DIBP - Dolnośląski Informator Bibliotek Pedagogicznych 2/2015
-
Upload
dibp-dolnoslaski-informator-bibliotek-pedagogicznych -
Category
Documents
-
view
230 -
download
0
description
Transcript of DIBP - Dolnośląski Informator Bibliotek Pedagogicznych 2/2015
2
Przedstawiam Państwu drugi w roku 2015
numer e-biuletynu Dolnośląski Informa-
tor Bibliotek Pedagogicznych DIBP.
Hasłem naczelnym działań placówki jest
Biblioteka otwarta na czytelnika.
Rozwijanie kompetencji czytelniczych
oraz upowszechnianie czytelnictwa
wśród dzieci i młodzieży to jeden z po-
stulatów realizacji polityki oświatowej na
rok szkolny 2015/2016.
Dlatego w tym numerze nie zabraknie
atrakcyjnych inicjatyw placówek eduka-
cyjnych na rzecz rozwoju czytelnictwa.
Biblioteki na przestrzeni ostatnich kil-
ku lat przechodzą dynamiczny rozkwit. Od
katalogów bibliotecznych dostępnych
online po profile na portalach społeczno-
ściowych i serwisach typu Facebook. W
zmieniającym się dynamicznie społeczeń-
stwie informacyjnym i cyfrowym różne ka-
nały komunikacji w bibliotekach stają się
niemalże standardem.
SZANOWNI CZYTELNICY
WSTĘP REDAKCYJNY
DOLNOSLĄSKI INFORMATOR
BIBLIOTEK PEDAGOGICZNYCH
Półrocznik ukazuje się w wersji elektronicznej
od 2012 roku. ISSN 2299-2936.
Wydawca: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna,
ul. Worcella 25-27, 50-448 Wrocław,
reprezentowany przez dyrektora
Lucynę Kurowską-Trudzik.
Adres e-mail Redakcji :
tel. (71) 377 28 26.
Skład redakcyjny:
Redaktor naczelna:
Urszula Tobolska; adres e-mail:
Zastępca redaktora:
Lidia Soszyńska; adres e-mail:
Opracowanie graficzne:
Alina Dyrek; adres e-mail:
Korekta:
Anna Chawawko; adres e-mail:
Magdalena Pilińska; adres e-mail:
Dolnośląski Informator Bibliotek Pedagogicznych
DIBP jest dostępny na licencji Creative Commons
Uznanie autorstwa 3.0.
Redakcja zastrzega sobie prawo do dokonania
koniecznych zmian utworu, wynikających
z opracowania redakcyjnego oraz zwielokrotnie-
nia techniką cyfrową.
3
Tak jest też i w przypadku Dolnoślą-
skiej Biblioteki Pedagogicznej we Wro-
cławiu. Czytelnicy mogą zaglądać na pro-
file biblioteki na Facebooku, gdzie zyskują
informacje o wydarzeniach zaplanowa-
nych w Bibliotece, nowościach, wysta-
wach.
Dzień Bezpiecznego Internetu obcho-
dzony jest w całej Europie już od 2004
roku. Jego inicjatorem jest Komisja Euro-
pejska. Celem działań jest upowszech-
nianie bezpiecznego i odpowiedzialnego
korzystania z nowych technologii głównie
przez dzieci i młodzież. Placówki oświa-
towe zachęcane są do wspierania tego
przedsięwzięcia przez organizację lokal-
nych inicjatyw na rzecz bezpieczeństwa
młodych internautów oraz nagłaśnianie
tematyki dotyczącej bezpieczeństwa onli-
ne. W lutym 2015 roku w Dolnośląskiej
Bibliotece Pedagogicznej we Wrocławiu z
okazji przypadającego Dnia Bezpieczne-
go Internetu odbyło się spotkanie szkole-
niowe pt. Bezpieczni w sieci.
Urszula Tobolska przygotowała materiał
nt. bezpieczeństwa najmłodszych inter-
nautów w sieci pt. Czuj się bezpiecznie
w sieci. Artykuł powstał na kanwie po-
dejmowanych na spotkaniu szkoleniowym
zagadnień.
W Dolnośląskiej Bibliotece Pedagogicznej
we Wrocławiu odbyło się też spotkanie
miłośników czytelnictwa zatytułowane
Atelier biblioterapii. Nie zabrakło w nim
miejsca na ważne dyskusje o czytelnic-
twie. Inspiracją do wymiany doświadczeń
były wystąpienia kolejnych referentów.
Jednym z zagadnień przedstawionych na
seminarium było znaczenie roli bibliote-
rapii jako sprzymierzeńca wychowania,
które wygłosiła Urszula Tobolska.
Biblioteka Pedagogiczna w Dzierżoniowie
rozpoczęła w roku szkolnym 2013/2014
cykl imprez kulturalnych skierowanych do
uczniów powiatu dzierżoniowskiego. Ce-
lem działań było poznanie wartości i roz-
budzenie zainteresowania dziedzictwem
kulturowym regionu, jako żywej inspira-
cji działań twórczych, koniecznej przy od-
szukiwaniu i zachowaniu swej tożsamo-
ści. Stosowny materiał przedstawiła Syl-
wia Kuszka z Biblioteki Pedagogicznej w
Dzierżoniowie.
Elżbieta Kortkowicz-Białowąs uczestni-
czyła w wyjeździe do Warszawy, którego
organizatorem było Stowarzyszenie Bi-
bliotekarzy Polskich z Oddziału Wro-
cławskiego.
4
Echem tej wycieczki jest rozmowa prze-
prowadzona przez Lidię Soszyńską.
Alina Dyrek przedstawiła ciekawą alterna-
tywę dla początkowej nauki czytania i
edukacji matematycznej dzieci w wieku
przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Są to
aplikacje na tablet lub telefon oraz stro-
ny internetowe wprowadzające dzieci
w świat liter i cyfr poprzez zabawę.
Nowa formuła egzaminu maturalnego
zaczęła obowiązywać od roku 2015. Jest
konsekwencją sukcesywnego wdrażania
od roku szkolnego 2009/2010, na kolej-
nych etapach edukacji, nowej podstawy
programowej kształcenia ogólnego.
Urszula Tobolska przygotowała scena-
riusz i prowadzi zajęcia edukacyjne dla
uczniów klas III szkół ponadgimnazjal-
nych. Z czytelnikami dzieli się pomysłem
przeprowadzenia lekcji.
Kalendarium wydarzeń prężnie działającej
Biblioteki Pedagogicznej w Trzebnicy
przygotował Sebastian Węgrzynowski.
Książka Paradoks czasu Philipa Zimbar-
do i Johna Boyda stała się impulsem do
refleksji na temat trwania (czasu). Dla
każdego z nas czas ma znaczenie –
przynajmniej powinien takie mieć. Gdyby-
śmy jednak chcieli odpowiedzieć na pyta-
nie, czym jest, odpowiedź byłaby bardzo
trudna. Nie jest jednak ważne wiedzieć,
czym jest czas, ważniejsze jest… umieć
go używać. Do tego motywuje czytelników
Urszula Tobolska.
W najnowszym numerze przedstawiam
sylwetkę Patrycji Lali - nauczyciela bi-
bliotekarza pracującego w Bibliotece Pe-
dagogicznej w Oławie.
Zaangażowanie w sprawy funkcjonowania
szkoły i współczesnego nauczyciela to
dobry kierunek działań osób nieobojęt-
nych na potrzebę realnej poprawy jakości
kształcenia. Urszula Tobolska - autorka
recenzowanej publikacji Odpowiedzialni
nauczyciele w zmieniającym się świe-
cie przybliżyła postulaty autorów reko-
mendowanej lektury o konieczności
przemiany polskiej szkoły.
W czasach, kiedy czytelnictwo w naszym
kraju pozostawia wiele do życzenia, a sta-
tystyczny Polak chwali się, że nigdy nie
przeczytał żadnej książki, przed bibliote-
kami szkolnymi stoją poważne wyzwania.
Przełamanie niechęci do czytelnictwa jest
problemem, z którym zmagają się
niemal wszyscy bibliotekarze. Agata Pen-
der nauczyciel bibliotekarz biblioteki
5
szkolnej przedstawiła wybrane działania
czytelnicze placówki, mające na celu
przełamanie tego niechlubnego trendu.
Ważną częścią działalności Biblioteki jest
działalność edukacyjna. Dotyczy ona róż-
nych szczebli nauczania. Tym razem ofer-
tę wzbogacono o cykl zajęć dla najmłod-
szych pt. Książka moim przyjacielem od
najmłodszych lat. Opisała je Monika Tu-
ła z Biblioteki Pedagogicznej w Strzelinie.
Poszukując skutecznych metod aktywiza-
cji czytelników należy uwzględnić ich na-
turalną chęć do zabawy i aktywności. Bi-
blioteka jest miejscem dla wielu interesu-
jących artystycznie przedsięwzięć dla
dzieci i młodzieży. Konkurs biblioteczny o
nazwie Ilustracja do lektury przedstawiła
Ewa Bochynek z Biblioteki Pedagogicznej
w Wałbrzychu.
Zarówno Biblioteka Pedagogiczna, jak i
Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna w
Strzelinie, zajmują się gromadzeniem re-
gionaliów w swoich zbiorach. W ubiegłym
roku zostały wydane dwie pozycje po-
święcone historii Strzelina. Autorem jed-
nej z nich, jest lokalny historyk i wieloletni
nauczyciel, pan Piotr Rozenek. Wioletta
Matelonek zapoznaje czytelników e-
biuletynu z jego książką pt. Ulice dawne-
go Strzelina.
Iwona Rabów przedstawia działalność
jeleniogórskiej filii Dolnośląskiej Biblioteki
Pedagogicznej we Wrocławiu w zakresie
pracy z dzieckiem na różnych etapach
edukacji, ze szczególnym uwzględnie-
niem dziecka niepełnosprawnego.
W artykule pt. pomysłu do realizacji jego
autorka Beata Malentowicz przedstawiła
rozwiązania, jakie przyjęła Dolnośląska
Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu
podczas realizacji nowych zadań wynika-
jących z uregulowań prawnych dotyczą-
cych bibliotek pedagogicznych. Artykuł
podsumowuje pierwszy rok pracy z tego
obszaru.
Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we
Wrocławiu jest otwarta na współpracę z
szerszą grupą odbiorców. Aleksandra Na-
lazek opisuje działalność wystawienniczą
w Dolnośląskiej Bibliotece Pedagogicznej
we Wrocławiu. Artykuł obejmuje wybrane
działania z lat 2012-2015.
Życzę miłej lektury naszego e-biuletynu.
Redaktor naczelna
Urszula Tobolska
6
Wstęp redakcyjny…………………………………………………………………………………………………..4-9
Urszula Tobolska. Czuj się bezpiecznie w sieci. Bezpieczeństwo najmłodszych internautów
w sieci ……………………………………………………..……………………………………………………….8-12
Urszula Tobolska. Biblioterapia jako sprzymierzeniec wychowania młodszego
dziecka …………………………………………………………………...……………………………………….13-23
Sylwia Kuszka. Promowanie przez poznanie. Powiat dzierżoniowski inspiracją
dla twórczości uczniów …………………………………………………..….. ………………………………24-28
Lidia Soszyńska. Wyjazd studyjny : rozmowa z panią Elżbietą Kortkowicz-Białowąs
– uczestniczką wycieczki do Warszawy ……………………………………………………………………29-30
Alina Dyrek. Aplikacje i strony internetowe zawierające gry i zabawy edukacyjne do nauki
czytania i liczenia dla dzieci …………….………………………………………………………………..…..31-40
Urszula Tobolska. Ustny egzamin maturalny z języka polskiego. Scenariusz zajęć
edukacyjnych dla uczniów klas III szkół ponadgimnazjalnych ………..............................................41-60
Sebastian Węgrzynowski. Biblioteka Pedagogiczna w Trzebnicy. Kalendarium wydarzeń……..61-64
SPIS TREŚCI
WSTĘP REDAKCYJNY
NAUCZYCIELSKIE ROZMAITOŚCI EDUKACYJNE
PODZIEL SIĘ POMYSŁEM
7
Urszula Tobolska. Życie człowieka naznaczone czasem. Na kanwie książki Paradoks czasu
Philipa Zimbardo i Johna Boyda ……………………..……………………………………………..……....65-69
Patrycja Lala. Nauczyciel bibliotekarz pracujący w Bibliotece Pedagogicznej w Oławie………….70-72
Urszula Tobolska. Odpowiedzialni nauczyciele w zmieniającym się świecie.
Recenzja ………………………………………………………………………………………………………….73-81
Agata Pender. Wybrane działania czytelnicze biblioteki szkolnej Zespołu Szkół
Ogólnokształcących i Zawodowych im. Jana Pawła II w Gryfowie Śląskim………………………….82-85
Monika Tuła. Spotkanie przedszkolaków z książką w Bibliotece Pedagogicznej w Strzelinie…...86-90
Ewa Bochynek. Konkurs szkolno-biblioteczny z edukacji czytelniczej
„Ilustracja do lektury” …………………………………………….…………………………………….……..91-94
Wioletta Matelonek. Promocja książki Piotra Rozenka. Ulice dawnego Strzelina…………………..95-99
Iwona Rabów. Działalność jeleniogórskiej filii Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej
we Wrocławiu w zakresie pracy z dzieckiem na różnych etapach edukacji,
ze szczególnym uwzględnieniem dziecka niepełnosprawnego …………………………………….100-105
Beata Malentowicz. Dolnośląskie biblioteki pedagogiczne w Sieci Edukacji Regionalnej……..106-108
Aleksandra Nalazek. Działalność wystawiennicza w Dolnośląskiej Bibliotece
Pedagogicznej we Wrocławiu. W latach 2012-2015 (w wyborze) …………….………………..…....109-114
LEKTURY NA RECEPTĘ
PRZEDSTAWIAMY BIBLIOTEKARZY
REKOMENDACJE WYBRANYCH NOWOŚCI
WIEŚCI Z SIECI
8
1
Internet jest obecny nieomal we wszyst-
kich dziedzinach ludzkiej działalności. To
duże pole aktywności, zwłaszcza dla mło-
dego pokolenia. Dla niego nowe techno-
logie są nieodzownym, naturalnym śro-
dowiskiem. Jak wskazują badania blisko
90 % młodych ludzi korzysta z Internetu,
spędzając w sieci nawet kilka godzin
dziennie.
Dla osób korzystających z Internetu z jed-
nej strony jest on doskonałym źródłem
wiedzy, czy rozrywki. Drugi biegun stano-
wią, niestety, działania bezprawne i szko-
dliwe, często patologiczne. Wraz z poja-
wieniem się rozmaitych forów, blogów,
chatów, wzrosła liczba zagrożeń czyhają-
cych na młodych ludzi (acz nie tylko na
1 Tę relację w opracowaniu Beaty Malentowicz i z do-
datkiem zdjęć, w wykonaniu Aleksandry Nalazek, można przeczytać i pobrać ze strony http://www.dbp.wroc.pl/biblioteki/wroclaw/wroclaw-wydarzenia/archiwum-wydarzen/file/250-bezpieczni-w-sieci-spotkanie-szkoleniowe.
młodych). Okazuje się, że zbyt łatwo
można natrafić na niebezpieczne treści
lub mieć pokusę do złych zachowań
w sieci). Rodzi to bardzo poważne konse-
kwencje.
Źródłem zagrożenia dla nastoletnich in-
ternautów są niebezpieczne strony zawie-
rające przemoc czy treści pornograficzne.
Zdecydowanie zbyt łatwy jest dostęp do
stron promujących narkotyki oraz inne
używki, czy stron zawierających elementy
psychomanipulacji.
Zarówno nauczyciele, jak i rodzice, tech-
nologicznie nie tak biegli, jak młodzi lu-
dzie, nie do końca uświadamiają sobie
skalę zagrożeń, jaką jest przemoc siecio-
wa (cyberprzemoc). Z kolei młodzi ludzie
bagatelizują problem ewentualnego „sta-
nia się” ofiarą przemocy rówieśniczej,
a w konsekwencji negatywnego wpływu
CZUJ SIĘ BEZPIECZNIE W SIECI
bezpieczeństwo najmłodszych internautów
w sieci
Urszula Tobolska
Nauczyciel bibliotekarz
Dolnośląska Biblioteka
Pedagogiczna
we Wrocławiu.
NAUCZYCIELSKIE ROZMAITOŚCI EDUKACYJNE
Dzień Bezpiecznego Internetu obchodzony jest w całej Europie już od 2004 roku. Jego inicjatorem jest
Komisja Europejska. Celem działań jest upowszechnianie bezpiecznego i odpowiedzialnego korzystania
z nowych technologii głównie przez dzieci i młodzież. Placówki oświatowe zachęcane są do wspierania
tego przedsięwzięcia przez organizację lokalnych inicjatyw na rzecz bezpieczeństwa młodych internautów
oraz nagłaśnianie tematyki dotyczącej bezpieczeństwa online. 13 lutego 2015 roku w Dolnośląskiej Biblio-
tece Pedagogicznej we Wrocławiu z okazji przypadającego Dnia Bezpiecznego Internetu odbyło się spo-
tkanie szkoleniowe pt. Bezpieczni w sieci 1.
9
na ich psychikę. Dlatego ważna jest edu-
kacja na temat zasad bezpiecznego poru-
szania się w sieci.
Ochrona dzieci przed realnym interneto-
wym zagrożeniem polega na uświado-
mieniu im, w jaki sposób powinni korzy-
stać z sieci, jakich zachowań unikać, ze
wskazaniem skutków tych niewłaściwych.
Uświadamianie prawidłowego postępo-
wania powinno następo-
wać także poprzez
rozbudzanie od-
powiedzial-
ności za
siebie. To
dziecko
musi mieć
świadomość
przestrzegania
zasad i czynić to.
Nauczyciele czy rodzice
nie mają pełnej zdolności kontroli dziecka
w tym obszarze.
Nastolatek korzystający z Internetu bez
świadomości związanych z tym zagrożeń
może narazić się na niebezpieczeństwo
poprzez udostępnianie swoich danych
osobowych, kontakt z oszustami lub
nieświadomy udział w działaniach nie-
zgodnych z prawem. Znajomość interne-
towa może okazać się zgubna dla dziecka
i może skutkować niepożądanymi konse-
kwencjami, jak: oszustwo, kradzież,
przemoc.
Jak edukować?
Rodzice powinni orientować się, jakie
formy aktywności w sieci preferują ich
dzieci. Dlatego dobrze jest rozmawiać
z dziećmi nt. co ich interesuje, jakie mają
problemy itp. Nade wszyst-
ko należy dać dzie-
ciom poczucie
bezpieczeń-
stwa i prze-
konanie, że
zawsze mo-
gą zwrócić
się do rodzi-
ców i wycho-
wawców o pomoc
w rozwiązywaniu ich pro-
blemów. Należy mówić o tym, co mogą,
a czego winny bezwzględnie wystrzegać
się w sieci. Dziecko musi wiedzieć o nie-
bezpieczeństwo w sieci, a także o tym, że
informacje w Internecie nie zawsze są
wiarygodne. Dlatego trzeba mu też wska-
zywać inne sposoby zdobycia ich.
10
Oferta edukacyjna dla przedszkoli
http://www.necio.pl
To projekt edukacyjny skierowany do
dzieci w wieku 4-6 lat, którego celem jest
nauka bezpieczeństwa w Internecie. w roli
głównej występuje przyjazny robocik Ne-
cio, który zaprasza najmłodszych do
wspólnej zabawy.
Oferta edukacyjna dla szkół
podstawowych klasy I-III
http://dzieckowsieci.fdn.pl/owce-w-sieci
Celem kreskówek pt. Owce w Sieci jest
edukacja na temat zagrożeń związanych
z korzystaniem przez dzieci z Internetu,
telefonów komórkowych i innych nowych
technologii. Założeniem autorów jest, by
cykl kreskówek dla najmłodszych inter-
nautów pokazał ich internetowe zachowa-
nia w krzywym zwierciadle.
Zajęcia lekcyjne Zuzia i Tunio poznają
Internet
Zajęcia przygotowane z inicjatywy Funda-
cji Orange i adresowane do uczniów klas
II-IV szkoły podstawowej. Ideą zajęć jest
zapoznanie dzieci z podstawowymi me-
chanizmami funkcjonowania sieci oraz
propagowanie bezpiecznego i efektywne-
go korzystania z Internetu.
Oferta edukacyjna dla szkół
podstawowych klasy IV-VI
Zajęcia lekcyjne 3… 2… 1… Internet!
dotyczą szerokiego spektrum zagrożeń
internetowych, m.in. przemocy rówieśni-
czej, kontaktów z obcymi i nadużywania
komputera.
http://www.sieciaki.pl
To serwis dla dzieci (9-12 lat) mający na
celu nauczanie najmłodszych internautów
bezpiecznego korzystania z sieci. Pod-
czas zajęć dzieci oglądają kreskówki,
w których przez pryzmat przygód Siecia-
ków (tj. grupy dzieci zwalczających w In-
ternecie złe Sieciuchy), poznają za pomo-
cą robota Netrobiego podstawowe zagro-
żenia internetowe. Uzupełnieniem jest
Kurs e-learning Poznaj Bezpieczny Inter-
net.
Wybrane portale internetowe
przedstawiające problem bezpieczeń-
stwa dzieci i młodzieży w sieci
www.dzieckowsieci.pl
Znakomitą propozycją, godną rozważenia
przez rodziców i wychowawców jest ini-
cjatywa Dziecko w Sieci, z którą w 2004
roku wystąpiła Fundacja Dzieci Niczyje.
W obliczu wyraźnych zagrożeń w sieci
warto stworzyć pewne zasady bezpie-
11
czeństwa i wpoić je dziecku korzystają-
cemu z Internetu. Należy podkreślić, że
nie chodzi o pozbawienie dzieci dostępu
do sieci, lecz raczej o umiejętne posługi-
wania się Internetem.
www.saferinternet.pl
To strona Polskiego Centrum Programu
Safer Internet, na której można znaleźć
liczne informacje na temat obchodów
Dnia Bezpiecznego Internetu.
http://www.bezpieczneinterneciaki.pl
Strona Bezpieczne Interneciaki to plan
współfinansowany ze środków Minister-
stwa Administracji i Cyfryzacji. Celem pro-
jektu jest organizowanie akcji o charakte-
rze informacyjnym skierowanym bezpo-
średnio do dzieci i rodziców na temat za-
grożeń sieciowych.
Ponadto większość tych stron (ale też i
innych, niewymienionych w artykule) ofe-
ruje liczne kursy e-learningowe, dzięki
którym i dzieci, i rodzice mogą znaleźć
informacje o zaletach i zagrożeniach
w sieci.
Gdzie szukać pomocy w razie
zagrożenia?
Wspomniana wyżej Fundacja Dzieci Ni-
czyje istniejąca od 1991 roku chroni dzie-
ci przed krzywdzeniem oraz niesie pomoc
dzieciom krzywdzonym, ich rodzinom i
opiekunom.
Oczywiście problemy bezpiecznego ko-
rzystania z Internetu powinny być podej-
mowane zarówno w szkołach podstawo-
wych, jak i w gimnazjach.
Rodzice, którzy chcą chronić własne dzie-
ci przed nieodpowiednimi treściami do-
stępnymi w sieci, mogą skorzystać z wielu
form pomocy.
Dobrym przykładem działań na rzecz
bezpiecznego internetu jest serwis inter-
netowy www.helpline.org.pl.
Jego celem jest niesienie pomocy młodym
internautom, którzy znaleźli się w sytuacji
zagrożenia w Internecie lub podczas ko-
rzystania z telefonów komórkowych.
W przypadku natrafienia na materiały
o treści nielegalnej lub przestępczej w
sieci, należałoby zgłosić ten fakt choćby
na adres [email protected]. Samo
dziecko też ma być czujne i cokolwiek
wzbudza jego niepokój powinno o tym
fakcie jak najszybciej poinformować opie-
kunów.
Autor grafiki:
Urszula Tobolska
12
Bibliografia:
1. Sierpniak, Agnieszka. Zagrożenia zwią-
zane z korzystaniem przez dzieci z Inter-
netu. „Nauczanie Początkowe : kształce-
nie zintegrowane” R. 37 (59), nr 3
(2013/2014), s. 34-42.
2. Zygmunt, Katarzyna. Portale internetowe
przedstawiające problem cyberprzemocy
oraz zagadnienia bezpieczeństwa dzieci
i młodzieży w Internecie. „Dziecko
Krzywdzone” 2009, nr 1, s. 150-152.
Kontakt z autorem:
13
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur
Sprzymierzeńcem możemy nazwać osobę, która po-
maga nam w trudnych chwilach. To nasz sojusznik,
partner, swój człowiek, po prostu przyjaciel. Jego
obecność sprawia, że życie staje
Sprzymierzeńcem możemy nazwać oso-
bę, która pomaga nam w trudnych chwi-
lach. To nasz sojusznik, partner, swój
człowiek, po prostu przyjaciel. Jego obec-
ność sprawia, że życie staje
się łatwiejsze, możemy liczyć na jego po-
moc. Współczesny świat choć oferuje
szereg udogodnień ułatwiających życie, to
dostarcza także wielu niebezpieczeństw
i jest niezwykle lękotwórczy. Postęp tech-
niczny zrewolucjonizował różne dziedziny
życia, w tym, niestety wychowanie. Można
zauważyć wiele ujemnych skutków emo-
cjonalnego rozwoju dzieci na skutek ich
nadmiernego zainteresowania telewizją
i komputerami. Na szczęście obserwuje-
my powrót do znaczenia książki w życiu
dziecka. W dobie komputerów spójrzmy
na szansę, jaką daje kontakt dziecka
z książką.
Implikacje wychowawcze obcowania z nią
to przede wszystkim budowanie zaufania,
zrozumienia, poczucie bezpieczeństwa
dziecka. Poza tym uwrażliwienie dziecka
na dobro i piękno, stymulowanie rozwoju
oraz poznanie własnych motywów działa-
nia. Dla osób zajmujących się wychowa-
niem dziecka książka jest wsparciem
w prowadzeniu tego wychowania. Na bi-
blioterapię można spojrzeć zatem jako na
drogowskaz rozwoju osobowości dziecka.
Zdaniem znakomitego pedagoga profeso-
ra Włodzimierza Goriszowskiego znacze-
nie książki można rozpatrywać pod kątem
tego, co daje ona w zakresie rozwoju
osobowości dziecka 1.
1 Goriszowski, Włodzimierz. Książka a wychowanie.
Katowice 1973, s. 28.
BIBLIOTERAPIA JAKO
SPRZYMIERZENIEC WYCHOWANIA
MŁODSZEGO DZIECKA
Urszula Tobolska
Nauczyciel bibliotekarz
Dolnośląska Biblioteka
Pedagogiczna
we Wrocławiu.
NAUCZYCIELSKIE ROZMAITOŚCI EDUKACYJNE
W Dolnośląskiej Bibliotece Pedagogicznej we Wrocławiu odbyło się spotkanie miłośników czytelnictwa
zatytułowane Atelier biblioterapii. Nie zabrakło w nim miejsca na ważne dyskusje o czytelnictwie. Inspi-
racją do wymiany doświadczeń były wystąpienia kolejnych referentów. Sprawozdanie z ciekawych wystą-
pień prelegentów dostępne jest na stronie Biblioteki http://www.dbp.wroc.pl/biblioteki/wroclaw/wroclaw-
wydarzenia/archiwum-wydarzen/file/267-atelier-biblioterapii-relacja-z-seminarium. Jednym z zagadnień przedsta-
wionych na seminarium było przedstawienie treści dotyczących znaczenia roli biblioterapii jako sprzymie-
rzeńca wychowania.
