EKOLOGICZNE I GOSPODARCZO-SPOŁECZNE ASPEKTY UPRAW GMO

w polskim rolnictwie

prof. zw. dr hab. Ludwik TomiałojćEkolog, wykładowca Rozwoju Zrównoważonego na Uniwersytecie Wrocławskim

tomilu@biol.uni.wroc.pl

Tu mówię tylko o uwalnianych do środowiska roślinach GM z KONTROWERSYJNYMI genami:

• z transgenem Bt powodującym wytwarzanie toksycznego dla owadów białka Cry

• albo wytwarzającymi odporność na herbicyd RR (glyfosat) chroniący rośliny GM, a zabijający inne

• albo zmieniającymi genetycznie drzewa tworzące leśne ekosystemy (co zagroziłoby „płucom planety”).

I. Tworzenie oraz uprawianie GMO to dwa diametralnie różne etapy

• a) eksperymenty w laboratoriach, wykorzystujące wiedzę genetyczną i molekularną,

• b) uwalnianie do środowiska – podlegające ocenie oddziaływania na środowisko (OOS), opartej na wiedzy gleboznawczej, ekologicznej i ewolucyjnej!

Ten fundamentalny aspekt jest NAGMINNIE ignorowany.

Dowód: Projekt Ustawy o GMO z r. 2009:

W 19-osobowej Komisji ds. GMO i w innych gremiach przewidywał on udział:

• tylko biologów molekularnych i

• ani jednego uczonego z zakresu ekologii, gleboznawstwa, ekologii roślin, żywienia

Podobnie: Przez 15 lat nie podjęto ani jednego interdyscyplinarnego tematu badań (z ekologami) nad możliwymi skutkami w glebie, środowisku!

II. NIEPRAWDY światowego agrobiznesu

• 1. GMO nie obniża głodu na Ziemi, a go potęguje! Bo opatentowane ziarno wypiera i dobija biednych!

(Lappe i Bailey 1999 i min. środowiska III świata)

• 2. Plony GMO są 5-15% NIŻSZE i nie tańsze (bo subsydiowane) (FAO 2004, Soil Association 2008)

• 3. Uprawy GMO zwiększają zużycie (funtów/akr) herbicydów – kontaminując gleby, zwierzęta i ludzi;

(Robin 2009)

ZIARNO GMO już 6 x DROŻSZE…

• Koszty pasz z soją GM są tak różne, gdyż

zależy wg ceny z którego roku je wyliczono!

• Im dawniej, tym tańsze!

Ochrona plonów GMO przed szkodnikami też tylko TYMCZASOWA!

• Na 6 kontynentach już pojawiły się odporne na toksynę Bt owady-szkodniki oraz „superchwasty” odporne na glyfosat,

• co rychło zwiększy koszt upraw GMO 2-3-krotnie!

(Tabashnik i inni 2009)

RYZYKO UPRAW GMO W ŚRODOWISKU

• NIEODWRACALNOŚĆ aktów uwolnienia!!! GMO to mnożące się, mutujące i wędrujące ORGANIZMY, a

nie rdzewiejące maszyny;

• Udowodniono PRZECHODZENIE transgenów do innych odmian oraz gatunków tak uprawnych jak dzikich

Przekazując m.in. transgen wytwarzania toksyn Bt!

(Mallet 1995; Aliabadian, Nijman 2007; Ho, Cummins 2007)

Negatywne skutki agronomiczne: A. Utrata różnorodności upraw

• NIEMOŻLIWE odizolowanie GMO od upraw konwencjonalnych i ekologicznych, od dzikiej przyrody.

Wichury roznoszą pyłki po kontynencie, nie na 50-100 m!

B. Niska różnorodność kultywarów utrudni zaś:

• a - dopasowywanie ich do zmiany klimatu , np. są jeszcze 24 odporne na susze odmiany kukurydzy non-GM !

• b - dobór odmian odpornych na nowe szkodniki idące z południa wraz z ociepleniem

C. Zagrożenie dla stanu gleb

• Transfer GM-DNA do mikroorganizmów glebowych nasila krzyżowanie się form glebowych, redukując ich bogactwo i mogąc zaburzać procesy glebowe, może to zubożyć gleby.

• Physicians and Scientists for Responsible Application of Science & Technology (PSRAST); J. Suurkula (2012)

NEGATYWNE SKUTKI DLA PRZYRODY

• NIEMOŻNOŚĆ zatrzymania lub zawrócenia ekspansji GMO po uwolnieniu prof. J.B. Neilands,1997, biochemik

• Transgeny (m.in. wytwarzania toksyn) przenikają do gatunków dzikich, np. z rzepaku GM

• Zmieniają skład zespołów organizmów żywych, jedne gatunki „uzbrajając” a inne wypierając konkurencją

(Alteri 1998, Hilbeck et al. 1998, Hernandez et al. 1998, Losey et al. 1999, Mizuki et al. 1999, Ho i Cummins 2007)

przez:

• koncentrację toksyny Bt i herbicydu Roundup i zmiany w glebach;

• zagrożenie organizmów w wodach detritusem z pól (tkanki roślin z Bt i glyfosatem),

• Poziome „skażąnie” transgenem gatunków dzikich (przez hybrydyzację lub wektory glebowe),

• Osłabianie owadów ZAPYLAJĄCYCH kwiaty i zabijanie (niektórych) grup bezkręgowców neutralnych gospodarczo, a ważnych ekologicznie.

Obniżanie różnorodności biologicznej

Nieodwracalne wprowadzanie tego rodzaju genetycznych czynników do środowiska nastąpiło i

następuje bez uprzedniego poznania ubocznych skutków ekologicznych i gospodarczych!!!To pogwałcenie unijnej Zasady Przezorności!

„ZATRACILIŚMY GDZIEŚ CAŁĄ MĄDROŚĆ.

OBCHODZI NAS TYLKO RACHUNEK ZYSKÓW” (Jane Goodal, prymatolożka)

CHCIWOŚĆ bogatych zdominowała Świat

•

III. SKUTKI GOSPODARCZO-SPOŁECZNE

Problemem POLSKI i UE

MASOWY BRAK PRACY i ŹRÓDEŁ UTRZYMANIA

a nie

NIEDOSTATEK PRODUKTÓW ROLNYCH

OPATENTOWANE CUDZE ZIARNO ZBĘDNE

• Rolnictwo UE i Polski samowystarczalnie przez 4 tys. lat opierało się na rodzimej produkcji, potem rodzimym przemyśle rolnym i handlu

• To dawało stałe zatrudnienie milionom ludzi

• Polska (limity na uprawy!) i UE ma nadmiar żywności (45% marnowane)

• Polskie rolnictwo ekologiczne - w ciągu 11 lat zwiększyło 25-krotne liczbę gospodarstw!

Polski eksport prod. rolno-spożywczychprzekroczył 60 mld zł rocznie

• Masowe uprawy kontraktowanych GMO zagroziłyby konkurencyjnie i bankructwem wielu drobnym rolnikom (jak w Indiach), czyli

• wzrostem liczby BEZROBOTNYCH o dalszych kilka milionów Polaków.

Kto da zatrudnienie i utrzymanie ich rodzinom?

Zagraniczne koncerny? Entuzjaści GMO?

• Najpierw opanujmy obecne bezrobocie, a potem zmieniajmy, i to rozważnie, rolnictwo na coraz bardziej zrównoważone, a nie na „ślepe”, czyli „przemysłowe”.

Uprawy GMO zagrażają rolnictwu konwencjonalnemu i ekologicznemu oraz eksportowi naszej żywności,

poprzez utratę certyfikatów po „zanieczyszczeniu genetycznym” i wykonkurowanie z rynku przez garstkę rolników „przemysłowych”-kontraktatorów Zyskaliby tylko obcy i nasi bogaci ….

„Nasz wzrost gospodarczy nie służy większości społeczeństwa” ! prof. T. Kowalik, Przegląd

Rzeczywisty „Rozwój polega na usuwaniu ograniczeń/zniewoleń, które pozostawiają ludziom niewielki wybór i niewielkie szanse realizacji działania. Wolność ludzka jest zasadniczym celem Rozwoju.” („Rozwój i wolność” A. Sen, Hindus, Nobel z ekonomii, r. 1998)

Uprawy GMO, jako wypierające inne formy rolnictwa i zaburzające przyrodę, nie są rozwojem. Są POSTĘPEM ŚLEPYM

(termin J. Muira, doradcy prezyd. USA, w. XIX)

IV. MODERNIZACJA ROLNICTWA możliwa nie przez GMO, a bezpieczniej przez:

a) mniejszą zależność od ropy naftowej i chemii;

• b) wzrost plonów przez zwiększenie pracy ludzkiej – rolnictwo ekologiczne zmniejsza bezrobocie;

• c) zachowanie różnorodności odmian i ras wzmacniając odporność upraw/hodowli na klęski;

• d) przez rozwiniętą biologiczną walkę ze szkodnikami;

• e) BEZPIECZNE nowe technologie: probiotyki, dobór hodowlany wsparty markerami molekularnymi, heterozja, nawadnianie kropelkowe, itp;

Zamiast rolnictwa przemysłowego zubażającego gleby wprowadzajmy bezpieczne nowe technologie.Czytajmy: Ho M-W, Burcher S, Li-Ching L i inni 2008. Food Futures Now: Organic, Sustainable, Fossil- fuel -Free. ISIS-TWN Report.

www.i-si-s.org.uk/foodFutures.php To wyniki badań rolniczych nad tym, jak produkując żywność chronić społeczeństwo, jego zdrowie, środowisko, gleby, klimat, uniezależniać się od drogiej ropy i od zagranicznych koncernów!

V. WNIOSKI

• Mamy mocne powody by chronić:

- DZIEDZICTWO BIOLOGICZNO-KULTUROWE setek pokoleń rolników Starego Świata,

- nasze SPOŁECZEŃSTWO przed bezrobociem,

- i nieuszczuplaną RÓŻNORODNOŚĆ przyrody!

• Z nadmiarem żywności Polska nie potrzebuje NEOKOLONIALIZMU koncernów.

• Potrzebuje MORATORIUM na uprawy GMO, własnych badań skutków eko-rolniczych, sprawdzonych, bezpieczniejszych, a może i swoich rozwiązań w rolnictwie

Do uczonych i studentów Uniwersytetu Przyrodniczego

• Dziękując Władzom Waszej Uczelni za zorganizowanie tej, pierwszej w kraju, merytorycznej konferencji na ważny sporny temat zarazem

APELUJĘ do wszystkich Państwa:

• Czytajmy racje OBU stron w sporze nauki o GMO, jak przystało na ludzi szukających wyważonej PRAWDY.

Choć wszędzie zdarzają się niedoinformowania i jednostronne interpretacje to gorąco polecam miesięczne światowe raporty: WWW. GMWATCH. ORG