RAPORT KOŃCOWY Z REALIZACJI ZADANIA Wpływ pasz GMO … · „Wpływ pasz GMO na produkcyjność i...

RAPORT KOŃCOWY Z REALIZACJI ZADANIA:

„Wpływ pasz GMO na produkcyjność i zdrowotność zwierząt, transfer

transgenicznego DNA w przewodzie pokarmowym oraz jego retencję

w tkankach i produktach żywnościowych pochodzenia zwierzęcego”

CEL BADAŃ:

Celem badań było określenie wpływu stosowania genetycznie

zmodyfikowanych materiałów paszowych (poekstrakcyjnej śruty sojowej i śruty

kukurydzianej) w żywieniu zwierząt gospodarskich (drobiu, trzody chlewnej i

bydła) na uzyskiwane wskaźniki produkcyjne, status metaboliczny i zdrowotny

organizmu, jakość uzyskiwanych produktów oraz transfer transgenicznego DNA w

organizmie, w tym możliwość jego obecności w produktach spożywczych

pochodzenia zwierzęcego.

Główne kierunki badań były następujące:

1. Określenie efektywności materiałów paszowych GM w żywieniu różnych

gatunków i grup technologicznych zwierząt gospodarskich, co obejmowało wpływ

badanych pasz na wskaźniki produkcyjne, strawność składników pokarmowych i

jakość uzyskiwanych produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego.

2. Określenie wpływu materiałów paszowych GM na parametry charakteryzujące

status zdrowotny organizmu zwierzęcego (m.in. efektywność odpowiedzi

immunologicznej, obraz krwi, ewentualne zmiany histopatologiczne i morfologiczne

w wybranych narządów wewnętrznych).

3. Analiza pasażu transgenicznego DNA przez przewód pokarmowy.

4. Wykazanie lub wykluczenie obecności transgenicznego DNA w tkankach,

narządach oraz produktach spożywczych pochodzenia zwierzęcego (mięso, mleko,

jaja).

WYKONAWCY

2

Jednostką koordynującą zadanie był Instytut Zootechniki PIB w Krakowie, w którym

badania były prowadzone przez zespół w składzie:

Prof. dr hab. Sylwester Świątkiewicz – kierownik zadania i osoba odpowiedzialna za

wykonanie doświadczeń na drobiu, Prof. dr hab. Juliusz Strzetelski – osoba odpowiedzialna za

doświadczenia na bydle, dr hab. Małgorzata Świątkiewicz – osoba odpowiedzialna za

doświadczenia na trzodzie chlewnej, ponadto w realizacji zadania uczestniczyli: dr A.

Arczewska-Włosek, mgr inż. B. Brzóska, prof. dr hab. F. Brzóska, dr I. Furgał-Dzierżuk, prof.

dr hab. E. Hanczakowska, prof. dr hab. J. Koreleski, mgr inż. A. Jarocka, dr W. Korol, mgr inż.

J. Markowski, mgr inż. M. Siemińska, dr M. Twardowska i dr M. Zymon.

Jednostką współpracującą był Państwowy Instytut Weterynaryjny – PIB w Puławach,

zespół wykonawców miał następujący skład osobowy:

Prof. dr hab. Krzysztof Kwiatek – koordynator badań w PIWet-PIB oraz prof. dr hab. D.

Bednarek, dr W. Kozaczyński, mgr M. Mazur, prof. dr hab. Z. Minta, prof. dr hab. Z. Pejsak,

prof. dr hab. M. Reichert, dr Z. Sieradzki i dr G. Tomczyk.

Zakres prac realizowanych przez Państwowy Instytut Weterynaryjny - PIB obejmował

określenie wpływu stosowania pasz zmodyfikowanych genetycznie na szeroko rozumiany

status zdrowotny zwierząt gospodarskich. W tym celu w Państwowym Instytucie

Weterynaryjnym - PIB prowadzone były analizy materiału biologicznego pochodzącego od

zwierząt żywionych bez udziału lub z udziałem pasz GM. Badania te obejmowały m.in. analizy

histopatologiczne narządów wewnętrznych oraz wskaźniki morfologiczne, biochemiczne i

immunologiczne krwi. Ponadto prowadzone były analizy pod kątem obecności transgenicznego

DNA w paszach, w treści pokarmowej poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego oraz

w wybranych tkankach i narządach.

STOSOWANE MATERIAŁY PASZOWE GM

Do badań wybrano genetycznie zmodyfikowane (GM) materiały paszowe mające

podstawowe znaczenie w żywieniu zwierząt gospodarskich, tj.:

- poekstrakcyjną śrutę sojową produkowaną z soi MON-40-3-2 (Roundup Ready)

zmodyfikowanej w kierunku tolerancji na glifosat, składnik czynny wielu herbicydów. Śruta

sojowa Roundup Ready jest dopuszczona do obrotu handlowego na terenie Unii Europejskiej i

stanowi podstawowe źródło białka paszowego w żywieniu zwierząt gospodarskich, również w

Polsce;

- śruta kukurydziana produkowana z ziarna kukurydzy Bt zmodyfikowanej w kierunku

3

odporności na żerowanie owada szkodnika z rodziny łuskoskrzydłych – omacnicę prosowiankę.

Do badań użyto odmianę MON810 (DKC 3421YG), która w niektórych krajach UE jest

uprawiana z przeznaczeniem na paszę. Śruta kukurydziana z kukurydzy MON810 jest

dopuszczona do obrotu handlowego na terenie całej UE. Ze względu na rosnący zasięg

występowania omacnicy prosowianki w Europie można przewidywać, że znaczenie tej

odmiany w żywieniu zwierząt gospodarskich będzie się zwiększać.

W celach porównawczych, do badań zabezpieczono również poekstrakcyjną śrutę

sojową i śrutę z ziarna kukurydzy pochodzące z roślin konwencjonalnych. W przypadku

kukurydzy była to odmiana DKC 3420, rodzicielska w stosunku do badanej odmiany GM,

natomiast w przypadku poekstrakcyjnej śruty sojowej – komercyjna (certyfikowana) śruta

wyprodukowana z odmian konwencjonalnych (niemodyfikowanych).

Badane materiały paszowe poddano analizom chemicznym, obejmującym analizę

podstawową, skład aminokwasowy białka, profil kwasów tłuszczowych frakcji lipidowej oraz

zawartość wybranych makro- i mikroelementów. Uzyskane wyniki wykazały, że śruta z

transgenicznej kukurydzy Bt i śruta z jej odmiany konwencjonalnej (linia rodzicielska)

charakteryzowały się podobną zawartością podstawowych składników pokarmowych i

mineralnych oraz aminokwasów (Tabela 1). Można, zatem przyjąć, że były one równoważne

pod względem wartości pokarmowej. W przypadku badanych śrut sojowych różnice były nieco

większe, jednak uzyskane wartości były nadal porównywalne i mieściły się w standardowym

zakresie przyjętym dla tego materiału paszowego. W poekstrakcyjnej śrucie sojowej i śrucie

kukurydzianej wykonano również analizę transgenicznego DNA, która potwierdziła

pochodzenie badanych materiałów.

Tabela 1. Skład chemiczny badanej śruty kukurydzianej i poekstrakcyjnej śruty sojowej (%).

Śruta kukurydziana Poekstrakcyjna śruta sojowa

Konwencjonalna GM (MON 810) Konwencjonalna GM (MON 40-3-2)

Sucha asa 86,2 86,3 87,7 88,6

Białko ogólne 7,67 7,75 47,9 45,7

Tłuszcz surowy 3,40 3,45 2,04 3,22

Włókno surowe 1,88 1,87 3,66 4,28

Popiół surowy 1,30 1,24 5,70 6,31

Skrobia 63,7 62,8 4,08 3,54

Wapń 0,010 0,010 0,272 0,353

Fosfor 0,287 0,283 0,644 0,701

Metionina 0,149 0,151 0,642 0,754

Lizyna 0,235 0,252 0,289 0,292

Cystyna 0,159 0,161 0,623 0,700

Treonina 0,269 0,266 1,75 1,85

Tryptofan 0,040 0,044 0,515 0,763

4

Arginina 0,311 0,328 3,29 3,33

Walina 0,354 0,359 2,12 2,12

BADANIA NA KURCZĘTACH RZEŹNYCH

Doświadczenie żywieniowe na kurczętach rzeźnych wykonano w kurniku

doświadczalnym Instytutu Zootechniki PIB w gospodarstwie Aleksandrowice. Do badań użyto

640 jednodniowych kurcząt Ross 308 pochodzących z wylęgarni komercyjnej. Okres

doświadczalny obejmował 42 dni (1-42 dzień życia ptaków). Okres ten odpowiada warunkom

produkcyjnym, w których młode kurczęta rzeźne odchowuje się do wieku między 35 a 42

dniem życia, kiedy osiągają 2,2-2,5 kg masy ciała. Kurczęta utrzymywano w boksach, na

ściółce z trocin, przy stałym dostępie do paszy i wody. Utworzono 4 grupy doświadczalne,

składające się z 4 powtórzeń (boksów). W każdym boksie utrzymywano 40 kurcząt.

W doświadczeniu stosowano izobiałkowe i izoenergetyczne mieszanki paszowe typu

starter (1-21 dzień życia) i grower-finiszer (22-42 dzień życia), w skład których wchodziła śruta

kukurydziana, poekstrakcyjna śruta sojowa oraz dodatki mineralne, aminokwasy krystaliczne,

olej rzepakowy i premiks witaminowo-mineralny. Zawartość składników pokarmowych i

energii metabolicznej w mieszankach była zgodna z zapotrzebowaniem kurcząt (Tabela 2 i 3).

Prawidłowość wykonania mieszanek została potwierdzona analizami obecności DNA

transgenicznego w poszczególnych dietach doświadczalnych.

Tabela 2. Skład doświadczalnych mieszanek paszowych dla kurcząt rzeźnych - starter (%).

Składnik

Grupa

1 2 3 4

Śruta kukurydziana konwencjonalna

56,47

54,20

-

-

Śruta kukurydziana GM - - 56,52 54,25

Poekstrakcyjna śruta sojowa konwencjonalna 36,9 - 36,85 -

Poekstrakcyjna śruta sojowa GM - 39,0 - 38,95

Olej rzepakowy 2,50 2,70 2,50 2,70

Kreda paszowa 1,70 1,70 1,70 1,70

Fosforan 1-wapniowy 1,40 1,37 1,40 1,37

NaCl 0,30 0,30 0,30 0,30

DL-Met 0,23 0,23 0,23 0,23

Premiks witaminowo-mineralny (0,5%) 0,50 0,50 0,50 0,50

Zawartość składników pokarmowych:

Białko ogólne (g/kg)

220

220

220

220

5

Energia metaboliczna (MJ/kg) 12,5 12,5 12,5 12,5

Lys (g/kg) 12,0 12,0 12,0 12,0

Met (g/kg) 5,50 5,50 5,50 5,50

Ca (g/kg) 9,40 9,40 9,40 9,40

P przyswajalny (g/kg) 4,30 4,30 4,30 ,30

Tabela 3. Skład doświadczalnych mieszanek paszowych dla kurcząt rzeźnych – grower-finiszer (%).

Składnik Grupa

1 2 3 4


60,25

58,54

-

-




Olej rzepakowy 3,60 3,90 3,60 3,85

Kreda paszowa 1,75 1,75 1,55 1,75


NaCl 0,30 0,30 0,30 0,30

DL-Met 0,21 0,21 0,21 0,21

Chlorowodorek L-Lys 0,09

0,09 0,09 0,09


Zawartość składników pokarmowych:

Białko ogólne (g/kg)

200

200

200

200


Lys (g/kg) 11,5 11,5 11,5 11,5

Met (g/ g) 5,2 5,2 5,2 5,2

Ca (g/kg) 9,2 9,2 9,2 9,2

P przyswajalny (g/kg) 4,0 4,0 4,0 4,0

Schemat doświadczenia był następujący:

Grupa 1 - dieta zawierająca śrutę kukurydzianą i poekstrakcyjną śrutę sojową linii

konwencjonalnych,

Grupa 2 - śruta kukurydziana linii konwencjonalnej i poekstrakcyjna śruta sojowa GM,

Grupa 3 - śruta kukurydziana GM i poekstrakcyjna śruta sojowa linii konwencjonalnej,

Grupa 4 - śruta kukurydziana i poekstrakcyjna śruta sojowa pochodzące z roślin GM.

6

W oparciu o zebrane dane obliczono, w poszczególnych okresach odchowu, podstawowe

wskaźniki produkcyjne, tj. przyrost masy ciała, stopień wykorzystania paszy, procent padnięć

oraz europejski wskaźnik odchowu. Po zakończeniu doświadczenia, z każdej grupy wybrano po

24 sztuki kurcząt (12 kurek i 12 kogutków), które po uboju poddano analizie dysekcyjnej. Przy

uwzględnieniu masy żywej kurczęcia, masy poubojowej, masy mięśni piersiowych oraz masy

tłuszczu sadełkowego, obliczono podstawowe wskaźniki poubojowe, tj. wydajność rzeźną oraz

procentowy udział mięśni piersiowych i tłuszczu sadełkowego w tuszce.

Pobrane zostały próbki wybranych tkanek i narządów (krew, mięsień piersiowy,

wątroba, nerki, śledziona, trzustka, torba Fabrycjusza, płuca) oraz poszczególnych odcinków

przewodu pokarmowego wraz z treścią (wole, żołądek mięśniowy, dwunastnica, jelito czcze,

jelito biodrowe, jelita ślepe, stek) w celu wykonania specjalistycznych analiz,

charakteryzujących status zdrowotny ptaków. Analizy te były wykonywane w Państwowym

Instytucie Weterynaryjnym - PIB w Puławach i obejmowały:

-analizy immunologiczne krwi przy zastosowaniu techniki cytometrii przepływowej

(immunofenotypowanie limfocytów krwi),

-ocenę stanu odpowiedzi immunologicznej po wykonanych szczepieniach profilaktycznych

(rzekomy pomór drobiu, choroba Gumboro, IB),

-ocenę makroskopową zmian anatomopatologicznych wybranych tkanek i narządów,

-badania histopatologiczne i ocenę zmian morfologicznych w wybranych tkankach i narządach,

-określenie obecności transgenicznego DNA, pochodzącego ze śruty sojowej GM i śruty

kukurydzianej GM, w wybranych narządach i tkankach kurcząt.

Wyniki

Badania prowadzone w Instytucie Zootechniki PIB

Wskaźniki produkcyjne kurcząt

W doświadczeniu na kurczętach rzeźnych, we wszystkich grupach doświadczalnych,

uzyskano bardzo dobre wskaźniki produkcyjne. Po starterowym okresie odchowu (21 dzień

życia) średnia masa ciała ptaków dla całego doświadczenia wynosiła 790 g, pobranie paszy –

1150 g/szt., współczynnik wykorzystania paszy - 1,54 kg/kg przyrostu a odsetek sztuk padłych

– 1,65%. W 42 dniu życia średnia masa ciała wynosiła 2460 g, pobranie paszy – 4400 g/szt.,

współczynnik wykorzystania paszy - 1,82 kg/kg przyrostu, odsetek sztuk padłych – 3,70% i

wskaźnik efektywności odchowu (WEO), który w sposób syntetyczny charakteryzuje przebieg

7

tuczu kurcząt – 310 punktów. Analizując statystycznie otrzymane wyniki produkcyjne nie

stwierdzono różnic pomiędzy grupami doświadczalnymi, żywionymi bez udziału lub z

udziałem badanych materiałów paszowych GM (Tabela 4, 5, 6).

Tabela 4. Wyniki produkcyjne w starterowym okresie odchowu (1-21 dzień życia). Grupa doświadczalna* Poziom

P

SEM

1 2 3 4

Przyrost masy ciała (g)

747

741

751

745

0,900

4,502

Pobranie paszy (g)

1146

1143

1157

1155

0,856

6,09

Współczynnik

wykorzystania paszy

(kg/kg przyrostu)

1,534

1,545

1,542

1,550

0,956

0,0094

Padnięcia (%)

2,38

0,60

2,38

1,78

0,390

0,406

*/ 1 – grupa kontrolna (śruta sojowa i śruta kukurydziana konwencjonalne), 2 – śruta sojowa GM + śruta kukurydziana konwencjonalna,

3 - śruta sojowa konwencjonalna + śruta kukurydziana GM, 4 - śruta sojowa GM + śruta kukurydziana GM

Tabela 5. Wyniki produkcyjne w growerowo-finiszerowym okresie odchowu (22-42 dzień życia). Grupa doświadczalna* Poziom

P

SEM

1 2 3 4


1667

1681

1666

1685

0,851

8,887

Pobranie paszy (g)

3235

3235

3261

3275

0,872

18,94

Współczynnik

wykorzystania paszy

(kg/kg przyrostu)

1,940

1,926

1,958

1,943

0,884

0,0133

Padnięcia (%)

1,78

1,98

1,19

1,78

0,467

0,3898 */ 1 – grupa kontrolna (śruta sojowa i śruta kukurydziana konwencjonalne), 2 – śruta sojowa GM + śruta kukurydziana konwencjonalna,


Tabela 6. Wyniki produkcyjne w całym okresie odchowu (1-42 dzień życia). Grupa doświadczalna* Poziom

P

SEM

1 2 3 4


2414

2422

2417

2430

0,974

11,592

Pobranie paszy (g)

4381

4378

4418

4430

0,845

23,043

Współczynnik

wykorzystanie paszy

(kg/kg przyrostu)

1,815

1,808

1,829

1,821

0,934

0,0110

Padnięcia (%)

4,16

2,58

3,57

3,57

0,894

0,3048

WEO (punkty)

309

313

309

312

0,941

2,7604 */ 1 – grupa kontrolna (śruta sojowa i śruta kukurydziana konwencjonalne), 2 – śruta sojowa GM + śruta kukurydziana konwencjonalna,


8

Wyniki analizy rzeźnej i skład chemiczny mięśni

We wszystkich grupach doświadczalnych odnotowano bardzo podobne wskaźniki

poubojowe, tj. wydajność rzeźną, zawartość mięśni piersiowych i tłuszczu sadełkowego w

tuszce oraz względną masę wybranych narządów wewnętrznych (Tabela 7), nie wykazując

oddziaływania czynnika doświadczalnego na wymienione parametry (P>0,05). Badane

transgeniczne materiały paszowe nie miały również wpływu na skład chemiczny mięśni

piersiowych kurcząt (Tabela 8).

Podsumowując wyniki badań produkcyjnych wykonanych na kurczętach rzeźnych

należy stwierdzić, że nie wykazano wpływu ocenianych materiałów paszowych GM na

podstawowe wskaźniki odchowu, wyniki analizy rzeźnej i skład chemiczny mięśni

piersiowych.

Tabela 7. Wyniki analizy rzeźnej. Grupa doświadczalna* Poziom

P

SEM

1 2 3 4

Wydajność rzeźna (%)

77,09

77,87

77,66

77,82

0,1833

0,141

Udział mięśnia

piersiowego w tuszce

(%)

26,47

26,36

26,09

66,82

0,4168

0,157

Udział tłuszczu

sadełkowego w tuszce

(g)

1,827

1,948

1,978

1,942

0,6979

0,047

Względna masa

wątroby (% masy

żywej)

2,047

1,902

2,033

1,935

0,4041

0,035

Względna masa żołądka

mięśniowego (% masy

żywej)

1,177

1,174

1,194

1,166

0,9651

0,019

Względna masa

śledziony (% masy

żywej)

0,1636

0,1519

0,1496

0,1433

0,6636

0,005



Tabela 8. Skład chemiczny mięśni piersiowych kurcząt (%). Grupa doświadczalna* Poziom

P

SEM

1 2 3 4

Zawartość suchej masy

25,5

25,3

25,5

25,4

0,888

0,087

Zawartość białka

ogólnego

23,5

23,5

23,7

23,8

0,626

0,071

Zawartość tłuszczu

surowego

1,08

1,01

1,04

1,02

0,643

0,020



9

Badania prowadzone w Instytucie Weterynaryjnym - PIB

Ocena humoralnej odpowiedzi immunologicznej

W ramach podjętych badań wykonano ocenę stanu odpowiedzi immunologicznej po

szczepieniach profilaktycznych kurcząt przeciwko rzekomemu pomorowi drobiu (ND),

zakaźnemu zapaleniu oskrzeli (IB) i chorobie Gumboro (IBD). W 1 dniu życia kurcząt od 20

sztuk pochodzących z tego samego wylęgu pobrano próbki krwi do badań serologicznych dla

określenia poziomu przeciwciał matczynych i terminów szczepień dla ND i IBD. Szczepienie

kurcząt doświadczalnych przeprowadzono w: 1 dniu życia przeciwko IB (w wylęgarni), 14 dniu

życia przeciwko IBD i 21 dniu życia przeciwko ND i IB przy użyciu żywych szczepionek

komercyjnych. Na zakończenie doświadczenia w 42 dniu życia kurcząt pobrano losowo próbki

krwi od 20 sztuk z każdej grupy doświadczalnej do badań serologicznych w kierunku ND, IB i

IBD. Uzyskaną z krwi surowicę badano metodą ELISA stosując komercyjne zestawy.

Wszystkie kurczęta rzeźne w 1 dniu życia posiadały przeciwciała matczyne przeciwko

rzekomemu pomorowi drobiu (ND), zakaźnemu zapaleniu oskrzeli (IB) i chorobie Gumboro

(IBD), wyrażone 100% serokonwersją i wysokim poziomem miana średniego, jednak o dużym

zróżnicowaniu mian indywidualnych (Tabela 9). Miało to niewątpliwie niekorzystny wpływ na

wyniki przeprowadzonych szczepień czynnych w trakcie doświadczenia. Zastosowany w

doświadczeniu, powszechny w warunkach fermowych, sposób podania szczepionki (w wodzie

pitnej) przeciwko IBD (14 dzień życia) oraz ND i IB (21 dzień życia) mógł także wpłynąć na

końcowe wyniki badań. Za powyższym przemawiają przede wszystkim wyniki końcowe

odpowiedzi immunologicznej po szczepieniu przeciwko chorobie Gumboro, która to

odpowiedź charakteryzowała się niskim odsetkiem serokonwersji, jak też niskim poziomem

średniego miana przeciwciał - przy jednocześnie dużym zróżnicowaniu mian indywidualnych.

Porównując średnie miana przeciwciał w grupie 1 (kontrolnej) i grupach 2-4 znamienną różnicę

wykazano tylko w odniesieniu do grupy 4/IB. Należy zaznaczyć, że wszystkie grupy

żywieniowe, zarówno kontrolna jak i doświadczalne szczepione były według takiej samej

procedury, tak więc czynnik ten nie różnicował uzyskiwanych w poszczególnych grupach

wyników odpowiedzi immunologicznej. Uogólniając, można przyjąć, że stosowane

materiały paszowe GM nie miały negatywnego wpływu na status immunologiczny kurczat

po wykonanych szczepieniach profilaktycznych w kierunku rzekomego pomoru drobiu

(ND), zakaźnego zapalenia oskrzeli (IB) i choroby Gumboro (IBD).

10

Tabela 9. Stan humoralnej odpowiedzi immunologicznej u kurcząt rzeźnych.

Grupa doświadczalna*

1 2 3 4

ND – termin 0 (1 dzień życia)

Serokonwersja (%) 20/20 (100) 20/20 (100) 20/20 (100 20/20 (100)

Średnie miano 4611,4 4611,4 4611,4 4611,4

Zakres zmian 1713-7235 1713-7235 1713-7235 1713-7235

ND – termin 1 (42 dzień życia)

Serokonwersja (%) 15/20 (75) 13/20 (65) 13/20 10/20 (50)

Średnie miano 1222,8 1122,6 628,6 760,2

Zakres zmian 111-5895 1-8248 15-1772 3-3605

IB – termin 0 (1 dzień życia)

Serokonwersja (%) 20/20 (100) 20/20 (100) 20/20 (100) 20/20 (100)

Średnie miano 6917,5 6917,5 6917,5 6917,5

Zakres zmian 680-7808 680-7808 680-7808 680-7808

IB – termin 1 (42 dzień życia)

Serokonwersja (%) 15/20 (75) 13/20 (65) 8/20 9/20 (45)

Średnie miano 872,0 1156,1 622,3 464,2

Zakres zmian 74-2159 7-4704 219-2376 61-1034

IBD – termin 0 (1 dzień życia)

Serokonwersja (%) 20/20 (100) 20/20 (100) 20/20 (100) 20/20 (100)

Średnie miano 5117,9 5117,9 5117,9 5117,9

Zakres zmian 2739-8297 2739-8297 2739-8297 2739-8297

IBD – termin 1 (42 dzień życia)

Serokonwersja (%) 5/20 (25) 1/20 (5) 3/20 (15) 1/20 (5)

Średnie miano 293,5 107,1 704,1 231,7

Zakres zmian 32-1971 1-969 4-7670 4-605



Ocena komórkowej odpowiedzi immunologicznej

Przeprowadzono także ocenę wpływu stosowanych pasz GM na wskaźniki nieswoistej

odporności komórkowej u kurcząt. Oceniano skład procentowy poszczególnych subpopulacji

limfocytów krwi obwodowej badanych ptaków z użyciem cytometrii przepływowej i

specyficznego panelu przeciwciał monoklonalnych umożliwiających rozpoznawanie komórek

CD3+ (limf. T), CD4

+ (limf. Th; pomocnicze) i CD8a

+ (limf. Tc/s; cytotoksyczno-supresorowe).

