Pozyskiwanie funduszy unijnych

dr Piotr Modzelewski Katedra Bankowości, Finansów i Rachunkowości

Wydziału Nauk Ekonomicznych

Uniwersytetu Warszawskiego

Cele zajęć

1. Zapoznanie się z układem instytucjonalnym

wdrażania funduszy strukturalnych w Polsce

2. Zrozumienie zasad tworzenia programów i

projektów dofinansowanych ze środków

strukturalnych Unii Europejskiej

3. Nabycie umiejętności skutecznego pozyskiwania

finansowania i rozliczania projektów przez

Przedsiębiorców

4. Zredukowanie ryzyk związanych z wdrażaniem

projektów dofinansowanych z funduszy

strukturalnych przez przedsiębiorców i podmioty

publiczne 2

Program zajęć

1. Akty prawne regulujące wdrażanie funduszy strukturalnych w Polsce

2. Zasady wyboru i realizacji projektów dofinansowanych z funduszy strukturalnych

3. Rodzaje projektów inwestycyjnych oraz nieinwestycyjnych dofinansowywanych ze środków strukturalnych Unii Europejskiej,

4. dokumenty strategiczne i operacyjne, produkty, rezultaty i oddziaływanie projektów, beneficjenci,

5. formy partnerstwa podmiotów publicznych i prywatnych,

6. budżet projektu, kwalifikowalność wydatków, harmonogram realizacji projektu oraz trwałość projektu,

7. ocena formalna, ocena ekonomiczno-techniczna i merytoryczna,

8. umowa o realizację projektu,

9. dokumenty potwierdzające kwalifikowalność wydatków,

10. podstawowe zasady tworzenia studiów wykonalności projektów inwestycyjnych,

11. możliwości pozyskiwania funduszy strukturalnych przez przedsiębiorstwa i instytucje publiczne

Literatura

• Ruszkowski J., Górnicz E., Żurek M., Leksykon Integracji Europejskiej, PWN, 2004

• Pollitt Ch., Bouckaert G., Public Management Reform. A Comparative Analysis, Oxford University Press, UK 1999

• Aid Delivery Methods Vo.1 Project Cycle Management Guidelines, EC, March 2004

• Narodowy Plan Rozwoju 2007-2013

• Analiza zmian w prawie polskim w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej – konsekwencje dla konsumentów i przedsiębiorców, UKIE, Warszawa, marzec – czerwiec 2003

• Członkowstwo Polski w Unii Europejskiej - na jakich zasadach?, UKIE, Warszawa, marzec 2003

• Poczta W., Ekonomiczne skutki warunków integracji Polski z UE dla sektora rolnego, UKIE, Warszawa 2003

• Rozporządzenie Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083 / 2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności uchylające Rozporządzenie Rady (WE) nr 1260/1999

• Komisja Europejska, Przewodnik po Traktacie z Lizbony, Wspólnoty Europejskie 2009

• Irena Pietrzyk, Polityka regionalna Unii Europejskiej i regiony w państwach członkowskich, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2000

• Leszek Skiba, Budżet Unii Europejskiej, (w:) P. Kowalewski, G. Tchorek, J. Górski (pod red.), Mechanizmy funkcjonowania strefy Euro, Warszawa 2010

• Leszek Skiba, Polityka fiskalna w Unii Walutowej, (w:) P. Kowalewski, G. Tchorek, J. Górski (pod red.), Mechanizmy funkcjonowania strefy Euro, Warszawa 2010

• www.funduszeeuropejskie.gov.pl

• www.europa.eu

• Budżet Unii Europejskiej, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 2010

• www.polskawue.pl

• www.parp.gov.pl

• www.mrr.gov.pl

Literatura (c.d.)

• Ustawa o finansach publicznych z 27 sierpnia 2009 r.

• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 grudnia 2009 r. w sprawie klasyfikacji części

budżetowych oraz określenia ich dysponentów

• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej

klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących

ze źródeł zagranicznych

• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej

klasyfikacji wydatków strukturalnych

• Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Różnice w systemach finansowania wydatków na

programy operacyjne ze wskazaniem zapisów w dotychczasowej i nowej ustawie o

finansach publicznych, www.mrr.gov.pl, dostęp 25 marca 2010 r.

• Poradnik rachunkowości budżetowej, Wydatki strukturalne oraz zasady sporządzania

sprawozdania Rb-WS w praktyce, Infor, 2/2009

Model nakłady/ wyniki

Źródło: Ch. Pollitt., G. Bouckaert, Public Management Reform. A Comparative Analysis, Oxford University Press, UK 1999, s. 13

Przykład 1

Planowanie/Programowanie/

Budżetowanie

System wdrażania środków UE w

okresie 2007-2013

• Pierwszy poziom – koordynacja

• Drugi poziom – zarządzanie

• Trzeci poziom – wdrażanie

System wdrażania funduszy

strukturalnych w Polsce

Zasady podstawowe

finansowania przez UE • Zasada subsydiarności (zasada pomocniczości)

• Zasada dodatkowości (współfinansowania)

• Zasada koncentracji – przeznaczenie funduszy na ograniczoną liczbę celów, regiony dotknięte najpoważniejszymi problemami,

• Zasada koordynacji – zintegrowane wykorzystanie dostępnych instrumentów finansowych, koordynowanie przez Komisję polityk regionalnych krajów członkowskich, dążenie do harmonijnego rozwoju przestrzeni europejskiej.

