DOROTA BIŁYJ – Wrocław

IWONA BOGUSZ – Olsztyn

AGATA BRONIKOWSKA – Warszawa

MAŁGORZATA GAŁKIEWICZ – Bydgoszcz

PAWEŁ HOROWSKI – Bełchatów

CZESŁAW JAROSZ – Łomża

BARBARA JUNAK-BŁ ĘDOWSKA – Radom

DARIA KUDOSZ – Zielona Góra

DANUTA KULWICKA – Poznań

MONIKA LASKOWSKA i MAŁGORAZTA SKALSKA – Kraków

URSZULA PLEBANOWICZ – Lublin

ANDRZEJ RYGOROWICZ – Kędzierzyn-Koźle

AGNIESZKA TOPOLEWSKA – Warszawa

KRYSTYNA WYSOCKA – Kraków

AGNIESZKA ZEMAN - Warszawa

Walidacja wybranych kwestionariuszy temperamentu i osobowości dla potrzeb diagnozy predyspozycji do wykonywania zawodu kierowcy lub do prowadzenia pojazdów

� trafno ść testów� rzetelno ść testów� normy testowe

CEL BADA Ń

UZASADNIENIE

Dotychczasowe badania nad trafnością diagnostyczną kwestionariuszy temperamentu i osobowości stosowanych w diagnozie predyspozycji kierowców w Polsce są fragmentaryczne i niejednoznaczne

UZASADNIENIE

Specyfika kwestionariuszy, jako metody polegającej na „samopisie” wynika z faktu, że osoba badana jest równocze śnie źródłem informacji i obiektem, do którego odnosz ą się te informacje

Zaleca si ę ostro żność w interpretacji wyników metod samoopisowych

UZASADNIENIE

� świadomość własnych cech jest różna

„Czterdzieści przeszło lat mówię prozą nie mając o tym zielonego pojęcia!

Dziękuję żeś mnie Pan uświadomił”.

Jean Baptiste Poquelin: „Mieszczanin szlachcicem”

www.espacefrancais.com

UZASADNIENIE

� nie wszyscy ludzie chc ą i potrafi ą mówi ć o sobie

zdecydowanie zgadzam sięraczej zgadzam sięraczej nie zgadzam sięzdecydowanie nie zgadzam się

Nie obawiam si ę podejmowania wi ększego ryzyka

UZASADNIENIE

� różne style odpowiadaniaSKALA GRANDJEANA

Jaki jest mój nastrój w tym momencie ?

pozytywny ----------------------------------------------------------------------- negatywny

Teraz czuję się:

silny ----------------------------------------------------------------------- słaby

odprężony ----------------------------------------------------------------------- spiętyszczęśliwy ----------------------------------------------------------------------- przygnębionywypoczęty ----------------------------------------------------------------------- zmęczonyzainteresowany ---------------------------------------------------------------------- znudzonyenergiczny ---------------------------------------------------------------------- ospałypełen wigoru ---------------------------------------------------------------------- wyczerpany

UZASADNIENIE

� różne style odpowiadaniaSKALA GRANDJEANA

Jaki jest mój nastrój w tym momencie ?

pozytywny ----------------------------------------------------------------------- negatywny

Teraz czuję się:

silny ----------------------------------------------------------------------- słaby

odprężony ----------------------------------------------------------------------- spiętyszczęśliwy ----------------------------------------------------------------------- przygnębionywypoczęty ----------------------------------------------------------------------- zmęczonyzainteresowany ---------------------------------------------------------------------- znudzonyenergiczny ---------------------------------------------------------------------- ospałypełen wigoru ---------------------------------------------------------------------- wyczerpany

UZASADNIENIE

� różne style odpowiadaniaSKALA GRANDJEANA

Jaki jest mój nastrój w tym momencie ?

pozytywny ----------------------------------------------------------------------- negatywny

Teraz czuję się:

silny ----------------------------------------------------------------------- słaby

odprężony ----------------------------------------------------------------------- spiętyszczęśliwy ----------------------------------------------------------------------- przygnębionywypoczęty ----------------------------------------------------------------------- zmęczonyzainteresowany ---------------------------------------------------------------------- znudzonyenergiczny ---------------------------------------------------------------------- ospałypełen wigoru ---------------------------------------------------------------------- wyczerpany

UZASADNIENIE

� różne style odpowiadaniaSKALA GRANDJEANA

Jaki jest mój nastrój w tym momencie ?

pozytywny ----------------------------------------------------------------------- negatywny

Teraz czuję się:

silny ----------------------------------------------------------------------- słaby

odprężony ----------------------------------------------------------------------- spiętyszczęśliwy ----------------------------------------------------------------------- przygnębionywypoczęty ----------------------------------------------------------------------- zmęczonyzainteresowany ---------------------------------------------------------------------- znudzonyenergiczny ---------------------------------------------------------------------- ospałypełen wigoru ---------------------------------------------------------------------- wyczerpany

