną, spada bezrobocie, przedsiębiorstwa mają wysokie zyski i powstaje dużo nowych firm.

B. Rośnie bezrobocie, przedsiębiorstwa produkują mniej i mają problemy ze sprzedażą swoich produktów, wiele firm upada, a wynagrodzenia nie tylko nie rosną, ale nawet spadają.


78

ĆWICZENIE 136Wyobraź sobie, że oglądasz telewizję i słyszysz zamieszczoną poniżej wypowiedź polityka. Prze-analizuj ją i skomentuj, pamiętając o istnieniu cyklu koniunkturalnego. Komentarz wpisz w po-zostawionych pustych wierszach.

„W czasie rządów mojej partii bezrobocie malało i wynagrodzenia rosły. Gdy tylko druga partia przejęła władzę bezrobocie od razu wzrosło, a wynagrodzenia przestały wzrastać. Również tempo wzrostu gospodarczego było wyższe w czasie rządów mojej partii”.

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

ĆWICZENIE 137Przyporządkuj wymienione poniżej działania do polityki fiskalnej lub polityki pieniężnej, a na-stępnie wpisz litery stojące przy poszczególnych działaniach do odpowiedniego wiersza.

A. obniżeniepodatków; B. podniesieniestópprocentowych; C. obniżeniestópprocentowych; D. zwiększenie wydatków państwowych

Polityka fiskalna: ..............................................................................................................................................................

Polityka pieniężna: ..........................................................................................................................................................

ĆWICZENIE 138Przeanalizuj przyczyny globalnego kryzysu finansowego, który początek miał w 2007 r., i zasta-nów się, czy wynikał on z zawodności rynku (i potrzebne są dodatkowe regulacje), czy zawodności państwa (regulacje państwa były nadmierne lub wadliwe). Wpisz odpowiedź poniżej w pozosta-wionych pustych wierszach.

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................


79



1. Globalny kryzys finansowy, który rozpoczął się w Stanach Zjednoczonych w 2007 r., był największy od czasów Wielkiego Kryzysu, który miał miejsce w latach 90. XX wieku.

2. Jednym z powodów kryzysu finansowego z 2007 r. były trudności w dostępie do kredytu hipotecznego.

3. W 2009 r. Polska była jedynym krajem Unii Europejskiej, którego stopa wzrostu PKB była dodatnia.


1. Złagodzenie cyklu koniunkturalnego polega na ......................................................... wahań między okresami recesji i ożywienia gospodarczego.

2. Istnieje wiele różnych wyjaśnień dotyczących istnienia cykli koniunkturalnych. Część ekono-mistów, odwołując się do polityki pieniężnej, upatruje go w zmianach w koszcie pieniądza, czyli

stopie ........................................................... . Inni jako przyczynę wskazują rolę doświadczenia ludzkiego

i ...................................... – podczas dobrej koniunktury gospodarczej ludzie nazbyt optymistycznie oceniają sytuację i podejmują nieoptymalne decyzje.


80

12. Rynek pracy, czyli bezrobocie i wynagrodzenia

ĆWICZENIE 141W wykreślance znajduje się 9 pojęć z dwunastego rozdziału podręcznika (w tym 6 pojęć składają-cych się z dwóch wyrazów). Wyrazy te są umieszczone pionowo i poziomo. Odszukaj jak najwięcej ukrytych pojęć i zakreśl je, a następnie wpisz w pustych wierszach pod wykreślanką.

B E Z R O B O C I E C Y K L I C Z N E B I BE B C U B E Z R O B O T N Y I B B O M T Z RZ O C W A Z C T Y P O I E E N Z T A A N A RR R N N U R A Y Ł B K I B N A A C A B E Z ZO C B N T O K B A B N Ł O N U E A R K I F CB E Z R O B O C I E S T R U K T U R A L N EO A T R M O O E F M I E O E O T P L I O R EC Z N B A C B A R C R U R Z B T B A A U N BI A U E T I Z U O C E M U E B T I P K I Z ME R T O Y E E A O O P N I G C N B B Z E R WN C O Z Z F E R R S U B O F B O O A I E O CA L E A A R B B N A E R L U K C T Ł J T Ł YT E Y S C Y Z E O E I N Y R E Z A T R R C OU O K I J K R R Z A M Y I T O E R E N E A ER I P Ł A C A M I N I M A L N A R E O A M FA E S E A Y K D N C M A A Z U E S R Z A P NL W N K L J A O W N O I L M N Z I A B S E TN B I E R N I Z A W O D O W O E T Z U T I RE E Y A K E N C E B E R A T O L F P R N Z ON L C C Z I O T O R E A R B C B N O I P C AE N W A Z A N E O E T E Z U C N R A R K A OA C C Z E O L K Y L W I E A P I E A E N C O

