DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny...

30
Działanie współfinansowane przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013 DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH WŁOCŁAWKA ORAZ WSPARCIE ICH ROZWOJU POPRZEZ PRZYGOTOWANIE DOKUMENTÓW PLANISTYCZNO- STRATEGICZNYCH Opracowanie: AGERON Polska na zlecenie Gmina Miasto Włocławek – Urząd Miasta Włocławek Marzec, 2014 DELIMITACJA OBSZARU FUNKCJONALNEGO MIASTA WŁOCŁAWEK

Transcript of DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny...

Page 1: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Działanie współfinansowane przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013

DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH WŁOCŁAWKA ORAZ WSPARCIE ICH ROZWOJU POPRZEZ

PRZYGOTOWANIE DOKUMENTÓW PLANISTYCZNO-STRATEGICZNYCH

Opracowanie: AGERON Polska na zlecenie

Gmina Miasto Włocławek – Urząd Miasta Włocławek Marzec, 2014

DELIMITACJA OBSZARU FUNKCJONALNEGO MIASTA WŁOCŁAWEK

Page 2: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 2

Spis treści

Spis treści 2

1 Wprowadzenie ........................................................................ 3

2 Metodyka delimitacji ............................................................... 4

2.1 Kryteria delimitacji ...................................................................................................................4

2.2 Zasady delimitacji .....................................................................................................................6

2.3 Obszar delimitacji .....................................................................................................................6

3 Zrealizowane delimitacje ......................................................... 9

3.1 Delimitacja zrealizowana przez Urząd Statystyczny w Bydgoszczy (2013 r.) .............................9

3.2 Delimitacja zrealizowana przez Centrum Badań Metropolitalnych (2013 r.) .......................... 11

4 Analiza kryteriów delimitacji .................................................. 14

4.1 Liczba wyjeżdzających do pracy najemnej do rdzenia MOF na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym ................................................................................................................... 14

4.2 Liczba zameldowań z rdzenia MOF na 1000 mieszkańców ..................................................... 16

4.3 Udział pracujących w zawodach pozarolniczych ..................................................................... 17

4.4 Liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców ...................................................... 18

4.5 Udział podmiotów gospodarczych w usługach wyższego rzędu (sekcje J-R) ........................... 20

4.6 Gęstość zaludnienia (bez lasów i wód) ................................................................................... 21

4.7 Liczba mieszkań oddanych do użytku na 1000 mieszkańców ................................................. 23

5 Synteza kryteriów delimitacji i wyznaczenie obszaru funkcjonalnego ............................................................................ 25

Page 3: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 3

1 Wprowadzenie

Delimitacja obszarów funkcjonalnych miast jest pochodną integracji obszarów funkcjonalnych głównych ośrodków miejskich – działania założonego w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 20301. Obszar funkcjonalny jest w tym wypadku rozumiany jako spójna pod względem przestrzennym strefa oddziaływania miasta, która charakteryzuje się istnieniem wzajemnych powiazań funkcjonalnych oraz zaawansowaniem procesów urbanizacyjnych, będących efektem (odbiciem) zachodzących interakcji i zjawisk.

Celem integracji obszarów funkcjonalnych jest zmiana perspektywy zarządzania miastami. W dokumencie tym zwrócono uwagę m.in. na konieczność zmiany perspektywy zarządzania polskimi miastami z zarządzania skupionego wyłącznie na obszarze administracyjnym miasta na perspektywę zarządzania i myślenia o mieście w kontekście jego obszaru funkcjonalnego. Zmiana ta jest niezbędna za sprawą konieczności integracji działań, których efekty wykraczają poza granice administracyjne pojedynczej gminy. Przykładami tego typu działań mogą być m.in. planowanie przestrzenne, rozwój infrastruktury czy działania nakierowane na rozwój lokalnego rynku pracy.

Wpisując się w powyższe założenia, Gmina Miasto Włocławek wraz z gminami partnerskimi, przystąpiła do realizacji projektu pn. Delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych Włocławka oraz ich wsparcie poprzez przygotowanie dokumentów planistyczno-strategicznych, którego celem jest osiągnięcie zintegrowanego podejścia do problemów miejskiego obszaru funkcjonalnego Włocławka oraz wyznaczenie potencjalnych kierunków jego rozwoju, które będą wyrazem zrównoważonego podejścia do potencjału i potrzeb objętego zadaniem obszaru.

Na całokształt projektu składają się następujące działania:

„Delimitacja obszaru funkcjonalnego miasta Włocławek”; „Analiza rynku pracy miasta Włocławek i jego obszaru funkcjonalnego oraz branże przyszłości

w rozwoju miasta”; „Studium komunikacyjne dla miasta Włocławek i jego obszaru funkcjonalnego”; „Strategia rozwoju obszaru funkcjonalnego Włocławka na lata 2014-2020:.

Niniejsze opracowanie stanowi pierwszy etap projektu – Delimitację obszaru funkcjonalnego miasta Włocławek.

1 Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2013

Page 4: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 4

2 Metodyka delimitacji

2.1 Kryteria delimitacji

W Delimitacji Obszaru Funkcjonalnego miasta Włocławek zastosowane zostały kryteria opracowane przez prof. dr hab. P. Przemysława Śleszyńskiego, ujęte w dokumencie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego pn. Kryteria delimitacji miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich2. Procedura zawarta w powyższym opracowaniu stanowi porównywalną w skali całego kraju metodę wyznaczania obszarów funkcjonalnych. Opiera się ona na siedmiu wskaźnikach ujętych w ramach trzech grup:

1. Wskaźniki funkcjonalne 1.1. Liczba wyjeżdzających do pracy najemnej do rdzenia MOF3 na 1000 mieszkańców w

wieku produkcyjnym powyżej 50 (osób) 1.2. Liczba zameldowań z rdzenia MOF na 1000 mieszkańców powyżej 3 (osób)

2. Wskaźniki społeczno-gospodarcze 2.1. Udział pracujących w zawodach pozarolniczych, jako stosunek do średniej wojewódzkiej

powyżej 75% 2.2. Liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców, jako stosunek średniej

wojewódzkiej powyżej 75% 2.3. Udział podmiotów gospodarczych w usługach wyższego rzędu (sekcje J-R), jako stosunek

do analogicznego wskaźnika obliczonego dla rdzenia MOF powyżej 50% 3. Wskaźniki morfologiczne