14
Determinantami rozwoju osobniczego są
zarówno czynniki endogenne (predyspo-
zycje genetyczne), jak też czynniki egzo-
genne, na które składają się oddziaływa-
nie środowiska i wychowania. Książka jest
jednym z elementów tworzących środowi-
sko, w jakim wzrasta dziecko i kształtuje
się jego osobowość.
Wpływ literatury na najmłodszego odbior-
cę jest przedmiotem dociekań wielu ba-
daczy i to z różnych dziedzin. Obok psy-
chologów, biblioterapeutów, literatura za-
ciekawia też literaturoznawców czy języ-
koznawców. W obszarze ich poszukiwań
badawczych znalazła się koncepcja, którą
nazwano noosferą literacką. Greckie
noos znaczy dusza. I choć pochodzenie
tego słowa osadza ten obszar w naukach
głównie filozoficznych, to odnajdziemy
również odniesienia do kręgu literatury.
Termin noosfera adekwatnie do literatury
wprowadziła przeszło 30 lat temu Helena
Starzec, autorka pracy pt. Wychowanie
literackie. Pojęciem tym nazwała swoistą
sferę ochronną, jaką tworzy literatura wo-
kół dziecięcego odbiorcy. Reaktywowała
to pojęcie profesor Alicja Ungeheuer-
Gołąb, badaczka literatury dziecięcej. Do
współpracy zaprosiła znawców tematu
i w książce pt. Noosfera literacka zawar-
ła wybrane problemy o literaturze jako
wspomaganiu rozwoju dziecka.
Dorothy Nolte (amerykańska pisarka i te-
rapeutka) stworzyła swoisty kodeks wy-
chowania dziecka. Jej zdaniem dzieci
uczą się tego, czym żyją. I (…)„jeśli dzieci
żyją otoczone szczerością, uczą się
prawdomówności”, „Jeśli dzieci żyją oto-
czone uczciwością, uczą się sprawiedli-
wości”, „Jeśli dzieci żyją otoczone stra-
chem, uczą się być pełne obaw” itd. (tych
prawd jest więcej). Warto zanalizować
zachowanie swoje i innych osób w kon-
tekście potencjalnego wzbudzania lęku
u dzieci.
Dziecko ma trudności z wyrażaniem
i uświadomieniem sobie większości
uczuć, lęków, sytuacji trudnych dla niego.
Sytuacje trudne, które często wywołują
u dziecka lęk, są związane z nabywaniem
przez niego doświadczeń. To są np.
pierwsze dni pobytu dziecka w przedszko-
lu, pojawienie się nowego dziecka w ro-
dzinie i wiele innych. Emocje, jakie wów-
czas odczuwa, często prowadzą do za-
chowań, które budzą dezaprobatę oto-
czenia. Jest krnąbrne, kapryśne. Ale nie
rozumie ani tych sytuacji, ani siebie, nie
zna słów określających własnych emocji.
15
A przy tym nie potrafi zwracać się o po-
moc do dorosłych. Oczywistym jest, że
dziecko potrzebuje wsparcia ze strony
dorosłych, którzy zechcą skierować swą
uwagę na jego potrzeby, nawiązać do je-
go naturalnych tendencji rozwojowych.
Wśród wielu metod, którymi posługuje się
terapia pedagogiczna, szczególne miej-
sce zajmuje biblioterapia wychowaw-
cza. Nadrzędnym celem biblioterapii wy-
chowawczej zwanej też wychowawczo-
humanistyczną albo rozwojową, jest mi-
nimalizowanie lęków towarzyszących
dziecku. Działania terapeutyczne zapro-
ponowane w wystąpieniu odnoszą się do
perspektywy biblioterapii wychowawczej
i wyrosły z intuicji i doświadczeń terapeu-
tów.
BIBLIOTERAPIA, TO ZNACZY CO?
To przede wszystkim niezła historia. Dwa
wyrazy pochodzenia greckiego biblion-
książka, oraz therapeo-leczę, ujmuje bi-
blioterapię jako leczenie książką.
Już w starożytności zdawano sobie spra-
wę z terapeutycznego oddziaływania lite-
ratury. To wówczas zrodziły się zalążki
wykorzystania książek do uzdrawiania
umysłu ludzkiego. Władca starożytnego
Egiptu, Ptolemeusz, który był wielkim bi-
bliofilem, nakazał każdej osobie wjeżdża-
jącej do Aleksandrii z jakąś księgą, zwo-
jem czy pismem, zostawianie go w depo-
zycie biblioteki, a odebranie… dopiero po
jej skopiowaniu. Dzięki temu przyczynił
się do zgromadzenia w bibliotece wielu
znaczących zbiorów. A na ścianie biblio-
teki kazał umieścić napis: Książki
to lekarstwo dla umysłu. To bar-
dzo stare, lecz mądre spojrzenie na siłę
literatury, osadzone zostaje w kontekście
pomocy pedagogicznej czy psychologicz-
nej. Jak głosi legenda księżniczka Sze-
cherezada opowiadała co noc swojemu
mężowi sułtanowi jedną z jej baśni. Zbiór
ten liczył sobie 1001 sztuk. Teksty działały
uzdrawiająco na sułtana, lecząc go z
depresji.
16
Najstarsze informacje dotyczące
kierowanego czytelnictwa pochodzą z
XVII wieku, kiedy to jezuici zalecali swoim
chorym czytanie tekstów religijnych.
Szczególną uwagę starano się zwrócić na
refleksyjne
czytanie. Teksty świeckie wprowadzono
do leczenia po raz pierwszy w XIX wieku
do szpitali głównie angielskich i ame-
rykańskich. W latach 30. XX wieku
zaczęto też badania nad terapeutyczną
funkcją czytania (przerwane jednak przez
II wojnę światową). Po wojnie zaczęto
myśleć o stworzeniu naukowych podstaw
biblioterapii. Termin biblioterapia w litera-
turze przedmiotu doczekał się bardzo wie-
lu definicji. W latach 60. ubiegłego wieku
rozgorzała dyskusja nad tym, czym jest
biblioterapia – czy metodą psychoterapii,
czy jej techniką, a może samodzielną
dyscypliną naukową?
Pewien kres sporu położyła definicja
utworzona w 1966 roku przez Stowarzy-
szenie Bibliotek Amerykańskich (Ameri-
can Library Association). Mówi o użyciu
wyselekcjonowanych materiałów czytelni-
czych do pomocy terapeutycznej w roz-
wiązywaniu problemów osobistych po-
przez ukierunkowane czytanie.
Biblioterapia stojąca na pograniczu psy-
chologii, pedagogiki i medycyny wcale nie
jest niczym nowym, nieznanym. Na pew-
no niejednokrotnie zetknęli się Państwo
z terapeutycznymi wartościami literatury
(świadomie bądź nieświadomie).
Pochylając się nad zagadnieniem bibliote-
rapii będącej sprzymierzeńcem wycho-
wania dziecka najmłodszego nie sposób
ominąć opinii czołowej propagatorki biblio-
terapii, jaką jest Maria Molicka. Jest psy-
chologiem, w sferze jej zainteresowań po-
zostaje dziecko i jego problemy. Swoje
desiderata (propozycje) mają też inni au-
torzy prezentujący liczne możliwości pra-
cy z dziećmi na polu biblioterapii, jak: Li-
dia Ippoldt, Ewa Tomasik, Ewelina Ko-
nieczna czy Irena Borecka 2.
2 Biblioterapia w praktyce : poradnik dla nauczycieli,
wychowawców i terapeutów. Red. Ewelina Tomasik. Kraków 2012. Borecka, Irena. Biblioterapia : teoria i praktyka : po-radnik. Warszawa 2001.
17
BIBLIOTERAPIA TO ZNACZY JAK?
Specjalną noosferą literacką wczesnego
dzieciństwa są bajki i baśnie. W termino-
logii literaturoznawczej bajka oznacza
krótki, dowcipny utwór, najczęściej
poetycki o charakterze satyrycznym
lub dydaktycznym.
Lektura dla najmłodszych – zaraz po
kołysankach śpiewanych dzieciom – za-
czyna się od poezji. Jan Brzechwa (autor
m.in. utworów : Kaczka Dziwaczka, Leń,
Psie smutki, Zoo, Witajcie w naszej bajce
itp.) tak pisał o swojej twórczości dla dzie-
ci: „literatura […] powinna rozszerzać sfe-
rę ich wyobraźni, wzbogacać słownictwo
[…] starałem się, aby w każdym utworze,
który pisałem, zawarte było jakieś wyda-
rzenie czy anegdota, jakaś niespodzianka
w rozwiązaniu i zakończeniu, aby dobry
rym stawał się punktem ogniskującym
uwagę, mobilizującym pamięć dziecka,
aby elementy dźwiękowe wiersza wybijały
się na czoło”.
Ippoldt, Lidia. Biblioterapia w szkole podstawowej : pomoce metodyczne do zajęć biblioterapeutycznych : scenariusze dla klas I-III, scenariusze dla klas IV-VI. Warszawa 2012. Tomasik, Ewa. Czytelnictwo i biblioterapia w pedago-gice specjalnej. Warszawa 1994.
Rym i rytm ułatwiają dzieciom
przyswajanie treści
Wierszyki podobają się dzieciom. Dziecko
lubi się śmiać a komizm płynący z tekstu
daje uczucie zadowolenia i tworzy przy-
jazne nastawienie do życia.
Bajka posiada specyficzne właściwości,
które wpisują się w potrzeby rozwojowe
dzieci. Bohater bajkowy jest często nie-
podobny fizycznie do dziecka (jest to małe
zwierzątko, jakaś roślinka), to podobień-
stwo dotyczy raczej sytuacji i doświad-
czania podobnych emocji. Dziecko od-
krywa, że bohater bajki znajduje się w ta-
kiej samej bądź podobnej trudnej sytuacji,
co ono. I bohater nie pozostaje sam, bo-
wiem tę trudną sytuację próbują opano-
wać inne postaci z bajki. Przez pryzmat
bajki dziecko poznaje świat, przyswaja
społecznie akceptowane zachowania.
Bajki dotyczą rzeczy i zjawisk ważnych
dla dziecka, gdyż wyrażają w słowach
i zdarzeniach to, co zachodzi w jego we-
wnętrznych przeżyciach. Rzeczywiste sy-
tuacje często są podobne do usłyszanych.
Zdecydowanie bajkoterapia jest
rodzajem biblioterapii
Bajki terapeutyczne są specyficznym ro-
dzajem opowieści. Treść bajek terapeu-
tycznych koncentruje się wokół sytuacji
18
emocjonalnie trudnych, które to zdarzają
się w toku rozwoju dziecka. Bardzo trud-
nym zadaniem rodziców/wychowawców
jest pomaganie dzieciom w znajdywaniu
sensu ich życia. Bajka tego typu ma na
celu uspokojenie, zredukowanie proble-
mów emocjonalnych, wspieranie rozwoju
osobowego dziecka. Jej specyfiką jest to,
że kierowana jest do konkretnego odbior-
cy mającego problem. Pozwala ona
dziecku bez lęku spojrzeć na przeżywane
przez nie sytuacje trudne i uczy jak sobie
z nimi radzić. Choć bajki nie narzucają
wzorców działania, to dziecko słuchając
różnych historii, nieświadomie przyswaja
je, a potem wykorzystuje w codziennym
życiu do walki z różnymi problemami, np.
lękiem.
Szczególne opowieści dla terapii
pedagogicznej odkrył Bruno
Bettelheim
Zdaniem autora, przeważająca część tzw.
„literatury dziecięcej” stara się albo uczyć
albo bawić, albo łączyć zabawę z nauką.
Jeśli opowieść ma przykuć uwagę dziec-
ka, zabawić je i obudzić w nim ciekawość,
to taką rolę może i spełnia. Lecz więk-
szość tych książek ma treść tak płytką, że
nie wnoszą one nic istotnego do rozwoju
dziecka.
Baśnie cudowne i pożyteczne
Żadna literatura dziecięca (poza nielicz-
nymi wyjątkami) nie równa się z baśniami,
jeśli chodzi o wzbogacanie wyobraźni,
porządkowanie uczuć, rozeznanie wła-
snych trudności, a jeszcze podawanie
sposobów rozwiązywania nękających
dziecko problemów. Środki masowego
przekazu, niestety, zubożyły wyobraźnię,
fantazję i świat baśniowych wyobrażeń.
Dziś dziecko poznaje świat bardziej przez
to, co widzi, niż przez to, co może sobie
wyobrazić.
Rola baśni
Baśnie dają do zrozumienia, że pomyślne,
pełne satysfakcji życie dostępne jest każ-
demu, mimo życiowych przeciwności –
lecz jedynie wówczas, gdy nie ucieka się
przed pełnymi niebezpieczeństw życio-
wymi zmaganiami.
(Bruno Bettelheim. Cudowne i pożyteczne)
Identyfikując się z bohaterem dziecko do-
wiaduje się, że i ono w życiu będzie mu-
siało borykać się z trudnościami. Ale do-
staje też cenną wskazówkę. Jeśli będzie
wytrwałe i nie podda się (tak jak baśniowy
bohater), to w końcu osiągnie to, o czym
marzy. Nauczy się też, że wokół są ludzie,
na których wsparcie może liczyć. A to nie-
19
zwykle cenna wiedza na całe życie. To
właśnie baśnie (wywodzące się z folklo-
ru), opowiadane przez stulecia, są zrozu-
miałe i dostępne zarówno umysłowości
wykształconego człowieka, jak i niewy-
kształconemu jeszcze umysłowi dziecka.
Baśń konfrontuje dziecko w uczci-
wy sposób z podstawowymi kłopo-
tami egzystencjalnymi.
Baśnie Andersena czy braci Grimm mó-
wią o samotności, ubóstwie, chorobach,
starości, śmierci w tym także śmierci ro-
dziców. Te właśnie problemy ukazane są
w prostej formie, łatwej do zrozumienia
przez dziecko. Dziecko, słuchając takiej
baśni, może powoli oswoić trudne tematy,
stopniowo włączając je do swojej świa-
domości.
Wszystkie złe postaci (straszny
wilk, który chce pożreć niewinną
dziewczynkę, okrutna Baba Jaga
czyhająca na dzieci itp.) paradok-
salnie porządkują emocje dzieci.
Słuchając baśni, dziecko mierzy się ze
strachem, zazdrością czy gniewem.
Oczywiście ma prawo do takich uczuć.
Śledząc losy bohaterów może znaleźć
bezpiecznych adresatów swych emocji,
których przeżywania się boi lub wstydzi.
Może zatem bezpiecznie złościć się na
czarownicę czy znienawidzić smoka.
Dzięki odreagowywaniu uczuć podczas
słuchania baśni malec porządkuje swój
świat emocjonalny, nawet nie zdając so-
bie z tego sprawy.
Dobro-zło.
Przedstawione postaci są jednoznacznie
określone – albo są dobre albo złe, albo
mądre albo głupie. Taki przejrzysty układ
przemawia do dziecka. Zestawienie po-
staci przeciwstawnych pozwala dziecku
łatwiej uchwycić zachodzącą między nimi
różnicę. Łatwiej utożsamia się ze szla-
chetnym Kopciuszkiem czy dobrą wróżką.
Nie chce postępować nieuczciwie jak zła
postać z baśni. Zawsze ta postać amoral-
na ponosi klęskę, dzięki czemu dziecko
zyskuje przeświadczenie, że niegodzi-
wość nie popłaca.
Występowanie przeciwstawnych postaw
ułatwia dziecku podjęcie decyzji, jakim
chce być człowiekiem.
Zawsze jest jakieś wyjście.
Bohaterowie baśni często wpadają w kło-
poty, muszą pokonywać wiele przeszkód,
by osiągnąć cel, który sobie wyznaczyli.
Zawsze jednak znajdują pozytywne roz-
wiązanie swoich problemów.
20
Jej koncepcja wykorzystania baśni w pro-
cesie rehabilitacji wynikała z poszukiwań
naturalnych czynników rozwoju dziecka
lekko upośledzonego. Dziecko o specjal-
nych potrzebach edukacyjnych jest obcią-
żone problemami wynikającymi nie tylko
z jego niepełnosprawności, ale także
z nietolerancji czy wręcz odrzucenia
w środowisku. Te przykre poczucie inno-
ści rozwija u niego porównywanie się z
innymi i prowadzi do stwierdzenia: „jestem
inny”.
Stworzony przez nią system nazwała
„Metodą Baśniowych Spotkań”
i opisała go
Baśń okazała się naturalnym, prostym
i bliskim dzieciom środkiem do wzbudza-
nia i wspomagania jego rozwoju. Baśnio-
wy bohater nie jest ani mądrzejszy, ani
odważniejszy od dziecka. A dziecko od-
najduje u niego podobne uczucia, ja-
kie jemu towarzyszą: strach, złość czy
bezradność. I powoli oswaja się z nimi.
Daje mu to szansę większej kontroli nad
własnymi przeżyciami.
Baśń wzbogaca wewnętrzny świat
dziecka i jest dla niego bezpieczna
psychicznie
W pracy z dzieckiem wymagającym spe-
cjalistycznych form edukacji wykorzystała
całą baśniową potęgę:
- to, co jest w baśni proste i zrozumiałe
dla dziecka
- to, co jest naturalne, a nie sztucznie
skonstruowane
- to, co jest bliskie, przyjazne dziecku,
a nie odległe,
obce jego potrzebom i możliwościom
- co teraz pobudza jego myśli, uczucia,
aktywność
BIBLIOTERAPEUTA, TO ZNACZY
KTO?
Na przestrzeni lat biblioterapią zajmowali
się przedstawiciele różnych dyscyplin na-
ukowych. Najwcześniej wprowadzili ją do
szpitali lekarze i odpowiednio przygoto-
wani bibliotekarze i pielęgniarki. Coraz
częściej sięgają po nią nauczyciele (głów-
nie przedszkola i edukacji wczesnoszkol-
21
nej), pedagodzy, psycholodzy. Bibliotera-
peutą może być właściwie każdy, kto chce
pomóc dzieciom bezpiecznie i pogodnie
przejść przez trudy dzieciństwa. Do ko-
lekcji sprzymierzeńców wychowania zali-
czymy: terapeutów, logopedów, rodziców,
babcie i dziadków.
Podstawą efektywnej pracy biblioterapeu-
tycznej jest przyjazna dziecku postawa
biblioterapeuty. Ważne jest, aby osoba,
która będzie opowiadać lub czytać bajkę,
dobrze znała dziecko, wiedziała, z czym
aktualnie ma problemy, co je niepokoi,
jakie kwestie są dla niego niezrozumiałe.
To powinna być osoba wzbudzająca zau-
fanie, cierpliwa, tolerancyjna.
„Jeśli dzieci żyją otoczone aprobatą,
uczą się lubić siebie”
„Jeśli dzieci żyją otoczone akceptacją,
uczą się kochać”
(Dorothy Nolte)
Tylko w atmosferze pełnego zaufania i
szacunku do dziecka, dając mu odpo-
wiednie wsparcie, biblioterapeuta jest
w stanie zachęcić dziecko do podjęcia
wysiłku uświadomienia własnych proble-
mów, a niekiedy wzbudzić w nim pasje
poznawcze.
„Jeśli dzieci żyją otoczone zachętą,
uczą się wiary we własne siły”
(Dorothy Nolte).
Dobrze, gdyby biblioterapeuta posiadał
pewne wrodzone predyspozycje. Lecz
nawet w przypadku ich braku, bibliotera-
peuta powinien być osobą kompetentną,
posiadającą dobre przygotowanie facho-
we. Dzięki bogatym źródłom czasopi-
śmienniczym i książkowym Biblioteki Pe-
dagogicznej we Wrocławiu osoba parają-
ca się biblioterapią – jest w stanie skom-
pletować potrzebny jej zbiór publikacji,
dobrać beletrystykę do interesujących go
zajęć, poznać metody zabaw, które ze-
chce wykorzystać na zajęciach. Ogromna
liczba propozycji lektur znajduje się w za-
sobach DBP we Wrocławiu.
BIBLIOTERAPIA, TO ZNACZY
KIEDY?
Jak najczęściej, a zwłaszcza wtedy, gdy
dziecko potrzebuje wsparcia poznawcze-
go i emocjonalnego. Wsparcie poznaw-
cze następuje dzięki dostarczaniu dziecku
pozytywnego, doświadczenia, które wyko-
rzystuje ono do budowania skutecznych
dla siebie sposobów radzenia sobie ze
stresem i redukowania negatywnego na-
22
pięcia emocjonalnego. Wsparcie emocjo-
nalne poprzez kontakt z bajką daje dziec-
ku możliwość porównania siebie z innymi
osobami, uświadamia, że inni mają po-
dobne problemy. Ten rodzaj wsparcia da-
je nadzieję, podnosi samoocenę.
Oczywiście bajki możemy tworzyć sami
i szczerze do tego zachęcam. Ponadto
Doris Brett przedstawia rodzicom sku-
teczną metodę wspierania ich dzieci w
zmaganiach z rozmaitymi trudnościami.
a proponowanym przez nią sposobem
udzielania pomocy jest opowiadanie, naj-
bardziej wspólne zajęcie rodziców i dzieci.
Warto nawet zapytać dziecko, co chciało-
by usłyszeć. Nieodmiennie temat, który
wybiera, odzwierciedli jego własne niepo-
koje (obawa przed pójściem do dentysty
itp.).
Dostępna literatura podpowiada, jak pisać
bajki. Przykłady tworzenia bajek podała
nam Maria Molicka czy Doris Brett.
Możemy z niego korzystać.
BIBLIOTERAPIA, TO ZNACZY GDZIE?
Terapia książką powinna odbywać się
w przyjaznym dla dziecka środowisku,
które dobrze zna i w którym czuje się
bezpieczne. Czyli w każdym miejscu,
również w plenerze, gdzie można wyko-
rzystać walory natury.
Korelacja biblioterapii z innymi
formami zajęć
Możemy też mówić o tendencjach inte-
gracyjnych w biblioterapii, na które skła-
dają się dziedziny jej towarzyszące, jak:
muzyka, taniec, sztuki plastyczne.
BIBLIOTERAPIA, TO ZNACZY PO CO?
Jakie są efekty biblioterapii w życiu dziec-
ka; jak to się dzieje, że odpowiednia opo-
wieść może mieć działanie terapeutyczne.
Pod wpływem lektury celem jest nie tyle
sama zmiana, co wywołanie chęci do jej
wprowadzenia. Czytanie dzieciom baśni
jest tak ważne dla ich psychiki, gdyż te-
matyka baśni dotyka męczących dzieci
wewnętrznych konfliktów. Dzięki baśnio-
wym treściom udaje się często dzieciom
rozładować wiele napięć, opanować lęk,
uspokoić się wewnętrznie.
Kapitalnie bowiem baśnie pobudzają wy-
obraźnię dziecka, a poprzez terapeutycz-
ną moc wpływają na funkcjonowanie
dziecka w sytuacjach trudnych. Doznając
przeżyć baśniowych dzieci czują się bez-
pieczne.
23
Wielu rodziców uważa, że jego dziecko
powinno stykać się jedynie z rzeczywisto-
ścią pozytywną i obrazami, które sprawia-
ją przyjemność.
Tymczasem tego rodzaju jednostronny
pokarm żywi umysł tylko w jednostronny
sposób, a tymczasem życie ma nie tylko
jasne strony.
Okazuje się, że właśnie baśnie uczą do-
rosłych, czego potrzebują maluchy. Jeśli
upiera się, by czytać tę samą baśń wielo-
krotnie, przychylmy się do tej prośby. Wi-
docznie jest w niej coś szczególnie waż-
nego dla dziecka.
Autor grafiki:
Alina Dyrek
Kontakt z autorem:
24
W Roku Czytelnictwa odbyło się
ważne wydarzenie rozpoczynające
działania inspirujące poczucie przy-
należności do własnego regionu. Był
nim Przegląd Poezji Poetów Ziemi
Dzierżoniowskiej pt. Spektakl sło-
wa – piękne czytanie. Adresatami
byli uczniowie wszystkich poziomów
nauczania szkół powiatu dzierżo-
niowskiego.
Intencją pomysłodawców było przy-
bliżenie twórczości rodzimych poet-
ów ziemi dzierżoniowskiej, rozbu-
dzenie zainteresowań poetyckim
słowem, a także… sprawdzenie
predyspozycji do głośnego czytania.
Honorowymi gośćmi i jednocześnie
jurorami byli regionalni poeci: Ur-
szula Kowalewska, Ryszard Mierze-
jewski, Zdzisław Maciejewski i Mi-
łosz Wrzesiński.
PROMOWANIE PRZEZ POZNANIE
powiat dzierżoniowski inspiracją
dla twórczości uczniów
Sylwia Kuszka
Nauczyciel bibliotekarz
Biblioteka
Pedagogiczna
W Dzierżoniowie.
NAUCZYCIELSKIE ROZMAITOŚCI EDUKACYJNE
Biblioteka Pedagogiczna w Dzierżoniowie rozpoczęła w roku szkolnym 2013/2014 cykl imprez kulturalnych
skierowanych do uczniów powiatu dzierżoniowskiego. Celem działań było poznanie wartości i rozbudzenie
zainteresowania dziedzictwem kulturowym regionu, jako żywej inspiracji działań twórczych, koniecznej
przy odszukiwaniu i zachowaniu swej tożsamości.
Przegląd Poezji Poetów 13.03.2014 r. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Dzierżoniowie.
25
W Przeglądzie… wzięło udział 24
uczniów. Podjęli się pięknego zadania
czytania wierszy poetów wymienionych
wyżej oraz innych lokalnych mistrzów
słowa, a nieobecnych na spotkaniu, jak:
Adama Lizakowskiego, Edwarda Berbe-
cia, Barbary Janickiej, Tadeusza Żuraw-
ka, Alfredy Graff i Grzegorza Hady-
Jasikowskiego.
Opisywane przez autorkę wydarzenie ce-
lowo nie zostało nazwane konkursem re-
cytatorskim, ponieważ organizatorom
przyświecała myśl Anny Dymnej: „Gdy
się recytuje wiersze, zdarza się, że
forma zabija treść. Poeci swoje wiersze
czytają prosto, konkretnie i poezja czy-
tana w ten sposób brzmi najlepiej. Wi-
sława Szymborska powiedziała mi, że
trzeba czytać tak, jakby się głośno my-
ślało. Wtedy słowo nie traci swej mocy
i sensu (...)”.
[Cytat pochodzi z rozmowy z Anną Dym-
ną zamieszczonej w „Gazecie Wyborczej”
22 września 2004 roku].
Nie dało się ukryć, że obecni poeci byli
pod dużym wrażeniem interpretacji wła-
snych utworów. Nie spodziewali się, że
młodzi interpretatorzy tak pięknie oddadzą
myśli zawarte w ich poezji. Spotkanie
z twórcami dało też młodym ludziom nie-
powtarzalną okazję do zaprezentowania
się przed autorami i pochwalenia się wła-
snym talentem. Wydarzenie zachwyciło
zarówno uczestników Przeglądu, jak i ich
nauczycieli oraz obecnych poetów.
Wybór laureatów był niezwykle trudny.
Dlatego wszyscy uczniowie biorący udział
w Przeglądzie otrzymali nagrody książko-
we i podziękowania za uczestnictwo
w nim. Poeta Ryszard Mierzejewski ogła-
szając werdykt zaznaczył, że odbiór poe-
zji jest niezwykle subiektywny. Po ogło-
szeniu werdyktu role zostały odwrócone -
poezję czytali jej twórcy. I tym razem
obecni słuchali wierszy w wielkim skupie-
niu. Na zakończenie uroczystości ucznio-
wie zadawali poetom pytania dotyczące
ich twórczości i pasji tworzenia.