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................


81



1. Osoba bezrobotna A. Odchylenie od naturalnego poziomu bezrobocia.

2. Osoba bierna zawodowo B. Koszty bezrobocia, które są ponoszone przez całe społeczeństwo.

3. Osoba pracująca C. Sytuacja, w której nie można zatrudnić kogoś po stawce niższej niż określona w ustawie.

4. Bezrobocie naturalne D. Osoba wykonująca pracę przynoszącą zarobek lub dochód jako pracownik najemny.

5. Bezrobocie cykliczneE. Osoba w wieku produkcyjnym, która nie jest zakwalifikowana jako

pracująca lub bezrobotna (np. jest niezdolna do podjęcia pracy albo nie chce pracować).

6. Płaca minimalna F. Typowy poziom bezrobocia w danej gospodarce.

7. Prywatne koszty bezrobocia G. Osoba w wieku produkcyjnym, która chce i jest w stanie podjąć pracę, a jednak nie pracuje.

8. Społeczne koszty bezrobocia H. Koszty bezrobocia, które są ponoszone przez osobę bezrobotną.

....................................................................................................................................................................................................

ĆWICZENIE 143Spróbuj rozstrzygnąć, czy opisane w tabeli osoby są uważane za bezrobotne według wymienionych sposobów liczenia bezrobocia, a następnie wstaw znak X w odpowiedniej kolumnie tabeli. Jeśli dana osoba jest uważana za bezrobotną zarówno według jednego, jak i drugiego sposobu liczenia, wstaw znak X w obu kolumnach. Jeżeli opisana osoba nie jest uważana za bezrobotną w żadnym ze sposobów liczenia, pozostaw obie kolumny puste.

Opis osoby Bezrobocie rejestrowane

Badania Aktywności

Ekonomicznej Ludności

1. Osoba pracująca „na czarno” (czyli bez umowy), ale zarejestrowana w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna

2. Osoba niepracująca, ale szukająca pracy, zarejestrowana w urzędzie pracy

3. Osoba niepracująca, ale szukająca pracy, niezarejestrowana w urzędzie pracy

4. Osoba zarejestrowana w urzędzie pracy, ale jedynie po to, aby otrzymywać zasiłek dla bezrobotnych. Tak naprawdę nie szuka pracy i nie chce jej podjąć

5. Osoba pracująca


82

ĆWICZENIE 144Odszukaj na stronie internetowej Głównego Urzędu Statystycznego aktualne informacje na temat struktury polskiego rynku pracy i uzupełnij zamieszczoną poniżej tabelę.

Osoby aktywne zawodowoOsoby bierne zawodowo

..................... mln

osoby pracujące

..................... mln

osoby bezrobotne

..................... mln

ĆWICZENIE 145Narysuj poniżej schemat przedstawiający różne rodzaje bezrobocia.



1. Bezrobocie naturalne A. Wynika z niedopasowania kwalifikacji pracowników do potrzeb pracodawców.

2. Bezrobocie cykliczne B. Wynika z tego, że do znalezienia pracy potrzebny jest czas.

3. Bezrobocie frykcyjne C. Wynika z gorszej koniunktury gospodarczej.

4. Bezrobocie strukturalne D. Typowy dla danej gospodarki poziom bezrobocia, wokół którego waha się rzeczywista stopa bezrobocia.

....................................................................................................................................................................................................


83

ĆWICZENIE 147Wyszukaj informacje dotyczące poziomu bezrobocia oraz płacy minimalnej w Polsce w ostatnich dziesięciu latach. Zamieść dane w tabeli oraz podaj źródło, z którego korzystałeś.