3.1. Gęstość zaludnienia (bez lasów i wód), jako stosunek do średniej wojewódzkiej powyżej 50%

3.2. Liczba mieszkań oddanych do użytku w latach 2003-20124 na 1000 mieszkańców, jako stosunek do średniej wojewódzkiej powyżej 75%

W celu umożliwienia zastosowania wszystkich z powyższych wskaźników, niezbędna okazała się operacjonalizacja dwóch z nich:

1.1. Wskaźnik Liczba wyjeżdzających do pracy najemnej do rdzenia MOF został zoperacjonalizowany jako liczba osób pracujących we Włocławku zamieszkałych w innych gminach. Działanie to było spowodowane dostępnością danych dotyczących liczby osób pracujących we Włocławku zamieszkałych w innych gminach – dane zostały pozyskane z Urzędu Skarbowego we Włocławku (dane na podstawie PIT-11). Wskaźnik zoperacjonalizowany jest spójny logicznie ze wskaźnikiem w brzmieniu oryginalnym, przez co działanie to nie ma wpływu na zaburzenie ostatecznego wyniku delimitacji.

1.2. Wskaźnik Liczba zameldowań z rdzenia MOF został zoperacjonalizowany jako liczba zameldowań z miasta. W statystyce publicznej dane dotyczące imigracji na teren gminy dostępne są w podziale na imigracje ze wsi oraz imigrację z miasta – dane dotyczące konkretnej

2 Kryteria delimitacji miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2013 3 MOF – Miejski Obszar Funkcjonalny 4 Wskaźnik oryginalnie ustanowiony został dla danych za okres 2002-2011. Ze względu na dostępność nowszych danych, wskaźnik został obliczony dla danych za okres 2003-2012

Page 5: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 5

gminy źródłowej imigracji są niedostępne. Dominującymi w Polsce trendami migracyjnymi są: koncentracja ludności w obszarach metropolitalnych oraz decentralizacja ludności w ramach obszarów metropolitalnych5. Oznacza to, że dominującym procesem migracyjnym w Polsce jest napływ ludności do głównych ośrodków miejskich, a następnie jej odpływ do gmin otaczających przedmiotowe miasta – bezpośrednia migracja spoza obszaru funkcjonalnego miasta na tereny wiejskie obszaru funkcjonalnego należy do rzadkości. W związku z tym, uzasadnionym jest założenie, że w przypadku badanych gmin imigracja z miasta jest tożsama z imigracją z Włocławka.

Zastosowane wskaźniki delimitacji zostały obliczone na podstawie danych pochodzących z:

Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego; Urzędu Statystycznego w Bydgoszczy; Urzędu Skarbowego we Włocławku.

Szczegółowe przyporządkowanie źródeł danych do kryteriów delimitacyjnych prezentuje Ryc. 1.

Ryc. 1 Źródła danych kryteriów delimitacyjnych

Kryterium Źródło danych

1. Liczba wyjeżdzających do pracy najemnej do rdzenia MOF na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym

Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego oraz Urząd Skarbowy we

Włocławku 2. Liczba zameldowań z rdzenia MOF na 1000

mieszkańców Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu

Statystycznego 3. Udział pracujących w zawodach pozarolniczych,

jako stosunek do średniej wojewódzkiej Subregiony, powiaty, gminy, Urząd

Statystyczny w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2013 oraz Rynek pracy w województwie

kujawsko-pomorskim w 2012 r., Urząd Statystyczny w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2013

4. Liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców, jako stosunek do średniej wojewódzkiej

Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego

5. Udział podmiotów gospodarczych w usługach wyższego rzędu (sekcje J-R), jako stosunek do analogicznego wskaźnika obliczonego dla rdzenia MOF

Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego

6. Gęstość zaludnienia (bez lasów i wód), jako stosunek do średniej wojewódzkiej

Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego oraz obliczenia własne6

7. Liczba mieszkań oddanych do użytku w latach 2003-2012 na 1000 mieszkańców, jako stosunek do średniej wojewódzkiej

Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego

Źródło: opracowanie własne

5 Lisowski A., Grochowski M., (2009), Procesy suburbanizacji. Uwarunkowania, formy i konsekwencje, Warszawa, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Warszawski, str. 235 6 Brak jest w statystyce publicznej dostępnych danych dotyczących powierzchni wód w poszczególnych gminach. Dane te zostały uzyskane na podstawie obliczeń własnych powierzchni wód w analizowanych gminach

Page 6: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 6

Wszystkie wykorzystane dane prezentują stan za 2012 rok7. Spójność w tym względzie przełożyła się na komplementarność przeprowadzonej delimitacji obrazującej zasięg Obszaru Funkcjonalnego Włocławka według stanu na 2012 r.

2.2 Zasady delimitacji

Zgodnie z procedurą opisaną w Kryteriach delimitacji miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich8, w trakcie Delimitacji Obszaru Funkcjonalnego miasta Włocławek zastosowano następujące zasady merytoryczne:

1. Zasada administracyjna – rdzeniem obszaru funkcjonalnego jest miasto Włocławek, a granice MOF nie przekraczają granic województwa

2. Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności składają się dwa założenia: każda gmina obszaru funkcjonalnego graniczy z co najmniej jedną inną gminą

obszaru funkcjonalnego nie dopuszczalna jest sytuacja, w której gmina nie należąca do obszaru

funkcjonalnego graniczy wyłącznie z gminami obszaru funkcjonalnego 3. Zasada rozłączności – każda gmina może należeć tylko do jednego obszaru funkcjonalnego 4. Zasada spełnienia minimalnej liczby kryteriów – gmina zostaje zaklasyfikowana do obszaru

funkcjonalnego w przypadku spełnienia co najmniej 6 z 7 omówionych powyżej kryteriów. 5. Wiedza ekspercka – zasady 1-4 stanowiły podstawę do delimitacji Obszaru Funkcjonalnego

miasta Włocławek. Uzyskane wyniki zostały skonfrontowane z wiedzą ekspercką, celem dokonania korekt wynikających z konieczności uwzględnienia indywidualnych i perspektywicznych cech poszczególnych gmin stanowiących przedmiot badania. Tym samym dopuszczono możliwość włączenia do Obszaru Funkcjonalnego miasta Włocławek gmin spełniających mniej niż 6 kryteriów delimitacyjnych przyjętych do analizy.

