SERIA: KONSPEKTY REKOLEKCYJNE 5

KS. DR WŁODZIMIERZ CYRAN

DROGA

PRZEZ PUSTYNIĘ

PODRĘCZNIK

DZIESIĘCIODNIOWYCH REKOLEKCJI PIĄTEGO STOPNIA

WEDŁUG KSIĘGI LICZB

Częstochowa 2013

Wspólnota Przymierza Rodzin „MAMRE”, 2013www.mamre.pl * e-mail: mamre@ mamre.pl

Część AI. KONCEPCJA REKOLEKCJI PIĄTEGO STOPNIA

Celem rekolekcji w oparciu o Księgę Liczb jest przemyślenie w świetle słowa Bożego problemów i trudności związanych z postępem w życiu duchowym i podjęcie odpowiednich postanowień przystosowa-nych do etapu życia duchowego postępujących w zjednoczeniu z Bo-giem. Postęp wyraża się w praktyce cnót, we wzroście posłuszeństwa Duchowi Świętemu, który działa w Kościele, oraz we wzroście posłu-szeństwa samemu Kościołowi (w jego przełożonych), przez które wierni przyczyniają się do budowania Kościoła i siebie nawzajem w miłości i jedności. Wrastanie w Kościół wiąże się z rozpoznaniem swych chary-zmatów i powołań do różnych posług oraz z podejmowaniem różnych odpowiedzialności za Kościół w duchu Chrystusa Sługi. Większa świa-domość swych grzechów, słabości, skłonności do szemrania i nieposłu-szeństwa skłania do głębszego zrozumienia konieczności przebłagalnej i zadośćczynnej ofiary Chrystusa, uobecnianej w Eucharystii sprawowa-nej przez kapłanów z zaangażowanym uczestnictwem całego ludu Boże-go, odpowiednio do zróżnicowanych stopni święceń i posług.

Owocem tych rekolekcji powinno być dojrzalsze podejście do hierarchicznej struktury i działań Kościoła oraz pokorne współdziałanie w posłuszeństwie odpowiedzialnym w budowaniu Kościoła nie tylko w ramach wspólnoty parafialnej, ale też Kościoła powszechnego.

Drogowskaz 10 Wspólnoty Przymierza Rodzin „Mamre”: Rekolekcje są uprzywilejowaną formą wspólnotowych ćwiczeń ducho-

wych połączonych z kierownictwem duchowym, w czasie których wspólne otwieranie się na doświadczenie Boga przechodzącego z uwalniającą i uzdra-wiającą mocą rodzi nadprzyrodzone więzi wspólnotowe, umacnia we wspólnej wierze i umożliwia przeżycie Bożego prowadzenia.

Dlatego pragnę podejmować trud przynajmniej corocznych rekolekcji wspólnotowych, aby wzrastać w doświadczeniu wiary ludu prowadzonego i wy-doskonalanego przez Chrystusa.

Rekolekcje Wspólnoty „Mamre” jako ćwiczenia duchowe wspól-notowe różnią się od ćwiczeń indywidualnych (np. ignacjańskich), któ-rych mogą być owocnym dopełnieniem. Ich specyfika polega na przeży-waniu ich w poczuciu wspólnoty ludu Bożego, Kościoła. Chodzi w nich o wspólnotowe doświadczenie prowadzenia przez Boga. We wspólno-cie Kościoła, w Ciele Chrystusa poszczególne członki są złączone ze sobą jakby organicznie i jeśli jeden choruje, pozostałe cierpią z tego po-wodu, a jeśli jeden się cieszy i wzrasta, przyczynia wzrostu całemu Ciału (por. 1 Kor 12,12nn). Stąd osobiste problemy, kryzysy i trudności nie są już przeżywane jako tylko „moje”. Tę rzeczywistość Kościoła przeżywa-my w każdej wspólnocie katolickiej, która przez kapłana zachowuje jed-ność z biskupem i Kościołem. Na rekolekcjach cała wspólnota rekolek-cyjna czuje się odpowiedzialna za każdego uczestnika i wspomaga go modlitwą, ofiarą, postem, obecnością i życzliwością.

Szczególną formą wspólnotowej pomocy jest wspólna modlitwa i modlitwa wstawiennicza1 za poszczególnych członków wspólnoty pro-szących o taką pomoc.

Wspólnotowe otwarcie na Słowo Boże z Pisma św. i na proroc-twa2 (przez posługę charyzmatyczną we Wspólnocie) uczy słuchania wezwania Bożego do radykalnego pójścia za Jezusem i pomaga odkry-wać powołanie i misję każdego, ale zawsze w odniesieniu do Wspólnoty, do Kościoła. Pytamy Pana nie tylko o to, co pragnie mówić do każdego nie tylko indywidualnie, ale także we wspólnocie. Jednocześnie rozwa-żamy drogi Bożego działania w historii świętej, kiedy to Bóg wybierał jednostki, aby je posyłać ze szczególną misją do wspólnoty ludu Bożego, aby uczyć się, że od wiary i wierności wybranych i powołanych zależy w dużej mierze los całej wspólnoty wierzących.

Pomimo przeżywania współzależności członków w jednym Ciele Kościoła szanowana jest wolność każdego. Nikt nie może być przymu-szony do pójścia za Panem. Jest przez Boga wezwany, zaproszony i przynaglony do osobistej odpowiedzi na zaproszenie Jezusa do pójścia

1 Zobacz Wł. Cyran, Modlitwa wstawiennicza, Częstochowa 2002.2 Zobacz Wł. Cyran, Co mówi Duch do Kościołów, Częstochowa 2012.

za Nim, do służby Jemu w Kościele i w świecie, do świętości i do po-święcenia siebie z miłości do Pana.

Odpowiedź miła Bogu zakłada wewnętrzną wolność człowieka. Stąd Wspólnota z cierpliwością wspomaga osoby zniewolone, cierpiące z powodu zranień i blokad wewnętrznych, emocjonalnych czy ducho-wych, na ich prośbę posługuje wobec nich modlitwą o uzdrowienie we-wnętrzne lub uwolnienie.

Modlitwy, często długie, z posługą wobec osób potrzebujących są wyrazem miłości i poczucia odpowiedzialności za chore członki Cia-ła.

Wspólnotowe stawanie przed Bogiem w jedności modlitwy wia-ry jest szczególnym wydarzeniem zbawczym, w którym – według obietnicy – Pan jest obecny, aby działać. Pan Jezus przychodzi uzdra-wiać, uwalniać, nauczać, wzywać, zapowiadać, udzielać Ducha Święte-go i charyzmatów służących budowaniu Kościoła.

Rytm rekolekcji jest wyznaczany przez Słowo Boże, które zapo-wiada Boże działanie w czasie rekolekcji. Prowadzenie ćwiczeń ducho-wych tego typu wymaga posłuszeństwa słowu Bożemu, pójścia za nim i ufnej wiary, że Bóg będzie działał tak, jak zapowiedział. Bóg objawia się jako wierny swoim obietnicom. Rekolekcje rozumiane jako ćwicze-nia duchowe (tzn. też jako wysiłek człowieka) znajdują swe dopełnienie w doświadczeniu Boga, który przychodzi nie tylko w Słowie, ale też w mocy i w Duchu Świętym (por. 1 Tes 1,5), przekonując o prawdziwości głoszonej i rozważanej Ewangelii. Ćwiczenia w formie modlitwy medy-tacyjnej, rozważania i studiowania Słowa Bożego, dzielenia się, pokuty są koniecznym przygotowaniem na konkretne doświadczenie Boga, któ-ry przebacza, jedna z sobą, uwalnia, uzdrawia i obficie wylewa swego Ducha Świętego.

Ponieważ Duch Święty przychodzi zawsze, aby człowieka obda-rować jeszcze czymś więcej niż posiada on sam z natury jako stworze-nie, często wylaniu Ducha Świętego towarzyszy rozbudzenie lub udzie-lenie charyzmatów, czyli nadprzyrodzonych uzdolnień do pełnienia ja-kichś funkcji, zadań w Kościele i świecie, które są widzialnymi manife-stacjami, przejawami Ducha Świętego (por. 1 Kor 12,7nn).

Stąd skutkiem rekolekcji jest nie tylko przeżycie wylania Ducha Świętego jako entuzjastyczne doświadczenie obecności Boga, umocnie-nie wewnętrzne i ożywienie życia chrześcijańskiego, ale także zdynami-zowanie wierzących (i Wspólnoty) przez rozbudzenie charyzmatów do posługi wewnątrz Kościoła i w dziele ewangelizacji świata.

Stąd zachowanie owoców rekolekcji polega m.in. na rozwoju życia łaski uświęcającej, cnót teologalnych (wiary nadziei i miłości), cnót moralnych, siedmiu darów Ducha Świętego, wykorzenianiu grze-chów i wad oraz na pielęgnowaniu i wykorzystywaniu darów charyzma-tycznych zgodnie z powołaniem i miłością, która jest drogą realizacji po-sługi charyzmatycznej w Kościele.

Rola kapłanów (i animatorów) polega na prowadzeniu ludu Bo-żego ku Bogu, na przekazywaniu słowa Bożego życiem i świadectwem swej wiary oraz na kierownictwie duchowym, którego nie należy rozu-mieć jako duchowego sterowania czy manipulacji człowiekiem, ale jako braterskie asystowanie, towarzyszenie duchowe. Chodzi w nim o uważ-ne przyglądanie się działaniu Jezusa w sercu prowadzonych, by dostrze-gać „jak pola bieleją na żniwo” i zbierać owoce przez dopełnianie we-wnętrznego działania Jezusa przez posługę w sakramencie Pokuty i Po-jednania, przez zachętę, pomoc w rozeznaniu Bożego działania, w roze-znaniu przeszkód i wskazanie drogi ich usunięcia (por. J 4) oraz przez pomoc w rozeznaniu charyzmatów, powołania i misji.

Prowadzący i odpowiedzialni za rekolekcje pamiętają, że prowa-dzi je sam Bóg, a ich rola polega tylko na asystowaniu, czuwaniu i prze-kazywaniu woli Bożej. Więc troszczą się o to, by nie być przeszkodą i nie niszczyć owoców łaski przez pychę, autokrację, pogardę czy anty-świadectwo. Prowadzący cierpliwie kontemplują, jak sam Jezus prowa-dzi indywidualnie każdego uczestnika do głębszej przyjaźni z sobą. Stąd wystrzegają się wszelkich form przymusu czy wymuszania postaw i przeżyć religijnych, z cierpliwością i miłością duszpasterską przygarnia-jąc słabszych braci w wierze.

Nie oznacza to jednak, że nie należy wymagać dyscypliny, punk-tualności i wypełniania dyżurów we wspólnocie rekolekcyjnej, co jest integralnym elementem ćwiczeń rekolekcyjnych. Przez służbę we wspól-nocie uczymy się posłuszeństwa, przezwyciężania lenistwa, nieporząd-

ku, wygodnictwa i egoizmu, uczymy się wykorzeniać miłość własną i praktykować miłość bliźniego.

Brak akceptacji tego porządku służby i posłuszeństwa oraz zasad i regulaminu rekolekcji jest poważną przeszkodą w owocnym przeżyciu rekolekcji i wówczas należy rozważyć możliwość usunięcia uczestnika z rekolekcji.

Na doświadczenie rekolekcji składają się różne formy ćwiczeń i spotkań w wierze. Urozmaicone formy mają przypominać bogactwo codziennego życia, w którym musi być miejsce na słuchanie Boga, roz-ważanie Jego Słowa, dzielenie się z braćmi, wspólna radość przed Pa-nem, rekreacja, zabawy według zasad nowej kultury, śpiew, zgromadze-nie eucharystyczne, które jest źródłem i szczytem chrześcijańskiego ży-cia, wzajemna pomoc (także modlitewna), służba obowiązki, odpowie-dzialność za życie rodziny i wspólnoty, wspólne rozwiązywanie proble-mów i podejmowanie dzieł.

Medytacja biblijna jest formą rozważania Słowa Bożego z jed-noczesnym otwieraniem się na uwalniające i uzdrawiające działanie Sło-wa, któremu towarzyszy przychodzenie Ducha. Jest ona istotnym ele-mentem formacji nowego człowieka pielęgnowanego przez Chrystusa. Domaga się ona zaangażowania w dialog z Panem i otwieranie serca przez zaproszenie i wiarę w działającego Boga, który przychodzi w mocy Ducha. Brak dostrzegalnych owoców medytacji może wskazywać na złe, niepełne jej przeżywanie lub na obecność wewnętrznych prze-szkód, z którymi należy zwrócić się do kapłana o pomoc. Przykładowe medytacje biblijne na rekolekcjach ewangelizacyjnych są wzorem takiej medytacji Ewangelii, która prowadzi do kontemplacji Oblicza Chrystusa w scenach ewangelizacyjnych i dialogu z Nim3.

Osobista lektura Pisma św. jest czasem zaznajamiania się ze wskazanymi tekstami, czasem własnego studium według indywidual-nych możliwości i zdolności rozumienia słowa Bożego w odniesieniu do własnego życia4. Lektura studyjna Biblii powinna prowadzić do osobi-3 Zobacz Wł. Cyran, „Módlcie się, abyście nie ulegli pokusie”. Pierwsze etapy rozwoju życia duchowego, Częstochowa 2002.4 Zobacz Wł. Cyran, Aktualizacja Biblii w życiu osobistym i w małej grupie, Często-chowa 2012.

stego spotkania z Bogiem i miłosnego dialogu z Nim w „Namiocie spo-tkania”5.

Wspólne studium Biblii w grupie służy uporządkowaniu osobi-stych poszukiwań i pogłębieniu tematu z ukierunkowaniem na praktycz-ne zastosowanie. Dzięki dzieleniu się Ewangelią we wspólnocie możemy poznać nowe aspekty czy zastosowania, poszerzyć swoje rozumienie Słowa, wyjść poza swój horyzont rozumienia6.

Konferencja duchowa służy pogłębieniu tematu dnia w oparciu o teologię biblijną, dogmatyczną, moralną i duchowości. Kształtuje chrześcijaństwo dojrzałe i bardziej świadome, daje podstawy rozumowe i systematyzuje świadomość religijną uczestników. Jeśli nie chce się po-zostać w wierze na poziomie dziecka, które rozumie religię jako doraźne wrażenia czy przeżycia przyjemne lub mniej, nie należy jej lekceważyć. Doświadczenia irracjonalne domagają się dokładnego rozeznania i upo-rządkowania, by nie stały się iluzją czy zagrożeniem dla zdrowej religij-ności, czyli musi iść za nimi pogłębiona refleksja rozumowa (wiara szu-kająca zrozumienia).

Eucharystia, przygotowana nauką śpiewu, zorganizowaniem czasu, miejsca, warunków i posług liturgicznych, jest szczytowym prze-życiem dnia rekolekcji. Wszystko inne ma na celu przygotować lud, by wspólnie stanął przed Panem, który przemawia, ukazuje swą miłość w ofierze krzyżowej i karmi lud Ciałem Chrystusa.

Adoracja po Mszy św. jest przedłużeniem trwania przed Panem, który przyszedł w Słowie i Sakramencie. Ma na celu pomóc bardziej, świadomie uwierzyć, otworzyć serce i przyswoić sobie przez wiarę łaski otrzymane na Eucharystii.

Spowiedź św. rekolekcyjna może mieć różne formy:

5 Namiot spotkania, czyli przyjacielskie spotkanie z Bogiem i rozmowa z Nim: „Moj-żesz wziął namiot i rozbił go za obozem i nazwał go Namiotem Spotkania. Ktokolwiek chciał się zwrócić do Pana szedł do Namiotu Spotkania, który był poza obozem. Ile razy Mojżesz wszedł do Namiotu, zstępował słup obłoku i stawał u wejścia do Namiotu i wtedy Pan rozmawiał z Mojżeszem. A Pan rozmawiał z Mojżeszem twarzą w twarz jak się rozmawia z przyjacielem." (Wj 33,7.9.11).6 Zobacz Wł. Cyran, Jak prowadzić małą grupę dzielenia. Poradnik animatora, Często-chowa 2006.

– spowiedź na początku rekolekcji dla otwarcia się na łaskę reko-lekcji przez usunięcie przeszkód w postaci grzechów (szczególnie tych, którzy nie są w stanie łaski uświęcającej),

– spowiedź będąca owocem nawrócenia przeżywanego etapami w ciągu rekolekcji

– spowiedź generalna z całego życia lub z dłuższego okresu. Ka-płani starają się być do dyspozycji przez cały czas rekolekcji, bo każdy przeżywa swój czas nawrócenia i dojrzewania.

Wspólne posiłki powinny być przeżywane w radości i wspólno-cie jako chrześcijańskie agapy (uczty miłości). Przez służbę i chęć dzie-lenia się z bliźnimi mają stawać się wzorem dla posiłków w codziennym życiu, w którym członkowie Wspólnoty mają dawać świadectwo gościn-ności, która należy do charyzmatu Wspólnoty.

Spotkania rodziców z dziećmi w przerwach i popołudniowa re-kreacja w rodzinach służy nie tylko zaspokojeniu potrzeb dzieci, ale i uczeniu się nowych relacji i przeżywaniu relacji rodzinnych i braterskich „w Panu”. Stąd uczestnicy planują, jak przeżywać ten czas odpoczynku „w Panu”. Podobnie osoby uczestniczące w rekolekcjach bez rodziny dbają o przeżycie czasu wolnego w taki sposób, by był on integralnym elementem rekolekcyjnego spotkania z Bogiem i nie zagrażał atmosferze skupienia i słuchania Boga. Stąd absolutnie wykluczone jest chodzenie do lokali publicznych, słuchanie muzyki (z odbiorników i magnetofo-nów itp.) czy oglądanie TV, organizowanie spotkań z osobami spoza grupy rekolekcyjnej.

Wspólny śpiew jest nie tylko przygotowaniem do liturgii i „po-śpiewaniem sobie”, ale jest ciężką pracą nad sobą i doskonaleniem swo-ich talentów, aby lepiej służyć Bogu i ludziom. Dobry śpiew wymaga wiele wysiłku, trudu, zaangażowania. Dyscyplina wewnętrzna i dbałość o piękny śpiew jest formą pracy nad sobą i ascezy na chwałę Pana. Śpiew wyraża wnętrze człowieka i jego wiarę, odsłania zarówno jego wady jak też zalety. Wspólny śpiew uczy współpracy z innymi i działa-nia w jedności w tym samym Duchu.

Posługi, diakonie i dyżury we wspólnocie są wyrazem służby braciom w miłości. Sposób ich wykonywania świadczy o dojrzałości w wierze i staje się świadectwem autentyczności wiary. Powinny być wy-

konywane odpowiednio do powołania, charyzmatów i naturalnych zdol-ności, ale zawsze w duchu posłuszeństwa i służby innym, co wymaga przezwyciężania siebie, swych zachcianek, niechęci, lenistwa i niedbal-stwa.

Udział we wszystkich punktach programu rekolekcji jest obo-wiązkowy ze względu na integralność i powiązania tematyczne poszcze-gólnych punktów. Zwalnia z nich tylko niedyspozycja zdrowotna lub ko-nieczność zajęcia się małym dzieckiem (dzieci od 4 lat powinny przeby-wać w przedszkolu). Niemożność uczestniczenia w danym punkcie pro-gramu należy zawsze zgłosić animatorowi grupy. Tylko dłuższe modli-twy wieczorne po 2200 są dowolne, choć zachęca się uczestników, aby skorzystały z tego czasu łaski. Jeśli jednak ktoś jest zmęczony, niewy-spany, powinien udać się na odpoczynek. Nie wolno w tym czasie wy-chodzić z budynku (ze względu na bezpieczeństwo) ani organizować spotkań towarzyskich. Jest to czas świętej ciszy, odpoczynku lub modli-twy w kaplicy.

II. WPROWADZENIE EGZEGETYCZNO-TEOLOGICZNE DO LB

A) Nazwa Księgi i jej miejsce w Pięcioksięgu

Nazwa Księgi „Liczb” pochodzi z tłumaczenia greckiego LXX (Septuaginta): Arithmoi. Nawiązuje do liczb podanych w rozdziałach 1 i 26 będących efektem dwukrotnego liczenia Izraelitów. Możliwe, że taki był też pierwotny tytuł tej księgi po hebrajsku, zanim zaczęto ją tytuło-wać od pierwszych słów hebrajskich: Bemidbar (na pustyni).

Komentatorzy mają trudność w odkryciu jednoznacznego podzia-łu i struktury tej księgi. Kilka poniższych obserwacji może nam pomóc w lekturze Lb:

1. Lb łączy wydarzenia spod Synaju z zajęciem Ziemi Obiecanej. Przedstawia to, co miało miejsce między wydarzeniami opisany-mi w Wj i Kpł a w Pwt. Mówi o wędrówce Izraela spod Synaju (Wj, Kpł) do granic Ziemi Obiecanej (Pwt). Tematem historii z

Lb oraz przytaczanych wykazów jest przygotowanie do wędrów-ki i problemy z czasów wędrówki.

2. Tematycznie Lb jest związana z Wj. W całym dramacie Pięciok-sięgu Rdz wiąże się też z Pwt jako pierwsza i ostatnia księga, bo obie dotyczą życia w samej Ziemi. Wj łączy się z Lb i obie obra-mowują Kpł: Wj mówi o przybyciu pod Synaj, a Lb o wędrówce spod Synaju. Wiele zdarzeń jest w nich powtórzonych (manna, wyprowadzenie wody ze skały przez Mojżesza), ale Lb surowiej ocenia odpowiedź Izraela na Boże słowo: skoro już przyjął on przymierze i Torę pod Synajem, to winien być im posłuszny.

3. Tematy z Lb opierają się na prawie z Kpł.

Lb wynika z materiałów przytoczonych w Kpł, której centralnym tematem jest świętość we wszystkich sytuacjach życiowych (po-żywienie, ubranie, choroby, etyka życia społecznego, regularna liturgia). Lb zaostrza wymagania i oczekiwania świętości przez zaakcentowanie konieczności poświęcenia się i całkowitego od-dania się Bogu, aby Izrael stał się ludem Bożym przeznaczonym do szczęśliwego życia w Ziemi Świętej. W tym celu musi być posłuszny przykazaniom Bożym. Stąd Lb traktuje występki i za-twardziałość serca jako godne kary.

4. Podobnie jak w Wj i Kpł, również w Lb jest połączenie narracji i zbiorów praw. Każdy zestaw praw odnosi się do doświadczeń i lekcji z przeszłości. Izrael odczytał te żywe powiązania przypo-mnianych czynów przodków w świetle praw, którymi żyją pod dziś dzień.

5. Wędrówka opisana w Lb nie jest zwykłym podróżowaniem, lecz świątecznym pochodem. Jest kampanią wojskową Izraela jako armii idącej na swych wrogów. To jest konkwista, która zakoń-czy się według Joz zajęciem Ziemi Obiecanej. Większość praw oraz przygotowań do wyruszenia spod Synaju i szczegółowe opi-sy bitew po wschodniej stronie Jordanu są obramowane działa-

niami typowo „militarnymi”, co jest metaforą oznaczającą posłu-szeństwo obowiązkom religijnym: żołnierz w armii Pana musi być święty i pełny poświęcenia jednej sprawie. Szczególnie ak-centuje się w Lb lojalność wobec Mojżesza, odrzucenie pogań-stwa i narodów pogańskich i chęć poświęcenia się dla Boga.

6. Lb przygotowuje Pwt przez koncentrację na Ziemi Obiecanej. Lud wędruje jako wielka i budząca strach potęga. Nie musi mar-twić się o obietnice synów (potomstwa), które były głównym te-matem historii z Rdz. Uwaga Izraela uwaga skupiona jest teraz na Ziemi, która jest nadzieją na pomyślność w silnym kontraście z rozczarowaniami i cierpieniami z czasu wędrówki przez pusty-nię. Ta Ziemia jest tematem dominującym w refleksji i nakazach prawnych odnoszących się do tego, jak żyć w wierności Bogu w Ziemi Obiecanej jako lud przymierza

B) Cechy charakterystyczne stylu pisarstwa kapłańskiego

1. Autor posługuje się formułą określającą etapy wędrówki, która zaczyna się pod Synajem i kończy w Moabie, a obejmuje serię etapów. W odpowiednim momencie autor włącza formułę: „oni przeszli od … i rozbili obóz w …”, by wskazać ruch z jednego miejsca na drugie. Po wydarzeniach pod Synajem (Lb 1,1-10,10) lud wędruje na pustynię Pa-ran (10,12) i z tej pustyni do pustyni Sin pod Kadesz (20,1); z Kadesz do góry Hor (20,22), stąd na pustynię na wschód od Moabu (21,10-11) i wreszcie na równiny Moabu (22,1), gdzie lud pozostaje (i na tym kończy się Lb).

Podróż z Synaju do Moabu odbywa się w sześciu etapach , po-dobnie jak z Egiptu do Synaju: ta formuła występowała też w Wj 12,37a, 13,20; 14,1-2; 15,22a; 16,1 i 17,1a. Te dwanaście etapów odpowiadają starej tradycji o wędrówce, którą autor kapłański przekazał w Lb 33,5 – 49.

2. Boże słowa i posłuszeństwo wobec nich.

Mojżesz jest przedstawiony w Lb jako wzór przywódcy, który wiernie wypełnia Słowo Boże. Typowa formuła brzmi: „Pan powiedział do Moj-żesza: <Zrób to a to>. Stąd Mojżesz zrobił tak a tak zgodnie z polece-niem, które dał mu Pan” (por. Lb 1,1.18-19; 3,14-15.40-42…).

3. Cykle: bunt – kara – przebaczenie.Jednym z zamiarów autora jest przedstawienie historii niewierności Izra-ela. W tym celu autor przywołuje stare tradycje o niewierności i włącza opowiadanie o tych wydarzeniach w wymowne schematy narracyjne. Każde z tych opowiadań zawiera elementy:

1) szemranie ludu;2) gniew Boga i kara;3) wołanie ludu o ratunek;4) Mojżesz wstawia się za ludem;5) Bóg odpowiada darowaniem kary.

Ten schemat obserwujemy w sekcjach: Lb 11,1-3; 12,2-16; 17,6-15; 21, 4-9.

C) Plan Księgi Liczb

Najczęściej Księgę dzieli się na 3 duże sekcję, które odpowiadają wielkim etapom opowiadania o wędrówce:

• Lb 1,1-10,10 Przygotowanie ekspedycji militarnej na świętą woj-ną

• Lb 10,11-20,13 Wędrówka przez pustynię i wypróbowanie wiary ludu w Boga.

• Lb 20,14-26,13 Końcowe wskazania i wyprawy przygotowujące atak na Ziemię Obiecaną.

Ten szkic struktury Lb wykazuje, że treść tej Księgi jest zdominowa-na przez motyw przemieszczania się ku celowi wskazanemu przez Bożą obietnicę, ku Ziemi wspomnianej w Rdz 12,1-3.

Pierwsza część mówi o gorączkowych przygotowaniach do wyrusze-nia w drogę.

Druga opowiada o samej wędrówce spod Synaju do oazy w Kadesz Barnea.

Trzecia mówi o przejściu przez ziemię Edomu, Moabu i Amonitów w Transjordani aż do przybycia nad Jordan naprzeciw Jerycha.

Lb 33 podsumowuje wędrówkę Izraelitów z Egiptu aż po wybrzeże Jordanu przez wyliczenie miejsc postoju. Taki wykaz etapów wędrówki służy podkreśleniu Bożej opieki, opatrzności i prowadzenia, i że nic nie dokonano bez Bożej inicjatywy. Każdy większy etap podróży związany jest z tymi rytuałami i prawami, które zdają się najbardziej pasować do sytuacji.