Wzorem roku poprzedniego Biblioteka
Pedagogiczna postanowiła kontynuować
też działania zmierzające do promowania
walorów własnego regionu. W związku
z tym wykorzystując powiatowy grant
oświatowy zorganizowano konkurs foto-
graficzno-literacki Znane i nieznane
miejsca powiatu dzierżoniowskiego
w obiektywie. Uczestnicy konkursu mieli
samodzielnie wykonać fotografię, ich zda-
niem atrakcji powiatu dzierżoniowskiego,
i stworzyć krótki jej opis podkreślający wa-
26
lory przedstawionego na fotografii miej-
sca, czy obiektu.
Do konkursu zgłosiło się 28 uczniów z 19
szkół powiatu dzierżoniowskiego. Celem
konkursu, oprócz rozbudzenia zaintere-
sowania własnym regionem, było rozwija-
nie wśród uczniów postaw twórczych,
kształtowanie ich wrażliwości artystycznej
oraz rozwijanie zainteresowań literackich.
Podczas uroczystej gali, która odbyła się
31 marca 2015 r. w Bibliotece, uczniowie
mieli możliwość zaprezentowania wyko-
nanej przez siebie fotografii. A opisując
przedstawione na niej miejsce, zachęcić
zebranych do odwiedzania znanych i nie-
znanych zakątków powiatu dzierżoniow-
skiego.
Miłym akcentem uroczystości było wystą-
pienie przewodniczącego jury pana Kazi-
mierza Janeczki – nauczyciela, publicysty,
fotografika. Przekazał on wiele interesują-
cych informacji na temat zasad fotografo-
wania oraz opowiedział o atrakcjach re-
gionu, z pewnością wartych uwiecznienia
na fotografii. Przybyli na uroczystość ucz-
niowie wraz z opiekunami słuchali wystą-
pienia z wielkim zainteresowaniem, mając
przy tym nadzieję, że nie tylko „robią
zdjęcia”, ale już profesjonalnie fotogra-
fują. Cenne zaś wskazówki dotyczące
zasad fotografowania z pewnością wyko-
rzystają w najbliższej przyszłości.
Konkurs przysporzył dużo radości uczest-
nikom. Nie lada problem miało jury z wy-
łonieniem najlepszej pracy. W czasie, gdy
jury rozpoczęło debatę nad werdyktem,
przybyli goście udali się do czytelni na
poczęstunek. Dodatkową
atrakcją była przygotowana
w Bibliotece ekspozycja ksią-
żek prezentujących walory
i atrakcje turystyczne powiatu
dzierżoniowskiego.
Konkurs fotograficzno-literacki 31.03.2015 r. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Dzierżoniowie.
27
Po przerwie jury przyznało na-
grody i wyróżnienia za najlep-
sze fotografie i opisy literackie.
Wręczono każdemu uczestni-
kowi konkursu upominki ufun-
dowane przez Wydział Ochrony
Środowiska, Rozwoju i Promo-
cji Starostwa Powiatowego
w Dzierżoniowie oraz Urząd
Miasta w Dzierżoniowie.
Uwieńczeniem uroczystości
była wspólna fotografia wszyst-
kich uczestników konkursu. Wystawę pre-
zentowanych przez uczniów prac można
oglądać w Bibliotece Pedagogicznej
w Dzierżoniowie.
Kolejnym przedsięwzięciem z cyklu Pro-
mowanie przez poznanie było spotkanie
regionalnych poetów: Ryszarda Mierze-
jewskiego i Kazimierza Jasińskiego z
uczniami szkół podstawowych gimnazjal-
nych i ponadgimnazjalnych.
Wydarzenie odbyło się 16 kwietnia 2015 r.
i spotkało się z dużym zainteresowaniem
uczniów i opiekunów – cała sala była peł-
na gości. Zaproszeni poeci
czytali swoje wiersze, przy
czym prezentacja każde-
go utworu poprzedzona
była krótką wzmianką na
temat okoliczności jego
powstania. Przybyli na
uroczystość goście wysłu-
chali pięknych wierszy
prezentujących uroki ziemi
dzierżoniowskiej. Poeci opowiedzieli także
wiele ciekawostek związanych z historią i
geografią regionu.
Podczas tego spotkania swym talentem
poetyckim popisali się też uczniowie czy-
tając własne wiersze. Wzbudziło oczywi-
Spotkanie poetyckie 16.04.2015 r. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Dzierżoniowie.
Prace konkursowe 31.03.2015 r. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Dzierżoniowie.
28
ście spore zaciekawienie i uznanie lokal-
nych poetów. Okazało się, że młodzież
jest bardzo wrażliwa na słowo. Spotkanie
poetyckie dostarczyło uczniom niezapo-
mnianej lekcji poezji, regionalizmu
i uświadomiło istnienie ponadczasowych
wartości. Całej imprezie towarzyszyła wy-
stawa pt. Książki z przeszłością prezen-
tująca unikatowe woluminy znajdujące się
w zbiorach Biblioteki Pedagogicznej oraz
wystawa Zakładki do książek przedsta-
wiająca kolekcję ciekawych zakładek
z całego świata.
W związku z dużym zainteresowaniem
i licznym udziałem uczniów zarówno
w Przeglądzie Spektakl Słowa - piękne
czytanie, konkursie literacko-
fotograficznym Znane i nieznane miej-
sca powiatu dzierżoniowskiego
w obiektywie oraz spotkaniu poetyckim
planowane będą kolejne wydarzenia kul-
turalne, których nadrzędnym celem bę-
dzie promowanie własnego regionu.
Kontakt z autorem:
29
Lidia Soszyńska:
Witam. Dziękuję, że zechciała pani po-
dzielić się z naszymi czytelnikami wraże-
niami z wycieczki, która odbyła się
w dniach 29-30 maja 2015 r. do Warsza-
wy. Organizatorem tego wyjazdu było
Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich
z Oddziału Wrocławskiego w osobie pa-
ni Maryli Błażewskiej. Co zachęciło Panią
do tego wyjazdu?
Elżbieta Kortkowicz-Białowąs:
Uczestniczę w niemal wszystkich wy-
cieczkach organizowanych przez nasz
oddział SBP. Atmosfera wśród uczestni-
ków jest zawsze przesympatyczna. Jeż-
dżą z nami pracownicy wrocławskich bi-
bliotek. Do tego wyjazdu skłonił mnie inte-
resujący program, zwłaszcza możliwość
zwiedzenia nowego interaktywnego i mul-
timedialnego Muzeum POLIN.
Lidia Soszyńska:
Czym zainteresowało Państwa Naro-
dowe Archiwum Cyfrowe?
Elżbieta Kortkowicz-Białowąs:
W NAC zapoznano nas z historią powsta-
nia tej instytucji oraz jej misją czyli digitali-
zacją dokumentacji elektronicznej, prze-
chowywaniem i udostępnianiem doku-
mentacji fotograficznej i audiowizualnej.
Omówiono najważniejsze zespoły i zbiory
fotografii w NAC i kwestię praw autorskich
fotografii. Pracownicy NAC poinformowali,
że wszystkie fotografie udostępniane
przez nich w Internecie można wykorzy-
stywać. Natomiast w przypadku pozosta-
łych zbiorów należy zwracać się do nich
z prośbą o udostępnienie. Archiwum nie
posiada własnej siedziby i z tego względu
wielu pracowników wykonuje swoją pracę
zdalnie z domu.
WYJAZD STUDYJNY
rozmowa z panią Elżbietą
Kortkowicz-Białowąs – uczestniczką
wycieczki do Warszawy
Lidia Soszyńska
Nauczyciel bibliotekarz
Dolnośląska Biblioteka
Pedagogiczna
we Wrocławiu.
NAUCZYCIELSKIE ROZMAITOŚCI EDUKACYJNE
30
Lidia Soszyńska:
Wiem, że zwiedzała Pani Muzeum Histo-
rii Żydów Polskich POLIN. To bardzo
nowoczesne muzeum. Czy warto odwie-
dzić to miejsce?
Elżbieta Kortkowicz-Białowąs:
Muzeum zwiedzaliśmy indywidualnie.
Można było wypożyczyć audioprzewod-
nik. Kolekcja zbiorów składa się z obiek-
tów o unikalnej wartości artystycznej i hi-
storycznej od osiemnastowiecznych dzieł
do prac współczesnych artystów.
Drugiego dnia wycieczki program przewi-
dywał wizytę w Muzeum Powstania
Warszawskiego. Zostało otwarte
w sześćdziesiątą rocznicę wybuchu Po-
wstania. Mieści się w dawnej elektrowni
tramwajowej, zabytku architektury prze-
mysłowej z początku XX w. u zbiegu ulic
Przyokopowej i Grzybowskiej na Woli.
Lidia Soszyńska:
Jakie wrażenia towarzyszyły oglądaniu
wystawy?
Elżbieta Kortkowicz-Białowąs:
Muzeum zwiedzaliśmy oprowadzani przez
przewodnika. Trwało to ok. 2 godzin. Je-
stem pod wielkim wrażeniem zbiorów
i sposobu ich eksponowania. Obiecałam
sobie jeszcze kiedyś do niego powrócić.
Lidia Soszyńska:
A jak ocenia Pani komfort autokaru, hotel
i ogólnie organizację wyjazdu? Było bar-
dzo dużo czasu wolnego.
Elżbieta Kortkowicz-Białowąs:
Dojazd, powrót i zakwaterowanie zapew-
niono nam na dobrym poziomie. Wyży-
wienie, poza śniadaniem w hotelu należa-
ło zorganizować we własnym zakresie.
Pierwszego dnia jadłyśmy obiad w Mu-
zeum POLIN. Dużo czasu wolnego moż-
na było przeznaczyć na spacery po mie-
ście, zwiedzanie innych ciekawych miejsc,
wyjście do teatru czy zakupy w stolicy.
Lidia Soszyńska:
Dziękuję za rozmowę!
Kontakt z autorem:
31
Początek nauki z wykorzystaniem aplikacji i stron internetowych, może być przydatny
zwłaszcza dla tych dzieci, które niechętnie podchodzą to prac stolikowych lub jeszcze sła-
bo się koncentrują na dłuższych zadaniach. Aplikacje i strony internetowe oczywiście nie
zastąpią tradycyjnej nauki, ale mogą ją wzbogacić i uatrakcyjnić.
Instalowanie aplikacji nie sprawia większego problemu - wystarczy, że z tabletu lub telefo-
nu wejdziemy na stronę Google Play i wyszukamy odpowiednią aplikację, a następnie klik-
niemy na przycisk instaluj.
Strony internetowe
Kiddoland http://kiddoland.pl/o-kiddoland – to projekt, który powstał z myślą o przedszko-
lakach (3-6 lat). Portal zawiera gry edukacyjne, dostosowane do wieku dzieci. Wszystkie
gry i zabawy opierają się na zasadzie EDUTAINMENT – dziecko miło spędza czas bawiąc
się i jednocześnie zdobywa wiedzę.
Alina Dyrek
Nauczyciel bibliotekarz
Dolnośląska Biblioteka
Pedagogiczna
we Wrocławiu.
PODZIEL SIĘ POMYSŁEM
Ciekawą alternatywą dla początkowej nauki czytania i edukacji matematycznej dzieci w wieku przed-
szkolnym i wczesnoszkolnym są aplikacje na tablet lub telefon oraz strony internetowe wprowadzające
dzieci w świat liter i cyfr poprzez zabawę. Pozwalają one zacząć naukę czytania poprzez zabawę od pod-
staw – czyli od poznawania literek, przez sylabizowanie, zgadywanie wyrazów na pierwszą literę, a w koń-
cu czytanie całych wyrazów. Dziecko może w taki sposób poznawać cyfry, uczyć się dodawania i odej-
mowania, a także dzielenia.
APLIKACJE I STRONY INTERNETOWE
zawierające gry i zabawy edukacyjne
do nauki czytania i liczenia dla dzieci
32
W dziale sówki Mądrusi znaleźć można gry i zabawy edukacyjne wprowadzające w świat
literek i alfabetu. Dzieci mogą poznać alfabet, kolejność literek, a także przygotować się do
nauki czytania i pisania. Strona zawiera literowe układanki i gry – np. słowo na literkę, do-
pasowywanie małej i dużej literki, nauka alfabetu, wyszukiwanie literek na klawiaturze. Na
stronie głównej dzieci mogą też zagrać w gry matematyczne, gry dotyczące spostrzegaw-
czości i rozpoznawania kształtów.
Danonki Wirtualne Przedszkole http://www.danonki.pl/gry-dla-dzieci/
Strona zawiera zabawy tematyczne np. farma, świat zwierząt, ogródek itp., w których
można znaleźć gry dydaktyczne dotyczące liter, cyfr, liczenia, kolorowania, spostrzegaw-
czości i języka angielskiego. Znajdują się tu m.in. zabawy w których trzeba uzupełnić literki
w wyrazie, znaleźć słowo na literę, podzielić, dodawać i odejmować liczby, dopasowywać
wyrazy w języku angielskim do obrazków.
33
Lulek.tv http://www.lulek.tv/ Lulek.tv – to edukacyjne gry dla dzieci wspomagające rozwój
różnych rodzajów inteligencji.
Dział video zawiera m.in. naukę liter alfabetu i cyfr, literowanie wyrazów, liczenie w języku
angielskim i angielski alfabet, dodawanie do 10, 20. Dział gry zawiera 150 zabaw rozwija-
jących logiczne myślenie, wspomagają rozwój mowy i inteligencji. Nad poprawnością por-
talu pod kątem merytorycznych czuwa Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego.
34
Portal zawiera gry, które nauczyciel może wykorzystać podczas lekcji z edukacji wcze-
snoszkolnej, np. pracując z tablicą multimedialną.
Pisupisu http://pisupisu.pl/1/slowne-zabawy/sylaby-dla-najmlodszych
Portal zawiera gry edukacyjne dotyczące w łączenie wyrazów z sylab, słowa na literkę,
naukę pisania na klawiaturze, słowne zabawy, bajki i ćwiczenia z ortografii, gry na spo-
strzegawczość.
W celu otworzenia gier, należy kliknąć na postać dziecka. W portalu można znaleźć też
zadania do wydrukowania i ręcznego uzupełniania, np. liter alfabetu.
Matematyczne ZOO http://www.matzoo.pl/klasa1 – to serwis zawierający działania ma-
tematyczne, dostosowane do poziomu poszczególnych klas szkoły podstawowej 1-6. Por-
tal może być ciekawą pomocą dydaktyczną w edukacji matematycznej, zawiera zadania,
których forma może zainteresować uczniów.
35
Minusem strony są ukazujące się przy kilku grach reklamy, które trwają kilkadziesiąt se-
kund, zanim ukaże się zadanie.
Buliba.pl. http://www.buliba.pl/ zawiera różnego typu gry edukacyjne dla dzieci – układa-
nie wyrazów, dodawanie, gry na spostrzegawczość, gry o tematyce ekologicznej i przyrod-
niczej.
36
Aplikacje na tablet i telefon
Aplikacje te są często bezpłatne i w związku z tym nie zawsze jednak dobrze dopracowa-
ne. Na początku może być nam trudno odnaleźć się i wybrać potrzebną nam aplikację
w gąszczu innych. Dlatego też celem tego artykułu jest przedstawienie kilku wybranych
aplikacji do nauki czytania, przedstawienie ich zalet i wad.
Nauka czytania metodą sylabową
Aplikacja została pomyślana jako ciekawa pomoc dla rodziców pracujących razem z dziec-
kiem.
Zawiera naukę litera alfabetu przy pomocy fiszek. Każdą fiszkę można obrócić i pokazać
dziecku obrazek związany z daną literą alfabetu.
Dzięki aplikacji można nauczyć dziecko sylab. Nauka zaczyna się od samogłosek, następ-
nie dziecko uczy się spółgłosek – od najłatwiejszych do najtrudniejszych. Wyrazy są opa-
trzone ilustracjami, ale powinny one być odsłaniane dopiero po poprawnym przeczytaniu
słowa.
37
Na dziecko, które opanowało już podstawy czeka pięć bajek do samodzielnego przeczyta-
nia.
Można podnieść stopień trudności wyłączając kolory sylab w słowach.
38
Świat liter https://play.google.com/store/apps/details?id=com.baglajdev.swiatliter&hl=pl
Gra do nauki litera alfabetu dla przedszkolaków. Zawiera gry, dzięki którym dziecko pozna
poszczególne litery, wyrazy zaczynające się od danej litery, ma możliwość spróbowania
pisania liter.
Puzzle dla dzieci – nauka liter
https://play.google.com/store/apps/details?id=com.GalanteLabs.PuzzleLetters&hl=pl
Gra jest przeznaczona dla przedszkolaków – uczy liter podczas zabawy w układanie puzz-
li. Dziecko ma za zadanie złożyć z rozrzuconych puzzli literę, powiązaną z przedmiotem
zaczynającym się na daną literę. Po ułożeniu puzzli, lektor mówi dziecku co przedstawia
obrazek (np. M – mamut).
39
W menu ustawień można wybrać język odczytu i podpisu litery – polski lub angielski – apli-
kacja ta może więc stanowić pierwszy krok w nauce języka angielskiego. Puzzle można
dowolnie wybierać zmieniając obrazki strzałkami w rogach.
Proste słowa https://play.google.com/store/apps/details?id=com.baglajdev.prosteslowa
Aplikacja pozwala na oswojenie się dziecka z wyrazami
poprzez powiązaną z nimi formę graficzną. Dziecko ma
za zadanie wskazanie wyrazu lub obrazka związanego
z danym obrazem czy słowem. Kliknięcie w główny obra-
zek, bądź w główny wyraz skutkuje odtworzeniem wymo-
wy przez lektorkę.
40
Wygilgaj Literki – nauka liter w formie humorystycznej zabawy.
https://play.google.com/store/apps/details?id=com.SuperEduGames.WygilgajLiterki&hl=pl
Gra pozwala na zapoznanie się dzieci z literami w formie zabawy, ma pozytywnie nastra-
jać do nauki czytania. Dziecko odgaduje poszczególne litery - ma za zadanie łaskotać
wskazaną przez lektora literkę. Prawidłowe wskazanie liter jest nagradzane. Literki są czy-
tane w formie krótkiej, np: "G", nie "Gie", aby maksymalnie ułatwić dziecku późniejsze łą-
czenie literek w całe wyrazy.
Kontakt z autorem:
41
Poziom kształcenia:
Szkoła ponadgimnazjalna - klasa III
Czas trwania:
45 minut
Miejsce zajęć:
Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu
Cele ogólne zajęć:
- przedstawienie informacji dotyczących egzaminu ustnego z języka polskiego
- przygotowanie do analizy poleceń i tworzenia wypowiedzi na ustnym egzaminie z języka
polskiego
Cele szczegółowe zajęć:
- uczeń zna nową procedurę egzaminu, kategorie pytań, sposób oceniania
- uczeń zna zasady tworzenia samodzielnej wypowiedzi na określony temat, zgodnej z
zasadami poprawności językowej, logiki i retoryki
Pomoce dydaktyczne:
- prezentacja PowerPoint
USTNY EGZAMIN MATURALNY
Z JĘZYKA POLSKIEGO
scenariusz zajęć edukacyjnych dla uczniów
klas III szkół ponadgimnazjalnych
Urszula Tobolska
Nauczyciel bibliotekarz
Dolnośląska Biblioteka
Pedagogiczna
we Wrocławiu.
PODZIEL SIĘ POMYSŁEM
Nowa formuła egzaminu maturalnego zaczęła obowiązywać od roku 2015. Jest konsekwencją sukcesyw-
nego wdrażania od roku szkolnego 2009/2010, na kolejnych etapach edukacji, nowej podstawy progra-
mowej kształcenia ogólnego.
42
Formy pracy:
- wykład
Przebieg zajęć
1. Etap wstępny – powitanie uczniów, przedstawienie tematu oraz celu zajęć (5 minut).
2. Etap główny – wykład z elementami pogadanki w oparciu o przygotowaną prezenta-
cję multimedialną (35 minut).
3. Etap końcowy – podsumowanie lekcji i pożegnanie uczniów (5 minut).
Opisanie nowej formuły ustnego egzaminu z języka polskiego
Zamiast dotychczasowej prezentacji maturalnej, zdający będzie odpowiadał na wybrane
losowo pytanie przygotowane przez Centralną Komisję Egzaminacyjną. Dla uczniów lice-
ów ogólnokształcących zaczęła obowiązywać od roku 2015 (uczniowie techników egzamin
maturalny w nowej formule będą zdawać po raz pierwszy w 2016 roku). Jest konsekwen-
cją wdrażania nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego od roku szkolnego
2009/2010, na kolejnych etapach edukacji (począwszy od gimnazjum).
Przedstawienie idei oraz celu wprowadzenia zmian
Uczeń w trakcie edukacji polonistycznej zdobywa określoną wiedzę na temat świata kultu-
ry i jego wybranych przejawów zostaje wyposażony w narzędzia analizy i interpretacji
różnorodnych tekstów kultury. Ustny egzamin z języka polskiego ma stanowić sprawdzenie
umiejętności tworzenia samodzielnej wypowiedzi ustnej na określony temat, zgodnej z
zasadami poprawności językowej, logiki i retoryki. Inspiracją do wypowiedzi jest tekst kul-
tury. Zadaniem maturzysty jest rozwinięcie i poszerzenie podanych w poleceniu wątków -
poprzez odwołanie się do innych, dowolnie wybranych tekstów kultury.
Przedstawienie strony formalnej egzaminu
Egzamin jest obowiązkowy. Wszyscy zdają go na jednakowym poziomie. Jest przeprowa-
dzany i oceniany przez przedmiotowe zespoły egzaminacyjne powołane w szkole, do któ-
rej uczęszczał absolwent.
Ogólne informacje dotyczące komisji egzaminacyjnej
Zespół przedmiotowy tworzą nauczyciele języka polskiego. Przynajmniej jeden nauczyciel
musi być zatrudniony w innej szkole. Członkiem zespołu może być także nauczyciel aka-
demicki posiadający przygotowanie z zakresu języka polskiego. Podczas egzaminu mogą
43
być obecni obserwatorzy np. ekspert okręgowej komisji egzaminacyjnej (nie ma on jednak
prawa głosu, nie może wpływać na ocenę).
Ogólne informacje dotyczące przebiegu egzaminu
� egzamin odbywa się według ustalonego harmonogramu
� należy mieć przy sobie dokument stwierdzający tożsamość z aktualnym zdjęciem,
do sali nie można wnieść żadnych urządzeń
� po wejściu losuje się zadanie egzaminacyjne zawierające tekst kultury oraz odno-
szące się do niego polecenie.
� podczas wystąpienia na sali znajduje się druga osoba, która przygotowuje się do
egzaminu
� pytania egzaminacyjne nie są wcześniej znane, na każdy dzień przewidziana jest
nowa pula pytań
� egzamin może być przeprowadzony z wykorzystaniem zadań/pytań w formie wydru-
ków albo z wykorzystaniem komputera (sala egzaminacyjna musi być odpowiednio
przygotowana)
� jeżeli egzamin przeprowadzany jest z użyciem komputera – losuje się kartkę z nu-
merem zadania oraz hasłem do pliku, jeżeli używane są wydruki, losuje się kartkę z
wydrukowanym poleceniem
� notatki można sporządzać na czystej kartce z pieczęcią szkoły, nie można notować
na wydrukach
Czas trwania egzaminu
Egzamin trwa około 30 minut i składa się z trzech części:
� przygotowanie wypowiedzi – 15 minut
� wypowiedź monologowa – około 10 minut
� rozmowa z egzaminatorami – około 5 minut
Przygotowanie wypowiedzi
� nie można korzystać ze słowników i innych pomocy
� osoba, która weszła wcześniej, może w tym czasie odpowiadać na własne pytanie
Wypowiedź monologowa
Powinna składać się z czterech części. Są to:
� wstęp – w którym następuje określenie problematyki
� teza
44
� uzasadnienie (argumentacja). W pierwszej kolejności należy odwołać się do tekstu
cytowanego w poleceniu
� wnioski – podsumowanie wypowiedzi
Wypowiedź nie może być przerywana przez zespół przedmiotowy – z wyjątkiem sytuacji,
kiedy upłynął czas. Można ją wygłosić w czasie krótszym niż 10 minut.
Rozmowa z zespołem przedmiotowym
Rozmowa może wyłącznie dotyczyć treści związanych z problemem określonym w zada-
niu, dołączonym tekstem kultury oraz zagadnieniami poruszonymi podczas wypowiedzi.
Członkowie zespołu mogą prosić o dodatkowe wyjaśnienia, zachęcać do pogłębienia wy-
branych aspektów wypowiedzi. Mogą używać zwrotów: czy mógłbyś…, oceń…, pomyśl
czy można…, co uzasadnia takie spojrzenie na ten utwór?... itp.
Kategorie pytań
Pytania podzielone są na trzy grupy, które obejmują:
� teksty literackie
� teksty językowe
� teksty ikoniczne
ZADANIA LITERACKIE
Mogą dotyczyć Użyte czasowniki operacyjne przy formułowa-
niu pytań
� problematyki społecznej i kulturowej
� wartości i wartościowania
� stylizacji i jej funkcji
� problemów etycznych
� zagadnień krytycznoliterackich
� bohatera i świata przedstawionego
� kontekstu historycznego
� motywu, symboliki itp.
� omów
� rozważ
� odpowiedz
� odwołaj się do….
45
PRZYKŁAD ZADANIA OPARTEGO NA TEKŚCIE LITERACKIM
Temat: Topos bohaterskiego umierania (ars bene moriendi) w literaturze. Omów znaczenie
tego motywu, odwołując się do przytoczonego wiersza Śmierć Pułkownika Adama Mickie-
wicza i do innych tekstów kultury.
Załączony tekst kultury: Adam Mickiewicz, Śmierć pułkownika
W głuchej puszczy, przed chatką leśnika,
Rota strzelców stanęła zielona;
A u wrót stoi straż Pułkownika,
Tam w izdebce Pułkownik ich kona.
Z wiosek zbiegły się tłumy wieśniacze,
Wódz to był wielkiej mocy i sławy,
Kiedy po nim lud prosty tak płacze
I o zdrowie tak pyta ciekawy.
Kazał konia Pułkownik kulbaczyć,
Konia w każdej sławnego potrzebie;
Chce go jeszcze przed śmiercią obaczyć,
Kazał przywieść do izby - do siebie.
Kazał przynieść swój mundur strzelecki,
Swój kordelas i pas, i ładunki;
Stary żołnierz - on chce jak Czarniecki.
Umierając, swe żegnać rynsztunki.
A gdy konia już z izby wywiedli,
Potem do niej wszedł ksiądz z Panem Bogiem;
I żołnierze od żalu pobledli.
A lud modlił się klęcząc przed progiem.
Nawet starzy Kościuszki żołnierze,
Tyle krwi swej i cudzej wylali,
Łzy ni jednej - a teraz płakali
I mówili z księżami pacierze.
Z rannym świtem dzwoniono w kaplicy;
Już przed chatą nie było żołnierza,
Bo już Moskal był w tej okolicy.
Przyszedł lud widzieć zwłoki rycerza,
Na pastuszym tapczanie on leży -
W ręku krzyż, w głowach siodło i burka,
A u boku kordelas, dwururka.
Lecz ten wódz, choć w żołnierskiej odzieży,
Jakie piękne dziewicze ma lica?
Jaką pierś? - Ach, to była dziewica,
To Litwinka, dziewica-bohater,
Wódz Powstańców - Emilija Plater!
Przykładowa realizacja tematu
Wstęp
Śmierć jest naturalnym zakończeniem życia człowieka. Zdarza się, że człowiek sam decy-
duje o tym okresie swojego życia, wybierając śmierć samobójczą lub poświęcając swoje
życie w celu ratowania innej jednostki. Literatura ujmuje śmierć jako znaczący element
kończący ludzką egzystencję. Są różne postawy wobec śmierci. Od sensu, jaki nadaje się
własnemu życiu, zależy sens śmierci.