2.3 Obszar delimitacji

Ograniczeniem obszaru podlegającego delimitacji była omówiona powyżej zasada administracyjna (por. 2.2). Wschodnie odcinki gmin Dobrzyń nad Wisłą, Włocławek oraz Baruchowo stanowią granicę województwa kujawsko-pomorskiego, ograniczając tym samym potencjalny zasięg Obszaru Funkcjonalnego miasta Włocławek.

Uwzględniając powyższe, obszar objęty delimitacją został ograniczony do gmin, które przynajmniej w części znajdują się w promieniu 20 km od centrum Włocławka. W ramach tak zdefiniowanego obszaru znalazło się 18 gmin położonych w ramach 4 powiatów:

powiat włocławski Fabianki Lubanie Brześć Kujawski Włocławek Lubraniec Boniewo

7 W momencie przeprowadzania delimitacji, brak aktualniejszych danych. 8 Kryteria delimitacji miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2013

Page 7: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 7

Choceń Kowal (gmina miejska) Kowal (gmina wiejska) Baruchowo

powiat lipnowski Bobrowniki Lipno (gmina miejska) Lipno (gmina wiejska) Wielgie Dobrzyń nad Wisłą

powiat aleksandrowski Waganiec Bądkowo

powiat radziejowski Osięciny

Page 8: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 8

Ryc. 2 Obszar objęty delimitacją

Źródło: opracowanie własne

Page 9: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 9

3 Zrealizowane delimitacje

Dotychczas, delimitacja obszaru funkcjonalnego miasta Włocławek została przeprowadzona dwukrotnie:

1. Delimitacja obszarów funkcjonalnych wybranych miast w województwie kujawsko-pomorskim cz.1, Urząd Statystyczny w Bydgoszczy, 2013

2. Delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych: Włocławka, Grudziądza i Inowrocławia, Centrum Badań Metropolitalnych, 2013

3.1 Delimitacja zrealizowana przez Urząd Statystyczny w Bydgoszczy (2013 r.)

Opracowanie Delimitacja obszarów funkcjonalnych wybranych miast w województwie kujawsko-pomorskim cz.1 zostało zrealizowane przez Urząd Statystyczny w Bydgoszczy w listopadzie 2013 r. Dokonano w nim delimitacji obszarów funkcjonalnych pięciu miast województwa kujawsko-pomorskiego:

Bydgoszczy Torunia Grudziądza Włocławka Inowrocławia

Delimitacja została przeprowadzona w oparciu o kryteria i zasady delimitacji zawarte w Kryteriach delimitacji miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich9 (por. rozdz. 2.1 i 2.2).

W stosunku do przeprowadzonych prac należy zwrócić uwagę na stan aktualności danych wykorzystanych do przeprowadzonej delimitacji. Pięć z siedmiu przeanalizowanych wskaźników zostało obliczonych na podstawie danych za 2011 r. W przypadku pozostałych dwóch wskaźników – kryterium 1 oraz kryterium 3 – wykorzystano dane za odpowiednio 2006 r. oraz 2002 r., z czym związane są uzasadnione obawy dotyczące ich nieadekwatności w stosunku do aktualnej rzeczywistości.

Ryc. 3 Stan aktualności wykorzystanych danych w opracowaniu Delimitacja obszarów funkcjonalnych wybranych miast w województwie kujawsko-pomorskim cz.1 (Urząd Statystyczny w Bydgoszczy, 2013)

Kryterium Aktualność danych

1. Liczba wyjeżdzających do pracy najemnej do rdzenia MOF na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym

2006 r.

2. Liczba zameldowań z rdzenia MOF na 1000 mieszkańców 2011 r. 3. Udział pracujących w zawodach pozarolniczych, jako stosunek do

średniej wojewódzkiej 2002 r.

9 Kryteria delimitacji miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2013

Page 10: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 10

4. Liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców, jako stosunek do średniej wojewódzkiej

2011 r.

5. Udział podmiotów gospodarczych w usługach wyższego rzędu (sekcje J-R), jako stosunek do analogicznego wskaźnika obliczonego dla rdzenia MOF

2011 r.

6. Gęstość zaludnienia (bez lasów i wód), jako stosunek do średniej wojewódzkiej

2011 r.

7. Liczba mieszkań oddanych do użytku w latach 2003-2012 na 1000 mieszkańców, jako stosunek do średniej wojewódzkiej

2011 r.

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Delimitacja obszarów funkcjonalnych wybranych miast w województwie kujawsko-pomorskim cz.1, Urząd Statystyczny w Bydgoszczy, 2013

Na podstawie przeprowadzonej delimitacji wyznaczono obszar funkcjonalny miasta Włocławek, którego zasięg terytorialny został przedstawiony na ryc. 4.

Ryc. 4 Granica obszaru funkcjonalnego miasta Włocławek wyznaczona w opracowaniu Delimitacja obszarów funkcjonalnych wybranych miast w województwie kujawsko-pomorskim cz.1 (Urząd Statystyczny w Bydgoszczy, 2013)

Źródło: opracowanie własne na podstawie Delimitacja obszarów funkcjonalnych wybranych miast w województwie kujawsko-pomorskim cz.1, Urząd Statystyczny w Bydgoszczy, 2013

Page 11: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 11

3.2 Delimitacja zrealizowana przez Centrum Badań Metropolitalnych (2013 r.)

Opracowanie Delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych: Włocławka, Grudziądza i Inowrocławia zostało zrealizowane przez Centrum Badań Metropolitalnych we wrześniu 2013 r. Dokonano w nim delimitacji obszarów funkcjonalnych trzech miast województwa kujawsko-pomorskiego:

Grudziądza Włocławka Inowrocławia

Delimitacja została przeprowadzona w oparciu o autorskie kryteria opracowane na podstawie Kryteriów delimitacji miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich10. Liczebność wskazanych w ramach nich kryteriów została rozbudowana a następnie skondensowana do następujących kryteriów syntetycznych:

Kryterium spójności społeczno-gospodarczej, wyrażone syntetyczną miarą dodatnich wartości wskaźnika Perkala

Kryterium stopnia zurbanizowania, ilustrujące, w szczególności stopień zainwestowania i zagospodarowania terenu, wyrażone syntetyczną miarą dodatnich wartości wskaźnika Perkala

Kryterium dostępności transportowej Kryterium dojazdów do pracy do ośrodka centralnego MOF Kryterium dojazdów do szkół ponadgimnazjalnych do ośrodka centralnego MOF Kryterium współpracy samorządowej, ilustrujące stan dotychczasowej współpracy jednostek

samorządowych

Rokiem bazowym dla którego zebrano większość danych statystycznych był rok 2012, jednak analogicznie do delimitacji omówionej w rozdziale 3.1., wykorzystane zostały również dane, które ze względu na rok opublikowania można uznać za nieaktualne – np. liczba osób przyjeżdzających do pracy do Włocławka – stan na 2006 r.