Rok

Poziom bezrobocia

Wysokość płacy

minimalnej

Źródło: ..................................................................................................................................................................................

ĆWICZENIE 148Bazując na danych z ćwiczenia 147, odpowiedz, czy wraz ze zmianą płacy minimalnej wzrastał w Polsce poziom bezrobocia. Czy uważasz, że byłoby tak samo, gdyby podwyżki płacy minimalnej były znacznie większe? Odpowiedź na pytania wpisz poniżej.

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

ĆWICZENIE 149Wymień pięć popularnych aktualnie zawodów, które, Twoim zdaniem, w pierwszej kolejności zostaną (w pełni lub niemal w pełni) zautomatyzowane. Obok każdego z wymienionych zawodów wpisz uzasadnienie, dlaczego tak się stanie.

1. .............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

2. .............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

3. .........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

4. .........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

5. .........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................


84

ĆWICZENIE 150Wymień pięć zawodów, które, Twoim zdaniem, będą najbardziej odporne na procesy automatyzacji. Obok każdego z wymienionych zawodów wpisz uzasadnienie, dlaczego tak będzie.

1. .............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

2. .............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

3. .........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

4. .........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

5. .........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ĆWICZENIE 151Wymień pięć cech lub umiejętności, które będą cenne na rynku pracy w przyszłości. Obok każdej z cech lub umiejętności wpisz uzasadnienie, dlaczego tak uważasz.

1. .............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

2. .............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

3. .........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

4. .........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

5. .........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................


85

ĆWICZENIE 152Zaprojektuj w pozostawionym pustym miejscu infografikę dotyczącą automatyzacji pracy.


86



1. Do grona bezrobotnych zaliczamy wszystkie osoby, które nie wykonują pracy zarobkowej.

2. Podaż na rynku pracy zgłaszają przedsiębiorstwa, a popyt – osoby chcące pracować w zamian za wynagrodzenie.

3. Zasady przyznawania zasiłków dla bezrobotnych mogą mieć wpływ na poziom bezrobocia.

4. Zbyt wysoko ustalona płaca minimalna może doprowadzić do wzrostu bezrobocia.

5. W Polsce jest więcej osób biernych zawodowo niż bezrobotnych.

6. Osoba pracująca „na czarno” jest – według metodologii BAEL – zaliczana do grupy osób bezrobotnych.

7. Do kosztów społecznych bezrobocia zaliczamy m.in. większą produkcję w gospodarce.

8. Do kosztów prywatnych bezrobocia zaliczamy m.in. koszty psychiczne i zdrowotne.


1. Bezrobocie naturalne dzieli się na ............................................... i strukturalne.

2. Jednym ze sposobów mierzenia bezrobocia w Polsce są Badania .................................................. Ekonomicznej Ludności.

3. Największym społecznym kosztem bezrobocia jest utracona ............................................, ponieważ gdyby dane osoby były zatrudnione, to wytwarzałyby dobra i usługi.

4. Współcześnie często istnieje obawa o to, czy maszyny zastąpią ludzi – innymi słowy, czy

.............................................................. pracy spowoduje wzrost bezrobocia.

5. Jedną z przyczyn różnic w wynagrodzeniach jest ........................................ ludzki, czyli wiedza, umiejętności i doświadczenie pracowników.


87

13. Pieniądz i inflacja

ĆWICZENIE 155W wykreślance znajduje się 12 pojęć z trzynastego rozdziału podręcznika (w tym 7 pojęć składa-jących się z dwóch wyrazów oraz 3 pojęcia składające się z trzech wyrazów). Wyrazy te są umiesz-czone pionowo i poziomo. Odszukaj jak najwięcej ukrytych pojęć i zakreśl je, a następnie wpisz w pustych wierszach pod wykreślanką.

