BANKOWANIE TKANEK PODSTAWOWEhistologia.wum.edu.pl/sites/histologia.wum.edu.pl/... · ul....

2016-01-22

1

Zakład Transplantologii i Centralny Bank Tkanek Akademii Medycznej W Warszawieul. Chałubińskiego 5, 02-004 WARSZAWA, tel. (22) 691 13 36, tel./fax:(22) 621 75 43

BANKOWANIE TKANEK

W POLSCE PODSTAWOWE

POJĘCIA I DEFINICJE

Medycyna regeneracyjna – wykorzystanie różnych technik,

mających na celu poprawę funkcjonowania uszkodzonych tkanek i

narządów.

Zastępowanie niesprawnych

komórek, tkanek, narządów sprawnymi

komórkami, tkankami lub narządami

PRZESZCZEPIANIE = TRANSPLANTACJA

Komórki, tkanki i narządy mogą pochodzić od:

• tego samego osobnika – przeszczep autogeniczny

• osobnika identycznego pod względem genetycznym, np. przeszczep między bliźniakami monozygotycznymi lub zwierzętami tego samego szczepu – przeszczep izogeniczny

• osobnika tego samego gatunku – przeszczep allogeniczny

• osobnika różnego gatunku – przeszczep ksenogeniczny

PRZESZCZEPIANIE cd.• auto -• izo -• allo -• kseno -

PRZESZCZEPY

geniczne

• biowitalne• unaczynione – własna sieć nn. krwionośnych• nieunaczynione

• biostatyczne

- w zależności od relacji dawca-biorca przeszczepu:

- w zależności od obecności żywych komórek w przeszczepach:

2016-01-22

2

Przeszczepianie narządów

Przeszczepianie tkanek

Przeszczepianie komórek

Produkty lecznicze terapii zaawansowanej

terapia komórkami somatycznymi

inżynieria tkankowa

terapia genowa

I. BIOWITALNE = ŻYWE• muszą podjąć funkcję bezpośrednio po przeszczepieniu

IA: BIOWITALNE UNACZYNIONE - NARZĄDY– brak możliwości dłuższego przechowywania,– brak możliwości sterylizacji

nerka, wątroba, serce, trzustka kilkanaście godzin

IB: BIOWITALNE NIEUNACZYNIONE– możliwość dłuższego przechowywania, – brak możliwości sterylizacji (ew. dekontaminacja antybiotykami)

rogówki kilka – kilkanaście dnizastawki serca, naczynia kilka – kilkanaście miesięcykomórki kilka - kilkanaście lat

tylko przechowywane: komórki macierzyste krwi pępowinowej, szpikurozhodowywane in vitro: keratynocyty, chondrocyty

PRZESZCZEPY

II. BIOSTATYCZNE = BEZKOMÓRKOWE• tkanki „po przejściach” - poddawane różnym procedurom,

niezawierające żywych komórek • istotne są właściwości macierzy pozakomórkowej (obecność

kolagenu np. typu I, czynników wzrostu i różnicowania)

– możliwość długotrwałego przechowywania i sterylizacji

• protezy biologiczne / opatrunki biologiczne• ulegają stopniowemu zastąpieniu przez tkanki własne biorcy• przykłady – przeszczepy z grupy tkanek łącznych:

• biostatyczna kość, chrząstka • biostatyczne ścięgna, więzadła• biostatyczna skóra pełna, biostatyczna skóra właściwa• biostatyczna błona owodniowa • biostatyczne osierdzie, (opona twarda)

PRZESZCZEPY cd. PRZESZCZEPY ALLOGENICZNEbiowitalne unaczynione biostatyczne

Immunogenność

wysoka niska

Dobór biorca-dawca

wymagany nie wymagany

Immunosupresja

z reguły konieczna nie konieczna

Odrzucanie przeszczepu [podział ze względu na czas]

• Odrzucenie nadostre - minuty

• Odrzucenie ostre przyspieszone – 24 godz.

• Odrzucenie ostre – kilka dni

• Odrzucenie przewlekłe - miesiące

wyspecjalizowane laboratoria przygotowujące

dla potrzeb chirurgii odtwórczej

auto-, allo- lub ksenogeniczne przeszczepy

biowitalne nieunaczynione lub biostatyczne

BANKI TKANEK (i KOMÓREK)

2016-01-22

3

W latach 50-tych i 60-tych XX-go wieku woperacjach odtwórczych zaczęto stosowaćalloprzeszczepy tkankowe.