Zasady podstawowe finansowania

przez UE (c.d.) • Zasada partnerstwa – odnosi się do dwojakiego rodzaju

relacji: (1) między władzami publicznymi różnych poziomów (organami wspólnotowymi, krajowymi, regionalnymi i lokalnymi) określanego jako partnerstwo instytucjonalne, (2) między władzami publicznymi, organizacjami społecznymi i podmiotami gospodarczymi, określanego bądź jako partnerstwo publiczno-prywatne, bądź ukośne (transwersalne). Odróżnia się też partnerstwo decyzyjne i konsultacyjne.

• Zasada podziału zarządzania

• Zasada earmarking – powiązanie polityki strukturalnej z celami i zadaniami Strategii Lizbońskiej

• Zasada elastyczności – oznacza respektowanie, w prowadzonej przez Komisję polityce, zróżnicowania rzeczywistości regionalnej oraz specyfiki organizacyjnej i instytucjonalnej krajów członkowskich

Zasady szczegółowe

finansowania przez UE • Zasada programowania – poziom

strategiczny, poziom szczegółowy

• Zasada kontroli

• Zasada monitorowania

• Zasada ewaluacji

• Zasada informowania i promocji

Etapy PCM (źródło: Aid Delivery Methods Vo.1 Project Cycle Management Guidelines, EC, March 2004.)

Zarządzanie Cyklem Projektu (ang. Project Cycle

Management)

• Zalecana i stosowana w Unii Europejskiej

metoda realizacji projektów

• Zbiór narzędzi do przygotowania, zarządzania i

ewaluacji projektów

• Matryca logiczna jako główne narzędzie

Etapy PCM

• Programowanie – rozpoznanie problemów na poziomie narodowym, sektorowym, regionalnym, samorządowym. Zgłoszenie propozycji rozwiązania problemów uznanych za istotne.

• Identyfikacja – Selekcja pomysłów na podst. wniosków z analizy obszarów problemowych.

• Formułowanie: operacjonalizacja pomysłów. Powstają szczegółowe plany realizacji projektów.

Fazy operacjonalizacji pomysłów:

– Faza analizy: zainteresowanych partnerów (stakeholders), problemów, celów, strategii

– Faza planowania: matryca logiczna, harmonogram projektu, praca nad budżetem.

Etapy PCM – c.d.

• Implementacja - realizacja projektu zgodnie z

dokumentacją projektową

• UWAGA: W przypadku uzyskania przez projekt

dofinansowania ze środków UE implementacja oznacza:

podpisanie umowy o dofinansowanie; realizacja zgodnie z

danymi zawartymi w umowie i we wniosku stanowiącym

załącznik do umowy.

Etapy PCM – c.d.

• Ewaluacja i audyt:

– Wnioski z ewaluacji pozwalają na ustalenie, oszacowanie, wymierzenie sposobu realizacji i efektów projektu w sposób usystematyzowany i obiektywny (najbardziej jak to możliwe).

– warunki dobrej ewaluacji projektu:

• Bezstronność i niezależność procesu ewaluacji

• Wiarygodność (eksperci, przejrzystość procedur, szerokie upowszechnienie rezultatów)

• Uczestnictwo osób i grup zaangażowanych w projekt w procesie ewaluacji

• Użyteczność wniosków i rekomendacji dzięki terminowej prezentacji zainteresowanym.

Tworzenie matrycy logicznej

dla projektów

Matryca logiczna

• Forma prezentacji logiki interwencji, założeń,

obiektywnie weryfikowalnych wskaźników i źródeł

weryfikacji.

• Służy dobremu zaplanowaniu projektu oraz jest

narzędziem pomagającym go realizować.

Podstawowa struktura matrycy

logicznej

Opis projektu

Wskaźniki

Źródła

weryfikacji

Założenia

Cele nadrzędne

znaczenie projektu

dla polityki

społecznej/gosp.

Cel projektu

bezpośrednie korzyści

dla grup docelowych

Rezultaty produkty i usługi

(efekty projektu)

Działania konieczne do

osiągnięcia rezultatów

Zasoby

Koszty

Warunki wstępne

Czas

Matryca logiczna - opis

• Założenia: czynniki zewnętrzne, które wpływają na sukces projektu i znajdują się poza zasięgiem jego oddziaływania.

• Wskaźniki: opisują cele projektu w mierzalnych kategoriach. Za ich pomocą mierzymy stopień realizacji projektu

• Źródła weryfikacji: powinny być dostępne i sprawdzone. Wkład pracy i koszt pozyskania danych powinny znaleźć odzwierciedlenie w działaniach.

• Związki między zawartością pól matrycy analizujemy w relacji poziomej i pionowej.