46
Teza
W swojej wypowiedzi skupię się na skutkach dobrej śmierci, czyli na tym, co po niej zosta-
je.
Heroiczna śmierć poszczególnych postaci sprzyja bowiem zachowaniu ich pamięci,
nadając ich śmierci stygmat dobrego umierania.
Uzasadnienie do dołączonego tekstu kultury
Mickiewicz przedstawia scenę śmierci tajemniczego Pułkownika. Przedstawiono rytuał, jaki
zwykli odprawiać wodzowie, czując zbliżającą się śmierć (pożegnanie z własnym koniem,
najwierniejszym towarzyszem radości i niedoli). Umierający Pułkownik każe przynieść so-
bie również swój rynsztunek wojenny, by umrzeć jak prawdziwy żołnierz. Pod postacią
głównego bohatera kryje się… kobieta. To postać autentyczna Emilia Plater. Walczyła
w męskim przebraniu w powstaniu listopadowym. Stała się symbolem bohaterstwa kobiet
walczących o niepodległość Polski. W utworze poeta buduje nastrojowy i wzruszający ob-
raz śmierci Emilii Plater. W tekście pojawiają się wyraziste epitety, porównanie spełniające
funkcję gloryfikującą jej czyn (wielka moc, wielka sława).
Uzasadnienie do wybranego tekstu kultury
W Pieśni o Rolandzie śmierć Rolanda, francuskiego rycerza, jest wyidealizowana i cele-
browana. Rycerz średniowieczny żegna się z życiem w sposób pełen symbolicznych ge-
stów i czynów przesyconych patosem. Jego śmierć jest ukoronowaniem rycerskiego ko-
deksu. W utworze mamy do czynienia ze swoistą teatralizacją jego śmierci. Cały czas bo-
hater zachowuje się jak wzór średniowiecznego rycerza. Do końca dba, by był przy nim
jego miecz oraz róg, symbol dowódcy. Te najdroższe mu przedmioty przykrywa własnym
ciałem. Próbuje zniszczyć nawet swój miecz, by nie dostał się w ręce wroga.
Śmierć Michała Wołodyjowskiego również wzorowana jest na obrazie heroicznego umie-
rania. W literackim opisie można znaleźć oznaki rycerskości – honoru rycerza. Bohater
niezłomnie broni twierdzy, nie waha się popełnić samobójstwa, aby wypełnić złożone ślu-
by. Śmierć jest zamierzoną decyzją rycerza, świadomego ogromu cierpień, jakie przyspo-
rzy najbliższym (żonie Basi). Jest to śmierć celowa – rozwiązanie, którego nie chciał, lecz
nie wahał się wypełnić.
47
Wnioski
Współcześnie obraz śmierci stał się jednym z trywializowanych tematów (przez filmy i gry
komputerowe). Jest tematem, wokół którego budowane są doniesienia codziennych gazet.
Taka śmierć nie skłania do refleksji, ma oszałamiać. Pozbawiona sensu i zdehumanizowa-
na, przekreśla wartość życia. Są też jednak przykłady poświęcania się – oddawania wła-
snego życia do ratowania innego istnienia. Śmierć jako zakończenie życia ziemskiego po-
zostawia po nas ślad. Każdy z nas zatem może w pewnym stopniu decydować o tym,
w jaki sposób zapamiętają nas potomni. I wcale nie musi to być dosłownie spektakularna
śmierć, raczej chodzi o zachowanie w potomnych pamięci o nas samych jako osób do-
chowujących wierności swym ideałom.
Przykłady innych zadań literackich
1. Jakie recepty na szczęśliwe życie można znaleźć w tekstach kultury? Odpowiedz,
odwołując się do Pieśni IX Jana Kochanowskiego oraz innych tekstów kultury.
2. Czy szlachetne intencje mogą usprawiedliwić nieetyczne postępowanie? Rozważ
problem, odwołując się do podanego fragmentu Dziadów części III Adama Mickiewi-
cza, całego utworu oraz innego tekstu kultury.
3. Jakie postawy ludzie mogą przyjmować wobec wojny? Odpowiedz, odwołując się do
fragmentu Pamiętnika z powstania warszawskiego Mirona Białoszewskiego oraz do
innych tekstów kultury.
ZADANIA JĘZYKOWE
Mogą dotyczyć Użyte czasowniki operacyjne przy formułowa-
niu pytań
� wyjątkowości mowy ludzkiej
� przemian języka i komunikacji
� odmian polszczyzny
� stylizacji językowej
� funkcji tekstu
� etyki języka itp.
� omów
� rozważ
� odpowiedz
� uzasadnij
� odwołaj się do….
48
PRZYKŁAD ZADANIA OPARTEGO NA TEKŚCIE JĘZYKOWYM
Temat: Jakimi środkami językowymi można pełniej wyrazić określoną treść i zbliżyć czytel-
nika do epoki, której dotyczy fabuła utworu? Omów na przykładzie fragmentu jednej z no-
wel Kazimiera Przerwy-Tetmajera Na skalnym Podhalu i wybranych przykładach.
Tekstem załączonym do zadania może być: utwór literacki, artykuł prasowy, wywiad, frag-
ment tekstu naukowego lub popularnonaukowego. Inne teksty kultury, które można wyko-
rzystać to: film, reklama, kabaret, tekst internetowy, instrukcja itp.
Załączony tekst kultury: Kazimierz Przerwa Tetmajer, Na skalnym Podhalu
O BARTKU GRONIKOWSKIM RAUBSZYCU
Miał Bartek Gronikowski z Bukowiny "swoje" dziesięcioro przykazania, hoć ik ta tak do znaku nie
było dziesieńć. Ja jest twój las, cobyś po mnie hodzieł, ka ci sie fce. Nie bees wołał leśnego nadaremno,
ba go zaras śrutem po kolanak. Pamiętaj, cobyś nigda przez dźwierza du domu nie prziseł.Nie poządaj ani
scygła, ani wilgi, ani mysikrólika z cudzego lasa, ba jino to, co sie na plecy biere. Rabsicuj. ale tak, coby
cie nie hycili. A oprócz tego wiele on miał porzekadeł - i tak: Na swoim nabij - na cudzym zabij. W cudzym
lesie strzelić - w hałupie sie dzielić.Z hałupiny w worcek zarno - do hałupy z tęgom sarnom. Nie tego
dźwierz, co go licy - jino tego, komu kwicy. Telo baba, co i dźwierz - jino, ka trza, dobrze mierz - - i wiele
podobnych. Inni strzelcy się też od niego tych przysłów uczyli i tak sława jego nie tylko jako myśliwego, ale
i jako poety rosła.
Bartek Gronikowski urodzony to był rabsic, czyli kłusownik. Nieduży, suchy, lekki, lotny jak ptak,
gibki jak pstrąg, chytry jak lis, a zażarty do zwierzyny jak ryś. Nawet podobny on był do rysia z ruchów
kocich, bo kiedy choćby po gościńcu na jarmark szedł, to tak lekko, jakby się bał stąpaniem co spłoszyć, a
oczy, co mu bystro na wsze strony latały, widziały, zdawało się, w gąszcz leśny na trzysta sążni.
Nic Bartek poza strzeleckom robotom nie chciał znać, chyba z musu. Wiosna, lato, jesień, zima - co tylko
mógł czasu wolnego od gospodarstwa dopaść, było co strzału warte czy nie było - hybaj do lasa z flintom!
Czasem go i dwa. i trzy tygodnie baba w domu nie oglądała.
Ale choć koziarz był tęgi, najlepiej on lubił po lesie gazdować za sarnami, za zającem, za lisem. -
W turniak wesoło, ale widno - mawiał. Dopiero w las kiedy się zaszył - tam jego życie, uciecha.
Każde zioło znał, każdy gatunek mchu, a lasy od Trsztyny na Orawie po Kiezmark na Spiżu, od
Gewontu po Gorce nowotarskie. Już on tam nigdzie nie zginął. Taki węch miał do lasu jak wilk albo i pies.
Wyplątał się wszędy.
A las to był, las!
Drzewa rosły z drzew, smreki, jodły, buki, jawory, a pomiędzy tym maliny dzikie, głogi, jeżyny, plą-
49
towiska wybujałe, w których się usidlić było można, zagrząść w zbutwjelinie, zdławić się w zwikłanych,
ugibających się, a prężnych pręciach, gałęziach, konarach, choinach, które się uginały pod naciskiem, ale
nie dały rozerwać, tylko chwytały w elastyczne sploty, wkręcały w siebie i otaczały jak węże duszące.
Tam było życie Bartka Gronikowskiego, tam jego uciecha!
Przykładowa realizacja tematu
Wstęp
W literaturze autorzy często stosują różnego rodzaju stylizacje językowe, mające na celu
przybliżenie czytelnikom charakteru środowiska i epoki, w której toczy się fabuła utworu.
Odpowiednio dobrane przez autora środki językowe wykazują cechy charakterystyczne dla
stylu innego niż ten, który jest właściwy samemu autorowi.
Celem archaizacji jest zbliżenie czytelników do epoki, której dotyczy fabuła utworu, a także
wywołanie odpowiedniego nastroju. Stylizację archaiczną osiągają autorzy głównie przez
wprowadzanie dawnego słownictwa, a ponadto przez stosowanie dawnych form składnio-
wych. Użycie przez autorów stylizacji archaicznej widać najpełniej w partiach dialogowych.
Teza
Stylizacje językowe pomagają twórcy uwiarygodnić bohaterów świata przedstawionego
oraz oddać cechy epoki historycznej i cechy środowiskowe.
Uzasadnienie do tekstu załączonego
Bohaterem gawędy „O Bartku Gronikowskim raubszycu” Kazimierza Przerwy Tetmajera
jest góral o imieniu Bartek. Tytułowy bohater, inaczej niż inni górale woli przebywać w le-
sie, zamiast chodzić po górach.Tetmajer używa stylizacji gwarowej, tj. takich słów, aby cały
tekst był traktowany jako autentyczne opowiadanie górala. Inspiracją do jego napisania
były opowieści góralskiego gawędziarza - Sabały. Poeta wykorzystał opowiadane przez
niego historie. Użyta przez poetę stylizacja gwarowa nie przeszkadza w rozumieniu tekstu,
który jest zrozumiały dla przeciętnego czytelnika.
Uzasadnienie do wybranego tekstu kultury
Zastosowanie dialektu w powieści „Chłopi” Władysława Reymonta dotyczy zarówno dialo-
gów bohaterów chłopskich, jak i narracji, przy czym większe użycie form gwarowych ob-
serwujemy w dialogach. Dużo elementów gwarowych pojawia się w opowiadaniach narra-
tora-gawędziarza, który przedstawia życie mieszkańców wsi, oddając autentyczność epoki
i środowiska.
50
Uzasadnienie do wybranego tekstu kultury
Stylizacja językowa Trylogii Henryka Sienkiewicza oparta została na polszczyźnie XVII-
wiecznej. Dzięki wprowadzeniu archaizmów autor idealnie odtworzył atmosferę przedsta-
wionej epoki. Wprowadził też do swych powieści cechy słownictwa charakterystyczne dla
określonego środowiska. Mowa Zagłoby obok funkcji realistycznej pełni też funkcję humo-
rystyczną.
Wnioski
W literaturze polskiej rozkwit stylizacji językowej przypada na wiek XIX. Problem archaiza-
cji języka nabrał znaczenia wraz z rozwojem powieści historycznej i wzrostem tendencji
realistycznych w literaturze.
Przykłady innych zadań językowych
1. Wyrazy modne i zapożyczenia – wzbogacają czy zubożają język polski? Rozważ,
odwołując się do wypowiedzi Jana Miodka i innych tekstów kultury. (Miodek, Jan.
Słowo jest w człowieku. Wrocław 2007, s. 84-85).
2. Na czym polega wyjątkowość mowy ludzkiej? Omów zagadnienie, odwołując się do
przytoczonego fragmentu, wybranego tekstu kultury i własnych doświadczeń komu-
nikacyjnych. (Szymborski, Krzysztof. Zagadka „Polityka” 2012, nr 11, s.8-9).
3. Oceń trafność poglądu, zgodnie z którym człowiek początku XXI wieku jest analfa-
betą emocjonalnym i nie potrafi mówić o uczuciach. W uzasadnieniu odwołaj się do
podanego fragmentu, do innego tekstu kultury i o własnych doświadczeń komunika-
cyjnych. (Kita, Małgorzata. Szeptem albo wcale : o wyznawaniu miłości. Katowice
2007, s. 56-57.
4. Jak za pomocą środków językowych można oddać grozę wojny? Omów zagadnie-
nie, odwołując się do podanego tekstu i innych tekstów kultury. (Białoszewski, Miron.
Pamiętnik z powstania warszawskiego. Warszawa 1971, s. 31-32).
51
ZADANIA IKONICZNE
Mogą dotyczyć Użyte czasowniki operacyjne przy formułowa-
niu pytań
� problematyki społecznej i kulturowej
� wartości i wartościowania
� kontekstu historycznego
� motywu, symboliki itp.
� omów
� rozważ
� porównaj
� odwołaj się do…
Tekstem wykorzystanym w zadaniu może być – dzieło malarskie, rzeźba, plakat, fotogra-
fia, architektura, grafika, itp.
PRZYKŁAD ZADANIA OPARTEGO NA TEKŚCIE IKONICZNYM
Jakie dowody dawnej świetności narodu polskiego odczytujesz na plakacie zapowiadają-
cym spektakl „Pan Tadeusz czyli Ostatni Zajazd na Litwie”. Omów zagadnienie, wykorzy-
stując znajomość epopei narodowej Pan Tadeusz Adama Mickiewicza.
Uwaga! Plakat można zobaczyć na stronie http://culture.pl/pl/wydarzenie/pan-tadeusz-czyli-ostatni-zajazd-
na-litwie-w-glab-duszy-narodu. Zdjęcie plakatu nie może zostać umieszczone w tym opracowaniu i rozpo-
wszechniane ze względu na brak odpowiedniej licencji do niego.
Przykładowa realizacja tematu
Wstęp
Treść dzieła nawiązuje do polskiej tradycji i do ważnych wydarzeń w dziejach Polski, dzięki
czemu można określić je jako skarbnicę polskości.
Teza
Poeta odwołując się w epopei do czasów świetności Polski i ukazując bogate tło obycza-
jowe, napełnia serca Polaków nadzieją i optymizmem.
Uzasadnienie
Pan Tadeusz powstał w okresie niezwykle trudnym dla Polaków: Polska znajdowała się
pod zaborami, a upadek powstania listopadowego sprawił, że Polacy stracili nadzieję na
odzyskanie niepodległości. Utwór jest doskonałym źródłem polskiej obyczajowości, kultury
i zwyczajów społeczeństwa polskiego z początków XIX wieku. Soplicowo jest skarbcem
52
Źródło: Rzeźba "Krzesło" przy ul. Rzeźniczej we Wro-
cławiu. Autor: Siliesiac. Zdjęcie dostępne Creative
Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported license.
Dostępny na www:
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Krzes%C5%82
o_ul._Rze%C5%BAnicza.jpg
polskiego dziedzictwa historycznego, narodowych symboli i polskiej tradycji. Treść dzieła
nawiązuje do ważnych wydarzeń w dziejach Polski (wyprawa wojsk Napoleona Bonaparte
na Rosję i wiążących się z nią nadziei narodowo-wyzwoleńczych.
Wnioski
Adam Mickiewicz stworzył epopeję narodową, przybliżając świat polskiej szlachty, jej zwy-
czaje, obyczaje i miłość do ojczyzny. Dzieło określane jest mianem epopei narodowej, co
świadczy o jego wadze i wartości dla polskiej kultury. Dzięki tym cechom można uznać
Pana Tadeusza za skarbnicę polskości i świadectwo świetności Polski. Autor pragnął po-
wrócić do mitologii dzieciństwa, wskrzesić czasy, kiedy Polska szlachecka żyła nadzieją
odzyskania niepodległości u boku armii napoleońskiej.
Przykłady innych zadań ikonicznych
� Jakie funkcje mogą pełnić przedmioty w życiu człowieka? Rozważ problem, odwołu-
jąc się do Krzesła Tadeusza Kantora oraz wybranych tekstów literackich.
53
Źródło: Józef Chełmoński (1849–1914). Zdjęcie dostępne na licencji CC0 Public Domain. Dostępny na www: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Che%C5%82mo%C5%84ski_Storks.jpg
� Czemu służą przedstawienia przyrody w tekstach kultury? Omów zagadnienie, od-
wołując się do obrazu Bociany Józefa Chełmońskiego oraz wybranych utworów lite-
r
a
c
k
i
c
h
.
Lektury obowiązkowe wymagane na egzaminie (tzw. lektury „z gwiazdką”)
Gimnazjum
• Jan Kochanowski – wybrane fraszki, Tren V, Tren VII, Tren VIII
• Jan Ignacy Krasicki – wybrane bajki
• Aleksander Fredro – Zemsta
• Adam Mickiewicz – Dziady cz II
• Henryk Sienkiewicz - wybrana powieść historyczna (Quo vadis, Krzyżacy lub Potop)
• Szkoła ponadgimnazjalna
• Bogurodzica
• Jan Kochanowski – wybrane pieśni, treny (inne niż w gimnazjum), psalmy
• Adam Mickiewicz - Dziady cz. III oraz Pan Tadeusz
• Bolesław Prus – Lalka
54
• Stanisław Wyspiański – Wesele
• Bruno Schulz – wybrane opowiadanie
• Witold Gombrowicz – Ferdydurke (całość lub fragment)
Lektury obowiązkowe, nieobowiązkowe oraz inne teksty kultury
Znajomość lektur „z gwiazdką” jest absolutnie konieczna. Na egzaminie mogą pojawić się
bardzo szczegółowe pytania dotyczące treści, losów bohaterów, wydarzeń czy kontekstów.
Dodatkowo nauczyciele wybierają określoną liczbę tytułów z listy lektur nieobowiązkowych
i omawiają je pod kątem zagadnień wymaganych na maturze. Oprócz tekstów literackich
należy znać inne teksty kultury (filmy, spektakle teatralne, dzieła malarskie, rzeźbiarskie i
inne)
PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI DLA UCZNIA
Zaplanuj wystąpienie
- porządek wypowiedzi musi być wyraźnie zasygnalizowany
- ciekawy wstęp przyciągnie uwagę
- podsumowanie, jako ostatnia część wypowiedzi, zostanie najlepiej zapamiętane. Musi
być dopracowane
Przeczytaj tekst polecenia i zanalizuj je
- sprawdź czy należy odwołać się do podanego fragmentu czy też do całego utworu dane-
go autora
- ustal do jakich innych tekstów kultury należy się odwołać czy została określona ich liczba
Przeczytaj tekst źródłowy (załączony)
- określ jego problematykę
- znajdź właściwy kontekst (historycznoliteracki, tematyczny, polemiczny)
- poszukaj miejsc znaczących, wypisz ważne pojęcia
- wyszukaj z tekstu jak najwięcej informacji - będą one potrzebne do sformułowania tezy
Odwołaj do innych tekstów kultury i tematów, które łączą się z tematem wypowiedzi
- znajdź odpowiednie argumenty, przykłady w innych tekstach kultury
- zrób notatki (tylko najważniejsze informacje, uporządkowanie wypowiedzi w logiczny
sposób). Pamiętaj, że przygotowanie wypowiedzi trwa tylko 15 minut.
55
WSKAZÓWKI DO FORMUŁOWANIA TEZY
Teza jest zdaniem twierdzącym, w którym zajmujesz określoną postawę wobec tematu i
masz świadomość, że jej słuszność zdołasz potwierdzić argumentami.
Teza pokazuje sposób rozumowania, styl myślenia autora.
Teza to nie to samo co temat pracy.
Wyszukaj z tekstu załączonego jak najwięcej informacji - będą one potrzebne do sformu-
łowania tezy
Pamiętaj!
Założenie, które staje się treścią tezy, należy udowodnić odpowiednią argumentacją,
Poprawna i niepoprawna teza (tekst literacki)
Pytanie: Jak w tekstach kultury ukazywane są wartości utracone? Omów zagadnienie na
podstawie fraszki „Na zdrowie” Jana Kochanowskiego i wybranych tekstów kultury.
Niepoprawna teza Poprawna teza
Teksty kultury prezentują wzorce postępowania
(wartości) człowieka.
Dopiero strata wartości powoduje, że człowiek za-
czyna uświadamiać sobie ich znaczenie.
Poprawna i niepoprawna teza (tekst ikoniczny)
Pytanie: Jakie funkcje mogą pełnić przedmioty w życiu człowieka? Rozważ, odwołując się
do Krzesła Tadeusza Kantora oraz wybranych tekstów literackich.
Niepoprawna teza Poprawna teza
Przedmioty pełnią ważne funkcje
w życiu.
Przedmioty, tak samo jak otaczająca nas prze-
strzeń fizyczna, mogą wspomagać albo utrudniać
nasze funkcjonowanie.
56
Tworzenie argumentów do wybranego tekstu
Na kartce zapisz skróty myślowe Przed komisją ułóż pełną wypowiedź
Niechcic – utrata ziemi – represje carskie Bogumił Niechcic po utracie majątku na skutek
represji rządu carskiego nie potrafił zerwać silnych
związków łączących go z ziemią. I nawet kiedy go
pozbawiono majątku, zatrudnił się u bogatych oby-
wateli, ponieważ sama praca na roli dawała mu
radość i satysfakcję.
Tworzenie argumentów do wybranego tekstu
Na kartce zapisz skróty myślowe Przed komisją ułóż pełną wypowiedź
cenna wartość, przywiązanie - stan posiadania lub
pamiątka - wywoływanie skojarzeń - część życia
Przedmioty stanowią dla ludzi cenną wartość. Lu-
dzie bardzo przywiązują się do rzeczy, które są dla
nich potwierdzeniem stanu posiadania bądź pa-
miątką. Wywołują skojarzenia z przeszłości. Niektó-
re z nich stanowią nieodłączną część życia czło-
wieka, inne jedynie przedstawiają jakieś ich marze-
nia.
W podsumowaniu
Na kartce zapisz skróty myślowe Przed komisją ułóż pełną wypowiedź
dewaluacja wartości (Dekalog) Wiek XX za przyczyną dwóch wojen światowych
przyniósł dewaluację wartości zebranych w Deka-
logu. Człowiek aby odzyskać pełnię człowieczeń-
stwa, podjął próby odbudowania swego wewnętrz-
nego życia poprzez szukanie utraconych wartości.
Odnajdywał je w religii i w innych ludziach, którzy
nie ulegli moralnej degradacji.
57
W podsumowaniu
Na kartce zapisz skróty myślowe Przed komisją ułóż pełną wypowiedź
pamięć o czymś ważnym
zmieniamy siebie
Przedmioty stanowią dla ludzi cenną wartość. Lu-
dzie bardzo przywiązują się do rzeczy, które są dla
nich potwierdzeniem stanu posiadania bądź pa-
miątką. Wywołują skojarzenia z przeszłości. Niektó-
re z nich stanowią nieodłączną część życia czło-
wieka, inne jedynie przedstawiają jakieś ich marze-
nia.
WSKAZÓWKI DO WYPOWIEDZI
� pamiętaj, że aspekt stylistyczny jest również oceniany (stosowność, jasność, po-
prawność, ozdobność, urozmaicona składnia)
� unikaj modnych wyrażeń, pojawiających się w mediach
� unikaj zbitek wyrazowych typu: Jako przykład podam przykład…
� nie buduj zbyt długich zdań, które skomplikują wyartykułowanie myśli
� nie stosuj niedookreśloności typu: jakiś, być może, jakby itp.
� korzystaj z synonimów, by uniknąć powtórek słownych
� staraj się nie stosować wyrazów potocznych, wyrazów z życia codziennego, nie
używaj też słów zbyt pompatycznych i sztucznych
� pamiętaj, że jesteś świadomym użytkownikiem języka
� utrzymuj wzrokowy kontakt z egzaminatorami (dobre wrażenie)
� możesz (ale nie musisz) wykorzystać środki retoryczne np. :
� Moim zdaniem…, Zacznę od…, Przejdę teraz do…, To jednak nie wyczerpuje za-
gadnienia…, Podsumowując te rozważania, chciałabym…
W swojej wypowiedzi skupię się…
58
OCENIANIE
� Oceniania jest wypowiedź monologowa oraz udział w rozmowie z członkami zespołu
egzaminacyjnego
� Wynik egzaminu jest znany tego samego dnia
� Maksymalna ocena - 40 punktów
� Warunkiem zaliczenia egzaminu jest uzyskanie minimum 30%, czyli 12 punktów
� Na egzaminie ustnym oceniana jest samodzielność, która powinna ujawniać się:
- w zrozumieniu tematu i podanego w nim zagadnienia
- w interpretacji tekstu
- w skomponowaniu i wygłoszeniu wypowiedzi
- w uczestniczeniu w rozmowie z komisją
� Komisja nie porównuje wypowiedzi z wypowiedzią innego ucznia, bowiem każda
wypowiedź jest traktowana przez egzaminatorów osobno
Punktacja
� Podczas oceniania brane są pod uwagę następujące elementy:
� Aspekt merytoryczny (treściowy) wypowiedzi monologowej - 40% - 16 punktów
� Aspekt formalny (organizacja wypowiedzi monologowej) - 20% - 8 punktów
� Język i styl wypowiedzi monologowej i dialogowej - 20% - 8 punktów
� Wypowiedź dialogowa - 20% - 8 punktów
Aspekt merytoryczny
Biorąc po uwagę aspekt merytoryczny wypowiedzi komisja zwraca uwagę na elementy,
jak:
- realizacja wypowiedzi
- zgodność wypowiedzi z poleceniem
- stopień realizacji polecenia
- jakość realizacji polecenia
- poprawność rzeczowa i terminologiczna
- maksymalna ocena za wartość merytoryczną – 16 punktów
- jeśli wypowiedź nie jest wypowiedzią egzaminacyjną lub jest niezgodna z poleceniem –
59
0 punktów
- jeśli zdający nie otrzyma punktów za wartość merytoryczną wypowiedzi monologowej, nie
otrzymuje też punktów za organizację wypowiedzi monologowej oraz za styl i język
(tj. za dalsze części składowe wypowiedzi monologowej)
- komisja może przydzielić punkty tylko za rozmowę
Aspekt formalny
- maksymalna ocena – 8 punktów
- sprawdzane jest czy wypowiedź jako całość jest zorganizowana, czy też są jakieś zabu-
rzenia (brak uporządkowania) w całościowej organizacji wypowiedzi
Język i styl wypowiedzi
- maksymalna ocena – 8 punktów
- styl stosowny - jeśli dobór środków językowych jest adekwatny do tematu i intencji wypo-
wiedzi oraz odmiany mówionej
- styl częściowo stosowny - gdy zdający łączy różne style, nie kontroluje jednolitości stylu,
np. w wypowiedzi pojawiają się wyrazy i konstrukcje charakterystyczne dla stylu potoczne-
go, nieoficjalnego
- styl niestosowny - jeśli wypowiedź zawiera np. wulgaryzmy lub ma charakter obraźliwy
Wypowiedź dialogowa
- maksymalna ocena – 8 punktów
- wypowiedź w pełni adekwatna - wypowiedź skupiona na zagadnieniu sformułowanym
przez członka zespołu przedmiotowego
- wypowiedź częściowo adekwatna - odbiega we fragmentach od zagadnienia sformuło-
wanego przez członka zespołu przedmiotowego
- wypowiedź nieadekwatna - wypowiedź nie na temat
Podczas przygotowań do ustnego egzaminu z języka polskiego należy koniecznie:
- ciągle poszerzać wiedzę z zakresu historii, teorii literatury oraz nauki o języku
- bardzo dobrze znać treść lektur obowiązkowych
- ćwiczyć sporządzanie krótkich notatek
60
- ćwiczyć budowanie tezy
- tworzyć przykładowe wypowiedzi po każdej omówionej partii materiału
- gromadzić powiązane informacje (motywy, typ bohatera, sposób działania, wartości, itp.)