• 1950 – Bethesda, USA • 1956 – Hradec Kralove, ówczesna

Czechosłowacja• 1957 – Berlin, ówczesne NRD• 1960 – Rostów nad Donem, ówczesne ZSRR

ROZWÓJ BANKOWANIA TKANEK NA ŚWIECIE

• 1963 - Warszawa• 1968 - Katowice• 1978 - Morawica• …

ROZWÓJ BANKOWANIA TKANEK W POLSCE

Obowiązujące prawo

Dyrektywa 2004/23/WE Parlamentu Europejskiego i Rady dotycząca standardów jakości i bezpieczeństwa pozyskiwania, pobierania, testowania, przetwarzania, konserwacji, przechowywania i dystrybucji ludzkich tkanek i komórek

Dyrektywa Komisji Europejskiej 2006/17/WE wprowadzająca w życie Dyrektywę 2004/23/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do niektórych wymagań technicznych dotyczących dawstwa, pobierania i testowania tkanek i komórek ludzkich

Dyrektywa Komisji Europejskiej 2006/86/WE wprowadzająca w życie dyrektywę 2004/23/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie wymagań dotyczących możliwości śledzenia, powiadamiania o poważnych i niepożądanych reakcjach i zdarzeniach oraz niektórych wymagań technicznych dotyczących kodowania, przetwarzania, konserwowania, przechowywania i dystrybucji tkanek i komórek ludzkich

Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów

Obowiązujące prawo

• etap I – wstępna kwalifikacji dawcy, uzyskanie (i zabezpieczenie)

materiału

• etap II – testowanie materiału – dalsza kwalifikacja dawcy

(przeprowadzenie testów biologicznych) oraz kontrola

przydatności samego materiału – zakończone jego

zwolnieniem z kwarantanny i dopuszczeniem do

przetwarzania lub jego dyskwalifikacją i utylizacją

• etap III – przetwarzanie materiału – przygotowanie przeszczepów

(w tym sterylizacja)

• etap IV – przechowywanie materiału

• etap V – dystrybucja materiału

• etap VI – monitorowanie losów przeszczepów – informacja zwrotna

BANKOWANIE TKANEK (lub KOMÓREK) BANKI TKANEK I KOMÓREK W EUROPIE

Europaok. 4.500 banków tkanek i komórek

Unia Europejska•1388 banków tkanek i komórek wspomaganego rozrodu,•1114 banków tkanek i komórek, •1411 banków hematopoetycznych komórek macierzystych

Polska•? banków tkanek i komórek wspomaganego rozrodu, •16 banków tkanek i komórek, •25 banków hematopoetycznych komórek macierzystych

USA•261 banków tkanek•w tym 110 akredytowanych przez AATB•nieznana liczba banków komórek

2016-01-22

4

NOWE WYMOGI DLA BANKÓW TKANEK I KOMÓREK

Pełen nadzór Ministerstwa Zdrowia nad czynnościami związanymi z bankowaniem tkanek – powołanie Krajowego Centrum Bankowania Tkanek i Komórek

Powołanie osoby odpowiedzialnej i określenie zakresu jej kompetencji

Określenie wymogów dotyczących kwalifikacji pracowników banków tkanekoraz konieczności ustawicznego kształcenia

Monitorowanie istotnych reakcji i zdarzeń niepożądanych

Wprowadzenie zarządzania jakością i systemu kontroli jakości (w tym kwalifikacji dawców, wykonywania określonych testów biologicznych, prowadzenia dokumentacji, wymogów sanitarnych i technicznych)

Wprowadzenie jednolitego, unikatowego systemu znakowania tkanek (ISBT 128)

Zapewnienie zdolności monitorowania losów przeszczepów

Wprowadzenie systemu kontroli banków tkanek i komórek

Banki WielospecjalistyczneBanki Monospecjalistyczne

Banki tkanek oka

Bank komórek chrząstki i kości

Bank skóry i komórek naskórka

Bank zastawek serca

Bank komórek wysp trzustkowych

Banki Komórek Krwiotwórczych Szpiku, Krwi Obwodowej i Krwi Pępowinowej Banki Krwi Pępowinowej

2016-01-22

5

Działalność banków tkanek i komórek w Polsce w 2014 roku





2016-01-22

6

Publiczne bankowanie krwi pępowinowej w Polsce2013 - auto

Publiczne bankowanie krwi pępowinowej w Polsce2013 – allo spokrewnione

Publiczne bankowanie krwi pępowinowej w Polsce2013 – allo niespokrewnione

2016-01-22

7

Prywatne bankowanie krwi pępowinowej w Polsce2013 - auto

Prywatne bankowanie krwi pępowinowej w Polsce2013 – allo spokrewnione

Prywatne bankowanie krwi pępowinowej w Polsce2013 – allo niespokrewnione

• etap I

kwalifikacja wstępna potencjalnego dawcy

uzyskanie (i zabezpieczenie) materiału

pobranie materiału ze zwłok śmierć mózgowa

zatrzymanie krążenia

- oddziały szpitalne: zmarli z utrzymaną czynnością

serca (ang. HBD – Heart-Beating Donors)

- prosektury: zmarli bez czynności serca

(ang. NHBD – Non-Heart-Beating Donors)

pobranie materiału od żywych dawców

- oddziały zabiegowe

pozyskanie materiału od żywych dawców

- oddziały zabiegowe: materiał amputacyjny

- oddziały położnicze: owodnia

Procedury kwalifikacji dawców

Uzyskanie informacji o braku sprzeciwu/ zgodzie na pobranie tkanek:

Dawcy zmarli – brak sprzeciwu

Dawcy żywi – zgoda

2016-01-22

8

Kryteria selekcji dawców oparte są na analizie zagrożeń związanych z zastosowaniem danych komórek/tkanek.