Zestawienie uzyskanych danych doświadczalnych wskazuje na brak różnic we wskaźnikach

11

odporności komórkowej związanej z kształtowaniem się subpopulacji obwodowych limfocytów

krwi kurcząt rzeźnych, żywionych dietami zawierającymi GM w porównaniu ze zwierzętami

żywionymi dietą konwencjonalną (Tabela 10).

Tabela 10. Zmiany subpopulacjach limfocytów krwi obwodowej u kurcząt rzeźnych. Okres Wskaźnik

CD3+ (%) CD4

+(%) CD8a

+(%)

Gr. 1 Gr. 2 Gr. 3 Gr. 4 Gr. 1 Gr. 2 Gr. 3 Gr. 4 Gr. 1 Gr. 2 Gr. 3 Gr. 4

I („0”) 20,4

±0,7

21,1

±2,4

21,3

±2,3

19,8

±0,5

10,9

±2,2

13,7

±1,7

11,4

±1,7

10,6

±1,3

7,5

±0,8

10,7

±2,0

11,0

±2,2

8,4

±1,0

II 19,3

±2,3

27,3

±4,4

29,5

±2,9

22,4

±3,9

11,1

±2,9

17,8

±0,6

18,6

±0,7

14,7

±2,8

7,6

±1,1

8,7

±1,2

9,4

±0,5

8,0

±0,9



Przedstawione wyniki analiz krwi kurcząt w doświadczeniu wykonano w celu określenia

czy DNA badanych pasz transgenicznych nie wpływa na procesy immunologiczne, nie

wywołując nadmiernej alergii, czy też procesów zapalnych (zmian w obrazie białokrwinkowym

i subpopulacjach limfocytów) oraz nie zakłóca odpowiedzi humoralnej organizmu na

zastosowane szczepienia profilaktyczne. Badania te są szczególnie ważne u nowoczesnych

krzyżówek kurcząt rzeźnych, gdyż długoletnia selekcja w kierunku szybkiego tempa przyrostu

masy ciała miała ujemny wpływ na swoiste mechanizmy odporności, a głównie na zdolność do

syntezy przeciwciał, natomiast zwiększyła natężenie niekorzystnych reakcji zapalnych.

Przedstawione wyniki nie wykazały negatywnego wpływu badanych materiałów

paszowych GM na działanie układu odpornościowego kurcząt, zarówno w zakresie

odporności humoralnej, jak i komórkowej.

Wyniki badań histopatologicznych i ocena przyżyciowa statusu zdrowotnego

Wyniki badań histopatologicznych przedstawiono w Tabeli 11. Do badań pobierano

wycinki wątroby, nerek, śledziony, trzustki, dwunastnicy, jelita czczego oraz torby Fabrycjusza

(od 10-ciu ptaków z każdej grupy, w wieku 42 dni). Z utrwalonego w 10% roztworze

zbuforowanej formaliny materiału wykonywano skrawki parafinowe, które następnie barwiono

metodą hematoksylina-eozyna (H-E). Analiza otrzymanych wyników nie wykazała różnic

pomiędzy poszczególnymi grupą kontrolną (dieta bez materiałów paszowych GM) a grupami

doświadczalnymi (diety z udziałem materiałów paszowych GM). W przypadku wątroby i nerek

zmiany histopatologiczne stwierdzono we wszystkich próbkach, natomiast w przypadku

śledziony – w części analizowanych próbek (Tabela 11). Stwierdzone zmiany histopatologiczne

występowały w podobnym zakresie we wszystkich grupach, zarówno w grupie kontrolnej, jak i

12

grupach doświadczalnych, niezależnie od udziału w diecie materiałów paszowych GM.

Stwierdzane zmiany stanowią prawdopodobnie efekt intensywnego żywienia, w tym dużej

zawartości białka i energii metabolicznej w dietach, oraz wysokiego tempa metabolizmu u

szybko rosnących kurcząt rzeźnych, natomiast piankowata struktura hepatocytów była

prawdopodobnie artefaktem charakterystycznym dla wątroby, z której wyługowany został

zhydrolizowany w czasie obróbki histologicznej glikogen. Podobnie ocena przyżyciowa statusu

zdrowotnego zwierząt oraz badanie anatomo-patologiczne (obserwacja makroskopowa) tkanek

i narządów wewnętrznych nie wykazały różnic między grupą kontrolną, a grupami

doświadczalnymi żywionymi z udziałem pasz genetycznie zmodyfikowanych. Uzyskane

wyniki wskazują zatem, że badane materiały paszowe GM nie mają wpływu na obraz

histopatologiczny narządów wewnętrznych kurcząt oraz oceniany przyżyciowo status

zdrowotny kurcząt.

Tabela 11. Wyniki badań histopatologicznych narządów wewnętrznych kurcząt.


1 2 3 4

Wątroba We wszystkich

przypadkach (10/10),

obecność nacieków

komórek limfoidalnych

(ogniskowe i/lub wokół

triad wątrobowych) od

nieznacznego do

umiarkowanego stopnia

oraz piankowatej

struktury hepatocytów od

nieznacznego do silnego

stopnia.

We wszystkich






nieznacznego do


oraz piankowatej



stopnia.

We wszystkich






nieznacznego do


oraz piankowatej



stopnia.

We wszystkich






nieznacznego do


oraz piankowatej



stopnia.

Nerki We wszystkich


przekrwienie miąższu od

nieznacznego do

umiarkowanego stopnia.

W większości

przypadków: ogniskowe

nacieki komórek

limfoidalnych (8/10)

i/lub miejscowa

martwica jąder (rozpad

i/lub zagęszczenie

chromatyny jądrowej)

komórek nabłonka

kanalików nerkowych

(7/10).

We wszystkich



nieznacznego do


W większości


nacieki komórek


i/lub miejscowa


i/lub zagęszczenie


komórek nabłonka


(7/10).

We wszystkich



nieznacznego do


W większości


nacieki komórek


i/lub miejscowa


i/lub zagęszczenie


komórek nabłonka


(9/10).

We wszystkich



nieznacznego do


W większości


nacieki komórek


i/lub miejscowa


i/lub zagęszczenie


komórek nabłonka


9/10).

Śledziona W niektórych

przypadkach:

przekrwienie miąższu

(4/10) i/lub zwiększona

liczba ośrodków

rozmnażania (4/10).

W niektórych

przypadkach:



liczba ośrodków


W niektórych

przypadkach:



liczba ośrodków


W niektórych

przypadkach:



liczba ośrodków


13

Trzustka W żadnym przypadku nie stwierdzono istotnych odstępstw od prawidłowego obrazu histologicznego narządu.

Dwunastnica W żadnym przypadku nie stwierdzono istotnych odstępstw od prawidłowego obrazu histologicznego narządu.

Jelito czcze W żadnym przypadku nie stwierdzono istotnych odstępstw od prawidłowego obrazu histologicznego n rządu.

Torba Fabrycjusza W żadnym przypadku nie stwierdzono istotnych odstępstw od prawidłowego obrazu histologicznego narządu.



Analiza obecności transgenicznego DNA w narządach, tkankach i przewodzie pokarmowym

kurcząt rzeźnych

Analizy obecności transgenicznego DNA, pochodzącego ze śruty sojowej i

kukurydzianej GM, w wybranych narządach i tkankach kurcząt oraz w poszczególnych

odcinkach przewodu pokarmowego wykonano w Krajowym Laboratorium Pasz Instytutu

Zootecniki PIB (pracownia w Szczecinie, posiadającym akredytację w zakresie oznaczeń

transgenicznego DNA soi i kukurydzy. Analizowane były następujące próbki materiału

biologicznego:

-krew,

-mięsień piersiowy,

-wątroba,

-płuca,

-śledziona,

-oraz treść wola, żołądka, dwunastnicy, jelita czczego, jelita biodrowego, jelit ślepych i jelita

końcowego ze stekiem.

W grupach żywionych mieszankami paszowymi zawierającymi śrutę z ziarna kukurydzy

GM, lub/i poekstrakcyjną śrutę sojową GM, nie stwierdzano obecności w badanych tkankach i

narządach specyficznego dla danej modyfikacji (transgenicznego) DNA (Tabela 12). W

przypadku przewodu pokarmowego transgeniczny DNA występował jedynie w przedniej części

przewodu pokarmowego, tj. w treści wola i żołądka.

Wyniki uzyskane w Krajowym Laboratorium Pasz Instytutu Zootecniki PIB zostały

potwierdzone w laboratorium Państwowego Instytutu Weterynaryjnego - PIB w Puławach, w

którym, w próbkach materiału biologicznego z doświadczenia, badano obecność genów

referencyjnych soi (lektyna) i kukurydzy (inwertaza) oraz obecność sekwencji

charakterystycznych dla stosowanych modyfikacji, tj. promotora 35S i terminatora NOS. W

DNA wyizolowanym z krwi, narządów i tkanek (wątroba, śledziona i nerka) oraz w kale

ptaków żywionych mieszankami paszowymi zawierającymi materiały GM nie stwierdzono

obecności fragmentów DNA charakterystycznych dla zmodyfikowanej soi i kukurydzy

(promotora 35S i terminatora NOS). Wyniki badania treści wola były w pełni skorelowane z

14

rodzajem stosowanej mieszanki doświadczalnej. Podsumowując można stwierdzić, że brak

wykrywalnych fragmentów transgenów już od pierwszego fragmentu jelita cienkiego

(dwunastnicy) wskazuje na fakt, że kwasy nukleinowe, również transgeniczne DNA, są u

drobiu efektywnie denaturowane w niskim odczynie pH treści żołądka, a następnie

trawione przez enzymy (nukleazy) trzustkowe i jelitowe. Wyklucza to praktycznie

możliwość transportu czynnych fragmentów transgenicznego DNA przez barierę jelitową

do narządów i tkanek, jak również ich pasaż w formie niestrawionej przez jelita i

wydalanie wraz kałem do środowiska.

Tabela 12. Wyniki jakościowej analizy DNA w kierunku obecności specyficznych dla GMO

transgenów w tkankach i narządach kurcząt.

Materiał biologiczny


1 2 3 4

RR MON810 RR MON810 RR MON810 RR MON810

Treść wol

-

-

+

n/a**

n/a

+

+

+

Treść żołądka - - + n/a n/a + + +

Treść dwunastnicy - - - n/a n/a - - -

Treść jelita biodrowego - - - n/a n/a - - -

Treść jelita czczego - - - n/a n/a - - -

Treść jelita ślepych - - - n/a n/a - - -

Treść jelita końcoweg i

steku

- - - n/a n/a - - -

Krew - - - n/a n/a - - -

Wątroba - - - n/a n/a - - -

Płuca - - - n/a n/a - - -

Śledziona - - - n/a n/a - - -

Mięsień piersiowy - - - n/a n/a - - -



**/ nie analizowano

15

BADANIA NA KURACH NIEŚNYCH

Doświadczenie żywieniowe na kurach nieśnych krzyżówki komercyjnej Bovans Brown

wykonano w kurniku doświadczalnym Zakładu Doświadczalnego IZ PIB Rudawa Sp. z o.o.

Okres doświadczalny obejmował 29 tygodni, tj. okres od 25 do 54 tygodnia życia ptaków.

Nioski utrzymywano w pojedynczych klatkach o wymiarach 40 x 35 cm, na podłodze z siatki,

przy stałym dostępie do paszy i wody.

W doświadczeniu stosowano izobiałkowe i izoenergetyczne mieszanki paszowe, w skład

których wchodziła śruta kukurydziana, poekstrakcyjna śruta sojowa oraz dodatki mineralne,

aminokwasy krystaliczne, olej rzepakowy i premiks witaminowo-mineralny (Tabela 13).

Zawartość składników pokarmowych i energii metabolicznej w mieszankach pokrywała

zapotrzebowanie wysoko produkcyjnych kur nieśnych.

Tabela 13. Skład doświadczalnych mieszanek paszowych dla kur nieśnych (%).

Składnik Grupa

1 2 3 4


61,75

60,20

-

-




Olej rzepakowy 1,00 1,25 1,00 1,25

Kreda paszowa 9,40 9,40 9,40 9,40


NaCl 0,30 0,30 0,30 0,30

DL-Met 0,10 0,10 0,10 0,10


Zawartość skład ików pokarmowych:

Białko ogólne (g/kg) 170 170 170 170


Lys (g/kg) 8,80 8,80 8,80 8,80

Met (g/kg) 3,50 3,50 3,50 3,50

Ca (g/kg) 37,0 37,0 37,0 37,0

P przyswajalny (g/kg) 3,75 3,75 3,75 3,7

Utworzono 4 grupy doświadczalne, składające się z 24 niosek utrzymywanych w

indywidualnych klatkach. Czynnikiem doświadczalnym była obecność w mieszance paszowej

materiałów paszowych pochodzących z roślin genetycznie zmodyfikowanych.

16

Układ grup doświadczalnych był identyczny jak w przypadku kurcząt rzeźnych:

Grupa 1 - dieta zawierająca śrutę kukurydzianą i poekstrakcyjną śrutę sojową linii

konwencjonalnych,

Grupa 2 - śruta kukurydziana linii konwencjonalnej i poekstrakcyjna śruta sojowa GM,

Grupa 3 - śruta kukurydziana GM i poekstrakcyjna śruta sojowa linii konwencjonalnej,

Grupa 4 - śruta kukurydziana i poekstrakcyjna śruta sojowa z roślin GM.

W trakcie doświadczenia notowano liczbę i masę zniesionych jaj oraz ilość pobranej

paszy. Na tej podstawie obliczono wydajność nieśną, dzienne pobranie paszy oraz zużycie

paszy w przeliczeniu na 1 kg jaj i na 1 jajo. Wykonano również badania jakości jaj, z

uwzględnieniem takich cech jak barwa i masa żółtka, jednostki Haugha, masa, grubość, gęstość

i wytrzymałość skorupy oraz ilość plam krwawych i mięsnych. Jaja pobierano również w celu

analizy ewentualnej obecności transgenicznego DNA w ich treści.

Po zakończeniu doświadczenia żywieniowego wykonano ubój doświadczalny niosek w

celu pobrania wybranych tkanek, narządów i treści przewodu pokarmowego do oznaczeń

zawartości transgenicznego DNA oraz wykonania specjalistycznych analiz parametrów

charakteryzujących status zdrowotny ptaków. Pobrano próbki następujących narządów i

tkanek: krew, wątroba, nerki, śledziona, trzustka, torba Fabrycjusza, płuca, mięśnie piersiowe,

poszczególne odcinki przewodu pokarmowego wraz z treścią (wole, żołądek mięsniowy,

dwunastnica, jelito czcze, jelito biodrowe, jelita ślepe, stek i kloaka).

Wyniki

Badania wykonane w Instytucie Zootechniki PIB

Wskaźniki wydajności nieśnej i jakość jaj

We wszystkich grupach, tj. w grupie kontrolnej i doświadczalnych, uzyskano podobną

wartość wskaźników charakteryzujących produkcyjność kur i jakość jaj. Analiza statystyczna

przedstawionych wyników nie wykazała wpływu badanych materiałów paszowych GM na

wskaźniki produkcyjne, tj. wydajność nieśną, pobranie i wykorzystanie paszy w okresie

od 25 do 54 tygodnia życia kur (Tabela 14). Nie stwierdzono także takiego wpływu w zakresie

parametrów charakteryzujących jakość jaj, badanych w kolejnych okresach doświadczenia, tj.

w 36 i 48 tygodniu życia (Tabela 15, 16, 17, 18). Podsumowując uzyskane wyniki można

stwierdzić, że poekstrakcyjna śruta sojowa GM i śrucie kukurydzianej GM, stosowane w

badaniach, nie wpływają na wskaźniki produkcyjne kur i jakość jaj.

17

Tabela 14. Produkcyjność nieśna za cały okres doświadczenia (25-54 tydzień życia niosek). Grupa doświadczalna* Poziom

P

SEM

1 2 3 4

Nieśność (%)

95,6

94,0

95,6

95,5

0,283

0,344

Dzienna produkcja jaj (g/szt.) 60,7 60,0 61,5 61,2 0,517 0,365

Średnia masa 1 jaja (g) 63,4 63,8 64,3 64,1 0,798 0,330

Dzienne pobranie paszy (g/szt.) 125 123 125 125 0,111 0,377

Wykorzystanie paszy (g/1 jajo) 130 130 131 131 0,897 0,464

Wykorzystanie aszy (g/1 kg

jaj)

2,05 2,05 2,03 2,05 0,950 0,010



Tabela 15. Wyniki analizy jakości treści jaj (36 tydzień życia).

Grupa doświadczalna* Poziom

P

SEM

1 2 3 4

Wysokość białka (mm)

10,9

10,7

11,0

10,9

0,705

0,084

Jednostki Haugha 102,4 102,1 103,0 102,5 0,81 0,327

Masa żółtka (g) 15,6 15,8 15,7 15,9 0,798 0,128

Barwa żółtka (punkty w

skali Roche’a)

4,37 4,62 4,37 4,58 0,559 0,080

Indeks kształtu 78,4 79,0 79,8 79,7 0,180 0,256

Plamy krwawe 0,021 0,017 0,025 0,025 0,924 0,004



Tabela 16. Wyniki analizy jakości skorupy jaj (36 tydzień życia). Grupa doświadczalna* Poziom P SEM

1 2 3 4

Względna masy skorupy

(%)

11,1

11,2

11,2

11,1

0,929

0,060

Grubość skorupy (μm) 393,8 395,5 392,5 386,9 0,714 2,723

Gęstość skorupy (mg/cm2) 88,1 90,5 90,3 88,8 0,608 0,766

Wytrzymałość skorupy (N) 35,1 35,1 34,5 34,5 0,979 0,708



18

Tabela 17. Wyniki analizy jakości treści jaj (48 tydzień życia). Grupa doświadczalna* Poziom P SEM

1 2 3 4

Wysokość białka (mm)

8,34

8,22

8,40

8,01

0,661

0,117

Jednostki Haugha 88,9 89,7 90,3 88,5 0,828 0 688

Masa żółtka (g) 17,2 17,2 17,1 17,2 0,999 0,115

Barwa żółtka (punkty w

skali Roche’a)

3,33 3,50 3,67 3,42 0,606 0,089

Indeks kształtu 77,3 77,7 78,4 76,7 0,460 0,37

Plamy krwawe 0,025 0,017 0,008 0,025 0,775 0,029



Tabela 18. Wyniki analizy jakości skorupy jaj (48 tydzień życia). Grupa doświadczalna* Poziom P SEM

1 2 3 4

Względna masy skorupy

(%)

11,4

11,4

11,2

11,2

0,831

0,106

Grubość skorupy (μm) 402,4 411,2 402,9 407,5 0,911 4,83

Gęstość skorupy (mg/cm2) 91,4 92,3 91,1 91,4 0,968 0,904

Wytrzymałość skorupy

N)

32,3 34,2 35,4 32,6 0,834 0,32



Badania strawnościowe

W trakcie badań przeprowadzono u niosek test bilansowo-strawnościowy. Uzyskane

wyniki nie wykazały różnic pomiędzy grupami doświadczalnymi. Badane materiały paszowe

GM nie miały wpływu na strawność pozorną składników pokarmowych, tj. suchej masy, masy

organicznej, białka ogólnego, tłuszczu surowego, substancji bezazotowych wyciągowych,

włókna surowego i popiołu surowego (Tabela 19). Również stopień wykorzystania energii

zawartej w mieszankach paszowych był we wszystkich grupach podobny. Nie odnotowano

także oddziaływania śruty z ziarna kukurydzy Bt i poekstrakcyjnej śruty sojowej RR na wyniki

bilansu azotu, wapnia i fosforu u niosek (Tabela 20). Podsumowując, można stwierdzić, że

powyższe wyniki, razem z rezultatami produkcyjnymi, wskazują na równowartość

żywieniową u kur nieśnych badanych materiałów paszowych GM i ich konwencjonalnych

19

odpowiedników.

Tabela 19. Strawność pozorna składników pokarmowych (%) i współczynnik metaboliczności energii diety

(44 tydzień życia niosek).

Grupa doświadczalna* Poziom P SEM

1 2 3 4

Sucha masa

71,2

71,2

71,6

71,5

0,978

0,377

Masa organiczna 75,9 75,7 76,3 76,4 0,891 0,362

Białko ogólne 44,4 43,6 45,6 44,4 0,790 0,689

Tłuszcz surowy 80,6 79,8 80,5 81,1 0,5 6 0,284

Bezazotowe

wyciągowe

88,4 88,8 89,0 89,3 0,873 0,375

Włókno surowe 6,56 6,97 7,24 6,70 0,995 0,947

Popiół surowy 40,8 42,7 41,6 40,2 0,802 0,912

Współczynnik

metaboliczności

energii, AME

0,724

0,720

0,730

0,729

0,776

0,004

Współczynnik

metaboliczności

energii, AMEN

0,699

0,695

0,703

0,704

0,795

0,003



Tabela 20. Bilans azotu, wapnia i fosforu (44 tydzień życia).

Grupa doświadczalna* Poziom P SEM

1 2 3 4

N pobrany (mg/dz/szt.)

2873

2914

2894

2823

0,874

38,5

N wydalony (mg/dz/szt.) 600 1644 1572 1569 0,81 29,7

N zatrzymany (mg/dz/szt.) 1273 1270 1322 1255 0,837 26,1

N zatrzymany (% N

pobranego)

44,4 43,6 45,6 44,4 0,790 0,689

Ca pobrany (mg/dz/szt.) 4065 4185 4017 4004 0,683 56,1

Ca wydalony (mg/dz/szt.) 2186 2161 2143 2087 0,842 38,2

Ca zatrzymany (mg/dz/szt.) 1879 2024 1874 1917 0,746 51,9

Ca zatrzymany (% Ca

pobranego)

46,4 48,0 46,4 47,9 0,889 0,913

P pobrany (mg/dz/szt.) 668 681 668 648 0,671 9,17

P wydalony (mg/dz/szt.) 452 454 440 430 0,789 9,10

P zatrzymany (mg/dz/szt.) 216 227 229 218 0,953 9,20

P zatrzymany (% P

pobranego)

32,4 33,2 34,2 33,6 0,966 1,22



20

Badania prowadzone w Instytucie Weterynaryjnym - PIB


W trakcie badań wykonano ocenę stanu odpowiedzi immunologicznej kur po

szczepieniach profilaktycznych przeciwko rzekomemu pomorowi drobiu (ND), zakaźnemu

zapaleniu oskrzeli (IB) i chorobie Gumboro (IBD). Ptaki zostały zaszczepione zgodnie z

zaleconym przez lekarza weterynarii programem immunoprofilaktycznym, w tym 3-krotnie

przeciwko ND i IB oraz 2-krotnie IBD szczepionkami żywymi i ponadto 1-krotnie przeciwko

ND i IB poliwalentną szczepionką inaktywowaną. Z każdej grupy doświadczalnej pobierano

próbki krwi do badań serologicznych w terminach: 2 tygodnie przed rozpoczęciem

doświadczenia (termin 0) od 26 sztuk, a w trakcie trwania doświadczenia (okres produkcji

nieśnej) 3-krotnie, w odstępach około 2 miesięcznych (terminy I, II i III), od 10 sztuk z każdej

grupy doświadczalnej. Do badania przeciwciał w surowicy użyto metody ELISA.

Badając serologicznie kury nioski przed rozpoczęciem doświadczenia (termin 0) można

stwierdzić, że w wyniku przeprowadzonych szczepień w okresie wychowu posiadały one dobry

status immunologiczny wyrażony wysokim odsetkiem serokonwersji i wysokim poziomem

średniego miana (odpowiednio: 28 144,8 dla ND, 8872,6 dla IB i 7110, 06 dla IBD).

