DHS South - Prince of Songkla...

8
ปีท่ 2 ฉบับที่ 12 พฤศจิกายน - ธันวาคม 2559 DHS South รอบรั้วเครือข่าย จดหมายข่าวฉบับที่ 12 บก.ชวนคุย หน้า 2 ถ้อยแถลงจากชายแดนใต้ หน้า 3 ห้องเรียนอาจารย์วราวุธ หน้า 4 แวดวง DHML หน้า 5 ระบบข้อมูลสุขภาพชุมชน หน้า 5 ปฏิบัติการงานวิจัย หน้า 6 ประเมินเพื่อการพัฒนา หน้า 6 หนึ่งอ�าเภอหนึ่งโครงการ หน้า 7 บทเรียนจากพื้นทีหน้า 8 กรุณาส่ง มูลนิธิสุขภาพภาคใต้ ชั้น 1 อาคารบริหารคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ อ�าเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา 90110 โทรศัพท์/โทรสาร 0 7445 1168 เว็บไซต์ : www.SHFthailand.org อีเมล : [email protected] ...หลักการ 4 ช. นี้ คือ เชียร์ ชวน เชื่อม ชื่นชม จะช่วยสร้างแรงบันดาลใจ ท�าให้ชุมชนเข้มแข็งและไม่ทอดทิ้งกัน... บทเรียนจากพื้นทีอ่านต่อหน้า 8 ระบบข้อมูลสุขภาพชุมชน อ่านต่อหน้า 5 ...ข้อมูลสุขภาพชุมชน ในพื้นที่อ�าเภอควนขนุน เพื่อตอบโจทย์การใช้ประโยชน์ข้อมูล ให้กับ อสม. และคนในชุมชน... ...ทุกคนนั้นมีศักยภาพ มีคุณความดี มีข้อเด่น อยู่ที่จะน�าความดี ความโดดเด่นด้านไหน มาร้อยเรียงให้เกิดสุขภาวะแบบมีส่วนร่วม... ห้องเรียนอาจารย์วราวุธ อ่านต่อหน้า 4

Transcript of DHS South - Prince of Songkla...

Page 1: DHS South - Prince of Songkla Universityk4ds.psu.ac.th/dhssouth/download/dhspost/dhspost16_12.pdf · แวดวง dhml ... ดังนั้น ถือว่าชันชีสุขภาพเป็นหนึ่งในเครื่องมือขับเคลื่อนกระบวนการนโยบายสาธารณะ

ปท 2 ฉบบท 12 พฤศจกายน - ธนวาคม 2559

DHS Southรอบรวเครอขาย

จดหมายขาวฉบบท 12บก.ชวนคย หนา2ถอยแถลงจากชายแดนใต หนา3หองเรยนอาจารยวราวธ หนา4แวดวงDHML หนา5ระบบขอมลสขภาพชมชน หนา5ปฏบตการงานวจย หนา6ประเมนเพอการพฒนา หนา6หนงอ�าเภอหนงโครงการ หนา7บทเรยนจากพนท หนา8

กรณาสง

มลนธสขภาพภาคใตชน 1 อาคารบรหารคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทรอ�าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา 90110 โทรศพท/โทรสาร 0 7445 1168เวบไซต : www.SHFthailand.org อเมล : [email protected]

...หลกการ 4 ช. น คอเชยร ชวน เชอม ชนชม

จะชวยสรางแรงบนดาลใจ

ท�าใหชมชนเขมแขงและไมทอดทงกน...

บทเรยนจากพนทอานตอหนา 8

ระบบขอมลสขภาพชมชนอานตอหนา 5

...ขอมลสขภาพชมชน

ในพนทอ�าเภอควนขนน เพอตอบโจทยการใชประโยชนขอมล

ใหกบ อสม. และคนในชมชน...

...ทกคนนนมศกยภาพ

มคณความด มขอเดน

อยทจะน�าความด ความโดดเดนดานไหน

มารอยเรยงใหเกดสขภาวะแบบมสวนรวม...