Wskaźniki tych zagrożeń:

analiza historii choroby i wywiadu środowiskowego

badanie przedmiotowe

badanie pośmiertne

testy biologiczne i

wszelkie inne stosowne badania.

2016-01-22

9

Kryteria szczegółowe kwalifikacji dawców

Tkanki mięśniowo-szkieletowe

- wiek: • tkanka kostna minimum 15 lat dla obu płci;• ścięgna, więzadła i powięź szeroka uda: 15-65 lat dla obu płci;• przeszczepy kostno-chrzęstne, chrząstka, łąkotki: 15-45 lat dla obu płci;• chrząstka w celu hodowli chondrocytów: 15-55 dla obu płci.

- brak zmian zwyrodnieniowych kości i stawów, osteoporozy oraz innych układowych schorzeń tkanek szkieletowych (choroba Pageta, osteopetroza)

oraz zaburzeń w budowie tkanki kostnej,

- zapalenie kości i szpiku w wywiadzie.

Skóra:

- wiek: do 70 lat,

- brak zmian na skórze (stany zapalne, brodawczaki, nowotwory).

Kryteria szczegółowe kwalifikacji dawców

Zastawki serca:

- wiek 18 miesięcy do 65 lat,

- brak cech zapalenia mięśnia sercowego, wrodzonych lub nabytych wad zastawek,

- brak miażdżycy.

Błony płodowe:

- patologia dróg rodnych: zakażenia bakteryjne, wirusowe, grzybicze,

- cukrzyca ciężarnych,

- przedwczesne pęknięcie błon płodowych,

- zakażenie wód płodowych

- malformacje płodu.

Żywi dawcy tkanek - tkanki mięśniowo-szkieletowe, układu sercowo-naczyniowego, skóra, owodnia,

sznur pępowinowy, komórki tłuszczowe, szpik, krew obwodowa

głowy kości udowych w czasie endoprotezoplastyki stawów biodrowych - przeszczepy allogeniczne

chrząstka stawowa w czasie artroskopii stawu kolanowego- przeszczepy autogeniczne – ATMP!!!

kości pokrywy czaszki w czasie trepanacji czaszki z niemożnością ponownego wprowadzenia płata kraniotomijnego ze względu na obrzęk mózgu

- przeszczepy autogeniczne

zastawki serca – dawca domino- przeszczepy allogeniczne

skóra do izolacji i hodowli keratynocytów - przeszczepy autogeniczne – ATMP!!!

błony płodowe - owodnia- przeszczepy allogeniczne

Procedura pobrania tkanek:

- obszar dostępu musi być wydzielony;

- należy użyć wydzielonego sterylnego pola operacyjnego utworzonego za pomocą sterylnych serwet;

- personel pobierający musi być ubrany odpowiednio do pobrania;

- umycie, ubranie w sterylne ubrania i sterylne rękawice, nałożenie osłon na twarz i masek ochronnych.

2016-01-22

10

Pobranie tkanek ze zwłok:

- w warunkach jałowych (sala operacyjna)

pakowanie i przetwarzanie „na jałowo”

pakowanie i przetwarzanie w warunkach czystych zakończone

sterylizacją

- tak czysto jak to jest możliwe (sala prosektoryjna)

pakowanie i przetwarzanie w warunkach czystych zakończone

sterylizacją

- Konieczność nadania zwłokom należytego wyglądu

Pozyskiwanie krwi pępowinowej

Pobieranie krwiotwórczych komórek macierzystych

Procedura pobrania tkanek:

Po pobraniu tkanek i komórek od dawcy zmarłego jego ciało należy zrekonstruować tak, aby było możliwie najbardziej zbliżone do pierwotnego kształtu anatomicznego.

2016-01-22

11

Transport pobranego materiału do banku tkanek

- Zapewnienie zachowania właściwości biologicznych pobranych tkanek

• tkanki mięśniowo-szkieletowe (2-8oC, zamrożenie)

• tkanki układu sercowo – naczyniowego (2-8oC)

• tkanki oka (2-8oC)

• skóra (2-8oC, zamrożenie)

• owodnia (2-8oC, temperatura pokojowa, < 40oC)

Walidacja transportu

Dokumentacja dawcyDokumentacja pobrania !

• etap II

– testowanie materiału – dalsza kwalifikacja dawcy





- badania biologiczne dawcy

- badania mikrobiologiczne

- badania histopatologiczne

KWARANTANNA!