Porównując oceniane parametry odpowiedzi immunologicznej po 6 miesięcznym okresie

trwania doświadczenia (termin III) nie wykazano różnic pomiędzy grupą 1 (kontrolną) a

pozostałymi grupami (grupy 2, 3 i 4), które otrzymywały w tym czasie diety z materiałami

paszowymi GM (Tabela 21). W grupach 2-4 odsetek serokonwersji wynosił od 90% do 100%

(przy 100% w grupie 1), a średnie miana przeciwciał były tylko nieznacznie niższe (grupa 2 i

4/IB oraz grupy 3 i 4/IBD) lub wyższe (grupy 2-4/ND, grupa 3/IB czy grupa 2/IBD) od

średnich mian w grupie 1. Podsumowując uzyskane wyniki badań immunologicznych,

można stwierdzić, że stosowanie materiałów paszowych GM nie miało negatywnego

wpływu na status immunologiczny kur nieśnych po wykonanych szczepieniach

profilaktycznych przeciwko rzekomemu pomorowi drobiu (ND), zakaźnemu zapaleniu

oskrzeli (IB) i chorobie Gumboro (IBD). Powyższy wniosek potwierdza wyniki analiz

immunologicznych otrzymane u kurcząt rzeźnych.

21

Tabela 21. Stan odpowiedzi immunologicznej u niosek.


1 2 3 4

ND – termin 0

Serokonwersja (%) 22/26 (84) 22/26 (85) 22/26 (85) 22/26 (85)

Średnie miano 7355,2 7355,2 7355,2 7355,2

Zakres zmian 1-10715 1-10715 1-10715 1-10715

ND – termin 1

Serokonwersja (%) 15/15 (100) 14/15 (93) 12/15 (80) 15/15 (100)

Średnie miano 28144,8 36275.9 35744,8 36582,3

Zakres zmian 1551-40927 315-48789 1-48268 19478-51301

ND - termin 2

Serokonwersja (%) 10/10 (100) 9/10 (90) 9/10 (90) 9/10 (90)

Średnie miano 12425,9 11939,6 12343,2 14417,8

Zakres zmian 741-18185 271-18841 180-19382 392-20140

ND – termin 3

Serokonwersja (%) 10/10 (100) 9/10 (90) 10/10 (100) 9/10 (90)

Średnie miano 11688,9 15220,8 15165,7 14972,3

Zakres zmian 8632-15456 126-21795 3288-21386 311-21819

IB – termin 0

Serokonwersja (%) 24/26 (92) 24/26 (92) 24/26 (92) 24/26 (92)

Średnie miano 11627,2 11627,2 11627,2 11627,2

Zakres zmian 95-12382 95-12382 95-12382 95-12382

IB – termin 1

Serokonwersja (%) 15/15 (100) 14/15 (93) 15/15 (100) 15/15 (100)

Średnie miano 8872,6 5200,8 6234,5 6472,6

Zakres zmian 732-11276 70-10786 862-13228 1897-11193

IB – termin 2

Serokonwersja (%) 9/10 (90) 9/10 (90) 10/10 (100) 9/10 (90)

Średnie miano 9731,3 5353,6 6110,4 6983,4

Zakres zmian 334-13711 118-11295 1241-12526 275-10557

IB – termin 3

Serokonwersja (%) 10/10 (100) 10/10 (100) 10/10 (100) 10/10 (100)

Średnie miano 7809,5 7540,5 8985,5 6118,9

Zakres zmian 2238-13165 1599-12273 796-15030 1182-11287

IBD – termin 0

Serokonwersja (%) 26/26 (100) 26/26 (100) 26/26 (100) 26/26 (100)

Średnie miano 5934,1 5934,1 5934,1 5934,1

Zakres zmian 2630-9989 2630-9989 2630-9989 2630-9989

IBD – termin 1

Serokonwersja (%) 15/15 (100) 15/15 (100) 15/15 (100) 15/15 (100)

Średnie miano 7110,1 5329,5 5399,5 5285,9

Zakres zmian 1495-12055 2114-8531 2650-10180 3014-8821

IBD – termin 2

Serokonwersja (%) 10/10 (100) 10/10 (100) 10/10 (100) 9/10 (90)

Średnie miano 7585,8 5775,4 5460,2 4838,5

Zakres zmian 4845-11475 2564-8855 2822 8440 116-7968

IBD – termin 3

Serokonwersja (%) 10/10 (100) 10/10 (100) 10/10 (100) 9/10 (90)

Średnie miano 3757,9 4642,6 3266,4 2907,7

Zakres zmian 858-7479 3085-6878 2042-5601 1-6510



22

Ocena komórkowej odpowiedzi immunologicznej

Statystyczne zestawienie wyników analiz wykonanych przy użyciu metody cytometrii

przepływowej wskazuje na brak różnic (P>0,05) we wskaźnikach odporności komórkowej

związanej z kształtowaniem się subpopulacji obwodowych limfocytów krwi niosek żywionych

dietą kontrolną, nie zawierającą pasz transgenicznych, lub dietami doświadczalnymi (Tabela

22). Można zatem stwierdzić, że badane materiały paszowe GM nie wpływają u kur

nieśnych na analizowane parametry chcarakteryzujące odporność typu komórkowego.

Tabela 22. Zmiany w subpopulacjach limfocytów krwi obwodowej u niosek. Okres Wskaźnik

CD3+(%) CD4

+(%) CD8a

+(%)

Gr. 1 Gr. 2 Gr. 3 Gr. 4 Gr. 1 Gr. 2 Gr. 3 Gr. 4 Gr. 1 Gr. 2 Gr. 3 Gr. 4

I („0”) 29,4

±2,0

24,4

±1,9

22,5

±2,8

21,6

±3,1

18,9

±2,9

14,7

±1,2

12,3

±1,5

13,5

±2,1

10,1

±0,46

11,5

±2,5

11,4

±0,8

9,9

±0,36

II 27,9

±2,4

29,6

±3,9

20,0

±5,1

28,8

±3,2

12,5

±2,8

19,5

±2,7

17,7

±2,1

15,5

±2,8

7,8

±2,7

9,9

±1,1

7,7

±1,5

8,6

±3,9

III 31,0

±6,1

30,9

±6,3

23,2

±4,3

24,7

±2,8

18,2

±2,6

18,3

±3,5

16,1

±2,9

14,7

±3,2

9,7

±2,8

11,2

±2,7

8,0

±0,6

8,5

±0,8



Wyniki badań histopatologicznych i przyżyciowa ocena statusu zdrowotnego

Wyniki badań histopatologicznych przedstawiono w Tabeli 23. Do badania

histopatologicznego pobierano od 10 niosek z każdej grupy (łącznie 40 sztuk), ubitych po

zakończeniu doświadczenia produkcyjnego, wycinki wątroby, nerek, śledziony, trzustki,

dwunastnicy, jelita czczego oraz mięśni szkieletowych (mięśnie piersiowe). Z utrwalonego w

10% roztworze zbuforowanej formaliny materiału wykonywano skrawki parafinowe, które

następnie barwiono metodą hematoksylina-eozyna (H-E). Badanie histopatologiczne wątroby,

nerek, śledziony, trzustki, dwunastnicy, jelita czczego oraz mięśni szkieletowych kur niosek nie

wykazało znaczących różnic pomiędzy grupą kontrolną, żywionych dietą bez materiałów

paszowych GM, oraz poszczególnymi grupami doświadczalnymi (diety z udziałem materiałów

paszowych GM). W przypadku niektórych narządów i tkanek (wątroba, nerki, śledziona,

trzustka, mięśnie szkieletowe) obserwowano zmiany, które występowały w podobnym zakresie

liczbowym i miały podobny wygląd, zarówno w grupie kontrolnej, jak i w grupach

doświadczalnych, niezależnie od stosowania badanych materiałów paszowych GM (Tabela 23).

23

Obserwowane zmiany stanowią prawdopodobnie efekt intensywnego żywienia, w tym dużej

zawartości białka i energii metabolicznej w dietach, oraz szybkiego tempa metabolizmu u

wysokoprodukcyjnych kur nieśnych, natomiast piankowata struktura hepatocytów była

prawdopodobnie artefaktem charakterystycznym dla wątroby, z której wyługowany został

zhydrolizowany w czasie obróbki histologicznej glikogen. Ocena przyżyciowa statusu

zdrowotnego zwierząt oraz badanie anatomo-patologiczne (obserwacja makroskopowa) tkanek

i narządów wewnętrznych również nie wykazały różnic między grupą kontrolna, a grupami

doświadczalnymi żywionymi z udziałem poeksktrakcyjnej śruty sojowej GM oraz śruty z

ziarna kukurydzy GM. Uzyskane wyniki wskazują zatem, że badane materiały paszowe

GM nie mają wpływu na obraz histopatologiczny narządów wewnętrznych oraz oceniany

przyżyciowo status zdrowotny kur nieśnych.

Tabela 23. Wyniki badań histopatologicznych narządów wewnętrznych niosek.


1 2 3 4

Wątroba W niektórych

przypadkach:


(5/10), nacieki komórek

limfoidalnych


triad wątrobowych)

nieznacznego stopnia

(4/10), piankowa

struktura hepatocytów


(4/10).

W niektórych

przypadkach:



limfoidalnych


triad wątrobowych)


(4/10), piankowa



(5/10).

W niektórych

przypadkach:



limfoidalnych


triad wątrobowych)


(3/10), piankowa



(5/10).

W niektórych

przypadkach:



limfoidalnych


triad wątrobowych)


(4/10), piankowa



(5/10).

Nerki Przekrwienie miąższu

(10/10).

W niektórych

przypadkach:

ogniskowe nacieki


(7/10),

miejscowa martwica

jąder (rozpad i/lub

zagęszczenie


komórek nabłonka


(3/10), obecność

pojedynczych do

zlokalizowanych

skupisk kropli tłuszczu

w miąższu (4/10).

Przekrwienie miąższu

(5/10).

W niektórych

przypadkach:

ogniskowe nacieki


(7/10),

miejscowa martwica


zagęszczenie


komórek nabłonka


(4/10), obecność

pojedynczych do

zlokalizowanych


w miąższu (4/10).


(10/10).

W niektórych

przypadkach:

ogniskowe nacieki


(6/10),

miejscowa martwica


zagęszczenie


komórek nabłonka


(6/10), obecność

pojedynczych do

zlokalizowanych


w miąższu (7/10).


(10/10).

W niektórych

przypadkach:

ogniskowe nacieki


(7/10),

miejscowa martwica


zagęszczenie


komórek nabłonka


(3/10), obecność

pojedynczych do

zlokalizowanych


w miąższu (4/10).

Śledziona W niektórych

przypadkach:


(5/10), obecność

nacieków komórek

limfoidalnych (1/10).

W niektórych

przypadkach:


(5/10), obecność

nacieków komórek


W niektórych

przypadkach:


(3/10), obecność

nacieków komórek


W niektórych

przypadkach:


(4/10), obecność

nacieków komórek


Trzustka: W niektórych

przypadkach: obecność

pojedynczych,

ogniskowych nacieków


W niektórych


pojedynczych,



W niektórych


pojedynczych,



W niektórych


pojedynczych,



24

Dwunastnica W żadnym przypadku nie stwierdzono istotnych odstępstw od prawidłowego obrazu histologicznego

narządu.

Jelito czcze W żadnym przypadku nie stwierdzono istotnych odstępstw od prawidłowego obrazu histologicznego

narządu. W pojedynczym przypadku (1/40, grupa II) odnotowano jedynie ścieńczenie błony śluzowej.

Mięśnie

szkieletowe

W niektórych


nacieków komórek

limfoidalnych

(okołonaczyniowe i/lub

ogniskowe) (5/10).

W niektórych


nacieków komórek

limfoidalnych


ogniskowe) (3/10).

W niektórych


nacieków komórek

limfoidalnych


ogniskowe) (3/10).

W niektórych


nacieków komórek

limfoidalnych


ogniskowe) (5/10).




niosek

W ramach wykonywanych badań na kurach nieśnych przeprowadzono analizy obecności

transgenicznego DNA, pochodzącego z soi i kukurydzy GM, w wybranych narządach i

tkankach niosek, jak również w poszczególnych odcinkach przewodu pokarmowego.

W Krajowym Laboratorium Pasz Instytutu Zootechniki PIB (pracownia w Szczecinie)

analizowane były następujące próbki materiału biologicznego:

-krew,

-wątroba,

-płuca,

-śledziona,

-oraz treść wola, żołądka, dwunastnicy, jelita czczego, jelita biodrowego i jelita końcowego ze

stekiem.

W grupach żywionych mieszankami paszowymi zawierającymi śrutę z kukurydzy GM,

lub/i poekstrakcyjną śrutę sojową GM, nie stwierdzano obecności w badanych tkankach

(narządach) specyficznego dla danej modyfikacji DNA transgenicznego (Tabela 24). W

przypadku przewodu pokarmowego transgeniczny DNA występował jedynie w początkowej

jego części, tj. w treści wola i żołądka, a w pojedynczych przypadkach także w treści

dwunastnicy (Tabela 24).

Wyniki te zostały potwierdzone w laboratorium Państwowego Instytutu Weterynaryjnego

- PIB w Puławach, w którym w próbkach materiału biologicznego z doświadczenia badano

obecność genów referencyjnych soi (lektyna) i kukurydzy (inwertaza) oraz obecność sekwencji

charakterystycznych dla stosowanych modyfikacji (innych niż oznaczane KLP IZ PIB), tj.

promotora 35S i terminatora NOS. W DNA wizolowanym z krwi, narządów i tkanek (wątroba,

śledziona i nerka) oraz w kale ptaków żywionych mieszankami zawierającymi materiały

paszowe GM nie stwierdzono obecności fragmentów DNA charakterystycznych dla

25

zmodyfikowanej soi i kukurydzy (promotora 35S i terminatora NOS). Wyniki badania treści

wola były w pełni skorelowane z rodzajem stosowanej mieszanki doświadczalnej.

Analizy jaj przeprowadzone w Państwowym Instytucie Weterynaryjnym - PIB w

Puławach oraz Krajowym Laboratorium Pasz IZ PIB w Szczecinie, zebranych po 3 lub 6

miesiącach stosowania diet doświadczalnych, w żadnej z grup nie wykazały obecności

sekwencji DNA charakterystycznych dla kukurydzy oraz soi GM (promotor 35S i terminator

NOS) (Tabela 24). Podobnie nie odnotowano w jajach przypadku występowania fragmentów

naturalnego DNA roślinnego (soi – genu lektyny i kukurydzy – genu inwertazy).

Podsumowując można stwierdzić, że powyższe rezultaty potwierdzają obserwację z

doświadczenia na kurczętach rzeźnych, że kwasy nukleinowe, również transgeniczne

DNA, są u drobiu efektywnie denaturowane, a następnie trawione przez enzymy

(nukleazy) trzustkowe i jelitowe. Wyklucza to praktycznie możliwość transferu

biologicznie aktywnych fragmentów transgenicznego DNA przez barierę jelitową do krwi

oraz innych tkanek i narządów, jak również ich pasaż w formie niestrawionej przez jelita

i wydalanie wraz kałem do środowiska.


transgenów – kury nieśne (analizy wykonane w KLP IZ-PIB). Materiał biologiczny Grupa doświadczalna*

1 2 3 4

RR MON810 RR MON810 RR MON810 RR MON810

Treść wola

-

-

+

n/a**

n/a

+

+

+

Treść żołądka - - + n/a n/a + + +

Treść dwunastnicy - - - n/a n/a -/+ (1 próbka

dodatnia)

- -/+ (3 próbki

dodatnie)

Treść j. biodrowego - - - n/a n/a - - -

Treść j. czczego - - - n/a n/a - - -

Treść j. końcowego i steku - - - n/a n/a - - -

Krew - - - n/a n/a - - -

Wątroba - - - n/a n/a - - -

Płuca - - - n/a n/a - - -

Śledziona - - - n/a n/a - - -

Jaja - - - n/a n/a - - -



**/ nie analizowano

26

BADANIA NA TUCZNIKACH

W ramach zadania przeprowadzono doświadczenie wzrostowe na tucznikach.

Doświadczenie wykonano na fermie trzody chlewnej Zakładu Doświadczalnego Instytutu

Zootechniki PIB Rudawa Sp. z o.o. w Brzeziu (woj. małopolskie). Materiał zwierzęcy

stanowiły 72 tuczniki pochodzące od loch (pbz x wbp) pokrytych knurem (Pi x Du).

W ramach testu wzrostowego utworzono 6 grup doświadczalnych, dodatkowo do

schematu badań wprowadzając dwie grupy, w których skład mieszanek paszowych został

oparty o śruty zbożowe (grupa 5 i 6) i był zbliżony do mieszanek stosowanych w naszym kraju

w warunkach fermowych.

Do każdej z 6 grup przydzielono po 6 loszek i 6 wieprzków. W ciągu całego

doświadczenia zwierzęta utrzymywane były w kojcach indywidualnych, miały stały dostęp do

wody i otrzymywały dawkowane ilości mieszanki paszowej odpowiednio do masy ciała, którą

kontrolowano co dwa tygodnie. Tucz doświadczalny trwał od około 30 do 110 kg masy ciała.

Zwierzęta otrzymywały izoenergetyczne i izobiałkowe mieszanki paszowe zawierające w

swym składzie jęczmień, pszenicę, kukurydzę, poekstrakcyjną śrutę sojową, otręby pszenne,

dodatki mineralne i witaminowe oraz aminokwasy krystaliczne, pokrywającej zapotrzebowanie

tuczników. We wszystkich grupach mieszanki grower (przeznaczone na okres tuczu od 30 do

60 kg mc) charakteryzowały się koncentracją 12,6 MJ EM oraz zawartością 176 g białka

ogólnego, 9,7 g Liz i 6,1 g Met+Cys, natomiast mieszanki finiszer (przeznaczone na okres

tuczu od 60 do 110kg mc) zawierały 12,6 MJ EM, 160 g białka ogólnego oraz 8,1 g Liz i 5,2 g

Met+Cys. Mieszanki stosowane w doświadczeniu różniły się obecnością lub brakiem

genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy MON810 (w ilości 13% w growerze i 10% w

finiszerze) oraz poekstrakcyjnej śruty sojowej MON40-3-2 (w ilości 18% w growerze i 14% w

finiszerze).

Układ doświadczenia był następujący:

Grupa 1 – mieszanka zawierająca śrutę z kukurydzy niemodyfikowanej + poekstrakcyjną śrutę

sojową niemodyfikowaną.

Grupa 2 - mieszanka zawierająca śrutę z kukurydzy niemodyfikowanej + poekstrakcyjną śrutę

sojową GM.

Grupa 3 - mieszanka zawierająca śrutę z kukurydzy GM + poekstrakcyjną śrutę sojową

27

niemodyfikowaną.

Grupa 4 - mieszanka zawierająca śrutę z kukurydzy GM + poekstrakcyjną śrutę sojową GM.

Grupa 5 – mieszanka zawierająca poekstrakcyjną śrutę sojową niemodyfikowaną + śruty

zbożowe.

Grupa 6 - mieszanka zawierająca poekstrakcyjną śrutę sojową GM + śruty zbożowe.

Wyniki analiz zawartości genetycznie zmodyfikowanej soi Roundup Ready i śruty z

kukurydzy MON810, potwierdziły poprawność wykonania doświadczalnych mieszanek

paszowych. Wszystkie pasze wykorzystywane w doświadczeniu poddano analizie ilościowej na

zawartość genetycznie zmodyfikowanych materiałów paszowych (soi i kukurydzy).

Po zakończeniu doświadczenia świnie zostały ubite. Po 24 godzinnym chłodzeniu w

temp. +4ºC prawe półtusze poddano dysekcji. Z okolicy pomiędzy ostatnim kręgiem

piersiowym, a pierwszym lędźwiowym pobrano próbkę longissimus m. w celu wykonania

podstawowej analizy chemicznej (AOAC, 1990) oraz określenia cech jakościowych mięsa.

Barwę mięsa (jasność, wysycenie barwy w kierunku czerwieni oraz w kierunku żółci) mierzono

za pomocą kolorymetru Minolta CR-310. Wskaźnik wodochłonności został określony metodą

opisaną przez Grau i Hamm (1953). Pomiarów kwasowości mięsa dokonano przy pomocy pH-

metru przenośnego CP-215 wyposażonego w elektrodę sztyletową o symbolu ES Ag P-306, w

czasie 45 min po uboju oraz po 24 godzinach.

Wyniki


Wskaźniki produkcyjne

W Tabeli 25 przedstawiono średnie dzienne przyrosty masy ciała tuczników oraz

zużycie paszy w przedziale wagowym od 30 do 110 kg. Zarówno w pierwszym jak i drugim

okresie tuczu nie obserwowano różnic między grupami w tempie wzrostu świń (P>0,05).

Średnie przyrosty masy ciała wszystkich tuczników w całym okresie tuczu były bardzo

zbliżone i wynosiły od 824 g do 852 g. Nie stwierdzono także wpływu badanych pasz GM na

zużycie paszy przez tuczniki (Tabela 25).

28

Tabela 25. Średnie dzienne przyrosty masy ciała i zużycie paszy u tuczników. Grupa doświadczalna * Poziom

P

SEM

1 2 3 4 5 6

Średnie dzienne przyrosty

masy ciała (g):

od 30 do 60 kg

od 60 do 110 kg

od 30 do 110 kg

771

876

824

757

884

831

780

893

852

758

889

835

767

886

837

768

885

837

0,726

0,980

0,698

4,636

5,949

4,813

Średnie zużycie paszy na

przyrost 1 kg m.c. (kg/kg):

od 30 do 60 kg

od 60 do 110 kg

od 30 do 110 kg

2,65

3,47

3,16

2,66

3,46

3,16

2,64

3,42

3,12

2,67

3,43

3,15

2,66

3,44

3,14

2,65

3,45

3,15

0,993

0,992

0,993

0,016

0,023

0,018


3 - śruta sojowa konwencjonalna + śruta kukurydziana GM, 4 - śruta sojowa GM + śruta kukurydziana GM, 5 – śruta sojowa

konwencjonalna + śruty zbożowe, 6 – śruta sojowa GM + śruty zbożowe

Jakość tuszy i mięsa

Wyniki oceny jakości tusz wieprzowych przedstawiono w Tabeli 26. Analizując

stytystycznie otrzymane rezultaty, nie stwierdzono różnic pomiędzy grupami w żadnym z

badanych parametrów (P>0,05). Zawartości mięsa w wyrębach podstawowych półtuszy była

we wszystkich grupach zbliżona. Mięsność tuczników doświadczalnych wynosiła od około

53,7% w grupach 1, 5 i 6 do 54,6% w grupie 2, natomiast powierzchnia oka polędwicy wahała

się od 59,3 cm2 w grupie 3 do 61,4 cm

2 w grupie 6.

Tabela 26. Jakość tuszy. Grupa doświadczalna* Po iom

P

SEM

1 2 3 4 5 6

Wydajność rzeźna (%) 78,26 79,06 79,36 79,22 79,05 79,24 0,529 0,177

Powierzchnia oka polędwicy

(cm2)

60,53 59,92 59,29 61,25 61,08 61,44 0,899 0,575

Średnia grubość słoniny z 5

pomiarów (cm)

2,09 2,01 2,22 1,97 1,98 2,13 0,3 5 0,036

Mięso polędwicy (kg) 7,20 7,41 7,53 7,52 7,67 7,24 0,393 0,073

Mięso szynki (kg) 7,97 8,13 8,36 8,13 8,18 8,09 0,796 0,073

Mięso karkówki (kg) 6,18 6,05 6,34 6,07 6,33 6,04 0,481 0,058

Polędwiczka (kg) 0,52 0,52 0,51 0,54 0,54 0,52 0,576 0,007

Łopatka (kg) 5,24 5,31 5,28 5,27 5,38 5,37 0,934 0,044

Mięso wyrębów

podstawowych (kg)

24,15 24,52 24,89 24,68 24,97 24,31 0,717 0,172

Mięsność tuszy (%) 53,69 54,59 53,89 54,54 53,67 53,66 0,888 0,303




29

Analiza stytystyczna nie wykazała różnic w badanych wskaźnikach jakości mięsa

(Tabela 27). We wszystkich grupach doświadczalnych odnotowano zbliżoną kwasowość mięsa,

barwę, wskaźnik wodochłonności oraz podobną zawartość suchej masy, białka i tłuszczu.

Podsumowując wyniki doświadczenia produkcyjnego przeprowadzonego na

tucznikach można stwierdzić, że nie wykazano wpływu ocenianych materiałów paszowych

GM na wskaźniki wzrostowe świń, jak również jakość tusz i mięsa wieprzowego.

