Dzieci zdolne

Teresa Grąziewicz -Jóźwik

„Żadne państwo nie może sobie pozwolić na marnowanie

talentów, na stratę ludzkiego bogactwa, żadne państwo nie jest

tak bogate, aby marnować talenty swych obywateli.”

zapis z posiedzenia Komitetu ds. Kultury i Edukacji UE

z 7.10.94r. na 31 posiedzeniu, na którym przyjęto dokument

z rekomendacjami dla Parlamentu Europejskiego na temat kształcenia

dzieci zdolnych

“Dzieci uzdolnione, to dzieci ,

które przejawiają możliwości zaawansowanych dokonańw dziedzinie umysłowej,

twórczej, artystycznej,

w zakresie zdolności przywódczych czy w poszczególnych przedmiotach nauczania

i które w celu pełnego rozwinięcia tych możliwości wymagają usług lub zajęć

nie dostarczanych przez standardową szkołę”.

Kongres Stanów zjednoczonych 1981

Wybitne zdolności

Zdolności intelektualnei

kierunkowe

Zaangażowaniezadaniowe

Uzdolnienia twórcze

J. Renzulli, Interakcyjny model zdolności, 1978

rodzinagrupy rówieśnicze

szkoła

Wybitne zdolności

Środowisko ekologiczne

Zdolności intelektualne Uzdolnienia

specjalne

Uzdolnienia twórcze

motywacja

emocje

Stanisław Popek – Model zdolności.

Indywidualne właściwości człowieka, dzięki którym można kształtować:- nawyki, - sprawności,- umiejętności.

Trwała cecha procesów poznawczychdeterminująca wysoki poziom osiągnięć → łatwość, szybkość,niezawodność- pobierania i przetwarzania

informacji- działań twórczych i odtwórczych,- podejmowania decyzji.

Aktualna, potencjalna, maksymalna możliwość wykonania czegoś.

Hornowski, Nosal, Eysenck, Szewczuk, Pietrasiński, Strelau, Tyszkowa, Popek.

Jakość, głębokość,rozległość analizy, syntezy, rozumowania.

Sprawność, biegłość, szybkośćw osiąganiu rezultatów.

Pojemność np. pamięci.

ZDOLNOŚCI I ATRYBUTY ZDOLNOSCI

Uq- unikatowy

I - idiosynkratyczny

D-B - wybór dziedziny

C - inkulturacja

U - uniwersalny

D. Feldman – model uzdolnień kierunkowych U-U

Inteligencja lingwistycznaumiejętność posługiwania się językiem,

zdolność przekazywania informacji, dyskutowania,

wrażliwość na słowa, ich porządek, brzmienie, rytm,

modulację głosu;

inteligencja matematyczno - logiczna łatwość w rozumieniu i operowaniu symbolami,

kodami, wzorami, pojęciami miary,

łatwość wychwytywania związków przyczynowo -

skutkowych, myślenia dedukcyjnego i indukcyjnego;

inteligencja wizualno - przestrzennazdolność rozwiązywania problemów przestrzennych,

wyobrażania wielowymiarowego, korzystania z wykresów,

diagramów, map;

inteligencja muzycznaumiejętność wyodrębniania różnych układów dźwięków,

brzmienia instrumentów, łatwość posługiwania się

tonem, tembrem, rytmem, nutami;

inteligencja kinestetyczna

dobre wyczucie ciała, sprawność fizyczna,

duża ruchliwość;

łatwość w manipulowaniu przedmiotami,

inteligencja przyrodnicza

duże zainteresowanie naturalnym otoczeniem,

wrażliwość na przyrodę, życie w zgodzie z jej rytmem,

postawa ekologiczna.

inteligencja interpersonalna zdolność nawiązywania i utrzymywania kontaktów

społecznych, łatwość rozpoznawania i rozumienia

myśli, uczuć, poglądów i zachowań innych ludzi;

inteligencja intrapersonalnawysoka świadomość swoich potrzeb,

myśli, uczuć ze skłonnością do samorozwoju

i refleksyjności;