Badania serologiczne

§ 3. Standardowe procedury operacyjne związane z pobieraniem komórek lub tkanek określają wymagania dotyczące:…5) badań laboratoryjnych w odniesieniu do dawcy żywego i zmarłego, które powinny obejmować:

a) HIV 1 i 2 - Anty-HIV-1 i 2,

b) wirusowe zapalenie wątroby typu B - HBsAg i Anty HBc,

c) wirusowe zapalenie wątroby typu C - Anty-HCV,

d) kiła - testy swoiste,

Bezwzględnie ujemne u dawcy zmarłego i żywego allogenicznego!!!

Dopuszczalne wyniki dodatnie u dawcy żywego autologicznego !!!


Badania mogą być wykonywane wyłącznie przez laboratoria wpisane na listę laboratoriów Krajowej Izby Diagnostów Laboratoryjnych!

2.4. W przypadku dawcy zmarłego próbki krwi muszą być pobrane przed samą śmiercią lub jeżeli nie jest to możliwe, najszybciej jak to możliwe po śmierci, lecz nie później niż 24 godziny po zgonie.


2.6. … Ponowne badanie nie jest konieczne również wówczas kiedy przetwarzanie obejmuje etap inaktywacji, zatwierdzony w odniesieniu do danych wirusów.


2016-01-22

12

Badania metodą amplifikacji kwasów nukleinowych

Polskie ustawodawstwo nie określa zasad badań za pomocą metody

amplifikacji kwasów nukleinowych.

2.6. Jeżeli w przypadku żywego dawcy (z wyjątkiem dawców szpiku kostnego i

komórek krwi obwodowej) „próbka donacyjna”, jak określona w pkt 2.5 lit. a)

powyżej, jest dodatkowo badana przy pomocy techniki amplifikacji kwasów

nukleinowych (NAT) pod kątem obecności wirusów HIV, HBV i HCV, nie jest

konieczne badanie dodatkowej próbki krwi.

Badania mikrobiologiczne

Wymagane w przypadku przygotowania przeszczepów nie podlegających końcowej sterylizacji.

Zalecane w przypadku przygotowania przeszczepów podlegającychkońcowej sterylizacji.

Ochrona biorcy.

Ochrona personelu banku tkanek.

i) zakażenia ogólnoustrojowego nie będącego pod kontrolą w momencie pobrania, w tym choroby bakteryjnej, uogólnionego zakażenia wirusowego, grzybiczego lub pasożytniczego lub poważnego zakażenia miejscowego w komórkach lub tkankach, które mają być pobrane,


Pobranie próbek:

- Wymaz z powierzchni

- Płyn

- Próbka tkanek (uszkodzenie pobranego materiału)


Czy w każdym przypadku wstępnie zakażony materiał

tkankowy podlega dyskwalifikacji?

Nie, jeżeli:

• dla patogenów stwierdzonych w pobranym materiale istnieje

udokumentowana metoda sterylizacji/inaktywacji;

• istnieją procedury pozwalające na wprowadzenie

i przetwarzanie materiału zakaźnego w pomieszczeniach

laboratoryjnych banku tkanek.

np.: przeszczepy autogenne od dawców zakażonych

Hemodylucja u dawcy

§ 3. Standardowe procedury operacyjne związane z pobieraniem komórek lub tkanek określają wymagania dotyczące:…3) kryteriów wykluczających zmarłego dawcę komórek lub tkanek, sporządzonych na podstawie informacji dotyczących:…m) stwierdzenia, że wyniki testów próbek krwi dawcy będą nieważne ze względu na występowanie hemodylucji, jeżeli nie jest dostępna próbka sprzed transfuzji (dotyczy tylko komórek lub tkanek),

2.3. Jeżeli dawcom w wyniku utraty krwi przetoczono krew, składniki krwi, koloidy lub krystaloidy, badanie krwi może nie być ważne ze względu na hemodylucję próbki. Algorytm do oceny stopnia hemodylucji stosuje się w następujących okolicznościach:

a) przedśmiertne pobieranie próbek krwi: jeżeli krew, składniki krwi i/lub koloidy zostały podane w ciągu 48 godzin przed pobraniem krwi lub w ciągu godziny przed pobraniem krwi podano krystaloidy;

b) pośmiertne pobieranie próbek krwi: jeżeli krew, składniki krwi i/lub koloidy zostały podane w ciągu 48 godzin przed śmiercią lub w ciągu godziny przed śmiercią podano krystaloidy.

Banki tkanek mogą przyjmować tkanki i komórki od dawców, u których doszło do rozcieńczenia osocza w stopniu większym niż 50 %, jedynie jeżeli stosowane procedury badań są zatwierdzone dla tak rozcieńczonego osocza lub jeśli dostępna jest próbka sprzed przetoczenia.

Hemodylucja u dawcy

!