Y C A O L P I E N I Ą D Z S Y M B O L I C Z N YY Z R K Ś R O D E K W Y M I A N Y N L T I A Ą IA P Z K I A P I E N I Ą D Z T O W A R O W Y Y OR I S C T N E A A Ó T D C K Ś Ż P K O N S O T PE E T Ó M P R K T B A N K C E N T R A L N Y I ĄF N O K Ó B A R T E R A N A R I R D Z L T A I JR I P O T C C E T Z P Ą R O Y K E N A O R O R IO Ą Y T E I J K Y W E P Y Z Z K I R I D H Ą J OO D P G G O E A A T T Z Y M R R T O Y A O B P OE Z R M Y I O E R D O E C L T E O N I E Y M Y YA B O N I E T P P I E Y A P N A K I N Y M C I BY E C A E N W Y C R A O I L E C E L Ą I S A E ĄE Z E P E A A A O R E W W N E J T A O B A O C PI G N O O E R A C I H I P E R I N F L A C J A KZ O T N K I T P A F A R E O P P Y E L P I K T IS T O P A R E Z E R W O B O W I Ą Z K O W Y C HE Ó W Z Y Y G Y Y K A N E W C E W I C A O N T LA W E A E P O L I T Y K A M O N E T A R N A J ZI K O O A Z R T I Y O Z T E A I N A W F G N A LI O B K W E Y Y O A E O O A L Ą O L I A I W I PJ W N Y B M N Y T A I O R Y R D T E O O E E L OY Y I S C N K W N J B N I O W Z L I M B N A P PK E N O N E U D L N K N D C Ś A N N Ż W T S O YO A Y Y C G A S Y A Z K R C W N D E A N K O C I

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................


88



1. Wymiana barterowaA. Określa, jaka część oszczędności powierzonych bankom komercyjnym

musi w nich pozostać i nie może zostać przeznaczona na udzielanie kredytów.

2. Pieniądz towarowy B. Instytucja, która wpływa na ilość pieniądza w obiegu.

3. Pieniądz symboliczny C. Nie ma postaci fizycznej, istnieje tylko w formie zapisów elektronicznych.

4. Pieniądz bezgotówkowy D. Oprocentowanie, po jakim banki komercyjne pożyczają w banku centralnym.

5. Bank centralny E. Wymiana towaru za towar.

6. Operacje otwartego rynku F. Jest wart znacznie więcej niż towar, z którego został wykonany. O jego wartości informuje zamieszczony na nim znak.

7. Stopy procentowe banku centralnego

G. Handel papierami wartościowymi między bankiem centralnym a bankami komercyjnymi.

8. Stopa rezerw obowiązkowych H. Mogły nim być np. bydło lub sól.

....................................................................................................................................................................................................

ĆWICZENIE 157Uszereguj chronologicznie w kolejności, w jakiej występowały w historii, dominujące typy wy-miany lub formy pieniądza, a następnie wpisz w odpowiedniej kolejności stojące przy nich litery w pozostawionym pustym wierszu.

A. pieniądzbezgotówkowy; B. pieniądztowarowy; C. pieniądzsymboliczny; D. barter

....................................................................................................................................................................................................

ĆWICZENIE 158Dopasuj funkcje pieniądza do odpowiadających im charakterystyk i wpisz pary (cyfra + litera) do wiersza pod tabelą.

Funkcja pieniądza Charakterystyka

1. Jednostka rozliczeniowa A. Posługując się pieniądzem, możemy ocenić i zakomunikować, jaką coś ma wartość.

2. Środek przechowywania wartości B. Oznacza, że pieniądz umożliwia wymianę dóbr i usług.

3. Środek wymiany C. Oznacza, że pieniądz „przenosi” wartość w czasie.

....................................................................................................................................................................................................


89

ĆWICZENIE 159W każdym z opisanych poniżej przypadków pieniądz nie spełnia dobrze swojej funkcji. Dlaczego tak jest? Udziel odpowiedzi na to pytanie w pozostawionych pustych wierszach.

1. Pieniądz ma postać ogromnych miedzianych monet (ważących nawet 20 kg).

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

2. Pieniądz ma postać monet i banknotów, a w kraju panuje hiperinflacja (czyli bardzo wysoka inflacja).

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

3. Pieniądz ma postać banknotów, które mają bardzo słabe zabezpieczenie przed kopiowaniem.

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

4. Rolę pieniądza ma pełnić sałata (warzywo).

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................