Tabela 27. Jakość i skład chemiczny mięsa (lonissimus m.). Grupa doświadczalna* Poziom

P

SEM

1 2 3 4 5 6

pH 45 min po uboju 6,33 6,28 6,28 6,24 6,28 6,38 0,504 0,023

pH po 24h chłodzeniu (+4ºC) 5,58 5,55 5,62 5,59 5,63 5,62 0,451 0,013

Wskaźnik wodochłonności (%) 21,14 21,36 21,04 20,81 21,09 21,15 0,994 0,232

Barwa mięsa: Jasność *L 46,19 46,57 46,40 46,29 46,36 46,24 0,999 0,260

Barwa mięsa: Wysycenie w

kierunku czerwieni *a

13,42

13,81

13,40

13,37

13,62

13,43

0,570

0,077

Barwa mięsa: Wysycenie w

kierunku żółci *b

2,06

2,19

2,14

2,15

2,14

2,18

0,987

0,050

Sucha masa (%) 24,95 24,91 25,08 25,05 24,81 24,99 0,986 0,105

Białko (%) 22,59 22,81 22,99 22,93 22,37 22,95 0,512 0,106

Tłuszcz (%) 1,14 1,05 1,12 1,04 1,12 1,15 0,806 0,028




Oznaczenie strawnościowe

W ramach badań wykonanych na tucznikach wykonano także oznaczenie

strawnościowe. Strawność składników pokarmowych mieszanek zawierających lub nie

zawierających materiały paszowe genetycznie zmodyfikowane, tj. poekstrakcyjną śrutę sojową

oraz kukurydzę, określono metodą standardową (Kamiński i wsp., 1991). Doświadczenie

strawnościowe przeprowadzono w grupach doświadczalnych 1–4 (grupa 1 – mieszanka

zawierająca śrutę z kukurydzy niemodyfikowanej + poekstrakcyjną śrutę sojową

niemodyfikowaną, grupa 2 - mieszanka zawierająca śrutę z kukurydzy niemodyfikowanej +

poekstrakcyjną śrutę sojową GM, grupa 3 - mieszanka zawierająca śrutę z kukurydzy GM +

poekstrakcyjną śrutę sojową niemodyfikowaną, grupa 4 - mieszanka zawierająca śrutę z

kukurydzy GM + poekstrakcyjną śrutę sojową GM), na 16 wieprzkach (po 4 sztuki w każdej

grupie) w indywidualnych klatkach strawnościowo-bilansowych. Okres wstępny trwał 10 dni, a

okres kolekcji kału 5 dni. Doświadczenie przeprowadzono w dwóch etapach, osobno dla

30

mieszanek na pierwszy okres tuczu (grower), a następnie dla mieszanek na drugi okres tuczu

(finiszer). W etapie pierwszym wieprzki otrzymywały 2,0 kg/dzień mieszanki grower, a w

etapie drugim 2,6 kg mieszanki finiszer. Paszę podawano w dwóch odpasach każdego dnia.

Dostęp do wody dla wszystkich zwierząt był stały. Kał każdego zwierzęcia był ważony

codziennie, a pobrane próbki łączone w indywidualne próbki zbiorcze dla każdej sztuki,

przechowując je w temp. -18º C do czasu wykonania analiz chemicznych. Zawartość

składników podstawowych w próbkach paszy i odchodów oznaczono standardową metodą

chemiczną (AOAC, 1990).

Nie stwierdzono wpływu genetycznie zmodyfikowanego materiału paszowego (śruta

kukurydziana lub/i poekstrakcyjna śruta sojowa) zastosowanego w mieszankach paszowych,

przeznaczonych na pierwszy i drugi okres tuczu świń, na strawność podstawowych składników

pokarmowych (Tabela 28 i 29). Współczynniki strawności składników pokarmowych nie

różniły się statystycznie istotnie pomiędzy grupami (P>0,05). W przypadku żywienia świń

mieszanką growerową średnia dla wszystkich zwierząt wartość współczynnika strawności

suchej masy wynosiła 83,6%, białka ogólnego – 80%, tłuszczu surowego – 53,3%, włókna

surowego – 31,9% oraz substancji bez-N wyciągowych – 92,1%. Natomiast średnia strawność

poszczególnych składników pokarmowych mieszanki finiszerowej wynosiła odpowiednio:

84,9; 78,2; 49,6; 46,5 oraz 92,6%. Obserwowano poprawę strawności włókna surowego, która

u zwierząt w drugim okresie tuczu była o ponad 14 pkt. procentowych wyższa niż u zwierząt

młodszych.

Tabela 28. Współczynniki strawności (%) składników pokarmowych mieszanki paszowej grower

stosowanej w pierwszym okresie tuczu (30 – 60 kg masy ciała) Grupa doświadczalna* Poziom

P

SEM

1 2 3 4

Sucha masa 83,64 82,85 83,86 83,97 0,648 0,320

Białko 80,44 79,59 80,17 79,73 0,958 0,555

Tłuszcz 55,69 50,23 50,31 57,15 0,112 1,316

Włókno 29,08 34,31 35,65 28,50 0,176 1,419

Substancje bez-N wyciągowe 91,85 92,02 92,21 92,38 0,701 0,159



31

Tabela 29. Współczynniki strawności (%) składników pokarmowych mieszanki paszowej finiszer

stosowanej w drugim okresie tuczu (60 – 110 kg masy ciała) Grupa doświadczalna* Poziom

P

SEM

1 2 3 4

Sucha masa 84,73 84,24 85,57 84,9 0,400 0,269

Białko 77,05 77,21 80,03 78,52 0,256 0,588

Tłuszcz 49,92 51,18 45,78 51,62 0,805 2,162

Włókno 45,50 46,96 47,26 46,27 0,949 1,047

Substancje bez-N wyc. 92,64 92,23 92,87 92,64 0,624 0,166



Badania wykonane w Państwowym Instytucie Weterynaryjnym - PIB

Ocena wskaźników hematologicznych krwi i komórkowej odpowiedzi immunologicznej

W ramach podjętych badań dokonano oceny wpływu pasz GM na parametry

charakteryzujące status immunologiczny świń. Stan odporności komórkowej tuczników badano

pobierając próbki od 6 zwierząt z każdej grupy (3 loszki i 3 wieprzki). Krew do badań

immunologicznych wybranych wskaźników nieswoistej odporności komórkowej pobierano

dwukrotnie, tj. przed rozpoczęciem doświadczenia i po skarmianiu różnymi rodzajami pasz

GM. W ramach przeprowadzonych badań immunologicznych oceniano skład procentowy

poszczególnych subpopulacji limfocytów krwi obwodowej z użyciem cytometrii przepływowej

i specyficznego panelu przeciwciał monoklonalnych umożliwiających rozpoznawanie komórek

CD3+ (limfocyty T), CD4+ (limfocyty Th; pomocnicze) i CD8+ (limfocyty Tc/s;

cytotoksyczno-supresorowe). Ponadto, wykonano analizę ogólnych wskaźników statusu

zdrowotnego, tj. wskaźników erytrocytarnych (liczba czerwonych krwinek – RBC, ilość

hemoglobiny – HGB, hematokryt – HCT, średnia objętość erytrocytu – MCV, średni ciężar i

stężenie hemoglobiny w jednej krwince – MCH i MCHC) i trombocytarnych (liczba płytek

krwi – PLT i ich średnia objętość – MVP) oraz wybranych parametrów odporności

komórkowej, takich jak liczba białych ciałek krwi (WBC) i leukogram, tj. jakościowy skład

poszczególnych subpopulacji leukocytów z podziałem na granulocyty obojętnochłonne –

PMNL, komórki średniej wielkości – MID (sumaryczna wartość monocytów, bazofilów,

eozynofilów w jednostce objętości krwi) i limfocytów – LYM. Badane wskaźniki

immunologiczne odzwierciedlają charakter zmian w ramach nieswoistej odporności

komórkowej.

W badaniach tzw. ogólnych wskaźników statusu zdrowotnego, tj. parametrów układu

erytrocytarnego i trombocytarnego nie obserwowano różnic pomiędzy grupami tuczników

32

(Tabela 30, 31), żywionych dietą bez udziału lub z udziałem badanych materiałów paszowych

GM. Podobnie, brak jakichkolwiek zależności stwierdzono też w odniesieniu do pozostałych

ocenianych parametrów nieswoistej odporności komórkowej, tj. ogólnej liczby leukocytów we

krwi (WBC), leukogramu (LYM, PMNL, MID) i immunofenotypu limfocytów z podziałem na

komórki CD3+, CD4+ i CD8+ (Tabela 32, 33).

Tabela 30. Średnie wartości wskaźników erytrocytarnych krwi obwodowej u tuczników. Grupa doświadczalna*

1 2 3 4 5 6

RBC (x 1012

/l)

0 5,84

±0,56

5,62

±0,32

4,98

±0,8

6,08

±0,04

6,75

±1,02

5,11

±0,19

1 5,43

±0,26

5,41

±0,52

5,07

±0,6

6,10

±0,13

6,01

±1,23

4,82

±0,12

MCV (fl)

0 63,5

±0,71

71,5

±0,71

64,0

±0,0

66,0

±0,0

61,5

±2,12

65,0

±7,07

1 66,0

±2,83

74,0

±11,31

67,0

±1,41

64,0

±4,24

60,50

±24,12

65,0

±1,41

HCT (l/l)

0 0,37

±0,04

0,4

±0,04

0,3

±0,05

0,4

±0,0

0,38

±0,05

0,33

±0,02

1 0,36

±0,03

0,39

±0,04

0,33

±0,08

0,39

±0,03

0,38

±0,14

0,27

±0,01

HGB (mmol/l)

0 11,05

±1,48

11,35

±0,49

8,85

±1,48

11,7

±0,28

11,95

±1,48

10,10

±0,42

1 10,45

±0,78

11,50

±1,13

9,45

±2,19

11,35

±1,34

11,4

±4,25

7,85

±0,07

MCH (fmol)

0 1,85

±0,07

1,95

±0,07

1,8

±0,0

1,85

±0,07

1,85

±0,07

1,9

±0,14

1 1,85

±0,07

2,15

±0,35

1,9

±0,0

1,85

±0,21

1,75

±0,71

1,85

±0,07

MCHC (mmol/l)

0 29,55

±0,92

28,25

±1,48

29,45

±0,07

29,0

±0,99

31,0

±0,14

30,40

±0,99

1 29,20

±0,42

29,25

±0,07

28,8±

0,14

29,05

±1,34

30,0

±12,44

29,05

±0,49 */ 1 – grupa kontrolna (śruta sojowa i śruta kukurydziana konwencjonalne), 2 – śruta sojowa GM + śruta kukurydziana konwencjonalna,


konwencjonalna + śruty zbożowe, 6 – śruta sojowa GM + śruty zbożowe 0 – wartości wyjściowe przed rozpoczęciem doświadczenia; 1 – wartości po żywieniu paszami GM.

Tabela 31. Średnie wartości wskaźników trombocytarnych krwi obwodowej u tuczników. Grupa doświadczalna *

1 2 3 4 5 6

PLT (109/L)

0 211,5

±152,03

361,5

±126,57

158,0

±39,6

293,5

±44,55

120,0

±32,53

115,0

±50,91

1 198,5

±17,68

342,5

±36,06

160,0

±72,12

380,5

±44,55

88,0

±40,97

119,5

±15,85

MPV (fl)

0 5,7

±0,42

5,65

±0,35

5,9

±0,57

5,5

±0,0

5,85

±0,21

5,75

±0,07

1 5,7

±0,28

5,7

±0,14

5,7

±0,28

5,6

±0,0

5,75

±2,29

5,9

±0,57




0 – wartości wyjściowe przed rozpoczęciem doświadczenia; 1 – wartości po żywieniu paszami GM.

33

Tabela 32. Średnie wartości wskaźników leukocytarnych krwi obwodowej u tuczników. Grupa doświadczalna *

1 2 3 4 5 6

WBC (x 109/L)

0 11,45

±3,15

9,65

±2,59

7,3

±3,96

10,05

±0,21

15,75

±1,63

15,05

±3,18

1 10,85

±1,06

8,75

±3,04

8,65

±4,17

9,65

±1,48

18,1

±6,44

13,10

±0,85

PMNL (%)

0 46,5

±16,26

31,5

±4,95

54,0

±12,73

32,0

±5,66

51,0

±4,24

49,0

±9,9

1 60,0

±4,24

38,0

±11,31

52,5

±6,36

33,0

±0,0

51,5

±20,38

46,5

±2,12

LYM (%)

0 43,5

±14,85

57,5

±6,36

36,5

±3,54

57,5

±4,95

40,0

±4,24

41,5

±7,78

1 31,0

±4,24

49,5

±10,61

35,5

±10,61

55,0

±2,83

37,5

±15,57

41,0

±2,83

MID (%)

0 10,0

±1,41

11,0

±1,41

11,0

±2,83

10,5

±0,71

9,0

±0,0

9,5

±2,12

1 9,0

±0,0

12,5

±0,71

10,5

±2,12

12,0

±2,83

11,0

±4,17

12,5

±0,71




0 – wartości wyjściowe przed rozpoczęciem doświadczenia; 1 – wartości po żywieniu paszami GM

Tabela 33. Zmiany w subpopulacjach limfocytów krwi obwodowej u tuczników. Grupa doświadczalna *

1 2 3 4 5 6

CD3+

(%)

0 48,93

±3,66

48,47

±0,45

47,47

±2,8

50,10

±2,1

48,27

±5,49

49,57

±0,9

1 46,87

±5,33

43,33

±6,52

54,27

±2,83

57,97

±4,83

55,47

±2,85

56,91

±4,50

CD4+

(%)

0 29,43

±2,38

29,83

±3,06

30,50

±6,59

32,03

±1,8

30,27

±1,66

29,80

±1,35

1 32,1

±5,1

33,07

±6,39

27,30

±2,10

28,07

±3,40

29,37

±2,40

29,2

±4,10

CD8+

(%)

0 37,30

±3,15

34,90

±5,13

36,0

±9,10

27,35

±3,30

28,60

±6,68

21,15

±4,33

1 38,92

±3,03

37,0

±4,03

37,73

±3,15

29,30

±5,14

25,70

±9,82

20,10

±1,25




0 – wartości wyjściowe przed rozpoczęciem doświadczenia; 1 – wartości po żywieniu paszami GM


W czasie trwania doświadczenia dokonano oceny odpowiedzi immunologicznej po

szczepieniach biopreparatami atenuowanymi lub inaktywowanymi. Oceny dokonano

34

wykorzystując szczepionki przeciw chorobie Aujeszkyego oraz zespołowi rozrodczo-

oddechowemu PRRS. Dokonano także oceny klinicznej stanu zdrowia świń. Grupy 1 - 4

zaszczepiono biopreparatem Akipor 6.3 (atenuowana szczepionka przeciw chorobie

Aujeszkyego) w dwóch dawkach. Dawki w ilości 2 ml podano domięśniowo w odstępie 5

tygodni. Grupy świń 5 i 6 zaszczepiono biopreparatem Progressis (inaktywowana szczepionka

przeciw zespołowi rozrodczo-oddechowemu – PRRS) w tych samych terminach co

szczepionka wymieniona powyżej. Każdej grupie doświadczalnej obejmującej 8 zwierząt

(szczepionych) odpowiadały grupy kontrolne obejmujące 4 zwierzęta (nieszczepione). Krew do

badań serologicznych pobrano od wszystkich zwierząt w czterech terminach, w odstępach 3-

tygodniowych. Próbki krwi w kierunku obecności przeciwciał dla wirusa PRRS przebadano

testem ELISA, a poziom przeciwciał humoralnych określono w zakresie od 0 (brak

przeciwciał) do 6 (maksymalny poziom przeciwciał). Surowice krwi przeznaczone do badania

w kierunku poziomu przeciwciał dla choroby Aujeszkyego przebadano testem seroneutralizacji

i ustalono miana ND50 poszczególnych surowic.

Wyniki odpowiedzi immunologicznej po wykonanych szczepieniach tuczników, przeciw

chorobie Aujeszkyego i PRRS, przedstawiono w tabeli 34. Nie odnotowano różnic między

średnim poziomem miana przeciwciał w grupach zwierząt żywionych dietą opartą o materiały

paszowe GM oraz mieszanką kontrolną. Analiza uzyskanych danych wskazuje, że szczepienia

biopreparatem Akipor 6.3 we wszystkich grupach doświadczalnych uwidoczniły się w postaci

wzrostu miana swoistych przeciwciał humoralnych dla choroby Aujeszkyego. We wszystkich

grupach doświadczalnych miano to osiągnęło najwyższe wartości w 1 i 2 próbkobraniu. W

grupach kontrolnych nie wykazano obecności przeciwciał. Nie można jednakże wyciągnąć

obiektywnych wniosków w zakresie wpływu materiałów paszowych GM na efektywność

szczepień przeciwko PRRS, gdyż w trakcie doświadczenia okazało się bowiem, że świnie w

chlewni uległy naturalnemu zakażeniu wirusem PRRS w związku z czym u wszystkich

zwierząt stwierdzano obecność swoistych przeciwciał. Nie było możliwości odróżnienia

przeciwciał indukowanych poprzez podanie szczepionki od przeciwciał powstałych po infekcji.

Podsumowując wykonane oznaczenia hematologiczno-immunologiczne krwi

tuczników można stwierdzić, że uzyskane wyniki, wskazują na brak wpływu stosowanych

materiałów paszowych GM (poekstrakcyjna śruta sojowa, śruta kukurydziana) na

przebieg komórkowych i humoralnych procesów immunologicznych.

35

Tabela 34. Wyniki badań serologicznych krwi tuczników w kierunku obecności i poziomu

przeciwciał dla wirusa Aujeszkyego i PRRS – średnie wartości przeciwciał. Grupa doświadczalna*

1 2 3 4 5 6

Oso

bn

iki

szcz

epio

ne

(Au

jesz

ky

)

Oso

bn

iki

ko

ntr

oln

e

Oso

bn

iki

szcz

epio

ne

(Au

jesz

ky

)

Oso

bn

iki

ko

ntr

oln

a

Oso

bn

iki

szcz

epio

ne

(Au

jesz

ky

)

Oso

bn

iki

ko

ntr

oln

e

Oso

bn

iki

szcz

epio

ne

(Au

jesz

ky

)

Oso

bn

iki

ko

ntr

oln

e

Oso

bn

iki

szcz

epio

ne

(PR

RS

)

Oso

bn

iki

ko

ntr

oln

e

Oso

bn

iki

szcz

epio

ne

(PR

RS

)

Oso

bn

iki

ko

ntr

oln

e

Pobranie przed

szczepieniem <0,3** <0,3 <0,3 <0,3 <0,3 <0,3 <0,3 <0,3 4,9 6,0 4,0 3,7

Pobranie po I

szczepieniu

0,40

<0,3

0,38

<0,3

0,27

<0,3

<0,3

<0,3

5,5

4,5

5,0

4,7

Pobranie po II

szczepieniu

1,48

<0,3

1,25

<0,3

1,36

<0,3

1,08

<0,3

4,6

3,2

3,4

4,0

Ostatnie

pobranie

1,08

<0,3

0,66

<0,3

0,8

<0,3

0,36

<0,3

2,0

2,0

1,1

2,0




**/ log10 ND50

Analiza mikroflory przewodu pokarmowego

Badania mikroflory przewodu pokarmowego dotyczyły przede wszystkim oceny

możliwości transferu transgenicznego DNA do wybranych grup mikroorganizmów.

Bezpośrednio po uboju, od 6 zwierząt (3 loszki i 3 wieprzki) z każdej grupy, pobrano próbki

treści pokarmowej z jelita ślepego i grubego w celu oceny mikroflory przewodu pokarmowego

pod względem liczebności takich gatunków bakterii jak Escherichia coli oraz Enterococcus

faecalis i Enterococcus faecium, a także zbadania możliwości transferu transgenicznego DNA

do wybranych grup mikroorganizmów. Bakterie izolowano z treści wybranych odcinków

przewodu pokarmowego. Do hodowli mikroorganizmów wykorzystywano podłoża selektywne.

Dla E. coli stosowano podłoże TBX – pożywkę tryptono-żółciowo glukuronidynową, a dla

Enterococcus podłoże Slanetz’a z azydkiem sodu. Do namnażania drobnoustrojów wybrano

podłoże płynne BHI – wyciąg mózgowo – sercowy.

W żadnej z grup doświadczalnych nie stwierdzono obecności w bakteryjnym DNA

elementów transgenicznych: promotora 35S i terminatora NOS. Badania dotyczące składu

ilościowego wybranych mikroorganizmów nie wykazały różnic ilościowych pomiędzy grupami

żywionymi mieszankami paszowymi z materiałem genetycznie zmodyfikowanym lub bez.

Podsumowując można stwierdzić, że stosowanie w żywieniu tuczników diet zawierających

badane materiały paszowe GM nie wpłynęło na skład ilościowy mikroflory przewodu

pokarmowego, jak również nie stwierdzono transferu transgenicznego DNA do bakterii

zasiedlających badane odcinki przewodu pokarmowego.

36

Wyniki badań histopatologicznych

Wyniki badań histopatologicznych przedstawiono w tabeli 35. Bezpośrednio po uboju,

od 6 zwierząt (3 loszki i 3 wieprzki) z każdej grupy pobrano próbki mięsa (mięsień smukły),

narządów wewnętrznych (wątroba, nerki, śledziona, trzustka) oraz wybranych odcinków

przewodu pokarmowego (dwunastnica, jelito czcze) w celu wykonania badań histologicznych.

Z utrwalonego w 10% roztworze zbuforowanej formaliny materiału wykonywano skrawki

parafinowe, które następnie barwiono metodą hematoksylina-eozyna (H-E).

W niektórych przypadkach obserwowano zmiany histopatologiczne w wątrobie,

nerkach, śledzionie, trzustce, dwunastnicy, jelicie czczym i mięśniach (Tabela 35). Analiza

uzyskanych wyników pozwala na stwierdzenie, że występowanie tych zmian nie było związane

ze sposobem żywienia, tj. obecnością w diecie materiałów paszowych GM. Odnotowane

zmiany stanowią prawdopodobnie efekt intensywnego żywienia, w tym dużej zawartości białka

i energii metabolicznej w dietach, oraz wysokiego tempa metabolizmu u szybko rosnących

tuczników. Podsumowując należy stwierdzić, że żywienie tuczników dietami

zawierającymi badane materiały paszowe GM nie miało negatywnego wpływu na obraz

histopatologiczny narządów wewnętrznych.

Tabela 35. Wyniki badań histopatologicznych narządów wewnętrznych tuczników.


1 2 3 4 5

Wątroba Przekrwienie

miąższu (3/6),

obecność

ogniskowych

nacieków

komórek

limfoidalnych

nieznacznego

stopnia (2/6)

oraz rozlanych

nacieków

komórek

plazmatycznych

umiarkowanego

stopnia (2/6).

Przekrwienie

miąższu (3/6),

obecność

ogniskowych

nacieków

komórek

limfoidalnych

nieznacznego

stopnia (1/6).

Przekrwienie

miąższu (6/6),

obecność

ogniskowych

nacieków

komórek

limfoidalnych

nieznacznego

stopnia (2/6).

Przekrwienie

miąższu (3/6),

obecność

ogniskowych

nacieków

komórek

limfoidalnych

nieznacznego

stopnia (1/6)

oraz rozlanych

nacieków

komórek

plazmatycznych

umiarkowanego

stopnia (1/6).

Przekrwienie

miąższu (3/6),

obecność

ogniskowych

nacieków

komórek

limfoidalnych

nieznacznego

stopnia (1/6).

Przekrwienie

miąższu (3/6),

obecność

ogniskowych

nacieków

komórek

limfoidalnych

nieznacznego

stopnia (1/6)

oraz rozlanych

nacieków

komórek

plazmatycznych

umiarkowanego

stopnia (2/6).

Nerki Przekrwienie

miąższu

nieznacznego

stopnia (3/6),

ogniskowe

nacieki

komórek

limfoidalnych

(3/6).

Przekrwienie

miąższu

nieznacznego

stopnia (3/6),

ogniskowe

nacieki

komórek

limfoidalnych

(3/6).

Przekrwienie

miąższu

nieznacznego

stopnia (3/6),

ogniskowe

nacieki

komórek

limfoidalnych

(3/6).

Przekrwienie

miąższu

nieznacznego

stopnia (3/6),

ogniskowe

nacieki

komórek

limfoidalnych

(3/6).

Przekrwienie

miąższu

nieznacznego

stopnia (3/6),

ogniskowe

nacieki

komórek

limfoidalnych

(3/6).

Przekrwienie

miąższu

nieznacznego

stopnia (3/6),

ogniskowe

nacieki

komórek

limfoidalnych

(3/6).

37

Śledziona Przekrwienie

miąższu

nieznacznego

stopnia (3/6).

Przekrwienie

miąższu

nieznacznego

stopnia (3/6).

Przekrwienie

miąższu

nieznacznego

stopnia (3/6).