2016-01-22

13

Określenie hemodylucji:

• określ TPV (całkowita objętość osocza) - masa ciała (kg) x 40 ml/kg

• określ TBV (całkowita objętość krwi) - masa ciała (kg) x 70 ml/kg

• określ ile krwi (ml) otrzymał potencjalny dawca w ciągu ostatnich 48 godz. (A)

• określ ile koloidów (ml) otrzymał potencjalny dawca w ciągu ostatnich 48 godz. (B)

• określ ile krystaloidów (ml) otrzymał potencjalny dawca w ciągu ostatniej 1 godz. (C)

Dodaj A i B i porównaj z TPV

Dodaj A + B + C i porównaj z TBV

Jeżeli otrzymane wyniki nie wskazują na hemodylucję > 50%

próbka krwi może zostać zakwalifikowana do badania.

Hemodylucja u dawcy

!

• etap III

• przetwarzanie materiału – przygotowanie przeszczepu

1. obróbka wstępna (oczyszczanie mechaniczne,

płukanie)

2. nadanie pożądanego kształtu fragmentom

tkankowym zgodnie z oczekiwaniami klinicystów

3. pakowanie przeszczepów

4. konserwowanie

5. sterylizacja / dekontaminacja przeszczepów

BANKOWANIE TKANEK cd.

Przygotowanie przeszczepów

pakowanie mrożenie płukaniew torebki w - 72oC w 0.9% NaClpoliester/polietylen

liofilizacja(„suszenie w próżni”)

mrożenie w - 72oC pakowanie pakowanie w torebki w torebki poliester/polietylen poliester/polietylen

z 0.9% NaCl

Sterylizacja radiacyjna dawką 35 kGy

Walidacja procesu sterylizacji radiacyjnej

Metody konserwacji przeszczepów tkankowychPomieszczenia czyste

Pomieszczenia w których liczba cząsteczek i liczba

bakterii są ograniczone do określonych poziomów.

Liczba bakterii Liczba cząstek

2016-01-22

14

§ 17. 1. Klasy czystości powietrza określa się dla poszczególnych procesów zwiazanych z odbiorem, rejestracja, znakowaniem, gromadzeniem, przetwarzaniem, testowaniem, sterylizacją, przechowywaniem i dystrybucją tkanek i komórek.

2. Tkanki lub komórki przeznaczone do przeszczepiania, które nie są poddawane końcowej sterylizacji, a ich przetwarzanie i pakowanie odbywa się w kontakcie ze środowiskiem zewnętrznym, muszą być przetwarzane i pakowane w środowisku czystości bakteriologicznej powietrza klasy A w rozumieniu przepisów, o których mowa w art. 39 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. — Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2004 r. Nr 53, poz. 533, z późn. zm.).

3. Przetwarzanie i pakowanie tkanek i komórek przeznaczonych do przeszczepiania podlegającychkońcowej sterylizacji musi odbywać się co najmniej w środowisku czystości powietrza klasy D w rozumieniu przepisów, o których mowa w art. 39 ust. 4 pkt 1ustawy z dnia 6 września 2001 r. — Prawo farmaceutyczne.

4. Odstępstwa od warunków, o których mowa w ust. 2, mogą występować w przypadku, gdy ekspozycja na środowisko o zalecanej klasie czystości powietrza wywiera szkodliwy wpływ na właściwości tkanek i komórek lub gdy zastosowana technologia uniemożliwia zachowanie tej klasy czystości powietrza.

§ 5. 1. Podłogi powinny być wykonane z materiałów trwałych o powierzchniach gładkich, antypoślizgowych, zmywalnych, nienasiąkliwych i odpornych na działanie środkow myjąco-dezynfekcyjnych.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy pomieszczeń administracyjnych.

§ 6. Połączenie ścian z podłogami powinno zostać wykonane w sposób umożliwiający jego mycie i dezynfekcję.

§ 7. 1. W banku tkanek i komórek mogą być instalowane drzwi przesuwne, obrotowe oraz wahadłowe przezierne, pod warunkiem spełnienia wymagań prawa budowlanego w zakresie przepisów o drogach ewakuacyjnych.

2. Konstrukcja drzwi przesuwnych powinna zapewniać ich szczelność oraz umożliwiać dezynfekcję drzwi wraz z prowadnicami.

§ 8. 1. Jeżeli orientacja okien pomieszczeń przeznaczonych do pobytu ludzi może powodować nadmierne naświetlenie tych pomieszczeń, powinny być zainstalowane urządzenia zabezpieczające przed nadmierną penetracją promieni słonecznych i przegrzewaniem.

2. Urządzenia, o których mowa w ust. 1, musza być łatwe do utrzymania w czystości oraz nie mogą powodować gromadzenia się w nich zanieczyszczeń.

§ 9. Ściany wokół umywalek i zlewozmywaków powinny być wykończone w sposób zabezpieczający ścianę przed zawilgoceniem.