Tworzenie i realizacja projektu

1. Tworzenie struktury projektu i podział kompetencji

2. Planowanie przebiegu projektu

3. Budżetowanie projektu

4. Cykl sterowania projektem

Decyzja o interwencji ze

środków publicznych

• Dobra publiczne vs. dobra prywatne

• Studium wykonalności lub biznes plan

• Analiza Kosztów i Korzyści (Cost – Benefit

Analysis) – przewodnik

• Pomoc de minimis

• Zamówienia publiczne

System wdrażania funduszy strukturalnych

Unii Europejskiej w Polsce

Podstawy prawne

• Rozporządzenie Rozporządzenie Rady (WE)

nr 1083 / 2006 z dnia 11 lipca 2006 r.

ustanawiające przepisy ogólne dotyczące

Europejskiego Funduszu Rozwoju

Regionalnego, Europejskiego Funduszu

Społecznego oraz Funduszu Spójności

uchylające Rozporządzenie Rady (WE) nr

1260/1999.

Rozporządzenie 1083/2006

• Cele, do realizacji których mają przyczyniać się fundusze

strukturalne i Fundusz Spójności, dostępne zasoby

finansowe oraz kryteria ich alokacji.

• Ramy polityki spójności, metodę ustalania strategicznych

wytycznych Wspólnoty dla spójności, narodowych

strategicznych ram odniesienia oraz procesu analizy na

poziomie Wspólnoty

• Ustanawia zasady partnerstwa, programowania, oceny,

zarządzania, w tym zarządzania finansowego,

monitorowania i kontroli, oparte na podziale obowiązków

między państwa członkowskie a Komisję.

• Kryteria kwalifikowalności wydatków

Podział środków na lata 2007-2013

• 67,3 mld euro pochodzi z budżetu UE,

• 11,9 mld euro z krajowych środków publicznych (w tym ok.

5,93 mld euro z budżetu państwa),

• ok. 6,4 mld euro zostanie zaangażowanych ze strony

podmiotów prywatnych.

Narodowa Strategia Spójności –

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia

• Każde państwo członkowskie przygotowuje ten

dokument strategiczny.

• NSS - NSRO zapewniają, że pomoc będzie zgodna ze

strategicznymi wytycznymi Wspólnoty dla spójności.

Określają związek między priorytetami Wspólnoty a

krajowym programem reform. Stanowią instrument

odniesienia dla przygotowywania programowania z

funduszy.

Cele horyzontalne NSS - NSRO:

• Tworzenie warunków dla utrzymania trwałego i

wysokiego tempa wzrostu gospodarczego

• wzrost zatrudnienia poprzez rozwój kapitału ludzkiego i

społecznego

• podniesienie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw,

w tym w szczególności w sektorze usług

• budowa i modernizacja infrastruktury technicznej,

mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu

konkurencyjności Polski i jej regionów

• wzrost konkurencyjności polskich regionów i

przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej,

gospodarczej i przestrzennej.

• rozwój obszarów wiejskich.

Programy operacyjne

2007-2013

• Programy operacyjne są elementami systemu

realizacji NSS - NSRO, których celem ogólnym

jest: przyspieszenie rozwoju społeczno –

gospodarczego Polski, wzrost zatrudnienia oraz

zwiększenie spójności społecznej, gospodarczej

i terytorialnej z pozostałymi krajami UE.

• 5 programów operacyjnych

• 16 programów regionalnych

• Przewidziany pułap dofinansowania: 85%

Programy operacyjne (c.d.)

• Programy operacyjne zawierają m.in.

– Cele / osie priorytetowe

– Plan finansowy

– Zapisy dot. monitorowania i oceny (w tym

wskaźniki)

– Informacje o instytucji upoważnionej do

otrzymywania płatności dokonywanych przez

Komisję i instytucjach dokonujących płatności

na rzecz beneficjenta.

– Zapisy dot. informacji i promocji

Udział poszczególnych programów

operacyjnych w całości alokacji dla Polski

Program

operacyjny

Kwota w mld

euro

Udział programu

w całkowitej

alokacji

Źródło

finansowania

PO Infrastruktura

i środowisko

27,8

41,3%

EFRR, FS

Regionalne

programy

operacyjne

15,9

23,8%

EFRR

Kapitał ludzki

9,7

14,4%

EFS

Innowacyjna

gospodarka

8,3

12,3

EFRR

Rozwój Polski

Wschodniej

2,3

3,4

EFRR, dodatkowe środki

przyznane przez

Radę Europejską –

992 mln euro.

Pomoc

Techniczna

0,5

0,8%

EFRR

Rezerwy

• Krajowa rezerwa wykonania

– Zgodnie z art. 50 Rozporządzenia 1083/2006

ustalono KRW na poziomie 3% alokacji w

ramach Celu „Konwergencja”.

• Krajowa rezerwa interwencyjna

– Zgodnie z art. 51 Rozporządzenia 1083/2006

zarezerwowano 1% rocznego wkładu z FS na

wypadek sytuacji kryzysowych.

Rodzaje wydatków

• obligatoryjne – (około 45% budżetu) wynikające z traktatów, które

UE podpisała i wszystkich wynikających z nich zobowiązań

prawnych i przepisów – przeznaczone są głównie na rolnictwo,

realizowane przez Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji

Rolnictwa (FEOGA).