D) Rozwój najważniejszych wątków tematycznych w Lb

Podział Księgi Liczb wraz z podsumowaniem treści każdego rozdziału

Lb 1,1-10,10Przygotowywanie obozu do wymarszu na świętą wojnę

Lb 10,11-20,13Wędrówka do Kadesz i podważanie władzy Mojżesza

Lb 20,14-36,13Wydarzenia i prawa związane z przybyciem nad Jordan

Rozdział Rozdział Rozdział1 Spis mężczyzn zdol-

nych do walki10 Porządek ludu ru-

szającego na pod-bój: Arka na prze-dzie

20 Przemarsz przez Edom; śmierć Aarona

2 Rozmieszczenie poko-leń w obozie

11 Dwa przypadki buntu

21 Kolejne zwy-cięstwa i kolej-ne narzekania

3 Specjalne zadania le-witów

12 Bunt Miriam i Aarona wobec Mojżeszowi

22-24 Próby Balaka zatrzymania Izraela przez wieszczka Ba-laama

4 Lewickie zadanie no-szenia Arki

13 Wywiad w Ziemi Obiecanej

25 Grzechy ludu w Baal Peor

5 Prawa dotyczące czy-stości ludu przygoto-wującego się do walki

14 Opór i niechęć ludu do zajęcia Ziemi

26 Powtórny spis ludu; podział ziemi

6 Śluby nazireatu 15 Prawa odnoszące się życia w Ziemi Obiecanej

27-30 Prawa Doty-czące dziedzi-czenia, ślubów i kultu

7 Dary ofiarne wodzów pokoleń

16 Bunt lewitów prze-ciwko Aaronowi

31 Pokonanie Madianitów

8 Namaszczenie lewi-tów do służby

17 Potwierdzenie władzy kapłań-skiej i prerogatyw Aarona

32 Podbój i po-dział Zajorda-nia pomiędzy dwa i pół po-kolenia

9 Celebracja Paschy; zwinięcie obozu

18 Udział kapłanów i lewitów w darach ofiarnych

33-34 Poszczególne etapy wędrów-ki i wykaz gra-nic

10 Trąby zapowiadające wymarsz

19 Ekspiacja za wszelką nieczy-stość

35 Miasta lewic-kie i prawa dla lewitów

20 Narzekania przy wodach Meriba

36 Prawa dziedzi-czenia i za-kończenie

Aby przybliżyć nieco dramatyczny rozwój wątków w Lb, można je opowiedzieć następująco:

• Lb 1,1-10,10Księga rozpoczyna się zliczeniem mężczyzn zdolnych do walki (1,45). Lewici, którzy służą w świątyni, są pominięci. W Lb 2 zliczeni żołnierze są teraz zorganizowani w obóz wojskowy gotowy do obrony, jak też do szybkiego wyruszenia w drogę w sytuacji zagrożenia. Dalej autor intere-suje się szczególną rolą lewitów, którzy mają obozować wokół namiotu i Arki w centrum obozu. Zastępują oni wszystkich pierworodnych męż-czyzn (3,5-12). W ten sposób każdy walczący oddział stanowi konsekro-waną armię związaną ze służbą Bogu przez reprezentantów lewickich.Następnie wymienia się obowiązki lewitów polegające na przenoszeniu sanktuarium w czasie wędrówki (4), zestaw praw dotyczących nieczy-stości, kradzieży, nierządu i innych grzechów, które mogłyby splamić lud i naruszyć status świętości armii, przeznaczonej do prowadzenia wojny Bożej (5). Rozdział 6 dopełnia te przygotowania obozu przez po-

danie reguł dla nazirejczyków, którzy składają dodatkowe śluby. Lb 1-6 kończy się błogosławieństwem Aarona dla obozu (6,22-27).Rozdział 7 porusza kwestię rytuałów, sprawowanych w samym sanktu-arium, włącznie ze składaniem ofiar (7), troską o świeczniki, oczyszcze-nie lewitów do służby w Namiocie, ilość lat ich służby (8) i uroczystej celebracji pierwszej Paschy od czasu wyjścia z Egiptu, która ma miejsce w pierwszą rocznicę tamtego cudu (9,1-14). Ten dłuższy fragment koń-czy się wzmianką, że słup ognia i obłoku przemieszczają się z ludem, który jest też wzywany do wyruszenia w drogę srebrnymi trąbami (9,15-10,10).

• Lb 10,11-20,13Opisuje podróż z Synaju ku Ziemi Kanaan. Obłok podnosi się i pokole-nia wyruszają w drogę w odpowiedniej kolejności, zgodnie z polecenia-mi Boga. Ale nagle pojawiają się problemy z powodu szemrania ludu, tak charakterystyczne dla okresu między wyzwoleniem z Egiptu a przy-byciem pod Synaj w Wj 13-18. Wiele rozdziałów w Lb powtarza i du-bluje szemrania wspomniane w Wj. Najpierw lud jest niezadowolony z powodu braku mięsa (11) i zostaje ukarany ogniem, ale Mojżesz wsta-wia się do Boga i ocala lud. W tym miejscu Mojżesz udziela po części swej władzy siedemdziesięciu wybranym starszym ludu (11,24-30).W następnym rozdziale także Miriam i Aaron podważają autorytet Moj-żesza i są ukarani przez trąd, ale znów Mojżesz wstawia się skutecznie za nimi do Boga.Następnie Izraelici przybywają w pobliże południowej granicy Ziemi Obiecanej i mogliby wejść do niej. Zwiadowcy powracają z wieściami, że ziemia jest piękna, ale zamieszkała przez silne ludy. Tylko Jozue i Kaleb nie boją się i są gotowi zaatakować mieszkańców tej ziemi. Jed-nak lud ulega lękom i odrzuca przywództwo Mojżesza. Bóg chce ich zgładzić, ale Mojżesz znów wstawia się za ludem i Bóg przebacza. Ale postanawia, że nikt z nich nie wejdzie do Ziemi Obiecanej z tego pokole-nia z wyjątkiem Kaleba i Jozuego, którzy byli posłuszni Bogu i lojalni wobec Mojżesza (13-14).W tym miejscu redaktor Księgi włącza prawa, które Izrael będzie musiał zachowywać, gdy weźmie Ziemię w posiadanie (15).

Lecz znów rodzi się bunt niektórych lewitów, którzy nie chcą iść za Mojżeszem. Spotyka ich śmierć jako kara (16), a Aaron przejmuje ka-płańską rolę pojednania i oczyszczania ludu w relacji z Bogiem (17). Po tym następuje wyliczenie praw regulujących kwestię zapłaty i utrzy-mania kapłanów i lewitów służących w Sanktuarium.Podczas gdy nieczystość była głównym tematem tych opowiadań, szcze-gólnie w odniesieniu do tych, którzy niegodnie zbliżają się do Boga, roz-dział 19 zawiera rytuał sporządzania świętej wody z popiołu z czerwonej krowy, służącej do uświęcania tych, którzy znaleźli się w stanie nieczy-stości rytualnej. Cała ta sekcja kończy się wzmianką o szemraniu ludu z powodu braku wody. Nawet Mojżesz i Aaron grzeszą niewiarą i słyszą wyrok Boży, że nie wejdą do Ziemi Obiecanej.Materiał zawarty w Lb 10-20 podkreślał chwiejność ludu w relacji z Bo-giem. Stąd konieczne jest ciągłe oczyszczanie Izraela, jeśli ma on wejść do Ziemi. Przede wszystkim podkreślona jest rola kapłanów i lewitów odnośnie do tego oczyszczania ludu i ich zadanie wiernego pielęgnowa-nia rytuałów i świętości.

• Lb 20,14-36,13Teraz akcja koncentruje się na zajęciu Ziemi. Izraelici obchodzą ziemię Edom od wschodniej strony ku Zajordani. Przechodzą ziemię Moabu i atakują Amorytów na północy. Ten zwycięski pochód skłania króla Mo-abu do podjęcia działań w celu powstrzymania tej ekspansji Izraela (Lb 21). Sprowadza sławnego wieszczka Balaama, by przeklął Izraela. Sek-cja Lb 22-24 stanowi bardzo starą serię opowiadań o działaniach Bala-ama, którego wyrocznie rozwijają wcześniejsze obietnice dane patriar-chom: Balaam przepowiada potęgę Izraela na przyszłe pokolenia.Jednakże w kontraście do przyszłej wielkości, w następnym rozdziale autor pokazuje, jak Izrael łamie nawet pierwsze przykazanie, popada w bałwochwalstwo i orgiastyczne praktyki Kananejczyków. Wszyscy, któ-rzy się dopuszczają tych grzechów, zostają wytraceni (25). To przygoto-wuje nowe poświęcenie odnowionej armii dla Pana, co jest zaznaczone drugim spisem Izraelitów zdolnych do walki, sporządzonym wobec cze-kających lud działań związanych ze zdobywaniem Ziemi (26). Ale przed bitwami włączone jest interludium Lb 27-30 zawierające kolejny zbiór rozporządzeń i praw dotyczących organizacji społeczności Izraela po za-

jęciu Ziemi dla życia rolniczego i miejskiego. Te prawa dotyczą relacji między rodzinami i wzajemnych obowiązków, obejmują kwestię dzie-dzictwa dla wdów i córek tych Izraelitów, którzy polegną w walce lub umrą przedwcześnie. Zawierają też przepisy o celebracji dni świątecz-nych w nowej Ziemi i przepisy o różnych ślubach.

Wreszcie walki kończą się wielkim zwycięstwem nad Madianita-mi, co jest zinterpretowane jako odpłata za udział Madianitów w bałwo-chwalstwie w Baal Peor (31). Zaraz potem pokolenia Rubena, Gada i Manassesa zdobywają terytorium po wschodniej stronie Jordanu (32). Pokolenia te przyrzekają pomóc pozostałym w zajęciu reszty Palestyny, gdy przyjdzie na to czas.

Ostatnie rozdziały Lb są podsumowaniem. Lb 33 wymienia wszystkie miejsca obozowania Izraela w trakcie wędrówki aż po zatrzy-manie się po drugiej stronie Jordanu naprzeciw Jerycha. Izrael otrzymuje uroczysty rozkaz zajęcia Ziemi, wypędzenia jej mieszkańców (33,53-56) i podziału Ziemi między pokolenia, aby zasiedlili kraj w graniach opisa-nych przez Mojżesza (34,1-15).

Księga kończy się zbiorem praw dotyczących specjalnych miast dla lewitów, rozmieszczanych w różnych miejscach, by były miastami ucieczki (azylu) dla oskarżonych o zabójstwo, oraz praw dla kobiet i bezbronnych. Po raz kolejny prawa wiążą się z opowiadaniem z kontek-stu i służą za ilustrację treści tego opowiadania, które je poprzedza.

• KonkluzjaKsięga Liczb nie tylko opowiada historię wędrówki i trudności z tamte-go okresu, lecz zawiera też pouczenia dla ludu późniejszych czasów, ży-jącego już w Ziemi Obiecanej w zupełnie innych warunkach niż te z cza-su wędrówki przez pustynię. Wiele z praw i rozporządzeń zawartych w Lb nie miało zastosowania do sytuacji ludu wędrującego, a dopiero do ludu osiadłego w zajętej Ziemi. Księga jednak łączy tamte czasy z póź-niejszymi. Interesująca kombinacja zbiorów praw z opowiadaniami o wędrówce zmierza do odpowiedzi na pytanie: jaką naukę Izrael wyniósł z tych wielkich wydarzeń zbawczych i Bożego prowadzenia przez pusty-nię i jak zachował to pouczenie przez kolejne stulecia, a nie zapomniał ich. Po prostu ten lud pamięta zarówno historię wędrówki, jak też prawa, które z niej wynikają i dlatego zachowuje prawa.

E) Źródła i jedność Księgi

Księga nosi ślady ostatecznego opracowania prze autora kapłańskie-go (P, VI wiek przed Chr.), który nadał jej obecną strukturę. W nielicz-nych fragmentach możemy rozpoznać źródła J (Jahwistyczne, X wiek) i E (Elohistyczne, ok. IX-VIII wiek):

1) w opowiadaniu z Lb 11,13-14,16; 21; 25 i 32;

2) w cyklu o Balaamie Lb 22-24

Głównymi tematami J i E w tych tekstach są: podważanie autorytetu Mojżesza i kara za bunt dla tych, co nie zaufali Bogu, oraz przygotowa-nie do zajęcia Ziemi Obiecanej.

Zaś P dodaje liczne prawa, które są poszerzeniem tych z Kpł i służą zradykalizowaniu ostrzeżeń zawartych w J i E.

F) Cel redaktora kapłańskiego

Redaktor kapłański (P) uwypuklił pewne tematy, kontynuując opowiadanie o wędrówce. Ważne dla niego były sprawy rytuałów, skoro w różnych miejscach rozrzucone są wzmianki o różnych rodzajach nie-czystości i rytuały mające na celu usunięcie tej nieczystości: Lb 13-20. W wielu fragmentach wyróżnia się szczegółowe obowiązki kapłanów i lewitów: Lb 26-36. Podobnie w różnych miejscach są regulacje prawne dotyczące różnych dziedzin życia społecznego.

Wreszcie w Lb znajdujemy kontynuację tematów teologicznych skoncentrowanych na mocy Boga, który realizuje obietnice zapisane w Rdz i Wj. Obejmują one: 1) kwestie związane z autorytetem przywód-ców (Mojżesza, Aarona i starszych), 2) motyw szemrania i braku zaufa-nia ze strony ludu, 3) w historii Balaama: temat mocy Bożej, która może urzeczywistnić wolę Jahwe, 4) wątek o roli Jozuego jako jedynego na-stępcy Mojżesza; 5) decydujące zwycięstwa dokonane za sprawą Boga.

Aby lepiej uchwycić religijne przesłanie związane z tymi tematami rozrzuconymi po Księdze, wyliczymy niektóre i przedstawimy bardziej szczegółowo:

1) Kapłani i lewici

W Rdz 34,24-31 i 49,5-7 Lewi jest przedstawiany jako pokolenie zdolne do przemocy.

Jednak autor Wj nie tylko odnotowuje, że z tego pokolenia po-chodzą Mojżesz i Aaron, ale również wyraża pochwałę lewitów w 32,25-29 jako jedynego pokolenia wiernego Panu podczas in-cydentu ze złotym cielcem. Stąd to pokolenie zasługuje na ka-płańską służbę Panu. Pwt 33,8-11 dodaje, że jedynie lewici byli wierni w Massa i Meriba, gdy Mojżesz uderzył laską w skałę, choć dwa opowiadania z Wj 17,1-7 i Lb 20,2-13 nie wspominają nic o lewitach.

Zatem istniały dwie odmienne tradycje o lewitach: pozytywna i negatywna. Dziwić może fakt, że w niektórych miejscach Pwt, Joz i w kilku tekstach prorockich (Ez 43,19-44,15; Ml 2,4) lewici są zaliczani do kapłanów, podczas gdy w większości innych tek-stów stanowią oni grupę tylko pomocniczą w służbie świątynnej, różną od kapłanów, którzy mogli pochodzić jedynie z rodu Aaro-na. Możliwe, że te sprzeczności mają podstawy w historii: pier-wotnie lewici pełnili funkcje kapłańskie, ale po wygnaniu w 586r przed Chr. zostali podporządkowani jednemu rodowi Aarona.

Wg Lb lewici mają duże znaczenie, choć nie są zrównani z ka-płanami i nie mogą sprawować funkcji kapłańskich.

Do nich odnoszą się cztery zestawy regulacji prawnych:

a) Tylko oni mają przywilej noszenia Arki Przemierza (1,49-53) i są odpowiedzialni za inne sprzęty sakralne, również za ich transport w czasach wędrówki przez pustynię (4,1-49).

b) Są oni wyróżnieni przez to, że mają zastępować pierworod-nych z ludu. Są oni poświęceni dla Boga, nie mogą walczyć na wojnie ani posiadać ziemi (3,5-20; 3,40-51, 8,3-24; por. Pwt 18,1-5).

c) W Lb 16-17 niektórzy lewici od Koraha buntują się przeciw Aaronowi i Mojżeszowi i żądają równych praw kapłańskich. Bóg karze ich srogo, a opowiadanie o tym służy uzasadnie-niu, dlaczego lewitom nie wolno pełnić służby kapłańskiej.

d) Kilka miast lewickich jest wyznaczonych przez Mojżesza w Lb 35,2-8 jako miasta ucieczki. Jest to sprzeczne ze stwier-dzeniem z innych ksiąg, że nie mogą oni mieć ziemi. Jest to też uzasadnieniem roli lewitów w lokalnej administracji. Prawdopodobnie byli oni też religijnymi przywódcami w róż-nych miejscach i służyli jako kapłani małym wspólnotom lo-kalnym z dala od Jerozolimy.

2) Święta wojna

Trudno dziś pojąć ideę świętej wojny, w czasie której zabija się nie tylko wojowników, ale też kobiety i dzieci. O świętej wojnie traktuje Lb 21,1-3 (walka w Arad) i 31,1-54 (przeciw Madiani-tom). Podobne wojny opisane są w Joz, Sdz i 1-2 Sm. Dla żydów żyjących wiele lat po opisanych wydarzeniach, te opowiadania należą do czasu początków ludu. Mają one specyficznych cha-rakter, ponieważ chodzi w nich o walkę na śmierć i życie między Jahwe a bogami Kananejczyków, która wymagała drastycznych działań. Oni wiedzieli, że w ich najstarszych tradycjach Bóg był przedstawiany jako wojownik, który walczył za nich (np. Wj 15).

Lb dostarcza jednego z najpełniejszych wyjaśnień idei świętej wojny w opowiadaniu o walce z Madianitami (Lb 31). Jest ona okrutna. Ale w innym opowiadaniu z Pwt 20 jest nałożonych tyle restrykcji na taką wojnę, że jest ona niemal totalną masakrą.

Również Lb 1 poszerza ideę świętej wojny, aby włączyć w nią cały lud jako armię Pana w drodze do Palestyny. Czystość i posłuszeństwo są kluczowe dla tego wojska, które ma być całko-wicie poświęcone dla Pana. Walki przeciw Arad, Madianitom i Kanaanowi pozostały epizodami z przeszłości, ale już nie sposo-bem postępowania na dziś, co odpowiada obrazowi nakreślone-mu przez niektórych proroków: sposobem pełnienia woli Bożej nie jest wojna, ale pokój i wiara (zob. Iz 7,1-14; Oz 10,13n; Jr 21,3-10; 34,1-5). Nastąpił więc rozwój w podejściu do kwestii wojny, a Lb po części obrazuje proces zmiany podejścia do tej kwestii.

3) Tradycja o szemraniu

Jednym z uderzających aspektów opowiadań z Lb 10,11-20,13 jest wielokrotne przypominanie o szemraniu i buncie ludu prze-ciw Bogu na pustyni, jak w Wj 14-18:

11,1 – Szemranie ludu przeciw Mojżeszowi pod Taberah i w efekcie zstąpienie ognia.

11,4n Lud szemrze z powodu braku mięsa w Kibrot-Hat-taawa. W reakcji na to Bóg zsyła plagi, ale potem daje przepiórki na pokarm (też z pewnym odcieniem kary).

12,1-16 Miriam i Aaron buntują się przeciw wyłącznemu autorytetowi Mojżesza. Na skutek tego Miriam choruje na trąd, ale Bóg ją uzdrawia.

14,1-38 Izraelici nie chcą podjąć ataku na Kanaan, więc Bóg postanawia, że wymrą na pustyni, a ich potomstwo będzie błądzić po pustyni przez 40 lat.

16,1-36 Korach, Datan i Abiram sprzeciwiają się autory-tetowi Aarona i za karę pochłonie ich ogień z nieba.

17,6-15 Lud znów buntuje się przeciw Mojżeszowi i Aaronowi, po czym kapłańskie działania Aarona usuwają plagę karzącą.

20,2-13 Lud narzeka z powodu braku wody. Na polecenie Boga Mojżesz miał wyprowadzić wodę ze skały przemawiając do niej, ale uderzył w nią laską, za co spotyka go kara: nie wej-dzie do Ziemi Obiecanej.

21,4-9 Lud znów szemrze z powodu braku pokarmu. Bóg zsyła węże kąsające śmiertelnie. Ocaleni będą tylko ci, którzy z wiarą spojrzą na węża z brązu zrobionego przez Mojżesza na po-lecenie Boga.

Te wydarzenia przypominają te opisane w Wj 14,10; 15,23; 16,13 i 17,5-7. Ostatni epizod jest powtórzony w Lb 20,1-13. Lb 11,31 zdaje się mówić o tym samym, co Wj 16,31. Te dwa przykładały są za-pożyczeniem materiału ze źródeł J i E.

Pozostałe przypadki szemrania w Lb łączy wspólna myśl o Bogu karzącym swój lud i pozwalającym Mojżeszowi i Aaronowi wstawiać się za ludem, by go ocalić od zagłady, kary za grzech buntu i szemrania. Zgodnie z intencjami redaktora kapłańskiego, Lb ma na celu podkreśle-nie, że wspólnota wiary potrzebuje zadośćuczynienia za jej grzech i bunt, wymaga regularnej liturgii i oczyszczenia, by mogła powrócić do relacji przymierza z Bogiem.

Również epizod z wężem miedzianym w Lb 21 mówi o uzdro-wieniu przez pewne działanie rytualne. W 2Krl 18,4 taki wąż był obiek-tem kultycznym aż do reformy religijnej w 715 r. przed Chr. dokonanej przez króla Ezechiasza, który dokonał jego zniszczenia. Lb opowiada hi-storię o wężu miedzianym, aby zobrazować konieczność nawrócenia się do Boga, aby zostać uzdrowionym (przy tym istniało niebezpieczeństwo magicznego rozumienia tego węża).

4) Rola dwunastu pokoleń w planie zajęcia Ziemi.

Końcowa część Lb opowiada o sporach między pokoleniami. Kwestia dotyczy pokoleń Rubena, Gada i połowy Manassesa, które zaję-ły Zajordanie: czy one też mają iść dalej do ziemi Kanaan czy pozostać w Zajordanii. Podobny spór dotyczy Jozuego, Kaleba i innych zwiadow-ców w Lb 13-14. Także podobne podziały między pokoleniami odnoto-wane są w Joz i Sdz. Jest też wiele rozbieżności między wykazami poko-leń, co świadczy o braku jednolitej tradycji dotyczącej pokoleń wcho-dzących w skład Izraela. W Lb jest aż 7 różnych list pokoleń.

Wykaz spisów dwunastu pokoleń w księdze Liczb

Lb 1,5-15 Lb 1,20-43

Lb 2,3-29 Lb 7,12-83

Lb 13,4-15

Lb 26,5-50

Lb 34,19-28

RubenSymeonJudaIssacharZabulonEfraimManassesBeniaminDanAserGadNeftali

RubenSymeonGadJudaIssacharZabulonEfraimManassesBeniaminDanAserNeftali

JudaIssacharZabulonRubenSymeonGadEfraimManassesBeniaminDanAserNeftali

JudaIssacharZabulonRubenSymeonGadEfraimManassesBeniaminDanAserNeftali

RubenSymeonJudaIssacharEfraimBeniaminZabulonManassesDanAserNeftaliGad

RubenSymeonGadJudaIssachar Zabulon ManassesEfraimBaniaminDanAserNeftali

JudaSymeonBeniaminDanManassesEfraimZabulonIssacharAserNeftali

W Lb 34 pomija się Rubena i Gada wśród ludu stojącego po dru-giej stronie Jordanu. W pozostałych miejscach wspomina się zawsze dwanaście pokoleń, ale nigdzie nie ma wzmianki o Lewim, choć włączo-ny jest on do list w Rdz i Wj (Rdz 29,31-30,22; 35, 16-20; 35,22-26; 46,8-25; 49,2-7; Wj 1,1-5). W to miejsce w Lb wzmiankuje się zawsze dwóch synów Józefa: Efraima i Manassesa w miejsce ich ojca Józefa i Lewiego.

Kilka wykazów zawiera na początku Rubena – pierworodnego syna Jakuba. Inne zaczynają się od Judy – głównego pokolenia w teolo-gicznej wizji redaktora kapłańskiego.

Ponadto pokolenia są wymienione w różnej kolejności podobnie jak to jest w innych księgach ST.

Każdy wykaz zdradza własne intencje autora. Np. Lb 2,3-29 przedstawia kolejność dostosowaną do rozmieszczenia wokół Namiotu i Arki.

Łatwiej uchwycić sens tych różnic, gdy uwzględnimy fakt wyko-rzystania materiałów pochodzących z różnych tradycji oraz rożne punkty widzenia autorów. Ci ostatni nie byli historykami w dzisiejszym rozu-mieniu, lecz przedstawiali historię raczej w formie historii bohaterów, wielkich legendarnych działań poszczególnych pokoleń i lokalnych po-dań zachowanych w jednym lub w wielu pokoleniach. Przy tym redakto-rzy ksiąg nie przywiązywali wagi do braku spójności różnych tradycji.

Niewątpliwie pewne grupy Izraelitów weszły do Palestyny od-dzielenie nie pod wodzą Jozuego, podczas gdy inne już były w Kana-anie.

Wreszcie zastąpienie Józefa przez jego synów Efraima i Manas-sesa może sugerować, że szczególnie te dwa pokolenia walczyły najwię-cej pod wodzą Jozuego, co zdaje się potwierdzone przez fakt, że więk-szość działań militarnych za Jozuego podejmowanych było głownie na terenach tych pokoleń.

A spór dotyczący dwu i pół pokolenia, które nie chciały iść z resztą by zdobyć resztę Palestyny może być tylko wierzchołkiem góry lodowej: możliwe, że niewiele pokoleń rzeczywiście dołączyło się do Jozuego w ramach zajęcia ziemi w Kanaanie.

5) Wyrocznie Balaama

Historia Balaama, tajemniczego wieszczka sprowadzonego ze Wschodu, by przeklinał Izraela, jest chyba najbardziej interesującą czę-ścią Lb. Zawiera ona stary materiał ze źródeł J i E, który został włączo-ny w kapłańską wizję zajęcia Kanaanu. Do studium tej części mogą być pomocne następujące uwagi:

5a) Postać Balaama w Biblii jest różnie przedstawiana. Lb 22,1-24,25 prezentuje go jako wieszczka z Mezopotamii, wezwanego w celu przeklinania Izraela, a zmuszonego przez Boga do błogosławienia go. Ludowa wersja historii (Lb 22) o nim i jego oślicy pokazuje go jako tego, który chce czynić to, co Bóg mu nakaże, z czego można by wy-wnioskować o pozytywnej ocenie tej postaci jako narzędzia w ręku Boga. Ale dalej według Lb 31,8.16 Balaam zostanie zamordowany przez Izraelitów jako król madianicki, bo był przyczyną zwiedzenia ludu w Baal-Peor.

Te podania pochodzą z innej tradycji. Tak odmienne postrzeganie tego wieszczka pogańskiego jest też obecne w Joz 24,9-10 – przeklina on Izraelitów, a w 13,22 – jest wśród Medianitów. W Pwt 23,4n; Mi 6,5 i Ne 13,2 przedstawiany jest jako „widzący” (czyli prorok). Z drugiej strony w Rdz 36,32 występuje pod imieniem Bela jako król Madianitów (znanych też jako Edom).

Nowy Testament podejmuje tradycję o Balaamie jako chciwym na pieniądze. Teksty 2P 2,15-16; Jud 11; Ap 2,14 ukazują go jako fał-szywego nauczyciela chciwego na grosz.

Historyczny Balaam był sławnym wieszczkiem pogańskim, zna-nym obcym narodom. W ten sposób mówi o nim tekst aramejski z VI w. przed Chr. (odkryty w 1968r. w Zajordani). Zatem przynajmniej jądro Lb 22-24 jest oparte na bardzo starej tradycji.

5b) W Lb 23 i 24 są cztery wyrocznie. Przyjmuje się zazwyczaj, że dwie wyrocznie w Lb 23 pochodzą ze

źródła elohistycznego (E), a dwie w Lb 24 – z jahwistycznego (J). Moż-na dostrzec wypracowane formuły wprowadzenia w 24,3n i 24,15n, co wskazuje na formalny sposób mówienia proroków w Judzie. Podkreśla-na jest chwała króla (24,7.17) – punkt widzenia typowy dla monarchii Dawidowej. Z drugiej strony wyroczniom z E brakuje tak wypracowanej formy, a przy tym akcent jest położony na błogosławieństwo dla całego ludu Bożego.

5c) Niektórzy uczeni uważają, że słowa Balaama zostały zreda-gowane jako zakończenie obu źródeł J i E w Pięcioksięgu. W tej per-spektywie prorok przewidziałby na wiele lat wcześniej wypełnienie obietnic dotyczących czasów monarchii.

Jeśli Lb 23 kończy źródło E, a Lb 24 kończy źródło J, to zrozumiałe stają się dalsze historie o zajęciu Ziemi w Lb 32 i w Joz, które zajmują się podobnymi tematami co tu teksty ze źródeł J i E. Przynajmniej może-my stwierdzić, że końcowa redakcja Lb uznała proroctwa Balaama za ważne. One potwierdzają (jako słowo od Boga) nachodzące zwycięstwo Izraela w walce o Ziemię po obu stronach Jordanu.