W przeprowadzonej delimitacji wykorzystano zasady zawarte w Kryteriach delimitacji miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich (Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2013, por. rozdz. 2.2). Dodatkowo, zastosowano zasadę bezpośredniego sąsiedztwa, zgodnie z którą w skład obszaru funkcjonalnego wchodzą wszystkie jednostki sąsiadujące z ośrodkiem rdzeniowym niezależnie od ich możliwości spełnienia kryteriów delimitacji.

Na podstawie przeprowadzonej delimitacji wyznaczono obszar funkcjonalny miasta Włocławek, którego zasięg terytorialny został przedstawiony na Ryc. 5.

10 Kryteria delimitacji miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2013

Page 12: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 12

Ryc. 5 Zasięg terytorialny obszaru funkcjonalnego miasta Włocławek wyznaczony w opracowaniu Delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych: Włocławka, Grudziądza i Inowrocławia (Centrum Badań Metropolitalnych, 2013)

Źródło: opracowanie własne na podstawie Delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych: Włocławka, Grudziądza i Inowrocławia, Centrum Badań Metropolitalnych, 2013

*****

Opisane powyżej delimitacje stanowią cenny materiał merytoryczny, jednak uwzględniając, że ostateczny wynik delimitacji oddziaływać będzie na realne działania obszaru funkcjonalnego miasta Włocławek w perspektywie co najmniej najbliższego dziesięciolecia, wskazanym jest przeprowadzenie delimitacji opartej na jak najaktualniejszych danych oraz zapewnianiającej porównywalność otrzymanych wyników z procesami delimitacyjnymi realizowanymi w skali całego kraju.

Page 13: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 13

Page 14: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 14

4 Analiza kryteriów delimitacji W niniejszym rozdziale przedstawiono wyniki delimitacji Obszaru Funkcjonalnego miasta Włocławek przeprowadzonej przez firmę AGERON Polska na potrzeby realizacji projektu Delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych Włocławka oraz ich wsparcie poprzez przygotowanie dokumentów planistyczno-strategicznych, zgodnie z metodą przedstawioną w Rozdziale 2.

4.1 Liczba wyjeżdzających do pracy najemnej do rdzenia MOF na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym

Kryterium liczby wyjeżdzających do pracy najemnej do rdzenia MOF na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym jest uznane za spełnione, gdy jego wartość dla danej gminy przekracza 50.

Kryterium to zostało spełnione przez dziesięć gmin:

gminę Włocławek gminę Fabianki gminę Lubanie gminę Brześć Kujawski gminę Choceń gminę Kowal gminę Lubraniec gminę Boniewo miasto Kowal gminę Baruchowo

Wartym podkreślenia jest wyraźna dwudzielność zbioru analizowanych gmin pod względem spełniania powyższego kryterium. Z jednej strony uplasowały się gminy spełniające kryterium – wśród nich wartość kryterium wynosiła od 103,1 do 308,2. Oznacza to, że w przypadku tych gmin od 10% do 30% mieszkańców w wieku produkcyjnym pracowało w mieście Włocławek. Z drugiej strony znalazły się gminy kryterium niespełniające – w stosunku do nich wartość wskaźnika wyniosła od 0,8 do 7,1, co oznacza, że w ich przypadku udział ten nie przekraczał 1% ogółu pracujących.

Page 15: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 15

Ryc. 6 Liczba wyjeżdzających do pracy najemnej do rdzenia MOF na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym w 2012 r.

Nazwa gminy Wartość wskaźnika

gm. Włocławek 308,2 Fabianki 279,9 Lubanie 244,9 Brześć Kujawski 237,4 Choceń 211,0 gm. Kowal 173,2 Lubraniec 167,2 Boniewo 146,7 m. Kowal 144,1 Baruchowo 103,1 m. Lipno11 7,1 Bobrowniki 4,5 Bądkowo 2,9 Waganiec 2,4 Dobrzyń nad Wisłą 1,8

Wielgie 1,3 gm. Lipno 1,0 Osięciny 0,8

11 Brak danych dla miasta Lipno. Brak danych został uzupełniony na podstawie danych podanych w Delimitacja miejskich obszarów funkcjonalnych: Włocławka, Grudziądza i Inowrocławia, Centrum Badań Metropolitalnych, 2013

Page 16: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 16

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Skarbowego we Włocławku

4.2 Liczba zameldowań z rdzenia MOF na 1000 mieszkańców

Kryterium liczby zameldowań z rdzenia MOF na 1000 mieszkańców jest uznane za spełnione gdy jego wartość dla danej gminy przekracza 3.

Kryterium to zostało spełnione przez trzynaście gmin, z czego w przypadku aż 10 gmin wartość omawianego wskaźnika przekroczyła 5. Wśród gmin spełniających omawiane kryterium znalazły się:

gmina Fabianki gmina Włocławek gmina Kowal gmina Brześć Kujawski gmina Bobrowniki miasto Kowal gmina Baruchowo gmina Lipno gmina Choceń gmina Lubanie gmina Waganiec gmina Lubraniec gmina Dobrzyń nad Wisłą

Ryc. 7 Liczba zameldowań z rdzenia MOF na 1000 mieszkańców w 2012 r.

Nazwa gminy Wartość wskaźnika

Fabianki 15,55 gm. Włocławek 13,16 gm. Kowal 9,25 Brześć Kujawski 7,66 Bobrowniki 7,30 m. Kowal 6,78 Baruchowo 6,74 gm. Lipno 6,09 Choceń 5,93 Lubanie 5,74 Waganiec 4,59 Lubraniec 4,36 Dobrzyń nad Wisłą 3,40 Wielgie 2,93 Osięciny 2,51 m. Lipno 2,39 Bądkowo 2,02 Boniewo 1,41

Page 17: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 17

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Lokalnych GUS

4.3 Udział pracujących w zawodach pozarolniczych

Kryterium udziału pracujących w zawodach pozarolniczych jest uznane za spełnione gdy jego wartość dla danej gminy przekracza 75% wartości obliczonej dla województwa.