• decydujący głos w wydatkach obligatoryjnych ma Rada UE

• nieobligatoryjne – ok. 55% budżetu

- fundusze strukturalne (ok. 34 – 35% budżetu)

- Fundusz spójności (CF) – przyznawany na wyrównanie poziomu

rozwoju regionów słabiej rozwiniętych

- Polityka zewnętrzna UE (ok. 3,5% budżetu) – pomoc dla krajów

trzecich, pomoc humanitarna

- Administracja UE (ok. 5% budżetu)

• decydujący głos w wydatkach nieobligatoryjnych ma Parlament UE

Budżet UE w latach 2007-2013

Środki na zobowiązania 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Ogółem

2007-2013

1. Trwały wzrost 53 979 57 653 59 700 61 782 63 638 66 628 69 621 433 001

1a 8 918 10 386 11 272 12 388 12 987 14 203 15 433 85 587

Konkurencyjność na rzecz wzrostu i zatrudnienia

1b 45 061 47 267 48 428 49 394 50 651 52 425 54 188 347 414

Spójność na rzecz wzrostu i zatrudnienia

2. Zarządzanie zasobami naturalnymi i ich ochrona 55 143 59 193 59 639 60 113 60 338 60 810 61 289 416 525

w tym: wydatki związane z rynkiem i płatności bezpośrednie 45 759 46 217 46 679 47 146 47 617 48 093 48 574 330 085

3. Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość 1 273 1 362 1 523 1 693 1 889 2 105 2 376 12 221

3a 637 747 872 1 025 1 206 1 406 1 661 7 554

Wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość

3b 636 615 651 668 683 699 715 4 667

Obywatelstwo

4. UE jako partner globalny 6 578 7 002 7 440 7 893 8 430 8 997 9 595 55 935

5. Administracja 7 039 7 380 7 699 8 008 8 334 8 670 9 095 56 225

6. Wyrównania 445 207 210 862

Środki na zobowiązania ogółem (**) 124 457 132 797 136 211 139 489 142 629 147 210 151 976 974 769

Jako procent DNB (dochodu narodowego brutto) UE 1,02% 1,08% 1,15% 1,15% 1,13% 1,12% 1,11% 1,11%

Środki na płatności (***) 122 190 129 681 123 858 133 505 133 452 140 200 142 408 925 294

Jako procent DNB 1,00% 1,05% 1,04% 1,10% 1,06% 1,07% 1,04% 1,05%

Pułap środków własnych jako procent DNB 1,24% 1,24% 1,24% 1,24% 1,24% 1,24% 1,24% 1,24%

Źródło: www.europa.eu

Programy operacyjne

2007-2013

• Programy operacyjne są elementami systemu

realizacji NSS - NSRO, których celem ogólnym

jest: przyspieszenie rozwoju społeczno –

gospodarczego Polski, wzrost zatrudnienia oraz

zwiększenie spójności społecznej, gospodarczej

i terytorialnej z pozostałymi krajami UE.

• 5 programów operacyjnych

• 16 programów regionalnych

• Przewidziany pułap dofinansowania: 85%

Decyzja o interwencji ze

środków publicznych

• Dobra publiczne vs. dobra prywatne

• Studium wykonalności lub biznes plan

• Analiza Kosztów i Korzyści (Cost – Benefit

Analysis) – przewodnik

• Pomoc de minimis

• Zamówienia publiczne

Podstawy prawne w zakresie

wydatków strukturalnych

• Ustawa o finansach publicznych

• Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji wydatków strukturalnych

• Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie sprawozdawczości budżetowej

• Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006

• Krajowe wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach poszczególnych programów/konkursów

FORMA PRAWNA WYDATKÓW

- Płatności i dotacja celowa (c.d.)

Natomiast część odpowiadająca wkładowi krajowemu, towarzyszącemu wkładowi środków europejskich, będzie dokonywana w formie dotacji celowej, ponieważ zgodnie z art. 127 ust. 2 pkt 2, 4 i 5 nowej ufp w formie dotacji celowej będą wydatkowane:

1) środki przeznaczone na:

a) współfinansowanie w ramach przyznanego beneficjentowi dofinansowania;

b) realizację projektów pomocy technicznej;

2) środki w ramach programów EWT i EISP przeznaczone na realizację projektów pomocy technicznej w ramach tych programów oraz

3) środki przeznaczone na realizację programów finansowanych z udziałem środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2004-2009 i Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2004-2009.

Wkład krajowy może być dokonywany także jako wydatki państwowych jednostek budżetowych.

FORMA PRAWNA WYDATKÓW

- Płatności i dotacja celowa (c.d.)

• Natomiast nowa ufp wprowadza do sytemu

przepływu środków przeznaczonych na realizację

programów operacyjnych instytucję płatnika,

którego funkcje ma pełnić Bank Gospodarstwa

Krajowego, zwany dalej „BGK”.

• Jednakże należy podkreślić, że BGK nie jest

nową instytucją systemu wdrażania

poszczególnych programów operacyjnych, a

pełni wyłącznie funkcję „kasjera”, dokonującego

jedynie wypłat dofinansowania beneficjentom.

ZWROT ŚRODKÓW

• Art. 207 nowej ufp reguluje w literalny sposób – w przeciwieństwie do poprzednio obowiązującego stanu prawnego - iż wydanie decyzji o zwrocie ww. środków, poprzedza wezwanie beneficjenta do dobrowolnego zwrotu środków lub do wyrażenia zgody na dokonanie pomniejszenia kolejnej transzy środków na jego rzecz o środki podlegające zwrotowi.