1. Zgodnie z równaniem ilościowym przy wzroście gospodarczym potrzebna jest większa ilość pieniądza w obiegu.

2. Zgodnie z równaniem ilościowym większa ilość pieniądza w obiegu będzie skutkowała wzrostem gospodarczym.

3. Inflacja to wzrost ogólnego poziomu cen.

4. Inflacja to spadek wartości nabywczej pieniądza.

5. Bankiem centralnym w Polsce jest Narodowy Bank Polski.

6. Jeśli bank centralny wydrukuje dodatkowe pieniądze i rozda je ludziom, to wszyscy będziemy bogatsi.


90

ĆWICZENIE 161Wymień narzędzia banku centralnego w zakresie wpływania na ilość pieniądza w gospodarce i krótko scharakteryzuj je poniżej.

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

ĆWICZENIE 162Która z wymienionych poniżej pozycji nie jest kosztem inflacji oraz jaki koszt inflacji nie został uwzględniony na liście? Skreśl z listy punkt, który nie jest kosztem inflacji, a w pozostawionym pustym wierszu wpisz niewymieniony koszt inflacji.

A. Zamieszanie i niewygodaB. Koszt zdzieranych zelówekC. Koszt zmienianych jadłospisówD. Mnożnik kreacji pieniądzaE. Niezamierzone zmiany wielkości podatkowych spowodowane brakiem indeksacji

Jakiego kosztu inflacji brakuje na powyższej liście?

....................................................................................................................................................................................................

ĆWICZENIE 163Pożyczyłeś 2000 zł pewnej osobie, która zgodziła się, że za rok odda tę kwotę wraz z odsetkami wynoszącymi 5%. W tym czasie niespodziewanie wzrosła inflacja i w ciągu tego roku wyniosła ona 10%. Kto na tym zyskał, a kto stracił? Odpowiedź wraz z uzasadnieniem wpisz poniżej.

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................


91

ĆWICZENIE 164Zaprojektuj w pozostawionym pustym miejscu infografikę przedstawiającą historię pieniądza.


92

ĆWICZENIE 165Wyobraź sobie, że pracujesz w banku i zajmujesz się pożyczkami. Według najnowszego raportu ma wzrosnąć inflacja. Jak to wpłynie na decyzje banku dotyczące oprocentowania pożyczek? Odpowiedź wraz z uzasadnieniem wpisz poniżej.

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................


1. Najnowszym typem pieniądza jest pieniądz .........................................................................., mający postać zapisów elektronicznych.

2. Pieniądz pełni różne funkcje. Jest środkiem wymiany, jednostką ..........................................................

oraz środkiem przechowywania ........................................... .

3. Według ilościowej teorii pieniądza inflacja następuje wtedy, gdy pieniądza jest zbyt .............................. w stosunku do potrzeb.

4. W Polsce funkcję banku centralnego pełni ....................................................... Bank Polski, w strefie

euro – ........................................................... Bank Centralny, a w USA – ........................................ Federalna.

5. Bank centralny może wpływać na ilość pieniądza w gospodarce, czyli prowadzić politykę

................................................ . Gdy będzie miała ona na celu wzrost ilości pieniądza w gospodarce,

taką politykę określimy jako .................................................. .

6. Najważniejszymi narzędziami, z których może skorzystać bank centralny, aby wyregulo-

wać ilość pieniądza w gospodarce, są ............................. rezerw obowiązkowych, ustalanie stóp

.......................................................... banku centralnego oraz operacje .............................................. rynku.

7. Koszty inflacji opisują, w jaki sposób społeczeństwo traci na istnieniu inflacji. Przykłada-

mi takich kosztów są koszt zdzieranych .................................................. czy koszt zmienianych

............................................................. .


93



1. Pierwszy pieniądz papierowy pojawił się w Kanadzie.

2. Pierwszy oficjalny pieniądz papierowy w Europie pojawił się w XVII wieku w Szwecji.

3. Zastąpienie tradycyjnej formy pieniądza pieniądzem bezgotówkowym pozwoliłoby na zmniejszenie szarej strefy w gospodarce.