Przekrwienie

miąższu

nieznacznego

stopnia (3/6).

Przekrwienie

miąższu

nieznacznego

stopnia (3/6).

Przekrwienie

miąższu

nieznacznego

stopnia (3/6).

Trzustka: Obecność

pojedynczych,

ogniskowych

nacieków

komórek

limfoidalnych

(5/6), obecność

nacieków

komórek

limfoidalnych

umiarkowanego

stopnia (1/6).

Obecność

pojedynczych,

ogniskowych

nacieków

komórek

limfoidalnych

(5/6), obecność

nacieków

komórek

limfoidalnych

umiarkowanego

stopnia (1/6).

Obecność

pojedynczych,

ogniskowych

nacieków

komórek

limfoidalnych

(3/6), obecność

nacieków

komórek

limfoidalnych

umiarkowanego

stopnia (1/6).

Obecność

pojedynczych,

ogniskowych

nacieków

komórek

limfoidalnych

(4/6).

Obecność

pojedynczych,

ogniskowych

nacieków

komórek

limfoidalnych

(4/6), obecność

nacieków

komórek

limfoidalnych

umiarkowanego

stopnia (1/6).

Obecność

pojedynczych,

ogniskowych

nacieków

komórek

limfoidalnych

(5/6), obecność

nacieków

komórek

limfoidalnych

umiarkowanego

stopnia (1/6).

Dwunastnica Nagromadzenie

tkanki

limfatycznej w

błonie śluzowej

i warstwie

podśluzowej od

nieznacznego

do silnego

stopnia (6/6),

martwica -

mniej lub

bardziej

głęboka błony

śluzowej (3/6).

Nagromadzenie

tkanki

limfatycznej w

błonie śluzowej

i warstwie

podśluzowej od

nieznacznego

do silnego

stopnia (6/6),

martwica -

mniej lub

bardziej

głęboka błony

śluzowej (3/6).

Nagromadzenie

tkanki

limfatycznej w

błonie śluzowej

i warstwie

podśluzowej od

nieznacznego

do silnego

stopnia (6/6),

martwica -

mniej lub

bardziej

głęboka błony

śluzowej (3/6).

Nagromadzenie

tkanki

limfatycznej w

błonie śluzowej

i warstwie

podśluzowej od

nieznacznego

do silnego

stopnia (6/6),

martwica -

mniej lub

bardziej

głęboka błony

śluzowej (3/6).

Nagromadzenie

tkanki

limfatycznej w

błonie śluzowej

i warstwie

podśluzowej od

nieznacznego

do silnego

stopnia (6/6),

martwica -

mniej lub

bardziej

głęboka błony

śluzowej (3/6).

Nagromadzenie

tkanki

limfatycznej w

błonie śluzowej

i warstwie

podśluzowej od

nieznacznego

do silnego

stopnia (6/6),

martwica -

mniej lub

bardziej

głęboka błony

śluzowej (3/6).

Jelito czcze Przekrwienie

błony śluzowej

i warstwy

podśluzowej od

nieznacznego

do

umiarkowanego

stopnia (3/6),

zwiększona

liczba (niekiedy

znacznie)

granulocytów

kwasochłonn. w

błonie śluzowej

(3/6),

nagromadzenie

silnego stopnia

tkanki

limfatycznej w

błonie śluzowej

i warstwie

podśluzowej

(3/6).

Przekrwienie

błony śluzowej i

warstwy

podśluzowej od

nieznacznego

do

umiarkowanego

stopnia (3/6),

zwiększona

liczba (niekiedy

znacznie)

granulocytów

kwasochłonn. w

błonie śluzowej

(3/6),

nagromadzenie

silnego stopnia

tkanki

limfatycznej w

błonie śluzowej

i warstwie

podśluzowej

(3/6).

Przekrwienie

błony śluzowej i

warstwy

podśluzowej od

nieznacznego

do

umiarkowanego

stopnia (3/6),

zwiększona

liczba (niekiedy

znacznie)

granulocytów

kwasochłonn. w

błonie śluzowej

(3/6),

nagromadzenie

silnego stopnia

tkanki

limfatycznej w

błonie śluzowej

i warstwie

podśluzowej

(3/6).

Przekrwienie

błony śluzowej

i warstwy

podśluzowej od

nieznacznego

do

umiarkowanego

stopnia (3/6),

zwiększona

liczba (niekiedy

znacznie)

granulocytów

kwasochłonn. w

błonie śluzowej

(3/6),

nagromadzenie

silnego stopnia

tkanki

limfatycznej w

błonie śluzowej

i warstwie

podśluzowej

(3/6).

Przekrwienie

błony śluzowej i

warstwy

podśluzowej od

nieznacznego

do

umiarkowanego

stopnia (3/6),

zwiększona

liczba (niekiedy

znacznie)

granulocytów

kwasochłonn. w

błonie śluzowej

(3/6),

nagromadzenie

silnego stopnia

tkanki

limfatycznej w

błonie śluzowej

i warstwie

podśluzowej

(3/6).

Przekrwienie

błony śluzowej i

warstwy

podśluzowej od

nieznacznego

do

umiarkowanego

stopnia (3/6),

zwiększona

liczba (niekiedy

znacznie)

granulocytów

kwasochłonn. w

błonie śluzowej

(3/6), martwica

błony śluzowej

(1/6).

Mięśnie

szkieletowe

Nacieki

komórek

limfoidalnych

nieznacznego

stopnia (2/6).

Nacieki

komórek

limfoidalnych

nieznacznego

stopnia (2/6).

Nie stwierdzono

istotnych

odstępstw od

prawidłowego

obrazu

histologicznego

tkanki.

Nacieki

komórek

limfoidalnych

nieznacznego

stopnia (1/6).

Nacieki

komórek

limfoidalnych

nieznacznego

stopnia (2/6).

Nie stwierdzono

istotnych

odstępstw od

prawidłowego

obrazu

histologicznego

tkanki.




38


tuczników

Tabela 36 zawiera wyniki, przeprowadzonej w Krajowym Laboratorium Pasz Instytutu

Zootechniki PIB (Pracownia w Szczecinie), analizy obecności transgenicznego DNA,

pochodzącego z badanych materiałów paszowych genetycznie zmodyfikowanych w wybranych

narządach i odcinkach przewodu pokarmowego tuczników. Bezpośrednio po uboju, od 6

zwierząt (3 loszki i 3 wieprzki) z każdej grupy, pobrano próbki mięsa (longissimus m.),

narządów wewnętrznych (płuca, wątroba, śledziona), krwi oraz treść pokarmową z wybranych

odcinków przewodu pokarmowego (żołądek, dwunastnica, jelito cienkie, jelito ślepe, jelito

grube) do oznaczeń obecności transgenicznego DNA. W celu stwierdzenia bądź braku

obecności produktu specyficznego dla RR lub MON810 zastosowano badanie jakościowe

GMO metodą PCR.

DNA pochodzące z soi (RR) i/lub kukurydzy (MON810) stwierdzono w treści żołądka

wszystkich zwierząt otrzymujących dany materiał w mieszance paszowej. Obecność DNA

transgenicznego w dwunastnicy stwierdzono tylko u osobników z grupy 2 oraz pojedynczych

zwierząt z grupy 3 i 4. W treści pokarmowej dwunastnicy zwierząt z grupy 5 i 6 oraz w treści

dalszych odcinków przewodu pokarmowego wszystkich zwierząt nie obserwowano obecności

DNA specyficznego dla soi i/lub kukurydzy GM. Nie odnotowano także obecności DNA

transgenicznego we krwi ani w żadnym z badanych narządów (Tabela 36). Podsumowując

można stwierdzić, że DNA, także transgeniczne, jest skutecznie trawione przez enzymy

przewodu pokarmowego, co wyklucza jego przenikanie przez ściany jelita do krwi i narządów

wewnętrznych organizmu oraz wydalanie wraz z kałem do środowiska.


transgenów – materiał biologiczny z doświadczenia na tucznikach (analizy wykonane w

KLP IZ-PIB).

Materiał biologiczny


1 2 3 4 5 6

RR MON

810 RR

MON

810 RR

MON

810 RR

MON

810 RR

MON

810 RR

MON

810

Treść żołądka

-

-

+

n/a**

n/a

+

+

+

+

-

+

-

Treść dwunastnicy

-

-

+

n/a

n/a

+/-

(2 próbki

dodatnie)

+/-

(3 próbki

dodatnie)

+/-

(2 próbki

dodatnie)

-

-

-

-

Treść jelita cienkiego - - - n/a n/a - - - - - - -

Treść jelita ślepego - - - n/a n/a - - - - - - -

Treść jelita grubego - - - n/a n/a - - - - - - -

Krew - - - n/a n/a - - - - - - -

39

Wątroba - - - n/a n/a - - - - - - -

Śledziona - - - n/a n/a - - - - - - -

Płuco - - - n/a n/a - - - - - - -

Mięsień - - - n/a n/a - - - - - - -

*/ 1 – grupa kontrolna (śruta sojowa i śruta kukurydziana konwencjonalne), 2 – śruta sojowa GM + śruta kukurydziana konwencjonalna, 3 - śruta sojowa

konwencjonalna + śruta kukurydziana GM, 4 - śruta sojowa GM + śruta kukurydziana GM, 5 – śruta sojowa konwencjonalna + śruty zbożowe, 6 – śruta sojowa GM + śruty zbożowe

**/ nie analizowano

W Tabeli 37 przedstawiono wyniki badań porównawczych, określających obecność

DNA transgenicznego w treści przewodu pokarmowego oraz w tkankach, wykonanych w

Państwowym Instytucie Weterynaryjnym - PIB w Puławach. Bezpośrednio po uboju, od 6

zwierząt (3 loszki i 3 wieprzki) z każdej grupy pobrano próbki mięsa (miesień najdłuższy

grzbietu, mięsień smukły) narządów wewnętrznych (płuca, nerka, wątroba, śledziona, trzustka),

krwi, treści wybranych odcinków przewodu pokarmowego (żołądek, dwunastnica, jelito

cienkie, jelito ślepe, jelito grube) oraz kału w kierunku wykrywania transgenów: terminatora

NOS, promotora 35S oraz genów referencyjnych: lektyny dla soi i inwertazy dla kukurydzy.

W wyizolowanym DNA pochodzącym z tkanek, narządów oraz treści układu

pokarmowego, z wyjątkiem treści żołądka, nie wykryto obecności poszukiwanych elementów

genetycznych: promotora 35S, terminatora NOS, genu lektyny i genu inwertazy. Obecność

poszukiwanych genów w treści żołądka była ściśle związana z rodzajem paszy stosowanej w

odpowiednich grupach zwierząt. Charakterystyczne dla soi sekwencje genetyczne GM tj.

promotor 35S i terminator NOS zidentyfikowano w grupie 2, 4 i 6, w których do żywienia

zwierząt wykorzystywano soję genetycznie zmodyfikowaną. W grupie 3 wykryto promotor 35S

występujący w kukurydzy MON810. Ponadto w zawartości żołądka wszystkich grup tuczników

badania wykazały obecność genów referencyjnych lektyny dla soi oraz inwertazy dla

kukurydzy. W kolejnych odcinkach przewodu pokarmowego nie wykryto żadnego z

poszukiwanych elementów łańcucha DNA (Tabela 37).

Tabela 37. Wyniki analizy obecności transgenicznego DNA – materiał biologiczny z doświadczenia na

tucznikach (analizy wykonane w PIWet-PIB).

Materiał

biologiczny


1 2 3 4 5 6

NO

S

35 S

lek

tyna

inw

erta

za

NO

S

35 S

lek

tyna

inw

erta

za

NO

S

35 S

lek

tyna

inw

erta

za

NO

S

35 S

lek

tyna

inw

erta

za

NO

S

35

S

lek

tyna

inw

erta

za

NO

S

35 S

lek

tyna

inw

erta

za

Treść żołądka

-

- + + + + + +

- + + + + + + +

-

- +

n/a** + + +

n/a

Treść

dwunastnicy

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

n/a

-

-

-

n/a

Treść jelita

cienkiego

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

n/a

-

-

-

n/a

Treść jelita

ślepego

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

n/a

-

-

-

n/a

40

Treść jelita

grubego

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

n/a

-

-

-

n/a

Kał

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

n/a

-

-

-

n/a

Krew

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

n/a

-

-

-

n/a

Nerka

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

n/a

-

-

-

n/a

Wątroba

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

n/a

-

-

-

n/a

Śledziona

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

n/a

-

-

-

n/a

Trzustka

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

n/a

-

-

-

n/a

Płuco

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

n/a

-

-

-

n/a

Mięsień

najdłuższy

grzbietu

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

n/a

-

-

-

n/a

Mięsień

smukły

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

n/a

-

-

-

n/a




**/ nie analizowano

Podsumowując można stwierdzić, DNA badanych materiałów paszowych, w tym

DNA transgeniczne jest u świń skutecznie trawione przez nukleazy trzustkowe i jelitowe.

Wyklucza to praktycznie możliwość transferu biologicznie aktywnych fragmentów

transgenicznego DNA przez barierę jelitową do tkanek i narządów organizmu, jak

również ich pasaż w formie niestrawionej przez jelita i wydalanie wraz kałem do

środowiska.

41

WYNIKI DOŚWIADCZEŃ ŻYWIENIOWYCH NA LOCHACH

W ramach realizacji badań przeprowadzono doświadczenie nad wpływem pasz GM na

wskaźniki reprodukcyjne loch, wyniki odchowu prosiąt oraz status zdrowotny zwierząt.

Materiał doświadczalny stanowiły 24 lochy (pbz x wbp) pokryte knurem (Du x Pi). Lochy po

pokryciu podzielono na 4 grupy (po 6 sztuk). W ciągu całego doświadczenia lochy

utrzymywane były w kojcach indywidualnych, miały stały dostęp do wody i otrzymywały

dawkowane ilości paszy, zgodnie z zaleceniami żywienia świń. Użyte mieszanki paszowe były

we wszystkich grupach izobiałkowe i izoenergetyczne, a w ich skład wchodził jęczmień,

pszenica, otręby pszenne, susz z lucerny, śruta kukurydziana, poekstrakcyjna śruta sojowa, olej

rzepakowy, dodatki mineralne i witaminowe oraz aminokwasy krystaliczne. Mieszanki

przeznaczone dla loch niskoprośnych zawierały 11,8 MJ EM oraz 132 g białka ogólnego, 6,8 g

Liz i 4,5 g Met+Cys, natomiast mieszanki paszowe przeznaczone dla loch wysokoprośnych i

karmiących zawierały 12,5 MJ EM, 162 g białka ogólnego oraz 8,2 g Liz i 5,5 g Met+Cys.

Mieszanki paszowe stosowane w doświadczeniu różniły się obecnością lub brakiem

genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy MON810 (w ilości 5% dla loch niskoprośnych i 8%

dla wysokoprośnych i karmiących) oraz poekstrakcyjnej śruty sojowej MON40-3-2 (w ilości

4% dla loch niskoprośnych i 14% dla wysokoprośnych i karmiących).

Układ doświadczenia był następujący:

Grupa 1 – mieszanka zawierająca śrutę z kukurydzy niemodyfikowanej + poekstrakcyjną śrutę

sojową niemodyfikowaną.

Grupa 2 - mieszanka zawierająca śrutę z kukurydzy niemodyfikowanej + poekstrakcyjną śrutę

sojową GM.

Grupa 3 - mieszanka zawierająca śrutę z kukurydzy GM + poekstrakcyjną śrutę sojową

niemodyfikowaną.

Grupa 4 - mieszanka zawierająca śrutę z kukurydzy GM + poekstrakcyjną śrutę sojową GM.

Masę ciała loch kontrolowano w dniu krycia, w 100 dniu ciąży, po wyproszeniu oraz po

odsadzeniu. Badaniami objęto także potomstwo loch. Od 7 dnia życia prosięta otrzymywały

izobiałkowe i izoenergetyczne mieszanki paszowe zawierające śrutę z identycznych odmian

kukurydzy (w ilości 10%) i poekstrakcyjnej śruty sojowej (w ilości 26%), jak w mieszankach

dla loch, od których dany miot pochodził. Mieszanki te charakteryzowały się koncentracją 13,3

MJ EM oraz zawartością 214 g białka ogólnego, 13,2 g Liz i 7,8 g Met+Cys. W skład

42

mieszanek dla prosiąt wchodziły następujące materiały paszowe: śruta jęczmienna, śruta

pszenna, śruta kukurydziana, poekstrakcyjna śruta sojowa, mleko odtłuszczone w proszku,

serwatka suszona, dodatki mineralne i witaminowe oraz aminokwasy krystaliczne. Wszystkie

prosięta odsadzano od loch w 28 dniu życia, a następnie odchowywano w kojcach zbiorowych

(każdy miot osobno) do 84 dnia życia.

Wyniki


Wskaźniki reprodukcyjne i wyniki odchowu prosiąt

Średnia masa ciała loch przy kryciu, tj. przy rozpoczęciu doświadczenia była we

wszystkich grupach zbliżona i wynosiła od 206,5 do 225,5 kg (Tabela 38). Różnica w wielkości

przyrostu masy ciała loch, mierzona we wszystkich grupach pomiędzy dniem krycia i

pierwszym dniem po wyproszeniu, wynosiła jedynie 3,8 kg. W czasie laktacji lochy straciły od

9,9 (grupa 2) do 12,6 kg (grupa 4), a po zakończeniu całego cyklu reprodukcyjnego masa

średnia ciała loch we wszystkich grupach wzrosła o 19,1 – 22,3 kg w stosunku do masy ciała na

początku doświadczenia. W żadnym okresie badanego cyklu masy ciała loch nie różniły się

statystycznie istotnie pomiędzy grupami. We wszystkich grupach lochy były żywione

dawkowanymi ilościami paszy i pobrały zbliżoną ilość paszy, która w okresie ciąży wynosiła

około 242-244 kg/szt., a w okresie laktacji od 155 do 160 kg/szt. (Tabela 38). Nie stwierdzono

różnic w wielkości pobrania paszy przez lochy w poszczególnych okresach cyklu

reprodukcyjnego (P>0,05).

W całym doświadczeniu urodziło się 265 prosiąt o średniej masie ciała około 1,46 kg

(Tabela 39). Średnia ilość prosiąt w miocie wynosiła od 10,8 w grupie 1 i 3 do 11,5 w grupie 4.

W czasie odchowu przy lochach prosięta we wszystkich grupach przyrastały średnio nieco

ponad 200 g dziennie, a po odsadzeniu od loch 341-351 g/dz, przy czym nie stwierdzono

istotnych statystycznie różnic mędzy grupami. Masa ciała prosiąt z grup doświadczalnych w

dniu odsadzenia (28 dz.) oraz zakończenia doświadczenia (84 dz.) nie różniła się od masy ciała

prosiąt z grupy kontrolnej. We wszystkich grupach zwierzęta padłe, przygniecione i

wybrakowane stanowiły od 9,2 do 12,1% ilości prosiąt urodzonych. Nie stwierdzono także

różnic między grupą kontrolną a grupami doświadczalnymi analizując zużycie paszy przez

prosięta. Podsumowując, uzyskane wyniki wskazują na brak wpływu udziału badanych

materiałów paszowych GM w diecie na wskaźniki reprodukcyjne loch i parametry

odchowu prosiąt.

43

Tabela 38. Zmiany masy ciała loch oraz pobranie paszy w czasie cyklu reprodukcyjnego. Grupa doświadczalna* Poziom

P

SEM

1 2 3 4

Średnia masa ciała loch (kg)

krycie 225,5 206,5 215,7 225,0 0,602 5,514

100 dzień ciąży 266,3 248,0 255,8 267,7 0,473 4,938

wyproszenie 256,8 238,7 246,2 259,3 0,465 5,061

odsadzenie 245,2 228,8 234,8 246,7 0,550 4,915

Zmiany masy ciała loch w poszczególnych okresach cyklu (kg)

od krycia do 100 dnia ciąży 40,8 41,5 40,1 42,7 0,965 1,671

od 100 dnia ciąży do wyproszenia 9,5 9,3 9,6 8,4 0,931 0,739

od krycia do wyproszenia 31,3 32,2 30,5 34,3 0,928 2,005

laktacja 11,6 9,9 11,4 12,6 0,832 1,037

cały cykl 19,7 22,3 19,1 21,7 0,939 1,967

Pobranie paszy (kg)

od krycia do 100 dnia ciąży 244,2 242,8 243,8 241,7 0,836 0,991

od 100 dnia ciąży do wyproszenia 63,6 62,4 57,2 63,6 0,248 1,295

od krycia do wyproszenia 307,8 305,2 301,0 305,3 0,621 1,800

laktacja 155,2 155,2 156,8 160,0 0,972 3,802

cały cykl 463,0 460,4 457,8 465,3 0,925 3,918



Tabela 39. Wyniki odchowu prosiąt.

Grupa doświadczalna* Poziom

P

SEM

1 2 3 4

Ilość prosiąt urodzonych (szt.)

Ilość prosiąt odsadzonych (szt.)

Ilość prosiąt urodzonych w miocie (szt.)

Ilość prosiąt odsadzonych w miocie (szt.)

Odsetek padnięć (%)

65

58

10,8

9,7

10,8

66

58

11,0

9,7

12,1

65

59

10,8

9,8

9,2

69

61

11,5

10,2

11,6

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Średnia indywidualna masa ciała prosiąt w kolejnych dniach odchowu (kg)

1 dzień życia 1,47 1,48 1,50 1,40 0,265 0,020

28 dzień życia 7,16 7,18 7,32 7,20 0,686 0,099

84 dzień życia 26,27 26,47 27,04 26,85 0,853 0,341

Średnie dzienne przyrosty masy ciała prosiąt w wybranym okresie odchowu (g)

1 – 28 dzień życia 211 211 221 215 0,675 3,426

28 – 84 dzień życia 341 344 349 351 0,911 5,329

1 – 84 dzień życia 299 301 308 307 0,834 4,045

Zużycie paszy na przyrost 1 kg masy ciała (kg)

1 – 28 dzień życia 0,12 0,12 0,11 0,12 0,857 0,002

28 – 84 dzień życia 2,13 2,08 2,06 2,01 0,911 0,054

1 – 84 dzień życia 1,64 1,62 1,59 1,57 0,912 0,033



44


Ocena wskaźników hematologicznych krwi i komórkowej odpowiedzi immunologicznej

W ramach realizacji badań określono wpływ stosowanych pasz GM na efektywność

działania układu immunologicznego loch. Krew do badań immunologicznych wybranych

wskaźników nieswoistej odporności komórkowej pobierano dwukrotnie, tj. przed i po

skarmianiu badanych materiałów paszowych GM. W ramach przeprowadzonych badań

immunologicznych oceniano skład procentowy poszczególnych subpopulacji limfocytów krwi

obwodowej z użyciem cytometrii przepływowej i specyficznego panelu przeciwciał

monoklonalnych umożliwiających rozpoznawanie komórek CD3+ (limf. T), CD4+ (limf. Th;

pomocnicze) i CD8+ (limfocyty Tc/s; cytotoksyczno-supresorowe). Wykonano również

oznaczenie ogólnych wskaźników statusu zdrowotnego, tj. wskaźników erytrocytarnych

(liczba czerwonych krwinek – RBC, ilość hemoglobiny – HGB, hematokryt – HCT, średnia

objętość erytrocytu – MCV, średni ciężar i stężenie hemoglobiny w jednej krwince – MCH i

MCHC) i trombocytarnych (liczba płytek krwi – PLT i ich średnia objętość – MVP) oraz

wybranych parametrów odporności komórkowej, takich jak liczba białych ciałek krwi (WBC) i

leukogram, tj. jakościowy skład poszczególnych subpopulacji leukocytów z podziałem na

granulocyty obojętnochłonne – PMNL, komórki średniej wielkości – MID (sumaryczna

wartość monocytów, bazofilów, eozynofilów w jednostce objętości krwi) i limfocytów – LYM..

Badane wskaźniki immunologiczne odzwierciedlają charakter zmian w ramach nieswoistej

odporności komórkowej.

W badaniach tzw. ogólnych wskaźników zdrowia, tj. parametrów układu

erytrocytarnego i trombocytarnego nie obserwowano różnic pomiędzy grupą kontrolną, w

której zwierzęta żywione były dietą bez materiałów paszowych GM oraz grupami

doświadczalnymi (Tabela 40 i 41). Podobnie, brak efektu stosowania pasz GM stwierdzono też

w odniesieniu do pozostałych ocenianych parametrów nieswoistej odporności komórkowej, tj.

ogólnej liczby leukocytów we krwi (WBC), leukogramu (LYM, PMNL, MID) i

immunofenotypu limfocytów z podziałem na komórki CD3+, CD4+ i CD8+ (Tabela 42 i 43).

Tabela. 40. Średnie wartości wskaźników erytrocytarnych krwi obwodowej u loch. Grupa doświadczalna*

1 2 3 4

RBC (x 1012

/l)

0 6,13±0,49 5,91±0,60 5,67±0,4 7,05±0,2

1 6,41±0,36 5,69±0,31 5,89±0,5 6,96±0,4

MCV (fl)

0 61,4±1,53 55,9±1,18 60,2±1,41 70,1±3,01

1 63,9±1,81 49,9±0,89 64,7±2,12 72,0±10,1

0 0,65±0,10 0,67±0,10 0,63±0,22 0,64±0,21

45

HCT (l/l) 1 0,66±0,14 0,65±0,32 0,60±0,24 0,62±0,14

HGB (mmol/l)

0 10,01±1,59 10,11±0,51 9,14±1,16 11,9±2,06

1 10,65±1,08 9,50±1,10 9,63±2,10 11,2±1,46

MCH (fmol)

0 1,8±0,01 1,20±0,04 1,15±0,07 1,91±0,04

1 1,7±0,04 1,75±0,07 1,35±0,04 2,10±0,09

MCHC (mmol/l)

0 28,2±0,2 26,5±0,27 28,7±0,37 29,2±0,14

1 29,1±0,3 28,5±0,21 27,5±0,71 24,5±0,17 */ 1 – grupa kontrolna (śruta sojowa i śruta kukurydziana konwencjonalne), 2 – śruta sojowa GM + śruta kukurydziana konwencjonalna,

3 - śruta sojowa konwencjonalna + śruta kukurydziana GM, 4 - śruta sojowa GM + śruta kukurydziana GM 0 – wartości wyjściowe przed rozpoczęciem doświadczenia; 1 – wartości po żywieniu paszami GM

Tabela 41. Średnie wartości wskaźników trombocytarnych krwi obwodowej u loch. Grupa doświadczalna *

1 2 3 4

PLT (109/L)

0 230,2±110,0 321,9±122,7 218,0±58,9 299,5±54,09

1 299,8±77,8 310,5±66,96 230,0±78,33 305,5±94,11

MPV (fl)

0 5,6±0,31 5,7±0,45 5,6±0,17 5,6±0,11

1 5,5±0,19 5,9±0,44 5,7±0,33 5,8±0,45



0 – wartości wyjściowe przed rozpoczęciem doświadczenia, 1 – wartości po żywieniu paszami GM

Tabela 42. Średnie wartości wskaźników leukocytarnych krwi obwodowej u loch. Grupa doświadczalna *

1 2 3 4

WBC (x 109/L)

0 11,59

±5,10

12,5

±5,13

9,4

±3,05

10,9

±1,22

1 10,93

±2,04

13,5

±4,15

10,5

±4,11

11,5

±2,98

PMNL (%)

0 40,51

±1,34

39,9

±5,11

37,9

±10,01

41,1

±6,15

1 42,1

±5,24

36,8

±4,12

40,0

±5,01

39,1

±4,39

LYM (%)

0 48,1

±11,5

50,3

±5,11

49,9

±4,13

48,9

±4,35

1 49,0

±3,14

53,1

±9,01

48,9

±10,1

51,0

±5,13

MID (%)

0 11,39

±3,04

9,8

±2,88

12,2

±1,02

10,0

±1,91

1 8,9

±2,07

10,1

±2,44

11,1

±3,4

9,9

±3,11


3 - śruta sojowa konwencjonalna + śruta kukurydziana GM, 4 - śruta sojowa GM + śruta kukurydziana GM 0 – wartości wyjściowe przed rozpoczęciem doświadczenia, 1 – wartości po żywieniu paszami GM

46

Tabela 43. Zmiany w subpopulacjach limfocytów krwi obwodowej u loch. Grupa doświadczalna *

1 2 3 4

CD3+

(%)

0 48,23

±3,1

53,11

±4,10

49,91

±5,14

47,97

±3,91

1 50,13

±2,96

51,95

±4,12

52,58

±3,65

49,97

±4,61

CD4+

(%)

0 27,58

±4,44

31,07

±2,24

29,14

±2,96

26,92

±3,3

1 28,22

±2,20

29,74

±3,61

30,18

±2,81

29,56

±4,2

CD8+

(%)

0 29,31

±3,06

33,47

±4,63

33,10

±5,12

27,91

±3,11

1 35,11

±4,01

36,10

±4,08

35,81

±3,55

30,21

±5,22


3 - śruta sojowa konwencjonalna + śruta kukurydziana GM, 4 - śruta sojowa GM + śruta kukurydziana GM 0 – wartości wyjściowe przed rozpoczęciem doświadczenia, 1 – wartości po żywieniu paszami GM


W trakcie realizacji doświadczenia przeprowadzono także ocenę odpowiedzi

immunologicznej po szczepieniach loch biopreparatami atenuowanymi lub inaktywowanymi.

W każdej z grup po 4 wybrane losowo lochy zostały zaszczepione wybraną szczepionką, a 2

pozostawały nieszczepione (kontrolne). Układ szczepień: grupy I i II - zaszczepiono

domięśniowo preparatem Respisure (szczepionka inaktywowana przeciw mykoplazmowemu

zapaleniu płuc) dwukrotnie w odstępie 3 tygodni; grupy III i IV - zaszczepiono preparatem

Akipor 6.3 (przeciw chorobie Aujeszkiego) w analogicznych terminach. Krew do analizy

poziomu przeciwciał pobierano od wszystkich loch czterokrotnie, w odstępach około 3-

tygodniowych. W celu oceny poziomu odporności biernej krew pobrano także od 5 prosiąt z

jednego miotu lochy szczepionej biopreparatem Akipor 6.3 i od 5 prosiąt z jednego miotu lochy

immunizowanej biopreparatem Respisure. Dla porównania pobrano krew także od prosiąt z

miotów loch kontrolnych z odpowiednich grup. Próbki krwi w kierunku obecności przeciwciał

dla wirusa PRRS i Mycoplasma hyopneumoniae przebadano testami ELISA. Do badań

wykorzystano zestawy firmy IDEXX w przypadku Mycoplasma hyopneumoniae oraz zestaw

własny w przypadku badań w kierunku PRRS. W odniesieniu do PRRS poziom swoistych

przeciwciał humoralnych określono w zakresie od 0 (brak przeciwciał) do 6 (maksymalny

poziom przeciwciał). W odniesieniu do Mycoplasma hyopneumoniae poziom przeciwciał

47

humoralnych ustalono na podstawie pomiaru OD badanych surowic. Surowice krwi

przeznaczone do badania w kierunku poziomu obecności przeciwciał dla wirusa chA

przebadano odczynem seroneutralizacji. Ustalono miana ND50 poszczególnych badanych

surowic.

Wyniki badań serologicznych loch w kierunku Mycoplasma hyopneumoniae i choroby

Aujeszkiego przedstawiono w Tabeli 44. Analiza uzyskanych danych wskazuje, że szczepienia

biopreparatem Akipor 6.3 przeciw chorobie Aujeszkiego we wszystkich grupach

doświadczalnych uwidoczniły się w postaci wzrostu miana swoistych przeciwciał humoralnych

dla wirusa chA. W grupach loch immunizowanych miana przeciwciał były po drugim

szczepieniu wyraźnie wyższe niż po pierwszym. W grupach kontrolnych nie wykazano

obecności przeciwciał. Analiza rezultatów szczepień loch przeciwko zakażeniom wirusem chA

dowodzi efektywności szczepień. Analiza wyników w grupach loch szczepionych szczepionką

Respisure przeciwko Mycoplasma hyopneumoniae uwidoczniła, że miana swoistych

przeciwciał w grupie świń doświadczalnych żywionych paszą GM nie różniły się istotnie od

tych jakie zarejestrowano w grupie zwierząt kontrolnych (Tabela 44). Przyczyną spadku miana

swoistych przeciwciał powstałych po zakażeniu świń, a później szczepionych MPS mogła być

interferencja przeciwciał powstałych po naturalnym zakażeniu oraz antygenu zawartego w

szczepionce. W przypadku MPS, odpowiedź immunologiczna na szczepienie, w postaci

wzrostu poziomu przeciwciał wykrywanych za pomocą zastosowanego w badaniach testu

diagnostycznego (ELISA), może w warunkach standardowej fermy zachodzić w różnym czasie

po szczepieniu, na co wpływ mogą mieć między innymi zakaźne i niezakaźne czynniki

immunomodulujące a także cechy osobnicze zwierząt.

W Tabeli 45 wyraźnie uwidocznił się wpływ szczepień loch na poziom odporności

biernej ich potomstwa. Wykazano obecność statystycznie istotnych różnic między średnim

poziomem miana przeciwciał u osesków pochodzących od loch szczepionych i

nieszczepionych. Na podstawie otrzymanych wyników stwierdzono brak potwierdzonych

różnic między średnim poziomem miana przeciwciał w grupach świń żywionych mieszanką

paszową zawierającą materiały GM oraz dietą kontrolną.

Podsumowując, analiza wykonanych oznaczeń hematologiczno-immunologicznych

krwi loch potwierdza wyniki uzyskane w tym zakresie u tuczników, wskazując na brak

wpływu badanych materiałów paszowych GM na przebieg komórkowych i humoralnych

procesów immunologicznych.

48

Tabela 44. Wyniki badań serologicznych krwi loch w kierunku obecności i poziomu przeciwciał

przeciwko mykoplazmowemu zapaleniu płuc (MPS) oraz chorobie Aujeszkyego

(średnie wartości przeciwciał).

Grupa doświadczalna *

1 2 3 4

Lo

chy

szcz

epio

ne

(MP

S)

Lo

chy

ko

ntr

oln

e

Lo

chy

szcz

epio

ne

(MP

S)

Lo

chy

ko

ntr

oln

e

Lo

chy

szcz

epio

ne

(Au

jesz

ky)

Lo

chy

ko

ntr

oln

e

Lo

chy

szcz

epio

ne

(Au

jesz

ky)

Lo

chy

ko

ntr

oln

e

Pobranie przed szczepieniem 0,720** 0,809 0,875 0,605 < 0,3 < 0,3 < 0,3 < 0,3

Pobranie po 1 szczepieniu 0,058 0,478 0,056 0,301 0,42 < 0,3 < 0,3 < 0,3

Pobranie po 2 szczepieniu 0,060 0,534 0,184 0,351 1,42 < 0,3 1,17 < 0,3

Ostatnie pobranie 0,133 0,806 0,070 0,475 0,99 < 0,3 0,80 < 0,3



**/ log10 ND50

Tabela 45. Poziom humoralnych przeciwciał biernych u prosiąt pochodzących od loch szczepionych

przeciwko mykoplazmowemu zapaleniu płuc (MPS) oraz chorobie Aujeszkiego. Grupa doświadczalna *

1 2 3 4

Loch

y

szcz

epio

ne

(MP

S)

Loch

y

kon

troln

e

Loch

y

szcz

epio

ne

(MP

S)

Loch

y

kontr

oln

e

Loch

y

szcz

epio

ne

(Auje

szky)

Loch

y

kontr

oln

e

Loch

y

szcz

epio

ne

(Auje

szky)

Loch

y

kontr

oln

e Poziom przeciwciał we

krwi prosiąt

0,905**

0,269

0,848

0,140

0,490

<0,3

0,330

<0,3



**/ log10 ND50

Analiza obecności transgenicznego DNA we krwi

W czasie doświadczenia od wszystkich loch pobrano próbki krwi w celu analizy

obecności transgenicznego DNA, pochodzącego z badanych roślin genetycznie

zmodyfikowanych. Oznaczenia wykonane w Krajowym Laboratorium Pasz Instytutu

Zootechniki PIB (Pracownia w Szczecinie), przeprowadzone we krwi pełnej pobranej od loch

doświadczalnych, nie wykazały obecności sekwencji DNA specyficznych dla genetycznie

zmodyfikowanej soi i kukurydzy (Tabela 46).

49


transgenów we krwi loch. Grupa doświadczalna *

1 2 3 4

RR MON

810

RR MON

810

RR MON

810

RR MON

810

Krew - - - n/a n/a - - -



(-) nie stwierdzono obecności sekwencji specyficznej dla soi RR lub kukurydzy MON810, przy granicy wykrywalności metody 0,1%.

(n/a) – nie analizowano

BADANIA NA CIELĘTACH

Doświadczenie żywieniowe na cielętach-buhajkach rasy czarno-białej w wieku od 7-10

do 90 dnia życia wykonano w Zakładzie Doświadczalnym Instytutu Zootechniki PIB Rudawa

Sp. z o.o, w oborze doświadczalnej w Aleksandrowicach. Cielęta utrzymywano w

indywidualnych klatkach firmy Alfa-Laval wyścielanych słomą i wyposażonych w poidła,

żłoby i obręcze na wiadra. Do 56 dnia życia cielęta otrzymywały z wiader ze smoczkiem paszę

płynną w postaci preparatu mleko-zastępczego, a od początku doświadczenia miały stały dostęp

do mieszanki paszowej. Zwierzęta żywiono do woli mieszanką treściwą zbilansowaną pod

względem energetycznym i białkowym według norm IZ-INRA (2001).

Utworzono 4 grupy doświadczalne, po 10 zwierząt, żywionych mieszankami

paszowymi, w których głównym źródłem energii i białka były materiały zmodyfikowane lub

niezmodyfikowane genetycznie:

Grupa 1 – śruta z ziarna kukurydzy niemodyfikowanej + poekstrakcyjna śruta sojowa

niemodyfikowana.

Grupa 2 – śruta z ziarna kukurydzy niemodyfikowanej + poekstrakcyjna śruta sojowa GM.

Grupa 3 – śruta z ziarna kukurydzy GM + poekstrakcyjna śruta sojowa niemodyfikowana.

Grupa 4 – śruta z ziarna kukurydzy GM + poekstrakcyjna śruta sojowa GM.

Określano pobranie i wykorzystanie paszy i dzienne przyrosty masy ciała w kolejnych

okresach odchowu oraz zawartość suchej masy, białka i tłuszczu i kwasów tłuszczowych w

tłuszczu śródmięśniowym Musculus Thoracis. Po zakończeniu doświadczenia 5 cieląt z każdej

grupy poddano ubojowi w celu oznaczenia transferu transgenicznego DNA w przewodzie

pokarmowym oraz jego retencję w tkankach i mięśniach (laboratorium Państwowego Instytutu

Weterynaryjnego - PIB, Krajowe Laboratorium Pasz Instytutu Zootechniki PIB). Dodatkowo

badano wpływ materiałów paszowych GM na obraz histopatologiczny narządów wewnętrznych

oraz status immunologiczny cieląt (Państwowy Instytut Weterynaryjny - PIB).

50

Wyniki


Wskaźniki wzrostowe i skład chemiczny cielęciny

Analiza statystyczna wyników nie wykazała różnic pomiędzy grupą kontrolną (dieta bez

materiałów paszowych GM) a grupami doświadczalnymi w pobraniu mieszanki treściwej i

suchej masy, końcowej masie ciała, średnich dziennych przyrostach masy ciała cieląt oraz w

zużyciu paszy na 1 kg przyrostu (Tabela 47, 48 i 49). Podobnie nie odnotowano różnic między

grupami cieląt, analizując dane doświadczalne dotyczące składu chemicznego mięsa (zawartość

suchej masy, białka ogólnego, tłuszczu i popiołu) oraz profil kwasów tłuszczowych lipidów

mięsa (50 i 51). Podsumowując, można stwierdzić, że stosowane materiały paszowe GM

nie wpływają na wskaźniki wzrostowe cieląt oraz skład chemiczny cielęciny.

Tabela 47. Masa ciała i dzienne przyrosty masy ciała cieląt.

Grupa doświadczalna* SEM

1 2 3 4

Masa ciała, kg

początkowa 45,25 42,75 42,85 47,22 0,84

w 56 dniu życia 73,75ab

68,95a 70,05

a 76,00

b 0,96

końcowa (w 90 dniu życia) 113,00 109,15 107,65 119,50 1,85

Dzienne przyrosty masy ciała

od 10 do 56 dnia życia, g

od 56 do 90 dnia życia, g

605,70

1154,40

558,80

1182,50

577,30

1105,80

626,00

1279,44

16,42

39,35

od 10 do 90 dnia życia, g 837,40 820,10 799,7 902,77 21,72

a, b – P ≤ 0.05



Tabela 48. Pobranie paszy i składników pokarmowych w poszczególnych okresach odchowu cieląt.


SEM 1 2 3 4

Przed odsadzeniem (od 10 do 56 dnia życia):

preparat mlekozastępczy, kg/d

0,83a 0,83

a 0,82

a 0,87

b 0,007

mieszanka treściwa kg/dzień

0,39 0,33 0,35 0,38 0,018

sucha masa, kg/dzień

1,16 1,10 1,10 1,19 0,019

białko ogólne, g/dzień

234,60 220,27 223,61 240,16 3,951

BTJN**, g/dzień 167,59 155,90 159,29 168,74 2,876

BTJE***, g/dzień 255,03 246,27 245,81 264,87 3,118

JPM****/dzień

1,76 1,70 1,69 1,83 0,023

51

Po odsadzeniu (od 56-90 dnia życia) :

mieszanka treściwa, kg/dzień

3,32 3,01 3,32 3,72 0,095


2,95 2,67 2,94 3,30 0,085


614,52 542,22 614,15 673,25 17,519

BTJN**, g/dzień 455,07 406,67 454,80 498,43 12,867

BTJE***, g/dzień 395,28 358,47 395,05 442,63 11,365

JPM****/dzień

3,19 2,89 3,19 3,57 0,092

Cały okres doświadczenia (od 1-90 dnia życia):

mieszanka treściwa, kg/dzień

1,63 1,46 1,59 1,80 0,047


2,25ab

2,10a 2,20

ab 2,44

b 0,040


462,42ab

423,38a 455,60

ab 496,61

b 9,229

BTJN**, g/dzień 361,81ab

351,00a 387,77

b 385,51

b 5,261

BTJE***, g/dzień 401,61ab

379,41a 392,99

a 432,06

b 6,416

JPM****/dzień

2,95ab

2,78a 2,88

a 3,17

b 0,050

a, b – P ≤ 0.05



**/BTJN - białko paszy nie ulegające rozkładowi w żwaczu i białko mikoorganizmów żwaczowych trawione w jelicie cienkim, obliczone

na podstawie dostępnego azotu w żwaczu

***/BTJE - białko paszy nie ulegające rozkładowi w żwaczu i białko mikoorganizmów żwaczowych trawione w jelicie cienkim,

obliczone na podstawie dostępnej energii w żwaczu

****/JPM - jednostka paszowa produkcji mleka = 1700 kcal

Tabela 49. Zużycie paszy i wykorzystanie składników pokarmowych na 1 kg przyrostu masy ciała

cieląt w całym okresie doświadczanym.


1 2 3 4

Mieszanka treściwa, kg 1,93 1,77 2,01 2,00 0,065

Sucha masa, kg 2,72 2,57 2,79 2,73 0,087

Białko ogólne, g 559,31 517,45 577,59 555,71 17,644

BTJ, g 489,56 464,48 498,95 485,03 17,526

JPM 3,58 3,40 3,65 3,56 0,123



Tabela 50. Skład chemiczny mięsa (% w SM).


SEM 1 2 3 4

Sucha masa 22,790 22,192 22,146 22,422 0,110

Białko ogólne 92,424 91,470 91,798 90,494 0,359

Tłuszcz 3,920 3,876 3,994 3,540 0,143

Popiół 4,896 4,736 4,842 4,682 0,059



52

Tabela 51. Profil kwasów tłuszczowych w tłuszczu mięsa cieląt (Musculus thoracis ), g/100g wszystkich

oznaczonych kwasów tłuszczowych.

Kwasy tłuszczowe


SEM 1 2 3 4 C 8:0 0,036 0,033 0,165 0,018 0,033

C 10:0 - - 0,090 0,077 0,028

C 12:0 0,660 0,598 0,576 0,609 0,141

C 14:0 1,798 1,856 1,490 1,540 0,253

C 16:0 23,901 21,833 20,941 20,951 1,031

C 16:1 1,261 1,096 0,846 0,850 0,085

C 18:0 11,298 12,102 12,011 12,524 0,338

C 18:1 27,668 25,043 22,976 21,822 1,446

C 18:2, n-6 23,329 25,279 27,674 28,291 1,176

C 18:3- γ 0,0378 0,0884 0,118 0,092 0,020

C 18:3- α 0,4333 0,664 0,541 0,631 0,045

C 20:0 0,263 0,207 0,171 0,187 0,037

CLA c-9-t 11 0,338 0,507 0,386 0,379 0,049

CLA t10-c12 0,235 0,194 0,208 0,149 0,030

CLA c-9-c 11 0,071 0,163 0,126 0,097 0,031

CLA t9-t11 0,086 0,109 0,178 0,096 0,019

C 22:0 0,014 0,176 0,257 0,258 0,058

C 20:4 7,760 9,099 10,017 10,163 0,649

C 22:1 0,357 0,304 0,375 0,389 0,042

C 20:5, n-3, EPA 0,218 0,290 0,372 0,319 0,056

C 22:6, n-3, DHA 0,231 0,358 0,480 0,553 0,075

SFA 37,971 36,805 35,702 36,166 1,436

UFA 62,029 63,195 64,298 63,834 1,433

MUFA 29,287 26,443 24,196 23,061 1,483

PUFA 32,742 36,753 40,102 40,772 1,869

n-6 31,127 34,467 37,809 38,546 1,754

n-3 0,884 1,312 1,393 1,503 0,145

DFA 73,327 75,297 76,309 76,357 1,330

OFA 26,673 24,703 23,690 23,643 1,335

UFA/SFA 1,699 1,790 1,855 1,845 0,094

DFA/OFA 2,882 3,264 3,444 3,417 0,198

MUFA/SFA 0,800 0,738 0,697 0,656 0,050

PUFA/SFA 0,899 1,052 1,158 1,188 0,081

n-6/n-3 47,839 29,061 37,881 30,835 4,905

CLA 0,731 0,973 0,899 0,723 0,065



53


Ocena wskaźników hematologicznych krwi i efektywności odpowiedzi immunologicznej

W doświadczeniu wykonano ocenę statusu immunologicznego cieląt żywionych paszą z

udziałem materiałów GM. Badania wykonano na 20 cielętach (5 z każdej grupy) biorących

udział w doświadczeniu żywieniowym. Z żyły szyjnej zewnętrznej pobrano krew na EDTAK2

oraz do probówek bez dodatku antykoagulantu do badań w kierunku oceny:

a) tzw. ogólnych wskaźników zdrowia, tj. parametrów układu czerwonokrwinkowego i płytek

krwi (RBC – liczba czerwonych krwinek, HGB - ilość hemoglobiny, HCT - hematokryt, MCV

- średnia objętość erytrocytu, MCH i MCHC - średni ciężar i stężenie hemoglobiny w jednej

krwince, PTL - liczba płytek krwi, MVP – średnia objętość płytek krwi).

b) komórkowej odpowiedzi immunologicznej z wykorzystaniem cytometrii przepływowej

(FCM) na podstawie immunofenotypowej analizy subpopulacji leukocytów krwi obwodowej

(WBC - liczba białych ciałek krwi, PMNL – liczba granulocytów obojętnochłonnych, MID –

liczba komórek średniej wielkości, tj. sumy monocytów, bazofilów i eozynofilów, LYM –

liczba limfocytów, CD2+ - limfocyty T, CD4+ - limfocyty T pomocnicze, Th, CD8+ -

limfocyty cytotoksyczno-supresorowe, Tc/s i WC4 - limfocyty B).

c) humoralnej odpowiedzi immunologicznej poprzez analizę miana swoistych przeciwciał

poszczepiennych anty – BRSV (wirus syncytialnego układu oddechowego bydła), PI3V

(parainfluenza typu 3) i BVDV (wirus biegunki bydła i choroby błon śluzowych typu 1).

Badania odporności humoralnej cieląt poprzedzone były dwukrotnym szczepieniem

poliwalentną szczepionką Rispoval 3 (Pfizer) - pierwsze szczepienie w wieku 14 dni, kolejne -

po 2-3 tygodniach. Szczepionka ta zawierała żywe, atenuowane szczepy wirusa syncytialnego

układu oddechowego bydła (BRSV) i parainfluenzy typu 3 (PI3V) oraz inaktywowany wirus

biegunki bydła i choroby błon śluzowych typu 1 (BVDV 1). Szczepionkę podawano

domięśniowo (i.m.) w ilości 4 ml po uprzednim rozpuszczeniu liofilizatu, zwierającego żywe

komponenty wirusa BRS i PI3, płynnym rozcieńczalnikiem stanowiącym nośnik dla wirusa

BVD. Dodatkowo przed samym szczepieniem od dwóch wybranych losowo zwierząt w każdej

grupie pobrano krew do w/w badań immunologicznych w celu ustalenia wyjściowego poziomu

odporności, zarówno komórkowej jak i humoralnej (grupę tą jako zbiorczą n-8 oznaczono

symbolem K0 i traktowano jako kontrolę ujemną).