• Dopiero po bezskutecznym upływie terminu określonego w ww. wezwaniu, dojdzie do wydania, na podstawie art. 207 ust. 9, decyzji określającej kwotę przypadającą do zwrotu i termin, od którego nalicza się odsetki oraz sposób zwrotu środków.

WYKLUCZENIE

• Nowa ufp wprowadza także zmiany w zakresie 3-letniego wykluczenia.

• Zgodnie z art. 211 ust. 2 starej ufp, jedynie w przypadku, jeżeli wykorzystanie środków niezgodnie z przeznaczeniem spowodowało jednocześnie niezrealizowanie pełnego zakresu rzeczowego projektu, beneficjent był wykluczony z prawa otrzymania środków na realizację projektów w ramach programów operacyjnych, a okres wykluczenia rozpoczynał się od dnia, w którym decyzja o zwrocie środków stała się ostateczna, a kończył z upływem 3 lat od dnia dokonania zwrotu środków.

WYKLUCZENIE

Natomiast, zgodnie z art. 207 ust. 4 i 5 nowej ufp, katalog okoliczności powodujących wykluczenie uległ rozszerzeniu. Obejmuje on przypadki, w których beneficjent:

1) otrzymał płatność na podstawie przedstawionych jako autentyczne dokumentów podrobionych lub przerobionych lub dokumentów potwierdzających nieprawdę lub

2) na skutek okoliczności leżących po stronie beneficjenta nie zrealizował pełnego zakresu rzeczowego projektu w przypadku projektów infrastrukturalnych lub nie zrealizował celu projektu, lub

3) nie zwrócił środków w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji o zwrocie, lub

4) okoliczności (wykorzystanie środków europejskich niezgodnie z przeznaczeniem, z naruszeniem procedur obowiązujących przy wydatkowaniu tych środków lub też pobranie ich nienależnie lub w nadmiernej wysokości) wystąpiły wskutek popełnienia przestępstwa przez beneficjenta, partnera, podmiot upoważniony do dokonywania wydatków, a w przypadku gdy podmioty te nie są osobami fizycznymi - osobę uprawnioną do wykonywania w ramach projektu czynności w imieniu beneficjenta, przy czym fakt popełnienia przestępstwa przez wyżej wymienione podmioty został potwierdzony prawomocnym wyrokiem sądowym.

Możliwość umarzania

• Nowa ufp należności z tytułu zwrotu

płatności dokonanych w ramach programów

finansowanych z udziałem środków

europejskich uznała za środki publiczne

stanowiące niepodatkowe należności

budżetowe o charakterze publiczno-

prawnym, które mogą podlegać umorzeniu.

Możliwość umarzania

• Zatem na podstawie nowej ufp umorzenia będą możliwe również w odniesieniu do środków europejskich. Zgodnie z art. 64 nowej ufp właściwy organ, na wniosek zobowiązanego, może należności z tytułu zwrotu płatności dokonanych w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich, umorzyć w całości albo w części lub odroczyć ich spłatę lub rozłożyć ją na raty.

• Jako organy pierwszej instancji właściwe do wydawania decyzji w powyższych sprawach wskazano instytucje zarządzające, pośredniczące lub wdrażające ale tylko te będące jednostkami sektora finansów publicznych.

• Ustawa nakazuje jednak by instytucja pośrednicząca lub wdrażająca posiadała upoważnienie od instytucji zarządzającej, lub – w przypadku instytucji wdrażającej – od instytucji pośredniczącej.

• Od decyzji wydanej przez instytucję pośredniczącą lub wdrażającą – jako organ odwoławczy wskazano instytucje zarządzającą.

• Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub instytucję zarządzającą nie służy odwołanie ale strona niezadowolona z treści decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy ( art. 61 ufp).

Fundusze strukturalne a

prawodawstwo krajowe

• Ustawa o zasadach prowadzenia polityki

rozwoju (projekty partnerskie)

• Ustawa o utworzeniu Polskiej Agencji

Rozwoju Przedsiębiorczości (zasada

konkurencyjności)

• Wytyczne w zakresie wdrażania projektów

innowacyjnych i projektów współpracy

ponadnarodowej

Ogólne zasady dotyczące

kwalifikowalności wydatków

• Wytyczne w zakresie kwalifikowania

wydatków w ramach POKL

• Wytyczne w zakresie kwalifikowania

wydatków w ramach POIG

Ogólne zasady dotyczące pomocy

publicznej Rozporządzenie Rady (WE) nr 800/2008, do której załącznikiem jest definicja MŚP:

ZAŁĄCZNIK I

Definicja małych i średnich przedsiębiorstw

Artykuł 1

Przedsiębiorstwo

Za przedsiębiorstwo uważa się podmiot prowadzący działalność gospodarczą bez względu na jego formę prawną. Zalicza się tu w szczególności osoby prowadzące działalność na własny rachunek oraz firmy rodzinne zajmujące się rzemiosłem lub inną działalnością, a także spółki lub konsorcja prowadzące regularną działalność gospodarczą.

Artykuł 2

Pułap zatrudnienia oraz pułapy finansowe określające kategorię przedsiębiorstwa

1. Do kategorii mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw („MŚP”) należą przedsiębiorstwa, które zatrudniają mniej niż 250 pracowników, i których roczny obrót nie przekracza 50 milionów EUR a/lub całkowity bilans roczny nie przekracza 43 milionów EUR.