Pomocne umiejętności
- konstruowanie własnych sądów
- orientacja w problemach kultury, literatury, języka
- twórcze myślenie
- dojrzałość intelektualna
3. Etap końcowy – Krótkie podsumowanie, pożegnanie uczniów – (5 minut)
Do zakończenia zajęć można wykorzystać słowa Jima Rohna – amerykańskiego przedsię-
biorcy i pisarza:
Standardowa edukacja zapewni ci przeżycie. Samokształcenie – fortunę.
Kontakt z autorem:
61
W 1954 roku Biblioteka została przenie-
siona do Trzebnicy. Kierownikiem został
p. Zenon Danelski. Od 1957 roku siedzibą
Biblioteki była Szkoła Podstawowa nr 1.
Kierownictwo powierzono emerytowanej
nauczycielce p. Zofii Gomułkiewicz. Funk-
cję tę pełniła do 1972 roku.
W 1959 roku placówka uzyskała status
Pedagogicznej Biblioteki Powiatowej.
w tym samym roku włączono do niej księ-
gozbiór Związku Nauczycielstwa Polskie-
go.
W 1969 roku przeniesiona została do bu-
dynku Szkoły Podstawowej nr 3.
Od początku swego istnienia Biblioteka
Pedagogiczna w Trzebnicy miała sprecy-
zowany profil gromadzenia księgozbioru:
pedagogika i kierunki jej pokrewne,
w niewielkim tylko zakresie poszerzony
o literaturę piękną czy podręczniki aka-
demickie z innych dziedzin wiedzy.
Początkowo z Biblioteki korzystali wyłącz-
nie nauczyciele. W miarę upływu czasu
zaczęli korzystać z niej studenci, ucznio-
wie szkół średnich, a także podnoszący
swoje kwalifikacje przedstawiciele róż-
nych grup zawodowych.
W 1973 roku palcówka została na krótko
przeniesiona do Ratusza. Tam warunki
lokalowe były ciągle niewystarczające.
z uwagi na to w 1975 roku przeniesiono
bibliotekę do bardziej przestronnych po-
mieszczeń Biblioteki Miejskiej. W tym
czasie funkcje kierownicze pełnili: Edward
Walaszek (1972), Władysław Zwierz-
BIBLIOTEKA PEDAGOGICZNA
W TRZEBNICY
kalendarium wydarzeń
Sebastian
Węgrzynowski
Nauczyciel bibliotekarz
PODM-P Biblioteka
Pedagogiczna
w Trzebnicy
WSPOMNIENIE
Biblioteka Pedagogiczna powstała w 1953 roku przy Liceum Wychowawczyń Przedszkoli w Obornikach
Śląskich. Kierownikiem placówki był p. Miziak. Księgozbiór Biblioteki liczył początkowo 600 woluminów.
Nowo powołana placówka miała służyć pomocą nauczycielom, przygotowującym się do prowadzenia lek-
cyjnych lekcji. Stanowiła także swego rodzaju wsparcie w ich doskonaleniu zawodowym
62
chowski (1973-1977), Zofia Gardjan
(1977-1981).
W 1977 roku Biblioteka Pedagogiczna
w Trzebnicy została włączona do Woje-
wódzkiej Biblioteki Województwa Wro-
cławskiego i Miasta Wrocławia, stając się
jej filią. Tak było do roku 2000, kiedy to
jako samodzielna jednostka, uchwałą Ra-
dy Powiatu Trzebnickiego, została włą-
czona w strukturę Powiatowego Ośrodka
Doradztwa Metodyczno-Programowego.
Nb. działalność POPDM-P w Trzebnicy
została zawieszona na 3 lata, ponownie
wznowiona z dn.1 lipca 2011 r.
W międzyczasie Biblioteka zmieniła jesz-
cze raz swoją siedzibę. Od 1991 roku do
czerwca 2014 r. mieściła się w budynku
przy ulicy Wrocławskiej 10. Zmieniała się
również obsada na sta-
nowisku kierownika.
w latach 1981-1982
funkcję tę pełnił Woj-
ciech Kowalski, a od
1982 do 2007 Lucyna
Kowalska. W 2007 roku
funkcje kierownika Bi-
blioteki powierzono Ce-
cylii Śmieszkowskiej.
Dzięki zaangażowaniu pracowników pla-
cówka stale się rozwija, nie tylko w sensie
powiększania zbiorów, ale również wy-
zwań, które przynosi postęp technolo-
giczny oraz wciąż rosnące oczekiwania
użytkowników. Od 2000 roku wraz z Dol-
nośląską Biblioteką Pedagogiczną współ-
tworzy Dolnośląski System Informacji
Edukacyjnej, budując wraz z nią katalog
centralny dostępny on-line.
W 2002 roku rozpoczęto prace nad kom-
puteryzacją placówki. W grudniu 2008 ro-
ku została uruchomiona wypożyczalnia
elektroniczna.
Od roku szkolnego 2014/2015 Biblioteka
Pedagogiczna w Trzebnicy funkcjonuje
w nowej siedzibie. 10 października 2014 r.
odbyło się uroczyste otwarcie i oddanie
Symboliczne przecięcie wstęgi - początkiem oficjalnego otwarcia Powiatowego Ośrodka Doradztwa Metodyczno-Programowego w Trzebnicy. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Trzebnicy.
63
do użytku nowych pomieszczeń Powia-
towego Ośrodka Doradztwa Metodyczno-
Programowego w Trzebnicy, w skład któ-
rego wchodzą: Ośrodek Doradztwa Meto-
dyczno-Programowego oraz Biblioteka
Pedagogiczna w Trzebnicy – filia Dolno-
śląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wro-
cławiu. Pomieszczenia biblioteczne znaj-
dują się na dwóch po-
ziomach. Na pierwszym
piętrze mieszczą się
biura i sala konferencyj-
na. W piwnicy zorgani-
zowano nowoczesny
magazyn zbiorów
z przesuwanymi rega-
łami.
Największą zaletą pracy
w Bibliotece Pedago-
gicznej jest niewątpliwa
satysfakcja intelektual-
na. Nauczyciel – biblio-
tekarz ma dostęp do ol-
brzymiego źródła wie-
dzy. W wolnej chwili, po
pracy, może korzystać
z księgozbioru, rozwija-
jąc swoje zainteresowa-
nia.
Atutem tej pracy jest także możliwość po-
znawania interesujących osób. Należy
pamiętać, że zadaniem bibliotekarza nie
jest wyłącznie udostępnianie materiałów
bibliotecznych. Równie ważną częścią
jego zawodowych obowiązków jest po-
dejmowanie współpracy ze środowiskiem
lokalnym.
Uroczystość otwarcia PODMP w Trzebnicy. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Trzebnicy.
Nowe miejsce to również komfortowe stanowiska pracy dla czytelników. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Trzebnicy
64
Biblioteka Pedagogiczna
w Trzebnicy wspiera ideę
regionalizmu. Od paź-
dziernika 2014 r. w pla-
cówce zorganizowano
m.in. wystawę prac Anny
Jełłaczyc oraz Julianny
Michorczyk. Obie panie
są lokalnymi poetkami.
Ponadto pani Jełłaczyc
zajmuje się fotografią ar-
tystyczną.
Kontakt z autorem:
Nowe miejsce to również komfortowe stanowiska pracy dla czytelników. Źródło: Biblioteka Pedagogiczna w Trzebnicy
65
Czas jest stosunkowo łatwy do zmierze-
nia. Mierzą go astronomowie, gdyż czas
związany jest z ruchem Słońca. Chińczy-
cy wymyślili przyrząd, który nazwali gno-
monem, pełniący rolę zegara słoneczne-
go. I przy jego pomocy mierzyli czas.
Choć może łatwy do zmierzenia, to… nie
możemy go zobaczyć, dotknąć, usłyszeć.
Obcujemy z nim na co dzień, ale mimo to
jest on dla nas czymś wysoce abstrakcyj-
nym i nieuchwytnym. W biografii każdego
z nas funkcjonuje czas i miejsce. Te dwa
byty nakładają się na siebie. Wszystko
przecież się zaczyna i kończy w jakieś
czasoprzestrzeni. Nie ma miejsca bez
czasu i odwrotnie – czasu bez miejsca.
Co za siła zatem w nim tkwi, że
rządzi nami nieubłaganie?
Głównym bohaterem książki Philipa Zim-
bardo i Johna Boyda pt. Paradoks czasu1
jest właśnie tytułowy czas. Zdaniem auto-
rów czas to swoiste „medium”, w którym
żyjemy. Autorzy podkreślają, że dla każ-
dego z nas „najważniejszym atutem jest
nasza perspektywa postrzegania czasu” 2.
Postrzegamy czas przez pryzmat jego
własności, jakimi są powstawanie, trwanie
i przemijanie. Z nich najważniejszą jest
chyba przemijanie.
Nie mamy żadnej możliwości cofnięcia się
choćby o krok w przestrzeni czasowej.
Możemy się zatrzymać – często mówimy
1 Zimbardo, Philip, Boyd, John. Paradoks czasu. War-
szawa 2009. 2 Tamże, s. 18.
ŻYCIE CZŁOWIEKA NAZNACZONE
CZASEM
na kanwie książki Paradoks czasu Philipa
Zimbardo i Johna Boyda
Urszula Tobolska
Nauczyciel bibliotekarz
Dolnośląska Biblioteka
Pedagogiczna
we Wrocławiu.
LEKTURY NA RECEPTĘ
Dla każdego z nas czas ma znaczenie – przynajmniej powinien takie mieć. Ramy stanowiące jego obraz
nie stworzyliśmy jednak sami. Uczyniły to za nas wielkie koncepcje filozoficzne. Średniowiecze kładzie
nacisk na statyczny sposób pojmowania czasu, dany od Boga. Renesansowe spojrzenie na czas to raczej
akcent dynamiczny. Mimo niejakich różnic, pojęcie czasu jest ujmowane podobnie – czas płynie linearnie
od punktu do punktu. Gdybyśmy jednak chcieli odpowiedzieć na pytanie, co to jest czas, odpowiedź byłaby bardzo trudna. Nie jest jednak ważkie wiedzieć, czym jest czas, ważniejsze jest… umieć go uży-
wać.
66
„świat się dla mnie zatrzymał”. Jest to
jednak tylko złudzenie. On nieubłaganie
płynie. Za nami znajduje się przeszłość.
Naszą przeszłością rządzi pamięć. Dzięki
świadomości przemijania świata, w któ-
rym żyjemy i niezmienności Boga może-
my spojrzeć w naszą przeszłość i próbo-
wać ją ocenić. W zależności, w jakim
momencie życia się znajdujemy, prze-
szłość może być obszerna – trwać kilka-
naście czy nawet kilkadziesiąt lat. I wy-
pełniona bądź bogatymi przeżyciami,
bądź marnymi, czasami wręcz dręczącymi
nas.
Przeszłość znamy, bo ona już minęła.
Przed nami kryje się przyszłość czyli to,
co dopiero nastąpi. Nie wiemy jak długo
będzie trwać. I nie znamy realiów przy-
szłości. Przewidujemy oczywiście pewne
zdarzenia na przyszłość i czasami nawet
są zbieżne z naszym przewidywaniem.
Mamy swoje plany i zamiary, które chcie-
libyśmy zrealizować. Często dzieje się
jednak nie tak, jak byśmy tego chcieli.
Mimo wszystko patrzymy w naszą przy-
szłość, a to spojrzenie u ludzi wiary nazy-
wa się… nadzieją.
Jesteśmy ludźmi nadziei, bowiem liczymy
na Boga. W nadziei są osadzone myśli
Gabriela Marcela – filozofa. Nadzieja
„zdolna jest przetrwać niemal całkowitą
ruinę organizmu; jeśli więc jest ona ży-
wotnością, to jest nią w niezmiernie trud-
nym do określenia sensie, nie mającym
nic wspólnego z sensem, jaki nadajemy
temu słowu…” 3.
PERSPEKTYWA CZASOWA
ZIMBARDO
Profesor Philip Zimbardo uważa, że istnie-
ją trzy główne perspektywy postrzegania
czasu: zorientowanie na przeszłość,
zorientowanie na teraźniejszość i zo-
rientowanie na przyszłość. Po raz
pierwszy zaczął zgłębiać temat różnych
aspektów perspektyw czasu we wcze-
snych latach 70. XX wieku. Psycholog
uważa, że „podejmowane przez nas co-
dziennie decyzje – zarówno świadome,
jak i nieświadome – są w znacznie więk-
szym stopniu, niż moglibyśmy podejrze-
wać, uwarunkowane przyjmowaną przez
nas w życiu indywidualną perspektywą
czasu 4.
Osoby nadmiernie skoncentrowane na
przeszłości wszystko, co nowe oglądają
z perspektywy tego, co było, tkwią
w przeszłości. Nie chcą zmian w swoim
życiu i nie potrafią zachowywać się spon-
tanicznie. Osoby nadmiernie skoncen-
trowane na teraźniejszości szukają 3 Marcel, Gabriel. Homo viator : wstęp do metafizyki
nadziei. Warszawa 1983, s.37. 4 Por. Zimbardo, Philip, Sword, Richard, Sword, Ro-
semary. Siła czasu. Warszawa 2013, s. 42
67
przyjemności w tej chwili, nie myśląc
o tym, co potem. Osoby nadmiernie
skoncentrowane na przyszłości są
w stanie osiągnąć w życiu bardzo wiele,
ponieważ rozważają wszelkie za i przeciw
swojego zachowania. Są bardziej świa-
dome skutków tego, co robią w tej chwili 5.
Zdaniem profesora oznaką zdrowia psy-
chicznego jest umiarkowane nastawienie
wobec przeszłości, teraźniejszości i prze-
szłości. Powinniśmy pamiętać o przeszło-
ści, ale nie tak, żeby nie móc działać tu
i teraz. z kolei żyjąc w teraźniejszości nie
powinniśmy ulegać każdej pokusie, tylko
rozważać konsekwencje naszych zacho-
wań. Planując swoją przyszłość natomiast
nie powinniśmy poświęcać dla niej dobra
bliskich, rodziny.
Co można zrobić z czasem?
Przeszłość minęła. I ona już do nas nie
należy. Nie trzeba w niej tkwić. Przyszłość
jeszcze nie jest naszą własnością. Jest
ona odbiciem przeszłości. Między tym, co
było, a tym, co ma nastąpić, jest to,
o czym mówi się tu i teraz. To teraźniej-
szość.
I ona jest najważniejsza!
5 Por. Tamże, s. 47.
To jak spędzamy dzień dzisiejszy, osta-
tecznie określa zarówno naszą prze-
szłość, jak i przyszłość. Za kształt prze-
szłości i horyzont tego, co nadejdzie, od-
powiedzialne jest tu i teraz. Ważne jest
nasze nastawienie wobec czasu teraź-
niejszego. Zdaniem autorów należy zrobić
z czasu „najlepszy użytek w miarę jego
upływu”.
Proszę pamiętać, że to jest nasz czas,
dany tylko nam – czas innego człowieka
nie jest naszym. Nawet jeśli dzielimy go
z nim. Właśnie dzisiaj odwołujemy się do
naszej przeszłości i myślimy o naszej
przyszłości. I to dzisiaj podejmujemy na-
sze decyzje co do przyszłości. Według
Zimbardo na wykształcenie się takiego,
a nie innego postrzegania perspektywy
czasu wpływa naprawdę wiele czynników:
68
kultura, religia, wychowanie, wartości, do-
świadczenia osobiste itd.
Autorzy piszą też o zarządzaniu czasem.
i zadają pytanie, czy czasem naprawdę
można zarządzać? Przecież on płynie
zawsze w tym samym, stałym i niezmien-
nym tempie, niezależnie od naszych in-
tencji, życzeń czy starań.
Właśnie dlatego, że nie możemy zarzą-
dzać czasem, stworzyliśmy liczne syste-
my do zarządzania… sobą w czasie. Nie-
stety, efekt ich stosowania często bywa
kiepski.
A może by tak po prostu przestać zarzą-
dzać i zamiast tego spróbować inaczej
opanować czas, który mamy do dyspozy-
cji?
Istnieją kultury (jak np. Majów, Indian,
Aborygenów), dla których czas ma inne
znaczenie, jest raczej cyklem niż linear-
nym od – do. Przedstawiciele tych kultur
mają odmienne podejście do rozumienia
natury czasu. Czas nie ma nic wspólnego
z godzinami, jakie wskazuje zegarek.
Jedną z najbardziej fascynujących cywili-
zacji, jaka wypracowała zupełnie inny
sposób postrzegania czasu, są Indiane
Hopi. Ich przebieg dnia jest sprzężony
z naturalnymi zjawiskami i tak jak zmie-
niają się pory roku, powtarza się czas.
Traktują go jako coś oczywistego. Jest
i tyle…
Czas traktuj jako najcenniejszy Swój za-
sób. I wówczas – jeśli chcesz – dziel się
z nim.
69
Bibliografia
1. Buczyńska-Garewicz, Hanna. Meta-
fizyczne rozważania o czasie. Idea
czasu w filozofii i literaturze. Kra-
ków 2003. ISBN 83-242-0281-1.
2. Zimbardo, Philip, Sword, Richard,
Sword, Rosemary. Siła czasu. War-
szawa 2013. ISBN: 978-83-01-
17406-4.
3. Zimbardo, Philip, Boyd, John. Pa-
radoks czasu. Warszawa 2009.
ISBN 978-83-01-15954-2.
Netografia
1. Zimbardo, Philip. Spotkanie z prof.
Philipem Zimbardo : czas w naszym
życiu. [online]. [dostęp: 25 lipca
2015]. Dostępny w:
https://www.youtube.com/watch?v=t
tQbG92iYD4.
2. Zimbardo, Philip. Siła czasu i miło-
ści : rozmowa z prof. Philipem Zim-
bardo. [online]. [dostęp: 25 lipca
2015]. Dostępny w:
https://www.youtube.com/watch?v=
rDscsTCZun4.
Autorka grafiki: Alina Dyrek
Kontakt z autorem:
70
Jestem nauczycielem bibliotekarzem
z…
poczuciem humoru☺,… z dwunastoletnim
stażem pracy. W Bibliotece Pedagogicz-
nej w Oławie pracuję od 2011 r. Wcze-
śniej uczyłam języka polskiego w szkole
podstawowej i w gimnazjum.
Ukończyłam…
Filologię Polską oraz podyplomowo In-
formację Naukową i Bibliotekoznawstwo
na Uniwersytecie Wrocławskim.
Jakie było wyobrażenie o pracy, którą
wybrałam?
Moje wyobrażenia o pracy w bibliotece nie
odbiegały bardzo od rzeczywistości. Od
dziecka lubiłam czytać i byłam częstym
gościem w bibliotece. Studiując obserwo-
wałam zmiany w bibliotekach, ale nie są-
dziłam, że rozwój technologii informacyj-
nej i mediów aż tak wpłynie na obecny
kształt bibliotek. Wiedziałam, że będę
musiała nauczyć się nowych umiejętności,
ale na pewno nie sądziłam, że będę wy-
pożyczać książki elektronicznie.
W bibliotece zajmuję się…
prawie wszystkim, ponieważ nie mamy
wydziałów i wspólnie wykonujemy
wszystkie prace. Zajmuję się między in-
nymi: promocją biblioteki, piszę artykuły,
prowadzę stronę internetową, przygoto-
NAUCZYCIEL BIBLIOTEKARZ
BIBLIOTEKI PEDAGOGICZNEJ
W OŁAWIE
Patrycja Lala
Nauczyciel bibliotekarz
Biblioteka Pedagogicz-
na w Oławie.
PRZEDSTAWIAMY BIBLIOTEKARZY
71
wuję wystawy, przeprowadzam lekcje bi-
blioteczne, zajmuję się opracowaniem
zbiorów, akcesją czasopism, monitowa-
niem i oczywiście obsługą czytelnika, któ-
ra według mnie jest najmilszym zajęciem.
Lubię kontakty z ludźmi, cieszę się, gdy
mogę pomóc w doborze literatury i wielką
przyjemność sprawiają mi zadowoleni
czytelnicy.
Moje dalsze plany zawodowe…
Zamierzam nadal rozwijać swoje umiejęt-
ności zawodowe, podnosić swoje kwalifi-
kacje pedagogiczne, by jeszcze lepiej rea-
lizować zadnia biblioteki.
Moje zdanie na temat roli jaką placów-
ka pełni dla nauczycieli…
Moim zdaniem Biblioteka Pedagogiczna
pełni bardzo ważną rolę dla nauczycieli.
Przede wszystkim wspiera nauczycieli
w ich pracy. Pomaga w samorozwoju
i doskonaleniu, rozbudza kreatywność
i twórczość. Korzystają z niej nie tylko do-
kształcający się nauczyciele. Aktualny
księgozbiór naukowy jest doskonałą po-
mocą w pracy każdego pedagoga. Nau-
czyciele uczestniczą także w bezpłatnych
szkoleniach organizowanych przez biblio-
tekę, które pomagają uatrakcyjnić zajęcia
z uczniami.
Znaczenie placówki dla studentów
i uczniów…
Myślę, że zarówno dla studentów jak
i uczniów Biblioteka Pedagogiczna ma
ogromne znaczenie. Studenci to najlicz-
niejsza grupa użytkowników. Korzystają
oni ze zbiorów biblioteki pisząc prace na-
ukowe, przygotowując się do zajęć. Mają
do dyspozycji bogaty księgozbiór oraz
wiele czasopism naukowych. Zawsze
mogą liczyć na naszą pomoc zarówno
w doborze odpowiedniej literatury jak
i w przeszkoleniu w posługiwaniu się no-
woczesnym warsztatem informacyjnym.
Uczniowie ponadto korzystają z naszych
usług przygotowując się do matury oraz
uczestnicząc w zajęciach edukacyjnych.
Uważam, że nauczyciel bibliotekarz
w dzisiejszych czasach…
to multispecjalista, infobroker, służy po-
mocą w fachowym wyszukiwaniu informa-
cji, zna narzędzia wyszukiwawcze, kom-
petentny, zorientowany w technologiach
informacyjno-komunikacyjnych, musi stale
się dokształcać, otwarty, pomocny, empa-
tyczny, lubiący kontakt z ludźmi.
Czytam…
zwłaszcza nowości książkowe, ponieważ
lubię ich zapach i świadomość, że nikt ich
jeszcze nie miał w rękach… Poza tym,
72
lubię polecać przeczytane książki czytel-
nikom i trafiać w ich gust. Ostatnio z wiel-
kim zainteresowaniem przeczytałam
książki Pauliny Wilk - Lalki w ogniu oraz
Znaki szczególne, zaczytałam się także
w serii wzruszających reportaży …Walka
jest kobietą Urszuli Jabłońskiej, Odwaga
jest kobietą, Marty Szarejko i Grzech jest
kobietą Ewy Wołkanowskiej-Kołodziej.
Moje hobby…
aktywny wypoczynek na świeżym powie-
trzu, pływanie, jazda na rowerze, taniec.
Poza tym, fascynują mnie wędrówki po
górach, zwłaszcza po mniej znanych
szlakach po stronie czeskiej. Od kilku lat
jestem zaangażowana w działania Związ-
ku Nauczycielstwa Polskiego.
Prowadzę Klub Młodego Nauczyciela
i reprezentuję Dolny Śląsk uczestnicząc
w wielu szkoleniach Centralnego Klubu
Młodego Nauczyciela w całym kraju.
A gdybym mogła pracować gdzie in-
dziej…, byłoby to…
zawsze chciałam być nauczycielem i je-
stem zadowolona ze swojego zawodu, ale
jak mam odpowiedzieć na to pytanie to…
może praca w Związku Nauczycielstwa
Polskiego, ponieważ interesuję się spra-
wami dotyczącymi bieżącej sytuacji
w oświacie, lubię podejmować wyzwania
i mieć wpływ na to co się dzieje wokół
mnie.
Kontakt z autorem:
73
Grzegorz Mazurkiewicz, redaktor recen-
zowanej pracy, jest absolwentem Uniwer-
sytetu Śląskiego. Ukończył też studia
z zakresu zarządzania oświatą na Ohio
State University w USA. Od 2002 roku
w stopniu naukowym doktora habilitowa-
nego nauk humanistycznych jest pracow-
nikiem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Je-
go zainteresowania naukowe oscylują
wokół nauk społecznych, głownie edukacji
i socjologii. Przedmiotem badawczych po-
szukiwań naukowca jest wielość zagad-
nień, m.in.: przywództwo edukacyjne, ja-
kość edukacji, w tym polityka edukacyjna,
zarządzanie w oświacie, równość szans
edukacyjnych (zwłaszcza w perspektywie
nierówności między płciami), edukacja
interkulturowa. Interesuje go specyfika
zawodu nauczyciela, doskonalenie zawo-
dowe tej grupy społecznej, drogi rozwoju
oraz postawy i zachowania nauczycieli.
Grzegorz Mazurkiewicz nadzorował różne
projekty edukacyjne. Pod jego kierunkiem
powstał m.in. Program Wzmocnienia
Efektywności Systemu Nadzoru Peda-
gogicznego i Oceny Jakości Pracy
Szkoły, program Szkoła Ucząca Się,
w którym wspierano szkoły w budowaniu
systemu zapewniania jakości na podsta-
wie autoewaluacji, a także projekt badaw-
czy Przywództwo w zarządzaniu edu-
kacyjnym: paradygmaty i praktyka
w instytucjach edukacyjnych.
Ma na swoim koncie szereg publikacji,
wspomnę tylko te najnowsze, jak: Eduka-
cja i przywództwo : modele mentalne
jako bariery rozwoju. Udziałem jego jest
rozprawa pt. Przywództwo edukacyjne :
kierunki myślenia o roli dyrektora
umieszczona w pracy zbiorowej pod jego
redakcją o tytule Jakość edukacji. Róż-
norodne perspektywy. Owocem jego
ODPOWIEDZIALNI NAUCZYCIELE
w ZMIENIAJĄCYM SIĘ ŚWIECIE
recenzja
Urszula Tobolska
Nauczyciel bibliotekarz
Dolnośląska Biblioteka
Pedagogiczna
we Wrocławiu.
REKOMENDACJE WYBRANYCH NOWOŚCI
Zaangażowanie w sprawy funkcjonowania szkoły i współczesnego nauczyciela to dobry kierunek działań
osób nieobojętnych na potrzebę realnej poprawy jakości kształcenia. Autorzy recenzowanej publikacji 1
postulują konieczność przemiany polskiej szkoły. Implikują nowe projekty mające na celu usprawnienie
edukacji. Realizatorami tych inicjatyw są głównie nauczyciele.
74
działalności naukowej są też liczne arty-
kuły i to zarówno w czasopismach pol-
skich, jak i obcojęzycznych.
Rekomendowana publikacja składa się
z dwóch obszernych treściowo części.
w części pierwszej, w kolejnych jej roz-
działach, analizie poddano specyfikę za-
wodu nauczyciela. Autorami są wykła-
dowcy renomowanych uczelni wyższych,
a także nauczyciele praktycy.
Grzegorz Mazurkiewicz, który jest twórcą
pierwszego rozdziału pt. Nauczyciele –
odpowiedzialni obywatele : poradnik
pozytywnego myślenia zastanawia się
nad rolą współczesnego nauczyciela. Au-
tor proponuje koncepcję nauczyciela
obywatela. Ta nowa rola to pomoc wy-
chowankom w rozumieniu miejsca szkoły
jako rozwoju i inspiracji dla ich rozwoju.