„Pomyśl JAK jesteś mądry,

a nieJAKI mądry

jesteś”Howard Gardner

twórczośćpłynność, giętkość, oryginalność myślenia,

wyobraźnia i fantazja,

pomysłowość,

myślenie dywergencyjne,

tworzenie nowego,

ciekawość świata,

nastawienie na przezwyciężanie przeszkód,

umiejętność rozwiązywania problemów,

Twórczość

- twórczość potencjalna i skrystalizowania-etapy procesu twórczego,- zdolności: myślenie skojarzeniowe, dedukcyjne, indukcyjne, metaforyczne, transformacje,

- eksploracje, kombinacje, transformacje, - strategie, - osoba twórcy – postawa twórcza,- wytwór – twórczość dziecięca i dojrzała,

„Umysł,

to nie dzban,

który należy wypełnić,

ale ognisko,

które wypada rozpalić”

Plutarh„Umysł,

Inhibitory twórczości

- percepcyjne,

- umysłowe,

- emocjonalno - motywacyjne,

- osobowościowe,

Blokowanie twórczości przez szkołę:

- przekonania:

o niemożności opanowania całej wiedzy – postawa obronna,

wszystko już zostało wynalezione,

tworzyć mogą jedynie wybrańcy,

- niedocenianie znaczenia twórczości, brak wiedzy o twórczości,

o kryzysach twórczości,

- wyuczona bezradność,

- promowanie zachowań konformistycznych,

- motywacja do podejmowania zadań,

- upór,

- wytrwałość w pokonywaniu przeszkód,

- korzystanie z emocji,

- wiara w zdolności i możliwości,

Zaangażowanie zadaniowe

ROZPOZNAWANIE EMOCJI

I KIEROWANIE NIMI

PODEJMOWANIE

DECYZJI

NAWIĄZYWANIE

I PODTRZYMYWANIE

KONTAKTÓW

EMPATIA

SUKCESY DZIECKA ZDOLNEGO

MOTYWACJA

„Żadne przyrodzone uzdolnienie nie jest tak znakomite,

aby nie stało się jeszcze znakomitsze i jeszcze bardziej niezwykłe,

gdy się do niego dołączy światło naukii wykształcenie umiejętności”

A. Frycz – Modrzewski

Środowisko ograniczające:

- metody podawcze,

- promowanie postaw konformistycznych, wiedzy

odtwórczej, myślenia konwergencyjnego,

- tłumienie przejawów twórczości,

- niedocenianie wszystkich rodzajów inteligencji

i zainteresowań,

- zachęcanie do rywalizacji,

- niedostosowanie wymagań,

- przekonania, stereotypy,

- nieadekwatne oczekiwania,

Środowisko wspierające:

- przestrzeń do rozwoju,

- właściwa diagnoza,

- dostrzeganie indywidualności,

- obecność nauczyciela – mistrza,

- docenianie rozwoju różnorodnych zdolności,

- podążanie za dzieckiem,

Środowisko wyzwalające:

- usuwanie barier i ograniczeń,

- dostarczanie doświadczeń krystalizujących,

- aktywne metody kształcenia, projekty,

- zadania stanowiące wyzwania,

- stymulowanie twórczości,

Środowisko kształtujące:

- uwzględnienie uwarunkowań genetycznych i różnic

indywidualnych,

- uczenie metod uczenia, poszukiwania, myślenia,

- kształtowanie umiejętności życiowych sprzyjających

realizowaniu możliwości i osiąganiu sukcesów,

Cechy nauczyciela rozwijającego zdolności twórcze uczniów:

- zachęca do samodzielnej nauki,

- pobudza do giętkości myślenia,

- preferuje styl uczenia oparty na współpracy i adaptacji,

- realizuje zróżnicowany program nauczania i metody kształcenia,

- na później odkłada ocenę poglądów i propozycji uczniów,

- toleruje „usprawiedliwione” błędy,

- zachęca do samooceny i pomaga przezwyciężyć frustrację,

- poważnie traktuje pytania,

- akceptuje alternatywne propozycje i rozwiązania,

- na równi nagradza odwagę i poprawność,

- chroni uczniów przed presją konformizmu,

- wykazuje cechy osoby ułatwiającej zdobywanie wiedzy, a nie surowego

pedagoga.

„Nie wolno zgadzać się na pełzanie,

gdy czujemy potrzebę latania”

Helen Keller

Dziękuję za uwagę, życzę sukcesów i satysfakcji w pracy z dziećmi

Teresa Grąziewicz - Jóźwik