2. W kategorii MŚP małe przedsiębiorstwo definiuje się jako przedsiębiorstwo zatrudniające mniej niż 50 pracowników i którego roczny obrót lub całkowity bilans roczny nie przekracza 10 milionów EUR.

3. W kategorii MŚP mikroprzedsiębiorstwo definiuje się jako przedsiębiorstwo zatrudniające mniej niż 10 pracowników i którego roczny obrót lub całkowity bilans roczny nie przekracza 2 milionów EUR.

Ogólne zasady dotyczące pomocy

publicznej

• Rozporządzenie Ministra Rozwoju

Regionalnego w sprawie udzielania pomocy

publicznej w ramach Programu

Operacyjnego Kapitał Ludzki

• Uzależniona od wielkości przedsiębiorstwa

• Pomoc de minimis

Ogólne zasady dotyczące ochrony

danych osobowych

• Ustawa o ochronie danych osobowych

• GIODO

• Sposób zabezpieczenia danych

• Upoważnienia

Ogólne zasady dotyczące

konkurencyjności • Wytyczne w zakresie kwalifikowania

wydatków

• Ustawa o utworzeniu Polskiej Agencji

Rozwoju Przedsiębiorczości

Wybór Tematów projektów

innowacyjnych • Dla powodzenia projektów innowacyjnych kluczowe znaczenie ma

wybór Tematów projektów innowacyjnych (obszarów poszukiwania nowych, skutecznych rozwiązań), ponieważ projekty te muszą odpowiadać na rzeczywiste potrzeby. Powinny także mieścić się w ramach strategii sektorowych odpowiadających poszczególnym obszarom wsparcia EFS.

• Wybór Tematów projektów innowacyjnych musi być dokonany przy udziale wszystkich zainteresowanych partnerów, w tym szczególnie partnerów społecznych i gospodarczych

• Tematy projektów innowacyjnych są proponowane przez Instytucję Zarządzającą, opiniowane przez Grupę roboczą i zatwierdzane przez Komitet Monitorujący. Instytucja Zarządzająca oraz Grupa robocza mogą w tych działaniach korzystać ze wsparcia KIW.

Wybór Tematów opiera się na

następujących założeniach:

a) potrzeby polityki i praktyki w zakresie innowacyjnych rozwiązań;

b) koordynacji pomiędzy Tematami projektów innowacyjnych dla Priorytetów wdrażanych centralnie i regionalnie w celu zapewnienia większej koncentracji środków oraz zwiększenia oddziaływania działań innowacyjnych;

c) zgodności z celami szczegółowymi poszczególnych Priorytetów.

Etapy projektów innowacyjnych

• Wybrane Tematy projektów

innowacyjnych muszą być zgodne z

celami poszczególnych Priorytetów PO

KL i mogą dotyczyć zbliżonych obszarów

problemowych, np. aktywizacji zawodowej

osób niepełnosprawnych. Jednak, w

odróżnieniu od pozostałych projektów,

projekty innowacyjne muszą być realizowane

w dwóch etapach.

I ETAP PRZYGOTOWANIA (czas

trwania: 3 - 8 miesięcy)

a) diagnoza i analiza problemu – wypracowanie produktu wymaga zidentyfikowania rzeczywistych potrzeb, problemów i ich przyczyn; projekt innowacyjny powinien opierać się na przeprowadzonych wcześniej badaniach/analizach lub takie badania/analizy przewidywać w pierwszym etapie;

b) tworzenie partnerstwa (jeżeli jest przewidziane) – wspólne wypracowanie reguł i zasad współpracy oraz podziału zadań partnerów nakierowanych na osiągnięcie danego celu/efektów; precyzyjne wskazanie obowiązujących w partnerstwie procedur decyzyjnych; dobór zróżnicowanych partnerów w kontekście obszaru problemowego danego projektu innowacyjnego;

c) opracowanie wstępnej wersji produktu oraz strategii wdrażania projektu innowacyjnego (zwanej dalej „strategią”), będącej podstawą weryfikacji realizacji pierwszego etapu; od momentu opracowania wstępnej wersji produktu muszą być uwzględnione działania upowszechniające i włączające do głównego nurtu polityki.

Pierwszy etap realizacji projektu innowacyjnego kończy się opracowaniem strategii.

II ETAP WDROżENIA

a) testowanie opracowanego produktu – jest to element konieczny dla wypracowania skutecznych produktów;

b) analiza rzeczywistych efektów testowanego produktu – wyniki powinny pozwolić na modyfikację wypracowywanego produktu; w celu badania m.in. jego efektywności projektodawca musi uwzględnić ewaluację zewnętrzną;

c) opracowanie produktu finalnego – produkt finalny jest opracowywany na podstawie analizy, oraz walidacji rezultatów dokonywanej przez sieć tematyczną.

d) upowszechnienie i włączenie do głównego nurtu polityki – projekty innowacyjne mają sens, o ile ich rezultaty zostaną wykorzystane w praktyce i rzeczywiście przyczynią się do zwiększenia skuteczności i efektywności realizowanej polityki; oprócz działań upowszechniających i włączających do głównego nurtu polityki, stanowiących ostatnią podsumowującą fazę wdrażania projektu innowacyjnego, projektodawca musi uwzględnić powyższe działania od momentu opracowania wstępnej wersji produktu przez wszystkie kolejne fazy realizacji projektu;

Grupy docelowe

• Uwzględnienie opinii najbardziej zainteresowanych osób daje większe szanse na dużą skuteczność wypracowywanego produktu.