G) Teologia redaktorów kapłańskich (P)

Prawdopodobnie źródło kapłańskie (P) dysponowało wieloma wcześniej spisanymi podaniami, które zostały wykorzystane w Lb. Do nich należą spisy przodków pokoleń (Lb 1,5-15; 2,3-31; 7,12-88; 10,14-28), opisy obozów w Lb 2 i 10; spisy z Lb 1 i 26; nazwa Synaj w Lb 33 oraz J i E dla Lb 13-14; 22-24 i 32.

Redaktorzy kapłańscy uwydatnili już pewne aspekty życia Izra-ela w Wj 25-40: Boska obecność w Izraelu będzie zaznaczona przez Sanktuarium (Namiot w czasie wędrówki przez pustynię, a później Świątynia), i tam Bóg będzie objawiał swoją chwałę. Odpowiedzią Izra-ela na ten dar w formie znaku Bożej obecności w Przybytku ma być składanie ofiar i zachowywanie prawa świętości. „Święta” wspólnota ludu Bożego zostaje opisana najpełniej w końcowym fragmencie w Kpł 26 w formie mowy napominającej.

Do tego autorzy P dodali w Lb kilka ważnych uszczegółowień odnośnie do tego, jak ta świętość ma się wyrażać instytucjach narodo-wych i we wzajemnych relacjach między pokoleniami związanych z kwestią własności ziemi. Ponadto kultyczna organizacja ludu winna być zachowana nawet na wygnaniu w Babilonii, co sugeruje idea obozu na pustyni. Trzeba dążyć do przywrócenia jej, gdy właściwy porządek zo-stanie zakłócony i zburzony na skutek nieposłuszeństwa (porównaj wzmianki o licznych buntach na pustyni w Lb 11-21). Bóg z pewnością ukarze wszelkie nieposłuszeństwo, ale pośrednictwo kapłanów i przy-

wódców (Aaron i Mojżesz) może oddalić gniew Boży i przywrócić Lu-dowi Jego błogosławieństwo. Jednak nic nie powstrzyma wypełnienia obietnic Bożych. Przy tym Bóg nie jest zależny od żadnego przywódcy niewiadomo jak wielkiego (nawet Mojżeszowi może odmówić prawa wejścia do Ziemi Obiecanej).

Choć teraz lud nie ma ziemi i domu, ma wszystkie konieczne środki do kultu Bożego i zachowania posłuszeństwa do czasu, gdy wkrótce Bóg wypełni swoje obietnice.

W tym świetle Księdza Liczb jawi się jako finalna wypowiedź teologii kapłańskiej (P) w Pięcioksięgu.

Teraz Mojżesz może odejść (pewnie wzmianka o jego śmierci powinna być na zakończenie Lb 36, ale ze względów redakcyjnych zo-stała przesunięta aż do Pwt 34) i zacznie się zajmowanie Ziemi, ale wcześniej jeszcze interludium w formie Księgi Pwt.

H) Synteza teologii Księgi Liczb

Księga Liczb prezentuje na swój własny sposób działanie Boga względem ludzi, szczególnie względem ludu, który wybrał, by był Jego własnością.

Cechą charakterystyczną w Lb jest obraz Boga, który prowadzi swój lud przez pustynię ku Ziemi Obiecanej. Ten lud nie jest tu bez-kształtną masą (jak wtedy, gdy wychodził z Egiptu), lecz świętą wspól-notą, zorganizowaną, policzalną, która jest owocem daru przymierza z Bogiem pod Synajem.

Pustynia jest miejscem do przejścia z wszystkimi trudnościami. Przeszkody w drodze rodzą zniechęcenie, szemranie, a nawet bunt wo-bec Boga, który przyprowadził lud na pustynię. Jest ona też miejscem doświadczenia przebaczenia i Bożego miłosierdzia; pomimo buntów ludu, Bóg realizuje swój plan doprowadzenia go do Ziemi Obiecanej.

Tajemnicza Boża obecność opatrznościowa pośród ludu pielgrzy-mującego jest zaznaczona w symbolu obłoku wskazującego ludowi dro-gę, którą mają iść. W ten sposób to sam Bóg prowadzi swój lud i On wy-biera drogę, chociaż czasem lud nie dostrzega sensu tego prowadzenia.

Boża obecność rozpoznawalna jest też po dwóch przedmiotach kultycznych, którymi są Namiot Spotkania (z Bogiem) i Arka Przymie-rza (zawierająca tablice Prawa). Te przedmioty stanowią centrum, wokół którego rozbija się obóz i toczy się życie.

Swoją obecność zaznacza Bóg także przez wydarzenia i zwrot wydarzeń, które układają się w sekwencje:

– choroby, ogień, klęski militarne itp. – oraz pozytywne wydarzenia (zwrot, odwrócenie klęs) będące

owocem Bożego przebaczenia i zbawienia, takie jak woda, pokarm, ustąpienie choroby, zwycięstwa militarne itp.

Bóg oczekuje od ludu, że odczyta i zrozumie Jego plany i peda-gogię, ale lud nie nadąża za tym. Wtedy Bóg nie rezygnuje, lecz prowa-dzi Izraelitów dalej. Szemranie, niezadowolenie i bunty Izraelitów stają się okazjami do objawienia Bożej świętości i chwały, nie tyle przez ka-ranie (choć też), ale głównie przez zagwarantowanie ludowi nowych da-rów Jego łaskawości (woda ze skały, przepiórki, udzielenie swego Du-cha siedemdziesięciu starszym, wąż miedziany itp.)

W czasie całej wędrówki Bóg wciąż oczyszcza swój lud w ogniu kolejnych prób i pokus. Jednak zewnętrzne trudności i przeszkody, na które Izrael napotyka, nie są rozpoznawane przezeń jako próby od Boga, lecz rodzą w Izraelu szemranie i bunt.

Również kara za bunt, którą Bóg zsyła, ma na celu oczyszczenie i doprowadzenie do nawrócenia. Całe pokolenie, które wyszło z Egiptu (z Mojżeszem i Aaronem włącznie) zgrzeszyło buntem, stąd Bóg oczy-ścił lud, pozwalając, by to pokolenie wymarło na pustyni, a do Ziemi Obiecanej wprowadzi ich potomków. Nie oznacza to jednak odrzucenia ludu. Do Ziemi wejdzie lud odnowiony i oczyszczony.

Bóg strzeże swego ludu i prowadzi go, nie tylko pokazując drogę do Ziemi Obiecanej, lecz także pouczając o sposobie nowego życia i słu-żenia Bogu. Przy tym posługuje się pośrednikami, których sam wyzna-cza i powołuje. Są nimi głównie Mojżesz – głowa ludu i Aaron – jego kapłan. Ponieważ także oni zakończą swe życie przed wejściem do Ka-naanu, sam Bóg wyznacza i konsekruje ich następców: Jozuego i Ele-azara, którzy będą reprezentować Boga wobec ludu.

Czas wędrówki Izraela przez pustynię przetrwał w pamięci ludu jako złoty wiek jego relacji z Bogiem, w przeciwieństwie do wygodnego i grzesznego życia w późniejszych czasach. Prorocy będą przywoływać tamte lata jako czas, kiedy to czczono Boga w szczerości serca, pomimo że liturgia z tamtego czasu była bardzo skromna w porównaniu ze splen-dorem kultu epoki monarchii (por. Oz 5,25).

Wobec bałwochwalczych grzechów Izraelitów skłaniających się ku bożkom Kanaanu, w VIII w. przed Chr. prorok Ozeasz zapowiedział, że Bóg znów wyprowadzi swój lud na pustynię i będzie tam przemawiał do jego serca, żeby ożywić miłość z dni młodości ludu, czyli z czasów Mojżesza (por. Oz 2,16; Jr 2,2-3). Również prorok Eliasz pielgrzymuje na Górę Horeb (Synaj), aby doświadczyć większej bliskości z Bogiem i nabrać sił do misji, która go jeszcze czeka (por 1 Krl 19).

Psalmy również opiewają cudowne dzieła Boże na pustyni i Boże miłosierdzie, które nie pozwoliło całkiem zniszczyć buntowniczego ludu (por. Ps 78,15-24; 106,7-11). Przywołując wydarzenia z pustyni, Psalmy wzywają do nawrócenia do Boga w obecnej sytuacji, gdy dziś są recyto-wane (por. Ps 95,7-11). Wędrówka przez pustynię w czasie Exodusu sta-nie się symbolem radosnego powrotu Żydów z wygnania babilońskiego: Bóg zamieni pustkowie w urodzajne pole (por. Iz 32,15; 35,1).

Przywołując pamięć o szczęściu Izraela, Lb zbiera tradycje o pu-styni, by wskazać na znaczenie pielgrzymki Izraela przez wieki. Pewne cechy losu wędrującego ludu z Lb wciąż powracają w historii Izraela: nadzieja na lepsze czasy, na ustanowienie Królestwa Bożego, próby i niewierności ludu, jak też liturgiczna służba Bogu, a ponad wszystko: miłosierny Bóg, który wciąż wzywa człowieka do przemiany serca i któ-ry chce zrealizować swe plany udzielenia błogosławieństwa ludziom, po-mimo ich słabości i chwiejności.

I) Co wnosi Lb do teologii biblijnej Starego Testamentu?

1. Prezentuje rozumienie Izraela, ludu Bożego, jako wspólnoty w dro-dze: choć pielgrzymka już rozpoczęła się, cel jest jeszcze do osiągnięcia (10,11-36). Życie tej wspólnoty jest zorganizowane wokół Namiotu Spotkania (2,1-34), co świadczy o obecności Boga w zgromadzeniu i pośród niego. Bóg

jest głównym punktem odniesienia i centrum, z którego wypływa źródło życia tego ludu. Lud Boży jest zależny pod każdym względem od ciągłego prowa-dzenia Bożego (10,11-12.35-36), i powinien być gotowy słuchać Jego wskazań odnośnie do swego przyszłego kształtu życia (3,1-6,27; 18,1-19; 22; 27,1-11; 28,1-30; 16; 35,1-36,13). Wspólnota winna nie tylko zrozumieć styl życia z Bogiem, który jest jej celem, ale musi być całkowicie oddana Jemu (7,1-88; 31,1-54). Tylko w ten sposób może posiąść dziedzictwo i osiągnąć stan bezpie-czeństwa (32,1-34,29).

2. Księga ta też objawia, że celem pielgrzymki Izraela jest ziemia. Wcześniejsza tradycja przekazała szczegółowy przebieg trasy wędrówki do Ziemi, czasem bardzo trudny (13,1-14,45; 21,1-25,5), i przedstawiła wspólnotę jako zdolną osiągnąć swój cel (32,1-42). Autor nie zajmuje się tyle szczegóło-wym opisem zajęcia Ziemi, co raczej warunkami powodzenia akcji i inwazji na Kanaan. Ziemia i dostęp do źródeł pożywienia, które ona zapewnia, są ukazane jako mieszczące się w Bożych planach. Stąd głównym grzechem jest odrzuce-nie tej Ziemi (14,1-38) oraz inne czyny, które są rozmijaniem się z Bożym za-mysłem prowadzącym lud do wzięcia Ziemi w posiadanie (16,1-17,26; 20,1-13; 21,4-9; 25,1-18).

3. Księga Liczb podaje też wyjaśnienie natury władzy w wędrującej wspólnocie ludu Bożego. Wcześniejsza tradycja zawarta w Lb 11,1-14,45; 16,1-35 podjęła temat przywództwa Mojżesza, podkreślając jego priorytet. To wiąże się z kwestią władzy. Ta zaś w całej Księdze ukazywana jest jako władza kapłańska o strukturze hierarchicznej. Znaczącą rolę otrzyma następca samego Mojżesza (27,12-23), ale szerszy zakres odpowiedzialności jest przewidziany dla synów Aarona i wspomagających ich lewitów. Tak autor rozważa różne wymiary władzy i podkreśla konieczność dopracowanej struktury hierarchicz-nej władzy, która zapewni ludowi stabilność.

4. Księga rozważa też naturę i konsekwencje odrzucenia władzy we wspólnocie. Ten temat występował już we wcześniejszej tradycji w historiach o niezadowoleniu Izraelitów w czasie wędrówki (11,1-12,16; 16,12-15; 21,4-9). Bunt jest w istocie odrzuceniem przywództwa Mojżesza, a uznanie Mojże-

sza i jego władzy prowadzi do zapewnienia ludowi wzięcia Ziemi w posiada-nie. Buntownicy wyrażają swe przywiązanie do dawnej sytuacji niewolnika w Egipcie.

Autor poszerza temat buntu, analizując nieposłuszeństwo ludu (Lb 14,1-38), bunt lewitów (16,1-35) i przywódców (20,1-13). Wszystkie te przy-padki są ukazane jako drogi wiodące do śmierci, prowadzące ostatecznie do utraty Ziemi, ocenianie jako „zło”. Lb ukazuje też brak respektu wobec święto-ści Jahwe ze strony Mojżesza i Aarona.

Patrząc z perspektywy uniwersalistycznej Księga daje nam wgląd w Boży plan dla całej ludzkości: dar ziemi i jej zasobów. Przy tym przedstawia warunki, które są konieczne dla osiągnięcia tego celu, a także daje przykłady zachowań ludzkich i postaw, które uniemożliwiają osiągnięcie tego celu.

J) Po co czytać ST?

Społeczno–polityczna wymowa Lb

Waga ST-u wyraża się w jego zdolności do głębszej refleksji nad stały-mi problemami i aspiracjami wspólnot przez wieki i w różnych kulturach, i w jego zdolności do skutecznego przymawiania do ludzi wszystkich wieków.

Po Wj Księga Liczb jest następną księgą, która traktuje o wspólnocie w pewnym sensie wyzwolonej i pokazuje, jak taka wspólnota może żyć nadal w wolności, jak może zapewnić sobie stabilność polityczną i ekonomiczną, za-chowując przy tym wolność religijną. Te tematy są ciągle ważne i aktualne. Podkreśla się konieczność posiadania własnej ziemi, co gwarantuje dostęp do jej zasobów umożliwiających bezpieczne życie. Warunkiem wzięcia ziemi w posiadanie jest podjęcie konkretnych działań, wiara i odwaga. Do tego też wzy-

wa Lb. Posłuszeństwo Bogu i Jego przedstawicielom nie jest wartością abstrak-cyjną, lecz konieczną postawą, zapewniającą bezpieczeństwo polityczne. Przej-mując opowiadanie etiologiczne o zajęciu ziemi przez Izrael od Jahwisty, re-daktor kapłański w Lb aktualizuje tę podstawową perspektywę.

Istotnym aspektem życia wolnego narodu jest samostanowienie, nieza-leżność. Podczas gdy posiadanie ziemi związane jest z dostępem do zasobów, to samostanowienie o sobie ma związek z posiadaniem władzy. Lud, który nie może decydować o sobie, jest zniewolony. Wyeliminowanie i odrzucenie Ka-nanejczyków i ich kultury, posiadanie własnych praw, akcent na wypełnienie dawnych obietnic, wyłączna lojalność względem Jahwe – to wszystko służy określeniu własnej tożsamości Izraela i społecznej samoświadomości, które są istotne dla samostanowienia, decydowania o sobie wspólnoty ludu Bożego. Spis ludności, prawa czystości, tradycje o Balaamie i o Baal Peor wszystko to nadaje sens tożsamości społeczności Izraela. Niewidzialność Jahwe jest dal-szym kluczowym czynnikiem w poczuciu wyjątkowości tego ludu. Ta niewi-dzialność powoduje, że bardziej liczy się wiara i czyny płynące z wiary niż same praktyki religijne. W historii wędrówki do Ziemi obiecanej były momen-ty, w których powrót do Egiptu, do poddaństwa i zależności ekonomicznej i politycznej zdawały się jedyną drogą wyjścia, ale Mojżeszowa alternatywa nie-zależności i samostanowienia o sobie (pomijając trudności) jest ostatecznie ukazana jako jedyna droga do prawdziwej wolności. Pęta i łańcuchy poddań-stwa nigdy nie są drogą do ostatecznego bezpieczeństwa i dobrodziejstwa.

Trzecim kluczowym aspektem jest znaczenie samej wspólnoty. Dostęp do dóbr ziemskich i posiadanie wpływu na władzę są ważne, podobnie jak stworzenie takiego stylu życia, który umożliwia wspólnocie spójne funkcjono-wanie według zasad sprawiedliwości. Liturgia i zasady życia religijnego odgry-wają w tym wielką rolę, szczególnie przez odniesienie całego życia ludu do au-torytetu samego Boga. Władza hierarchiczna i szczególna struktura ludu tak podkreślane w Lb nie mają na celu zagwarantowania władzy i przywilejów ja-kimś jednostkom czy grupom, lecz są różnymi formami służby ludowi. Wszel-kie nadużycia pełniących władzę obracają się przeciw danym jednostkom. Cała organizacja kultu prezentowana w Lb służy zachowaniu takiej wizji wspólnoty

ludu, szczególnie przez centralny charakter Namiotu Spotkania i obowiązku składania jednakowych danin na sprawy kultu ze swych dóbr.

Udział wszystkich w dobrach, dostęp do zasobów ziemi, do władzy i możliwość uczestnictwa w prawdziwej wspólnocie są ukazane w ST jako uwa-runkowania gwarantujące poczucie bezpieczeństwa, które jest podstawą dla ludzkiego życia. Księga Liczb na swój sposób potwierdza i rozpracowuje te elementy. Choć sytuacja Izraela po wygnaniu babilońskim (gdy nastąpiła osta-teczna redakcja Lb) daleka jest od ideału, to jednak tej wizji nie wolno stracić z oczu, lecz należy wciąż szukać możliwości jej urzeczywistnienia.

W ten sposób przesłanie Lb jest znaczącym przyczynkiem do nauki społecznej Starego Testamentu. Ta Księga nie tylko typologicznie czy na spo-sób proroctwa (por. wyrocznia Balaama) zapowiada przyszłe zbawienie ducho-we w Chrystusie, lecz także zawiera przesłanie dotyczące dziedzin społeczno--politycznych. Objawia Boże zamysły dotyczące pomyślnego życia Izraela w Ziemi Obiecanej i warunki, które lud musi spełnić, by tę Bożą wizję zrealizo-wać i doświadczyć błogosławieństwa w pełnieniu woli Bożej.

To konkretne przesłanie dla Izraela zawiera też w sobie uniwersalną wolę Bożą dotyczącą każdego narodu i powinno być aktualizowane w nowych sytuacjach różnych wspólnot ludzkich, które dążą do realizacji na ziemi Bożej „cywilizacji miłości”. To przesłanie winno służyć pogłębieniu katolickiej nauki społecznej.

K) Lb w świetle NT

Przed rozpoczęciem publicznej działalności Jezus został popro-wadzony przez Ducha Świętego na pustynię, gdzie był kuszony. Inaczej jednak niż Izrael na pustyni, Jezus przezwyciężył pokusy (Mt 4,1-11 i par.). W czasie swej misji czynił cuda podobne do Bożych dzieł z czasu wędrówki Izraela z Egiptu (np. rozmnożenie chleba – Mt 14,13-21) i głosił, że w Nim realizują się Boże obietnice i dary, które miały swą pre-

figurację w historii Izraela: On jest wodą żywą (por. J 4,7), prawdziwym chlebem z nieba (por. J 6), drogą (J 14,6), On przynosi uzdrowienie i zbawienie, jak kiedyś wąż miedziany na pustyni (J 3,14-16), w Nim można zobaczyć Ojca i spotkać się z Nim (J 14,8). Jeśli trwamy we wspólnocie z Chrystusem w czasie naszej wędrówki przez ziemię, postę-pujemy ku celowi, którym jest niebo i życie wieczne jako nasza Ziemia Obiecana.

Ewangelie ukazują Jezusa jako tego, który w sobie aktualizuje cechy zbawienia zarysowanego w doświadczeniu Izraela na pustyni.

Jego dziewicze poczęcie w łonie Maryi jest dziełem Boga przy-pominającym Boże działanie w obłoku na pustyni (por. Łk 1,38: Maryja została „ocieniona” Mocą Najwyższego jak Arka Przymierza przez ob-łok – znak Bożej obecności zbawczej na pustyni). Obecność Jezusa po-śród ludzi w J 1,14 została określona obrazowo jako (dosł.) „rozbicie na-miotu” pośród nas, czyli podobnie jak w Namiocie Spotkania pośrodku obozu Izraelitów.

O ile już dla Izraelitów Księga Liczb była nie tylko wspomnie-niem przyszłych wydarzeń, ale także modelem określającym całą ich hi-storię, to dla chrześcijan takim modelem jest Jezus Chrystus, w którym znajdują wypełnienie słowa Lb, i który stał się naszą drogą i przewodni-kiem ukazującym, jak postępować w życiu, jak pokonać podobne próby, pokusy i trudności, na jakie napotykali Izraelici na pustyni.

W ten sposób List do Hebrajczyków wzywa nas do podążania na-przód i nie ulegania grzechowi, skoro „mamy tak wielkiego Arcykapła-na, który przeszedł przez niebiosa, Jezusa Chrystusa, Syna Bożego, trzy-majmy się mocno naszej wiary” (Hbr 4,14). W ten sposób wejdziemy do wiecznego odpoczynku. Cały Kościół kroczy drogą przez historię, do-świadczając prób, jednak ufny w Bożą opiekę, podobnie jak starożytny Izrael wędrował przez pustynię (por. Ap 12,6.14). Sobór Watykański II w Lumen gentium uczy: „Izrael wedle ciała, wędrujący przez pustynię nazwany już jest Kościołem Bożym (2 Ezd 13,1, por. Lb 20,4, Pwt 23,1nn), tak nowy Izrael, który żyjąc w doczesności szuka przyszłego i trwałego miasta (por. Hbr 13,14), również nazywa się Kościołem Chry-stusowym (por. Mt 16,18), jako że Chrystus nabył go za cenę krwi swo-jej (por. Dz 20,28), Duchem swoim go napełnił i w stosowne środki wi-

dzialnego i społecznego zjednoczenia wyposażył. Bóg powołał zgroma-dzenie tych, co z wiarą spoglądają na Jezusa, sprawcę zbawienia i źródło pokoju oraz jedności, i ustanowił Kościołem, aby ten Kościół był dla wszystkich razem i dla każdego z osobna widzialnym sakramentem owej zbawczej jedności. Mając rozprzestrzenić się na wszystkie kraje, Kościół wchodzi w dzieje ludzkie, wkraczając równocześnie poza czasy i granice ludów. Idąc zaś naprzód poprzez doświadczenia i uciski, krzepi się Ko-ściół mocą obiecanej mu przez Pana łaski Bożej, aby w słabości ciele-snej nie odstąpił od doskonałej wierności, lecz pozostał godną oblubieni-cą swego Pana i pod działaniem Ducha Świętego nieustannie odnawiał samego siebie, póki przez krzyż nie dotrze do światłości, która nie zna zmierzchu” (nr 9).

Słownik specjalnych terminów redaktora kapłańskiego w Lb

Chwała Pana – to określenie samego Boga objawiającego się w majestacie i mocy. Autor używa terminu „chwała Pana” za każdym ra-zem, gdy mówi o Bogu aktualnie obecnym i objawiającym się (por. Lb 16,19.17,17)

Przybytek (mieszkanie, hebr. miszkan ) – to słowo kluczowe, po-chodzące od czasownika sz-k-n <rozbić namiot; zamieszkać pod namio-tem>. Wyraża zarówno ideę mobilności, jak też bliskości, świętości i transcendencji. Termin ten wskazuje na miejsce obecności Boga przy-mierza i wyraża myśl o Bogu zawsze obecnym pośród swego ludu (por. Lb 1,50-53). Ten termin obejmuje też pozostałe pojęcia oznaczające Bożą obecność: namiot, Arka, miejsce święte…

Namiot spotkania (hebr. ohel moed) – odnosi się do tradycyjnego miejsca spotkań Boga z ludźmi. To tu Bóg spotyka się i mówi do ludu przez Mojżesza (Wj 29,42; Lb 1,1; 2,2;3,7-8…). Tradycja kapłańska czasem używa określenia „namiot spotkania” jako metafory Przybytku, czyli miejsca objawienia się Bożej chwały (16,19).

Arka (hebr. aron)– w P jest utożsamiona z „Arką Przymierza” (Lb 10,33) i z Arką świadectwa (Lb 4,5; 7,89). We wczesnej tradycji arka była tronem, na którym – wierzono – Bóg zasiada i jest obecny, choć niewidzialny. W P arka jest rozumiana jako skrzynia zawierająca świadectwo przymierza, którym jest Dekalog, Tablice prawa (zob. Wj 26,16.21.22).

Sanktuarium (Święte Świętych, hebr. qodesz haqqodaszim)– oznacza najświętsze miejsce, pomieszczenie z Arką i Namiot Spotkania, gdzie Jahwe mieszka pośród ludu. Jest to ogólne określenie „miejsca świętego” i używane jest zamiennie z „Przybytkiem”.

Wspólnota (zgromadzenie, hebr. edah) – odnosi się do ludu przy-mierza i całej rodziny ludu Bożego. Kapłani uważają Izrael za zgroma-dzenie w sensie wspólnoty liturgicznej, zgromadzonej w celu kultu. Ta wspólnota, która uczestniczy w kulcie i uwielbieniu Boga, otrzyma bło-gosławieństwo związane z udziałem w wiecznym przymierzu (Lb 1,2.16.18; 3,7n).

„Ja jestem Jahwe” – to formuła wyrażająca tożsamość Boga jako wyzwoliciela ludu z niewoli egipskiej i przez to Boga, który wybrał Izra-el do szczególnej relacji z sobą:

Ja jestem Jahwe!Uwolnię was od jarzma egipskiego i wybawię was z niewoli, i

wyswobodzę was wyciągniętym ramieniem i przez surowe kary.I wezmę sobie was za mój lud, i będę wam Bogiem, i przekonacie

się, że Ja, Pan, Bóg wasz, uwolniłem was spod jarzma egipskiego. (Wj 6,6-7)

Autor kapłański używa tej formuły w swym opowiadaniu, żeby doprowadzić lud do rozpoznania, że Bóg Jahwe jest Tym, który działał w przeszłości i działa po dziś dzień na korzyść ludu przymierza (Lb 3,13.45; 35,34).

CZĘŚĆ BPROGRAM REKOLEKCJI

KONSPEKTY I NOTATNIK

DZIEŃ PIERWSZYNASZE MIEJSCE W KOŚCIELE

LB 1-2

16.00 MODLITWA DO DUCHA ŚWIĘTEGO

I KONFERENCJA WPROWADZAJĄCA W KAPLICY - Zapoznanie z zasadami rekolekcji i z regulaminem

16.40 SPOTKANIE W AULI – WPROWADZENIE W LB

/ 17.15 MSZA DLA DZIECI

18.00 KOLACJA

19.00 WIECZÓR ZAPOZNAWCZY

20.15 ŚPIEW W KAPLICY/ UŁOŻENIE DZIECI DO SNU

20.45 EUCHARYSTIA (CZYTANIA Z LEKCJONARZA REKOLEKCYJNEGO) BŁOGOSŁAWIEŃSTWO DLA KADRY

Słowo życia: Izraelici rozbiją namioty według swoich zastępów: każdy na swoim miej-scu w obozie i każdy pod swoją chorągwią (Lb 1,52).7

Hymn dnia: Kościół to nie tylko dom

7 Należy je wydrukować i zawiesić w widocznych miejscach (tablica ogłoszeń, ambo-na)

MODLITWA NA ROZPOCZĘCIE (godz. 1600)1. Hymn do Ducha Świętego („O, Stworzycielu, Duchu, przyjdź”)2. Zawierzenie siebie Maryi (Pod Twoją obronę) i świętym Anio-

łom (Aniele Boży, Święty Michale Archaniele)3. Odśpiewanie hymnu dnia

KONFERENCJA WPROWADZAJĄCA W REKOLEKCJEZapoznanie z zasadami rekolekcji przez księdza prowadzącego

(zob. s. )

KONFERENCJA: WPROWADZENIE W LB I. Wprowadzenie egzegetyczno-teologiczne do Lb (zob. s. )

A) Nazwa Księgi i jej miejsce w PięcioksięguB) Cechy charakterystyczne stylu pisarstwa kapłańskiegoC) Plan Księgi LiczbD) Rozwój najważniejszych wątków tematycznych w Lb

II. Lb 2 a reguła życia dla wspólnoty wędrującej, Wspólnota uporząd-kowana III. pokaz multimedialny map

WIECZÓR ZAPOZNAWCZO-ORGANIZACYJNY(po kolacji, ok. godz. 1900)

1. Prezentacja grupy prowadzącej (kapłanów, kleryków, osób za-konnych, animatorów, diakoni, lekarzy...)

2. Przedstawienie wszystkich uczestników (rodzinami i diecezja-mi)3.Przeczytanie regulaminu rekolekcji

PRZYGOTOWANIE DO LITURGIIĆwiczenie pieśni na EucharystięSpowiedź św. (zob. s. )

EUCHARYSTIA– Czeka nas droga przez pustynię i walka, a nie odpoczynek i roz-rywka (Lb 1). Sakralność życia chrześcijańskiego. Świętość życia ro-dzinnego – liturgia rodzinna. Bałagan, brak dyscypliny, porządku i regulaminu.

Formularz: Msza wotywna o Duchu ŚwiętymModlitwa Eucharystyczna: 5a z prefacją własną

CZYTANIE PIERWSZE: Lb 1PSALM RESPONSORYJNY: Niech cała ziemia chwali swego Pana.CZYTANIE DRUGIE: Ap 7,1-8EWANGELIA: Mk 3,7-20HOMILIA

MODLITWY WIECZORNE (zaraz po Eucharystii)Błogosławieństwo i modlitwy nad kadrą.

MIEJSCE NA NOTATKI:

DZIEŃ DRUGIPRZYGOTOWANIE DO WĘDRÓWKI I WALKI

LB 3-87.30 WSTANIE

7.50 MODLITWA PORANNA

8.00 ŚNIADANIE

9.00 EUCHARYSTIA 11.00 PRZERWA NA SPOTKANIE RODZICÓW Z DZIEĆMI

11.30 SPOTKANIA W GRUPACH – LB 5-6/ 11.30 Msza św. dla dzieci

12.45 NAMIOT SPOTKANIA – LB 7 LICZNE DARY DLA PANA I DLA KULTU

13.30 OBIAD I REKREACJA

18.00 KOLACJA

19.00 SPOTKANIE W AULI / BAJKA DLA DZIECI

20.30 ŚPIEW / UŁOŻENIE DZIECI DO SNU

21.00 MEDYTACJA WSTĘPNA – RÓŻNORODNOŚĆ CHARYZMATÓW I POSŁUG 1 KOR 12MODLITWA Z POSŁUGĄ PROROCKĄ

Słowo życia: Hymn dnia:

MODLITWA PORANNA1. Zapalenie świecy i znak Krzyża2. Odśpiewanie hymnu dnia3. Ojcze nasz, Zdrowaś Maryjo4. Wprowadzenie w temat dnia

5. Recytacja Psalmu 6. Słowo życia7. Pieśń do Ducha Świętego

PRZYGOTOWANIE DO LITURGIIĆwiczenie pieśni na EucharystięSpowiedź św.

EUCHARYSTIAKapłani i Lewici i ich rola (Lb 3-4)

Formularz: Msza wotywna za kapłanówPrefacja: nr 22 na niedziele zwykłe (Jedność Trójcy Świętej źródłem jedności Kościoła)Modlitwa Eucharystyczna: nr 1

CZYTANIE PIERWSZE: Lb 3,5-16.22-23.25-26.28-29.31.35-41.45-51; 4,1-49PSALM RESPONSORYJNY: EWANGELIA: J 20,19-23HOMILIA

SPOTKANIE W GRUPACH TEMAT: LB 5-7 CZYSTOŚĆ LUDU BOŻEGO WARUNKIEM BEZPIECZNEJ WĘDRÓWKI

Lud przygotowujący się do wymarszu do Ziemi Obiecanej musi zadbać o stan czystości i o zachowanie tego stanu. W Lb 5-6 znajduje się zbiór praw dotyczących utrzymania stanu świętości. Zapoznajmy się z nim, szukając motywacji do zachowania naszej świętości chrześcijań-skiej.

Przeczytajmy głośno Lb 5 i podzielmy fragment na jednostki te-matyczne.

– Jakie macie propozycje podziału i tytułów dla tych fragmentów? (nie sugerujmy się podziałami zrobionymi przez wydawcę naszego tłumacze-nia Pisma Świętego).

(5,1-4 Usunięcie nieczystych5,5-10 Zadośćuczynienie za przestępstwa popełnione przeciw bliźniemu5,11-31 Przepisy dotyczące kobiet posądzonych o cudzołóstwo)

– Pierwszy fragment porównajmy z Kpł 13-14. Oba traktują o chorobach skóry, powodujących nieczystość rytualną i wymagających usunięcia z obozu (13,46).– Jakie nowe powody usunięcia z obozu dodaje Lb 5,1-4?– Na temat wycieków – porównajmy Kpł 15.Wyjaśnienia wymaga hebr. carua’ (tłumaczone zazwyczaj <trędowaty>), które oznacza różne choroby skóry, głównie związane z otwarciem rany. Te przepisy miały po części charakter higieniczny, by chronić przed za-każeniami i epidemią. A kwestia kontaktu ze zwłokami zdaje się strzec przed bałwochwalczymi kultami zmarłych.Osoby nieczyste rytualnie winny być wydalone z obozu, by mieszkały w namiotach lub jaskiniach, bez możliwości udziału w liturgii, by nie za-nieczyściły wspólnoty ludu lub nie zbezcześciły (nie sprofanowały) Przybytku.– Jak odbieramy te przepisy?

(z naszej perspektywy mogą się po części jawić jako niehumani-tarne, niezrozumiałe: np. jak choroba może uniemożliwiać kon-takt z Bogiem, znieważać świętość Boga).

Choć te przepisy nie obowiązują nas w Nowym Przymierzu, mogą nas czegoś nauczyć.– Jaki pożytek możemy mieć z lektury tego tekstu?

(– podkreślona jest świętość Boga i niedopuszczanie nieczy-stych, wykluczenie z obozu nieświętych– kwestie higieniczne: ze względu na dobro ludu zakaźnie chore-go trzeba odizolować).

– Jak my winniśmy zadbać o świętość ludu w naszej obecnej sytuacji?

– Kolejny fragmenty Lb 5,5-10 dotyczy innej dziedziny życia: występ-ków przeciw bliźniemu. Porównajmy Kpł 6,1-7. – W jaki sposób można było naprawić nieporządek i zło spowodowane przez wyrządzoną komuś krzywdę?

Zło wyrządzane bliźniemu jest też sprzeniewierzeniem się Bogu (5,6). Zatem naprawienie zła wymaga nie tylko wyznania winy i restytu-cji z wynagrodzeniem, ale też ofiary przebłagalnej dla Boga. – Czyja rola jest niezbędna w przebłaganiu?– Czy Jezus uczy nas o podobnych skutkach zła wyrządzonego bliźnie-mu (zob. np. Mt 25,40)?Sformułujmy wspólnie wnioski dla nas z tego tekstu, abyśmy pamiętali, jak mamy dbać o świętość Kościoła jako jego członki.

– Rozważmy wreszcie trzeci tekst Lb 5,11-31. Jak odbieramy to słowo? Jakie rodzą się pytania czy trudności w przyjęciu go?Kwestia dotyczy pewnie kobiety, która poczęła. Mąż ma wątpliwość, czy to jego dziecko i podejrzewa żonę o cudzołóstwo. W takiej sytuacji dla zyskania pewności odda rozstrzygnięcie tej kwestii w ręce Boga przez pośrednictwo kapłanów. Ryt rozeznania będzie decydujący. Pra-wodawca ufa, że Bóg sprowadzi karę na grzesznicę a zachowa bez uszczerbku żonę niewinną. Cały rytuał zdaje się mieć po części wymiar psychologiczny: może skłonić wystraszoną grzesznicę do przyznania się do winy. Wyrażenia z 5,21 prawdopodobnie są eufemizmem na oznacze-nie poronienia.Cudzołóstwo uchodziło za wielki grzech, stąd mogło sprowadzić na lud zanieczyszczenie.Znaczące jest, że ofiara przekazana kapłanowi jest tylko z ziarna, a więc nie jak ofiara za grzech – z oliwą i kadzidłem (Kpł 2,1-10; 5,11).Przygotowana mikstura ze świętej wody (zob. Wj 30,17-21) i kurzu z podłogi świątyni miała moc przez kontakt z świętymi rzeczami.Zresztą myśl, że kontakt grzesznika z rzeczami i miejscami Świątyni jest dla niego szkodliwy, a nawet śmiercionośny, pojawiała się wielokrotnie w tekstach ST.

– Porównajmy teksty 1Kor 6,12-20 oraz 1Kor 11,17nn. Jaka jest ocena Apostoła odnośnie do nierządu? Jakie mogą być skutki niegodnego udziału w liturgii eucharystycznej?

– Przeczytajmy jeszcze Lb 6, w którym są dwa fragmenty: o ślubie nazi-reatu (6,1-21) oraz o błogosławieństwie kapłańskim (6,22-27).

Nazwa „nazireat” pochodzi od słowa nezer <ślub> i nazir <czło-wiek, który złożył taki ślub; nazirejczyk>. Pierwotnie ten ślub był zobo-wiązaniem na całe życie. Ślubujący zobowiązywał się do… (uzupełnij-my)Prawdopodobnie miał on związek ze świętą wojną: podejmowano takie zobowiązanie, aby zapewnić sobie powodzenie od Boga. Po wygnaniu babilońskim przekształcono tę instytucję tak, że każdy mógł złożyć taki ślub na czas określony jako szczególny akt religijny. Złamanie tego ślu-bu, nie dopełnienie go było obrazą Boga i naruszało świętość ludu wier-nego Bogu. Prawodawca więc wskazuje drogi i zasady naprawy lub do-pełnienia podjętych przed Bogiem zobowiązań. Jednak te rozporządze-nia zdają się ignorować nakaz usunięcia z obozu (5,1-3) i rytuał obmycia wodą. – Jak wg was te rozporządzenia są dla nas aktualne? Na jakie wartości wskazuje prawodawca z Lb?

(wierność ślubom, przyrzeczeniom złożonym Bogu).– Czy w Nowym Przymierzu jest miejsce na składanie ślubów jako akty pobożności?

Kościelny Kodeks Prawa Kanonicznego o ślubach i przysięgach:

ŚLUBKan. 1191 –§ 1.Ślub, to jest świadomą i dobrowolną obietnicę uczynioną Bogu, mającą za przed-miot dobro możliwe i lepsze, należy wypełnić z cnoty religijności.§ 2.Jeśli prawo tego nie zabrania, wszyscy posiadający odpowiednie używanie rozumu są zdolni do składania ślubu.§ 3.Ślub złożony pod wpływem ciężkiej i niesprawiedliwej bojaźni albo podstępu jest nieważny z samego prawa.Kan. 1192 –

§ 1.Ślub jest publiczny, gdy go przyjmuje w imieniu Kościoła uprawniony do tego przeło-żony; w innych wypadkach jest prywatny.§ 2.Jest uroczysty, gdy za taki został uznany przez Kościół, w przeciwnym razie jest zwykły.§ 3.Jest osobowy, gdy jest przyrzeczona czynność ślubującego; rzeczowy, gdy przyrze-ka się jakąś rzecz; mieszany, gdy ma naturę osobowego i rzeczowego.Kan. 1193 – Z natury swojej ślub wiąże tylko ślubującego.Kan. 1194 – Ślub wygasa z upływem czasu oznaczonego dla wypełnienia obowiązku, wskutek istotnej zmiany przyrzeczonego przedmiotu, w razie niespełnienia się warunku, od którego ślub jest uzależniony, albo ustania przyczyny celowej ślubu, jak również przez dyspensę lub zamianę.Kan. 1195 – Kto posiada władzę w odniesieniu do przedmiotu ślubu, może obowiązek wynikający z niego zawiesić tak długo, dopóki spełnienie ślubu przynosi mu szkodę.Kan. 1196 – Oprócz Biskupa Rzymskiego, od ślubów prywatnych mogą dyspensować dla słusznej przyczyny, jeśli dyspensa nie narusza praw przez innych nabytych:1° miejscowy ordynariusz i proboszcz, gdy chodzi o ich podwładnych oraz podróżnych.2° przełożony kleryckiego instytutu zakonnego lub stowarzyszenia życia apostolskiego na prawie papieskim, gdy idzie o ich członków, nowicjuszy oraz osoby dniem i nocą przebywające w domu instytutu lub stowarzyszenia;3° ci wszyscy, którym władza dyspensowania została delegowana przez Stolicę Apo-stolską lub ordynariusza miejsca.Kan. 1197 – Sam ślubujący może zmienić przedmiot ślubu prywatnego na większe lub równe dobro; zamiany na mniejsze dobro może dokonać ten, komu przysługuje władza dyspensowania zgodnie z postanowieniem kan. 1196.Kan. 1198 – Śluby, złożone przed profesją zakonną, ulegają zawieszeniu, dopóki ślubu-jący pozostaje w instytucie zakonnym.PRZYSIĘGAKan. 1199 –§ 1.Przysięga, to jest wezwanie imienia Bożego na świadka prawdy, może być składana tylko zgodnie z prawdą, rozwagą i sprawiedliwością.§ 2.Przysięga, której wymagają lub dopuszczają przepisy kanonów, nie może być waż-nie złożona przez pełnomocnika.Kan. 1200 –§ 1.Kto dobrowolnie przysięga, że coś wykona, związany jest szczególnym obowiąz-kiem religijnym wypełnić to, co potwierdził przysięgą.§ 2.Przysięga wyłudzona podstępem, wymuszona przemocą lub ciężką bojaźnią, jest nieważna z samego prawa.Kan. 1201 –§ 1.Przysięga przyrzekająca zależy od istoty i warunków aktu, do którego jest dołączo-na.§ 2.Jeśli przysięga jest dołączona do aktu, który wychodzi wprost na szkodę innych albo zagraża dobru publicznemu bądź wiecznemu zbawieniu, akt nie ma przez przysięgę żadnego wzmocnienia.Kan. 1202 – Obowiązek wypływający ze złożenia przysięgi przyrzekającej ustaje:1° jeśli zwolni od niego ten, na korzyść którego złożono przysięgę;

2° jeśli istotnej zmianie ulegnie przedmiot przysięgi albo wskutek zmiany okoliczności stanie się on bądź zły, bądź zupełnie obojętny, albo stworzy przeszkodę dla osiągnięcia większego dobra;3° z ustaniem przyczyny celowej albo z niespełnieniem się warunku, od którego uzależ-niono złożoną przysięgę;4° przez dyspensę lub zamianę, zgodnie z przepisem kan. 1203.Kan. 1203 – Ci, którzy mogą zawieszać, dyspensować i zamieniać ślub, posiadają taką samą władzę i z tej samej racji w odniesieniu do przysięgi przyrzekającej. Gdyby jednak dyspensa od przysięgi wychodziła na szkodę innym, którzy odmawiają zwolnienia z obowiązku, dyspensy może udzielić jedynie Stolica Apostolska.Kan. 1204 – Przysięgę należy tłumaczyć ściśle, według prawa oraz intencji przysięgają-cego; albo gdyby składający przysięgę działał podstępnie, według intencji tego, komu przysięga jest złożona.

– Jakie pouczenie możemy wyczytać z Lb 6,1-21, aktualizując tekst w odniesieniu do naszych ślubów w przymierzu Mamre i naszych zobo-wiązań modlitewnych czy ślubów w ramach Krucjaty Abstynenckiej?– Zbierzmy na piśmie nasze wnioski.– Wreszcie na koniec przeczytajmy raz jeszcze tekst Lb 6,22-27, który zawiera błogosławieństwo kapłańskie. Zostało ono umieszczone w tym miejscu po wskazaniu zasad zachowania świętości jako obietnica Bożej nagrody za dochowanie wierności.– Przypatrzmy się poszczególnym elementom błogosławieństwa. Co ono ma sprowadzić na lud? – Kto może wypowiadać imię Boże nad ludem i błogosławić tym imie-niem? Dla kogo jest ono zarezerwowane?– Wyjaśnijmy dwa wyrażenia:a) zwrócenie Bożego oblicza ku człowiekowi – porównajmy Ps 4,7; 33,18 i 33,16. Co to oznacza? (– to znak Bożej przychylności)– Kiedy Bóg odwracał czy ukrywał swe oblicze wg Pwt 31,18; Ps 30,8; 44,25 i 104,29?b) pokój w Biblii ma szersze znaczenie: także <pełnia, dobrobyt, zba-wienie>.

LEKTURA OSOBISTA PISMA ŚW. I NAMIOT SPOTKANIA LB 7 – LICZNE DARY DLA PANA I DLA KULTU

1. Postaw się w Bożej obecności i wyraź gotowość słuchania Bożego Słowa przez lekturę Biblii. Proś Ducha Świętego o światło, zrozu-mienie i natchnienia.

2. Fragment do rozważenia z Lb 7 nawiązuje do przygotowań ludu przed wyruszeniem spod Synaju, po przedstawieniu porządku w obo-zie i w czasie wędrówki.

Szczegółowy opis obfitych darów ofiarnych dla Pana służy ukazaniu wzoru hojności ludu wobec Pana i liturgii.

Przeczytaj Lb 7,1-9

Mojżesz poświęcił przenośne sanktuarium, sporządzone wg nakazu Pana. Będzie ono towarzyszyć ludowi w całej wędrówce przez pu-stynię do Ziemi Obiecanej.

– Jakie dary składają książęta pokoleń, by można było przenosić to sanktuarium? Zauważ, po ile wozów zostało przydzielonych po-szczególnym rodom spośród Lewitów.

– Co było zadaniem rodu Gerszonitów wg Lb 3,25n; 4,24-26?

– Co było zadaniem rodu Merarytów wg Lb 3,36n; 4,31n?

– Które sprzęty i w jaki sposób mieli transportować Koharyci wg 3,28.31; 4,4-15?

3. Przeczytaj dłuższy spis w Lb 7,10-88.

Każde pokolenie składa identyczne dary, co oznacza, że pokolenia są równo traktowane przez Boga i mają takie samo prawo do kultu świątynnego.

Wypisz, ile i czego składa w darze każde pokolenie.

Szekel – to ok. 10-13 gram.

130 szekli to ok. 1,5kg (srebra)

70 szekli to ok. 0,7-1kg

Kolejność pokoleń składających ofiary w kolejne dni jest taka, jak porządek w obozie (2,1-34) i w czasie wędrówki (10,14-28), z uprzywilejowaną pozycją pokolenia Judy, które będzie odgrywać główną rolę po wygnaniu babilońskim (kiedy to nastąpiła redakcja Lb), z którego też będzie pochodził Mesjasz-Król.

Ilość darów na świątynię świadczy o wielkiej hojności pokoleń i jest wzorem i zachętą dla Izraela powygnaniowego, ale także dla nas dziś, abyśmy również jako chrześcijanie troszczyli się o sprawy świątyń, liturgii i o kapłanów.

Przypomnijmy sobie przykazania Kościelne, a szczególnie ostatnie z nich (5).

Przykazania kościelne według KKK[1] nr 2042 z korektą Epi-skopatu z 2013 r.1. W niedziele i święta nakazane uczestniczyć we Mszy świętej i po-wstrzymać się od prac niekoniecznych.2. Przynajmniej raz w roku przystąpić do sakramentu pokuty.3. Przynajmniej raz w roku, w okresie wielkanocnym, przyjąć Ko-munię Świętą.4. Zachowywać nakazane posty i wstrzemięźliwość od pokarmów

mięsnych, a w czasie Wielkiego Postu powstrzymywać się od udzia-łu w zabawach[2].5. Troszczyć się o potrzeby wspólnoty Kościoła.[1]Konferencje Episkopatu mogą wprowadzić inne przykazania kościelne na swo-im terytorium, por. KPK, kan 455.[2]Oznacza to, że okres formalnego zakazu zabaw został ograniczony do Wielkie-go Postu. Nie zmienia to jednak w niczym dotychczasowego charakteru każdego piątku jako dnia pokutnego, w którym katolicy powinni “modlić się, wykonywać uczynki pobożności i miłości, podejmować akty umartwienia siebie przez wier-niejsze wypełnianie własnych obowiązków, zwłaszcza zaś zachowywać wstrze-mięźliwość” (por. kan. 1249-1250). Wyjątkiem są jedynie przypadające wtedy uroczystości. Jeśli więc w piątek katolik chciałby odstąpić ze słusznej przyczyny od pokutnego przeżywania tego dnia, winien uzyskać odpowiednią dyspensę” (Ko-munikat z 362. Zebrania plenarnego Episkopatu Polski, p. 2., 23 VI 2013 r.).

Poszczególne dary na ofiary dla Pana odpowiadają różnym rodzajom ofiar:

– pokarmowe

– kadzielne

– całopalne

– za grzech

– zapokojne (biesiadne)

4. Jaki jest główny cel sporządzenia sanktuarium i kultu ofiarniczego wg Wj 25,22?

– Jak jest to wypełniane wg Lb 7,89?

Oprócz słuchania głosu Pana, który chce mówić do ludu i prowadzić go do Ziemi Obiecanej, liturgia służy też oczyszczeniu ludu z grze-chów: zob. Wj 26,34; 25,17-22; 37,6-9.

5. Czym dla ciebie jest świątynia, kościół, sprawowana w nim liturgia?

– Jak rozważany tekst poszerzył i zmodyfikował twoje myślenie o świątyni i kulcie?

– Do czego czujesz się przynaglany przez to słowo Boże?

Porozmawiaj o tym z Panem i zapisz sobie postanowienie inspirowa-ne tekstem Lb 7.

KONFERENCJA WSPÓLNA (w auli lub kaplicy) I. Wprowadzenie egzegetyczno-teologiczne do Lb (zob. s. )

E) Źródła i jedność Księgi

II. Poświęcenie dla kultu – Lb 8; Nasze zaangażowanie w dzieła Wspólnoty: podział funkcji i zadań wg charyzmatów i powołań

III. Kompendium nauki społecznej Kościoła (Papieska Rada Iustitia et PAX, Kielce 2005) – Godność osoby ludzkiej s. 71-106

MODLITWY WIECZORNEAdoracja Najświętszego SakramentuRóżaniec (tajemnice bolesne) z modlitwą o uzdrowienie we-

wnętrzne, o przebaczenie i o akceptację siebie („W Jego ranach jest na-sze zdrowie”) oraz z posługą prorocką

MIEJSCE NA NOTATKI:

DZIEŃ TRZECIPASCHA I WYMARSZ

LB 9-10

7.30 WSTANIE

7.50 MODLITWY PORANNE

8.00 ŚNIADANIE

9.00 EUCHARYSTIA 11.00 PRZERWA NA SPOTKANIE RODZICÓW Z DZIEĆMI

11.30 SPOTKANIA W GRUPACH – LB 9,15-10,34/ 11.30 Msza św. dla dzieci

12.45 NAMIOT SPOTKANIA – LB 9,15-23 ŻYCIE PROWADZONE PRZEZ PANA 13.30 OBIAD I REKREACJA

18.00 KOLACJA

19.00 SPOTKANIE W AULI / BAJKA DLA DZIECI

20.30 ŚPIEW / UŁOŻENIE DZIECI DO SNU

21.00 MEDYTACJA WSTĘPNA – KAZAŁ IM PRZEPŁYNĄĆ NA DRUGĄ STRONĘ – MK 6,45-52MODLITWA Z POSŁUGĄ PROROCKĄ

Słowo życia: Hymn dnia:

MODLITWA PORANNA1. Zapalenie świecy i znak Krzyża2. Odśpiewanie hymnu dnia3. Ojcze nasz, Zdrowaś Maryjo4. Wprowadzenie w temat dnia5. Słowo życia6. Pieśń do Ducha Świętego

PRZYGOTOWANIE DO LITURGIIĆwiczenie pieśni na EucharystięSpowiedź św.

EUCHARYSTIAFormularz: Msza wotywna o Najśw. EucharystiiModlitwa Eucharystyczna: 5a z prefacją własną

CZYTANIE PIERWSZE: Lb 9,1-14 Pascha przed wyruszeniemPSALM RESPONSORYJNY:

CZYTANIE DRUGIE: Ap 14,1-5EWANGELIA: Mk 10,32-45HOMILIA

SPOTKANIE W GRUPACH TEMAT: LUD W POSŁUSZEŃSTWIE PODDANY PROWADZENIU BOŻEMU

1. Po przygotowaniach lud wreszcie ma wyruszyć spod Synaju. Starsze tradycje J i E mówiły o prowadzeniu Izraelitów przez obłok za dnia i słup ognia w nocy oraz o obłoku jako znaku Bożej obecności w Na-miocie: Wj 13,21-22; 14,19-20.24; 33,7-11. Zaś tradycja kapłańska (P) połączyła te znaki ze swą teologią obecności Boga, który objawia się w postaci chwały (hebr. kabod), która ukazuje się lub ukrywa w obłoku: Wj 16,10; 24,15-18 oraz 40,34-35.

Rozważany obecnie tekst Lb 9,14nn nawiązuje do Wj 40,36-40, gdzie też czytamy o przemieszczaniu się obłoku. Porównajmy tekst z Wj 40 z Lb 9,15nn.

– Który motyw w Lb 9 powtarza się wielokrotnie?

(Izrael wyrusza i zatrzymuje się na znak Pana)

– Jaką zaletę Izraela uwypukla autor przez wskazanie na ten motyw (zob. Lb 9,19.23)?

(Izrael dokładnie przestrzegał poleceń Pana, kroczył w doskonałym posłuszeństwie)

Ten obraz jest jednak celowo wyidealizowany, skoro w Lb znajduje-my sporo tekstów o buncie i nieposłuszeństwie ludu.

Rozważany fragment ukazuje raczej ideał: lud powinien być czujny i szybko reagować na każdy znak od Boga; powinien umieć też cier-pliwie czekać z czujnością, gdy Bóg zwleka z sygnałem do wymar-szu; jednocześnie powinien cieszyć się, że Bóg daje ludowi znaki i cały czas zapewnia o swej obecności, która mu towarzyszy. Wę-drówka ludu do Ziemi Obiecanej może dosięgnąć kresu, jeśli lud cały czas będzie posłuszny i pozwoli Bogu prowadzić się przez zna-ki.

2. Prowadzenie uczniów przez Jezusa

Przeczytajmy z uwagą, oby odkryć polecenie Jezusa oraz doświad-czenie Jego obecności w drodze:

Łk 5,1-11 Połów na słowo Pana

Mk 6,45-52 Przeprawa na Jego polecenie

Mk 14,12-16

Mt 28,9-10.16.20

3. Prowadzenie Boże w życiu Kościoła

Dz 8,26-40; 12,6-11; 13,1-4; 16,6-10

Przywołajmy wreszcie obecność motywu Bożego prowadzenia w Ap 7,17; 14,1-5

4. Jakie pouczenia dla nas wyczytujecie z tych tekstów?

– Jak powinno wyglądać życie pojedynczego chrześcijanina i całego Kościoła?

– Na co powinniśmy wyczekiwać z czujnością?

– Jak Bogu mamy okazywać posłuszeństwo? (samo przestrzeganie zasad moralnych nie wystarczy)

– Jak św. Paweł definiuje dzieci Boże w Rz 8,14? Co jest charaktery-zuje?

– Jak się to ma do słów Jezusa z J 10,14-16.27?

– Jak powinniśmy wyprowadzić te słowa w czyn?

– Które dziedziny naszego życia powinniśmy poddać prowadzeniu Jezusa przez Ducha?

– Jak to robić praktycznie?

5. Bóg daje różne znaki. Prowadzi wiernych także przez swych wy-brańców.

Powróćmy jeszcze do Lb. Oprócz znaku obłoku i słupa ognia autor wspomina jeszcze o znakach dawanych przez Mojżesza.

Przeczytajmy Lb 10,1-10.

– Czemu służyły te trąby?

(– znak wzywający na zgromadzenie;

– znak wzywający do walki wobec najazdu wroga;

– przypomnienie Panu o ludzie Bożym w czasie liturgii)

– Kto miał trąbić? (Kapłani)– Jeśli trąbienie zlecone było kapłanom, to jaki to miało charakter? Świecki czy sakralny?

6. Porównajmy znak trąby w Ap 8,1-5? Przeczytajmy z uwagą.

– W jakim kontekście mówi się o aniołach z trąbami?

(liturgicznym)

– Jakie są skutki trąbienia tych aniołów wg Ap 8,6-9,15?

Zauważmy powiązanie liturgii z plagami przypominającymi wyjście z Egiptu oraz z wojną (5 i 6 trąba).

Trąby były znakami informującymi lud. Wcześniej do tego służyły rogi baranie, które po niewoli babilońskiej (VI w.) zostały zastąpione trąbami z kutego srebra.

Po osiedleniu się w Kanaanie miały być stosowane dwa sposoby trą-bienia: pierwszy ogłaszał początek zgromadzenia liturgicznego, a drugi – „alarmowy” – stosowano w czasie wojny.

7. Jakie sygnały dźwiękowe są dziś stosowane w Kościele?

(dzwony, trąbka hejnałowa, dzwonki, kołatki)

– Kiedy są one używane i czemu mają służyć?

8. Na koniec przeczytajmy Lb 10,11-36 o wymarszu spod Synaju.

– Jak się mają ostatnie słowa do tekstu z Lb 9,15nn o znakach?

LEKTURA OSOBISTA PISMA ŚW. I NAMIOT SPOTKANIA LB 9,15-23 ŻYCIE PROWADZONE PRZEZ PANA

1. Stań w obecności Pana i proś Ducha Świętego o pomoc.

2. Po opisanych wcześniej w Lb 1-8 przygotowaniach, wreszcie przy-szedł czas, by lud wyruszył spod Synaju ku Ziemi Obiecanej. Prze-nośne Sanktuarium, które ma towarzyszyć ludowi w drodze, jest go-towe.

Co świadczy o tej gotowości do drogi wg Wj 40,34n?

Obłok jest znakiem Bożej obecności, świadczy o tym, że Bóg jest „pośrodku ludu” (Lb 14,14). Ten obłok prowadził lud z Egiptu (Wj 13,21n) i nie pozwalał Egipcjanom zbliżyć się do Izraelitów (Wj 14,19.24). Gdy obłok ukazywał się nad Namiotem Spotkania, Moj-żesz wchodził doń, by rozmawiać z Bogiem (Wj 33,9n; Lb 12,5). Tenże obłok będzie dawał znak do wymarszu lub postoju ludu (Wj 40,36-38, Lb 10,12). Za dnia był widoczny nad Sanktuarium, a w nocy jawił się jako ogień (ww. 15n).

3. Przeczytaj Lb 9,15-23.

– Kto decydował o postoju lub wymarszu?

– Po czym Izraelici poznawali, że mają wyruszyć dalej w drogę lub rozbić obóz i dłużej lud krócej pozostawać na miejscu?

– Czy wg tego tekstu Izraelici byli posłuszni Bogu, który dawał im znaki do postoju lub wymarszu (9,18.20.23).

Autor przedstawia wzorcowy, idealny obraz Izraela wędrującego przez pustynię w doskonałym posłuszeństwie Bogu (9,19), zdającego się na wole Bożą.

4. Czy historia wędrującego Izraela dotyczy też nas? – Przeczytajmy 1 Kor 10,1-13.

– Jak rozumiesz stwierdzenie z 10,11?

Również nas chrześcijan Bóg chce prowadzić przez pustynię tego świata.

– Jakie daje nam znaki swej obecności?

– W jaki sposób chce do nas mówić i nas prowadzić?

– Przeczytaj i przemyśl:

• 2 P 1,16-21

• Dz 13,1-4; 16,6-10

– Jak będziesz wsłuchiwał się w głos Boga i w Jego znaki, by dać się Bogu prowadzić?

– Czy jesteś zdecydowany dążyć do doskonałego posłuszeństwa Bo-żemu prowadzeniu w twym życiu, by nie robić kroku wbrew woli Bożej?

Poddawanie swego życia Bożemu prowadzeniu jest istotnym ele-mentem charyzmatu naszej Wspólnoty. Przypomnij sobie m.in. Dro-gowskaz 10 (Rekolekcje):

Rekolekcje są uprzywilejowaną formą wspólnotowych ćwiczeń ducho-wych połączonych z kierownictwem duchowym, w czasie których wspólne otwieranie się na doświadczenie Boga przechodzącego z uwalniającą i uzdrawiającą mocą rodzi nadprzyrodzone więzi wspólnotowe, umacnia we wspólnej wierze i umożliwia przeżycie Bożego prowadzenia.

Dlatego pragnę podejmować trud przynajmniej corocznych rekolekcji wspólnotowych, aby wzrastać w doświadczeniu wiary ludu prowadzonego i wydoskonalanego przez Chrystusa.

KONFERENCJA WSPÓLNA (w auli lub kaplicy) I. Wprowadzenie egzegetyczno-teologiczne do Lb (zob. s. )

F) Cel redaktora kapłańskiego• Kapłani i lewici

• Święta wojna

• Tradycja o szemraniu

• Rola dwunastu pokoleń w planie zajęcia Ziemi.

• Wyrocznie Balaama

II. Wspólne rozpoznawanie znaków od Pana we Wspólnocie i krocze-nie w jedności na Jego słowo. proroctwo (Czy umiemy rozpoznawać znaki od Pana i znaki czasu)

III. Kompendium nauki społecznej Kościoła (Papieska Rada Iustitia et Pax) – Zasady KNS – s. 107-142

MODLITWY WIECZORNE

MIEJSCE NA NOTATKI:

DZIEŃ CZWARTYPODZIAŁ FUNKCJI I ODPOWIEDZIALNOŚCI

LB 11-12

7.30 WSTANIE

7.50 MODLITWY PORANNE

8.00 ŚNIADANIE

9.00 EUCHARYSTIA 11.00 PRZERWA NA SPOTKANIE RODZICÓW Z DZIEĆMI

11.30 SPOTKANIA W GRUPACH - LB 11/ 11.30 MSZA ŚW. DLA DZIECI

12.45 NAMIOT SPOTKANIA – LB 9,15-23 ŻYCIE PROWADZONE PRZEZ PANA 13.30 OBIAD I REKREACJA

18.00 KOLACJA

19.00 SPOTKANIE W AULI / BAJKA DLA DZIECI

20.30 ŚPIEW / UŁOŻENIE DZIECI DO SNU

21.00 MEDYTACJA WSTĘPNA – 1TYM 3,2-13 PODEJMOWANIE ODPOWIEDZIALNOŚCI MODLITWY WSTAWIENNICZE O WYLANIE DUCHA ŚWIĘTEGO DLA

CHĘTNYCH DO PODEJMOWANIA ODPOWIEDZIALNOŚCI

Słowo życia: Hymn dnia:

MODLITWA PORANNA1. Zapalenie świecy i znak Krzyża

2. Odśpiewanie hymnu dnia3. Ojcze nasz, Zdrowaś Maryjo4. Wprowadzenie w temat dnia5. Słowo życia6. Pieśń do Ducha Świętego

PRZYGOTOWANIE DO LITURGIIĆwiczenie pieśni na EucharystięSpowiedź św.

EUCHARYSTIA - Lb 12 – różnica postaw Mojżesza i jego rodzeństwa – władza

służebna w pokorzeFormularz: Msza wotywna za pełniących służbę w KościeleModlitwa Eucharystyczna: 5c z prefacją własną

CZYTANIE PIERWSZE: Lb 12,1-16PSALM RESPONSORYJNY: CZYTANIE DRUGIE: Hbr 3, 1-18EWANGELIA: Mk, 10,32-45HOMILIA

SPOTKANIE W GRUPACH TEMAT: NARZEKANIE I ODPOWIEDŹ BOGA (LB 11)

1. Historia Wyjścia z Egiptu obfituje w opowiadania o szemraniu, dez-aprobacie czy buncie ludu przeciwko Bogu i Mojżeszowi. Przywo-łajmy najważniejsze:

Wj: 14,10-14; 15,22-26; 17,1-17. Przeczytajmy je.

– Do nich dochodzi kilka opowiadać z Lb: 11,4-35; 12; 13-14; 16-17; 20,1-13. Dziś zatrzymamy się przy pierwszym z nich.

Te teksty (przypisywane Jahwiście – źródłu J) ukazują pokolenie Izraelitów wychodzących z Egiptu jako buntowników.

W Lb 11 znajdujemy opowiadania o wydarzeniach w dwóch różnych miejscach. Autor wyjaśnia, że nazwy tych miejsc nawiązują do wy-darzeń, które są pewną formą etiologii8:

a) Tabeera (Lb 11,1-3) – od słowa hebr. oznaczającego <zapłonąć, spalić> – to miejsce, gdzie rozpalił się gniew Boży i ogień (pio-run?) spalił część obozu.

b) Kibrot-Hattaawa <próby tych, którzy pożądali> (Lb 11,4-35) – nazwa ta przywołuje szemranie ludu, który pożądał mięsa (w. 4), oraz skutek (efekt) kary Bożej – plagi.

2. Przyjrzyjmy się wydarzeniu z Tabeera. Autor przedstawia je jako pa-radygmat opowiadań o narzekaniu, które prowokuje gniew Boży.

– Do kogo lud narzeka?

(autor nie mówi o jawnym buncie przeciw Bogu)

– Z jakiego powodu narzeka?

(nie wiadomo)

– Jaka jest reakcja Boga wobec tych (pokątnych) szemrań?

– Czytając uważnie Lb 11,1-3 wypiszmy schemat, kolejne fazy wy-darzenia, serię działań

(1. narzekanie ludu;8 Etiologia – tu: gatunek literacki: opowiadanie (zazwyczaj zmyślone) mające na celu wyjaśnienie pochodzenia jakiejś nazwy, zwyczaju, rytuału... przez podanie przyczyny w jakiejś historii.

2. gniew Boży wyrażający się w karze

3. wołanie ludu do Mojżesza, aby wybłagał u Boga ustanie plagi

4. wstawiennicza modlitwa Mojżesza

5. wysłuchanie przez Boga i ustanie kary)

Zauważmy w tekście obecność dwóch powiązanych tematów:

• bunt ludu i kara Boża (Bóg słyszy szemrania i nie pozo-staje obojętny)

• Mojżesz skutecznie wstawiający się za ludem u Boga.

– O czym świadczy fakt, że Bóg wysłuchuje Mojżesza? Jaka jest jego pozycja w oczach ludu i przed Bogiem?

3. Drugie opowiadanie o zajściach w Kibrot-Hattaawa jest konkret-niejsze. Mówi się o powodach narzekania. Przeczytajmy Lb 11,4-15.

– Kto narzeka?

(lud, obcy, Mojżesz)

– Co jest powodem narzekania każdego z nich?

(lud, cudzoziemcy – brak mięsa, słabnięcie ludu

Mojżesz – brak siły do dźwigania ciężaru ludu)

W obu wypadkach chodzi o jakiś brak siły, spowodowany pozornie zbyt słabą pomocą Bożą. Cudzoziemcy wraz z Izraelitami mają mi-

zerny pokarm, a Mojżesz – tylko małe siły jednego człowieka, wyda-je się mu, że jest sam w tym trudzie dźwigania ciężaru.

Narzekania ludu podważają wartość Bożych darów pożywienia (11, 6.18) i wolności (w. 20). Tęskniąc za egipską dietą (głównie wa-rzywną!) wołają o ryby (w. 5). Gotowi są odrzucić Boga i wrócić do Egiptu (w. 20)

– Jak Bóg zareagował na narzekanie ludu?

– Jaka była reakcja Mojżesza wobec gniewu Boga?

– Jaką metaforą wyraża Mojżesz relację Boga do ludu?

(macierzyńską)

4. Jakich odpowiedzi słowem i działaniem udzielił Bóg na oba żąda-nia (ludu i Mojżesza)? Przeczytajmy Lb 11,16-35.

(Mojżeszowi daje 70-ciu pomocników (24-30) a ludowi prze-piórki (31-32))

– W jaki sposób Bóg to czyni? Czym się posługuje?

(w obu przypadkach siła jest udzielana przez „ducha”: hebr. ruah to i duch prorocki i wiatr przynoszący przepiórki)

Duch w Biblii to także moc. Bóg udziela siły ludziom przez posłanie ducha mocy. W Nowym Testamencie Bóg udziela Ducha Świętego, który jest Duchem dającym moc do nowego życia.

Mojżesz okazuje posłuszeństwo Bogu i zwołuje 70-ciu starszych.

Bóg udzielał prorockiego ducha różnym przywódcom Izraela (zob. Lb 24,2; 27,18 i 1 Sm 10,5-10). Ten dar charyzmatyczny mógł być przenoszony na innych: 2 Krl 2,9.

Choć w Lb 11 dar prorocki w 70-ciu starszych objawił się raz, to 16,25 sugeruje, że przejęli oni część ciężaru.

– Jakie było pragnienie Mojżesza wyrażane wobec obiekcji Jozuego w 11,26-29?

– Czy Bóg zdjął odpowiedzialność z Mojżesza? Czy Mojżesz prze-stał pełnić rolę przewodnika?

– Czy Bóg zleca coś Mojżeszowi w stosunku do ludu (11,18nn)?

– Czy Bóg przestał gniewać się na lud, gdy dał mu przepiórki?

(nie)

– W czym wyrażał się nadal gniew?

(otrzymali przepiórki w takiej ilości, że wręcz im obrzydły)

– Czy Bóg zaspokoił pożądanie ludu?

– Do czego prowadzi pożądanie i chciwość ludu?

– Na czym polegał grzech Izraelitów w swej istocie?

(nie umieli docenić Bożych darów i zawierzyć Bogu, lecz ośmie-lali się jeszcze narzekać i pożądać zaspokojenia ich chciwości nawet za cenę utraty daru wolności)

– Jakie sytuacje dzisiejsze zdają się podobne do tamtych?

(ludzie pożądają różnych spraw za cenę traty wolności od grze-chu i demonów, byle zaspokoić swe żądze)

– Jakiej analogicznej kary dziś mogą się spodziewać?

(Bóg dopuści, że to czego pożądają, obrzydnie im)

– Porównajmy rolę Mojżesza pośrednika w 11,1-3 oraz 11,21nn.

– Co Mojżesz uczynił dla ludu przed Bogiem w 11,1-3? Z jakim skutkiem?

(Jako pośrednik wstawił się za ludem i Bóg przebaczył ludo-wi, Jego gniew ustąpił)

– Jak ta sprawa wyglądała w drugim wydarzeniu?

(Mojżesz nie błagał Boga o przebaczenie i gniew nie ustał)

Gdy uważnie przeczytamy Lb 11, możemy zauważyć, że autor tak opowiada te historie, by zasugerować wyjątkową i niezastąpioną rolę Mojżesza jako pośrednika. Gdy lud uznaje tę rolę i prosi Mojżesza o wstawiennictwo u Boga, doświadcza przebaczenia. Gdy odrzuca dary Boże (mannę i wolność), narzeka i nie widzi potrzeby przebła-gania Boga za pośrednictwem Mojżesza. Wówczas również nie umie docenić wyjątkowej pozycji Mojżesza i jego roli.

– Jak możemy zaktualizować te prawdy w odniesieniu do nas dziś?

– Jakich pośredników Bóg powołał dla nas? W czym są nam po-trzebni i niezastąpieni? Kto jest naszym nowym Mojżeszem (1 Tm 2,5)?

(Pan Jezus)

– Komu udziela On swego Ducha, by pełnili Jego posłannictwo (J 20,21-23)?

(biskupom i kapłanom)

LEKTURA OSOBISTA PISMA ŚW. I NAMIOT SPOTKANIA

1. Postaw się w Bożej obecności i zasłuchaj, co Bóg chce ci powiedzieć przez swoje słowo

2. Rozważ Boży plan dotyczący porządku działań i posług w Kościele: 1 Kor 12,28n; Rz 12,3-8; 13,1-7

– Kto w pierwszym rzędzie decyduje o działaniach i posługach w Kościele?

– Kim Bóg się posługuje w zachowaniu porządku i jedności w Ko-ściele?

3. Przemyśl i porozmawiaj z Jezusem nt. twej decyzji uznania woli Bo-żej, przyjęcia takich darów, posług i powołania, które On ci przy-dziela, oraz podporządkowania się władzy w Kościele.

Pomódl się o zdolność do doskonałego posłuszeństwa, by w pokorze dojść do świętości.

KONFERENCJA WSPÓLNA (w auli lub kaplicy) I. Wprowadzenie egzegetyczno-teologiczne do Lb (zob. s. )

G) Teologia redaktorów kapłańskich (P) H) Synteza teologii Księgi Liczb

II. Służebna rola władzy odpowiedzialnych i przełożonych w Kościele

III. Kompendium nauki społecznej Kościoła (Papieska Rada Iustitia et Pax) – Rodzina - s. 143-174

MODLITWY WIECZORNE

MIEJSCE NA NOTATKI:

DZIEŃ PIĄTY MAŁODUSZNOŚĆ, NIEWIARA I BUNT

LB 13-14

7.30 WSTANIE

7.50 MODLITWY PORANNE

8.00 ŚNIADANIE

9.00 SPOTKANIA W GRUPACH LB 21,4-9; J 3 WĘŻE

10.30 PRZERWA NA SPOTKANIE RODZICÓW Z DZIEĆMI

11.00 NABOŻEŃSTWO POKUTNE Lb 14 szemranieSzemranie, zniechęcenie, powrót do grzechów

WYSTAWIENIE NAJŚW. SAKRAMENTU I OSOBISTA REWIZJA ŻYCIA W NAMIOCIE SPOTKANIA

BŁOGOSŁAWIEŃSTWO NAJŚW. SAKRAMENTEM

13.30 OBIAD I REKREACJA

18.00 KOLACJA

19.00 SPOTKANIE W AULI / BAJKA DLA DZIECI

20.30 ŚPIEW / UŁOŻENIE DZIECI DO SNU

21.00 EUCHARYSTIA

MODLITWY O ROZPALENIE DARÓW DUCHA I POSŁUGA DARAMI DUCHA ŚWIĘTEGO

Słowo życia: Hymn dnia:

MODLITWA PORANNA1. Zapalenie świecy i znak Krzyża2. Odśpiewanie hymnu dnia3. Ojcze nasz, Zdrowaś Maryjo4. Wprowadzenie w temat dnia5. Słowo życia6. Pieśń do Ducha Świętego

PRZYGOTOWANIE DO LITURGIIĆwiczenie pieśni na EucharystięSpowiedź św.

NABOŻEŃSTWO POKUTNE

CZYTANIE PIERWSZE: Lb 14PSALM RESPONSORYJNY: EWANGELIA: J 21,15-19HOMILIA

EUCHARYSTIA - Lb 13-lęk przed zajmowaniem ziemi

Formularz: Msza za chrześcijan prześladowanychModlitwa Eucharystyczna: 4 z prefacją własną

CZYTANIE PIERWSZE: Lb 13,1-3.17-33; 14,1-3PSALM RESPONSORYJNY:

CZYTANIE DRUGIE: Ap 11,3-13EWANGELIA: J 21,1-14HOMILIA

SPOTKANIE W GRUPACH TEMAT: MAŁODUSZNOŚĆ, NIEWIARA I BUNT – LB 21,4-9

Jedno pokolenie wymarło na pustyni wg zapowiedzi Pana. Nowe pokolenie rusza teraz w kierunku Kanaanu, by go zająć. Gdy Edomici nie zgodzili się przepuścić Izraela przez ich ziemię, ci zamierzają obejść Edom. Ale postępowanie nowego pokolenia wcale nie jest lepsze od tych, którzy pomarli na pustyni.– Przeczytajmy o epizodzie z tego okresu: Lb 21,4-9.– Porównajmy schemat wydarzeń z Lb 11,1-3? Jakie elementy są podob-ne?

(szemraniekaraprośba o wstawiennictwo MojżeszaBóg daje wybawienie)

Jakie są nowe elementy?(wyraźne uznanie winyznak ocalenia – wąż na palu)

– Co jest powodem narzekań wg Lb 21?– Jak się to ma do treści Lb 11,4-6?Te podobieństwa służą pokazaniu, że nowe pokolenie Izraelitów jest na-dal pokoleniem niewdzięcznych i niecierpliwych buntowników. Nadal podkreślona jest szczególna pozycja i rola Mojżesza. Uznanie swej winy i wyznanie jej sprowadza Boże ocalenie na posłusznych.

Zatrzymajmy się chwilę przy znaku węża miedzianego.Słownictwo hebrajskie wskazuje na zastosowanie przez autora gry słów. Słowo nāhāsz oznacza <węża>, nahasz – <praktykę magiczną>, zaś nāhûsz lub nĕhōszet – <miedź, brąz>. Opowiadanie to jest formą etiolo-

gii, usprawiedliwiającej późniejszy kult oddawany wężowy z brązu na-zywanemu Nehusztan. Zobaczmy 2 Krl 18,1-4. – Gdzie był czczony ten obiekt kultyczny? – W jaki sposób oddawano mu część?

(ofiary kadzielne)Wąż miedziany na palu miał być znakiem od Boga domagającym się po-słuszeństwa i wiary, z jaką ukąszeni mieli spojrzeć nań, by doznać uzdrowienia od ukąszeń.Jak nazwane są węże zesłane jako plaga na szemrzących Izraelitów?

(21,6 – w tłumaczeniu: jadowite) W tekście hebr. te węże nazwa-ne są sĕrapim <płonące, palące> – chyba dla wskazania, że ich ukąsze-nia powodowały pieczenie, ból (a w konsekwencji śmierć).Znak węża miedzianego nie działał magicznie. Chodziło o spojrzenie na niego (z wiarą). Może dziwić, dlaczego paradoksalnie od jadowitych, śmiertelnych ukąszeń węży miało ocalać spojrzenie na miedzianą podo-biznę węża. To jakby homeopatyczne antidotum na jad węży przypomi-na inne rytuały homeopatyczne (leczące podobnym przez podobne) czy apotropaiczne9 (mające odpędzić zło), znane m.in. w Egipcie. Wykopali-ska w rejonie Synaju wykazały używanie niewielkich miedzianych węży nawiązujących do bożków egipskich, które jak amulety miały chronić (m.in. górników) od ukąszeń jadowitych węży.

Jednak w rozważanym tekście Lb 21 rola węża miedzianego jest inna i nie ma on chronić od ukąszeń, ale przynieść ocalenie od śmierci już po ukąszeniu. Człowiek wobec zagrożonego życia miał podjąć po-ważną decyzję: czy zaufa Bogu i uwierzy Mu, wyrazi wiarę przez spoj-rzenie na znak węża, czy też będzie trwał w swym buncie i zlekceważy znak ocalenia od Boga. Paradoks ocalenia od węży przez znak węża przypomina analogiczne przypadki ofiar za grzech ze zwierząt. Krew, z którą kontakt powodował zaciągnięcie nieczystości rytualnej, służyła też do rytów oczyszczenia z tych nieczystości. Porównajmy z Lb 21 teksty z J 3,14-16 oraz 12,32-33.– Który aspekt epizodu z wężami uwypukla Jezus wg J?

9 Apotropaizm – magia broniąca przed złem.

(wywyższenie, by być znakiem do wierzenia)Wywyższenie sugeruje Jezusową zbawcza śmierć na krzyżu.– Jak odczytujemy sens zastosowanego przez Jezusa porównania tego, co dotyczy Jego, z epizodem z wężem miedzianym?(Jak ludzie ukąszeni na pustyni patrzyli z wiarą na wywyższonego węża miedzianego, aby mogli żyć, podobnie przez paradoks wiary w skutecz-ność zbawczą śmierci i zmartwychwstania Jezusa, ci którzy spojrzą na Niego i uwierzą w Niego nie zginą, ale będą mieć życie wieczne). Ale trzeba dodać, że jak Izraelici musieli najpierw uznać swą winę, a po-tem uwierzyć Bogu, tak w NT grzesznicy muszą uznać swój grzech (bunt wobec Boga) i zwrócić się w posłuszeństwie wiary do Boga uzna-jąc Jezusa wywyższonego na Krzyżu i zmartwychwstałego za swego Zbawcę od zguby i Dawcę życia wiecznego.

LEKTURA OSOBISTA PISMA ŚW. I NAMIOT SPOTKANIA REWIZJA ŻYCIA

1. Zwróć się do Pana z modlitwą, by Duch Święty pomógł ci poznać i uznać prawdę o tobie i o twych oporach wobec woli Bożej.

2. Przeczytaj raz jeszcze Lb 14,1-10. Dlaczego Izraelici nie szemrzą przeciw Bogu i Mojżeszowi?

– Jak oceniają wezwanie do zajęcia Ziemi Obiecanej?

– Jak reagowałeś i reagujesz na Boże wezwanie do świętości i do pracy nad sobą płynące z Ewangelii i z przykładów świętych? Czy reagujesz oporem i lękiem, jak Izraelici, czy też zapałem i pragnie-niem pójścia za Chrystusem na wzór świętych?

– Porozmawiaj z Panem szczerze nt. twoich trudności i proś Go o ochotę i zdolności oraz o pasję zdobywania Królestwa Bożego.

Wypisz swoje obiekcje i przemyśl sposób przezwyciężania swych oporów.

KONFERENCJA WSPÓLNA (w auli lub kaplicy)

I. Wprowadzenie egzegetyczno-teologiczne do Lb (zob. s. )I) Co wnosi Lb do teologii biblijnej Starego Testamentu?

II. Kompendium nauki społecznej Kościoła (Papieska Rada Iustitia et Pax) – Praca - s. 175-214.o

MODLITWY WIECZORNE

MIEJSCE NA NOTATKI:

DZIEŃ SZÓSTY UZNAĆ Z POKORĄ SWE MIEJSCE WG WOLI BOŻEJ

LB 15-197.30 WSTANIE

7.50 MODLITWY PORANNE

8.00 ŚNIADANIE

9.00 EUCHARYSTIA 11.00 PRZERWA NA SPOTKANIE RODZICÓW Z DZIEĆMI

11.30 SPOTKANIA W GRUPACH - LB 16-17 PODWAŻANIE AUTORYTETÓW, WŁADZY, UZURPACJA

/ 11.30 MSZA ŚW. DLA DZIECI

12.45 NAMIOT SPOTKANIA – ofiary oczyszczenie – ofiary na Świąty-nię za swe grzechy ofiary i oczyszczenie Lb 15 i 1913.30 OBIAD I REKREACJA

16.30 DROGA ŚWIATŁA

18.00 KOLACJA

19.00 SPOTKANIE W AULI

/ BAJKA DLA DZIECI

20.30 ŚPIEW / UŁOŻENIE DZIECI DO SNU

21.00 RÓŻANIEC (TAJEMNICE RADOSNE) Z POSŁUGĄ DARAMI

Słowo życia: Hymn dnia:

MODLITWA PORANNA1. Zapalenie świecy i znak Krzyża2. Odśpiewanie hymnu dnia3. Ojcze nasz, Zdrowaś Maryjo4. Wprowadzenie w temat dnia5. Słowo życia6. Pieśń do Ducha Świętego

PRZYGOTOWANIE DO LITURGIIĆwiczenie pieśni na EucharystięSpowiedź św.

EUCHARYSTIALb 18-powołanie kapłanów i lewitów. Oczyszczenie ludu i Świątyni

Formularz: Msza o powołania kapłańskieModlitwa Eucharystyczna: 4 z prefacją własnąCZYTANIE PIERWSZE: Lb 18PSALM RESPONSORYJNY: CZYTANIE DRUGIE: Ap 17-18EWANGELIA: Mt 21, 12-17HOMILIA

SPOTKANIE W GRUPACH TEMAT: UZNAĆ Z POKORĄ MIEJSCE WYZNACZONE PRZEZ BOGA (LB 16-17)

Dążenia do demokracji obecne w dzisiejszym świecie nie były obce Izraelitom. Bunt Lewity Koraha i jego 250 świeckich zwolenników oraz (świeckich) Rubenitów Datana i Abirama (Lb 16-17) służą za lekcję poglądową na temat Bożego wybraństwa i porządku ustanowionego przez Boga. Pouczenia z Lb 16-17 dotyczą też problemu stopni święto-ści.– Kto jest świętym wg Wj 15,3-6?– Czego dotyczy kwestia z Lb 16,5?Świętość jest przymiotem samego Boga, który jest całkiem inny niż lu-dzie, jest doskonały także pod względem moralnym. To określenie wskazuje na Jego wyższość, transcendencję i bezgrzeszność. Grzeszni ludzie nie mogą zbliżać się do Niego, bo by umarli – Wj 19,12. Dzięki swej łaskawości Bóg powołuje Naród Wybrany, aby był święty, wydzielony, oddzielony (taki jest pierwotny sens hebr. q-d-š) od innych narodów, by mógł zbliżać się do Boga świętego i Mu służyć. W Wj 19,6 cały lud jest nazwany „królestwem kapłanów, ludem świętym”.Jednak okazuje się, że trzeba mówić o stopniowaniu świętości, skoro do pewnych świętych czynności i do kontaktu z najświętszymi rzeczami (Lb 4,4) wybrani są nieliczni.Podobnie jak w dzisiejszych czasach zauważamy dążności do kwestio-nowania uprzywilejowanej pozycji kapłaństwa hierarchicznego, tak było już w Izraelu. W Lb 16-17 wyraźnie dochodzi do głosu to kwestionowa-nie wyjątkowej pozycji i roli Mojżesza i Aarona (kapłaństwa aaronickie-go) – Kto buntuje się wobec Mojżesza i Aarona? – Kim był Korach wg Lb 16 i 4,4.15.20? – Jaką rolę później pełnili Korahici wg 1 Krn 6,31-48? (zob. też tytuły m.in. Ps 44-49)– Kto dołączył do buntu Lewity Koraha?