2016-01-22

15

Klasa D, C Klasa B, A

§ 10. 1. W pomieszczeniach przetwarzania komórek i tkanek oraz pomieszczeniach przeznaczonych do pobierania i przerobu komórek krwiotwórczych krwiobwodowej i krwi pępowinowej oraz hodowli komórek należy stosować wentylację nawiewno-wywiewną lub klimatyzację zapewniającą klasy czystości powietrza,o których mowa w § 17.

2. Jeżeli pobieranie, przetwarzanie i testowanie tkanek i komórek odbywa się w układzie zamkniętym, to nie stosuje się przepisów ust. 1 i § 17.

- Przeszczep rogówki- Preparaty komórek macierzystych krwi

3. Instalacje i urządzenia wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny podlegać okresowemu czyszczeniu zgodnie z zaleceniami producenta, nie rzadziej niż co 24 miesiące. Dokonanie tych czynności powinno byćudokumentowane.

§ 11. 1. W banku tkanek i komórek powinny znajdować się:

1) co najmniej jedno pomieszczenie służące do przechowywania środków czystości oraz preparatówmyjąco-dezynfekcyjnych, a także przygotowywania roztworów roboczych oraz mycia i dezynfekcji sprzętu stosowanego do utrzymywania czystości, służące również do zbierania brudnej bielizny i odpadów, wyposażone w zlew i armaturę (pomieszczenie porządkowe);

A

D

C

B

Pomieszczenia czyste – ciśnienie

+30 MPa +15 MPa+45 MPa

A

D

C

B

Pomieszczenia czyste – komunikacja

2016-01-22

16

A

D

C

B

personel

materiały

personel

produkt

odpady

Pomieszczenia czyste – komunikacja

Klasa D Klasa D&C klasa D, C, B&A

barieroweantyelektrostatyczneantykurzowe

2016-01-22

17

Technical floor/ storage area

2016-01-22

18

ZAKŁAD TRANSPLANTO LOGII I CENTRALNY BANK TKANEK

AKADEMII MEDYCZNEJ W WARSZAWIEul. Chałubińskiego 5, 02-004 WARSZAWA,tel./fax:( 22) 621 75 43, tel.(22) 696 13 36

http:// ib.amwaw.edu.pl/transp/

Allogeniczna mrożona kość zbita - belka dł. 10 cm

Sterylizowana Radiacyjnie (35 kGy)SERIA 102320/01.001

Data przygotowania: 16.01.2003Termin ważności: (-70oC - 5 lat) lub (-20oC - 3 m-ce)




Allogeniczna mrożona kość gąbczasta- gruz 30 cm 3






Allogeniczna mrożona kość gąbczasta- plaster






Allogeniczna mrożona kość gąbczasta- głowa kości udowej



2016-01-22

19




Allogeniczna mrożona nasada dalsza kości udowej






Allogeniczna mrożona nasada bliższakości piszczelowej






Allogeniczna mrożona kość odwapniona- granulat 0,2 g






Allogeniczne mrożone ścięgno AchillesaSterylizowana Radiacyjnie (35 kGy)

SERIA 102320/16.003Data przygotowania: 16.01.2003

Termin ważności: (-70oC - 5 lat) lub (-20oC - 3 m-ce)




Allogeniczne mrożone więzadło rzepkowe z bloczkami kostnymi






Allogeniczna świeża chrząstka żebrowakonserwowana w 0,9%NaCl



2016-01-22

20

Rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego

śruby kostne kołki kostne

?




Naskórek ludzki hodowany in vitro

Metody sterylizacji przeszczepów tkankowych

• sterylizacja termiczna ( - tkanki są termolabilne!)

• sterylizacja w roztworach glicerolu (???)

• sterylizacja tlenkiem etylenu ( - toksyczne pozostałości)

• sterylizacja plazmowa (? – działanie b. powierzchowne)

• sterylizacja radiacyjna ()

Wybór dawki sterylizującejdla przeszczepów tkankowych stanowi

kompromis między dawką na tyle wysoką, aby

zniszczyć możliwie wszystkie patogeny

i na tyle niską aby zachować właściwości biologiczne i mechaniczne

tkanek(szczególnie ważne w przypadku strukturalnych

przeszczepów kostnych przenoszących obciążenia)

Zalecana przez IAEA dawka sterylizacji radiacyjnej przeszczepów tkankowych

wynosi 25 kGy

W CBT od 1963 roku do sterylizacji

przeszczepów tkankowych stosowana jest dawka

33 kGy +/- 10%

2016-01-22

21

Wpływ sterylizacji radiacyjnej na wirusy jest słabo poznany.