• Kluczowe znaczenie w projektach innowacyjnych testujących nowe rozwiązania ma zasada zaangażowania w proces wypracowywania innowacyjnych rozwiązań przedstawicieli grup docelowych (ang. empowerment).

• Dlatego też każdy projektodawca i beneficjent musi przewidzieć odpowiednią formę zaangażowania przedstawicieli grup docelowych i odpowiednio modyfikować opracowywany produkt, aby ostatecznie jak najlepiej odpowiedzieć na rzeczywiste potrzeby przyszłych odbiorców. W tym celu wskazane jest angażowanie przyszłych odbiorców w opracowanie koncepcji wniosku o dofinansowanie projektu i realizację projektu (od pierwszej fazy - diagnoza i analiza problemu).

Katalog tematów realizacji

projektów innowacyjnych • Realizacja projektów innowacyjnych odbywa się w

ramach zamkniętego katalogu Tematów, które zostały określone, w podziale na obszary wsparcia EFS, w załączniku nr 1 do Wytycznych w zakresie wdrażania projektów innowacyjnych i współpracy ponadnarodowej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

• Instytucja Pośrednicząca może dokonać wyboru maksymalnie trzech Tematów projektów innowacyjnych dla danego Priorytetu w okresie obowiązywania Planu działania.

Wybór obszarów współpracy

ponadnarodowej

• W przypadku projektów współpracy ponadnarodowej, Instytucja Zarządzająca nie określi Tematów, w ramach których mogą być one realizowane. Zgodnie z założeniami przedstawionymi w PO KL współpraca ponadnarodowa powinna koncentrować się na realizacji tych celów szczegółowych Priorytetów, w przypadku których możliwość wymiany doświadczeń i wzajemnego uczenia się na poziomie ponadnarodowym wniesie rzeczywistą wartość dodaną.

• Stąd realizacja współpracy ponadnarodowej powinna się opierać na precyzyjnie określonych oczekiwaniach, co do spodziewanego wpływu jej realizacji na osiąganie celów poszczególnych Priorytetów, jak i poszczególnych projektów.

• Określenie szczegółowych obszarów (odpowiadających Działaniom / Poddziałaniom PO KL / Tematom projektów innowacyjnych) i grup docelowych współpracy ponadnarodowej odbywa się dwutorowo:

a) przez właściwe Instytucje Pośredniczące w przypadku tych obszarów, w których wartość dodana współpracy ponadnarodowej jest możliwa do określenia na etapie wyboru projektów do realizacji;

b) przez beneficjentów realizujących już projekty, pod warunkiem że wykażą oni zarówno konieczność realizacji współpracy ponadnarodowej, jak i realistyczne oraz jasno sprecyzowane oczekiwania, co do jej wpływu na osiąganie zakładanych celów projektu.

Specyfika projektów współpracy

ponadnarodowej

• Projekty współpracy ponadnarodowej powinny przyczyniać się do osiągnięcia celów danego Priorytetu, wykorzystując doświadczenia partnerów z innych krajów. Projekty te mogą zatem korzystać z już gotowych i stosowanych w innych miejscach rozwiązań oraz przewidywać ich adaptowanie bądź wypracowywać nowe rozwiązania przy udziale partnerów z innych krajów, w tym wspólne rozwiązania problemów, z którymi borykają się wszystkie uczestniczące w projekcie podmioty.

Wartość dodana

• W przypadku projektów współpracy ponadnarodowej zadaniem projektodawców i beneficjentów jest wykazanie rzeczywistej wartości dodanej wynikającej ze współpracy ponadnarodowej.

• Jako wartość dodaną należy rozumieć cele projektu oraz konkretne produkty i rezultaty możliwe do osiągnięcia wyłącznie we współpracy ponadnarodowej, których nie udałoby się zrealizować, wdrażając projekt jedynie o zasięgu krajowym.

Beneficjenci

• Realizacja projektów innowacyjnych i

współpracy ponadnarodowej jest dostępna

dla wszystkich podmiotów uprawnionych do

realizacji projektów w ramach PO KL

zarówno w trybie systemowym, jak i

konkursowym

Wybór projektów

• Za promocję działań innowacyjnych oraz ponadnarodowych odpowiedzialne są:

a) Instytucje Pośredniczące - w części dotyczącej zarządzanych Priorytetów;

b) KIW - w zakresie promocji i informacji na poziomie PO KL, koordynacji działań oraz wsparcia Instytucji Pośredniczących.

• Niezwykle ważne jest ustanowienie odpowiednich kryteriów wyboru projektów innowacyjnych i współpracy ponadnarodowej, biorących w głównej mierze pod uwagę zgodność z celami Priorytetu, realność osiągnięcia zakładanych rezultatów oraz zdolność instytucjonalną do wdrożenia zaprojektowanych działań. Grupa robocza, opracowuje przykładowe kryteria wyboru projektów innowacyjnych i współpracy ponadnarodowej, zamieszczone w Zasadach dokonywania wyboru projektów w ramach PO KL.