Badania ogólnych wskaźników zdrowia, tj. erytrocytarnych (liczba czerwonych krwinek

– RBC, ilość hemoglobiny – HGB, hematokryt – HCT, średnia objętość erytrocytu – MCV,

54

średni ciężar i stężenie hemoglobiny w jednej krwince – MCH i MCHC) i trombocytarnych

(liczba płytek krwi – PLT i ich średnia objętość – MVP) oraz wybranych parametrów

odporności komórkowej, takich jak liczba białych ciałek krwi (WBC) i leukogram, tj.

jakościowy skład poszczególnych subpopulacji leukocytów z podziałem na granulocyty

obojętnochłonne – PMNL, komórki średniej wielkości – MID (sumaryczna wartość

monocytów, bazofilów, eozynofilów w jednostce objętości krwi) i limfocytów – LYM,

wykonano przy użyciu analizatora typu AC 920 AutoCounter Swelab Instrument AB.

Immunofenotypowanie limfocytów, tj. szczegółowa ocena poszczególnych subpopulacji

obwodowych limfocytów krwi cieląt z uwzględnieniem frakcji komórek typu CD2+ (limfocyty

T), CD4+ (Limfocyty T pomocnicze – Th), CD8+ (limfocyty cytotoksyczno-supresorowe –

Tc/s) i WC4 (limfocyty B) przeprowadzona została z wykorzystaniem cytometru

przepływowego Epics 4C XL f-my Beckman Coulter.

W celu oceny swoistej odporności humoralnej analizowano efekty immunizacji cieląt

szczepionką Rispoval 3 badając poziom odpowiedzi poszczepiennej w odniesieniu do trzech

antygenów szczepionkowych, tj. BRSV, PI3V i BVDV testem Elisa o nazwie Pentakit

produkcji BIO-X-Diagnostics (Belgia). Test ten umożliwia badanie obecności przeciwciał

przeciwko pięciu różnym wirusom występującym u bydła (BHV1, BVDV, BRSV, PI3V,

Adenowirus 3). W obecnych badaniach skoncentrowano się przede wszystkim na analizie

rezultatów swoistej odpowiedzi humoralnej w odniesieniu do trzech wirusów BVDV, BRSV,

PI3V, tj. tych których antygeny zawierała stosowana szczepionka. Pozostałe antygeny

wirusowe były również badane, jednak ich znaczenie nie było w realizowanym doświadczeniu

tak istotne.

W badaniach wskaźników erytrocytarnych i trombocytarnych (Tabele 52 i 53) nie

stwierdzono różnic pomiędzy grupami cieląt, a ich średnie wartości utrzymywały się na

poziomie uznanym za fizjologiczny dla tego gatunku zwierząt i badanej grupy wiekowej.

Nieznacznie wyższe średnie wartości zaobserwowano w odniesieniu do liczby erytrocytów

(RBC) i hemoglobiny (HGB) we krwi cieląt grupy 2 w porównaniu do pozostałych zwierząt,

jednak nie były to różnice statystycznie istotne. Z kolei nieco niższe wartości notowano w tej

grupie cieląt, a także w grupie 1 w zakresie ogólnej liczby płytek krwi (PLT) we krwi

obwodowej tych zwierząt, przy czym i w tym wypadku nie były to różnice istotne statystycznie

(Tabela 53).

55

Tabela 52. Średnie wartości wskaźników układu erytrocytarnego cieląt.

RBC

(1012

/l

HCT

(l/l)

MCV

(fl)

HGB

(mmol/l

MCH

(fmol)

MCHC

(mmol/l)

K0 6,28±1,07 0,21±0,05 33,43±2,15 7,40±1,01 1,13±0,08 35,43±4,41

Grupa 1 7,87±1,24 0,28±0,06 35,25±2,63 8,30±3,01 0,98±0,25 28,78±6,69

Grupa 2 8,54±0,66 0,31±0,03 36,50±2,08 10,23±1,02 1,13±0,05 32,83±0,92

Grupa 3 7,55±1,26 0,26±0,06 34,80±1,79 9,10±1,34 1,16±0,05 35,02±2,83

Grupa 4 7,83±1,63 0,27±0,07 42,75±17,17 7,95±2,07 1,13±0,10 34,93±3,73



Tabela 53. Średnie wartości wskaźników układu trombocytarnego cieląt. PLT

(109/L)

MPV

(fl)

K0 623,29±237,06 6,49±0,50

Grupa 1 417,50±221,75 6,48±0,15

Grupa 2 445,75±251,39 6,78±0,60

Grupa 3 629,00±201,60 6,78±0,55

Grupa 4 504,00±139,30 8,20±3,00



Podobnie kształtowały się u cieląt grupy 2 niektóre parametry odporności komórkowej

(Tabela 54). Ogólna liczba leukocytów we krwi obwodowej tych zwierząt była bowiem

podwyższona w porównaniu do pozostałych grup cieląt, w głównej mierze jako następstwo

wyższej zdecydowanie liczby granulocytów obojętnochłonnych - PMNL i tzw. komórek MID,

których dominującą frakcją są monocyty. Względne wartości tych subpopulacji leukocytów, tj.

PMNL i MID zachowywały się analogicznie i wynosiły odpowiednio: 41,75±6,24 i

8,50±1,73%. W tym miejscu należy jednak pokreślić, że ogólna liczba leukocytów oraz

liczebność omawianych wyżej subpopulacji komórkowych była wyraźnie wyższa we

wszystkich 4 grupach doświadczalnych, jeśli porówna się ich wartości z tymi notowanymi w

kontroli ujemnej (K0), tj. uzyskanymi przed immunizacją cieląt szczepionką Rispoval 3.

Zmiany te były najwyraźniej skutkiem stymulującego wpływu szczepienia na kształtowanie się

poziomu analizowanych komórek.

56

Tabela 54. Wybrane wskaźniki odporności komórkowej cieląt. WBC

(109/L)

LYM

(109/L)

MID

(109/L)

PMNL

(109/L)

LYM

(%)

MID

(%)

PMNL

(%)

K0 0,64±2,44 7,10±2,06 0,73±0,25 2, 81±0,89 67,43±9,02 6,29±1,60 26,29±7,59

Grupa 1 2,23±2,08 7,73±2,44 0,93±0,28 3, 58±1,48 64,00±13,7 7,00±2,00 29,00±11,8

Grupa 2 3,98±5,12 6,60±1,78 1,23±0,46 6, 15±3,05 49,75±5,56 8,50±1,73 41,75±6,24

Grupa 3 2,46±4,24 6,24±1,84 0,94±0,67 5, 28±2,00 52,00±5,10 6,60±3,05 41,40±5,13

Grupa 4 1,43±1,76 7,25±1,30 0,73±0,15 3, 45±0,75 53,95±32,4 9,00±6,38 37,50±7,85



Z kolei zmiany w poszczególnych subpopulacjach limfocytów obwodowych krwi cieląt

zachowywały się różnie w zależności od badanego parametru i były one bardziej zbliżone do

siebie (Tabela 55). Najbardziej jednak widoczne różnice, choć nieistotne statystycznie,

zaobserwowano w wartościach odsetka limfocytów T i subpopulacji Tc/s. W odniesieniu do

pierwszej z tych subpopulacji najwyższe wartości odsetka limfocytów T we krwi obwodowej

cieląt zaobserwowano w grupie 3. Z kolei w subpopulacji limfocytów Tc/s zmiany te były

zbliżone do poprzednich, bowiem i w tym wypadku wyższe wartości niż w grupie Ko, 1 i 4

notowano w grupie 3. Jednak najwyższy odsetek tych komórek wykazany został w grupie 2.

Trzeba jednak pamiętać, że w badaniach tych wykazane różnice nie były istotne statystycznie, a

efekt zwiększonej liczebności badanych frakcji komórek we wszystkich grupach

doświadczalnych mógł być wynikiem niespecyficznego działania na odporność komórkową

zastosowanej immunizacji.

Tabela 55. Odsetek poszczególnych subpopulacji limfocytów (%).

Limfocyty T (CD2) Limfocyty Th (CD4) Limfocyty Tc/s (CD8) Limfocyty B (W C4)

K0 57,26 31,26 16,87 20,37

Grupa 1 59,58 32,00 19,04 20,00

Grupa 2 59,54 31,28 21,05 20,80

Grupa 3 61,32 31,62 20,76 19,86

Grupa 4 59,60 32,34 19,92 20,12



57

Tabela 56. Średnie wartości wybranych wskaźników aktywności fagocytarnej cieląt. Czas

obserwacji

Parametry

IF kf (%) NBT (%)

Gr. 1 Gr. 2 Gr. 1 Gr. 2 Gr. 1 Gr. 2

0 12,193,60 13,024,33 65,025,08 66,115,02 16,060,80 18,190,68

1 13,823,21 13,992,25 66,955,01 66,924,98 18,990,87 19,980,73

Czas

obserwacji

Parametry

IF kf (%) NBT (%)

Gr. 3 Gr. 4 Gr. 3 Gr. 4 Gr. 3 Gr. 4

0 12,533,01 12,063,01 60,774,51 63,015,01 17,080,52 18,910,55

1 14,073,10 13,034,10 61,092,19 65,914,91 19,790,96 19,010,53 */ 1 – grupa kontrolna (śruta sojowa i śruta kukurydziana konwencjonalne), 2 – śruta sojowa GM + śruta kukurydziana konwencjonalna,

3 - śruta sojowa konwencjonalna + śruta kukurydziana GM, 4 - śruta sojowa GM + śruta kukurydziana GM 0 – wartości wyjściowe przed rozpoczęciem podawania GMO, 1 – po żywieniu

Podobny efekt immunologiczny, który należy wiązać, wyłącznie, z niespecyficzną

stymulacją poszczepienną, stwierdzono w odniesieniu do badanej aktywności fagocytarnej

PMNL (Tabela 56). Średnie wartości wskaźników tej aktywności wzrosły wyraźnie, choć

różnice te nie były istotne statystycznie i mieściły się w porównywalnym zakresie we

wszystkich grupach zwierząt wynoszącym dla IF od 13,03±4,10 do 14,07±3,10, dla kf od

61,09±2,19 do 66,95±5,01 % oraz odnośnie odsetka granulocytów NBT-dodatnich zakres jego

wartości średnich kształtował się w granicach od 18,99±0,87 do 19,98±0,73 %.

W badaniach odporności humoralnej zanotowano istotne podwyższenie średnich

wartości wskazujących na wzrost miana swoistych przeciwciał po szczepieniu we wszystkich

badanych grupach cieląt w porównaniu do kontroli ujemnej (Ko). Otrzymane rezultaty

jednoznacznie wskazują na pełną efektywność tej odpowiedzi i związaną z nią syntezą

specyficznych przeciwciał anty BRSV, PI3V i BVDV (Tabela 57). Wzrost ten był najbardziej

nasilony (P≤0,01) w odniesieniu do wirusa BRS. Dla pozostałych antygenów wirusowych, tj.

BVDV i PI3 uzyskane wartości również były wyższe niż w grupie wyjściowej (Ko), a różnice

te utrzymywały się na poziomie istotności wynoszącym P≤0,05. Obserwowane, istotne

podwyższenie wartości po immunizacji cieląt w porównaniu do wyjściowych notowanych

przed podaniem im szczepionki (Ko), dotyczyło wszystkich czterech grup zwierząt, a ich skala

była zbliżona i nie miało to, jak się wydaje bezpośredniego związku z podawaną paszą.

W odpowiedzi ostrej fazy (APR) prowadzone szczepienie pobudziło również, choć nie

istotnie zmiany w koncentracjach najbardziej czułych dla bydła białek ostrej fazy, tj. SAA i Hp,

przy czym zmiany te, z porównywalną intensywnością, były notowane we wszystkich grupach

zwierząt (Tabela 58). Maksymalne wartości dla SAA i Hp notowano po szczepieniu w grupie 1

i wynosiły one odpowiednio: 21,98±5,11 i 0,69±0,07 mg/ml. W pozostałych grupach cieląt

kształtowały się one w zakresie od 15,95±5,12 do 18,96±4,19 mg/ml w odniesieniu do SAA

oraz od 0,39±0,07 do 0,60±0,09 mg/ml dla Hp.

58

Tabela 57. Zmiany w swoistej odpowiedzi humoralnej cieląt po immunizacji w kierunku BVDV,

BRSV, PI3V.

BHV-1 (%) BVDV (%) BRSV (%) PI 3 (%) Adeno3 (%)

K0 9,71±4,94 18,94± 9,72 2,36±1,0 43,87±16,28 14,99±7,27

Grupa 1 7,47±1,59 49,59±15,35* 6 7,21±21,14** 78,57±32,37* 20,07±11,47

Grupa 2 8,77±2,59 23,50±11,49* 8 6,92±24,58** 81,98±32,03* 3,06±1,95

Grupa 3 3,84±1,60 33,67±16,99* 8 4,82±35,25** 90,27±29,94* 12,88±6,48

Grupa 4 10,17±5,91 50,19±19,65* 8 6,25±35,07** 83,89±39,85* 24,73±10,30



Objaśnienia: *P<0.05 i **P<0.01 - różnica statystycznie istotna w porównaniu do grupy Ko

Tabela 58. Średnie stężenia wybranych białek ostrej fazy (APP) w surowicy krwi cieląt. Czas

obserwacji

Parametry

SAA (mg/ml) Hp (mg/ml)

Gr. 1 Gr. 2 Gr. 1 Gr. 2

0 18,163,61 16,782,45 0,510,08 0,490,10 1 21,985,11 18,905,13 0,690,07 0,580,15

Czas

obserwacji

Parametry

SAA (mg/ml) Hp (mg/ml)

Gr. 3 Gr. 4 Gr. 3 Gr. 4

0 15,955,12 16,873,75 0,530,11 0,390,07 1 18,964,19 17,214,10 0,600,09 0,460,06


3 - śruta sojowa konwencjonalna + śruta kukurydziana GM, 4 - śruta sojowa GM + śruta kukurydziana GM 0 – wartości wyjściowe przed rozpoczęciem podawania GMO, 1 – po żywieniu

Objaśnienia: *P<0.05 i **P<0.01 - różnica statystycznie istotna w porównaniu do grupy Ko

Uogólniając wyniki badań immunologicznych na cielętach, można stwierdzić, że

brak jest wpływu u bydła stosowanych materiałów paszowych GM na procesy odporności

komórkowej, jak również swoistą odpowiedź humoralną po szczepieniu. Podawanie pasz

GM nie upośledzało reaktywności immunologicznej zwierząt na stosowane szczepienie, co

znalazło odzwierciedlenie zarówno w pełni efektywnej odpowiedzi komórkowej, jak i

humoralnej (porównywalnej z cielętami żywionymi paszami niemodyfikowanymi).

Wyniki badań histopatologicznych

W ramach doświadczenia na cielętach przeprowadzono badania histologiczne, w ramach

których od 5 zwierząt z każdej grupy pobierano wycinki wątroby, nerek, śledziony, trzustki,

dwunastnicy, jelita czczego oraz mięśni szkieletowych (mięsień smukły). Z utrwalonego w

10% roztworze formaliny materiału wykonywano skrawki parafinowe, które następnie

barwiono metodą hematoksylina-eozyna (H-E).

59

Badanie histopatologiczne wątroby, nerek, śledziony, trzustki, dwunastnicy, jelita

czczego oraz mięśni szkieletowych nie wykazało znaczących różnic pomiędzy grupą

kontrolną, w której stosowano dietę bez materiałów paszowych a grupami doświadczalnymi.

W niektórych przypadkach, niezależnie od stosowania pasz GM, obserwowano zmiany w

wątrobie i w nerkach (Tabela 59). Stwierdzone zmiany histopatologiczne występowały w

podobnym zakresie we wszystkich grupach, zarówno w grupie kontrolnej, jak i grupach

doświadczalnych, niezależnie od udziału w diecie materiałów paszowych GM. Stwierdzane

zmiany stanowią prawdopodobnie efekt intensywnego żywienia, w tym dużej zawartości białka

i energii metabolicznej w dietach, oraz szybkiego tempa metabolizmu u wysokoprodukcyjnych

zwierząt gospodarskich, natomiast piankowata struktura hepatocytów była prawdopodobnie

artefaktem charakterystycznym dla wątroby, z której wyługowany został zhydrolizowany w

czasie obróbki histologicznej glikogen. Uogólniając, należy stwierdzić, że skarmianie

mieszanek paszowych z udziałem badanych materiałów paszowych genetycznie

zmodyfikowanych nie ma wpływu na obraz histopatologiczny narządów i tkanek cieląt.

Tabela 59. Wyniki badań histopatologicznych narządów wewnętrznych cieląt (dotyczy wszystkich

grup doświadczalnych). Grupa doświadczalna*

1 2 3 4

Wątroba Przekrwienie miąższu

(3/5), piankowata



(1/5), obecność




(1/5).


(4/5), piankowata



(2/5), obecność




(1/5).


(4/5), piankowata



(1/5), obecność




(1/5).


(4/5), obecność




(1/5).

Nerki Przekrwienie miąższu


(2/5),

nacieki komórek

limfoidalnych


(1/5).



(1/5),

nacieki komórek

limfoidalnych


(2/5).



(2/5),

nacieki komórek

limfoidalnych


(1/5).



(2/5),

nacieki komórek

limfoidalnych


(1/5).

Śledziona W żadnym przypadku nie stwierdzono istotnych odstępstw od prawidłowego obrazu histologicznego

narządu.

Trzustka: Nie stwierdzono istotnych odstępstw od prawidłowego obrazu histologicznego narządu. W pojedynczym

przypadku (1/20, grupa II) odnotowano zapalenie ropne.

Dwunastnica W żadnym przypadku nie stwierdzono istotnych odstępstw od prawidłowego obrazu histologicznego

narządu.

Jelito czcze W żadnym przypadku nie stwierdzono istotnych odstępstw od prawidłowego obrazu histologicznego

narządu.

Mięśnie

szkieletowe

W żadnym przypadku nie stwierdzono istotnych odstępstw od prawidłowego obrazu histologicznego

narządu.



60


tcieląt

W ramach wykonanego doświadczenia analizowano także pasaż transgenicznego DNA

w organizmie cieląt. W Krajowym Laboratorium Pasz Instytutu Zootechniki PIB materiał

biologiczny do badań transferu transgenicznego DNA stanowiły:

-krew,

-płuca,

-wątroba,

-śledziona,

-treść żwacza, treść dwunastnicy, treść jelita cienkiego i grubego oraz mięśnie.

W treści przedżołądka (żwacza) wszystkich zwierząt otrzymujących materiał GM

stwierdzono DNA pochodzące z soi RR i/lub kukurydzy MON (Tabela 60), co wynikało

obecności w treści żwacza niestrawionych fragmentów paszy. W treści jelita cienkiego oraz

grubego nie potwierdzono obecności DNA specyficznego dla soi RR i/lub kukurydzy MON810

oraz nie zaobserwowano niestrawionych cząstek paszy. Nie stwierdzono obecności

transgenicznego DNA w badanych narządach i tkankach, tj. w płucach, wątrobie, śledzionie i w

mięśniach. W pełnej krwi również nie stwierdzono obecności sekwencji DNA specyficznych

dla soi i kukurydzy GM.


transgenów – materiał biologiczny z doświadczenia na cielętach (analizy wykonane w

KLP IZ-PIB). Grupa doświadczalna *

1 2 3 4

MON810 RR MON810 RR MON810 RR MON810 RR

Płuca - - n/a** - - n/a - -

Wątroba - - n/a - - n/a - -

Śledziona - - n/a - - n/a - -

Tkanka

mięśniowa

- - n/a - - n/a - -

Treść żwacza - - n/a + + n/a + +

Treść

dwunastnicy

- - n/a - - n/a - -

Treść jelita

cienkiego

- - n/a - - n/a - -

Treść jelita

grubego

- - n/a - - n/a - -

Krew - - n/a - - n/a - -



**/ nie analizowano

61

Niezależnie od badań wykonanych w Krajowym Laboratorium Pasz Instytutu

Zootechniki, analizy transgenicznego DNA w materiale biologicznym przeprowadzono także w

Państwowym Instytucie Weterynaryjnym - PIB w Puławach. Materiał genetyczny

ekstrahowano z krwi, tkanki mięśniowej, nerki, wątroby, śledziony, płuc i trzustki oraz z

wybranych odcinków przewodu pokarmowego: żołądka, dwunastnicy, jelita czczego i jelita

grubego cieląt. Wyniki analiz wykazały, że poza treścią żołądka nie stwierdzono w tkankach,

organach oraz pozostałych odcinkach przewodu pokarmowego transgenicznych i

referencyjnych fragmentów DNA. Treść żołądka z grupy zwierząt żywionej mieszankami

paszowymi na bazie odmian konwencjonalnych zawierała jedynie referencyjne geny lektyny i

inwertazy. W pozostałych grupach zwierząt (2, 4) wykryte zostały elementy transgeniczne:

terminator NOS i promotor 35S charakterystyczne dla stosowanych modyfikacji. W grupie 3

zidentyfikowano promotor 35 S występujący w kukurydzy MON810 (Tabela 61).

Uogólniając uzyskane wyniki badań, można stwierdzić, że transgeniczny DNA

badanych odmian soi i kukurydzy GM jest efektywnie rozkładany w przewodzie

pokarmowym i nie zachodzi pasaż jego wykrywalnych fragmentów do krwi i narządów

organizmu.

Tabela 61. Wyniki analizy obecności transgenicznego DNA – materiał biologiczny z doświadczenia

na cielętach (analizy wykonane w PIWet-PIB). Grupa doświadczalna *

1 2 3 4

NO

S

35 S

lekty

na

inw

erta

za

NO

S

35 S

lekty

na

inw

erta

za

NO

S

35 S

lekty

na

inw

erta

za

NO

S

35 S

lekty

na

inw

erta

za

Krew - - - - - - - - - - - - - - - -

Nerka - - - - - - - - - - - - - - - -

Wątroba - - - - - - - - - - - - - - - -

Śledziona - - - - - - - - - - - - - - - -

Tkanka

mięśniowa

- - - - - - - - - - - - - - - -

Płuca - - - - - - - - - - - - - - - -

Trzustka - - - - - - - - - - - - - - - -

Zawartość

żołądka

- - + + + + + + - + + + + + + +

Dwunastnica - - - - - - - - - - - - - - - -

Jelito czcze - - - - - - - - - - - - - - - -

Jelito grube - - - - - - - - - - - - - - - -



62

Dodatkowo przeprowadzono badania mikroflory przewodu pokarmowego, które

dotyczyły przede wszystkim oceny możliwości transferu transgenicznego DNA do wybranych

grup mikroorganizmów. Analizie poddano wybrane gatunki bakterii takie jak: Escherichia coli

oraz Enterococcus faecalis i Enterococcus faecium. Bakterie izolowano z treści jelita cienkiego

i grubego. Do hodowli mikroorganizmów wykorzystywano podłoża selektywne. Dla E. coli

stosowano podłoże TBX tryptono-żółciowo glukuronidynową, a dla Enterococcus podłoże

Slanetz’a z azydkiem sodu. Do namnażania drobnoustrojów wybrano podłoże płynne BHI –

wyciąg mózgowo-sercowy. Nie wykazano obecności w bakteryjnym DNA elementów

transgenicznych: promotora 35S i terminatora NOS. Badania dotyczącego składu ilościowego

wybranych mikroorganizmów nie wykazały różnic ilościowych pomiędzy grupami żywionymi

odpowiednimi dla nich mieszankami paszowymi.

Podsumowując można stwierdzić, że stosowanie w żywieniu cieląt pasz

zawierających badane materiały paszowe GM nie wpłynęło na skład ilościowy mikroflory

przewodu pokarmowego, jak również nie stwierdzono transferu transgenicznego DNA do

bakterii zasiedlających wybrane odcinki przewodu pokarmowego.

BADANIA NA KROWACH MLECZNYCH

Doświadczenie żywieniowe na 40 krowach rasy Holsztyno-Fryzyjskiej wykonano w

Zakładzie Doświadczalnym IZ PIB Rudawa Sp. z o.o. Krowy utrzymywane były w oborze

wolno-wybiegowej i żywione grupowo TMR zbilansowanym w oparciu o normy IZ-INRA

(2001). Układ doświadczeń był następujący: 4 grupy krów, po 10 zwierząt, żywionych

mieszankami paszowymi, zawierającymi lub niezawierającymi genetycznie zmodyfikowane

materiały paszowe:

Grupa 1 – śruta kukurydziana niemodyfikowana + poekstrakcyjna śruta sojowa

niemodyfikowana.

Grupa 2 – śruta kukurydziana niemodyfikowana + poekstrakcyjna śruta sojowa GM.

Grupa 3 – śruta kukurydziana GM + poekstrakcyjna śruta sojowa niemodyfikowana.

Grupa 4 – śruta kukurydziana GM + poekstrakcyjna śruta sojowa GM.

W doświadczenia określano wpływ śruty z ziarna kukurydzy Bt oraz poekstrakcyjnej

śruty sojowej RR na produkcyjność, podstawowy skład mleka, poziom wybranych metabolitów

w surowicy krwi oraz transfer transgenicznego DNA do mleka krów.

63

Wyniki

Badania przeprowadzone w Instytucie Zootechniki PIB

Wskaźniki produkcyjne i jakość mleka

W doświadczeniu obejmującym okres od 3 tygodnia przed wycieleniem do 305 dnia

laktacji nie stwierdzono różnic pomiędzy grupą kontrolną a grupami doświadczalnymi, w

których stosowano materiały paszowe GM, w wydajności krów i składzie mleka oraz w

poziomie metabolitów (BHBA, FFA, glukoza, insulina i progesteron) w surowicy krwi (Tabela

62, Wykresy 1-3). Zestawienie uzyskanych danych eksperymentalnych wskazuje, że średnie

pobranie dawki paszowej TMR i składników pokarmowych w poszczególnych grupach w

całym okresie doświadczenia było podobne. Podsumowując, stosowanie w żywieniu krów

mlecznych badanych materiałów paszowych GM, tj. poekstrakcyjnej śruty sojowej i śruty

z ziarna kukurydzy, nie miało wpływu na wydajność mleczną, jakość mleka oraz poziom

wybranych metabolitów w surowicy krwi.

Tabela 62. Wydajność krów oraz skład mleka.


1 2 3 4

Wydajność całkowita, kg 7916 8004 8055 8079 206,2

Wydajność dzienna, kg/dzień 27,78 26,66 26,90 27,52 0,68

Dni laktacji, dni (od 6 dnia laktacji) 285,3a 300,0

b 299,7

b 293,3

ab 1,85

Skład mleka, kg/tydzień:

tłuszcz 3,68 3,42 3,58 3,91 0,08

białko 3,26 3,24 3,20 3,42 0,05

tłuszcz/białko 1,13 1,00 1,12 1,15 0,02

laktoza 4,74 4,80 4,79 4,80 0,05

a, b – P ≤ 0.05 */ 1 – grupa kontrolna (śruta sojowa i śruta kukurydziana konwencjonalne), 2 – śruta sojowa GM + śruta kukurydziana konwencjonalna,


64

Wykres 1. Zawartość FFA (wolnych kwasów tłuszczowych) w surowicy krwi krów.



Wykres 2. Zawartość kwasu β-hydroksymasłowego w surowicy krwi krów.



65

Wykres 3. Zawartość glukozy w surowicy krwi krów.



Badania na krowach przetokowanych

W ramach badań na bydle wykonano także doświadczenie na trzech krowach z

przetokami do żwacza. Określono, w żwaczu, współczynniki rozkładu białka i suchej masy

badanych materiałów paszowych, tj. kukurydzy i poekstrakcyjnej śruty sojowej (Tabela 63).

Uogólniając otrzymane wyniki można stwierdzić, że rozkład białka i suchej masy w

żwaczu, w materiałach konwencjonalnych oraz genetycznie zmodyfikowanych, przebiegał

podobnie.

Tabela 63. Efektywny rozkład w żwaczu suchej masy oraz białka ogólnego pasz konwencjonalnych

oraz zmodyfikowanych genetycznie. Wyszczególnienie Sucha masa Białko ogólne

a b c ERŻ a b c ERŻ

Śruta kukurydziana

GM

27,7 69,8 0,046 58,0 17,1 94,4 0,024 44,0

Śruta kukurydziana

konwencjonalna

29,5 71,6 0,04 58,1 20,1 127,2 0,012 41,3

Poekstrakcyjna śruta

sojowa GM

21,6 80,5 0,08 67,6 2,7 103,3 0,072 59,0

Poekstrakcyjna śruta

soja

konwencjonalna

21,7 81,0 0,089 70,1 3,0 101,7 0,085 62,6

a- frakcja natychmiast ulegająca rozkładowi w żwaczu, b- frakcja wypływająca ze żwacza w tempie c,

c- tempo wypływu frakcji b, ERŻ- efektywny rozkład w żwaczu; k=0,06

66

Po kolejnych godzinach inkubacji badanych materiałów paszowych GM w żwaczu

oznaczono również, w Krajowym Laboratorium Pasz Instytutu Zootechniki PIB (Pracowania w

Szczecinie) obecność transgenicznego DNA. W próbkach poekstrakcyjnej śruty sojowej

genetycznie zmodyfikowanej stwierdzono u trzech krów obecność sekwencji specyficznej dla

soi Roundup Ready - po 2 i 4 godzinach inkubacji. W śrucie kukurydzianej GM wykryto

obecność specyficznej sekwencji dla kukurydzy MON 810 po 2 godzinach inkubacji u trzech

krów, natomiast po 4 godzinach inkubacji - jedynie u dwóch krów. Po 8 godzinach inkubacji

próbek w żwaczu, zarówno w przypadku poekstrakcyjnej śruty sojowej jak i ziarna

kukurydzy GM, nie stwierdzono obecności transgenicznego DNA. Powyższe wyniki

wskazują, że przy powolnym przepływie żwaczowym treści pokarmowej, transgeniczne

DNA ulega całkowitemu rozkładowi w żwaczu.

Od krów żywionych przez 2 tygodnie dietą z udziałem badanych materiałów paszowych

GM pobrano przez przetokę dwukrotnie po dwie próbki treści żwacza. Z każdej próbki

wyizolowano DNA bezpośrednio po pobraniu. Do izolacji DNA zastosowano zestaw

odczynników, pozwalający na wyizolowanie wyłącznie plazmidowego DNA specyficznego dla

mikroorganizmów. Wyizolowane DNA zamrażano w temp. około -20ºC. W celu oceny

poziomego transferu DNA pochodzącego z roślin zmodyfikowanych genetycznie (soja RR i

kukurydza MON810) zastosowano badanie jakościowe metodą PCR zgodnie z procedurą

badawczą PB-34/PS. Badania wykonano w Krajowym Laboratorium Pasz Instytutu

Zootechniki PIB w Szczecinie. Nie stwierdzono poziomego pasażu DNA pochodzącego z

materiałów paszowych GM do DNA plazmidowego mikroorganizmów bytujących w

żwaczu krów.

Analiza obecności transgenicznego DNA w mleku

Wyniki analizy próbek mleka krów żywionych z udziałem materiałów paszowych GM

nie wykazały obecności transgenicznego DNA o sekwencji specyficznej dla kukurydzy MON

810 oraz soi RR. Świadczy to o braku pasażu analizowanych transgenów z przewodu

pokarmowego do mleka.

67

Wymierne rezultaty realizacji zadań.

Wyniki uzyskane w omawianych badaniach pozwalają na sformułowanie

następujących uogólnieniem i wniosków dotyczących bezpieczeństwa stosowania

poekstrakcyjnej śruty sojowej produkowanej z roślin GM (Roundup Ready) oraz śruty z

ziarna kukurydzy GM (Bt, MON 810) w żywieniu zwierząt gospodarskich:

1. Nie stwierdzono negatywnego wpływu poekstrakcyjnej śruty sojowej z soi RR i śruty z

ziarna kukurydzy MON 810 na wskaźniki produkcyjne, jakość uzyskiwanych produktów

odzwierzęcych oraz status metaboliczny i zdrowotny organizmu, w tym efektywność

odpowiedzi immunologicznej - co wskazuje, że badane, genetycznie zmodyfikowane

materiały paszowe są równoważne pokarmowo, w żywieniu drobiu, trzody chlewnej i

bydła, z odpowiednimi paszami konwencjonalnymi (ziarnem kukurydzy i poekstrakcyjną

śrutą sojową).

2. Brak obecności transgenicznego DNA w dalszych częściach przewodu pokarmowego

(począwszy od treści jelit cienkich) świadczy o wysokiej efektywności jego trawienia u

badanych grup zwierząt gospodarskich oraz ogranicza możliwość przechodzenia

aktywnych fragmentów łańcucha kwasu nukleinowego do organizmu. Nie wykazano

obecności transgenicznego DNA w narządach wewnętrznych, krwi, tkance mięśniowej,

mleku i jajach, co wskazuje na brak pasażu wykrywalnych fragmentów transgenów z

przewodu pokarmowego do organizmu badanych gatunków oraz bezpieczeństwo

konsumpcji przez człowieka produktów pochodzenia zwierzęcego.

3. Wnioski wynikające z wykonanego zadania dotyczą wyłącznie badanych genetycznie

zmodyfikowanych materiałów paszowych, tj. poekstrakcyjnej śruty sojowej MON-40-3-2

oraz ziarna kukurydzy MON 810 (DKC 3421YG), tak więc nie powinny być uogólniane i

przenoszone na inne niż wymienione materiały paszowe uzyskiwane z roślin GM.

Wymiernym efektem wykonania zadania są publikacje naukowe, dotyczące

problematyki stosowania genetycznie zmodyfikowanych materiałów paszowych w żywieniu

zwierząt gospodarskich. Prace te były publikowane w formie twórczych artykułów

oryginalnych, przeglądowych, popularno-naukowych i doniesień konferencyjnych,

przyczyniając się do upowszechniania wiedzy na temat organizmów GM. Ważną formą

popularyzacji uzyskanych wyników były także referaty, prezentowane w ramach konferencji

naukowych i naukowo technicznych. Referat dotyczący tego zagadnienia wygłoszono między

68

innymi na konferencji nt. „GMO jednym z czynników prorozwojowych polskiego rolnictwa i

obszarów wiejskich – prawda o szansach i zagrożeniach genetycznej modyfikacji roślin i

zwierząt”, która odbyła się 22 marca 2010 w Sejmie RP. Ze względu na wciąż

niewystarczającą wiedzę i emocje, jakie nadal wzbudza w społeczeństwie problem GMO,

stosowanie pasz GM w żywieniu zwierząt gospodarskich, szerokie upowszechnianie wyników

uzyskiwanych w badaniach stanowiło ważny element niniejszego zadania.

Wykaz publikacji przygotowanych w ramach zadania

1. Oryginalne prace twórcze w recenzowanych czasopismach naukowych:

Świątkiewicz S., Świątkiewicz M., Koreleski J., Kwiatek K. (2010). Nutritional efficiency of

genetically modified, insect resistant corn (MON810) and glyphosate tolerant soybean meal

(Roundup Ready) for broilers. Bulletin of the Veterinary Institute in Pulawy, 54, 43-48.

Świątkiewicz S., Twardowska M., Markowski J., Mazur M., Sieradzki Z., Kwiatek K. (2010). Fate

of transgenic DNA from Bt corn and Roundup Ready soybean meal in broilers fed GMO

feed. Bulletin of the Veterinary Institute in Pulawy, 54, 237-242.

Świątkiewicz S., Koreleski J., Arczewska-Włosek A., Twardowska M. (2010). Poekstrakcyjna

śruta sojowa i ziarna kukurydzy z genetycznie zmodyfikowanych roślin w żywieniu kur

nieśnych. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 544, 11-18.

Świątkiewicz M., Hanczakowska E., Twardowska M., Mazur M., Kwiatek K., Kozaczyński W.,

Sieradzki Z., Świątkiewicz S. (2011). The effect of genetically modified feeds on fattening

results and transgenic DNA transfer to swine tissues. Bulletin of the Veterinary Institute in

Pulawy, 55, 121-125.

Stadnik J., Karwowska M., Dolatowski Z.J., Świątkiewicz S, Kwiatek K. (2011). Effect of

genetically modified, insect resistant corn (MON810) and glyphosate tolerant soybean meal

(Roundup Ready) on physico-chemical properties of broilers breast and thigh muscles.

Bulletin of the Veterinary Institute in Pulawy, 55, 541-546.

Świątkiewicz S., Koreleski J., Arczewska-Włosek A., Świątkiewicz M., Twardowska M.,

Markowski J., Mazur M., Sieradzki Z., Kwiatek K. (2011). Detection of transgenic DNA

from Bt maize and herbicide tolerant soybean soybean meal in tissues, eggs and contents of

segments of digestive tract in laying hens fed diets containing genetically modified plants.

Annals of Animal Science, 11, 413-424.

Stadnik J., Karwowska M., Dolatowski Z.J., Świątkiewicz M., Kwiatek K. (2011). Effect of

genetically modified feeds on physico-chemical properties of pork. Annals of Animal

Science, 11, 597-606.

69

2. Prace przeglądowe w recenzowanych czasopismach naukowych:

Świątkiewicz S., Koreleski J. (2008). Rośliny genetycznie zmodyfikowane w żywieniu drobiu.

Medycyna Weterynaryjna, 64, 1379-1383.

Świątkiewicz S., Świątkiewicz M. (2009): Rośliny genetycznie zmodyfikowane drugiej generacji

w żywieniu zwierząt gospodarskich. Medycyna Weterynaryjna, 65, 460-465.

Świątkiewicz S., Koreleski J., Twardowska M., Markowski J., Świątkiewicz M., Kwiatek K.,

Mazur M., Sieradzki Z., Pejsak Z., Tomczyk G., Bednarek D., Kozaczyński W., Reichert M.

(2010). Pasze genetycznie zmodyfikowane w żywieniu zwierząt – ocena zagrożeń na

podstawie wyników badań krajowych. Pasze Przemysłowe, 4/5/6, 18-31.

Świątkiewicz S., Arczewska-Włosek A. (2011). Prospects for the use of genetically modified

crops with improved nutritional properties as feed materials in poultry nutrition. World’s

Poultry Science Journal, 67, 631-642.

3. Artykuły popularno-naukowe:

Świątkiewicz S., Koreleski J. (2008). Rośliny genetycznie modyfikowane II i III generacji w

żywieniu drobiu. Polskie Drobiarstwo, 5, 8-11.

Świątkiewicz S., Koreleski J., Arczewska A., Twardowska M., Kwiatek K., Tomczyk G., Reichert

M., Mazur M., Bednarek D. (2010). Bezpieczeństwo transgenicznych materiałów paszowych

w żywieniu drobiu – wyniki doświadczeń krajowych. Życie Weterynaryjne, 2: 161-165.


M., Mazur M., Bednarek D. (2010). Krajowe badania nad stosowaniem pasz genetycznie

zmodyfikowanych w żywieniu drobiu. Cz. 1. Polskie Drobiarstwo, 1:10-13.


M., Mazur M., Bednarek D. (2010). Krajowe badania nad stosowaniem pasz genetycznie

zmodyfikowanych w żywieniu drobiu. Cz. 2. Polskie Drobiarstwo, 2: 2-5.

Świątkiewicz S., Koreleski J., Arczewska A. (2010) Pasze GMO w żywieniu zwierząt

gospodarskich. Nowa Wieś Europejska, 1-2: 6-8.

4. Doniesienia na konferencje naukowe i naukowo-techniczne:

Świątkiewicz S., Koreleski J., Arczewska A. (2008). Wstępne wyniki badań nad stosowaniem pasz

z roślin genetycznie modyfikowanych w żywieniu kurcząt brojlerów. Materiały V

Konferencji Młodych Badaczy: “Fizjologia i biochemia w żywieniu zwierząt, Warszawa, 22-

23.09.2008, str. 146-148.

70

Świątkiewicz S., Koreleski J., Arczewska A. (2008). Performance of broilers fed diets containing

genetically modified components. Materiały XX International Poultry Symposium PB

WPSA, Bydgoszcz, Wenecja, 15-17.09.2008, str.147.

Świątkiewicz M. (2009). Rośliny modyfikowane genetycznie w żywieniu świń. Materiały I

Kongresu Nauk Rolniczych „Nauka Praktyce”. Puławy, 14-15.05.2009, str. 79-80.

Świątkiewicz S., Koreleski J., Arczewska A. (2009). Zastosowanie surowców paszowych z roślin

genetycznie modyfikowanych w żywieniu drobiu. Materiały I Kongresu Nauk Rolniczych

„Nauka Praktyce”. Puławy, 14-15.05.2009, str. 83-84.

Świątkiewicz M., Hanczakowska E. (2009). Wpływ pasz genetycznie modyfikowanych na wyniki

tuczu świń i jakość mięsa. Materiały Konferencyjne XXXVIII Sesji Naukowej Komisji

Żywienia Zwierząt KNZ PAN “Pasze zmodyfikowane genetycznie (GMO) i pasze tradycyjne

w żywieniu zwierząt”. Balice, 28-29.05.2009, str. 91-92.

Świątkiewicz S., Koreleski J., Arczewska A. (2009). Wskaźniki produkcyjne i jakość jaj u kur

oraz wyniki odchowu brojlerów żywionych dietą z udziałem surowców genetycznie

modyfikowanych. Materiały Konferencyjne XXXVIII Sesji Naukowej Komisji Żywienia

Zwierząt KNZ PAN “Pasze zmodyfikowane genetycznie (GMO) i pasze tradycyjne w

żywieniu zwierząt”. Balice, 28-29.05.2009., str. 101-102.

Furgał-Dierżuk I., Strzetelski J. (2009). Rozkład w żwaczu genetycznie modyfikowanej soi oraz

kukurydzy. Materiały Konferencyjne XXXVIII Sesji Naukowej Komisji Żywienia Zwierząt

KNZ PAN “Pasze zmodyfikowane genetycznie (GMO) i pasze tradycyjne w żywieniu

zwierząt”. Balice, 28-29.05.2009, str. 171-172.

Świątkiewicz S., Koreleski J., Arczewska-Włosek A., Twardowska M. (2010). Soybean meal and

maize grain from genetically modified plants in laying hens nutrition. Materiały XXXIX Sesji

Naukowej Komisji Żywienia Zwierząt KNZ PAN: “Żywienie w regulacji rozwoju i

produkcyjności zwierząt”. Rynia k/Warszawy, 26-28.05.2010, str. 63.

Świątkiewicz M., Hanczakowska E., Twardowska M., Kwiatek K., Mazur M., Kozaczyński W.,

Świątkiewicz S., (2010). The effect of genetically modified feeds on fattening results and

transfer of transgenic DNA to swine tissues. Materiały XXXIX Sesji Naukowej Komisji

Żywienia Zwierząt KNZ PAN: “Żywienie w regulacji rozwoju i produkcyjności zwierząt”.

Rynia k/Warszawy, 26-28.05.2010, str. 97.

Furgał-Dierżuk I., Strzetelski J., Kwiatek K., Twardowska M., Mazur M. (2010). The effect of

genetically modified feeds on rearing performance and tDNA transfer in the digestive tract

and into tissues of calves. Materiały XXXIX Sesji Naukowej Komisji Żywienia Zwierząt

KNZ PAN: “Żywienie w regulacji rozwoju i produkcyjności zwierząt”. Rynia k/Warszawy,

71

26-28.05.2010, str. 19.

Furgał-Dierżuk I., Strzetelski J., Kwiatek K., Twardowska M., Mazur M. (2010). The effect of

genetically modified feeds on productivity, milk composition, serum metabolite profiles and

transfer of tDNA into milk cows. Materiały XXXIX Sesji Naukowej Komisji Żywienia

Zwierząt KNZ PAN: “Żywienie w regulacji rozwoju i produkcyjności zwierząt”. Rynia

k/Warszawy, 26-28.05.2010, str. 159.



(2010). Pasze genetycznie zmodyfikowane w żywieniu zwierząt gospodarskich – ocena

zagrożeń na podstawie wyników badań IZ PIB. Materiały XXVII Międzynarodowa

Konferencji Naukowo-Technicznej: „Analiza zagrożeń i analiza ryzyka w łańcuchu

paszowym”, Zwierzyniec, 23.04.2010, str. 13-15.

Świątkiewicz M., Hanczakowska E., Twardowska M., Markowski J. (2010). Stosowanie pasz

genetycznie zmodyfikowanych a jakość produktu zwierzęcego. Materiały XXVII

Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej: „Analiza zagrożeń i analiza ryzyka w

łańcuchu paszowym”, Zwierzyniec, 23.04.2010, str. 43-44.

5. Referaty:

Świątkiewicz S. (2009). Rośliny genetycznie modyfikowane w żywieniu zwierząt gospodarskich.

Konferencja Naukowa Lubelskiego Towarzystwa Naukowego i Katedra Higieny Żywności

Zwierzęcego Pochodzenia „Organizmy Modyfikowane Genetycznie – Szanse i Zagrożenia”.

Lublin, 22.05.2009. Str. 9-20.

Świątkiewicz S. (2009) Aktualna sytuacja w uprawie roślin GM na świecie. Pasze z roślin

genetycznie modyfikowanych w żywieniu zwierząt. Wykłady dla studentów studium

doktoranckiego Instytutu Zootechniki-PIB.

Kwiatek K., Świątkiewicz S. (2010). Pasze zmodyfikowane genetycznie (GMO) w żywieniu

zwierząt gospodarskich, a zdrowie zwierząt i bezpieczeństwo żywności pochodzenia

zwierzęcego. Konferencja naukowa: „GMO jednym z czynników prorozwojowych polskiego

rolnictwa i obszarów wiejskich – prawda o szansach i zagrożeniach genetycznej modyfikacji

roślin i zwierząt”, Sejm RP, Warszawa, 22.03.2010.



(2010). Pasze genetycznie zmodyfikowane w żywieniu zwierząt gospodarskich – ocena

zagrożeń na podstawie wyników badań IZ PIB. XXVII Międzynarodowa Konferencja

Naukowo-Techniczna: „Analiza zagrożeń i analiza ryzyka w łańcuchu paszowym”,

72

Zwierzyniec, 23.04.2010.

Świątkiewicz S., Koreleski J., Świątkiewicz M., Kwiatek K. (2010). Bezpieczeństwo stosowania

pasz genetycznie zmodyfikowanych – wyniki badań krajowych. Seminarium:

„Wykorzystanie biotechnologii w rolnictwie amerykańskim i polskim”, Kraków, 14.04.2010.

Świątkiewicz S., Brzóska F. (2011). Wyniki badań krajowych nad bezpieczeństwem stosowania

pasz genetycznie zmodyfikowanych w żywieniu zwierząt. Konferencja XIX Szkoła Zimowa

Hodowców Bydła „Praktyka nauce – nauka praktyce”, 04-08 kwietnia 2011, Zakopane.

Brzóska F., Świątkiewicz S. (2011). Możliwość wykorzystania pasz GMO w żywieniu zwierząt w

oparciu o badania krajowe. II Kongres Nauko Rolniczych, Konferencja Naukowo-Techniczna

„Innowacyjność w produkcji zwierzęcej – oczekiwanie czy konieczność”, 13-14 czerwca

2011, IZ-PIB, Balice.

Tomczyk G., Minta Z., Kwiatek K., Świątkiewicz S. Sieradzki Z. (2011). Surowce GMO w

żywieniu drobiu a jego status zdrowotny. XXIII Międzynarodowe Sympozjum Drobiarskie

PO WPSA „Nauka praktyce drobiarskiej – praktyka drobiarska nauce”, 13-15 września 2011,

Poznań.

Rola partnerów w realizacji zadań (ze szczególnym uwzględnieniem organów

administracji publicznej)

Zadanie zostało zrealizowane we współpracy z Państwowym Instytutem

Weterynaryjnym - PIB w Puławach. Rola PIWet-PIB w zadaniu polegała na ocenie

parametrów charakteryzujących status zdrowotny zwierząt żywionych bez udziału lub z

udziałem materiałów paszowych GM, a także na analizie transferu transgenicznego DNA w

organizmie.

Prace PIWet-PIB obejmowały między innymi analizę stanu odpowiedzi

immunologicznej po wykonanych szczepieniach ochronnych, analizę parametrów

morfologicznych i immunologicznych krwi, badania makroskopowe oraz histologiczne

narządów wewnętrznych i błony śluzowej przewodu pokarmowego, analizy obecności

transgenicznego DNA w poszczególnych odcinkach przewodu pokarmowego oraz w

wybranych narządach i tkankach.

RAPORT KOŃCOWY Z REALIZACJI ZADANIA Wpływ pasz GMO … · „Wpływ pasz GMO na produkcyjność i...

Documents

Transcript of RAPORT KOŃCOWY Z REALIZACJI ZADANIA Wpływ pasz GMO … · „Wpływ pasz GMO na produkcyjność i...