(250 świeckich oraz Datan i Abiram z pokolenia niekapłańskie-go)– Jaką pozycje wśród synów Jakuba miał Ruben, praojciec zbuntowane-go Datana i Abirama?

(pierworodny, a więc jemu winna przypaść władza nad ludem po ojcu)

– Jaki powód buntu podaje Lb 16,3.13?– Kto decyduje o świętości wybranych w Lb 16,5? W kanonicznej wersji Lb 16-17 uczeni wyróżniają dwie oddzielne trady-cje, które zostały ze sobą połączone:

• buncie Koraha i 250 świeckich • oraz o buncie Rubenitów.

– Przeczytajmy Lb 16,1-11.Pierwszy konflikt dotyczy konkurowania ze sobą lewitów, którzy pełnili niższe posługi, z Sadokitami, potomkami Eleazara, syna Aarona (zob. 16 3,1-4; 1 Krn 24). Najpierw kwestionowana jest wyższa świętość Sadoki-tów. W tym sporze Korah ma zwolenników w 250 „świeckich” z nieka-płańskich plemion, którzy powołują się na prawdę, że cały lud Pana jest święty.Drugi konflikt wynikł z dążeń lewitów – Korahitów do posiadania pełnej władzy kapłańskiej jak Sadokici. Finał historii Koraga jest opowiedziany w Lb 16,16-24.35. Przeczytaj-my.– Jakie ostrzeżenia otrzymali Korahici wcześniej w Lb 4,15.20? Wzmianka o Datanie i Abiramie w Lb 24 i 35 jest wyrazem redaktor-skiego zabiegu połączenia obu tradycji.– Jaka kara spotyka rodzinę Koraha i 250 „świeckich”?– Przeczytajmy tekst o buncie Rubenitów Lb 16,12-15 i ukaraniu ich Lb 16,25-34. – Jak reagują oni na polecenie Mojżesza?– Czego to jest wyraz?– Porównajmy z Lb 14,1-4.– Czego dotyczą ich narzekania? Jak uzasadniają swój bunt wg Lb 16,13nn? – Jak zareagował Mojżesz, gdy Rubenici odmówili stawienia się na jego polecenie wg Lb 16,25?Wygłosił też wobec nich coś w rodzaju wyroku sądowego (16,26nn). Nakaz, by Izraelici nie tylko oddalili się od buntowników, ale także by nie dotykali niczego, co do nich należy, sugeruje, że zanieczyścili przez grzech siebie, swoje rodziny i swój majątek.

– Co się stało z kadzielnicami przygotowanymi przez 250 z różnych po-koleń, których pochłonął ogień (17,2-5)?– Czym mają one być dla Izraela?

(znakiem ostrzegającym)– Jaka jest reakcja ludu? – Czy lud został przekonany i wyprowadził z tego właściwe wnioski?

(zareagował strachem i nic nie pojęli) (Lb 16,34; 17,6)– Jaka jest reakcja Boga na narzekanie ludu? – Jak na to zareagowali Mojżesz i Aaron, narażając swe życie?Podkreślając fakt ustania plagi, autor natchniony znów zaakcentował szczególną rolę wybrańców Mojżesza i Aarona, których ofiary przebła-galne są skuteczne, a modlitwy wysłuchiwane przez Boga. Zauważmy, że choć plaga ustała, to wcześniej wielu narzekających zginęło.Dalsza historia o lasce Aarona kontynuuje wątek Bożego wybraństwa do szczególnej służby.O ile w 16,1-40 chodziło o szczególny status Mojżesza i Aarona wobec Lewitów i Rubenitów, to tekst opowiedziany w 17,16-26 ma wykazać szczególną pozycję Aarona wobec pozostałych pokoleń. Przeczytajmy ten ostatni fragment.– Zauważmy, że hebr. termin matte(h) oznacza zarówno laskę, jak i po-kolenie. Gra słów służy ukazaniu, że laski noszone przez książąt danych pokoleń są jakimś symbolem reprezentującym te pokolenia. Wyrośnięcie pączka i kwiatu na lasce Aarona symbolizuje życiodajność, owocność posługi kapłanów z tego pokolenia dla całego Izraela.– Czemu miał służyć ten znak od Boga wg Lb 17,20?

Po tych dłuższych analizach tekstu Lb 16-17 postarajmy się dokonać ak-tualizacji, odniesienia tych treści do naszego życia w Kościele i Wspól-nocie.– Jak wygląda struktura ludu Bożego ustanowiona przez Boga w No-wym Przymierzu wg 1 Kor 12,28n; Ef 4,6nn?– Kto w Kościele i Wspólnocie pełni szczególne funkcje na bazie szcze-gólnego wybraństwa i charyzmatów?– Przed jakimi grzechami przestrzega nas Bóg w rozważanym fragmen-cie Lb?

– Jakie grzechy w tej dziedzinie zauważamy w naszej Wspólnocie (i w Kościele)?– Jaką dobroczynną , życiodajną funkcje pełnią Boży wybrańcy w naszej Wspólnocie?– Jakie owoce ich posługi dostrzegamy?– Czy często zwracamy się do kapłanów o modlitwę przebłagalną za nas i nasze grzechy?– Jaka jest nasza wiara w skuteczność kapłańskiej posługi?– Jakich kar możemy spodziewać się za bunt wobec przełożonych kapła-nów we Wspólnocie?– Jak powinniśmy się zachować wobec buntowników i siejących zamęt? (por. Lb 16,26nn) – Jak pojmujemy różnicę między kapłaństwem powszechnym wiernych (1P 2,4-10) a kapłaństwem hierarchicznym?– Przeczytajmy KKK 1546 i 2100 (a następnie na Namiocie Spotkania 874-896 i 897-903)

1546 Chrystus, Arcykapłan i jedyny Pośrednik, uczynił Kościół "króle-stwem – kapłanami dla Boga i Ojca swojego" (Ap 1, 6). Cała wspólnota wierzących jako taka jest kapłańska. Wierni wykonują swoje kapłań-stwo, wynikające ze chrztu, przez udział w posłaniu Chrystusa, Kapła-na, Proroka i Króla, każdy zgodnie z własnym powołaniem. Przez sa-kramenty chrztu i bierzmowania wierni "poświęcani są... jako... święte kapłaństwo"2100 Ofiara zewnętrzna, by była prawdziwa, powinna być wyrazem ofiary duchowej: "Moją ofiarą... duch skruszony..." (Ps 51, 19). Prorocy Starego Przymierza często piętnowali ofiary składane bez zaangażo-wania wewnętrznego lub nie mające związku z miłością bliźniego . Je-zus przypomina słowa proroka Ozeasza: "Chcę raczej miłosierdzia niż ofiary" (Mt 9, 13; 12, 7) . Jedyną doskonałą ofiarą jest ta, którą Chry-stus złożył na krzyżu w całkowitym oddaniu się miłości Ojca i dla na-szego zbawienia . Łącząc się z Jego ofiarą, możemy nasze życie uczy-nić ofiarą dla Boga.

LEKTURA OSOBISTA KATECHIZMU KK I NAMIOT SPOTKANIA

I. Hierarchiczna struktura KościołaDlaczego posługa kościelna (urząd)?874 Sam Chrystus jest źródłem posługi w Kościele. On ją ustanowił, wyposażył we władzę oraz wyznaczył posłanie, ukierunkowanie i cel:Chrystus Pan dla pasterzowania Ludowi Bożemu i ustawicznego ludu tego po-mnażania ustanowił w Kościele swym rozmaite posługi święte, które mają na celu dobro całego Ciała. Wyposażeni bowiem we władzę świętą szafarze służą braciom swoim, aby wszyscy, którzy są z Ludu Bożego... osiągnęli zbawienie.875 "Jakże mieli uwierzyć w Tego, którego nie słyszeli? Jakże mieli usłyszeć, gdy im nikt nie głosił? Jakże mogliby im głosić, jeśliby nie zostali posłani?" (Rz 10, 14-15). Nikt, żadna pojedyncza osoba ani żadna wspólnota, nie może sam sobie głosić Ewangelii. "Wiara rodzi się z tego, co się słyszy" (Rz 10,17). Nikt nie może sam siebie upoważnić do głoszenia Ewangelii. Posłany przez Pana mówi i działa nie przez swój własny autorytet, ale na mocy autorytetu Chrystu-sa; nie jako członek wspólnoty, ale mówiący do niej w imieniu Chrystusa. Nikt nie może sam sobie udzielić łaski, ale musi być ona dana i ofiarowana. Zakłada to szafarzy (ministri) łaski, upoważnionych i uzdolnionych przez Chrystusa. Od Niego biskupi i prezbiterzy otrzymują misję i "świętą władzę" działania in perso-na Christi Capitis. Władzę, dzięki której posłani przez Chrystusa czynią i dają na mocy daru Bożego to, czego nie mogą czynić i dawać sami z siebie, trady-cja Kościoła nazywa "sakramentem". Ta władza jest przekazywana w Kościele za pośrednictwem osobnego sakramentu.876 Z naturą sakramentalną posługi kościelnej jest wewnętrznie związany jej charakter służebny. Istotnie, całkowicie zależąc od Chrystusa, który posyła i wyposaża we władzę, pełniący posługę są rzeczywiście "sługami Chrystusa" (Rz 1,1), na obraz Chrystusa, który dobrowolnie przyjął "postać sługi" (Flp 2, 7). Ponieważ słowo i łaska, których są szafarzami (ministri), nie należą do nich, ale są słowem i łaską Chrystusa, który powierzył im je dla innych, stają się oni do-browolnie sługami wszystkich.877 Do natury sakramentalnej posługi kościelnej należy także jej charakter ko-legialny. Istotnie, od początku swojej misji Pan Jezus ustanawia Dwunastu, któ-rzy byli "zaczątkiem Nowego Izraela i początkiem świętej hierarchii". Razem wybrani, zostali także razem posłani, a ich braterska jedność będzie służyć ko-munii braterskiej wszystkich wiernych; będzie ona jakby odbiciem i świadec-twem komunii Osób Bożych. Dlatego każdy biskup pełni swoją posługę w ra-mach Kolegium Biskupiego, w komunii z Biskupem Rzymu – następcą św. Pio-tra i głową kolegium; prezbiterzy zaś pełnią swoją posługę w ramach prezbite-rium diecezji pod kierunkiem swojego biskupa.878 Do natury sakramentalnej posługi kościelnej należy wreszcie jej charakter osobowy. Chociaż pełniący posługę Chrystusa działają we wspólnocie, to za-wsze działają także w sposób osobowy. Każdy zostaje powołany jako osoba: "Ty pójdź za Mną!" (J 21, 22), by być we wspólnym posłaniu osobowym świad-

kiem, ponosząc osobistą odpowiedzialność przed Tym, który posyła, działając "w Jego osobie" i dla osób: "Ja ciebie chrzczę w imię Ojca...", "Ja odpuszczam tobie grzechy..."879 Posługa sakramentalna w Kościele jest więc równocześnie pełnioną w imię Chrystusa. Ma ona charakter personalny oraz formę kolegialną. Potwierdza się to w więzach między Kolegium Biskupim i jego głową, następcą św. Piotra, oraz w relacji między odpowiedzialnością pasterską biskupa za jego Kościół partykularny i wspólną troską Kolegium Biskupiego o Kościół powszechny.Kolegium Biskupów i jego głowa – Papież880 Chrystus, ustanawiając Dwunastu, nadał im formę "kolegium, czyli stałego zespołu, na czele którego postawił wybranego spośród nich Piotra". "Jak z ustanowienia Pańskiego święty Piotr i reszta Apostołów stanowią jedno Kole-gium Apostolskie, w podobny sposób Biskup Rzymski, następca Piotra, i bisku-pi, następcy Apostołów, pozostają we wzajemnej łączności" .881 Jedynie Szymona uczynił Pan Opoką swojego Kościoła, nadając mu imię Piotr. Powierzył mu klucze Kościoła; ustanowił go pasterzem całej trzody. "Dar związywania i rozwiązywania, dany Piotrowi, został udzielony także Kolegium Apostołów pozostającemu w łączności z głową swoją". Ta pasterska misja Pio-tra i innych Apostołów stanowi jeden z fundamentów Kościoła. Jest ona konty-nuowana przez biskupów pod prymatem Piotra.882 Papież, Biskup Rzymu i następca św. Piotra, jest "trwałym i widzialnym źródłem i fundamentem jedności zarówno biskupów, jak rzeszy wiernych". "Bi-skup Rzymski z racji swego urzędu, mianowicie urzędu Zastępcy Chrystusa i Pasterza całego Kościoła, ma pełną, najwyższą i powszechną władzę nad Ko-ściołem i władzę tę zawsze ma prawo wykonywać w sposób nieskrępowany".883 "Kolegium, albo ciało biskupie, posiada władzę autorytatywną jedynie wte-dy, gdy się je bierze łącznie z Biskupem Rzymu, następcą Piotra, jako jego gło-wą". Kolegium to jako takie jest również "podmiotem najwyższej i pełnej władzy nad całym Kościołem, chociaż nie może wypełniać tej władzy inaczej, jak tylko za zgodą Biskupa Rzymu".884 "Kolegium Biskupów wypełnia w sposób uroczysty władzę w całym Koście-le na soborze powszechnym". "Nigdy nie istnieje sobór powszechny, który by nie był jako taki zatwierdzony lub przynajmniej uznany przez następcę Piotra".885 "Kolegium Biskupów, jako złożone z wielu jednostek, wyraża rozmaitość i powszechność Ludu Bożego, jako zaś zgromadzone pod jedną głową wyraża jedność trzody Chrystusowej".886 "Poszczególni biskupi są widzialnym źródłem i fundamentem jedności w swoich Kościołach partykularnych". Jako tacy "sprawują swoje rządy paster-skie, każdy nad powierzoną sobie cząstką Ludu Bożego" , wspomagani przez prezbiterów i diakonów. Każdy biskup jednak, jako członek Kolegium Biskupie-go, podziela troskę o wszystkie Kościoły, przede wszystkim "dobrze zarządza-jąc własnym Kościołem jako cząstką Kościoła powszechnego", przyczyniając

się w ten sposób "do dobra całego Ciała Mistycznego, które jest także Ciałem Kościołów". Troska ta będzie obejmować szczególnie ubogich prześladowa-nych za wiarę, a także misjonarzy, którzy pracują na całej ziemi.887 Kościoły partykularne sąsiadujące ze sobą oraz posiadające jednorodną kulturę tworzą prowincje kościelne lub większe jednostki nazywane patriarcha-tami lub regionami. Biskupi tych całości mogą gromadzić się na synodach lub soborach prowincjalnych. "W podobny sposób Konferencje Biskupów mogą dzisiaj wnieść różnorodny i owocny wkład do konkretnego urzeczywistnienia się pragnienia kolegialności".Misja nauczania888 Biskupi razem z prezbiterami, swymi współpracownikami, "mają przede wszystkim obowiązek głoszenia Ewangelii Bożej", zgodnie z poleceniem Pana. Są oni "zwiastunami wiary prowadzącymi nowych uczniów do Chrystusa i au-tentycznymi, czyli upoważnionymi przez Chrystusa, nauczycielami".889 Dla zachowania Kościoła w czystości wiary przekazanej przez Apostołów, sam Chrystus, który jest prawdą, zechciał udzielić swojemu Kościołowi uczest-nictwa w swojej nieomylności. Przez "nadprzyrodzony zmysł wiary" Lud Boży "trwa niezachwianie w wierze" pod przewodnictwem żywego Urzędu Nauczy-cielskiego Kościoła.890 Misja Urzędu Nauczycielskiego jest związana z ostatecznym charakterem przymierza zawartego przez Boga w Chrystusie z Jego Ludem; Urząd Nauczy-cielski musi chronić go przed wypaczeniami i słabościami oraz zapewnić mu obiektywną możliwość wyznawania bez błędu autentycznej wiary. Misja paster-ska Urzędu Nauczycielskiego jest ukierunkowana na czuwanie, by Lud Boży trwał w prawdzie, która wyzwala. Do wypełniania tej służby Chrystus udzielił pasterzom charyzmatu nieomylności w dziedzinie wiary i moralności. Realiza-cja tego charyzmatu może przybierać liczne formy.891 "Nieomylnością tą z tytułu swego urzędu cieszy się Biskup Rzymu, głowa Kolegium Biskupów, gdy jako najwyższy pasterz i nauczyciel wszystkich wier-nych Chrystusowych, który braci swych umacnia w wierze, ogłasza definityw-nym aktem naukę dotyczącą wiary i obyczajów... Nieomylność obiecana Ko-ściołowi przysługuje także Kolegium Biskupów, gdy wraz z następcą Piotra sprawuje ono najwyższy Urząd Nauczycielski", przede wszystkim na soborze powszechnym. Gdy Kościół przez swój najwyższy Urząd Nauczycielski przed-kłada coś "do wierzenia jako objawione przez Boga" i jako nauczanie Chrystu-sa, "do takich definicji należy przylgnąć posłuszeństwem wiary". Taka nieomyl-ność rozciąga się na cały depozyt Objawienia Bożego.892 Boska asystencja jest także udzielona następcom Apostołów, nauczają-cym w komunii z następcą Piotra, a w sposób szczególny Biskupowi Rzymu, pasterzowi całego Kościoła, gdy – nie formułując definicji nieomylnej i nie wy-powiadając się w "sposób definitywny" – wykonuje swoje nauczanie zwyczajne, podaje pouczenia, które prowadzą do lepszego zrozumienia Objawienia w

dziedzinie wiary i moralności. Nauczaniu zwyczajnemu wierni powinni okazać "religijną uległość ich ducha", która różni się od uległości wiary, a jednak jest jej przedłużeniem.Misja uświęcania893 Biskup jest również "szafarzem łaski najwyższego kapłaństwa", w szcze-gólności w Eucharystii, którą ofiaruje sam lub troszczy się o jej ofiarowanie za pośrednictwem prezbiterów, swoich współpracowników. Eucharystia bowiem stanowi centrum życia Kościoła partykularnego. Biskup i prezbiterzy uświęcają Kościół przez swoją modlitwę i pracę, przez posługę słowa i sakramentów. Uświęcają go swoim przykładem "nie jak ci, którzy ciemiężą gminy, ale jako żywe przykłady dla stada" (1 P 5, 3). W ten sposób mogą "razem z powierzoną sobie trzodą osiągnąć życie wieczne".Misja rządzenia894 "Biskupi kierują powierzonymi sobie poszczególnymi Kościołami jako za-stępcy i legaci Chrystusa radami, zachętami i przykładami, ale także mocą swego autorytetu i władzy świętej", którą powinni jednak sprawować w sposób budujący, w duchu służby, który jest duchem ich Mistrza895 "Ta władza, którą w imieniu Chrystusa osobiście sprawują, jest własna, zwyczajna i bezpośrednia, choć jej wykonywanie kierowane jest w ostatecznej instancji przez najwyższą władzę Kościoła". Nie można jednak uważać bisku-pów za zastępców papieża, którego zwyczajna i bezpośrednia władza nad ca-łym Kościołem nie przekreśla władzy biskupów, ale ją potwierdza i jej broni. Władza ta powinna być wykonywana w jedności z całym Kościołem pod prze-wodnictwem papieża.896 Dobry Pasterz powinien być wzorem i "formą" misji pasterskiej biskupa. Bi-skup, świadomy swoich słabości, "potrafi współczuć z tymi, którzy trwają w nie-świadomości i błędzie. Niech się nie wzbrania wysłuchiwać swoich poddanych, których jak dzieci własne bierze w opiekę... Wierni zaś winni pozostawać w łączności z biskupem, jak Kościół z Chrystusem, a Jezus Chrystus z Ojcem".Wszyscy idźcie za biskupem jak Jezus Chrystus za Ojcem, a za waszymi ka-płanami jak za Apostołami; szanujcie diakonów jak przykazania Boże. Niech nikt w sprawach dotyczących Kościoła nie robi niczego bez biskupa.II. Wierni świeccy897 "Pod nazwą świeckich rozumie się... wszystkich wiernych chrześcijan nie będących członkami stanu kapłańskiego i stanu zakonnego prawnie ustanowio-nego w Kościele, mianowicie wiernych chrześcijan, którzy jako wcieleni przez chrzest w Chrystusa, ustanowieni jako Lud Boży i uczynieni na swój sposób uczestnikami kapłańskiego, prorockiego i królewskiego urzędu Chrystusowego, ze swej strony sprawują właściwe całemu ludowi chrześcijańskiemu posłannic-two w Kościele i w świecie"Powołanie świeckich

898 "Zadaniem ludzi świeckich, z tytułu właściwego im powołania, jest szukać Królestwa Bożego, zajmując się sprawami świeckimi i kierując nimi po myśli Bożej... Szczególnym więc ich zadaniem jest tak rozświetlać wszystkie sprawy doczesne... i tak nimi kierować, aby się ustawicznie dokonywały i rozwijały po myśli Chrystusa i aby służyły chwale Stworzyciela i Odkupiciela".899 Inicjatywa chrześcijan świeckich jest szczególnie konieczna, gdy chodzi o odkrywanie i poszukiwanie sposobów, by rzeczywistości społeczne, polityczne i ekonomiczne przeniknąć wymaganiami nauki i życia chrześcijańskiego. Taka inicjatywa jest zwyczajnym elementem życia Kościoła:Wierni świeccy zajmują miejsce w pierwszych szeregach Kościoła. Dla nich Ko-ściół stanowi życiową zasadę społeczności ludzkiej. Dlatego to oni i przede wszystkim oni powinni uświadamiać sobie coraz wyraźniej nie tylko to, że nale-żą do Kościoła, ale że sami są Kościołem, to znaczy wspólnotą wiernych żyją-cych na ziemi pod jednym przewodnictwem papieża oraz biskupów pozostają-cych z nim w łączności. Oni są Kościołem.900 Ponieważ świeccy, jak wszyscy wierni, wezwani są przez Boga do apostol-stwa na mocy chrztu i bierzmowania, dlatego mają obowiązek i prawo, indywi-dualnie lub zjednoczeni w stowarzyszeniach, starania się, by orędzie zbawienia zostało poznane i przyjęte przez wszystkich ludzi na całej ziemi. Obowiązek ten jest tym bardziej naglący tam, gdzie jedynie przez nich inni ludzie mogą usły-szeć Ewangelię i poznać Chrystusa. Ich działalność we wspólnotach eklezjal-nych jest tak konieczna, że bez niej w większości przypadków apostolstwo pa-sterzy nie może być w pełni skuteczne.Uczestnictwo świeckich w misji kapłańskiej Chrystusa901 "Świeccy, jako poświęceni Chrystusowi i namaszczeni Duchem Świętym, w przedziwny sposób są powołani i przygotowani do tego, aby rodziły się w nich zawsze coraz obfitsze owoce Ducha. Wszystkie bowiem ich uczynki, mo-dlitwy i apostolskie przedsięwzięcia, życie małżeńskie i rodzinne, codzienna praca, wypoczynek ducha i ciała, jeśli odbywają się w Duchu, a nawet utrapie-nia życia, jeśli cierpliwie są znoszone, stają się duchowymi ofiarami, miłymi Bogu przez Jezusa Chrystusa; ofiary te składane są zbożnie Ojcu w euchary-stycznym obrzędzie wraz z ofiarą Ciała Pańskiego. W ten sposób i ludzie świeccy, jako zbożnie działający wszędzie czciciele Boga, sam świat Jemu po-święcają".902 W sposób szczególny w misji uświęcania uczestniczą rodzice, "prowadząc w duchu chrześcijańskim życie małżeńskie i podejmując chrześcijańskie wy-chowanie dzieci".903 Świeccy, którzy posiadają wymagane przymioty, mogą być przyjęci na sta-łe do posługi lektora i akolity. "Tam gdzie to doradza konieczność Kościoła, z braku szafarzy także świeccy, chociażby nie byli lektorami lub akolitami, mogą wykonywać pewne obowiązki w ich zastępstwie, mianowicie: posługę słowa,

przewodniczenie modlitwom liturgicznym, udzielanie chrztu, a także rozdziela-nie Komunii świętej, zgodnie z przepisami prawa".

KONFERENCJA WSPÓLNA (w auli lub kaplicy) I. Wprowadzenie egzegetyczno-teologiczne do Lb (zob. s. )

J) Po co czytać ST? Społeczno–polityczna wymowa Lb

II. Kompendium nauki społecznej Kościoła (Papieska Rada Iustitia et Pax) – Życie ekonomiczne a moralność - s. 215-245MODLITWY WIECZORNE

MIEJSCE NA NOTATKI:

DZIEŃ SIÓDMYKARA ZA BUNT W CZASIE WĘDRÓWKI I POTRZEBA MODLITWY

LB 20-217.30 WSTANIE

7.50 MODLITWY PORANNE

8.00 ŚNIADANIE

9.00 EUCHARYSTIA 11.00 PRZERWA NA SPOTKANIE RODZICÓW Z DZIEĆMI

11.30 SPOTKANIA W GRUPACH - LB 9,15-23 ŻYCIE PROWADZONE PRZEZ PANA

/ 11.30 MSZA ŚW. DLA DZIECI

12.45 NAMIOT SPOTKANIA – OSOBISTA REWIZJA ŻYCIA – NAWRÓCENIE PIOTRA J 2113.30 OBIAD I REKREACJA

18.00 KOLACJA

19.00 SPOTKANIE W AULI / BAJKA DLA DZIECI

20.30 ŚPIEW / UŁOŻENIE DZIECI DO SNU

21.00 RÓŻANIEC (TAJEMNICE ŚWIATŁA)MODLITWA O WYBÓR I O NAMASZCZENIE DO MISJI

Słowo życia:

Hymn dnia:

MODLITWA PORANNA1. Zapalenie świecy i znak Krzyża2. Odśpiewanie hymnu dnia3. Ojcze nasz, Zdrowaś Maryjo4. Wprowadzenie w temat dnia5. Słowo życia6. Pieśń do Ducha Świętego

PRZYGOTOWANIE DO LITURGIIĆwiczenie pieśni na EucharystięSpowiedź św.