HCV - dawka 17 kGy zabezpiecza przed infekcjąHBV - brak danychHIV - dawka D10 wynosi od 4 kGy do 5,6 kGyprzy zakażeniu wstępnym (TCID50) - 103/ml, dla SAL 10- 6

dawka całkowita wynosi od 36 kGy do ok. 50 kGy.- w badaniach przy użyciu metody PCR inaktywacja

wirusa HIV w mrożonych i świeżych przeszczepach kostnychwystępuje przy dawce 30 - 40 kGy.

- inaktywacja wirusa w surowicy o 5-6 log10 w postacizamrożonej do - 80 oC wymaga dawek 50 - 100 kGy,a temp. 15 oC - 25 kGy .

Dawki powyżej 40 - 50 kGy mogą powodować zmiany właściwości fizyko-chemicznych i biologicznych alloprzeszczepów.

• etap IV

• przechowywanie materiału (w warunkach kontrolowanych)

• temperatura pokojowa – przeszczepy liofilizowane

• temperatura +4oC – rogówki

• -70oC – -196oC przeszczepy mrożone

BANKOWANIE TKANEK cd.

• etap IV

• przechowywanie materiału (w warunkach kontrolowanych)

• etap V

• dystrybucja

• etap VI

• monitorowanie/śledzenie losów przeszczepu –„sprzężenie zwrotne” bank tkanek – oddział szpitalny

Przechowywanie przeszczepów w banku tkanek

Zapewnienie zachowania właściwości biologicznych pobranych tkanek

• tkanki mięśniowo-szkieletowe

liofilizowane (temp. pokojowa) bez ograniczenia

-20 - -30oC 6 miesięcy

-60 - 196oC 5 lat

• tkanki układu sercowo – naczyniowego

- 196oC 5 lat

• rogówka

2-8oC 10-15 dni

• skóra, owodnia

liofilizowane (temp. pokojowa) bez ograniczenia

-20 - -30oC 6 miesięcy

-60 - 196oC 5 lat

Wgajanie się i przebudowaprzeszczepów kostnych

Stopniowa resorpcja przeszczepu i zastępowanie przez własną

tkankę kostną biorcy

Oba procesy są ze sobą ściśle związane, a proces resorpcji warunkuje wystąpienie procesu osteogenezy

- typ tkanki kostnej (zbita, gąbczasta)

- metoda konserwacji (liofilizacja, mrożenie)

- warunki sterylizacji (dawka, temperatura)

- kontakt przeszczepu z tkanką kostną i okostną biorcy

Wgajanie się i przebudowaprzeszczepów kostnych (1)

- chemotaksja makro- i mikrofagów

- resorpcja przeszczepu (uwalnianie BMP)

- różnicowanie i proliferacja komórek osteogennych śródkostnej i warstwy rozrodczej okostnej

2016-01-22

22


- resorpcja przeszczepu kostnego

- tworzenie pomostów kostniny między tkanką kostną biorcy a przeszczepem kostnym


- postępująca resorpcja przeszczepu kostnego

- przebudowa nowopowstałej tkanki kostnej splotowatej w kość blaszkowatą

Wyniki leczenia

0

20

40

60

80

100 bardzo dobrydobryniesatysfakcjonujący

37% 54% 9%

%1010 przypadków

Alloprzeszczepy kostne liofilizowane, sterylizowane radiacyjnie

0

20

40

60

80

100

bardzo dobrydobrysatysfakcjonującyniesatysfakcjonujący

83%

10% 6% 1%

%Alloprzeszczepy kostne mrożone, sterylizowane radiacyjnie

1125 przypadków

Wyniki leczenia

Rozporządzenie określa zasady dotyczące :

- pozwolenia na wprowadzenie produktów do obrotu,

- nadzoru, w tym nadzoru farmaceutycznego.

Produkty lecznicze terapii zaawansowanej

terapia komórkami somatycznymi

inżynieria tkankowa

terapia genowa

2016-01-22

23

zostały poddane „znaczącej manipulacji” w taki sposób, że w celu

zamierzonej regeneracji, naprawy lub zamiany zmianie uległy ich

cechy biologiczne, czynności fizjologiczne lub cechy strukturalne, lub

nie są przeznaczone do stosowania do tej samej podstawowej funkcji

lub tych samych podstawowych funkcji u biorcy co u dawcy

Komórki lub tkanki uważane są za „zmodyfikowane”, jeżeli

nieznacząca manipulacja

• cięcie,• rozdrabnianie,• formowanie,• wirowanie,• sterylizacja,• napromieniowanie,

• filtrowanie,• liofilizacja,• zamrażanie,• kriokonserwacja,• witryfikacja,

• oddzielanie, koncentracja lub oczyszczanie komórek,

• namaczanie w roztworach antybiotykowych lub antybakteryjnych,

zawiera komórki lub tkanki pochodzenia ludzkiego lub zwierzęcego,

lub pochodzące z obu tych źródeł,

komórki lub tkanki mogą być żywe lub martwe,

może także zawierać dodatkowe substancje, takie jak produkty

komórkowe, biomolekuły, biomateriały, substancje chemiczne,

podłoża lub matryce.