4. Najwyższa dotychczasowa hiperinflacja w historii miała miejsce na Węgrzech.

5. Aby zahamować inflację, należy prowadzić ekspansywną politykę monetarną.

6. W Wielkiej Brytanii bankiem centralnym jest Royal Bank of Scotland.


94

14. Systemy gospodarcze i gospodarka globalna

ĆWICZENIE 168W wykreślance znajduje się 8 pojęć z czternastego rozdziału podręcznika (w tym 5 pojęć składają-cych się z dwóch wyrazów). Wyrazy te są umieszczone pionowo i poziomo. Odszukaj jak najwięcej ukrytych pojęć i zakreśl je, a następnie wpisz w pustych wierszach pod wykreślanką.

W A A A A Z T N A O A D P W B P M K A T

O Y A D Z B O W K A P I T A L I Z M P A

A A T G O A A G A G R A B M M S A R T U

G O A O E G O O A P Z L G D S O A I A W

R S K N A O A S L Y E U Z E N K U A W O

I P W I S S D P Z A W Y O Z P G N C R T

S A W W A P I O N Z A W U A M A U A W T

K D O W Z O Z D O Y G G R E W S L P A O

P D A A A D A A B K A K K L W B S N P G

T W S S M A Z R T O A G A A K E A S L L

D S O N A R Y K D R B W O W B R J U T O

K A B D I K I A N A S A D W O K A D O B

P Y N T T A M M N U O A K A A O K K R A

A G A Y A R A I A R L A Z D Z M R A O L

E O A Z K Y A E A M U E A Z P U S B A I

B U P A A N S S A A T S Z A A N D K A Z

K B N D A K K Z N A N O Y O A I N A M A

A G O S P O D A R K A N A K A Z O W A C

B M K N L W U N P A R T M A S M E R W J

P R Z E W A G A K O M P A R A T Y W N A

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................


95



1. System gospodarczy A. Tym terminem określamy gospodarki krajów świata i ich wzajemne powiązania.

2. Gospodarka rynkowa B. Jest oparta na własności państwowej i planie.

3. Gospodarka nakazowa C. Jest oparta przede wszystkim na rynku i własności prywatnej, jednak istotną rolę odgrywa ingerencja państwa.

4. Gospodarka mieszana D. Sposób organizacji gospodarki.

5. Gospodarka globalna E. Jest oparta na własności prywatnej i rynku.

....................................................................................................................................................................................................

ĆWICZENIE 170Scharakteryzuj krótko poniżej główne problemy gospodarki nakazowej.

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

ĆWICZENIE 171Scharakteryzuj krótko poniżej główne problemy gospodarki kapitalistycznej.

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................


96

ĆWICZENIE 172Przeanalizuj, co oznacza pojęcie „gospodarka mieszana” w odniesieniu do Polski. Których dóbr dostarcza rynek, a które są dostarczane przez państwo? Jakie inne zadania wykonuje państwo w gospodarce? Udziel odpowiedzi na pytania w pozostawionych pustych wierszach.

1. Które dobra i usługi są dostarczane przez rynek?

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

2. W dostarczaniu których dóbr i usług bierze udział państwo?

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

3. Bazując na powyższych punktach, wytłumacz, co to znaczy, że Polska jest „gospodarką mieszaną”.

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................



1. Jeśli kraj ma tzw. „przewagę absolutną”, to nie ma powodu handlować z innymi krajami (wszystko produkuje najwydajniej).

2. Nawet jeśli jakiś kraj nie ma tzw. „przewagi absolutnej”, to odniesie korzyści z wymiany z innym krajem, gdyż każdy z krajów ma w czymś przewagę komparatywną.

3. Gospodarki nakazowe są (i były) bardzo wydajne gospodarczo.


97

ĆWICZENIE 174Zaprojektuj w pozostawionym pustym miejscu infografikę przedstawiającą funkcjonowanie go-spodarki nakazowej.


98

ĆWICZENIE 175Umieść na osi między gospodarką nakazową a rynkową wymienione poniżej państwa, wstawiając w odpowiednim miejscu stojące przy państwach litery (im bliżej lewej strony na osi, tym więcej cech gospodarki nakazowej ma dana gospodarka, im bliżej prawej strony osi, tym więcej ma cech gospodarki rynkowej).