EUCHARYSTIA - Lb 20,1-13.22-29 Grzechy Mojżesza i Aarona. SŁABOŚĆ PRZYWÓDCÓW

Formularz: Msza o odpuszczenie grzechówModlitwa Eucharystyczna: 6a z prefacją własną

CZYTANIE PIERWSZE: Lb 20,1-13.22-29 PSALM RESPONSORYJNY: CZYTANIE DRUGIE: Ap 9EWANGELIA: Mt 16,13-27HOMILIA

SPOTKANIE W GRUPACH TEMAT: POTYCZKI Z OBCYMI NARODAMI W DRODZE DO ZIEMI OBIECANEJ. BOŻA OPATRZNOŚĆ

Najkrótsza droga z Kadesz przez południowy brzeg Morza Mar-twego wiodła przez Edom i Moab. Mojżesz chciał podążać tą drogą i uniknąć konfliktów z tymi ludami, więc wysyła posłańców do króla

Edomu, lecz spotyka się z odmową. Przeczytajmy Lb 20,14-21 (przypi-sywany tradycji J lub E)– Jak Mojżesz nazywa Edomitów (w. 14)?– Na jakiej podstawie? – zob. Rdz 25,24-26.– W Lb 20,15-16 znajdujemy tekst o charakterze krótkiego wyznania wiary izraelskiej. Porównajmy podobne wyznania w Pwt 6,20-25 orz 26,5-9 i Joz 24,2-13.Wypiszmy z nich sumaryczne wyznanie wiary.– Co mówi się w nim o Bogu i Jego zbawczym działaniu?– Jak się to ma do stwierdzenia Soboru Watykańskiego II, że Bóg obja-wia się w historii przez czyny i słowa. Przeczytajmy KO 2:

Z KONSTYTUCJI DOGMATYCZNEJ O OBJAWIENIU BOŻYM

nr 2 Spodobało się Bogu w swej dobroci i mądrości objawić siebie samego i ujawnić nam tajemnicę woli swojej (por. Ef 1, 9), dzięki której przez Chrystu-sa, Słowo Wcielone, ludzie mają dostęp do Ojca w Duchu Świętym i stają się uczestnikami boskiej natury (por. Ef 2, 18; 2 P 1, 4). Przez to zatem objawie-nie Bóg niewidzialny (por. Kol 1, 15; 1 Tm 1, 17) w nadmiarze swej miłości zwraca się do ludzi jak do przyjaciół (por. Wj 33, 11; J 15, 14-15) i obcuje z nimi (por. Bar 3, 38), aby ich zaprosić do wspólnoty z sobą i przyjąć ich do niej. Ten plan objawienia urzeczywistnia się przez czyny i słowa wewnętrznie z sobą powiązane, tak że czyny dokonane przez Boga w historii zbawienia ilustrują i umacniają naukę oraz sprawy słowami wyrażone; słowa zaś ob-wieszczają czyny i odsłaniają tajemnicę w nich zawartą. Najgłębsza zaś prawda o Bogu i o zbawieniu człowieka jaśnieje nam przez to objawienie w osobie Chrystusa, który jest zarazem pośrednikiem i pełnią całego objawie-nia.

Kolejny fragment opowiadający o dalszej wędrówce z Lb 21,1-3 stano-wi punkt zwrotny; odtąd Izarelici nie ponoszą już klęski, lecz rozpoczy-nają zwycięski marsz do Ziemi Obiecanej.Opowiadanie o nazwaniu zniszczonych miast nazwą Chorma (4) nawią-zuje do hebr. terminu cherem – oznaczającego <klątwę, ofiarę dla Boga przez całkowite zniszczenie>. – Jaką obietnicę składają Izraelici Bogu?

Wypełnienie tego zobowiązania uzasadnia (etiologicznie) nazwę Chor-ma (4).– Po incydencie z wężami następuje dalsze opowiadanie o wędrówce w Lb 21,10-35. Przeczytajmy, patrząc na załączoną mapkę:

Nie wszystkie nazwy miejscowości można dziś zidentyfikować. Porów-najmy zajęte terytoria opisane w Lb 21,24-32 z tradycją z Pwt 2,24-37 i Sdz 11,19-22.– Do opowiadania o zwycięstwie nad Sichonem autor zaraz dołącza tekst o Ogu – Lb 21,33-22,1. Przeczytajmy też pełniejszy opis potyczki z Ogiem w Pwt 3,1-11. – Zobaczmy inne teksty, w których autorzy wymieniają obu królów ra-zem: Ps 135,11 i 136,19-20.– Jaki jest ostateczny efekt tych zwycięstw? Które tereny zostały zajęte przez Izraelitów?Izrael zajął ogromny obszar Zajordani i zakosztował zwycięstw jako za-datku wzięcia w posiadanie całej Ziemi Obiecanej. Obietnica Ziemi i zwycięstw będzie potwierdzona w historii Balaama (Lb 22-24).Autor Lb jeszcze raz w formie syntezy przedstawi trasę wędrówki w rozdziale 33. Przeczytajmy tekst Lb 33,1-49 i policzmy ilość postojów Izraela w czasie wędrówki przez pustynię po obóz nad Jordanem. (2)– Kto i na czyj rozkaz dokonał spisu miejsc obozowisk Izraela (w. 2)?– Czyją aktywność wspomina się głównie w tym spisie? Czy są jakieś wzmianki o Bogu?

(tylko w. 4 i 38)Ten na wskroś „świecki” spis podkreśla wagę ludzkiego wysiłku i zaan-gażowania w tej wędrówce.– Które wydarzenia są wspomniane w tym spisie?

(w. 3 Pascha, w. 4 – sąd nad brzegami Egiptu, w. 15-16 – Synaj, ww. 9 i 14 – woda)

– Jaki sens wg was ma ten spis i historia wędrówki?

Dzisiejsza lektura Lb uwrażliwia nas na wagę historii, głównie historii Kościoła.

LEKTURA OSOBISTA PISMA ŚW. I NAMIOT SPOTKANIA

Zainspirowani fragmentami analizowanymi w małej grupie, po-myśl o spisaniu swojego Itinerarium – rejestru etapów twej wędrówki z Bogiem do naszej Ziemi Obiecanej. – Jakie ważne etapy i wydarzenia odnotujesz swej historii życiowej i w znanej ci historii Wspólnoty?– Jak przebiegała twoja droga z niewoli do wolności, do bram nieba (granic Ziemi Obiecanej)?– Czy znasz dobrze nie tylko historię naszej Wspólnoty, ale też historię całego Kościoła?

Postanów sobie mocno, by po rekolekcjach sięgać często do hi-storii Kościoła Katolickiego i uczyć się z niej Bożej pedagogii, sposobu prowadzenia Bożego względem Kościoła.

KONFERENCJA WSPÓLNA (w auli lub kaplicy) I. Wprowadzenie egzegetyczno-teologiczne do Lb (zob. s. )

K) Lb w świetle NT

Trasa wędrówki

II. Kompendium nauki społecznej Kościoła (Papieska Rada Iustitia et Pax) – Wspólnota polityczna - s. 247-296

MODLITWY WIECZORNE

MIEJSCE NA NOTATKI:

DZIEŃ ÓSMY OBIETNICE MESJAŃSKIE I OPATRZNOŚĆ BOŻA

LB 22-24

7.30 WSTANIE

7.50 MODLITWY PORANNE

8.00 ŚNIADANIE

9.00 EUCHARYSTIA 11.00 PRZERWA NA SPOTKANIE RODZICÓW Z DZIEĆMI

11.30 SPOTKANIA W GRUPACH - LB 22-24/ 11.30 MSZA ŚW. DLA DZIECI

12.45 NAMIOT SPOTKANIA 13.30 OBIAD I REKREACJA

18.00 KOLACJA

19.00 SPOTKANIE W AULI – MESJANIZM BIBLIJNY A NASZE NADZIEJE / BAJKA DLA DZIECI

20.30 ŚPIEW / UŁOŻENIE DZIECI DO SNU

21.00 MODLITWA UWIELBIENIA WSPÓLNA

Słowo życia: Hymn dnia:

MODLITWA PORANNA1. Zapalenie świecy i znak Krzyża2. Odśpiewanie hymnu dnia3. Ojcze nasz, Zdrowaś Maryjo4. Wprowadzenie w temat dnia5. Słowo życia6. Pieśń do Ducha Świętego

PRZYGOTOWANIE DO LITURGIIĆwiczenie pieśni na EucharystięSpowiedź św.

EUCHARYSTIA - LB 24,10-25 Nieczystość, zdrada małżeńska. Cel, uczucie bezsen-su, brak perspektywy przyszłości – Jezus

Formularz: Msza o Jezusie Chrystusie najwyższym KapłanieModlitwa Eucharystyczna: 5b z prefacją własną

CZYTANIE PIERWSZE: Lb 24,10-25PSALM RESPONSORYJNY: CZYTANIE DRUGIE: Ap 2,18-29EWANGELIA: Mt 2,1-18HOMILIA

SPOTKANIE W GRUPACH TEMAT: LB 22-24 OBIETNICE MESJAŃSKIE

Cel: Przestudiujmy dłużej historię Balaama w Lb 22-24, ze szczególnym zwróceniem uwagi na charakter prorocki, na samego proroka i na pro-roctwo mesjańskie.

Historia Balaama z Lb 22-24 jest złożona i dość trudna pod wie-loma względami (również ze względów na brak zgodności tekstu hebr. i gr.), ale też ważna nie tylko w Lb, ale też w całej Biblii, ponieważ podej-muje wątek mesjański.Postać pogańskiego wieszczka Balaama znana była w Zajordanii. Jest on głównym bohaterem aramejskich inskrypcji odkrytych w 1967 w Jorda-nii, w Deir `Alla. Napisy z VII w przed Chr. informują, że Balaam we śnie otrzymał przesłanie o nadchodzącej zagładzie. Widocznie tradycja o takim wieszczku była dość rozpowszechniania w tym rejonie.

Balaam na krótki moment staje się narzędziem objawienia Bożego w miejsce Mojżesza, którego nie wspomina się w tej historii. O Izraelu mówi się z dystansu.W strukturze Lb wyrocznie Balaama występują jako konkluzja trzeciego cyklu buntów i prezentują obraz Bożego działania na rzecz swego ludu pomimo ciągłej jego niewierności. Nawet jeśli zawiedli przywódcy Moj-żesz i Aaron, Bóg będzie nadal objawiał siebie i wypowiadał nad ludem swe błogosławieństwo, nawet jeśli musi posłużyć się pogańskim sław-nym wróżbitą. Na tle odstępstwa Izraela i jego przywódców Boże błogo-sławieństwo nadal udzielane ludowi jest szokujące i świadczy o nadobfi-tości Bożej łaskawości wobec ludu wybranego. – Porównajmy słowa Jezusa o chwale Boga głoszonej nawet wtedy, gdy zamilkną wierni: Łk 19,40; 3,8; Mt 3,9.– Wobec niewierności Izraela i jego przywódców oraz zatwardziałości Balaama, Bóg sprawia, że przemawia oślica i ona okazuje posłuszeń-stwo aniołowi Bożemu, co jest lekcją dla ludzi.Przez to Bóg objawia, jaki jest dla ludu i jakie ma zamiary: jest Bogiem wiernym swym obietnicom do końca, pomimo przewrotności ludzi, jest wszechmocny i konsekwentny, w realizacji swych planów może posłu-żyć się wszystkimi i wszystkim, ostatecznie Jego wolą jest błogosła-wieństwo dla wybranych.

W Biblii postać Balaama jest oceniana bądź całkiem negatywnie (Lb 31,8.18; Joz 13,22; Ap 2,14), bądź pozytywnie (Lb 22-24). W roz-ważanej historii z Lb Balaam jest przedstawiany na dwa odmienne spo-soby: – w opowiadaniu o oślicy (Lb 22,22-33) wieszczek sprzeciwia się woli Bożej i zdaje się bardziej tępy od oślicy– w tekstach poprzedzających i następujących jest ukazany jako wzór pobożności, bo nie czyni nic wbrew woli Bożej.Przeczytajmy tę historię etapami, by uchwycić jej sens nadany przez au-tora natchnionego.1. Wezwanie Balaama przez Balaka, króla Moabu – Lb 22,1-20

– Jaki jest cel wezwania pogańskiego proroka przez króla Moabu?

– Wierzono, że słowo (szczególnie jakiegoś wróżbity, czarownika, wieszczka) ma swą moc sprawczą. Ponieważ Balak czuje, że siłą wojska nie pokona Izraela, ucieka się do innego sposobu: do kupie-nia przekleństwa na Izrael u sławnego wróżbity.

– Jak zareagował prorok Balaam?

– Słowa Balaama wyrażają przekonanie, że przekleństwo lub błogo-sławieństwo zależy od Boga Jahwe, a nie od potężnych sił magicz-nych, które według Balaka można by kupić za odpowiednią cenę.

– Jakiemu przekonaniu dał wyraz autor natchniony, gdy przedstawił Balaama jako w pełni zależnego od woli Jahwe, skoro ten pogański wieszczek na pewno nie był czcicielem Jahwe?

(że przez tego cudzoziemca działał sam Bóg Izraelitów)

– Ile razy Balaam kontaktuje się z Bogiem?

– W jaki sposób?

– Jaka jest wola Boża wg 22,1-20?

2. Oślica Balaama – przeczytajmy Lb 22,21-35

– Choć zdziwienie rodzi wysłanie anioła Bożego z mieczem przeciw Balaamowi po wcześniejszej zgodzie Boga na jego podróż, to ma swoje analogie w innych tekstach Biblii: zob. Rdz 32,22-32 i Wj 4,24-26.

Takie wydarzenia mają sens próby, testu na Bożym wybrańcu.

– Jak kończy się ta próba wg 22.35?

– Jakie analogie dla przemawiającej oślicy znajdujemy w Rdz 3,1-6 oraz Sdz 9,7-15?

– Bóg posługuje się ironią, bo oto oślica staje się nauczycielką proro-ka.

– Ile razy oślica jest w opałach: między mieczem anioła a uderzenia-mi laski Balaama?

– Uczeni zauważają, że trzy epizody Balaama z oślicą mają swój od-powiednik w dalszych trzech wyroczniach Balaama (22,41-24,13), a doświadczenie Balaama z oślicą są paralelne do trzykrotnego do-świadczenia Balaka z Balaamem: to, co przeżywa oślica, staje się doświadczeniem proroka: jak oślica jest między aniołem Bożym (Bogiem) a rozgniewanym Balaamem, tak ten ostatni podobnie jest między młotem a kowadłem: doznaje nalegania od Boga, by błogo-sławił Izraela, oraz rosnącego gniewu Balaka, nakłaniającego go do przeklinania. Jest tu konflikt woli Bożej i woli króla Moabu.

– Czemu ostatecznie ulegnie Balaam? Przeczytajmy Lb 22,36-23,13.

– Tak jak Bóg otworzył usta oślicy (22,28) i przemówił przez nią, tak też otworzy usta Balaama i włoży w jego usta swoje słowa (zob. Jr 1,9)

– Przeczytajmy kolejne dwie wyrocznie Balaama w Lb 23,13-24,9.

– Gdzie one mają miejsce? (na trzech różnych górach: Bamot-Baal, Pisga, Peor)

– W jakim celu Balak zmienia miejsca, w których ma prorokować Balaam?

– Co jest treścią tych trzech wyroczni?

Porównajmy wstępy do tych czterech wyroczni. Jak się przedstawia Balaam?

Zestawmy treść wyroczni

23,7-10 23,18-24 24,3-9 24,15-19

1) Miejsce Bamot-Baal Pisga Peor2) Wstęp Przenikliwy wzrok

Słyszy słowo BożeOgląda widzenie Wszechmocnego

W wiedzy Wszechmocnego ma udział

Pada, a oczy mu się otwierają3) Treść Brak wyraźnego

błogosławień-stwa.Balaam nie przeklina Izra-ela.Izrael jest inny niż pozostaje narody.Jest bardzo liczny. –> (Rdz 13,16; 28,14)

Bóg nie kłamie. Jest niezmienny, czyni to co zapowiedział.Nakazał błogosławić i prorok musi być po-słuszny.Z Izraelem jest jego Bóg, bo nie ma w nim czarówIzrael jest jak lew -> Rdz 49,9.

Namioty Ja-kuba są pięk-ne.Szeroko roz-łożony, po-szerza swe ziemie.Ma mocnego króla.Jego mocny Bóg wywiódł go z Egiptu.Zniszczy cie-miężycieli.Jest jak lew śpiący, które-go lepiej nie budzić.Błogosławie-ni, którzy cie-bie błogosła-wią.Przeklęci, którzy ciebie przeklinają. –> Rdz 12,1nn

Widzę go, ale jeszcze nie teraz – z dalekaWschodzi gwiaz-da z JakubaZmiażdży Moab i EdomIzrael wzrośnie w potęgę, zapanuje nad wrogami----------------Dodatki o Amale-kitach, Kenitach, Filistynach(z Kit-tim)

4) Reakcja Bala-ka

Wyrzut, że za-miast przekli-nać, Balaam błogosławi Izra-ela

Jeśli nie możesz prze-klinać, przynajmniej im nie błogosław

Klasnął w dłonie (znak lekceważe-nia) rozgnie-wany że Ba-laam trzykrot-nie błogosła-wił. Wypędza go beze zapłaty

Rozeszli się

5) Odpowiedzi Balaama

„Muszę mówić, co Pan włożył w

Mówiłem ci: co Pan powie, wszystko uczy-

Powiedziałem wyraźnie twoim po-słańcom, że się nie dam przekupić.

moje usta” nię Nie mogę przekroczyć rozkazu Pana i czynić coś samowolnie. Oznajmię tylko to, co Pan mówi. Wrócę do siebie, ale chcę oznajmić jeszcze, co ten lud uczyni twojemu.

6) Użyte w wy-roczni imię Boga

El, Jahwe El, Jahwe Elohim Izra-ela, El, który ich wy-wiódł z Egiptu

El, Szaddaj (wszechmoc-ny) Jahwe, El, który go wywiódł z Egiptu

El, Eljon (Najwyż-szy), Szaddaj

Ad 2) Wstęp do 3. i 4. wyroczni jest podobny z poszerzeniem w 4.

– Jak zdefiniujemy proroka wg tych wstępów?

Prorok to ten, który ma wizje i słyszy słowa Boże, a także ma udział w wiedzy Wszechmocnego Boga, doświadcza też stanów ekstatycznych (pada), i w nich doświadcza objawienia od Boga

Ad 3 i 4) Choć Balaam nie wypowiada wprost błogosławieństwa dla Izraela, a tylko wygłasza pozytywne wyrocznie dla niego, Balak odczy-tuje to jako błogosławieństwo.

W treści wyroczni można dostrzec pewien postęp:

I – o Izraelu jako wyjątkowym i licznym, bo ma Boga Jahwe, który jest wierny obietnicy z Rdz 13,16; 28,14.

II – o Bogu, który nie jest kłamliwy (jak przekupni wróżbici), jest niezmienny i realizuje dane obietnice, a te dla Izraela są po-myślane, więc Balaam też musi błogosławić Izraela, który jest jak lew (Rdz 49,9).

Bóg Jahwe wywiódł Izraela z Egiptu, jest z Izraelem, wiec trzeba to uznać, a nie sprzeciwiać się.

III – Izrael już liczny będzie zajmował coraz więcej ziem obieca-nych przez Boga (wg obietnicy danej Abrahamowi – Rdz 12,1nn), bo Bóg błogosławi tym, którzy są życzliwi dla Izraela, a przeklina wrogów (jak obiecał Abrahamowi). Więc lepiej, że Ba-laam błogosławi Izraela, a nie złorzeczy, bo można zginąć. Skoro Bóg wyprowadził go z Egiptu, jest wszechmocny. Lepiej Go nie drażnić. Ma też mocnego króla.

IV – zapowiedzi na dalszą przyszłość o świetlanym królu Izraela (Dawidzie), który zdobędzie ziemię narodów Edomu i Moabu, które ośmieliły się sprzeciwić Izraelowi, oraz ziemię innych lu-dów sąsiadujących.

Ad 5) Odpowiedzi Balaama na gniew Balaka wyrażają nie tylko wła-ściwą postawę prawdziwego proroka, ale też człowieka pobożnego, wręcz wzór dla całego ludu Izraela, który ciągle grzeszy nieposłuszeń-stwem, nie czyni tego, co Pan powiedział, dopuszcza się samowolki i jest niestały.

Ad 6) Z pewnością poganin Balaam nie był wyznawcą Jahwe, więc wło-żenie w jego usta słów o Jahwe, Bogu (Elohim) Izraela czy o El, który wyprowadził Izrael z Egpitu, nie pochodzą z pierwotnej tradycji. Okre-ślenie „El” ma podwójny sens:

1) jest ogólnym pospolitym określeniem „Bóg”

2) jest imieniem własnym głównego boga w panteonie kananej-skim, który miał przydomek El Eljon <Bóg Najwyższy>. Określenie Szaddaj <wszechmocny> znane jest m.in. z histo-rii patriarchów (w tradycji P)

Przywołane tu imiona i określenia Boga Izraelitów wskazują na Jego su-premację nad innymi bogami (El Eljon), wszechwładzę stwórczą i zbaw-czą (Szaddaj, El, który wyprowadził z Egiptu), na Niego jako Boga Izra-elitów (Jahwe; Elohe Izrael <Bóg Izraela>).Ten Bóg dawał obietnice przodkom Izraela i teraz je realizuje, a towa-rzysząc ludowi, gwarantuje jego powodzenie i zwycięstwa, realizuje swe niezmienne plany. Tych ostatnich nie są w stanie zmienić nawet bunty i grzechy Izraelitów.– Na co liczy Balak, ustawiając wiele ołtarzy i składając wiele ofiar?Autor zdaje się podkreślać różnicę między pogańskimi zabiegami wróż-biarskimi, na które liczy Balak, a prorockim otwarciem na słowo Boże, które charakteryzuje Balaama, otwartego na objawienie.– Jak autor opisuje doświadczenie natchnienia prorockiego w pierw-szych dwóch mowach? – Gdzie prorok otwierał się na objawienie?

(na samotności w górach)– Jakie jest jego doświadczenie za trzecim razem wg Lb 24,2-4?– Owładniecie przez Bożego Ducha ukazuje Balaama jako ekstatyczne-go, charyzmatycznego proroka na wzór innych – porównajmy 1 Sm 10,5-6.10-11; 19,18-24; 1 Krl 22,24.– Porównajmy też treść wyroczni Lb 24,8-9 z Rdz 12,3 i 27,29 oraz z Rdz 49,9. Jakie dostrzegamy podobieństwa i aluzje do wcześniejszych proroctw?Aluzja do proroctwa danego Judzie w Rdz 49,9, z którego to pokolenia pochodził Dawid, a potem Mesjasz, przygotowuje czwartą mowę Bala-ama w Lb 24,10-19, która ma wyraźny sens mesjański. Przeczytajmy uważnie.– Z jakim tekstem o Jezusie kojarzy się nam przeczytany tekst? (Mt 2,1nn – gwiazda wschodząca – nie na Wschodzie!)

– Tekst nawiązuje do dojścia do władzy przez Dawida i do jego podbo-jów Moabu i Edomu (24,18-19)Gwiazda i berło (24,17) są symbolami monarchii. Odtąd też „wschodzą-ca gwiazda” staje się symbolem przeszłego Mesjasza, potomka Dawida. Z narodzinami króla wiązano pojawienie się (wschód) nowej gwiazdy na niebie. Zaś berło jest atrybutem króla. – Porównajmy Lb 24,17 z tekstami z NT: Łk 1,78; Mt 2,2; 2P 1,19; Ap 2,28; Ap 22,16.Symbol gwiazdy oznacza nie tylko władzę królewską Mesjasza, lecz tak-że jego rolę jako tego, który przyniesie światło, pouczenie, objawienie. Jeśli uwzględnimy fakt, że Biblia posługuje się metaforą ciemności na oznaczenie niezbawienia i metaforą światła – na oznaczenie zbawienia, to w tej zapowiedzi możemy upatrywać też zbawczą funkcję Mesjasza.To proroctwo interpretowane było już kilka wieków przed erą chrześci-jańską jako zapowiadające wielkiego króla Mesjasza i jego królestwo.Poprzednie trzy wyrocznie stopniowo kierowały ku przyszłości, ku przy-szłej nadziei na potężne królestwo (23,7b.8b). W czwartej odsyłani jeste-śmy od razu do dalekiej przyszłości.Żydowska sekta z Qumran nad Morzem Martwym interpretowała tekst Lb 24,17 jako mesjański, podobnie jak inne ugrupowania żydowskie z okresu od poł II w. przed Chr. do I w. po Chr. Około roku 100 przed Chr. żydowski król z dynastii hasmonejskiej Aleksander Janneusz umie-ścił symbol gwiazdy na niektórych swoich monetach, robiąc aluzję do Lb 24,17. Podobnie Rabbi Josef ben Akiba w 133r. po Chr. widział me-sjański sens tego proroctwa, gdy ogłosił przywódcę powstania Szymona bar Kozibę „synem Gwiazdy” (Bar Kochba) – czyli Mesjaszem.

Podsumowanie:1. Czego dowiedzieliśmy się o proroku i jego doświadczeniu kon-

taktu z Bogiem?

2. Czym jest mesjanizm?

3. Jaki jest mesjański sens Lb 24,17?

LEKTURA OSOBISTA PISMA ŚW. I NAMIOT SPOTKANIA

1. Przeczytaj kilka tekstów mesjańskich, zapowiadających Chrystusa, wymienionych poniżej i przemyśl.

Postać Mesjasza nie została naszkicowana przez proroków w sposób syntetyczny i kompletny. Każdy z nich podkreślił jakiś tylko Jego aspekt. Właśnie na podstawie cech, określonych przez autorów na-tchnionych, można wyróżnić główne typy mesjanizmu: królewski, pro-rocki, kapłański, apokaliptyczny.

Z mesjanizmem królewskim mamy do czynienia, gdy prorocy przedstawiają Mesjasza jako nowego Dawida (por. Am 9,11; Oz 3, 5; Jr 30, 8-9; Ez 34, 23-24). W nim realizuje się proroctwo Natana o wiecznej trwałości dynastii Dawidowej (2 Sm 7,16). Panowanie Mesjasza rozcią-gnie się na cały świat (Iz 11, 10; Za 9, 10), a oparte będzie na pokoju (Iz 9, 5; 11, 6-9) i sprawiedliwości (Iz 9, 6; 11,4; Jr 23, 5-6; 33, 15-16). Me-sjasz urodzi się w Betlejem (Mi 5, 1) i będzie dobrym pasterzem (Ez 34, 23; 37, 24-25), który poprowadzi swoich poddanych na wyżyny życia moralnego.

Mesjanizm prorocki oparty jest zaś na zapowiedzi Mesjasza jako największego proroka (Pwt 18, 15). Stąd jego postać modelowana jest na proroka Jeremiasza i na Mojżesza. Najbardziej szlachetnym wcie-leniem proroka jest jednak Sługa Jahwe (Iz 42, 1-4; 49, 1-6; 50, 4-9; 52, 13-53, 12).

Ponieważ Mesjasz w swojej osobie połączy godność królewską i kapłańską (Ps 110, 4), mówimy również o mesjanizmie kapłańskim. Ofiara, jaką On złoży (Iz 53, 10), wskazuje na właśnie na Jego kapłań-ską godność. Poza Pismami natchnionymi, również pismach z Qumran oraz Testamenty Dwunastu Patriarchów zapowiadają epokę mesjańską, a w niej nie jednego, lecz dwóch mesjaszów.

W literaturze apokaliptycznej, która największy rozwój osiągnęła w II wieku przed Chrystusem, występuje mesjanizm apokaliptyczny. Wyraża on przekonanie, że królestwo Boże zstąpi z wyroku Bożego.

Najbardziej reprezentatywnym przedstawicielem takiego sposobu przed-stawiana omawianej problematyki jest prorok Daniel (Dn 7, 13-14), uka-zujący „Syna Człowieczego” przychodzącego na obłokach. Prorok iden-tyfikuje tę postać z ludem świętym Najwyższego, tzn. z Izraelem, ale nie można z tej wizji wykluczyć Mesjasza indywidualnego.

Spośród wymienionych typów mesjanizmu, najstarszym jest me-sjanizm królewski. Po nim pojawił się mesjanizm prorocki (i kapłański), a jako ostatni mesjanizm apokaliptyczny. Z tego ostatniego Ewangelie przyjęły tytuł „Syna Człowieczego”, który lepiej wyrażał rolę zbawcy uniwersalnego.

2. Przeczytaj fragment Katechizmu KK: Chrystus (tj. Mesjasz):436 Chrystus jest greckim tłumaczeniem hebrajskiego pojęcia "Mesjasz", które

znaczy "namaszczony". Pojęcie to stało się imieniem własnym Jezusa, ponieważ On do-skonale wypełnił Boskie posłanie, które pojęcie to oznacza. Istotnie, w Izraelu namasz-czano w imię Boże tych, którzy zostali konsekrowani przez Boga do misji zleconej przez Niego. Byli to królowie, kapłani, a w rzadkich przypadkach prorocy. Takim namaszczo-nym miał być przede wszystkim Mesjasz, którego Bóg miał posłać, by zapoczątkował ostatecznie Jego Królestwo. Mesjasz miał być namaszczony Duchem Pańskim równo-cześnie jako król i kapłan, ale także jako prorok. Jezus wypełnił mesjańską nadzieję Izraela w potrójnej funkcji kapłana, proroka i króla.