UZASADNIENIE

� dysymulacja lub symulacja

� niska trafno ść

� korelacja mi ędzy obrazem własnej osoby i obiektywnymi wska źnikami zachowania mieści si ę w przedziale od średniej do umiarkowanej

UZASADNIENIE

� metoda prosta, ekonomiczna i nieinwazyjna

� możliwo ść kontroli rzetelno ści odpowiedzi

� możliwo ść znormalizowanej oceny� zadowalaj ąca rzetelno ść

Dotychczas …

Prace walidacyjne nad testami psychologicznymi stosowanymi w diagnozie predyspozycji kierowców

PYTANIE BADAWCZE

� Czy kierowcy będący sprawcami wypadku drogowego z ofiarami śmiertelnymi lub rannymi istotnie różnią się poziomem cech temperamentu i osobowości, mierzonych wybranymi do walidacji kwestionariuszami od kierowców niemających na swoim koncie doświadczenia sprawstwa wypadku drogowego?

Kwestionariusze wybrane do walidacji

� Formalna Charakterystyka Zachowania –Kwestionariusz Temperamentu(J. Strelau, B. Zawadzki)

� Kwestionariusz Osobowo ści –wersja skrócona i zrewidowana(H. J. Eysenck, S. B. G. Eysenck) w polskiej adaptacji (A. Jaworowska)

� Kwestionariusz Impulsywno ści – IVE (H. J. Eysenck, S. B. G. Eysenck) w polskiej adaptacji (A. Jaworowska)

Hipotezy badawcze

� Hipoteza 1 (związana z temperamentalnym czynnikiem ryzyka)

Kierowców będących sprawcami wypadku drogowego z ofiarami śmiertelnymi lub rannymi cechuje istotnie wyższa Reaktywno ść emocjonalna i Aktywno śćoraz istotnie niższa Wytrzymało ść (mierzone FCZ-KT), w porównaniu z kierowcami, którzy nie są sprawcami tego rodzaju wypadku drogowego

Hipotezy badawcze

� Hipoteza 2 (związana z oceną sytuacji uciążliwych)

Kierowców będących sprawcami wypadku drogowego z ofiarami śmiertelnymi lub rannymi cechuje istotnie wyższa Perseweratywno ść i istotnie niższa Wytrzymało ść (mierzone FCZ-KT), w porównaniu z kierowcami, którzy nie są sprawcami tego rodzaju wypadku drogowego

Hipotezy badawcze

� Hipoteza 3 (związana ze stylem radzenia sobie w sytuacjach trudnych)

Kierowców będących sprawcami wypadku drogowego z ofiarami śmiertelnymi lub rannymi cechuje istotnie wyższa Perseweratywno ść i Reaktywno ść emocjonalna (mierzone FCZ-KT), w porównaniu z kierowcami, którzy nie są sprawcami tego rodzaju wypadku drogowego

Hipotezy badawcze

� Hipoteza 4 (związana z umiejętnością kontroli emocji, zrównoważeniem emocjonalnym i skłonnością do ryzyka)

Kierowców będących sprawcami wypadku drogowego z ofiarami śmiertelnymi lub rannymi cechuje istotnie wyższa Ekstrawersja, Neurotyzm i Psychotyzm (mierzone EPQ-R(S)), w porównaniu z kierowcami, którzy nie są sprawcami tego rodzaju wypadku drogowego

Hipotezy badawcze

� Hipoteza 5 (związana ze stosunkiem do ryzyka, kontrolą emocji w sytuacjach trudnych i skłonnością do podporządkowania się)

Kierowców będących sprawcami wypadku drogowego z ofiarami śmiertelnymi lub rannymi cechuje istotnie wyższa Impulsywno ść, Skłonno ść do ryzyka i Empatia (mierzone IVE), w porównaniu z kierowcami, którzy nie są sprawcami tego rodzaju wypadku drogowego

Metodametoda walidacyjna

Rzetelno ść – współczynnik alfa Cronbacha

określający zgodność wewnętrzną (jednorodność) pozycji testowych

Metodametoda walidacyjna

Trafno ść – trafność kryterialna

Kryterium – bezpieczeństwo funkcjonowania człowieka w roli kierowcy

Wskaźnik kryterium – posiadanie vs. nieposiadanie na swoim koncie sprawstwa wypadku drogowego

Wskaźnik trafno ści testów - istotność różnic między przeciętnymi wynikami uzyskanymi w kwestionariuszach przez kierowców amatorów „wypadkowych” i „bezwypadkowych”

Metodametoda walidacyjna

Normy testowe

do 30 lat31 – 40 lat41 – 50 latpowy żej 50 roku życia