A. KoreaPółnocna; B. USA; C. Chiny; D. Kuba; E. Polska

Gospodarka nakazowa

Gospodarka rynkowa



1. Eksperyment polegający na uszyciu stumilowego garnituru pokazał, że import może być o wiele bardziej opłacalny od opierania się w produkcji wyłącznie na materiałach wyprodukowanych lokalnie.

2. Globalizacja ma same zalety i nie ma żadnych negatywnych skutków.

3. Gospodarkę nakazową nazywamy inaczej komunizmem.

4. Prawa człowieka w krajach ubogich są najczęściej przestrzegane w mniejszym stopniu niż w krajach rozwiniętych.


1. W gospodarce nakazowej o produkcji i rozdysponowaniu dóbr decyduje .........................., natomiast

w gospodarce rynkowej decyduje o tym ................................... .

2. Do minusów gospodarki rynkowej należą m.in. duże ......................................................... dochodowe

oraz ....................................... gospodarcze.

3. Jako system gospodarczy gospodarka nakazowa jest znacznie ...................................... wydajna od gospodarki rynkowej.


99

15. Najważniejsze debaty gospodarcze



1. Błąd przeżywalności A. Błąd poznawczy polegający na przyznawaniu racji czyimś słowom tylko z tego powodu, że ta osoba zajmuje określone stanowisko lub ma tytuł naukowy.

2. Błąd konserwatyzmu B. Błąd poznawczy polegający na wybraniu danej opcji (nie zawsze korzystnej) z tego powodu, że została ona przedstawiona na tle innej.

3. Efekt autorytetu C. Błąd poznawczy polegający na przecenianiu rzeczy, które się ma, i niechętnym stosunku do zmian.

4. Efekt potwierdzenia D. Polega na manipulacji poprzez wywołanie i wyolbrzymienie strachu, nienawiści, gniewu, zazdrości czy dumy.

5. Efekt kontrastu E. Błąd poznawczy polegający na zwracaniu uwagi tylko na informacje potwierdzające nasze założenia, a nie na wszystkie dostępne argumenty.

6. Efekt status quo

F. Błąd poznawczy polegający na przeprowadzeniu rozumowania na podstawie dostępnych przypadków, bez uwzględnienia tego, że wiele innych przypadków nie „przetrwało”. Przykładowo, występuje on, gdy dowodzimy, że coś jest dobrym rozwiązaniem na podstawie historii osób, które odniosły sukces, ale pomijamy osoby, które zrobiły to samo, ale sukcesu nie odniosły.

7. Odwołanie się do emocji

G. Błąd poznawczy polegający na niechętnym przyjmowaniu dowodów sprzecznych z naszą wizją świata.

....................................................................................................................................................................................................



1. Gdy w budżecie państwa wydatki są mniejsze od wpływów, mamy do czynienia z deficytem budżetowym.

2. Wejście Polski do strefy euro zmniejszyłoby koszty transakcyjne ponoszone w związku z koniecznością wymiany walut.

3. Aby wypowiadać się obiektywnie na temat gospodarki, wystarczy oprzeć swoją wiedzę na jednym, ulubionym źródle informacji.


100

ĆWICZENIE 180Przeanalizuj wymienione poniżej argumenty i zastanów się, czy możesz zidentyfikować w nich jakiś błąd poznawczy5.

1. „Sukces tej firmy dowodzi, że państwo powinno inwestować w start-upy. Skoro tej firmie się powiodło, to oznacza, że istnienie państwowego funduszu inwestującego w start-upy jest do-brym rozwiązaniem”.

Nazwa błędu poznawczego: .................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................

2. „Powinniśmy kupować wyłącznie polskie produkty, nawet jeśli są droższe, ponieważ jeśli po-stępujemy inaczej, to zubażamy nasz kraj, a nasza gospodarka zmierza ku ruinie!”


.............................................................................................................................................................................................

3. „Uważam, że podnoszenie płacy minimalnej to błędne rozwiązanie. Jestem profesorem eko-nomii, więc mam rację”.


.............................................................................................................................................................................................