437 Anioł ogłosił pasterzom narodzenie Jezusa jako narodziny obiecanego Izraelowi Mesjasza: "Dziś w mieście Dawida narodził się wam Zbawiciel, którym jest Mesjasz, Pan" (Łk 2, 11). Od początku jest On Tym, "którego Ojciec poświęcił i posłał na świat" (J 10, 36), który począł się jako "święty" (Łk 1, 35) w dziewiczym łonie Maryi. Jó-zef został powołany przez Boga, by wziął do siebie Maryję, swoją Małżonkę, "albowiem z Ducha Świętego jest to, co się w Niej poczęło" (Mt 1, 20), oraz żeby Jezus, "zwany Chrystusem", narodził się z Małżonki Józefa w mesjańskim potomstwie Dawida (Mt 1,16).

438 Konsekracja mesjańska Jezusa ukazuje Jego Boskie posłanie. "Na to zresztą wskazuje samo Jego imię, ponieważ w imieniu Chrystusa kryje się Ten, który namaścił, Ten, który został namaszczony, i samo namaszczenie, którym został namasz-czony. Tym, który namaścił, jest Ojciec; Tym, który został namaszczony, jest Syn; a zo-stał namaszczony w Duchu, który jest Namaszczeniem" . Wieczna konsekracja mesjań-ska Syna objawiła się w czasie Jego ziemskiego życia podczas chrztu udzielonego Mu przez Jana, gdy "Bóg namaścił (Go) Duchem Świętym i mocą" (Dz 10, 38), "aby On się objawił Izraelowi" (J 1, 31) jako Mesjasz. Jego dzieła i Jego słowa pozwolą poznać Go jako "Świętego Bożego" (Mk 1, 24; J 6, 69; Dz 3, 14).

439 Wielu żydów, a nawet niektórzy poganie podzielający ich nadzieję, rozpo-znali w Jezusie podstawowe cechy mesjańskiego "syna Dawida" obiecanego przez Boga Izraelowi. Jezus przyjął tytuł Mesjasza, do którego miał prawo, ale nie bez pewnej

rezerwy, ponieważ ten tytuł był rozumiany przez pewną grupę Jemu współczesnych w sposób zbyt ludzki, przede wszystkim polityczny.

440 Jezus przyjął wyznanie wiary Piotra, który uznał w Nim Mesjasza, zapo-wiadając bliską mękę Syna Człowieczego. Odsłonił autentyczną treść swojego mesjań-skiego królowania, zarówno w transcendentnej tożsamości Syna Człowieczego, "który z nieba zstąpił" (J 3, 13), jak też w swoim posłaniu odkupieńczym jako cierpiący Sługa: "Syn Człowieczy... nie przyszedł, aby Mu służono, lecz aby służyć i dać swoje życie na okup za wielu" (Mt 20, 28). Dlatego prawdziwe znaczenie Jego królowania ukazało się dopiero z wysokości krzyża. Po Jego zmartwychwstaniu natomiast Jego królowanie me-sjańskie będzie już mogło być ogłoszone przez Piotra wobec ludu Bożego: "Niech cały dom Izraela wie z niewzruszoną pewnością, że tego Jezusa, którego wyście ukrzyżowa-li, uczynił Bóg i Panem, i Mesjaszem" (Dz 2, 36).

KONFERENCJA WSPÓLNA (w auli lub kaplicy)I. Kompendium nauki społecznej Kościoła (Papieska Rada Iusti-

tia et Pax) – Ochrona środowiska. Pokój - s. 297-344.

MODLITWY WIECZORNE

MIEJSCE NA NOTATKI:

DZIEŃ DZIEWIĄTYRADYKALIZM I BEZKOMPROMISOWOŚĆ

LB 317.30 WSTANIE

7.50 MODLITWY PORANNE

8.00 ŚNIADANIE

9.00 SPOTKANIA W GRUPACH LB 25 W PEOR

/ 10.30 MSZA ŚW. DLA DZIECI

10.10 OSOBISTA REWIZJA ŻYCIA W NAMIOCIE SPOTKANIA

10.45 PRZERWA NA SPOTKANIE RODZICÓW Z DZIEĆMI

11.10 PODSUMOWANIE WSPÓLNE W AULI

12.00 EUCHARYSTIA – KRUCJATY I ADOPCJE

13.30 OBIAD I REKREACJA

18.00 KOLACJA

19.00 WYSTĘP DZIECI W AULI

USYPIANIE DZIECI

20.00 ŚWIADECTWA – DZIĘKCZYNIENIE

Słowo życia: Hymn dnia:

MODLITWA PORANNA1. Zapalenie świecy i znak Krzyża2. Odśpiewanie hymnu dnia3. Ojcze nasz, Zdrowaś Maryjo4. Wprowadzenie w temat dnia5. Słowo życia6. Pieśń do Ducha Świętego

PRZYGOTOWANIE DO LITURGIIĆwiczenie pieśni na Eucharystię

Spowiedź św.

SPOTKANIE W GRUPACH TEMAT: RADYKALIZM I STRÓŻE CZYSTOŚCI WIARY – LB 25

– W jakich miejscowościach ma miejsce grzeszny incydent?– Co do Szittim, porównajmy z Joz 2,1; 3,1Ta miejscowość wskazuje na fakt, że grzech ma miejsce tuż przed wej-ściem do Ziemi Obiecanej po drugiej (zachodniej) stronie Jordanu.– Nazwę Baal Peor porównajmy z Lb 22,41 i 23,28. Do jakiego wyda-rzenia nawiązuje ta złożona nazwa?Z tych miejsc z Bożej Opatrzności Izrael był błogosławiony nawet przez pogańskiego wieszczka. Zatem przywołując te nazwy, autor wyostrza kontrast między łaskawym działaniem Boga a przewrotnością Izraela. Nazwa Baal Peor nawiązuje do kultu kananejskiego bożka Baala, który pociągał Izraelitów przez wiele stuleci po zajęci Ziemi.– Przeczytajmy Lb 25,1-3 i porównajmy z zakazem z Wj 34,15-16.– Jakie sa etapy postępującego upadku Izraelitów w bałwochwalstwo?

(1. Lud Boży – święty i czysty zaciąga najpierw nieczystości przez nierząd (grzechy seksualne) z Moabitkami. „Zanieczyścić się, sprofanować” oznacza <zaciągnąć nieczystość przez czyn niemoralny> lub <coś przeznaczonego do wyłącznego użytku świętego wykorzystać do świeckich spraw>. Zob. Wj 31,14 i Ez 20,9. Święty „lud” oddaje się aktom sprzecznym z jego świętym powołaniem. Ponadto ten nierząd z Moabitkami był najprawdo-podobniej w ramach prostytucji sakralnej, a więc był aktem kul-tycznym.2. Moabitki uwodzą Izraelitów, bo ich zapraszają (dosł.: wołają) na świętowanie związane ze składaniem ofiar bożkom, z których to ofiar część spożywali ludzie. Zatem Izraelici uczestniczyli w ofiarniczym kulcie bożków, spożywając z tych ofiar bałwochwal-czych.

3. Udział w sakralnych ucztach ku czci bożka uwieńczony był przez oddanie czci (i pokłon do ziemi) bożkowi, przez co lud nie-jako przystał do czczonego bożka, zdradzając Boga. )

– Przeczytajmy o analogicznym tragicznym przykładzie takiego upadku w postępowaniu króla Salomona w 1 Krl 11,1-10. – Jakie ostrzeżenie dla nas wyczytujemy w tych tragicznych historiach odstępstwa?– Jakie analogiczne zagrożenia dostrzegamy dziś? – Czego szczególnie winniśmy się wystrzegać, by nie odpaść od przy-mierza z Bogiem?– Przeczytajmy Lb 25,1-18 i porównajmy z Wj 32 o reakcji lewitów na kult złotego cielca. – Jak autor motywuje wrogość wobec pogańskich Madianitów w Lb 25,16-18?– Jak się to ma do tego, co wiemy o podstępnym działaniu diabła, który jest kłamcą i zwodzicielem? Czym lub kim może posłużyć się demon?– Kogo spośród Izraelitów nakazuje Bóg ukarać wg 25,4-5?– Jaką pozycję w ludzie miał zabity przez Pinchasa mężczyzna (w. 14).Zły przykład idzie z góry. Bóg każe ukarać przywódców, pokazując, że nie ma względu na osoby i nie ma taryfy ulgowej dla książąt, gdy oni są zgorszeniem dla ludu.Przyjrzyjmy się jeszcze bliżej wątkowi kapłańskiemu w tym tekście– Komu Mojżesz nakazał karać śmiercią odstępców (w. 5)?– Kto zareagował pierwszy na jawny grzech Zimriego?– Jaka była reakcja Boga na postępek Pinchasa?– Jakie skutki dla ludu sprowadził czyn tego kapłana?– Jak zinterpretowane zostało działanie kapłana Pinchasa w 25,13?

(okazał się zazdrosnym o swego Boga, czyli gorliwy w obronie czci Jahwe oraz dokonał przebłagania za Izraelitów przez przelanie krwi grzesznika)Przypomnijmy, jak zinterpretowane zostało działanie karzące lewitów w Wj 32,28-29.

LEKTURA OSOBISTA PISMA ŚW. I NAMIOT SPOTKANIA

Przejrzyj konspekt i swe notatki od początku rekolekcji i spo-rządź ich podsumowanie (na ok. stronę) w formie spisu wskazówek, po-stanowień na czas porekolekcyjny.

KONFERENCJA WSPÓLNA (w auli lub kaplicy) I. Kompendium nauki społecznej Kościoła (Papieska Rada Iustitia et

Pax) – Ku cywilizacji miłości - s. 379-386II. Dylematy z uczciwością w pracy wobec państwa, podatki. Kom-promisy

EUCHARYSTIAFormularz: Msza za KościółPrefacja: nr 8 na 1. niedzielę Wielkiego PostuModlitwa Eucharystyczna: 1CZYTANIE PIERWSZE: Lb 31,1-24PSALM RESPONSORYJNY: CZYTANIE DRUGIE: Ap 21,1-8EWANGELIA: Mk 7, 1-23HOMILIA

MIEJSCE NA NOTATKI:

DZIEŃ DZIESIĄTY POSIĄŚĆ W NAGRODĘ DZIEDZICTWO

LB 32-367.30 WSTANIE

7.50 MODLITWY PORANNE

8.00 ŚNIADANIE

9.00-10.00 LECTIO DIVINA W KAPLICY – PRZYDZIAŁ ZIEMI

10.10 SPOTKANIE W AULI

11.15 EUCHARYSTIA TE DEUM

13.00 OBIAD I ROZJAZD

EUCHARYSTIA - Lb 31, 25-54 Brak nadziei

Formularz: Msza o ewangelizację ludówModlitwa eucharystyczna: 2 z prefacją własną

CZYTANIE PIERWSZE: Lb 31, 25-54PSALM RESPONSORYJNY: CZYTANIE DRUGIE: Ap 21,9-22EWANGELIA: Mt 25,31-46HOMILIA

CZĘŚĆ CI. PROPOZYCJE PIEŚNI I PIOSENEK NA POSZCZEGÓLNE DNI REKOLEKCJI (do wyboru przez animatorów muzycznych)

DZIEŃ 1Duch Pański napełnił okrąg ziemi, AllelujaNie wyście mnie wybraliSerce wielkie nam dajWszystkie moje troski i kłopotyBarkaDuch Pański nade mną (polifonia10)Dzielmy się wiarąDuchu Ogniu, Duchu żarzeDuchu Święty, Boże przyjdźDziś Kościele żyjącego Boga

DZIEŃ 2 Serce wielkie nam dajZ rąk kapłańskichLudu kapłańskiPokój wam, nie bójcie sięJam jest Chleb ŻyciaMój Zbawiciel, On bardzo kocha mnieJestem TwójPieśń ufnościAbba, OjczeZjednoczeni w DuchuZłącz, Panie, razem nasPodnieśmy sztandaryGodzien, o godzien jest nasz Pan

10 Każda polifonia może być przerobiona na unisono z gitarą.

DZIEŃ 3Dzięki Ci, Panie, za Ciało Twe i Krew (polifonia)Jeden Chleb, co zmienia sięNie mam nic, co bym mógł Tobie daćZbliżam się w pokorzeWitaj Pokarmie (polifonia, ale można przerobić na instrument)Oczyść serce me

DZIEŃ 4 Kościół to nie tylko dom z kamieniDziś KościeleChodziłeś, Panie, po ziemi jak człowiekWszystkie moje troski i kłopotyBłogosław, Panie, nasJest Jedno Ciało, jest Jeden Pan

DZIEŃ 5Błogosławieni (polifonia)Błogosławcie Pana wszystkie Jego dzieła (polifonia)Serce wielkie nam dajZmartwychwstał Pan! (o śmierci, gdzie jesteś?)To mój Pan, wiele mi uczyniłPostanowiłem pójść za JezusemPodnieśmy sztandary miłości

DZIEŃ 6Idźcie na cały światPrzykazanie nowe daję wamGdzie miłość wzajemna i dobroćZbliżam się w pokorzePokarmie AniołówZ rąk kapłańskichLudu kapłańskiGodzien, o godzien jest BógWszystkie moje troski

BarkaGdy drogi pomyli los złyUpadł Babilon!Jesteś, Panie, Winnym Krzewem

DZIEŃ 7Pokładam w Panu ufność mąJak Cię zrozumieć, TajemnicoPanie, dobry jak chlebTy jesteś Skałą Zbawienia megoBłogosław, Panie, nasWykrzykujcie na cześć Pana

DZIEŃ 8Powstań i świeć, oto tutaj Twe ŚwiatłoKapłanem Jezus Chrystus jestCiebie całą duszą pragnęO Panie, Ty nam dajesz Ciało Swe i KrewChrystus KrólemJesteś Królem

DZIEŃ 9Dziś KościeleSerce wielkieO Panie, Tyś moim PasterzemPanie, pragnienia ludzkich sercOto ja, poślij mnieZjednoczeni w Duchu Jeruzalem to Miasto, na które czekamy

DZIEŃ 10Idźcie na cały światSzukajcie wpierw Królestwa BożegoWy jesteście na ziemi światłem MymDzielmy się wiarą jak chlebem

Te DeumTak, jak Ojciec mój posłał Mnie, tak i Ja was ślęBłogosław, Panie, nasIdźcie już stądOblubieniec czeka już

II . UWAGI METODYCZNE DLA ANIMATORÓW GRUP

1. Animator dba o dyscyplinę i punktualność grupy. Stara się punktual-nie rozpoczynać spotkanie, nawet, jeśli ktoś się jeszcze opóźnia.

2. Na każdym punkcie programu animator sprawdza (wzrokiem) obec-ność członków swojej grupy i ich punktualne przychodzenie na spo-tkania w małej grupie, a także na spotkania wspólne. W razie nie-obecności powinien odszukać uczestnika i zorientować się co do przyczyny nieobecności. Szczególnie stara się przypominać o punk-tualności osobom spóźnialskim i nieobowiązkowym. Z udziału w da-nym punkcie programu rekolekcyjnego zwalnia tylko ważna przy-czyna (niedyspozycja zdrowotna, konieczność opieki nad małym dzieckiem).

3. Animator stara się przez cały czas rekolekcji sprawować duchową pieczę nad powierzoną mu grupą i często rozmawia z uczestnikami. Nie czeka, ale sam wychodzi z inicjatywą rozmowy o życiu ducho-wym i o sposobie przeżywania rekolekcji przez uczestnika. W trud-niejszych sprawach kieruje go do diakona, kapłana lub spowiednika.

4. Należy dobrze gospodarować czasem na spotkaniu w grupie, aby zrealizować program i znaleźć ok. 10 min. na dzielenie się przeżycia-mi lub pytaniami. Nie pozwolić na zdominowanie spotkania przez problem jednej osoby, lecz porozmawiać z nią indywidualnie w cza-sie wolnym.

5. Zachęcając uczestników do dzielenia się i wypowiadania, czuwamy nad długością wypowiedzi. Osoby gadatliwe delikatnie napominamy, by dały możliwość wypowiedzenia się innym. W razie zbyt długiej wypowiedzi, przerywamy ją. Dobrze mieć zegarek i wcześniej roz-

planowane czasowo spotkanie (notatki w konspekcie: ile czasu prze-znaczamy na dany punkt).

6. Zachęcamy uczestników do robienia notatek i pisania swoich reflek-sji, do sporządzenia swojego krótkiego wniosku po każdej stacji bi-blijnej, a także do notowania swoich doświadczeń i przeżyć w związku ze słowem Bożym w różnych punkach programu.

7. Staramy się też dać czas na wypowiedzenie się uczestników odno-śnie do sposobu przeżywania kontaktu ze słowem Bożym i na temat przeżywania dni rekolekcyjnego chodzenia za Jezusem i słuchania Go. Trzeba dać okazję, aby zostały wypowiedziane trudności, by można było im zaradzić.

8. Animator stara się aktywizować grupę, aby możliwie wszyscy mogli się wypowiedzieć i sami odkrywać treści przez osobiste poszukiwa-nie odpowiedzi w Piśmie św. (nie wyręczamy uczestników samemu cytując fragmenty z Biblii!).

III. CO TO JEST KRĄG BIBLIJNY?

Krąg biblijny jest formą grupowego studium Pisma Świętego. Obejmuje księgi Starego i Nowego Testamentu. Naszym przedmiotem studium bę-dzie zasadniczo Księga Liczb. Celem spotkania jest lepsze poznanie spo-sobu Bożego działania w historii zbawienia, głębsze poznanie Boga, w celu odczytania wezwania do naszego głębszego osobistego i wspólnoto-wego zaangażowania w życie Kościoła w drodze do zbawienia.

Poniżej przedstawiamy plan kręgu biblijnego:

a) Modlitwa do Ducha Świętegob) Wprowadzenie historyczno-biblijno-teologicznec) Praca w grupach

– odczytanie tekstów na głos;– analiza tekstów biblijnych w aspekcie historiozbawczym;– podsumowanie treści, synteza wniosków.

d) Modlitwa końcowa

IV. W JAKI SPOSÓB CZYTAĆ PISMO ŚWIĘTE NA SPOTKANIACH W MAŁEJ GRUPIE?

W naszym studium Biblii w ramach kręgu biblijnego nie chodzi o dociekanie naukowe, historyczne, dla zaspokojenia intelektualnej cieka-wości, lecz chodzi o to, by potraktować i przyjąć tę księgę jako księgę życia. Biblii nie napisano w jeden dzień, a nawet w czasie życia jednego pokolenia czy w jedno stulecie. Jest ona zbiorem ksiąg przekazujących żywe doświadczenie ludu Bożego, ale także indywidualnych ludzi w re-lacji do Boga.

Biblia jest napisana według sposobów wyrażania się i pisania właściwych dla ludzi tamtych czasów. Autorzy natchnieni stosowali róż-ne gatunki literackie. Stąd dzisiejszy czytelnik stoi przed trudnym zada-niem: oprócz zrozumienia sensu poszczególnych słów, musi rozpoznać gatunek literacki danego tekstu, żeby odczytać sens tekstu wyrażony przez autora natchnionego (tzw. sens wyrazowy), a nie narzucać teksto-wi sensu obcego. Nieraz sens wyrazowy pokrywa się z sensem dosłow-nym, a nieraz – w zależności od gatunku literackiego i zastosowanych przez autora środków wyrazu – może być to sens metaforyczny, a nawet sens pełniejszy. Dla właściwego odczytania sensu wyrazowego trzeba też uwzględnić kontekst historyczny, obyczaje tamtych czasów i kulturę i inne tzw. zasady literackie, które muszą być uzupełnione przez uwzględnienie tzw. teologicznych zasad interpretacji Biblii11.

Na kręgu biblijnym musimy wskazać na te zasady, uwzględnić kontekst historyczny, znaczenie poszczególnych ważniejszych terminów i instytucji, przywołać konieczne wnioski ze współczesnej egzegezy dawnych tekstów, przynajmniej tyle, by poprawnie odczytać tekst, po-móc grupie wyczytać sens wyrazowy tych starożytnych tekstów i odczy-tać przesłanie, które tekst natchniony niesie dla nas. Temu służą zawarte w konspekcie wprowadzenia, wtrącenia wyjaśniające, komentarze leksy-kalne, historyczne i teologiczne.

11 Zob. dokładniej W.Cyran, Aktualizacja

Pełniejsze odczytanie przesłania Biblii wymaga zaznajomienia się jeszcze z dodatkową biblijną metodą odczytywania sensu instytucji, rzeczy, i osób, którą jest typologia.

V. CO TO JEST TYPOLOGIA?

Termin typologia pochodzi od greckiego słowa „typos”. Jego od-powiednikiem łacińskim jest słowo „figura”. Teolodzy używają tego ter-minu na oznaczenie symboli, wydarzeń najbardziej oryginalnych, wyjąt-kowych w języku biblijnym. Są to tzw. przenośnie zapowiadające. W ty-pologii biblijnej figury i instytucje Starego Testamentu obok własnego znaczenia w historii zbawienia są także znakami rzeczy przyszłych. Przepowiadanie apostolskie w ogromnej swej części miało za przedmiot przedstawienie realizacji figur starotestamentalnych w Jezusie Chrystu-sie. Tę odpowiedniość zachodzącą między rzeczywistością i tajemnica-mi chrześcijańskimi a rzeczywistościami Starego Testamentu można od-kryć przy pomocy Pisma Świętego. Inspiratorem tej odpowiedniości jest Duch Święty. Dzięki Niemu niektóre osoby, wydarzenia i instytucje Sta-rego Testamentu zapowiadają w sposób obrazowy Chrystusa i Jego dzie-ło zbawcze. Z kolei te obrazy pomagają zgłębić sens i znaczenie tajem-nicy Chrystusa i Kościoła.

Typologia biblijna posiada swoje fazy rozwoju, pewną ewolucję. U początków tej ewolucji są księgi proroków. Mają one zasadniczo dwa aspekty. Treścią pierwszego jest przypomnienie wielkich dzieł Bożych dokonanych w przeszłości. Drugi aspekt wskazuje na cel, którym jest ugruntowanie wiary w wielkie dzieła przyszłości. I tak prorocy przypo-minają dzieła Boże z przeszłości, jakimi były: stworzenie, raj, potop, wyjście i przymierze. Równocześnie jednak głoszą naukę o nowym stworzeniu, przymierzu czy wyjściu.

Następnym etapem w rozwoju typologii jest przepowiadanie apo-stolskie. Apostołowie łączą dziedzictwo Starego Testamentu z jego re-alizacją w Jezusie Chrystusie oraz patrzą na realizację starotestamental-nych figur w świetle tajemnicy paschalnej Chrystusa.

Na trzecim etapie stoją pisarze Nowego Testamentu. Przez ich pi-sma typologia biblijna jest pogłębiona typologicznie i literacko. Przyjmą ją i rozwiną Ojcowie Kościoła oraz liturgia.

I tak charakterystycznym typem w historii narodu izraelskiego jest np. niewola egipska i wyjście z niej. Niewola kończy się, gdy naród zauważa Boga, który jest ich wyzwolicielem. Krzyk do Boga jest kro-kiem ku wolności. Antytypem tej niewoli w Nowym Testamencie (czyli typologicznym odpwiednikiem) jest grzech, czyli dobrowolne oddalenie się od Boga.

Precyzując pojęcie typu biblijnego, A. Jankowski pisze: „Oto je-dyny plan Boży posuwa się naprzód w sposób ciągły, a zarazem przygo-towane na etapie poprzednim rzeczywistości mesjańskie niesłychanie przekraczają dane etapu przygotowawczego. (...) Stosunkiem Nowego Testamentu do Starego, czyli rzeczywistości późniejszej do wcześniej-szej, która ją zapowiada, rządzą trzy zasady: wypełnienia, przerastania i więzi typologicznej.

Wypełnienie – termin biblijny – odnosi się, po pierwsze, do czasu i oznacza jakieś osiągnięcie zamierzonej przez Boga chwili, która jest jakby dojrzałym owocem przygotowania dziejowego (np. Mk 1,15; J 7,8; Ga 4,4; Ef 1,10), po drugie, określa postęp w porównaniu ze Starym Testamentem (...), po trzecie – jako »wypełnienie Pism« realizację zapo-wiedzi i obietnic Bożych (...). Przerastanie jest szczególnym aspektem tej doskonałości, jaką przynosi Nowy Testament w porównaniu ze Sta-rym (...). Dwie powyższe zasady są (...) »pod prawem napięcia«, co wy-wołuje (...) paradoksalną sytuację jakby zerwania łączności między obu Testamentami. Zasada trzecia – więzi typologicznej – sprawia, że nawet to, co było w Starym niedoskonałe i względne, spełniło przecież swą rolę pedagogiczną, przygotowując pełnię w Chrystusie. Biblijne pojęcie typu odnośnie do stosunku obu »ekonomii« można tak zdefiniować: W Starym Testamencie, jako w dziejach przygotowujących szczyt objawie-nia w Chrystusie, niektóre zdarzenia, sytuacje, rzeczy i osoby stanowią – na kształt proroctwa – zapowiedzi odpowiednich zdarzeń, sytuacji, rze-czy i osób należących do ery mesjańskiej. Fakt ten pozostaje w związku

z zupełnie szczególnym charakterem dziejów biblijnych jako historii świętej zbawczego planu”12.

ciągłość, rozwój i transpozycjaTYP ------------------------------------------------> ANTYTYP

Przykłady:Mojżesz ------------------------------------------------> ChrystusKanaan jako Ziemia obiecana -----------------------> nieboWędrówka z Egiptu przez pustynię -------------> wędrówka chrześcijanina

przez doczesność do wiecznościManna ------------------------------------------------> Eucharystia

12 Por. A. Jankowski, Ku zbawieniu poprzez »ekonomię« Starego Prawa, w: Drogi Zba-wienia. Od Biblii do Soboru, Poznań – Warszawa – Lublin 1970, 138n.

SPIS TREŚCI

Część AI. KONCEPCJA REKOLEKCJI PIĄTEGO STOPNIA

II. WPROWADZENIE EGZEGETYCZNO-TEOLOGICZNE DO LB

A) Nazwa Księgi i jej miejsce w PięcioksięguB) Cechy charakterystyczne stylu pisarstwa kapłańskiegoC) Plan Księgi LiczbD) Rozwój najważniejszych wątków tematycznych w LbE) Źródła i jedność KsięgiF) Cel redaktora kapłańskiego

4) Kapłani i lewici

5) Święta wojna

6) Tradycja o szemraniu

7) Rola dwunastu pokoleń w planie zajęcia Ziemi.

8) Wyrocznie Balaama

G) Teologia redaktorów kapłańskich (P) H) Synteza teologii Księgi LiczbI) Co wnosi Lb do teologii biblijnej Starego Testamentu?J) Po co czytać ST? Społeczno–polityczna wymowa Lb

K) Lb w świetle NT

Słownik specjalnych terminów redaktora kapłańskiego w Lb

CZĘŚĆ BPROGRAM REKOLEKCJI. KONSPEKTY I NOTATNIK

DZIEŃ PIERWSZY - NASZE MIEJSCE W KOŚCIELE LB 1-2

DZIEŃ DRUGI - PRZYGOTOWANIE DO WĘDRÓWKI I WALKI LB 3-8

DZIEŃ TRZECI - PASCHA I WYMARSZ LB 9-10

DZIEŃ CZWARTY - PODZIAŁ FUNKCJI I ODPOWIEDZIALNOŚCI LB 11-12

DZIEŃ PIĄTY - MAŁODUSZNOŚĆ, NIEWIARA I BUNT LB 13-14

DZIEŃ SZÓSTY - UZNAĆ Z POKORĄ SWE MIEJSCE WG WOLI BOŻEJ LB 15-19

DZIEŃ SIÓDMY - KARA ZA BUNT W CZASIE WĘDRÓWKI I POTRZEBA MODLITWY LB 20-21

DZIEŃ ÓSMY - OBIETNICE MESJAŃSKIE I OPATRZNOŚĆ BOŻA LB 22-24

DZIEŃ DZIEWIĄTY - RADYKALIZM I BEZKOMPROMISOWOŚĆ - LB 31

DZIEŃ DZIESIĄTY - POSIĄŚĆ W NAGRODĘ DZIEDZICTWO LB 32-36

CZĘŚĆ CI. PROPOZYCJE PIEŚNI I PIOSENEK NA POSZCZEGÓLNE DNI REKOLEKCJI

II. UWAGI METODYCZNE DLA ANIMATORÓW GRUP

III. CO TO JEST KRĄG BIBLIJNY?

IV. W JAKI SPOSÓB CZYTAĆ PISMO ŚWIĘTE NA SPOTKANIACH W MAŁEJ GRUPIE?

V. CO TO JEST TYPOLOGIA?