Produkty zawierające lub składające się wyłącznie z martwychkomórek lub tkanek ludzkich lub zwierzęcych oraz nie działające głównie na zasadzie działania farmakologicznego, immunologicznego lub metabolicznego, nie są uznawane za produkt inżynierii tkankowej.

Produkt inżynierii tkankowej

!

musi zawierać w sobie, jako część integralną produktu, jeden lub więcej wyrobów medycznych lub jeden lub więcej aktywnych wyrobów medycznych oraz

część komórkowa lub tkankowa musi zawierać żywe komórki lub tkanki, lub

jego część komórkowa lub tkankowa zawierająca komórkilub tkanki martwe, musi oddziaływać na ciało ludzkie

gdy dany produkt zawiera komórki lub tkanki żywe, za główny sposób działania produktu uznawane jest działanie farmakologiczne, immunologiczne lub metaboliczne tych komórek lub tkanek,

gdy zawiera komórki lub tkanki zarówno autologiczne, jak i allogeniczne uważa się za przeznaczony do użytku allogenicznego.

Produkt leczniczy skojarzonej terapii zaawansowanej

!

Wymogi dotyczące przygotowywania ATMP

W przypadku gdy produkt leczniczy terapii zaawansowanej zawiera komórki lub tkanki ludzkie, dawstwo, pobieranie i testowanie tych komórek lub tkanek odbywa się zgodnie z Dyrektywą 2004/23/WE.!Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniui przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów

Pozostałe etapy: przygotowanie, przechowywanie i dystrybucja produktu leczniczego terapii zaawansowanej!

Ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne

• etap I – dawstwo, wstępna kwalifikacji dawcy, donacja – pobranie

(i zabezpieczenie) materiału (tkanek/komórek);

• etap II – testowanie materiału – dalsza kwalifikacja dawcy





• etap III – przetwarzanie materiału – przygotowanie przeszczepów

(w tym sterylizacja)

• etap IV – przechowywanie materiału

• etap V – dystrybucja materiału

• etap VI – monitorowanie losów przeszczepów – informacja zwrotna

Bankowanie tkanek i komórek Hodowla keratynocytów

ATMP

2016-01-22

24

Hodowla chondrocytów

ATMP

Przeszczep rąbka rogówki

ATMP

FIG. 8

FIG. 9

FIG. 7

FIG. 2 The vials with pre-osteoblasts cu

-osteoblasts cu

cultured in vitro FIG. 3 Allogenic




w. ATMP

s. op.

s. op.

w. ATMP

w. ATMP

Istotne Zdarzenie Niepożądane (IZN)

Art. 2(z późn. zm.)

Istotna Reakcja Niepożądana (IRN)

Art. 2

(z późn. zm.)(z późn. zm.)

Powiadamianie

Bank Tkanek i Komórekjest centrum informacyjnym

zbiera informacje o wystąpieniu RN i ZNwspółpracuje pod kątem gromadzenia informacji z

• jednostkami pobierającymi• jednostkami przeszczepiającymi• innymi bankami tkanek !!!

dostarcza informacji ww. jednostkom jak informować o wystąpieniu IZN / IRN

przekazuje informacje o podejrzeniu wystąpienia IRN i IZN

2016-01-22

25

ISTOTNE REAKCJE I ZDARZENIA NIEPOŻĄDANE W POLSCE

IZN 2012- uszkodzenie sprzętu (2x)- błąd ludzki (1x)

- zakażenie krwi pępowinowej w czasie pobrania (1x)- uszkodzenie worka z PBSC w czasie wirowania (1x)- uszkodzenie worka z PBSC w czasie rozmrażania przed przeszczepem

(1x)

IZN 2013- błąd ludzki (2x)- inne (3x) - defekt tkanek/komórek (1x)

- przekazanie do banku komórek nieoznakowanego pojemnika (1x)- zakażenie komórek macierzystych krwi w czasie pobrania (1x)- zakażenie dawcy AH1N1 w czasie stymulacji dawcy komórek

macierzystych (1x)- niewystarczająca liczba komórek CD34+ po stymulacji dawcy (1x)- pobranie tkanek od dawcy z rakiem prostaty (1x)- precypitacja lipidów w pobranych komórkach macierzystych krwi (1x)

2016-01-22

26

Krajowe Centrum Bankowania Tkanek i Komórek

Bank tkanekJednostka pobierająca Szpital

Komisja Europejska

Organ Odpowiedzialnyinnego Kraju Członkowskiego

2016-01-22

27

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

BANKOWANIE TKANEK PODSTAWOWEhistologia.wum.edu.pl/sites/histologia.wum.edu.pl/... · ul....

Documents

Transcript of BANKOWANIE TKANEK PODSTAWOWEhistologia.wum.edu.pl/sites/histologia.wum.edu.pl/... · ul....