1. Całkowite zadłużenie państwa to dług .................................................. .

2. Aby pokryć deficyt budżetowy, państwo się zadłuża, tj. emituje ............................................ lub zaciąga

................................................ .

3. Deficyt budżetowy w jednym roku można zrekompensować ......................................... budżetową w kolejnym roku.

4. Kiedy państwo zaciąga pożyczki, to koszt pożyczek dla innych podmiotów gospodarczych wzrasta, ponieważ na rynku pożyczek zostało mniej pieniędzy. Takie zjawisko nazywa się

efektem .................................................... .

5 Zidentyfikowanie błędu poznawczego nie oznacza jeszcze, że cały postulat należy odrzucić. Inwestowanie w start-upy przez państwo, wprowadzanie preferencji dla lokalnych produktów czy podnoszenie płacy minimalnej może być uzasadnione w określonych warunkach. Należy jednak szukać innych argumentów.


101

ĆWICZENIE 182Zaprojektuj w pozostawionym pustym miejscu infografikę przedstawiającą błędy poznawcze. Zilustruj ją przykładami z zakresu ekonomii.


102

ĆWICZENIE 183Czy uważasz, że państwo powinno interweniować w gospodarkę? Wpisz do tabeli argumenty za i przeciw interwencji państwa w gospodarkę, a następnie na ich podstawie udziel odpowiedzi na to pytanie w pustych wierszach pod tabelą.

Za Przeciw

Odpowiedź: .........................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................


103

ĆWICZENIE 184Czy uważasz, że Polska powinna przyjąć walutę euro? Wpisz do tabeli argumenty za i przeciw przyjęciu przez Polskę waluty euro, a następnie na ich podstawie udziel odpowiedzi na to pytanie w pustych wierszach pod tabelą.

Za Przeciw

Odpowiedź: .........................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................


104

ĆWICZENIE 185Czy uważasz, że wiek emerytalny powinien być podwyższony, obniżony, czy powinien pozostać na aktualnym poziomie? Wpisz do tabeli argumenty za i przeciw podnoszeniu wieku emerytalnego, a następnie na ich podstawie udziel odpowiedzi na to pytanie w pustych wierszach pod tabelą.

Za Przeciw

Odpowiedź: .........................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................


105

ĆWICZENIE 186Czy uważasz, że płaca minimalna powinna zostać podniesiona, obniżona, czy powinna pozostać na aktualnym poziomie? Wpisz do tabeli potencjalne skutki obniżenia oraz podniesienia płacy minimalnej, a następnie udziel odpowiedzi na to pytanie w pustych wierszach pod tabelą.

Skutki podniesienia płacy minimalnej Skutki obniżenia płacy minimalnej

Odpowiedź: .........................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................


106

ĆWICZENIE 187Czy uważasz, że państwo powinno wspierać krajowe produkty i utrudniać dostęp do rynku pro-duktom z zagranicy? Wpisz do tabeli argumenty za i przeciw takim praktykom, a następnie na ich podstawie udziel odpowiedzi na to pytanie w pustych wierszach pod tabelą.

Za Przeciw

Odpowiedź: .........................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................


107

ĆWICZENIE 188Przeanalizuj wiadomości gospodarcze z ostatniego tygodnia. Jakie są główne tematy dyskusji gospodarczych? Sporządź listę przynajmniej trzech tematów i zapisz ją poniżej.

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

ĆWICZENIE 189Jak sądzisz, która z aktualnych debat gospodarczych ma największe znaczenie dla przyszłości polskiej gospodarki? Wpisz jej temat w pozostawionym pustym wierszu, a w tabeli poniżej umieść i przeanalizuj argumenty obu stron debaty. Następnie w wierszach pod tabelą odpowiedz na pytanie, które ze stanowisk jest dla Ciebie bardziej przekonujące i dlaczego.

Temat debaty: ....................................................................................................................................................................

Za Przeciw

Odpowiedź: .........................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................


EKONOMIA W ZARYSIE · 2020. 3. 23. · Wydawnictwo Ekonomik – Jacek Musiałkiewicz ul....

Documents

Transcript of EKONOMIA W ZARYSIE · 2020. 3. 23. · Wydawnictwo Ekonomik – Jacek Musiałkiewicz ul....