Praca pedagoga bezpośrednio przekłada
się na uczniów, a to jego wychowankowie,
tj. absolwenci szkół, mają stać się „bu-
downiczymi” przyszłych społeczeństw.
Autor zastanawia się, w jaki sposób
wspierać nauczycieli w ich rozwoju. Za-
kłada bardzo słusznie, że to właśnie od
nich zależy pozytywny rozwój systemu
oświatowego i szkół. Aby jednak zachęcić
nauczycieli do zmiany, nie wystarczy
przedstawić im nowe cele i kierunki dzia-
łania, lecz potrzebna jest zmiana sposobu
ich myślenia.
W rozdziale Przywództwo i zarządzanie
w edukacji wobec globalnych przemian
– Trevor Davies i David Martin – wymie-
niają problemy związane z globalizacją,
które m.in. wskazują na złożoność świata
w oczach młodych ludzi (jak np.: problemy
z określeniem tożsamości). Autorzy są
Anglikami. Przedstawiają wyniki badania
przeprowadzonego w szkołach podsta-
wowych w Wielkiej Brytanii. Wynika
z nich, że stosowane metody dydaktyczne
są coraz mniej interaktywne i kreatywne,
a jednocześnie coraz bardziej schema-
tyczne i świadczące o braku wyobraźni
nauczycieli. Wydaje się, że lekcje są
zdominowane przez nauczycieli i nie ma
miejsca na wymianę wiedzy.
Marek Kaczmarzyk podjął temat Rozpro-
szonej odpowiedzialności nauczyciela,
czyli o statystycznej istocie wychowa-
nia, Jego zdaniem żyjemy nie w jednym
środowisku, lecz w wielu jednocześnie.
Jest to dom, szkoła, grupa rówieśnicza,
praca zawodowa. Każde z tych środowisk
posiada swój własny zbiór reguł, zwanych
memami. Mem to nazwa jednostki ewolu-
cji kulturowej, podobnie jak gen jest jed-
nostką ewolucji biologicznej. Zgodnie
z posiadanymi memami toczy się meme-
tyczna gra. To, czym jest „gra” w szkole,
75
inne może mieć znaczenie w domu,
a jeszcze inne w środowisku grupy rówie-
śniczej.
Tradycyjnie rozumiana szkoła wyznacza
zadanie wyposażenia ucznia w memotyp,
by był on gotowy na wyzwania poza szko-
łą. Choć nauczyciel ma też możliwość
prezentowania własnego memotypu
i kształtowania przez to zachowań ucznia,
to i tak nie jest w stanie przewidzieć reguł
gry świata przyszłości, w której uczeń
spędzi swoje dorosłe życie.
Inny autor Ulrich Hammerschmidt w arty-
kule pt. Wspieranie samodzielności
i odpowiedzialności nauczycieli – za-
danie dyrektora szkoły opisuje istotę
zarządzania w edukacji. Przedstawia
możliwości wspierania nauczycieli przez
dyrektorów. W centrum swych przemyśleń
umieszcza interakcje dyrektora z nauczy-
cielami, w których najważniejszym ele-
mentem jest pomoc w zrozumieniu kon-
cepcji przywództwa w szkole wynikające-
go z wartości humanistycznych. Autor lu-
struje to zagadnienie wyborem dobrych
praktyk i opisuje pożądane działania dy-
rektora.
Wątek kompetencji nauczycielskich kon-
tynuują Hanna Kędzierska i Monika Ma-
ciejewska. Autorki spróbowały odpowie-
dzieć na pytanie zawierające się w tytule
ich opracowania Odpowiedzialny nau-
czyciel - (nie)odpowiedzialna wspólno-
ta - co pomaga, a co przeszkadza
w budowaniu nauczycielskich wspól-
not praktyków. Zdaniem autorek to nie
praca pojedynczych, nawet najwybitniej-
szych pedagogów determinuje sprawnie
działający system szkolny, lecz dopiero
czynią to działania zespołu nauczycieli
w realizacji wspólnych celów.
Justyna Nowotniak przedstawiła zagad-
nienie, które nazwała Szkoła jako "miej-
sce" w kontekście odpowiedzialności
nauczycieli za przestrzeń edukacyjną.
Autorka poszukuje istoty odpowiedzialno-
ści nauczyciela. Zdaniem autorki pojęcie
„odpowiedzialności” jest wieloznaczne.
Spojrzała na zjawisko w różnych katego-
riach dyspozycji psychicznych człowieka
i uwarunkowań socjologicznych.
Nauczyciel jako przywódca edukacyj-
ny. Wolność - odpowiedzialność - sku-
teczność Marty Chrabąszcz korespondu-
je w pewnym sensie z poprzednią roz-
prawą. Jej zdaniem każdy, kto zajmuje się
edukacją powinien zadać sobie pytanie,
jak podnieść efektywność procesu ucze-
nia się oraz jak stawać się jeszcze lep-
szym. Szukanie na nie odpowiedzi jest
drogą do realizacji idei tzw. przywództwa
edukacyjnego. Jest to proces zachodzący
w grupie, związany z nauczaniem i ucze-
76
niem się, wymagający zachowania sza-
cunku dla autonomii i różnorodności
uczestników edukacji. Zdaniem autorki,
mówiąc o przywództwie edukacyjnym,
warto się odnieść do trzech pojęć inte-
gralnie z nim związanych, a więc wolno-
ści, odpowiedzialności i skuteczności.
Roman Dorczak wskazuje na Rozwój ja-
ko centralna wartość w profesjonalnym
systemie normatywnym nauczyciela -
sposoby rozumienia i ich praktyczne
konsekwencje.
Całość zorganizowanych oddziaływań in-
stytucji, jaką jest szkoła, w tym w szcze-
gólności profesjonalnie odpowiedzialna
praca nauczyciela, ma służyć wspieraniu
wszechstronnego rozwoju indywidualnego
człowieka. Ta wartość, tj. rozwój indywi-
dualny człowieka, jest obecna w najważ-
niejszych dokumentach edukacyjnych (jak
Ustawa o systemie oświaty).
Kwestia rozwoju pojawia się też w każdej
dyskusji o celach i zadaniach edukacji.
Autor zaproponował przegląd teorii edu-
kacji i leżących u ich podstaw psycholo-
gicznych koncepcji rozwoju.
Z kolei Małgorzata Taraszkiewicz zajęła
się Odpowiedzialnością zawodową na-
uczycieli w kontekście efektywności
uczenia się uczniów. Granice i per-
spektywy. Starała się odpowiedzieć na
pytanie: kto jest odpowiedzialny za efekty
uczenia się uczniów w szkole oraz czy ta
odpowiedzialność jest dzielona z innymi
uczestnikami procesu edukacji, na przy-
kład rodzicami i samymi uczniami.
Jej zdaniem potrzebne jest wyraźne opi-
sanie roli nauczyciela i wynikającej z niej
odpowiedzialności zawodowej! Bo prze-
cież ten zawód nie polega na przekazy-
waniu tylko wiedzy z konkretnego przed-
miotu (która została opanowana w czasie
studiów), ale jego istotą jest formowanie
młodego człowieka.
Nauczyciel typu „chodząca encyklopedia”
to już przeżytek, pedagog naszych cza-
sów to raczej doradca edukacyjny, który
ma nieco więcej wiedzy niż uczeń (choć
nie zawsze, bo to zależy od dziedziny),
lecz przede wszystkim osoba, która potra-
fi udzielić właściwej pomocy edukacyjnej.
Efektem pracy kilku kolejnych autorów
(m.in. Jakuba Kołodziejczyka, Katarzyny
Salamon-Bobińskiej, Norberta Karaszew-
skiego i Stanisława Bobuli) jest nomen
omen Nauczanie kooperatywne (ucze-
nie się we współpracy). Autorzy skupiają
się na szukaniu odpowiedzi na pytanie
czym jest uczenie się. Może to oznaczać
doskonalenie uznawanych przez nauczy-
cieli koncepcji i metod nauczania, ale tak-
że wychodzenie poza wyznaczone przez
nie granice w poszukiwaniu nowych para-
dygmatów myślenia i działania na rzecz
77
rozwoju uczniów. W artykule skoncentro-
wano się na nauczaniu kooperatywnym,
którego cechami jest skuteczna komuni-
kacja, wysoki poziom zaufania i inne.
W rozdziale Edukacja humanistyczna
w dobie globalizacji mamy spojrzenie
z perspektywy europejskiej. Autor opra-
cowania Wiliam Gaudelli zwrócił uwagę
na fakt, że globalizacja wywołała głębokie
zmiany w edukacji. Jego zdaniem obej-
mują one powstawanie prywatnych, ko-
mercyjnych instytucji w systemie edukacji
publicznej. Kolejnymi zmianami jest domi-
nacja pomiarów, testów i rankingów
w ocenie jakości szkoły.
W części drugiej rekomendowanej lek-
tury, czytelnik poznaje opinie teorety-
ków i praktyków dotyczące usprawnia-
nia edukacji.
Agnieszka Borek i Marzena Siejewicz
swój tekst zatytułowały Rozwój czy
udręczenie, czyli o roli dyrektora
w ewaluacji wewnętrznej. Rozważają
rolę dyrektora w ewaluacji wewnętrznej.
Ich zdaniem to dyrektor buduje klimat wo-
kół ewaluacji (i wokół wszelkich innych
kwestii istotnych dla szkoły). Jeśli dyrektor
dostrzega wartość ewaluacji, to nauczy-
ciele zaczynają także jej poszukiwać.
a gdy dyskredytuje ewaluację lub nie ro-
zumie jej wartości dla szkoły/placówki, są
małe szanse, by ewaluacja stała się pozy-
tywnym uczącym doświadczeniem dla
nauczycieli i reszty szkolnej społeczności.
Kolejny szkic nosi tytuł Różnice w śro-
dowisku edukacyjnym - jak sobie z ni-
mi radzić?. Odpowiedź na to pytanie
próbuje udzielić Luc Pluymers. Środowi-
skiem edukacyjnym dziecka w pierwszych
latach jego życia jest środowisko społecz-
ne, w którym się urodziło i wychowało.
Dopiero gdy dziecko osiąga wiek przed-
szkolny wchodzi w uporządkowaną struk-
turę organizacyjną noszącą znamiona
zorganizowanego środowiska edukacyj-
nego. Od tego momentu dziecko podda-
wane jest kontroli jego umiejętności edu-
kacyjnych. Uwidaczniają się różnice
w sposobie przyswajania sobie wiedzy
przez dzieci. System edukacji nie
uwzględnia niestety elastycznych ścieżek
edukacyjnych i procesu nauczania dosto-
sowanego do potrzeb każdego ucznia.
Autor przekonuje, że to nie lada wyzwanie
dla nauczyciela, który chciałby uwzględnić
te różnice rozwojowe i zapewnić każdemu
dziecku taką edukację, na jaką zasługuje.
Inni autorzy Wiliam E. Morrison i Mary
Rizza zastanawiają się, w jaki sposób
podnosić wyniki osiągane przez uczniów.
Badania w zakresie indywidualizacji me-
78
tod pracy prowadzone w ramach edukacji
specjalnej potwierdzają, że jest ona sku-
tecznym narzędziem służącym poprawie
wyników nauki. Indywidualizacja pozwala
na opracowanie takiego programu nau-
czania, który uwzględnia potrzeby każde-
go ucznia w klasie, niezależnie od jego
możliwości, zainteresowań czy profilu
uczenia się. Czytelnik może zapoznać się
z wnioskami zawartymi w artykule Indy-
widualizacja metod pracy z uczniami
w celu spełniania potrzeb edukacyj-
nych wszystkich uczniów.
María Jesús i Rodrígez Entrena zabierają
czytelnika na grunt edukacji hiszpańskiej.
Dowiadujemy się W jaki sposób polityka
odpowiedzialności wpływa na równy
dostęp do edukacji? O różnorodności
programów nauczania na przykładzie
Hiszpanii.
Na podstawie zasady równości i troski
o różnorodność, w hiszpańskim systemie
szkolnictwa istnieje aktualnie wiele pro-
gramów opracowanych z myślą o wspar-
ciu uczniów zagrożonych ryzykiem wyklu-
czenia edukacyjnego i osiągnięcia sukce-
su oraz uniknięcia przedwczesnego po-
rzucenia szkoły. W opracowaniu przed-
stawiono konteksty aktualnej polityki edu-
kacyjnej w Hiszpanii.
Czytelnik w artykule Rafała Otręby pozna
Klimat szkolny w perspektywie badań
międzynarodowych szkół Grupy Wy-
szehradzkiej. Przedstawione w niniej-
szym artykule rozważania teoretyczno-
praktyczne dotyczą tematyki związanej
z badaniem klimatu szkolnego. Na kanwie
badań prowadzonych w szkołach państw
Grupy Wyszehradzkiej zostały opisane
szanse wykorzystania metody badania
klimatu szkolnego w polskiej szkole.
O ile artykuł Rafała Otręby jest przedsta-
wieniem rozwiązań teoretycznych, to arty-
kuł Jolanty Szcześniak Praktyczne ko-
rzyści płynące z psychologicznego
sposobu badania społeczności szkol-
nej. Rozważania nad raportem DAP Se-
rvice A. S. jest próbą wykazania przy-
datności badania psychologicznego
uczniów opartego na raporcie wymienio-
nym w tytule.
Adam Prus pełniący funkcję wicedyrekto-
ra zajął się Analizą potrzeb szkolenio-
wych nauczycieli na przykładzie III Li-
ceum Ogólnokształcącego im. Unii Lu-
belskiej w Lublinie. W artykule zostały
omówione w sensie praktycznym proce-
dura przygotowania narzędzia analizy po-
trzeb szkoleniowych oraz pomiar poziomu
kompetencji nauczyciela.
Kolejnego autora Mariusza Budzyńskiego
do zbadania Organizowania pracy nau-
czycieli w liceum dla podejmowania
przez uczniów odpowiedzialności za
79
naukę. Z doświadczeń szkół ALA (Au-
torskie Licea Artystyczne i Akademic-
kie) skłoniły osobiste doświadczenia. Naj-
pierw jako ucznia, a później jako nauczy-
ciela w różnych typach szkół ponadpod-
stawowych: liceum, technikum, zasadni-
czej szkole zawodowej i eksperymental-
nym liceum ASSA.
Roel Vivvit i Michelle Navarre w artykule
Koncepcja pracy szkoły podstawowej
Polaris Charakter Academy w Chicago
opisali funkcjonowanie jednej z nich. Pola-
ris stosuje m.in. zrównoważone podejście
do nauki czytania i pisania, korzystając
przy tym ze zdobyczy metody warsztato-
wej. Również w naukach ścisłych stoso-
wane w szkole programy nauczania bazu-
ją na rozwiązywaniu codziennych proble-
mów, rozwijaniu umiejętności krytycznego
myślenia.
Magdalena Tędziagolska, Tomasz Ka-
sprzak wrócą do kwestii ewaluacji i w ar-
tykule Co z tą ewaluacją? Badania wła-
sne nauczycieli jako element profesjo-
nalizacji zastanawiają się, w jakim celu
nauczyciele prowadzą badania własne i
jaki skutek przynosi działalność badawcza
nauczycieli? Mimo wielu czynników utrud-
niających prowadzenie badań w szkole
(brak współpracy i chęci do udziału w ba-
daniach innych nauczycieli, ograniczenia
czasowe wynikające z dużego obciążenia
nauczycieli różnymi obowiązkami), to jed-
nak istnieje spore grono nauczycieli prze-
konanych o potrzebie refleksyjnego po-
dejścia do własnej pracy. Dla nauczyciela
prowadzenie analizy własnej pracy jest
jednak sporym wyzwaniem. Staje się też
rzeczywistym elementem wzmacniania
odpowiedzialności i autonomii nauczycie-
la.
Czy faktycznie Metoda projektu jako
bezbolesna forma realizacji wymagań
MEN taką jest, możemy dowiedzieć się
z tekstu Joanny Staniewicz. Artykuł opisu-
je różne przedsięwzięcia od wielu lat po-
dejmowane w Szkole Podstawowej nr 58
w Poznaniu, w której pracuje autorka.
Jednym z nich jest wypracowanie i do-
skonalenie metod projektowych, które
szczegółowo zostały opisane.
Nauczyciele zmagając się z typowymi
problemami w polskiej szkole, powodują-
cymi zakłócenia procesu dydaktycznego
(jak duża liczebność klas, problemy wy-
chowawcze itp.) są jednocześnie zobligo-
wani prawem oświatowym do indywiduali-
zacji pracy z uczniem i skoncentrowania
się na jego jednostkowych potrzebach
edukacyjnych. Zdaniem autorki Magdale-
ny Kreczko, mocno kontrowersyjny tytuł
artykułu, Uczeń, a potem podstawa
programowa? ma skłonić czytelnika do
refleksji na temat tego, jak wygląda rze-
80
czywisty rozwój ucznia w szkole, czy re-
spektowane są jego indywidualne potrze-
by i czy jest on przygotowywany do poko-
nywania własnych ograniczeń i trudności.
Jak twierdzi Adam Winiarczyk edukacja
powinna sprostać zadaniom przygotowa-
nia młodego człowieka do coraz trudniej-
szych wyzwań współczesności. Opisał je
w artykule pt. Edukacja z "ducha cza-
su", czyli idea wolności w szkołach
waldorfskich.
Elżbieta Piotrowska-Gromniak uważa, że
dobra współpraca nauczycieli i rodziców
jest bardzo ważnym czynnikiem prawi-
dłowego funkcjonowania szkoły i domu.
To właśnie rodzina, a w drugiej kolejności
szkoła są najważniejszymi środowiskami
wychowawczymi dziecka. Te dwa środo-
wiska kształtują jego rozwój umysłowy
i społeczny, zachowania i postawy oraz
wpływają na jego sukcesy szkolne. Swoje
przemyślenia osadza w artykule Rodzice
- brakujące ogniwo i niewykorzystany
potencjał polskiej edukacji.
O czym zapomniała dziś szkoła? Do-
wiadujemy się tego z artykułu Witolda Ko-
łodziejczyka. Okazuje się, że prawdziwa
szkoła przyszłości wykorzystuje w swojej
koncepcji dwa ważne elementy: nowo-
czesną dydaktykę z modelem organizacji
pracy sprzyjającej rozwojowi kompetencji
i talentów ucznia oraz spójną koncepcję
wychowawczą opartą na uzgodnionym
systemie wartości.
Paweł Kasprzak postawił pytanie zasad-
nicze Co da się sprawdzić w ewaluacji?
I podaje kilka ciekawych wniosków.
Marianna Hajdukiewicz zajęła się czynni-
kami stanowiącymi o jakości systemów
edukacyjnych. Swe rozważania umieściła
w artykule pt. Wspomaganie pracy szko-
ły na podstawie doświadczeń projektu
System doskonalenia nauczycieli opar-
ty na ogólnodostępnym komplekso-
wym. Jednym z ważniejszych atrybutów
dobrego jakościowo systemu edukacji jest
skuteczność nauczycieli, która wynika
z ich zawodowego przygotowania. Odpo-
wiednie kształcenie i doskonalenie nau-
czycieli ma następnie ogromne znaczenie
w osiąganiu przez uczniów sukcesów
edukacyjnych i znacząco wpływa na pra-
cę szkoły.
Rekomendowana publikacja jest wydaw-
nictwem bardzo obszernym. Obejmuje
ponad 400 stron treści będącymi ważnym
głosem w toczącej się w Polsce ożywionej
debaty edukacyjnej. Na plus polecanej
lektury należy zaliczyć to, że zawiera ak-
tualne zagadnienia dotyczące polskiej
(lecz nie tylko) edukacji, sprzyjające lep-
szemu poznaniu przez czytelników roz-
maitych aspektów pracy nauczyciela.
81
w dyskusję na temat atrybutów odpowie-
dzialnego nauczyciela doskonale wpisuje
się proponowany zbiór artykułów – pra-
cowników naukowych, ale też praktyków
edukacyjnych.
Autorzy spróbowali przedstawić i ocenić
obiektywnie wiele problemów współcze-
sności, z którymi na co dzień stykają się
nauczyciele. Są to nie tylko różnorodne
aktualne dylematy pedagogów. Przedsta-
wione zagadnienia pozwalają dostrzec
prospektywne, wręcz zupełnie nowe
ścieżki edukacji. Przedstawione rozważa-
nia mogą okazać się przydatne dla
wszystkich, którzy stają przed trudnymi
problemami i wyzwaniami teraźniejszości
i przyszłości edukacji. Cel ten został osią-
gnięty. Dzięki tym tekstom możliwe jest
inspirowanie do refleksji nad rolą współ-
czesnego nauczyciela, jego odpowie-
dzialności i edukacji.
Uważam, że z całą pewnością można za-
liczyć rekomendowaną lekturę do zbioru
cennych tekstów osób nieobojętnych na
sprawy edukacji. Jestem przekonana, że
powyższe wydawnictwo będzie przydat-
nym kompendium wiedzy dla nauczycieli,
czy decydentów mających wpływ na
kształt polskiej oświaty.
Mimo wszystko uznać należy, że poru-
szone w tym obszernym dziele kwestie,
nie wyczerpują całości problemu. Odpo-
wiedzialność nauczyciela zadana w tytule
tej obszernej pracy jest bowiem zagad-
nieniem nabrzmiałym od kontekstów.
Kontakt z autorem:
82
Biblioteka szkolna Zespołu Szkół Ogólno-
kształcących i Zawodowych im. Jana
Pawła II w Gryfowie Śląskim jest miej-
scem, gdzie nie tylko można wypożyczyć
ciekawą książkę, poczytać w czytelni bie-
żącą prasę, czy obejrzeć interesującą wy-
stawę, lecz także realizować różne formy
aktywności, rozbudzające ciekawość,
kreatywność, inteligencję i wrażliwość.
Kontakt z biblioteką jednoznacznie koja-
rzy się jako kontakt z kulturą. Dlatego na-
leży stale dbać o jakość i poziom książek
i czasopism, które Biblioteka może zapro-
ponować wypożyczającym. Dobra szkolna
biblioteka, a nasza na pewno taka jest,
wpływa na podnoszenie jakości pracy
szkoły. Uczniowie bardzo często spędzają
tutaj czas podczas przerw i po zajęciach
lekcyjnych.
W tym magicznym miejscu propaguje się
kulturę, prezentując dokonania lokalnych
artystów, a także uzdolnionej młodzieży.
Biblioteka staje się często miejscem ich
debiutów. Młodzi twórcy podczas wieczo-
rów poetyckich mogą zaprezentować
swoje artystyczne pasje. W placówce mia-
ła też miejsce jedna z edycji Powiatowego
Konkursu Recytatorskiego, poświęconego
twórczości Jana Pawła II.
W roku szkolnym 2014/2015 w bibliotece
szkolnej odbyło się spotkanie z Joanną
Małoszczyk - lokalną malarką i poetką. To
możliwość bezpośredniego zapoznania
się z twórczością artystki.
W placówce zorganizowano też wystawę
prac dzieci ze Specjalnego Ośrodka
Szkolno-wychowawczego w Lubaniu pt.
Kolorowy świat w oczach dzieci nie-
WYBRANE DZIAŁANIA CZYTELNICZE
BIBLIOTEKI
Agata Pender
Nauczyciel bibliotekarz
Zespołu Szkół
Ogólnokształcących
i Zawodowych im. Jana
Pawła II w Gryfowie
Śląskim
WIEŚCI Z SIECI
W czasach, kiedy czytelnictwo w naszym kraju pozostawia wiele do życzenia, a statystyczny Polak chwali
się, że nigdy nie przeczytał żadnej książki, przed bibliotekami szkolnymi stoją poważne wyzwania. Prze-
łamanie niemal wrodzonej niechęci do czytelnictwa jest poważnym problemem, z którym zmagają się nie-
malże wszyscy bibliotekarze.
83
pełnosprawnych.
Dzieci bardzo chęt-
nie wyrażają swoje
emocje i przenoszą
je na płótna. Dla
młodych artystów wystawienie ich prac to
nobilitacja i wyróżnienie ich talentu.
Biblioteka szkolna
jest ważnym elemen-
tem edukacji czytel-
niczej. Organizowane
w niej konkursy czytelnicze ua-
trakcyjniają edukację czytelni-
czą. Dają też sposobność przy okazji ich
organizowania pozyskania wielu cieka-
wych woluminów do Biblioteki. W ostatnim
czasie zorganizowano lub wzięto udział:
- w konkursie na najładniejszą PALMĘ
WIELKANOCNĄ (zorganizowany przez
Miejsko–Gminny Ośrodek Kultury w Gry-
fowie Śląskim)
- w konkursie Tona książek do rozdania
(uczniowie zajęli I miejsce)
- w akcji pt. Szanuj zieleń zbieraj maku-
laturę
- w ogólnopolskiej akcji internetowej pt.
Zdecyduj, co będziesz czytać! - Ogól-
nopolskie Wybory Książek (jest to
szansa, że to młodzież zdecyduje jakie
książki będą czytać w szkole)
- w akcji pt. I TYM RAZEM WARTO BY-
ŁO (nasza szkoła również włączyła się do
tej akcji. Uzbieraliśmy 500 sztuk płyt CD,
za co otrzymaliśmy film popularnonauko-
wy przedstawiający program telewizyjny
pt. ”GALILEO”).
Zajęcia z wystawy prac dzieci.
Źródło zdjęć: własność autorki opracowania.
Spotkanie z autorką wystawy pt. ”NIE-BIESKI KAPELUSZ” panią Joanną Małoszczyk oraz galeria obrazująca spotkanie z malarką Joanną Małoszczyk. Źródło zdjęć: własność autorki opracowania.
84
Swego rodzaju tradycją w Bibliotece stało
się organizowanie warsztatów w okresie
poprzedzającym święta Bożego Na-
rodzenia i Wielkanocy. W ramach
zajęć Koła Bibliotecznego i podczas
przerw między lekcjami młodzież
wykonuje stroiki świąteczne, ozdoby
na korytarze szkolne, gazetki oko-
licznościowe, pisanki, pod czujnym okiem
pani Agaty Pender i Katarzyny Bronowic-
kiej.
Równie atrakcyjne są też zajęcia z okazji
WALENTYNEK, podczas których zainte-
resowana młodzież może przygotować
samodzielnie prezent dla bliskiej osoby.
Na warsztat wzięto serduszka z gipsu
oraz pierniczki. Wszystko to można było
własnoręcznie pomalować i słod-
ko ozdobić. Nauczyciele i pra-
cownicy szkoły otrzymali upo-
minki wykonane przez członkinie
Koła Bibliotecznego. Pisząca te
słowa Agata Pender zaopatruje
w materiały potrzebne do zajęć
i zachęca wszystkich do współpracy.
Uczniowie bardzo chętnie i z
dużym zaangażowaniem wyko-
nują swoje „arcydzieła” wyko-
rzystując różnorodne techniki
plastyczne.
Biblioteka ZSOiZ współpracuje z bibliote-
ką publiczną w Gryfowie Śląskim, co
przynosi obustronne korzyści, a w szcze-
gólności dla dobra młodego czytelnika
i ucznia. Na zaproszenie biblioteki mło-
dzież jak i członkinie Koła Bibliotecznego
oraz wszyscy chętni mogą uczestniczyć
w wystawach i wieczorkach poetyckich.
Mają możliwość bezpośredniego kontaktu
z twórcami oraz kulturą.
Zajęcia z wystawy prac dzieci.
Źródło zdjęć: własność autorki opracowania.
Zdjęcia z zajęć noszących tytuł Święta TUŻ TUŻ.
Źródło zdjęć: własność autorki opracowania.
Zdjęcia z zajęć noszących tytuł Jarmark WIELKANOCNY
Źródło zdjęć: własność autorki opracowania.