Udział pracujących w zawodach pozarolniczych w województwie kujawsko-pomorskim w 2012 r. wyniósł 98,4%, z czego wynika, że kryterium jest spełnione gdy jego wartość w danej gminie przekracza 73,8% pracujących.

Analizowane kryterium zostało spełnione przez wszystkie z badanych gmin dla których dostępne były dane12. Dodatkowo, w przypadku siedmiu gmin, udział pracujących w zawodach pozarolniczych był wyższy od średniej wartości wojewódzkiej. Wśród nich znalazły się:

miasto Lipno gmina Lubanie miasto Kowal gmina Lubraniec gmina Bądkowo gmina Wielgie gmina Brześć Kujawski

Ryc. 8 Udział pracujących w zawodach pozarolniczych, jako stosunek do średniej wojewódzkiej w 2012r.

Nazwa gminy Wartość wskaźnika

Stosunek do wartości dla

województwa

12 Brak danych dla gminy Baruchowo i Boniewo

Page 18: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 18

Kujawsko-pomorskie 98,4% 100,0%

m. Lipno 99,8% 101,4% Lubanie 99,8% 101,4% m. Kowal 99,4% 101,0% Lubraniec 99,1% 100,7% Bądkowo 99,1% 100,7% Wielgie 98,7% 100,3% Brześć Kujawski 98,6% 100,2%

Bobrowniki 98,1% 99,7% gm. Kowal 97,7% 99,3% Choceń 96,9% 98,5% gm. Włocławek 94,4% 96,0%

gm. Lipno 93,9% 95,5% Dobrzyń nad Wisłą 93,2% 94,7%

Fabianki 89,6% 91,1% Osięciny 80,7% 82,1% Waganiec 75,1% 76,3% Baruchowo b.d. b.d. Boniewo b.d. b.d.

Źródło: opracowanie własne na podstawie ,,Subregiony, powiaty, gminy’’, Urząd Statystyczny w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2013 oraz ,,Rynek pracy w województwie kujawsko-pomorskim w 2012 r.’’, Urząd Statystyczny w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2013

4.4 Liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców

Kryterium liczby podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców jest uznane za spełnione gdy jego wartość dla danej gminy przekracza 75% wartości obliczonej dla województwa.

Liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców w województwie kujawsko-pomorskim w 2012 r. wyniosła 89,7 z czego wynika, że kryterium jest spełnione gdy jego wartość w danej gminie przekracza 67,3.

Kryterium to zostało spełnione przez pięć spośród przeanalizowanych gmin:

miasto Lipno miasto Kowal gmina Fabianki gmina Włocławek gmina Osięciny

W przypadku miast Lipno i Kowal oraz gminy Fabianki, wartość analizowanego wskaźnika przewyższyła dodatkowo średnią wartość dla województwa kujawsko-pomorskiego wynosząc odpowiednio 110,6, 103,2 oraz 94,2.

W przypadku pozostałych gmin wartość analizowanego wskaźnika była niższa niż 75% średniej wartości dla

Page 19: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 19

województwa kujawsko-pomorskiego, jednak jedynie w przypadku gminy Boniewo była ona niższa niż 50% średniej wartości wojewódzkiej.

Ryc. 9 Liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców, jako stosunek średniej wojewódzkiej w 2012r.

Nazwa gminy Wartość wskaźnika

Stosunek do wartości dla

województwa

Kujawsko-pomorskie 89,7 100,0%

m. Lipno 110,6 123,3% m. Kowal 103,2 115,0% Fabianki 94,2 105,1% gm. Włocławek 75,8 84,5% Osięciny 69,3 77,3%

Brześć Kujawski 66,8 74,5% Lubanie 65,7 73,2% Baruchowo 64,6 72,0% Bądkowo 64,0 71,4% Bobrowniki 59,0 65,8% Lubraniec 58,1 64,8% Choceń 57,0 63,6% Wielgie 54,3 60,5% Dobrzyń nad Wisłą 53,4 59,5%

Waganiec 52,5 58,5% gm. Lipno 51,6 57,6%

Page 20: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 20

gm. Kowal 49,5 55,2% Boniewo 36,4 40,6%

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Lokalnych GUS

4.5 Udział podmiotów gospodarczych w usługach wyższego rzędu (sekcje J-R)

Kryterium udziału podmiotów gospodarczych w usługach wyższego rzędu jest uznane za spełnione gdy jego wartość dla danej gminy przekracza 50% wartości obliczonej dla rdzenia.

Udział podmiotów gospodarczych w usługach wyższego rzędu we Włocławku w 2012 r. wyniósł 30,0%, z czego wynika, że kryterium jest spełnione gdy jego wartość w danej gminie przekracza 15,0%.

Powyższe kryterium zostało spełnione w zdecydowanej większości przebadanych gminach. Jedynymi wyjątkami w tej kwestii okazały się gminy Kowal oraz Baruchowo.

Warto zauważyć, że gminami o wartościach najbardziej zbliżonych do wartości dla miasta Włocławek były pozostałe dwie gminy miejskie – miasto Lipno oraz miasto Kowal.

Ryc. 10 Udział podmiotów gospodarczych w usługach wyższego rzędu (sekcje J-R), jako stosunek do analogicznego wskaźnika obliczonego dla rdzenia MOF w 2012 r.

Nazwa gminy Wartość wskaźnika

Stosunek do wartości dla Włocławka

Page 21: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 21

m. Włocławek 30,0% 100,0% m. Lipno 30,2% 100,6% m. Kowal 28,8% 95,9% Brześć Kujawski 24,7% 82,5%

Lubraniec 24,4% 81,4% Fabianki 24,1% 80,3% gm. Włocławek 23,9% 79,5% Choceń 23,6% 78,6% Boniewo 23,3% 77,5% Dobrzyń nad Wisłą 22,9% 76,3%

Lubanie 21,7% 72,3% Bądkowo 20,4% 67,8% gm. Lipno 20,3% 67,6% Waganiec 19,2% 63,9% Wielgie 18,4% 61,3% Osięciny 18,3% 61,0% Bobrowniki 17,7% 59,1%

gm. Kowal 13,6% 45,5% Baruchowo 12,6% 42,0%

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Lokalnych GUS

4.6 Gęstość zaludnienia (bez lasów i wód)

Kryterium gęstości zaludnienia (bez lasów i wód) jest uznane za spełnione gdy jego wartość dla danej gminy przekracza 50% wartości obliczonej dla województwa.

Gęstość zaludnienia (bez lasów i wód) w województwie kujawsko-pomorskim w 2012 r. wyniosła 157,8 os./km2 z czego wynika, że kryterium jest spełnione gdy jego wartość w danej gminie przekracza 78,9 os./km2.

Powyższe kryterium zostało spełnione przez siedem gmin:

miasto Lipno miasto Kowal gmina Fabianki gmina Brześć Kujawski gmina Lubanie gmina Waganiec gmina Choceń

W przypadku miast Lipno i Kowal oraz gminy Fabianki, wartość analizowanego wskaźnika przewyższyła dodatkowo średnią wartość dla województwa kujawsko-pomorskiego wynosząc odpowiednio 1003,1%, 479,0% oraz 104,0%.

Page 22: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 22

Ryc. 11 Gęstość zaludnienia (bez lasów i wód), jako stosunek do średniej wojewódzkiej w 2012 r.

Nazwa gminy Wartość wskaźnika

Stosunek do wartości dla

województwa

Kujawsko-pomorskie

157,8 100,0%

m. Lipno 1583,0 1003,1% m. Kowal 756,0 479,0% Fabianki 164,2 104,0% Brześć Kujawski

94,0 59,6%

Lubanie 88,0 55,7% Waganiec 87,8 55,6% Choceń 85,4 54,1% Dobrzyń nad Wisłą

77,6 49,2%

gm. Włocławek 77,5 49,1% Bobrowniki 77,1 48,9% gm. Lipno 73,2 46,4% Lubraniec 69,8 44,2% Osięciny 68,3 43,3% Wielgie 64,3 40,7% Baruchowo 57,2 36,3% Bądkowo 56,5 35,8% Boniewo 48,8 30,9% gm. Kowal 46,5 29,5%

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Lokalnych GUS oraz obliczeń własnych

Page 23: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 23

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Lokalnych GUS

4.7 Liczba mieszkań oddanych do użytku na 1000 mieszkańców

Kryterium liczby mieszkań oddanych do użytku na 1000 mieszkańców jest uznane za spełnione gdy jego wartość dla danej gminy przekracza 75% wartości obliczonej dla województwa.

Liczba mieszkań oddanych do użytku na 1000 mieszkańców w województwie kujawsko-pomorskim w 2012 r. wyniosła 28,33, z czego wynika, że kryterium jest spełnione gdy jego wartość w danej gminie przekracza 21,25.

Analizowane kryterium zostało spełnione przez pięć gmin:

gmina Fabianki gmina Włocławek miasto Kowal gminę Brześć Kujawski miasto Lipno

Dodatkowo, warto zaznaczyć, że wartość omawianego kryterium w przypadku gmin Fabianki i Włocławek oraz miasta Kowal przekroczyła średnią wartość wojewódzką. Wartość powyższego wskaźnika wyniosła w ich przypadku odpowiednio 64,79; 47,71 oraz 29,40.

Ryc. 12 Liczba mieszkań oddanych do użytku w latach 2003-2012 na 1000 mieszkańców , jako stosunek do średniej wojewódzkiej

Nazwa gminy

Wartość wskaźnika

Stosunek do wartości dla

województwa

Kujawsko-pomorskie 28,33 100,0%

Fabianki 64,79 228,7%

Page 24: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 24

gm. Włocławek 47,71 168,4% m. Kowal 29,40 103,8% Brześć Kujawski 25,74 90,8% m. Lipno 21,69 76,6%

gm. Lipno 18,27 64,5% Lubanie 17,64 62,3% Bobrowniki 15,87 56,0% Waganiec 15,08 53,2% Wielgie 14,38 50,7% Baruchowo 14,33 50,6% gm. Kowal 13,50 47,7% Osięciny 10,80 38,1% Choceń 10,25 36,2% Lubraniec 8,52 30,1% Bądkowo 7,64 27,0% Dobrzyń nad Wisłą 6,55 23,1%

Boniewo 6,49 22,9%

Page 25: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 25

5 Synteza kryteriów delimitacji i wyznaczenie obszaru funkcjonalnego

Podsumowując, objęte analizą gminy zostały ocenione pod kątem siedmiu kryteriów delimitacyjnych: 1. Wskaźniki funkcjonalne

1.1. Liczba wyjeżdzających do pracy najemnej do rdzenia MOF na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym powyżej 50

1.2. Liczba zameldowań z rdzenia MOF na 1000 mieszkańców powyżej 3 2. Wskaźniki społeczno-gospodarcze

2.1. Udział pracujących w zawodach pozarolniczych, jako stosunek do średniej wojewódzkiej powyżej 75%

2.2. Liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców, jako stosunek średniej wojewódzkiej powyżej 75%

2.3. Udział podmiotów gospodarczych w usługach wyższego rzędu (sekcje J-R), jako stosunek do analogicznego wskaźnika obliczonego dla rdzenia MOF powyżej 50%

3. Wskaźniki morfologiczne 3.1. Gęstość zaludnienia (bez lasów i wód), jako stosunek do średniej wojewódzkiej powyżej

50% 3.2. Liczba mieszkań oddanych do użytku w latach 2003-201213 na 1000 mieszkańców, jako

stosunek do średniej wojewódzkiej powyżej 75% Liczebność spełnianych przez poszczególne gminy kryteriów delimitacyjnych przedstawia Ryc. 13. Warunkiem zaklasyfikowania gminy do Obszaru Funkcjonalnego miasta Włocławek było spełnienie minimum sześciu z powyższych kryteriów. Warunek ten został spełniony przez: Gminę Włocławek Gminę Fabianki Miasto Kowal

W przypadku miasta Kowal i gminy Fabianki mamy do czynienia z zaburzeniem spójności Obszaru Funkcjonalnego Włocławka:

Miasto Kowal jest otoczone przez gminę Kowal, spełniającą trzy kryteria delimitacyjne, Gmina Fabianki jest dwudzielna – składa się z części głównej bezpośrednio przylegającej do

miasta Włocławek oraz z eksklawy (sołectwo Lisek) zlokalizowanej pomiędzy gminami Bobrowniki oraz Lipno – gminami spełniającymi po trzy kryteria delimitacyjne.