• Instytucja Pośrednicząca, wskazując szczegółowe kryteria wyboru projektów w Planie działania, może korzystać z propozycji kryteriów przedstawionych przez Grupę roboczą, a także wskazywać własne.

Wybór projektów innowacyjnych

1) Przy wyborze projektów innowacyjnych powinien być brany pod uwagę potencjał badawczy uczestniczących podmiotów oraz doświadczenie i możliwości testowania wypracowywanych rozwiązań. Wskazane jest także angażowanie do realizacji tych projektów instytucji mogących zwiększyć szanse na włączenie wypracowanych innowacji do polityki krajowej.

2) W trakcie oceny merytorycznej projektów innowacyjnych Instytucja Pośrednicząca może korzystać ze wsparcia ekspertów wyłonionych na zasadach i w trybie określonym w Systemie Realizacji PO KL, w szczególności w zakresie oceny stopnia innowacyjności proponowanych rozwiązań oraz możliwości ich wykorzystania przez przyszłych odbiorców.

Wybór projektów współpracy

ponadnarodowej • Współpraca ponadnarodowa może być realizowana w ramach

każdego z projektów współfinansowanych przez EFS (poza projektami dotyczącymi inicjatyw lokalnych w Priorytecie VI, VII oraz IX PO KL), jeżeli projektodawca wykaże wartość dodaną wynikającą ze współpracy ponadnarodowej.

• Nawiązywanie współpracy ponadnarodowej możliwe jest zatem zarówno na etapie przygotowania projektu, jak i na etapie jego realizacji (jeżeli beneficjent wnioskuje o rozszerzenie realizowanego projektu o komponent ponadnarodowy).

• Nawiązanie współpracy ponadnarodowej możliwe jest nie tylko z podmiotami z krajów członkowskich Unii Europejskiej realizującymi projekty współfinansowane przez EFS, ale również z podmiotami nierealizującymi takich projektów, a także z podmiotami z krajów niebędących członkami UE.

Sposoby realizacji projektów współpracy

ponadnarodowej

1. Sposób. Wyodrębnione projekty współpracy ponadnarodowej:

i) Wyodrębnione projekty składane w odpowiedzi na konkurs projektów współpracy ponadnarodowej: W przypadku realizacji tego typu projektów Instytucja Pośrednicząca definiuje obszary wsparcia, typy projektów (operacji) zgodnie ze Szczegółowym Opisem Priorytetów PO KL, formy działań kwalifikowanych w ramach współpracy ponadnarodowej oraz kryteria wyboru projektów na etapie przygotowania Planu działania.

Sposoby realizacji projektów współpracy

ponadnarodowej

ii) Wyodrębnione projekty współpracy

ponadnarodowej składane w trybie

systemowym: W przypadku projektów

realizowanych w trybie systemowym Instytucja

Pośrednicząca uwzględnia w Planie działania

informacje dotyczące wyodrębnionych

projektów współpracy ponadnarodowej

planowanych do realizacji w roku

obowiązywania dokumentu (wskazując dane

zgodnie z Instrukcją wypełniania Planu działania).

Sposoby realizacji projektów współpracy

ponadnarodowej

2. Sposób. Projekty z komponentem ponadnarodowym zaplanowanym do realizacji na etapie opracowania wniosku o dofinansowanie projektu:

i) Projekty z komponentem ponadnarodowym zaplanowanym do realizacji na etapie opracowania wniosku o dofinansowanie projektu składane trybie konkursowym: Projekty te mogą być składane w odpowiedzi na konkurs ogłoszony przez Instytucje Pośredniczące dla standardowych rodzajów projektów, w przypadku którego w dokumentacji konkursowej kwestie realizacji komponentu ponadnarodowego zostaną uregulowane bądź w odpowiedzi na odrębny konkurs dla projektów z komponentem ponadnarodowym. Podobnie jak w pierwszym przypadku, w kompetencji Instytucji Pośredniczącej leży zdefiniowanie części wymogów na etapie przygotowania Planu działania.

Sposoby realizacji projektów współpracy

ponadnarodowej

3. Sposób. Projekty z komponentem ponadnarodowym zgłaszanym jako zmiana do wniosku o dofinansowanie projektu realizowanych w trybie konkursowym i systemowym: Instytucja Pośrednicząca, przy ocenie konieczności wprowadzenia zmian w projekcie, może skorzystać ze wsparcia ekspertów wyłonionych na zasadach i w trybie określonym w Systemie Realizacji PO KL. Instytucja Pośrednicząca akceptuje zmiany w projekcie pod warunkiem wykazania przez beneficjenta wartości dodanej współpracy ponadnarodowej oraz pod warunkiem dostępności środków przeznaczonych na współpracę ponadnarodową.

Dyskusja

• Perspektywa finansowa 2014-2020

• Aktywny udział w Unii Europejskiej:

realizacja polityk, programów, projektów

• Projekty realizowane na poziomie Komisji

Europejskiej

72

Dziękuję Państwu za uwagę

Kontakt:

pmodzelewski@wne.uw.edu.pl