85
Przedstawione w artykule
aktywność Biblioteki z pew-
nością wpływają na popra-
wianie sprawności ich dzia-
łania. Podnoszenie zaś
efektywności ich pracy ma
znaczący wpływ na kształ-
towanie otoczenia, w którym
funkcjonują. Działania zasy-
gnalizowane w artykule, jak
i pozostałe można obejrzeć
na stronie internetowej
szkoły zsoiz.gryfow.pl
w zakładce-BIBLIOTEKA.
Kontakt z autorem:
Zdjęcia z zajęć Koła Bibliotecznego noszących tytuł: Artystyczne Walentynki
W bibliotece. Wybrane prace.
Źródło zdjęć: własność autorki opracowania.
86
Placówka strzelińska od wielu lat prowa-
dzi zajęcia na wszystkich etapach nau-
czania z wyjątkiem dzieci przedszkolnych.
W roku szkolnym 2014/2015 wzbogacili-
śmy naszą ofertę rozpoczynając cykl za-
jęć dla najmłodszych pt: Książka moim
przyjacielem od najmłodszych lat.
w każdym roku szkolnym opracowywany
jest scenariusz zajęć, który przede
wszystkim będzie miał na celu zapoznać
dzieci z dziejami książki, pisma, papieru,
narzędzi pisarskich oraz zachęcić je do
obcowania z książką od najmłodszych lat.
Zajęcia odbywają się w czytelni i trwają
ponad 1 godzinę zegarową. Ze względu
na warunki lokalowe grupy mogą liczyć
nie więcej niż 20 osób.
Pierwsze spotkanie pt.: Jak powstają
książki? składa się z dwóch części i jest
urozmaicone prezentacją multimedialną
ilustracji w programie PowerPoint oraz
zabawami. W pierwszej części przedszko-
laki poznają, jak powstawała książka po-
cząwszy od rysunków na ścianach jaskiń
do książki współczesnej oraz narzędzia
pisarskie. Zajęcia rozpoczynają się zaba-
wą, dzieci są zaproszone na wyprawę
w góry. Ustawiają się gęsiego dookoła
stołów i wykonują ruchy, o jakie prosi
prowadząca: (wdrapują się pod górę,
podnoszą i dźwigają kamień, przeskakują
przez kamień, idą pod wiatr i na koniec
zbiegają z górki). Bibliotekarka dziękuje
za dobrą zabawę i zaprasza je do zajęcia
miejsc przy stołach i dobranie się w pary.
Kolejnym etapem zajęć jest zapoznanie
się. Na początek przedstawia się prowa-
dząca i opowiada krótko o sobie i pracy
jaką wykonuje. Dzieci otrzymują serdusz-
ka, na których panie przedszkolanki piszą
imiona dzieci.
SPOTKANIE PRZEDSZKOLAKÓW
Z KSIĄŻKĄ W BIBLIOTECE
PEDAGOGICZNEJ W STRZELINIE
Monika Tuła
Nauczyciel bibliotekarz
Dolnośląska Biblioteka
Pedagogiczna
we Wrocławiu.
Filia w Strzelinie
WIEŚCI Z SIECI
Ważną częścią działalności Biblioteki jest działalność edukacyjna, dlatego też prowadzona jest systema-
tyczna współpraca ze szkołami naszego powiatu na różnych szczeblach nauczania.
87
Bibliotekarka podchodzi do
każdego i przykleja na ich
ubrania karteczki zapoznając
się z nimi indywidualnie. Na-
stępnie stosując metodę ak-
tywizującą zadaje pytania,
dzięki którym dowiaduje się,
czy dzieci mają swoje ksią-
żeczki, czy są zapisani do
biblioteki publicznej i czy ktoś
im czyta w domu książki. Pani
wyjaśnia dzieciom w jakim
celu przyszły do biblioteki na-
ukowej, kto może z niej korzystać i jakie
książki w niej się znajdują. Uczestnicy
dowiadują się również o możliwości wy-
pożyczania dla nich książek w bibliotece
publicznej w dziale dziecięcym, która
znajduje się nad naszą biblioteką. Malu-
chy opowiadają, że już odwiedziły dział
dla dzieci i niektóre z nich są już zapisa-
ne.
Prowadząca wyjaśnia, o czym
będą rozmawiać, jak będzie
wyglądało spotkanie oraz za-
poznaje ich z zasadami za-
chowania się w bibliotece.
Przedszkolaki w pierwszej
części są zaproszone do słu-
chania opowieści ubogaconej
ilustracjami o tym jak powsta-
wała książka dawno, dawno temu i jakich
narzędzi pisarskich używano.
Poznają historię rysunków na ścianach
w jaskiniach, tabliczki glinianej i drewnia-
nej, papirusu, książki rękopiśmiennej
i współczesnej. Po omówieniu tabliczek
glinianej i drewnianej pani proponuje
uczestnikom, żeby się przenieść w tamte
88
odległe czasy i rozdaje im tabliczki z pla-
steliny oraz specjalne drewniane patyczki.
Dzieci rysują patyczkami swoje historie.
Po wykonaniu zadania prowadząca pod-
chodzi do każdego dziecka i maluchy
opowiadają co narysowały. Chętnie anga-
żują się w zabawę i dobrze się przy tym
bawią.
Przy omówieniu książki współczesnej pani
prezentuje nietypowe książeczki dla naj-
młodszych, które mają różne elementy
i formy. Bibliotekarka zwraca uwagę na
barwne ilustracje, rodzaje okładek oraz
treści jakie się w nich znajdują. Przed-
szkolaki z zachwytem oglądają książeczki
i opowiadają o swoich jakie mają w do-
mach. Przedszkolaki także poznają książ-
ki dla dorosłych jakie znajdują się w biblio-
tece (książki z lustracjami bez ilustracji,
słowniki, albumy zarówno zniszczone jak
i nowe). Przy prezentacji Pani zwraca
uwagę, czy są w niej ilustracje, czy sam
tekst, czy jest zniszczona, czy nowa oraz
jaką posiada okładkę. Dzieci na ochotnika
za pomocą gestów pokazują książkę we-
sołą i smutną. Prowadząca zwraca rów-
nież szczególną uwagę na poszanowanie
książki oraz jej wartości. Podsumowa-
niem pierwszej części jest układanie
w parach puzzli z przygotowanych obraz-
ków, które poznali w czasie prezentacji,
po ułożeniu opowiadają co przedstawia
ich ilustracja i czy go dzisiaj widzieli.
W drugiej części dzieci poznają opowieść
o zawodach ludzi związanych z książką.
Poznają pracę pisarza, wydawcy, ilustra-
tora, drukarza, księgarza oraz biblioteka-
rza. Ta część również poparta jest pre-
zentacją multimedialną, po opowieści ma-
luchy pojedynczo podchodzą do stolika,
na którym poukładane są po-
obracane kartki z obrazkami.
Uczestnicy odgadują co znaj-
duje się na danej ilustracji, se-
gregują je i rozkładają na
dwóch stolikach. Na jednym
kładą obrazki związane
z książką, a na drugim nie
związane z nią. Zadanie to
przysporzyło im wielu radości
i dobrą zabawę. Utrwalając
89
wiadomości bibliotekarka zadaje kilka py-
tań podsumowujących pomagając im
udzielić na nie odpowiedzi.
Na koniec maluchy częstowane są cu-
kierkami oraz zaproszone do udziału
w długo oczekiwanej zabawie niespo-
dziance. Dzieci ustawiają się gęsiego
i wyruszają pociągiem w daleką podróż
Do krainy książek, gdzie
zwiedzają bibliotekę. Pani
opowiada, że będzie to nie-
zwykła podróż, na której bę-
dą przeciskać się przez róż-
ne tunele w ciemnościach.
Pociąg wyrusza za stacji
Czytelnia, drugą stacją jest
Wypożyczalnia, trzecią
Magazyn I oraz Magazyn II.
Na ostatniej stacji Kseroko-
piarka dowiadują się, do
czego służy i jak pracuje to
urządzenie. Podczas wy-
cieczki dzieci poznają każdą
stację i jej użyteczność. Po-
ciąg jest największą atrakcją
dla maluchów i z chęcią chcą
jeszcze raz wyruszyć w tę
podróż. Jest to dla nich za-
chętą, żeby ponownie odwie-
dzić bibliotekę pedagogiczną
uczestnicząc w kolejnych za-
jęciach, które rozpoczną się z nowym ro-
kiem szkolnym.
Na pożegnanie wszyscy ustawiają się do
pamiątkowego zdjęcia grupowego. Biblio-
tekarki dziękują za odwiedzenie biblioteki
i czynne uczestnictwo. Zapraszają na ko-
lejne spotkanie. Wybrane dzieci dziękują
90
paniom za przyjęcie i wręczają upominek,
który upiększa bibliotekę. Przedszkolaki
słuchają z zaciekawieniem oraz aktywnie
biorą udział w zajęciach.
W ubiegłym roku szkolnym z oferty dla
najmłodszych skorzystało 13 grup.
Uczestniczyły w nich przedszkola z na-
szego miasta oraz z okolicznych miejsco-
wości. Widząc potrzebę spotkań dla ma-
luchów, Biblioteka Pedagogiczna w Strze-
linie w nowym roku szkolnym 2015/2016
w swojej ofercie edukacyjnej również
przygotowała kolejny temat: Skąd się
wzięło pismo i jak powstawał papier.
Myślę, że jest to dobra forma pracy
z przedszkolakami – przyszłymi czytelni-
kami, dzięki której można kształtować
i uwrażliwiać maluchów na piękno książki.
Źródło zdjęć: Dolnośląska Biblioteka Pe-
dagogiczna we Wrocławiu. Filia w Strzeli-
nie.
Kontakt z autorem:
91
Konkurs plastyczny o nazwie Ilustracja
do lektury został zorganizowany w roku
szkolnym 2014/2015 przez wałbrzyską
filię Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicz-
nej we Wrocławiu. Przygotowano go we
współpracy ze szkołami i placówkami
oświatowymi działającymi na terenie mia-
sta Wałbrzycha. Głównym celem tego
przedsięwzięcia była
popularyzacja czytelnic-
twa wśród młodych
mieszkańców Wałbrzy-
cha i najbliższej okolicy.
Ideą konkursu było pod-
sumowanie zajęć z edu-
kacji czytelniczej prowa-
dzonych w ciągu roku
szkolnego zarówno na
terenie naszej biblioteki
filialnej, jak i na terenie
współpracujących z bi-
blioteką szkół.
W zmaganiach konkursowych wzięli
udział uczniowie z Publicznego Gimna-
zjum Specjalnego Nr 10 w Wałbrzychu
oraz Ośrodka Kuratorskiego Nr 5 w Wał-
brzychu. Regulamin został opracowany
przez trzech nauczycieli zaangażowanych
w działania propagowania edukacji czy-
KONKURS SZKOLNO-BIBLIOTECZNY
Z EDUKACJI CZYTELNICZEJ
„ILUSTRACJA DO LEKTURY”
Ewa Bochynek
Nauczyciel bibliotekarz
Dolnośląska Biblioteka
Pedagogiczna
we Wrocławiu.
Filia w Wałbrzychu.
WIEŚCI Z SIECI
Poszukując skutecznych metod aktywizacji czytelników należy uwzględnić ich naturalną chęć do zabawy
i aktywności we współdziałaniu. Biblioteka jest miejscem dla wielu interesujących artystycznie przedsię-
wzięć dla dzieci i młodzieży. Jak pokazuje artykuł młodzi są niezwykle chłonni obcowania z literaturą
w różnych jej formach. Warto wykorzystać ten etap ich życia i kształtować nawyki sięgania po książkę.
Współorganizatorzy etapu szkolnego konkursu "Ilustracja do lektury" – Małgorzata Gajda z Ośrodka Kuratorskiego i Jan Tomera z PGS nr 10. Źródło zdjęcia: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Wałbrzychu.
92
telniczej. Ośrodek Kuratorski Nr 5 przy
Sądzie Rejonowym w Wałbrzychu repre-
zentowała pani Małgorzata Gajda, która
współpracuje z wałbrzyską biblioteką od
2009roku. Radość uczestniczenia w tej
ciekawej imprezie dzielił pan Jan Tomera
– nauczyciel i opiekun świetlicy szkolnej
Publicznego Gimnazjum Nr 10 w Wał-
brzychu. Natomiast z ramienia wałbrzy-
skiej filii Dolnośląskiej Biblioteki Pedago-
gicznej we Wrocławiu działała autorka ni-
niejszego artykułu.
Uzgodniono, że prace plastyczne przygo-
towane na konkurs według własnej in-
wencji uczniów, będą uzupełniać treść
wybranej przez nich lektury. Najpierw była
to zachęta do przeczytania tekstu, a po-
tem przygotowanie ciekawej ilustracji do
niego albo sportretowa-
nie ulubionego bohatera
literackiego. To był
pierwszy etap zmagań
uczniów. Ustalono ter-
min wpływania prac
konkursowych. Opieku-
nowie uczniów dostar-
czyli przygotowane ilu-
stracje do wałbrzyskiej
filii Dolnośląskiej Biblio-
teki Pedagogicznej. Tym
samym rozpoczął się
drugi etap zmagań młodych ludzi. Na
konkurs wpłynęły indywidualne prace pla-
styczne do następujących tekstów literac-
kich: Plastusiowy pamiętnik Marii Kow-
nackiej, Złota kaczka Artura Oppmana,
Legenda o warszawskim Bazyliszku
Wandy Chotomskiej, Smok Wawelski
Urszuli Kozłowskiej, Warszawska Syren-
ka Bogusława Michalca, Baśń o bursz-
tynowej koronie Hanny Zdzitowieckiej.
W składzie Komisji konkursowej znaleźli
się nauczyciele bibliotekarze. Jury przy-
znało trzy nagrody książkowe oraz cztery
wyróżnienia. Nie były to łatwe decyzje. Za
najlepszą i najciekawszą uznano pracę
plastyczną do lektury Smok Wawelski,
a tym samym pierwsze miejsce otrzymał
uczeń z Ośrodka Kuratorskiego Nr 5
w Wałbrzychu.
Książka i dyplom (pierwsza nagroda w konkursie). Źródło zdjęcia: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Wałbrzychu.
93
Drugie miejsce zajęła praca do tekstu
Plastusiowy pamiętnik wykonana przez
uczennicę z Publicznego Gimnazjum
Specjalnego Nr 10 w Wałbrzychu. Trzecie
miejsce przyznano za ilustrację ozdabia-
jącą tekst Złota kaczka
wykonaną przez ucznia
z Ośrodka Kuratorskiego
Nr 5 w Wałbrzychu.
Uroczystość wręczenia
nagród i wyróżnień połą-
czono z otwarciem wy-
stawy, którą zorganizo-
wano w wałbrzyskiej filii
Dolnośląskiej Biblioteki
Pedagogicznej we Wro-
cławiu. Podczas spotka-
nia uczniów i nauczycieli
panowała miła atmosfera. Zadbali o to
organizatorzy szkolno-bibliotecznego
konkursu plastycznego Ilustracja do lek-
tury przygotowując letni poczęstunek dla
wszystkich zgromadzonych w tym dniu
w wałbrzyskiej bibliotece pedagogicznej.
Były to słodkie truskawki.
Ważne jest, by czytelnik,
przy okazji aranżowania
przez placówkę wystaw,
zatrzymał się nad pre-
zentowanymi tam książ-
kami, by móc następnie
po te książki z przyjem-
nością sięgnąć.
Laureaci konkursu przed wystawką prac plastycznych. Źródło zdjęcia: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Wał-brzychu.
Uczniowie podczas uroczystego zakończenia zajęć z edukacji czytelniczej . Źródło zdjęcia: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Wałbrzychu.
94
Na zakończenie warto przytoczyć słowa
naszej Noblistki – poetki Wisławy Szym-
borskiej, że:
„Czytanie książek to najpiękniejsza za-
bawa, jaką sobie ludzkość wymyśliła”.
… a jeśli do czytanych książek będziemy
przygotowywać ilustracje, to zabawa bę-
dzie jeszcze lepsza.
Kontakt z autorem:
ewa.m.bochynek@wp
95
5 grudnia 2014 r. w Galerii
Skalnej Strzelińskiego
Ośrodka Kultury miało
miejsce spotkanie z Pio-
trem Rozenkiem – praw-
dziwym pasjonatem i miło-
śnikiem ziemi strzelińskiej.
Spotkanie autorskie, połą-
czone z promocją jego
książki Ulice dawnego
Strzelina, cieszyło się
ogromnym zainteresowa-
niem.
W Galerii Skalnej licznie
zebranych gości przywitał
Dariusz Stępień, dyrektor
Strzelińskiego Ośrodka Kul-
tury. Głos zabrała również Dorota Pa-
wnuk, burmistrz Strzelina. Zachęciła do
lektury książki podkreślając, że do
wszczęcia tego projektu, tj. stworzenia
publikacji przybliżającej czytelnikom dzie-
je Strzelina i ziemi strzelińskiej, skłoniły ją
PROMOCJA KSIĄŻKI PIOTRA ROZENKA
Ulice dawnego Strzelina
Wioletta Matelonek
Kierownik
Dolnośląska Biblioteka
Pedagogiczna
we Wrocławiu.
Filia w Strzelinie.
WIEŚCI Z SIECI
W ciągu ostatnich kilku lat odnotowujemy rosnące zainteresowanie mieszkańców powiatu strzelińskiego
historią regionalną. Zarówno Biblioteka Pedagogiczna, jak i Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna
w Strzelinie, zajmują się gromadzeniem regionaliów w swoich zbiorach. Mimo to ilość materiałów i publi-
kacji poświęconych tej tematyce jest niewielka. Tym bardziej cieszy fakt, że w ubiegłym roku zostały wy-
dane dwie pozycje poświęcone historii Strzelina. Autorem jednej z nich, jest lokalny historyk i wieloletni
nauczyciel, pan Piotr Rozenek.
Dorota Pawnuk – burmistrz Strzelina i autor książki – Piotr Rozenek. Źródło zdjęcia: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Strzelinie.
96
przede wszystkim prośby i sugestie
mieszkańców.
Piotr Rozenek serdecznie podziękował
inicjatorce dzieła. Zaznaczył również, że
publikacja nie mogłaby powstać bez po-
mocy innych pasjonatów ziemi strzeliń-
skiej – Zbigniewa Kazimierowicza, Mie-
czysława Kępy i Lecha Pąchalskiego –
którzy użyczyli fotografii ze swoich pry-
watnych zbiorów. Wiele z nich zostało
zamieszczonych w jego książce.
W swojej prezentacji, poświęconej historii
Strzelina, Piotr Rozenek zaprosił zebra-
nych na spacer po mieście, którego już
dzisiaj nie ma. Stanowiła ona swoistą wy-
cieczkę w poszukiwaniu śladów dawnych
czasów. Na zakończenie miłego spotka-
nia autor długo podpisywał książki, które
cieszą się dużym zainteresowaniem
mieszkańców powiatu.
Sfinansowaną przez gminę publikację
wydało wydawnictwo Vega Studio z Kwi-
dzynia. Książka liczy ponad 150 stron
i kosztuje 30 zł. Jest do nabycia w sekre-
tariacie Strzelińskiego Ośrodka Kultury,
jak również do wypożyczenia w Bibliotece
Pedagogicznej w Strzelinie.
Literat do napisania tego tekstu posiłko-
wał się dostępną literaturą fachową,
w postaci naukowych i popularnonauko-
wych opracowań historycznych oraz in-
nych dokumentów, lokalnej prasy, mate-
riałów ikonograficznych. Pomocne mu by-
ły również rozmowy z oso-
bami zainteresowanymi
i posiadającymi wiedzę
w tym temacie.
Proponowana lektura jest
wstępem do szerszej i już
stricte naukowej monografii
Strzelina. Powstała w wy-
niku rosnącego zaintere-
sowania dziejami ziemi
strzelińskiej. W przystępny
i atrakcyjny sposób opisa-
Zebrani goście – Galeria Skalna. Źródło zdjęcia: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Strzelinie.
97
no w niej bogatą i interesującą historię
naszego miasta, i jego najbliższych okolic.
Stanowi ona połączenie pracy popularno-
naukowej z historycznym przewodnikiem
po mieście. Publikacja składa się z dwóch
części.
Pierwsza to autorski wykład na temat hi-
storii Strzelina w oparciu o naukową wie-
dzę historyczną. Według autora to pod-
stawowy zasób informacji na temat funk-
cjonowania miasta w róż-
nych epokach historycznych.
Zebranie ich i przedstawienie
czytelnikowi ma na celu
umożliwienie odbiorcy wła-
snej oceny minionych zda-
rzeń. Czytelnik dowiaduje się
w jakich okolicznościach po-
wstało miasto Strzelin, po-
cząwszy od niewielkiej osa-
dy, poprzez nadanie mu
praw miejskich, aż do współ-
czesnego układu urbani-
stycznego.
Najwięcej miejsca autor po-
święcił przynależności pań-
stwowej Strzelina od X w. do
roku 1990. Uznając przemia-
ny polityczne za główny
czynnik decydujący o losach
miasta, obrazowo przedsta-
wił życie mieszkańców i jego rozwój
w różnych warunkach historycznych. Wy-
różnił dwa okresy ogromnego wzrostu
demograficznego i urbanistycznego
w dziejach miasta. Opisał również w jaki
sposób ukształtowała się struktura spo-
łeczna Strzelina i ziemi strzelińskiej. Za-
poznał czytelnika z mniejszościami naro-
dowymi i wyznaniowymi, funkcjonującymi
na terenie powiatu.
Rozenek Piotr. Ulice dawnego Strzelina. Vega Studio 2014. Źródło zdjęcia: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Filia w Strzelinie.
98
Druga część to zbiór faktów, postaci i wy-
darzeń związanych z poszczególnymi uli-
cami miasta. Dużo miejsca poświęcił au-
tor strzelińskiemu rynkowi, jako centrum
urbanistycznemu. Czytelnik otrzymał nie
tylko cenne informacje na temat historii
centralnego placu w mieście, jego archi-
tektury i zabytków, ale również udostęp-
niono mu wiele pięknych zdjęć i ilustracji z
okresu przedwojennego.
W podobny sposób autor oprowadza nas
po wybranych ulicach Strzelina i znajdują-
cych się przy nich obiektach zabytkowych.
Ciekawostką jest ostatni rozdział, opisują-
cy dokładnie ulice, które obecnie w mie-
ście nie istnieją (patrz poniżej, gdzie udo-
stępniono spis treści publikacji).
Rozenek Piotr. Ulice dawnego Strzelina.
Vega Studio 2014.
Spis treści publikacji:
Część I. Powstanie i puls życia miasta.
1. Narodziny miasta.
2. Przynależność państwowa Strzelina
w historii.
3. Rozwój wspólnoty miejskiej w różnych
warunkach historycznych.
Część II. Śladami dawnych czasów na
historycznych ulicach Strzelina.
1. Rynek - serce miasta.
2. Ulica Kościelna - a właściwie dwie uli-
ce kościelne.
3. Ulica Św. Michała Archanioła - patro-
na miasta.
4. Ulica Wodna - musi pochodzić od wo-
dy.
5. Ulica Mikołaja Kopernika - dawniej
Kamienna Droga
6. Ulica Brzegowa - dawne Wojsławice.
7. Ulica Młynarska - nad rzeką Młynów-
ką.
8. Ulica Staromiejska - dawniej Stare
Przeworno.
9. Ulica Stefana Okrzei - droga do parku.
10. Ulica św. Floriana - dawniej Zamkowa.
11. Ulica Książąt Brzeskich w przeszłości
Klasztorna, siedziba książąt, ducho-
wieństwa i sekretarzy partyjnych.
12. Ulica Tadeusza Kościuszki - reprezen-
tacyjna arteria miasta.
13. Plac 1 Maja - największe skrzyżowa-
nie w Strzelinie.
14. Ulica Bolka I Świdnickiego - założycie-
la miasta.
15. Ulica Dzierżoniowska - w kierunku
Niemczy i Dzierżoniowa.
16. Ulica Ząbkowicka - siedziba władz lo-
kalnych.
17. Ulica Kamienna - droga do kamienio-
łomów.
99
18. Ulica Wojska Polskiego - pierwsza
obwodnica w Strzelinie.
19. Ulica Zamkowa - jedna nazwa, dwie
ulice.
20. Ulica Pocztowa - dwie ulice o tej sa-
mej nazwie.
21. Ulica Adama Mickiewicza - dawniej ul.
Pocztowa.
22. Od Wrocławskiej do ulicy Jana Pawła
II.
23. Ulica Stanisława Staszica - pierwsza
promenada w mieście.
24. Ulica Oławska - od cmentarza do gli-
nianek.
25. Ulice, których dziś nie ma.
Omawiane wydawnictwo ciekawi, za-
chwyca i skłania do refleksji. Jest kolej-
nym cennym źródłem wiedzy na temat
ludzi żyjących w przeszłości na tym tere-
nie oraz ich dokonań.
Bibliografia:
1. Rozenek, Piotr. Ulice dawnego Strze-
lina.Vega Studio 2014.
2. Gmina Strzelin. Spotkanie autorskie
z Piotrem Rozenkiem [online]. [dostęp:
16 stycznia 2015 r.]. Dostępny w In-
ternecie:
https://www.facebook.com/media/set/?
set=a.840272882662556.1073742168
.229938237029360&type=1.
Kontakt z autorem:
100
Wśród przedszkoli dużą popularnością
cieszył się zapoczątkowany w 2014 roku
program Klub Czytającego Przedszko-
laka, opracowany i prowadzony przez
Panią Agatę Szpalę, we współpracy z po-
zostałymi nauczycielami bibliotekarzami.
W programie tym uczestniczyło dziewięć
przedszkoli z terenu Jele-
niej Góry. Prowadzone by-
ły zajęcia tematyczne i cy-
kliczne, w oparciu o bardzo
różnorodną literaturę dla
dzieci i popularnonaukową,
a ich tematyka była bardzo
szeroka: od dinozaurów,
przez opiekę nad zwierzę-
tami domowymi, chemię
i biologię, po polskie trady-
cje narodowe. Wszystkie
zajęcia połączone były z warsztatami pla-
stycznymi: rysowaniem czy malowaniem,
ale także robieniem masek, bukietów, pi-
sanek.
Dla dzieci z etapu nauczania początko-
wego przeznaczone było następne, wyjąt-
DZIAŁALNOŚĆ JELENIOGÓRSKIEJ FILII
DOLNOŚLĄSKIEJ BIBLIOTEKI
PEDAGOGICZNEJ WE WROCŁAWIU
w zakresie pracy z dzieckiem na różnych
etapach edukacji, ze szczególnym
uwzględnieniem dziecka niepełnosprawnego
Iwona Rabów
Nauczyciel bibliotekarz
Dolnośląska Biblioteka
Pedagogiczna
we Wrocławiu.
Filia w Jeleniej Górze.
WIEŚCI Z SIECI
Jeleniogórska filia Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu ma długoletnie i piękne tradycje
współpracy ze szkołami i przedszkolami. Choć zgodnie z Rozporządzeniem MEN biblioteki pedagogiczne:
(...) służą w szczególności wspieraniu procesu kształcenia i doskonalenia nauczycieli, na przestrzeni
ostatnich lat pracownicy Filii skupili się na wspieraniu działalności szkół, bibliotek szkolnych (Klub Bibliote-
karza) oraz innych placówek oświatowych z terenu miasta Jeleniej Góry i powiatu.
101
kowo ciekawe i popular-
ne przedsięwzięcie: au-
torski projekt Słucham,
czytam, tworzę. Brało
w nim udział siedem
szkół z Jeleniej Góry oraz
szkoły podstawowe
z Barcinka, Sosnówki,
Jeżowa Sudeckiego,
a także Szkoła Społecz-
na 707 z Karpacza. Pro-
jekt prowadzony był w
latach 2013-2015. W ro-
ku 2014 projekt prowadzony był w oparciu
o serię książek Bajki w zielonych su-
kienkach o tematyce ekologicznej.