Celem zachowania spójności terytorialnej, do Obszaru Funkcjonalnego miasta Włocławek włączone zostały gmina Kowal oraz gmina Bobrowniki. Gminy te nie spełniają wymaganej liczby kryteriów delimitacyjnych, jednak ich włączenie pozwala na połączenie z Obszarem Funkcjonalnym Włocławka miasta Kowal oraz eksklawy gminy Fabianki (sołectwo Lisek).

Ze względu na stan aktualności danych na podstawie których przeprowadzono delimitacje (2012 r.), nie uwzględniony został wpływ budowy autostrady A1 – odcinka Brzezie (Włocławek Północ) – Kowal. Odcinek ten stanowi ostatni brakujący element autostrady A1 pomiędzy Trójmiastem a

13 Wskaźnik oryginalnie ustanowiony został dla danych za okres 2002-2011. Ze względu na dostępność nowszych danych, wskaźnik został obliczony dla danych za okres 2003-2012

Page 26: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 26

Łodzią. Jego budowa rozpoczęta została w 2013 r., a zakończenie planowane jest na 2014 r. W ramach realizowanego odcinka oddane zostaną do użytku trzy węzły:

Kowal – na wysokości miasta Kowal; Włocławek Zachód – na wysokości miasta Brześć Kujawski; Włocławek Wschód – na wysokości miejscowości Brzezie.

Wszystkie powyższe węzły autostrady znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie Włocławka. Aktualnie, prace trwają na odcinku 19 kilometrów pomiędzy węzłami Włocławek Zachód a Kowal. Otwarcie omawianego brakującego odcinka, równoznaczne z ukończeniem autostrady A1 na odcinku Łódź-Trójmiasto, stanowić będzie istotny impuls rozwojowy zarówno dla samego Włocławka jak i gmin sąsiednich, przez teren których przebiega autostrada. Omawiany odcinek autostrady przebiega przez obszar gminy Kowal, gminy Włocławek, gminy Choceń oraz gminy Brześć Kujawski. Dodatkowo, w bezpośrednim sąsiedztwie Węzła Włocławek Północ znajduje się gmina Lubanie, przez teren której również przebiega autostrada, jednak w przypadku której nie zaplanowano osobnego węzła. Skutkiem tego węzłem autostrady z którego korzystać będzie gmina Lubanie będzie węzeł Włocławek Północ.

Ukończenie omawianej inwestycji, wpłynie znacząco zarówno na rozwój każdej z powyższych gmin z osobna, jak także na wzrost ich wzajemnego powiązania funkcjonalnego z Włocławkiem. W celu pełnego wykorzystania potencjału rozwojowego związanego z jej realizacją, zarówno przez omawiane gminy, jak i przez miasto Włocławek, konieczne będzie przeprowadzenie wspólnych prac planistyczno-inwestycyjnych. Przykładową płaszczyzną współpracy jest rozwój terenów inwestycyjnych – otwarcie autostrady znacząco podniesie atrakcyjność inwestycyjną zarówno Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej (Podstrefa Włocławek), Brzeskiej Strefy Gospodarczej jak i pozostałych dostępnych terenów inwestycyjnych zlokalizowanych w ramach omawianych gmin. Sprawny i strategiczny rozwój terenów inwestycyjnych wymagać będzie koordynacji zarówno rozwoju przestrzennego i inwestycyjnego jak i rozwoju zaplecza usługowego, którym naturalnym źródłem na omawianym obszarze jest Włocławek – ze względu na lokalizacje węzłów autostrady, możliwe i praktyczne będzie wykorzystanie Włocławka jako zaplecza m.in. usług okołobiznesowych, edukacyjnych, noclegowych czy zdrowotnych.

Wśród omawianych gmin, na podstawie kryteriów i zasad delimitacji, do Obszaru Funkcjonalnego miasta Włocławek zaklasyfikowana została gmina Włocławek (6 kryteriów). Na podstawie zasady spójności, do Obszaru Funkcjonalnego miasta Włocławek zaklasyfikowana została również gmina Kowal. W przypadku pozostałych gmin niespełniony został wymóg minimalnej liczby spełnianych kryteriów:

Lubanie (5 kryteriów) Brześć Kujawski (5 kryteriów) Choceń (4 kryteria)

Ze względu na istotność dla rozwoju zarówno Włocławka jak i całego subregionu, budowa autostrady A1 na odcinku Brzezie-Kowal została uznana za kryterium eksperckie, na podstawie którego gminy Lubanie, Brześć Kujawski oraz Choceń zostały dołączone do Obszaru Funkcjonalnego miasta Włocławek. Należy mieć na uwadze, że delimitacja obszaru funkcjonalnego powinna uwzględniać perspektywę wieloletnią, w której za sprawą otwarcia autostrady A1, powiązanie gmin Lubanie, Brześć Kujawski oraz Choceń z Włocławkiem może znacząco wzrosnąć – za wysoce prawdopodobne należy uznać, że w perspektywie kilkuletniej, liczba spełnianych kryteriów delimitacji w przypadku tych gmin

wzrośnie.

Page 27: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 27

Czynnikiem mającym istotny wpływ na rozwój Obszaru Funkcjonalnego miasta Włocławek, oprócz autostrady A1, jest Zalew Włocławski. Rola tego czynnika została dostrzeżona przez Urząd Marszałkowski województwa kujawsko-pomorskiego, które wraz z Kujawsko–Pomorskim Biurem Planowania Przestrzennego i Regionalnego w konsultacji z gminami położonymi wokół Zbiornika podjął szczegółowe prace projektowe i przygotował Koncepcję rozwoju i zagospodarowania przestrzennego terenów wokół Zbiornika Włocławskiego14. W ramach tego dokumentu wypracowano szczegółową koncepcję inwestycyjną, której realizacja została założona w oparciu o strukturę funkcjonalno-przestrzenną zawierającą się w ramach gminy Włocławek, miasta Włocławek, gminy Dobrzyń nad Wisłą oraz gminy Fabianki. W jej skład wchodzą następujące ośrodki:

Miasto Włocławek Gmina Włocławek:

Wistka Królewska (gmina Włocławek) Wistka Szlachecka (gmina Włocławek) Dobiegniewo (gmina Włocławek) Skoki Duże (gmina Włocławek) Jezioro Gosiąż

Gmina Dobrzyń nad Wisłą Miasto Dobrzyń nad Wisłą Kuzki

Gmina Fabianki Zarzeczewo

Omawiany dokument zakłada realizację szeregu inwestycji zarówno punktowych jak i liniowych, spośród których należy wymienić m.in. rozbudowę bazy noclegowej, sieci marin czy budowę trasy rowerowej wzdłuż brzegu Zalewu Włocławskiego. Realizacja zakładanych inwestycji pozwoliłaby na wzrost atrakcyjności turystycznej i dostępności Zalewu Włocławskiego, co przyczyniłoby się zarówno do rozwoju gospodarczego każdej z powyższych gmin z osobna jak i ich wzajemnego powiązania funkcjonalnego.

Realizacja omawianego przedsięwzięcia będzie wiązała się ze znaczącą złożonością jego organizacji. Kwestia ta została dostrzeżona już w założeniach powyższego dokumentu. Czytamy w nich, że: ,,Realizacja całego przedsięwzięcia będzie wymagała powołania podmiotu, który zajmie się sprawami organizacyjnymi, promocją, poszukiwaniem źródeł finansowania inwestycji itp. Przedsięwzięcie na tak dużą skalę, obejmujące różnego rodzaju działania programowe i inwestycyjne, podejmowane przez różne podmioty, wymaga sprawnej koordynacji i obsługi organizacyjnej. Jest mało prawdopodobne aby taki obowiązek wziął na siebie jeden z samorządów lokalnych, czy samorząd województwa kujawsko-pomorskiego. Należy również przypuszczać, że takiego zadania nie podejmie się żaden z indywidualnych inwestorów. W związku z tym konieczne będzie, aby zainteresowane samorządy, jako gospodarze terenu, powołały podmiot, który weźmie na siebie realizację programu zagospodarowania i funkcjonowania Zbiornika Włocławskiego’’15.

14 Koncepcja rozwoju i zagospodarowania przestrzennego terenów wokół Zbiornika Włocławskiego, Kujawsko-Pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku, Włocławek 2013 15 Koncepcja rozwoju i zagospodarowania przestrzennego terenów wokół Zbiornika Włocławskiego, Kujawsko-Pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku, Włocławek 2013, str. 60

Page 28: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 28

Podmiotem, będącym w stanie zorganizować i zrealizować założenia oraz działania zawarte w Koncepcji rozwoju i zagospodarowania przestrzennego terenów wokół Zbiornika Włocławskiego16 będzie Obszar Funkcjonalny miasta Włocławek. Spośród czterech gmin, w ramach których zawiera się struktura funkcjonalno-przestrzenna w oparciu o którą realizowane będą zapisy Koncepcji, na podstawie kryteriów i zasad delimitacji do Obszaru Funkcjonalnego miasta Włocławek zaklasyfikowane zostały:

Miasto Włocławek (rdzeń) Gmina Włocławek (6 kryteriów) Gmina Fabianki (7 kryteriów)

Gmina Dobrzyń spełniła 3 kryteria delimitacyjne, co stanowiło wartość niespełniającą wymogu spełnienia minimalnej liczby kryteriów delimitacyjnych. Ze względu na fakt powiązania gminy Dobrzyń nad Wisłą z miastem Włocławek oraz gminami Włocławek i Fabianki wynikający z położenia nad Zalewem Włocławskim oraz ze względu na wolę współpracy oraz zakres prac planistyczno-strategicznych zrealizowanych w kierunku zharmonizowanego zagospodarowania Zalewu Włocławskiego, położenie gminy nad Zalewem Włocławskim zostało uznane za kryterium eksperckie, na podstawie którego gmina Dobrzyń nad Wisłą została włączona do Obszaru Funkcjonalnego miasta Włocławek.

W stosunku do pozostałych gmin, niespełniających wymaganej liczby 6 kryteriów, brak jest czynników uzasadniających ich włączenie do Obszaru Funkcjonalnego miasta Włocławek.

*****

Na podstawie przeprowadzonych analiz, zasięg Obszaru Funkcjonalnego Włocławka został wyznaczony jako terytorium następujących dziesięciu gmin, zlokalizowanych w ramach trzech powiatów:

Miasto Włocławek – miasto na prawach powiatu (rdzeń) Powiat włocławski:

Gmina Fabianki Gmina Włocławek Miasto Kowal Gmina Kowal Gmina Choceń Gmina Brześć Kujawski Gmina Lubanie

Powiat lipnowski Gmina Bobrowniki Gmina Dobrzyń nad Wisłą

Granica Obszaru Funkcjonalnego Włocławka została przedstawiona na Ryc.13.

16 Koncepcja rozwoju i zagospodarowania przestrzennego terenów wokół Zbiornika Włocławskiego, Kujawsko-Pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku, Włocławek 2013

Page 29: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 29

Ryc. 13 Granica Obszaru Funkcjonalnego Włocławka i liczba spełnionych kryteriów delimitacji

Nazwa gminy Liczba spełnionych

kryteriów Fabianki 7 gm. Włocławek 6 m. Kowal 6 Brześć Kujawski 5 Lubanie 5 m. Lipno 5 Choceń 4 Lubraniec 4 Waganiec 4 Bobrowniki 3 Dobrzyń nad Wisłą 3 gm. Kowal 3 gm. Lipno 3 Osięciny 3 Baruchowo 2 Bądkowo 2 Boniewo 2 Wielgie 2

Źródło: opracowanie własne

Wyznaczony Obszar Funkcjonalny miasta Włocławek będzie stanowił podstawę do analiz realizowanych na kolejnych etapach projektu.

Page 30: DELIMITACJA MIEJSKICH OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH … · Zasada spójności – obszar funkcjonalny jest ciągły przestrzennie. Na zasadę spójności ... powiat włocławski Fabianki

Strona | 30

Opracowanie: AGERON Polska na zlecenie

Gmina Miasto Włocławek – Urząd Miasta Włocławek Marzec, 2014