หองเรยนอาจารยวราวธอานตอหนา 4

Page 2: DHS South - Prince of Songkla Universityk4ds.psu.ac.th/dhssouth/download/dhspost/dhspost16_12.pdf · แวดวง dhml ... ดังนั้น ถือว่าชันชีสุขภาพเป็นหนึ่งในเครื่องมือขับเคลื่อนกระบวนการนโยบายสาธารณะ

บก. ชวนคย

ขอสงทายปลายป 2559 ดวย จดหมายขาว “รอบรวเครอขาย DHS South” ฉบบท 12 ซง น�าเสนอเรองราวใหผอานไดตดตามกน 8 คอลมนอกเชนเคย คอ 1) ถอยแถลงจากชายแดนใต ดวยพระบรมราโชวาทและบทเพลง นอมร�าลกในพระมหากรณาธคณ 2) หองเรยนอาจารยวราวธ ชนชสขภาพต�าบลนาทอนผานการบอกเลาของนายก อบต.นาทอน อ.ทงหวา จ.สตล 3) แวดวง DHML ดวยความเขมแขงของทมน�าเครอขายสขภาพระดบอ�าเภอจนสามารถพฒนาเปน LCC เมองปตตาน 4) ระบบขอมลสขภาพชมชน อสม. กบการเปนเจาของขอมลสขภาพท อ.ควนขนน จ.พทลง 5) ปฏบตการงานวจย โรงพยาบาลยะลากบการเรยนร PAR เพอแกไขปญหาคาใจในการดแลผปวยอยางตอเนอง จากโรงพยาบาลถงทบาน 6) การประเมนเพอการพฒนา การน�า DE มาใชในการท�างานใหญเชงระบบอยาง สปสช. ทไมใชเรองงาย 7) หนงอ�าเภอหนงโครงการ พฒนาการของ ODOP ดวยการใชงาน รพ.สต. แนวใหมรวมขยายการท�างาน ไปทง จ.นราธวาส 8) บทเรยนจากพนท การสรางสงคมผสงอายไมทอดทงกนท อ.หวยยอด จ.ตรง

ทงน ทกคอลมนในจดหมายขาว “รอบรวเครอขาย DHS South” ฉบบท 12 ในมอทาน พรอมรบขอแนะน�า และค�าตชมจากสมาชกเครอขาย DHS และขอเชญชวนผสนใจรวมสงงานเขยนจากพนทมาเผยแพร ใน Facebook ท DHS South : โครงการสนบสนนการขบเคลอนเครอขายสขภาพระดบอ�าเภอ หรอสงมายงกองบรรณาธการ ท อเมล: [email protected]

แลวพบกนใหมอกครงเพอรวมกนกาวตอไปขางหนาสปท 3 ในป 2560

กองบรรณาธการชญานษฐ เพชรรตน

เมษยา มะประสทธ

อสมน บอโต

ทปรกษานพ.สวฒน วรยพงษสกจ

บรรณาธการดร.นพ.วรสทธ ศรศรวชย

แกวตา สงขชาต

2 รอบรวเครอขาย

Page 3: DHS South - Prince of Songkla Universityk4ds.psu.ac.th/dhssouth/download/dhspost/dhspost16_12.pdf · แวดวง dhml ... ดังนั้น ถือว่าชันชีสุขภาพเป็นหนึ่งในเครื่องมือขับเคลื่อนกระบวนการนโยบายสาธารณะ

ถอยแถลงจากชายแดนใตโดย นพ.สวฒน วรยพงษสกจ

เปลงเสยง...ค�าวารกใหดงออกมา

เปลงวาจา...แสดงความรกพระองคใหดง

กาวเทาตามพอไปสบสานงานของทาน

พรอมกนท�าหนาทของลกทด

~ บทเพลงรกแหงแผนดน ~

ปวงขาพระพทธเจา

ขอนอมเกลานอมกระหมอมร�าลกในพระมหากรณาธคณอนหาทสดไมได

เครอขายสขภาพระดบอ�าเภอและมลนธสขภาพภาคใต

...การทจะท�าใหงานประสานกนนน

มหลกส�าคญอยวา

ทกฝายจะตองไมแบงแยกกน

ไมแยงประโยชน ไมแยงความชอบกน

แตละฝายแตละคนตองท�างานดวยความบรสทธใจ

มงหวงผลส�าเรจในการงานเปนใหญยงกวาสงอน

ความบรสทธใจ

และความมงหมายอนเทยงตรงเปนอยางเดยวกนนน

จะท�าใหเขาใจกนได...

พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตร

ของสถาบนเทคโนโลยการเกษตรแมโจ เชยงใหม

วนท ๑๐ กมภาพนธ ๒๕๒๒

ภาพโดย: ธรวฒน เฑยรฆประสทธ ทมา: http://www.tnnthailand.com

3รอบรวเครอขาย

Page 4: DHS South - Prince of Songkla Universityk4ds.psu.ac.th/dhssouth/download/dhspost/dhspost16_12.pdf · แวดวง dhml ... ดังนั้น ถือว่าชันชีสุขภาพเป็นหนึ่งในเครื่องมือขับเคลื่อนกระบวนการนโยบายสาธารณะ

โดย สมยศ ฤทธธรรมนาถ อบต.นาทอน อ.ทงหวา จ.สตล

หองเรยนอาจารยวราวธ

พนทแบบบานเลกในปาใหญกลไกสขภาพทไมใชเพยงแคเรองมดหมอหยกยา

เชอมนในศกยภาพการเสรมสมรรถนะในการจดการทด

เมอความตระหนกตอสขภาพไดเรมกอเกดในพนทต�าบลนาทอน อ�าเภอทงหวา จงหวดสตล ซงมภมนเวศน

แบบ เขา ปา นา เล โดยชาวบานสวนใหญรอยละ 80 นบถอศาสนาอสลาม และรอยละ 20 นบถอศาสนาพทธ หากกลาวถง

การท�างานสขภาพในต�าบลนาทอนกอนป 2552 ยงมการท�างานแบบแยกสวน ซงเดมแบงเปน 4 สวน คอ 1) องคกรทองท ไดแก

ก�านน ผใหญบาน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล 2) องคกรปกครองสวนทองถน 3) องคกรศาสนา ไดแก มสยด

และวด 4) องคกรภาคประชาสงคม ไดแก สภาองคกรชมชน ปราชญชาวบาน จตอาสาภาคประชาชน ซงพบวา

การแยกสวนการท�างานแบบตางคนตางอยตางคนตางท�านนมความเปราะบางสมเสยงตอการแกไขปญหาซ�าซอน

และยงเสยงตอการเกดความขดแยงในการท�างาน ท�าใหการแกปญหาสขภาพในพนทด�าเนนการแบบ “เกาไมถกทคน”

กระทง 4 ภาคสวน เรมครนคดหาแนวทางแกปญหาสขภาพสการบรณาการท�างานรวมกนขน

จนปลายป 2556 เมอพนองต�าบลนาทอนเรมรจก เรยนร อยรวมกนดวยหลกประชาธปไตย เปดพนทการมสวนรวม

ชวยกนถกแถลงหารอดวยฐานคดทวา “ทกคนนนมศกยภาพ มคณความด มขอเดน อยทจะน�าความด ความโดดเดน

ดานไหนมารอยเรยงใหเกดสขภาวะแบบมสวนรวม” จงเปนทมาของ “ชนชสขภาพนาทอน” หรอเรยกกนวา “สญญาใจ”

(ธรรมนญสขภาพต�าบลนาทอน) การเกดขนของชนชสขภาพชวยปทางสการสรางเครอขายสขภาพอ�าเภอ หรอ DHS

(District Health System) และไดหยบยกประเดน “คนนาทอนออนหวาน” ด�าเนนการลดโรคเบาหวาน ลดการกนอาหาร

รสหวาน มน เคม ทงยงสอถงคานยมของคนนาทอนวาเปนผทมความออนนอมถอมตน

การด�าเนนงานอยางเปนรปธรรมท�าใหเกดแนวทางสขภาพใหพนองต�าบลนาทอน คอ 1) การปลกผกปลอดสารพษ

ทกครวเรอน 2) การคดแยกขยะและจดตงธนาคารขยะต�าบล 3) โครงการเกบขยะพษไปแลกเมลดพนธพช 4) สนบสนน

ใหเดกเรยนปลกจตส�านกใหปฏบตศาสนกจ 5) เฝาระวงและหามวางยาเบอและชอตปลาในคลองสาธารณะ 6) รณรงค

ใหหวตะกราไปตลาด 7) รณรงคการออกก�าลงกายในกล มสตรและผ สงอาย 8) ลดการซอสนคาตามโฆษณาชวนเชอ

9) ครวเรอนจดระบบเลยงสตวโดยไมกอความเดอดรอนแกเพอนบาน 10) การรณรงคเรองบหร เปนตน ซงทงหมดน

กอเกดขนอยางเปนรปธรรมเมอป 2557

ดงนน ถอวาชนชสขภาพเปนหนงในเครองมอขบเคลอนกระบวนการนโยบายสาธารณะ กระบวนการมสวนรวม

กระบวนการสรางสขภาพแบบองครวม จนเกดการน�ารองกลไก DHS โดยม นพ.วราวธ สรพฤกษ ชวยแนะน�าและเสรม

การท�างาน นอกจากนนต�าบลนาทอนยงมการบรณาการกบงานอนๆ เพอขบเคลอนสขภาพรวมกน เชน สมชชาสขภาพ

เพอน�ามาจดการสขภาพรวมกนขยายสระดบอ�าเภอ โดยหากทกๆ ต�าบลในอ�าเภอมธรรมนญสขภาพ กจะสามารถน�าไป

สการเกดกลไก DHS ระดบอ�าเภอขนมาโดยปรยาย

4 รอบรวเครอขาย

Page 5: DHS South - Prince of Songkla Universityk4ds.psu.ac.th/dhssouth/download/dhspost/dhspost16_12.pdf · แวดวง dhml ... ดังนั้น ถือว่าชันชีสุขภาพเป็นหนึ่งในเครื่องมือขับเคลื่อนกระบวนการนโยบายสาธารณะ

ขอมลสขภาพชมชนเพอใครโดย ศรมาศ รยไกรรตน ส�านกงานสาธารณสขอ�าเภอควนขนน จ.พทลง

การท�างานสขภาพระดบปฐมภมของหนวยบรการนนมผ ชวยชนเยยม คอ “อสม.” ไมวาจะเปนงานดานไหน

อสม. ทมความเขาใจในบรบทของชมชนและรจกมกคนกบผคนในพนทเปนอยางดจะสามารถชวยเหลอบคลากรสาธารณสข

ไดอยางดยง และมตวชวยในการท�างานสขภาพทส�าคญ คอ “ขอมล” เพราะเปนตวชเปาใหการท�างานมประสทธภาพ

หากมการออกแบบระบบขอมลทดจะสามารถสนบสนนใหเกดการท�างานทตรงเปาหมายและเกดประโยชนสงสด

ทงตอผใหบรการและผ รบบรการ แตเมอยอนคดดแลว อสม. กลบไมมระบบขอมลของตนเองส�าหรบวางแผนการจดการ

ดานสขภาพชมชน เนองจากขอมลท อสม. เปนคนด�าเนนการเกบทงจากการเยยมบาน การส�ารวจ การตรวจสอบประเมน

ไดถกน�าสงไปยงหนวยบรการปฐมภมทงหมด โดยเกอบไมมฐานขอมลอะไรไวในมอ อสม. ในพนทใหประชาชนไดรบร

จนเกดค�าถามขนวา “ขอมลสขภาพชมชนเหลานนท�าเพอใคร?”

นจงเปนทมาของขอมลสขภาพชมชนในพนทอ�าเภอควนขนน เพอตอบโจทยการใชประโยชนข อมลใหกบ อสม.

และคนในชมชน โดยการออกแบบการจดเกบขอมลสขภาพชมชนผานการกลนกรองจากตวแทนอสม. ผอ.รพ.สต. นกวชาการ

สาธารณสข พยาบาล ทเนนขอมลการสงเสรมสขภาพ ปองกนโรค ฟนฟสภาพ และการคมครองผบรโภค ประกอบกบขอมล

ของประชากรทกกล มวย เรยกวา “สมดบนทกการปฏบตงาน อสม. ประจ�าป” ทเกบไวในมอของอสม. ทกคนในพนท

โดยด�าเนนการและพฒนาขอมลสขภาพชมชนนมาอยางต อเนองเป นระยะ 4 ป จนน�าไปส การขยายผลสทกอ�าเภอ

ภายในจงหวดพทลง ในป 2560 ดวย

แวดวง DHML:โดย อษา เบญจลกษณ ส�านกงานสาธารณสขอ�าเภอเมอง จ.ปตตาน

เชอมนในศกยภาพการเสรมสมรรถนะในการจดการทด

ระบบขอมลสขภาพชมชน:

อ�าเภอเมองปตตานเรมตนจากการเปนผเรยน (Learning Team – LT) มาสการเปดหองเรยน DHML ดวยกระบวนการท�างาน ระบบสขภาพอ�าเภอกบคณะกรรมการควบคมโรคเขมแขงแบบยงยน โดยน�าประเดนสขภาพทเปนปญหาของพนท คอ โรคคอตบ มาจดท�าเวทประชาคมเพอการมสวนรวมคนหาสาเหตและหาแนวทางแกไขปญหารวมกน (Participative Interactive Learning through Action: PILA) เชน ผน�าชมชนใชมาตรการทางสงคม ผน�าศาสนาทคนในชมชนยอมรบและศรทธาชวยสอสาร ประชาสมพนธน�าหลกศาสนามาปรบทศนคตในการดแลสขภาพ นายก อบต. ชวยสนบสนนยานพาหนะในการท�างาน มกระบวนการ PDCA ลองผดลองถก ปรบกระบวนการท�างานตลอดเวลา อกพนทในอ�าเภอเมอง คอ ต�าบลกะมยอ เกด “กะมยอโมเดล” ทขบเคลอนการดแลผดอยโอกาสต�าบลกะมยอเอออาทร มการท�าประชาคมศกษาขอมลผพการ ผสงอาย ผปวยตดบานตดเตยง และผดอยโอกาส แลวใชกระบวนการฟนฟสมรรถภาพโดยชมชน (Community-based Rehabilitation: CBR) ทเรมจากความตองการ ของชมชนแลวน�าศกยภาพของภาคเครอขายสขภาพทกภาคสวนมารวมกนท�างาน จากการท�างานในสองพนทนท�าใหเรา ไดเรยนร วาปจจยของความส�าเรจในการท�างานในชมชน คอ ทมน�าระดบอ�าเภอ ทมโอกาสรวมหองเรยน DHML จนสามารถ ดงศกยภาพทหลากหลายในเครอขายมาเสรมแรงกนและกน การคนขอมลแกชมชน และการประสานงานทดระหวางสวนราชการ สวนทองถน และภาคประชาชน จงกลายเปนแรงขบเคลอนระบบสขภาพอ�าเภอเมองปตตานจนสามารถจดการประเดนสขภาพ ของประชาชนในชมชนไดอยางยงยน และมความเขมแขงพอในการประสานการแลกเปลยนเรยนร เพอเสรมสมรรถนะ ระหวางทมผเรยนตางๆ ของ Learning Coordination Center - LCC เมองปตตานรวมกน

5รอบรวเครอขาย

Page 6: DHS South - Prince of Songkla Universityk4ds.psu.ac.th/dhssouth/download/dhspost/dhspost16_12.pdf · แวดวง dhml ... ดังนั้น ถือว่าชันชีสุขภาพเป็นหนึ่งในเครื่องมือขับเคลื่อนกระบวนการนโยบายสาธารณะ

สงทพบเหนบอยๆ จากการด�าเนนงานของศนยประสานงานดแลตอเนอง คอ ผปวยตดเตยงมกจะมภาวะแทรกซอน

มแผลกดทบ มปสสาวะสเหลองขน และเมอผปวยถกจ�าหนายจากโรงพยาบาลจะพบวามปญหาสขภาพทซบซอน ตองอาศย

การใสทอเจาะคอและใชออกซเจนทบาน ตองใชสายใหอาหารทางจมกและสายสวนปสสาวะ แมการยายผปวยมาทบานจะเตรยมการ

เปนอยางดโดยการสงตอผปวยให รพ.สต. ชวยเหลอดแล แตสงทรสกกงวลและเปนค�าถามทรบกวนจตใจมาโดยตลอด คอ “ครอบครว

และญาตจะสามารถดแลผปวยไดหรอไม?” จนมโอกาสไดเรยนรการท�าวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action

Research - PAR) ดวยการด�าเนนโครงการ “การพฒนาระบบการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองตอเนองจากโรงพยาบาลสชมชน

ดวยการจดการรายกรณในต�าบลทาสาป อ.เมอง จ.ยะลา” บทเรยนทไดรบจาก พญ.บษกร อนชาตวรกล อาจารยทปรกษาโครงการ

จากคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล คอ การเกดแนวคดเชอมโยงการดแลตอเนองจากโรงพยาบาล

สชมชนโดยชมชนมสวนรวม เรมจากการเดนลงชมชนดวยความกลาๆ เกรงๆ แตดวยใจทม งมน พรอมทมผมอดมการณเดยวกน

น�าความคดและความจรงใจเสนอตอองคกรปกครองสวนทองถนรวมกบ รพ.สต. ในพนท เพอหาแนวรวมท�างานเปนทมสขภาพ

คนหาสงดๆ ทมในชมชนดวยกระบวนการเสรมพลงชมชน การท�า PAR ท�าใหเกดพนธมตรดานสขภาพ เปนมตรภาพทไมไดสนใจ

ถงต�าแหนง อาชพ หรอศาสนา ท�าใหไดพบบคคลทมจตใจงดงามชวยเหลอผอนโดยไมหวงผลตอบแทน ไมเลอกเวลา ไมเลอกความส�าเรจ การท�างานดวยความจรงใจ การเคารพนบถอ ใหเกยรต และเสรมพลงซงกนและกน จนไดทมจตอาสาพยาบาลชมชนและทมพฒนาสขภาพระดบต�าบลรวมกนเรยนรปญหาจากผปวย รวมกนเปนผดแลผปวย และรวมกนหาแนวทางแกไขปญหาเพอคณภาพชวตทดของคนในชมชน

ปฏบตการงานวจย: โดย เสาวคนธ อาจอาสา รพ.ยะลา จ.ยะลา

ประเมนเพอการพฒนา:โดย สายชล ผาณตพจมาน สำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต เขต 12 สงขลา

DE ประสบการณเชงระบบ

การดแลตอเนองเชอมโยงจากโรงพยาบาลสชมชน

การท�างานในองคกรทมเปาหมายเปน High Performance Organization อยางส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) นนไมงาย โดยเฉพาะเปาหมายเพอท�าใหประชาชนเขาถงบรการสาธารณสขทมคณภาพ เนองจาก สปสช. ไมมโรงพยาบาล เปนของตวเอง ท�าใหตองท�างานแบบสรางการมสวนรวมโดยหลกเลยงการสรางศตร ดงนนการท�างานทมนคงในหลกการ ยนหยด บนความถกตอง และรกษาความเปนกลยาณมตรไวล วนไมง าย DE สอนเราวา เราตองเรยนร ทจะประคองตนใหนง ดงแมลงปอบนยอดหญา แมพายจะรนแรงเพยงใด เราจะไมเตนตามกระแสพาย การฝกฝนจตเพอรบรความเปนไปโดยไมกระโดดเขาไปเปนตวเลนของฝายใดฝายหนงแมจะถกทาทาย การเปนผประสานสบทศทตองพร�าบอกคนท�างานรวมกน วาเรา มเปาหมายรวมกนนะ เราจะกาวเดนไปดวยกน แตดวยนโยบายทด�าเนนอยางรวดเรวและกะทนหนท�าใหเรยนรวาในชวตจรงไมมสงใดทเกดขน แบบเหตเดยวผลเดยว

การประเมนโครงการคงไมใชเพยงการมองความคมคา แตใหหนมามองรอยยมและแววตาทสะทอนความสข การท�าความเขาใจความซบซอนของระบบความสมพนธและพลวตรของสงทเกดขน บางเหตการณมหลายสงทเกดขนพรอมๆ กนเหมอนฟนเฟอง ทไหลเลอนไป เชน การท�างานในรปแบบคณะกรรมการ ซงตางมประสบการณเปนผ เชยวชาญตางสาขาและตางมมมอง บางคนเดนตามกตกา บางคนขออยนอกกฎ บางคนขอตงเกณฑเอง และบางคนยอมไมไดสกเรอง การวางตวเปนคนกลางจะท�าอยางไรใหไดตามความตองการของทกคน จะยอมผอนปรนไดแคไหน ปญหาบางเรองมความซบซอนในตวเองมากจนบางครง เราอาจจะไมสามารถไปแกไขปญหาไดทกเรอง ภเขาน�าแขงบางแหงใชเวลาสะสมมานานกวาเกนกวาชวชวตเรา และในชวตจรง มภเขาน�าแขงลอมรอบเราอยมากมาย เรมจากเพยงเขาใจภเขาน�าแขงของตวเองกอนและเรมสรางการเปลยนแปลงจากภเขาน�าแขงทเราเขาใจดกเพยงพอแลว

6 รอบรวเครอขาย

Page 7: DHS South - Prince of Songkla Universityk4ds.psu.ac.th/dhssouth/download/dhspost/dhspost16_12.pdf · แวดวง dhml ... ดังนั้น ถือว่าชันชีสุขภาพเป็นหนึ่งในเครื่องมือขับเคลื่อนกระบวนการนโยบายสาธารณะ

หนงอ�าเภอ หนงโครงการ: โดย สทศน พเศษ ส�านกงานสาธารณสขจงหวดนราธวาส จ.นราธวาส

กอนการด�าเนนงาน DHS ในจงหวดนราธวาส แตละอ�าเภอขบเคลอนงานสขภาพผาน คปสอ. ซงด�าเนนการ

แบบตางคนตางท�า ตอนเรมตนประเดนสขภาพยงไมชดเจนทงทศทางและเปาหมาย จนมนโยบาย DHS ในตนป 2557

จงหวดนราธวาสจงเรมด�าเนนงานน�ารองประเดนสขภาพ (ODOP) ใน 2 อ�าเภอ คอ อ�าเภอตากใบในประเดนการดแล

ผพการ และอ�าเภอแวงในประเดนโรคไขเลอดออก

การขบเคลอนนโยบาย DHS ผานประเดนสขภาพ มกระบวนการเสรมศกยภาพ ดวยการจดเวทแลกเปลยนเรยนร

5 ครง โดยมวทยากร คอ นพ.วราวธ สรพฤกษ นกวชาการอสระดานสาธารณสขชวยเสรมแนวคด “บานเลกในปาใหญ”

จนเหนภาพรวมการท�างานและเรมลองใชเครองมอ UCCARE จนเกดกระบวนการมสวนรวมเปน “ทมประชารฐ”

ซงประกอบดวยภาครฐ เอกชน และประชาชน นอกจากนยงด�าเนนการ “รพ.สต.แนวใหมใกลใจชาวนราฯ”

เพอสรางศรทธาและความไววางใจโดยขบเคลอนน�ารองใน รพ.สต. 41 แหง ควบคไปกบงานสขภาพระดบอ�าเภอ

“รพ.สต.แนวใหมใกลใจชาวนราฯ” คอ รพ.สต.ของชมชน เพอชมชน โดยมการดแลดวยหวใจความเปนมนษย

โดยจดระบบบรการแบบ ใกลบาน ใกลใจ เนนการเขาถงบรการ (Accessibility) การใหบรการอยางตอเนอง

(Continuity) การใหบรการแบบเบดเสรจ (Comprehensiveness) การประสานบรการ (Coordination) และชมชน

มสวนรวม (Community participation) มงใหผรบและผใหบรการมความสข มคณคา โดยการเสรมพลงคนท�างาน

และหาโอกาสพฒนาในพนท และไดจดท�าคมอรพ.สต.แนวใหมใกลใจชาวนราฯ ใหกบทก รพ.สต. ในพนทจงหวด

นราธวาส กระทงในป 2559 จงหวดนราธวาส มนโยบายขบเคลอนประเดนสขภาพและพฒนาหนวยบรการปฐมภม

ใหครบทกแหงจากพนทน�ารอง คอ อ�าเภอตากใบ อ�าเภอบาเจาะ อ�าเภอระแงะ และอ�าเภอเมอง ตลอดจนเสรมกระบวนการ

แลกเปลยนเรยนรผานการรอยเรยงเรองราวสะทอนผานตวอกษรรวมถงสอวดทศนเพอน�าออกมาเผยแพร

จากการด�าเนนงานอยางตอเนองมาเกอบ 2 ปเตม เหนการพฒนาระบบบรการปฐมภมเชอมโยงส service plan

ตามปญหาสขภาพจากประเดน ODOP เชน โรคเรอรง คนพการ ไขเลอดออก ในปหนาความคาดหวงเรอง DHS

ของจงหวดนราธวาสจาก “บานเลก” ทเนนการแกปญหาชมชนตามบรบทในพนท จะสงเสรมการมองภาพใหญ

ใหครอบคลมในทกอ�าเภอโดยใชวธแลกเปลยนเรยนรกบอ�าเภอน�ารองเพอพฒนางานตอไป

การขบเคลอนประเดนสขภาพระดบอ�าเภอในนราธวาส

7รอบรวเครอขาย

Page 8: DHS South - Prince of Songkla Universityk4ds.psu.ac.th/dhssouth/download/dhspost/dhspost16_12.pdf · แวดวง dhml ... ดังนั้น ถือว่าชันชีสุขภาพเป็นหนึ่งในเครื่องมือขับเคลื่อนกระบวนการนโยบายสาธารณะ

บทเรยนจากพนท: โดย สวนตย วงศยงคศลป รพ.หวยยอด จ.ตรง

ขาวประชาสมพนธ

จากการเขารวมประชมการด�าเนนงานระบบสขภาพอ�าเภอ “DHS” ในฐานะหวหนากลมงานเวชศาสตรครอบครวและบรการปฐมภม

ซงมแนวคดวา “ระบบสขภาพอ�าเภอเปนคานงดของระบบสขภาพทงระบบ” จงไดรวมกบทมจากส�านกงานสาธารณสขอ�าเภอ 4 คน

จดตงคณะท�างานระบบสขภาพอ�าเภอเพอขยายความคดหลกการ UCARE ของระบบสขภาพอ�าเภอ ในการประชมคณะกรรมการ

ประสานงานอ�าเภอ (คปสอ.) แกเจาหนาทสาธารณสข ภาคเครอขายดานสขภาพ องคกรปกครองสวนทองถน และตวแทน

ภาคประชาชน

ทม DHS หวยยอดเรมเลอกประเดนผสงอายเปนประเดนสขภาพ ODOP และเลอกพนทน�ารองเพอด�าเนนการ ตามแนวทาง

“บานเลกในปาใหญ” ของ นพ.วราวธ สรพฤกษ โดยเลอกจากพนทซงมความพรอม แกนน�าผสงอายอยากท�า มตนทนดานผสงอาย

ดอยแลว คอ ต�าบลปากคม โดยด�าเนนการจดท�าประชาคมผสงอาย รวมกนดแลผสงอายในพนท ปรบเปลยนพฤตกรรมลดโรคเรอรง

ใหผคนเขาสวยสงอายโดยไมมโรคเรอรง มพระสงฆมารวมใหความรแกคนทมาท�าบญวนพระ สงผลใหเจาหนาทในพนทมความสข

ทกครงทพบกนกจะบอกเลาเรองราวของการท�างานทมความสข คนในชมชนรวมแลกเปลยนเรยนร รวมกนคด รวมกนท�าจนไดแนวคด

ในการปรบปรงงานอยางตอเนองและเกดกจกรรมผสงอายรวมกบกลมวยอนๆ เกดขนมากมายหลายกจกรรม

จากการด�าเนนงาน DHS ท�าใหไดเรยนรการท�างานกบชมชน ไดเหนความเขมแขงของชมชน ซงเจาหนาทตองลงมอท�า

ดวยหลกการ 4 ช. คอ เชยร ชวน เชอม ชนชม ซงแตกตางกบการเนนกระบวนการประเมน ประกวด ประชม เปรยบเทยบ

โดยหลกการ 4 ช. น จะชวยสรางแรงบนดาลใจ ท�าใหชมชนเขมแขง และไมทอดทงกน และในอนาคตจะขยายการท�างานประเดนผสงอาย

ในทกพนทดวยการแลกเปลยนเรยนรในกลมผสงอาย เพอคนหาทศทางในการดแลระยะยาวรวมถงการเสรมสรางความสามารถ

และพฒนากล มอาชพ เพอใหกลมผสงอายมความเขมแขง มหลกประกนทางเศรษฐกจ พงตนเองไดและชวยเหลอเกอกลกน

เพอสราง “สงคมผสงอายไมทอดทงกน” ในอ�าเภอหวยยอดในอนาคต

7-9 ธนวาคม 2559 น�าเสนอผลการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม PAR รนท 3

9 ธนวาคม 2559 ประชมบรณาการการพฒนาระบบบรการ Service Plan

และงานปฐมภมเขตสขภาพท 12

“สงคมผสงอายไมทอดทงกนทหวยยอด”