W 2015 roku Filia przyłączyła się do
wspieranej przez Bibliotekę Narodową
akcji Czytam sobie i za pośrednictwem
wydawnictwa Egmont zaopatrzyła biblio-
tekę w książki z serii Czytam sobie oraz
materiały dydaktyczne do prowadzenia
zajęć. Książki z tej serii wydawane są
w cyklach: składam słowa, składam zda-
nia i połykam strony. Przedstawiane treści
mają zachęcić dzieci do nauki samodziel-
nego czytania. Tak też działo się na zaję-
ciach prowadzonych na różnych, wskaza-
nych przez organizatorów akcji pozio-
mach, zajęciach opartych na odpowied-
nich książkach, i wzbogacanych o samo-
dzielnie opracowywane pomoce dydak-
tyczne przez nauczycieli bibliotekarzy.
w listopadzie odbyły się zajęcia na pozio-
mie pierwszym, na podstawie książeczki
Zbigniewa Dmitrocy Baba Jaga na de-
skorolce, dotyczące wróżenia i magii
z przymrużeniem oka, w grudniu nato-
miast dzieci zapoznały się z historią zdo-
bycia przez Amundsena bieguna połu-
dniowego z wykorzystaniem książeczki
z poziomu pierwszego, Wyprawa na bie-
gun Rafała Witka.
Oryginalnym, wyjątkowym projektem był
program The Blue Dog, w czasie trwania
którego dzieci z przedszkoli i klas 1-3 spo-
tykały się z Panem Waldemarem Lesz-
czyńskim, który jest psim behawiorystą
i treserem. Uczył on prawidłowego podej-
ścia do zwierząt, odpowiedniego zacho-
102
wania się w ich obecności i odpowiedzial-
nego zajmowania się zwierzętami domo-
wymi. Zajęcia odbywały się nie tylko
w bibliotece; Pan Leszczyński ze swoimi
psami „pomocnikami” odwiedzał też zain-
teresowane przedszkola i szkoły, gdyż
czasem chętnych było zbyt wielu, żeby
pomieścił ich lokal biblioteki.
Dzieci z klas 4-6 oraz gimnazjów uczest-
niczyły w cyklicznych zajęciach z edukacji
czytelniczo-medialnej prowadzonych
przez wszystkich nauczycieli bibliotekarzy
i dotyczących budowy książki, struktury
biblioteki czy korzystania z katalogów
online. Bardzo dobrze układała się też
współpraca Biblioteki Pedagogicznej
z Zespołem Szkół Ekonomiczno-
Turystycznych w Jeleniej Górze, w ra-
mach której uczniowie klas maturalnych
korzystali z zajęć przy-
gotowujących do reda-
gowania bibliografii za-
łącznikowej do prezen-
tacji maturalnych (pro-
gram Matura ustna bez
stresu, Maturzysto,
biblioteka otwarta dla
Ciebie), użytkowania
katalogów online oraz
programu BIBLIOGRA-
FIKON. Uczniowie in-
nych klas mieli szansę
brać udział w różnorodnych konkursach
tematycznych organizowanych przez DBP
i ZSE-T. Podobne zajęcia prowadzone
były w roku 2014 także dla uczniów
mieszkających w Bursie Uczniowskiej,
mieszczącej się przy ul. Kilińskiego w Je-
leniej Górze.
W roku 2014 nauczyciele-bibliotekarze
z jeleniogórskiej Filii wkroczyli na nowy
dla siebie teren i podpisali umowę ze
Specjalnym Ośrodkiem Szkolno-
Wychowawczym w Jeleniej Górze. Umo-
wa dotyczyła współpracy w zakresie
kształcenia kompetencji uczniów gimna-
zjum, szkoły zawodowej i uczniów obję-
tych przysposobieniem do pracy (PDP)
przy Ośrodku. Celem spotkań z grupami
uczniów ze SOS-W było przede wszyst-
103
kim rozwijanie nawyków czytelniczych
i przyzwyczajenie dzieci do codziennego
obcowania z książką, wykorzystanie jej do
przygotowywania się do lekcji i inspirowa-
nie twórczości własnej na podstawie lek-
tury.
Nauczyciele szkoły specjalnej i pracowni-
cy biblioteki nastawili się przede wszyst-
kim na zajęcia praktyczne, gdyż w pracy
z dzieckiem niepełnosprawnym intelektu-
alnie jest to najlepsza metoda; postrzega-
nie, uwaga i pamięć takiego dziecka są
w większym lub mniejszym stopniu zabu-
rzone, uwaga koncentruje się na materia-
le konkretnym, nie abstrakcyjnym, domi-
nuje pamięć mechaniczna, nie logiczna,
proces postrzegania jest zwolniony. Nau-
czanie wybranych treści musi odbywać
się w warunkach umożliwiających zdoby-
wanie doświadczeń poprzez aktywny
i bezpośredni kontakt z rzeczywistością,
przez działanie. Dziecko niepełnosprawne
intelektualnie poznaje wielozmysłowo, na-
leży też zaangażować je emocjonalnie,
gdyż bez tego nie skupi uwagi na zada-
niu. Ogromną rolę odgrywa aktywizowa-
nie ucznia, pozwolenie mu na odgrywanie
czynnej roli, oraz indywidualizacja i na-
wiązanie dobrego, emocjonalnego kontak-
tu między uczniem i nauczycielem.
Mając na uwadze powyższe zasady opra-
cowałyśmy projekt realizacji celów zawar-
tych w umowie z SOS-W. Tematyka zajęć
nie mogła być zbyt ogólna ani za szeroka,
lekcje miały uwzględniać przede wszyst-
kim działalność praktyczną. W zakresie
założonego w umowie rozwijania kompe-
tencji czytelniczych nacisk położono na
poznanie i korzystanie z księgozbioru do-
stosowanego do poziomu rozwoju
uczniów, korzystanie z katalogu, kształto-
wanie podstawowych umiejętności posłu-
giwania się encyklopediami, atlasami
i słownikami, wyszukiwanie i selekcję in-
formacji oraz rozwijanie własnych zainte-
resowań w związku z lekturą lub książką
samą w sobie.
Zajęcia Poznajemy bibliotekę polegały
na zapoznaniu grupy z historią książki,
pomieszczeniami biblioteki, magazynem
książek i czasopism, działem gromadze-
nia i opracowania oraz z wypożyczalnią
i czytelnią. Dzieci, które nie miały do tej
pory możliwości zobaczenia na własne
oczy „prawdziwej”, „dorosłej” biblioteki,
były zafascynowane szeregami półek, ilo-
ścią książek, które mogły z tych półek wy-
jąć, pod warunkiem odstawienia ich w od-
powiednie miejsce, łatwością obsługi
księgozbioru i czytelników przy pomocy
programu komputerowego. Z tymi zaję-
104
ciami łączyły się następne, w czasie któ-
rych dzieci osobiście mogły mieć do czy-
nienia z procesem włączania książki do
księgozbioru – najbardziej zaciekawione
były nabyciem umiejętności okładania
książek w folię, i na tym właśnie polegały
zajęcia praktyczne.
Dalsze zajęcia dotyczyły wykorzystania
słowników i encyklopedii, i zostały dodat-
kowo przeprowadzone w Multicentrum,
które funkcjonuje przy jeleniogórskim
DODN. Multicentrum wyposażone jest
w komputery, materiały i programy multi-
medialne oraz pomoce dydaktyczne na
wysokim poziomie; zostały one wykorzy-
stane do zapoznania uczniów SOS-W
z podstawowymi zasadami korzystania ze
słowników i encyklopedii w formie elektro-
nicznej, dostosowanych do ich możliwości
intelektualnych. „Papierowe” wersje tych
wydawnictw dzieci poznały wcześniej
w bibliotece.
Bardzo entuzjastycznie dzieci podeszły do
spotkań, na których zajmowaliśmy się In-
ternetem i wykorzystaniem go w bez-
pieczny sposób. Przy pomocy prostych
pomocy dydaktycznych, rozmów prowa-
dzonych bezpośrednio z poszczególnymi
uczniami oraz dyskusji między nimi prze-
kazałam dzieciom wiedzę z zakresu ko-
rzystania z portali społecznościowych,
umieszczania w Internecie własnych zdjęć
oraz zagrożeń wynikających z angażowa-
nia się w internetowe interakcje. Podobnie
emocjonalnie i z pełnym zaangażowaniem
dzieci uczestniczyły w warsztatach two-
rzenia własnego komiksu, na podstawie
indywidualnych przeżyć, zadanego tema-
tu lub poznanej lektury.
Osobiście najcieplej wspominam zajęcia,
na których dzieci pokonując często wła-
sne słabości okładały książki oraz wyko-
nywały zadania dotyczące zasad bez-
piecznego korzystania z Internetu. To, co
początkowo napawało mnie obawą, gdyż
było dla mnie całkowicie nowym doświad-
czeniem, okazało się doświadczeniem
niezapomnianym w pozytywnym sensie.
Kiedy udało się już skoncentrować uwagę
dzieci na temacie lekcji, poświęciły się mu
one praktycznie w całości i zaangażowały
absolutnie; ogromną radość sprawiło mi
obserwowanie, jak przyjmują wiedzę
i opanowują umiejętności dla mnie i za-
pewne dla innych oczywiste, a dla nich
nowe i fascynujące. Możliwość pracy
z uczniami SOS-W, oprócz poszerzenia
moich doświadczeń jako nauczyciela-
bibliotekarza w pracy z różnymi grupami
dzieci, przyniosła mi ogromną osobistą
satysfakcję. Umowa została zrealizowana
105
i efekty okazały się bardzo pozytywne.
Mam nadzieję na dalszą jej kontynuację.
Źródło zdjęć: Dolnośląska Biblioteka Pe-
dagogiczna we Wrocławiu. Filia w Jeleniej
Górze
Kontakt z autorem:
106
Głównym celem pracy sieci było wsparcie
szkół i placówek oświatowych w zakresie
prowadzenia zajęć z edukacji regionalnej,
poprzez stworzenie bazy dydaktycznej,
metodycznej oraz zasobów do prowadze-
nia zajęć z edukacji regionalnej w biblio-
tekach pedagogicznych oraz dzielenie się
wiedzą i pomysłami dotyczącymi prowa-
dzenia zajęć.
Dlaczego sieć i dlaczego edukacja
regionalna?
W przypadku sieci odpowiedź jest czytel-
na: sieciowanie to nie tylko moda, to wy-
korzystanie w pracy prostej i znanej zasa-
dy, że dwóch to więcej niż jeden, trzech
więcej niż dwóch, czterech... i tak dalej.
Nie od dziś wiadomo, że w grupie można
zrobić więcej i lepiej. Można wspólnie
zrealizować zadania, na które pojedyncze
placówki i ich nauczyciele nie mają zaso-
bów. Warto pamiętać, że nauczyciele i ich
szkoły nie są dla siebie konkurencją
a partnerem. Mądre sieciowanie wymaga
dużej samoświadomości współpracują-
cych podmiotów, jasno wytyczonych ce-
lów i określonej strategii działania, a na
oczekiwane efekty nie trzeba długo cze-
kać.
Edukacja regionalna mająca na celu
kształtowanie tożsamości u młodych ludzi,
to zadanie bardzo trudne. Podejmując ten
temat warto zapytać ilu mieszkańców
Dolnego Śląska – posługuje się określe-
niem Dolnoślązak lub Dolnoślązaczka
oraz jak mocne jest ich poczucie tożsa-
mości regionalnej.
W kontekście powyższych rozważań war-
to pochylić się nad edukacją regionalną
DOLNOŚLĄSKIE BIBLIOTEKI
PEDAGOGICZNE
W SIECI EDUKACJI REGIONALNEJ
Beata Malentowicz
Wydziału Wspomagania
Szkół i Placówek
Oświatowych
Dolnośląska Biblioteka
Pedagogiczna
WIEŚCI Z SIECI
Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu zaprosiła biblioteki pedagogiczne z całego wojewódz-
twa do współpracy w zakresie tworzenia przewodnika online po zasobach związanych z szeroko rozumia-
ną edukacją regionalną. Działania bibliotek realizowane były w ramach pracy sieci współpracy pn. Regio-
nalizm w bibliotece pedagogicznej.
107
w szkole. Metody i formy zajęć powinny
być rozpatrywane w kontekście pracy
z młodymi ludźmi, aby określenia takie,
jak region, mała ojczyzna, tożsamość,
patriotyzm lokalny, były interesujące
i żywe. Wiele osób twierdzi, że w szkole
coraz mniej uwagi poświęca się edukacji
regionalnej. Sieć Regionalizm w biblio-
tece pedagogicznej miała przyczynić się
do ułatwienia pracy bibliotekarzom i nau-
czycielom w prowadzeniu zajęć poprzez
zbudowanie adekwatnego zasobu.
Najprostszą definicję edukacji regional-
nej przedstawia Wikipedia: „Edukacja re-
gionalna – dział edukacji obejmujący sze-
roki zakres zagadnień od nauk humani-
stycznych przez społeczne po nauki przy-
rodnicze i techniczne, zajmujący się
określonym regionem pojmowanym
w mikroskali, odnoszącym się do
gminy, powiatu i województwa.
Zajmuje się związkami pomię-
dzy małą i wielką ojczyzną” 1.
Nauczyciele bibliotekarze rozumie-
ją znaczenie edukacji regionalnej
i wiedzą jak ważną rolę odgrywa ona
w budowaniu tożsamości i poczucia war-
tości mieszkańców regionu. Świadomość
odpowiedzialności za dziedzictwo kultu-
rowe wzbudza pozytywny emocjonalny
stosunek do najbliższej społeczności.
Tworzy się poczucie wspólnoty i gotowo-
ści do podejmowania nowych inicjatyw.
Nauczyciele bibliotekarze pracujący
w sieci założyli sobie, że poprzez budo-
wanie i wykorzystanie zasobu przydatne-
go w nauczaniu edukacji regionalnej pod-
niosą zainteresowanie, świadomość
i wiedzę młodzieży dotyczącą lokalnego
dziedzictwa, historii i kultury społeczności
wcześniej zamieszkującej te tereny.
Pierwszym zadaniem bibliotek w projekcie
było utworzenie systemu informacji
o edukacji w regionie poprzez budowę
serwisu pełniącego funkcję przewodnika
1 Edukacja regionalna. W: Wikipedia [online]. [Dostęp:
2 września 2015]. Dostępny na www: https://pl.wikipedia.org/wiki/Edukacja_regionalna.
108
(docelowo dostępnego online) - edukacja
regionalna.
Elementami tego serwisu miały być zaso-
by dolnośląskich bibliotek pedagogicz-
nych obejmujące:
1. Materiały merytoryczne i metodyczne.
2. Baza instytucji, osób, podmiotów
związanych z regionalizmem.
3. Monografie szkół i placówek oświato-
wych.
4. Projekty edukacyjne realizowane
w szkołach jako przykłady dobrej prak-
tyki.
Do programu przystąpiły biblioteki peda-
gogiczne z Dzierżoniowa, Góry, Głogowa,
Jeleniej Góry, Kłodzka, Lubania, Oleśnicy,
Oławy, Strzelina, Świdnicy, Trzebnicy,
Wałbrzycha, Wrocławia, Zgorzelca, Złoto-
ryi. Nauczyciele bibliotekarze przygotowali
zasób dokumentów o zabytkach, ważnych
historycznie i kulturowo miejscach, oso-
bach związanych z regionem, instytucjach
promujących region. Wszystkie materiały
były gromadzone na platformie edukacyj-
nej Fronter w specjalnie utworzonej Sali
sieci współpracy Regionalizm w biblio-
tece pedagogicznej. Następnym krokiem
pracy sieci, zaplanowanym do realizacji
w pierwszym semestrze bieżącego roku
szkolnego jest prezentacja zgromadzo-
nych materiałów w taki sposób, żeby były
łatwo dostępne dla nauczycieli. Prezenta-
cja ta będzie jednocześnie popularyzacją
regionu, idei edukacji regionalnej i kształ-
towania tożsamości. Pomysły na udo-
stępnienie zasobu:
1. Uporządkowane dokumenty zostaną
umieszczone w ogólnodostępnej sali
Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna
(zakładka Dolny Śląsk).
2. Sala Regionalizm w bibliotece peda-
gogicznej przekształcona zostanie
w salę otwartą i będzie służyła
wszystkim zainteresowanym odbior-
com platformy edukacyjnej.
3. Materiały zgromadzone na platformie
zostaną przeniesione na multimedial-
ną stronę internetową udostępnioną
w Internecie.
Ideą programu jest z jednej strony dotar-
cie z gotowymi materiałami do grupy do-
celowej, jaką są nauczyciele realizujący
zagadnienia z zakresu edukacji regional-
nej, a z drugiej rozbudowa zasobu o nowe
dokumenty, np. scenariusze zajęć czy im-
prez szkolnych i pozaszkolnych promują-
cych patriotyzm lokalny.
Kontakt z autorem:
109
Rolę galerii pełnią w Bibliotece dwa miej-
sca - Galeria w Sali Konferencyjnej oraz
Schodkowa Galeria. Pod koniec 2013 r.
postanowiono zagospodarować prze-
strzeń nad schodami, stąd jej nazwa. Atu-
tem Galerii jest jej otwarty charakter i stały
dostęp dla użytkowników. Z kolei Galeria
w Sali Konferencyjnej jest świetnym miej-
scem spotkań, wernisaży. Dodatkowo
w holu Biblioteki znajdują się gabloty, któ-
re służą najczęściej do popularyzacji lite-
ratury.
Obecnie organizując wszelkie imprezy
kulturalne, Biblioteka współdziała z wie-
loma instytucjami kulturalnymi, oświato-
wymi, literackimi. Jedną z instytucji, z któ-
rą DBP ściśle współpracuje jest Centrum
Edukacji Kulturalnej Dzieci i Młodzieży
we Wrocławiu. W ramach tej współpracy
prezentowane są prace przede wszystkim
młodych, uzdolnionych ludzi. W ciągu
dwóch lat zorganizowano między innymi
wystawy indywidualne: wystawę studenta
wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych:
Marcin Błąkała. Malarstwo i rysunek.
Na wystawie oprócz portretów, mogliśmy
zobaczyć impresje otaczającej nas rze-
czywistości - pejzaże i martwe natury. Ca-
łość uzupełniały rysunki. Inną wystawą
przygotowaną wspólnie z CEKDiM była
wystawa Anny Kruszewskiej, studentki
Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu
na wydziale Architektury Wnętrz i Wzor-
nictwa. Artystka otrzymała wyróżnienie na
III Międzynarodowym Konkursie Plastycz-
nym „Oczarowani Zamkami”. Kolejna wy-
stawa prezentowana w Schodkowej Gale-
rii to Anna Staniorowska. Rysunek
i malarstwo z lat 2008-2014. Wystawa
była rozległa pod względem tematycz-
nym, obejmowała zarówno ekspresowe
szkice, jak i dokładne studia przeważnie
DZIAŁALNOŚĆ WYSTAWIENNICZA
W DOLNOŚLĄSKIEJ BIBLIOTECE PE-
DAGOGICZNEJ WE WROCŁAWIU
w latach 2012-2015 (w wyborze)
Aleksandra Nalazek
Nauczyciel bibliotekarz
Dolnośląska Biblioteka
Pedagogiczna
we Wrocławiu.
WIEŚCI Z SIECI
Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu obok wielu oferowanych usług, prowadzi również bogatą działalność wystawienniczą. Głównym celem działalności wystawienniczej jest upowszechnianie
kultury, promowanie twórczości plastycznej, fotograficznej i malarskiej dzieci i młodzieży, nauczycieli, se-
niorów, a także artystów regionalnych. Wystawy ponadto przyczyniają się do rozwijania wrażliwości na
sztukę u dzieci młodzieży, a także inspirują do podejmowania własnych działań artystycznych.
110
martwych natur. Ponadto oprócz wystaw
indywidualnych zorganizowano także
ekspozycje zbiorowe, takie jak: Anioły-
inspiracje (pierwsza wystawa w Schod-
kowej Galerii, grudzień 2013) Insceniza-
cje (wystawa fotograficzna z pracowni
Jacka Lalaka), pokonkursową wystawę
Ikony popkultury. Portret artysty i jego
legendy oraz Świątecznie. Wystawa
malarstwa i grafiki.
Biblioteka nawiązała też kontakt z Mło-
dzieżowym Domem Kultury Wrocław –
Krzyki. Dzięki tej współpracy udało się
zorganizować pokonkursową wystawę
Etno portrety – oblicza ludzkich kultur.
Otwarciu wystawy towarzyszył fanta-
styczny występ flamenco dziewczyn
z grupy Las Chicos, a także wykład i pro-
jekcja zdjęć, z podróży rowerem po Ame-
ryce Południowej, podróżnika Mariusza
Waligóry.
W przestrzeni Biblioteki promowane są
również prace uczniów
z wrocławskich szkół.
Zorganizowano miedzy
innymi wystawy ze Spe-
cjalnym Ośrodkiem
Szklono Wychowawczym
we Wrocławiu nr 10: Pi-
sanki, kaszanki i inne
wielkanocne niespo-
dzianki, Legendy Dol-
nego Śląska, Bohate-
rowie naszych bajek
i wierszy. Współpraco-
Wystawa „Etno portrety – oblicza ludzkich kultur”.
111
wano również ze Szko-
łą Szkołę Podstawową
73 we Wrocławiu i za-
prezentowano prace
konkursowe uczniów -
znaczek okoliczno-
ściowy: Czerwone Ma-
ki na Monte Cassino.
DBP aktywnie współ-
działa również z przed-
szkolami wrocławskimi,
w 2014 r. w Schodko-
wej Galerii można było
oglądać prace konkursowe Bajkowe in-
spiracje przedszkolaków z 35 Przedszko-
la we Wrocławiu Tęczowy Domek.
W 2014 r. z okazji obchodzonego Roku
Czytelnika w DBP odbywało się wiele
wydarzeń czytelniczych i kulturalnych.
Przygotowano z tej okazji także kilka eks-
pozycji. Między innymi w kwietniu i maju
w Galerii Schodkowej czynna była nie-
zwykła wystawa Sprawniejsi od spraw-
nych – przygotowana przez Państwowe
Pomaturalne Studium Kształcenia Biblio-
tekarzy we Wrocławiu. Na wystawie pre-
zentowane były publikacje wspomagające
zrozumienie otaczającego nas życia, roz-
wiązywania problemów, podejmowania
ważnych i trudnych decyzji. Ekspozycja
zawierała cztery watki: bio-
grafie nietuzinkowych
osób, książki, które stały
się inspiracja do realizacji
artystycznych i społecz-
nych w Studium, książki
wydane przez Studium
oraz książki, które miały
być inspiracją do refleksji
i twórczych poczynań
zwiedzających wystawę.
Wystawa „Sprawniejsi od sprawnych”.
112
Ekspozycja towarzyszyła seminarium
Czytanie łączy pokolenia podczas, któ-
rego jedna z organizatorek pani Joanna
Śliwińska oprowadziła gości po wystawie.
Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna to
także miejsce przyjazne i otwarte dla se-
niorów. Na przestrzeni dwóch lat zorgani-
zowano już kilka wystaw promujących
twórczość artystyczną osób starszych.
w październiku 2013 roku można było
oglądać w holu Biblioteki Świat Kwiatów
Renaty Zagajczyk-Kociemskiej – poetki
oraz malarki wrocławskiej, a także laure-
atki wielu nagród i wyróżnień. Na wysta-
wie zaprezentowano kompozycje kwiato-
we płaskie. Ponadto podczas VII Konfe-
rencji dla bibliotekarzy Biblioteka jako
centrum wspomagania, artystka przed-
stawiła nie tylko swoją twórczość
plastyczną, ale także poetycką.
Na szczególną uwagę zasługuje
współpraca z wrocławskim mala-
rzem Arturem Raczkowskim, który
jest opiekunem dwóch grup ma-
larskich. Pierwszą wspólną inicja-
tywą było zorganizowanie
w czerwcu 2014 r. wystawy Spo-
tkanie z muzą, czyli zestaw prac
portretowych i aktów, a także
martwych natur. We wrześniu
2014 r. z okazji Dnia Seniora po-
nownie się spotkaliśmy, a ściany Galerii
w Sali Konferencyjnej ozdobiły kolejne
prace Grupy, kontynuacja wcześniejszej
wystawy - Drugie spotkanie z Muzą.
Grupę tworzą głownie emerytowane nau-
czycielki, uczestniczki Uniwersytetu III
wieku. Z kolei w styczniu 2015 r. miało
miejsce otwarcie wystawy Grupy Malar-
skiej Fundacji Femina. Na wystawie za-
prezentowano kilkadziesiąt prac
o różnorodnej tematyce: martwa natura,
portrety, kwiaty. Obecnie w Sali Konfe-
rencyjnej czynna jest wystawa członkini
Koła pani Jadwigi Radomskiej Malar-
stwo-moja radość. Malowanie dla człon-
kiń Koła jest niezwykle ważne, ma bo-
wiem dla nich znaczenie autoterapeu-
tyczne. Malowaniem zainteresowały się
Wernisaż „Inspiracje” Bożeny Grocholskiej.
113
panie będąc już w dojrzałym wieku i po
ciężkich doświadczeniach życiowych.
Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna
nawiązuje również kontakty pozainstytu-
cjonalne, z twórcami regionalnymi. Przy-
kładem takiego działania jest wystawa
Inspiracje Bożeny Grocholskiej, bibliote-
karki, dziennikarki i wykładowcy. Werni-
saż „Inspiracje” Bożeny Grocholskiej.
Ciekawą wystawą jest ekspozycja przygo-
towana z okazji Międzynarodowego Roku
Mapy Atlasy i mapy jako źródła infor-
macji i wiedzy (rodzaje map-
atlasy, mapy, przewodniki)
z różnych dziedzin: historia –
geografia – turystyka – staty-
styka – transport – pogoda –
kultura. Wystawa dostępna jest
w gablotach w holu Biblioteki.
Ponadto planowane jest rów-
nież zorganizowanie takich ini-
cjatyw jak: konkurs, wystawa
multimedialna, wystawa książek
dla dzieci i dorosłych Literackie
podróże z mapą. Działania bę-
dą podejmowane wspólnie
z Wydziałem Geodezji i Karto-
grafii Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Dolnośląskiego
oraz Centrum Edukacji Kultu-
ralnej Dzieci i Młodzieży we Wrocławiu.
Nie sposób przytoczyć tu wszystkich wy-
staw, szczegółów wernisaży, zdjęć. Zain-
teresowanych zachęcam do zapoznania
się z zakładką na stronie Biblioteki Ar-
chiwum Wydarzeń, gdzie znajdują się
relacje ze wszystkich imprez zorganizo-
wanych w Bibliotece.
Wystawy malarskie, fotograficzne są
obecnie stałym elementem oferty kultural-
nej Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej
we Wrocławiu. Działalność wystawienni-
cza i współpraca z instytucjami kultural-
114
nymi nadal będzie kontynuowana i rozwi-
jana. Dzięki proponowanym wydarzeniom
Biblioteka może być miejscem gdzie
w sposób atrakcyjny i inspirujący można
spędzić czas wolny. Wernisaże są dosko-
nałą okazją do spotkań, interesujących
rozmów, poznania ciekawych osobowości
artystycznych. Ponadto jest to sposób na
promocję Biblioteki w środowisku i dotar-
cie do osób wcześniej niezwiązanych
z placówką.
Źródło wszystkich zdjęć: Dolnośląska Biblioteka
Pedagogiczna we Wrocławiu.
Kontakt z autorem: