Dania

1

1

Duński elementarz

2

Duński elementarz

W skład Danii wchodzi 406 wysp, a także terytoria autonomiczne - Grenlandia i Wyspy Owcze. Dania posiada krótką granicę lądową z Niemcami (69 km). Jej powierzchnia wynosi 43.098 km kw. Większa jej część to równiny, na których przeważają grunty uprawne i pastwiska oraz lasy i jeziora. Klimat jest łagodny, morski, z dużym oddziaływaniem ciepłego prądu morskiego Golfsztrom, ze średnią temperaturą 0° zimą i 17°C latem. Rzadko zdarza się, by temperatura latem osiągała 30°C i bardzo rzadko występują zimy, kiedy temperatura spada poniżej -20°C. Statystycznie, co drugi dzień w Danii jest deszczowy.Ludność: 5,5 mln, gęstość zaludnienia wynosi 126,4 osób na 1 km kw. Około 1,6 mln osób mieszka w Kopenhadze i na jej przedmieściach, a 0,6 mln żyje w trzech innych największych miastach: Odense na wyspie Fionia (168 tys.), Århus (319 tys.) oraz Aalborg (126 tys.) na Półwyspie Jutlandzkim. W miastach mieszka w sumie 85 proc. ludności.

3

Duński elementarz

Językiem urzędowym kraju jest duński. Powszechna jest znajomość języka angielskiego (80 proc. osób dorosłych) i języka niemieckiego, głównie na Południowej Jutlandii. Dania posiada rozwinięty system szkolnictwa na wszystkich szczeblach. Na naukę i oświatę przeznacza się około 9 proc. wydatków publicznych. Jedynie 28 proc. dorosłej ludności legitymuje się wykształceniem podstawowym (10-klasowym), a pozostała część wykształceniem średnim i wyższym.Danię cechuje niski przyrost naturalny, wynoszący około 0,2 proc. Kraj w ponad 90 proc. zamieszkują Duńczycy (prawie 5 mln) oraz mniejszości narodowe: turecka, norweska, niemiecka, szwedzka, angielska oraz polska. Szybko rośnie liczba społeczności islamskiej.Jednostką monetarną w Danii jest korona duńska (DKK) dzielona na 100 ore.Notowania. Kursy z 29.10.2014: 1 DKK = 0,5675 PLN (NBP, tab. A)1 DKK = 0,1343 EUR (ECB)

InfrastrukturaInfrastruktura w Danii należy do najlepiej rozwiniętych na świecie, bardzo dobra jest a sieć dystrybucji. Przesyłki pocztowe docierają do adresatów w ciągu 24 godzin.W czerwcu 1998 r. otwarto most drogowo-kolejowy łączący Zelandię z Fionią umożliwiający bezpośredni transport drogowy z Niemcami i Europą Zachodnią. W lipcu 2000 r. tunel i most kolejowo-drogowy połączyły Kopenhagę i szwedzkie Malmö. W latach 2015-2021 ma być realizowana kolejna duża inwestycja: połączenie tunelowo-mostowe południowego wybrzeża Danii z miejscowości Rødby Havn na wyspie Lolland, z północnymi landami Niemiec, w Puttgarden.

4

Duński elementarz

5

Duński elementarz

Dania posiada 11 lotnisk (największe znajduje się w Kopenhadze), a także wiele nowoczesnych portów morskich. W Kopenhadze siedzibę ma jeden z największych na świecie operatorów kontenerowych - duński konglomerat A.P. Møller-Mærsk A/S, znany bardziej jako Maersk.Dania ma rozwiniętą sieć połączeń drogowych i kolejowych: ponad 72 tys. km dróg publicznych, z czego prawie 1000 km to autostrady, oraz ponad 2.600 km dróg kolejowych. W Danii obowiązują „zielone strefy” dla pojazdów powyżej 3,5 tony, które muszą spełniać co najmniej normę Euro 4. Każda gmina posiada na swojej stronie internetowej mapkę „zielonych stref".

System polityczny

6

Duński elementarz

Królestwo Dani to monarchia konstytucyjna z systemem parlamentarno-gabinetowym. Głową państwa jest królowa Małgorzata II panująca od 1972 r. Sytuacja społeczno-polityczna Danii jest stabilna, demokracja parlamentarna funkcjonuje sprawie, a monarchia cieszy się wysokim autorytetem. Jednoizbowy parlament Folketing liczy 179 posłów. Po dwóch posłów wybieranych jest na Grenlandii i Wyspach Owczych. Obowiązuje proporcjonalny system wyborczy z 2-proc. progiem uzyskanych głosów. Rząd jest formowany przez zwycięską partię polityczną lub koalicję partii politycznych, a formalnie powołuje go królowa. Wybory odbywają się co cztery lata lub częściej, jeśli rząd utraci poparcie w parlamencie. Podstawowym aktem prawnym Danii jest konstytucja uchwalona w 1952 r., z późniejszymi poprawkami. W strukturze Folketingu działają 24 stałe komisje, z których główną rolę odgrywa Komisja Finansów, gdzie dyskutowany jest rządowy projekt budżetu państwa, i Komisja Europejska, na forum której zatwierdzane jest duńskie stanowisko w sprawach dotyczących problematyki Unii Europejskiej.

7

Duński elementarz

Dania jest krajem, który ma najwięcej obszarów wyłączonych z zakresu działania wspólnego dorobku Unii, tzw. „opt-outs”. Należy do nich polityka obronna, wspólna polityka imigracyjna, współpraca w zakresie spraw wewnętrznych i sądownictwa oraz unia walutowa.W Danii ukształtowała się tradycja rozstrzygania najważniejszych kwestii politycznych drogą referendum. W ten sposób decydowano w 1972 r. o kwestii członkostwa we Wspólnotach Europejskich, dwukrotnie wypowiadano się w sprawie ratyfikacji Traktatu z Maastricht (w 1992 i 1993 r.) 28 września 2000 r. Duńczycy wypowiedzieli się w referendum przeciwko przystąpieniu Danii do unii walutowej. Poparcie dla zastąpienia duńskiej korony przez euro nadal jest niskie.Obecny rząd działa od lutego 2014 r. W skład rządu weszli przedstawiciele socjaldemokratów (Socialdemokraterne) i socjalliberalnej radykalnej lewicy (Radikale Venstre). Pani premier należy do socjaldemokratów. W Danii mocną pozycję mają związki zawodowe.

Pobyt i przepisy celne

8

Duński elementarz

Polacy mogą przebywać w Danii bez jakichkolwiek formalności przez 90 dni. Planując pobyt dłuższy, należy uzyskać certyfikat pobytowy w urzędach regionalnych (Statsforvaltning), składając wypełniony formularz ze zdjęciem i kopią dowodu osobistego. 90-dniowy okres pobytu można wydłużyć o kolejne trzy miesiące pod warunkiem udokumentowania, że aktywne poszukuje się pracy.Dania stosuje dość rygorystyczne przepisy dotyczące wwozu świeżej żywności, zwłaszcza mięsa i wędlin. Nie wolno wwozić do Danii m.in. surowego mięsa i ryb, produktów zawierających mięso wieprzowe, dziczyzny. Łączna waga produktów zwierzęcych wwożonych przez jedną osobę nie może być większa niż 1 kg. Osoby wwożące leki winny posiadać zaświadczenie lekarskie potwierdzające ich stosowanie. Zabroniony jest wwóz noży i scyzoryków sprężynowych niezależnie od długości ostrza oraz wszelkich innych noży o długości ostrza powyżej 7 cm.

9

Duński elementarz

Duńskie banki czynne są codziennie z wyjątkiem sobót i niedziel w godzinach 10.00–16.00 (w czwartki do godz.18.00). Międzynarodowe karty płatnicze nie wszędzie są akceptowane. W wielu sklepach i supermarketach można korzystać jedynie z duńskiej karty DANKORT. Sklepy i domy towarowe w Danii są czynne od poniedziałku do czwartku w godz. 9.00 lub 10.00 do 19.00, a w piątki do godz. 20.00-22.00 oraz w soboty do godz. 13.00 lub 14.00. Większość sklepów jest zamknięta w niedziele, a supermarkety pracujące w niedziele czynne są nie dłużej niż do godz. 17.00.Pracownicy wysłani przez polskiego pracodawcę do pracy w Danii mają prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych. Przysługuje ono również członkom rodzin delegowanych pracowników. Podstawą udzielenia świadczeń w Danii jest karta EKUZ (Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego).

Regiony

10

Duński elementarz

Dania jest państwem mocno zdecentralizowanym. Kraj jest podzielony na pięć regionów: północną Jutlandię z siedzibą władz w Aalborgu, środkową Jutlandię z siedzibą w Viborgu, południową Jutlandię wraz z Fionią i szeregiem mniejszych wysp z siedzibą w Vejle, Zelandię z siedzibą w Sorø, okręg stołeczny wraz z wyspą Bornholm z siedzibą władz w Hillerød. Regiony, które dzielą się na 98 gmin, można porównać pod względem obszarowym i zakresu kompetencji do polskich województw. Przedmiotem wyłącznego działania administracji państwowej są stosunki międzynarodowe i polityka zagraniczna, obronność i bezpieczeństwo wewnętrzne, telekomunikacja i szkolnictwo wyższe na poziomie uniwersyteckim. Państwo odpowiada za ściąganie podatków.

11

Duński elementarz

Administracja samorządowa to wybierane na cztery lata rady regionów i rady komun oraz stojący na ich czele merowie okręgów i burmistrzowie komun. Na obydwu szczeblach administracji samorządowej znajdują się organy wykonawcze realizujące ustalenia władz samorządowych. W gestii regionów znajdują się następujące obszary: szpitale, ochrona zdrowia, budowa oraz utrzymanie autostrad i dróg, transport publiczny, planowanie regionalne, ochrona środowiska. Komuny zajmują się na swoim terenie szkolnictwem, opieką społeczną, planowaniem lokalnym, oczyszczaniem ścieków i utylizacją śmieci, budową i utrzymaniem dróg lokalnych.

12

Duński elementarz

Regiony są odpowiedzialne jedynie za lecznictwo szpitalne, planowanie przestrzenne, środowisko, turystykę, rozwój regionu, regionalny transport publiczny i niektóre instytucje opieki socjalnej. Pozostałe ich funkcje zostały rozdzielone miedzy komuny i administrację centralną. Uproszczony został, w związku z tym sposób egzekwowania podatku dochodowego, który obecnie jest pobierany na rzecz dwóch podmiotów – komuny i administracji centralnej. Nowe regiony nie mają bezpośrednich wpływów podatkowych, lecz są finansowane z dotacji rządu.Podstawowym źródłem finansowania wydatków samorządów są wpływy z podatków od dochodów osobistych, które mają charakter liniowy. Około 60 proc. podatku dochodowego przekazywane jest do budżetów lokalnych, a tylko 40 proc. trafia do budżetu centralnego.

Sądownictwo

13

Duński elementarz

W Danii obowiązuje trójinstancyjny system sądownictwa. Sądy grodzkie to sądy pierwszej instancji, sądy apelacyjne - drugiej instancji, i Sąd Najwyższy. Oddzielnie działają sądy podatkowe i sądy gospodarcze. Grenlandia oraz Wyspy Owcze posiadają własne systemy sądownicze, jednak decyzje ich sądów najwyższych mogą być zaskarżane do Sądu Najwyższego Danii.

Polityka społeczna i standard życia

14

Duński elementarz

Dania jest krajem rozwiniętym gospodarczo, o wysokim standardzie życia. Należy do najbogatszych krajów świata i sześciu najbogatszych państw UE. Standard i zakres świadczeń socjalnych w Danii jest jednym z najwyższych na świecie (obok Finlandii, Nowej Zelandii, Australii i Kanady), co wyraża się wysokimi nakładami na poszczególne dziedziny opieki socjalnej i na spożycie zbiorowe. Od wielu lat w Danii realizowany jest program państwa socjalnego, z szeroko rozwiniętymi świadczeniami w ochronie zdrowia, opiece medycznej, pomocy rodzinie, z bezpłatnym szkolnictwem na wszystkich szczeblach i szeroko rozbudowanym systemem stypendialnym dla uczącej się młodzieży, świadczeniami na wypadek bezrobocia, rozbudowanym systemem opieki społecznej dla niepełnosprawnych i ludzi w podeszłym wieku.

15

Duński elementarz

Wydatki na program opieki zdrowotnej są pokrywane nie z odrębnych funduszy socjalnych, a z relatywnie wysokich podatków, które niwelują różnice w dochodach. Wydatki na ochronę zdrowia wynoszą 9,8 proc. PKB Danii.Obciążenia podatkowe należą do jednych z najwyższych w Europie. Jak wykazują badania opinii publicznej, społeczeństwo godzi się na wysokie podatki pod warunkiem efektywnego funkcjonowania systemu zabezpieczeń społecznych, ochrony zdrowia i edukacji.

16

Duński elementarz

PKB per capita wynosi średnio 40 tys. euro (ponad 44 tys. euro w 2013 r.). Wysoki rozwój gospodarczy wynika głównie z zaawansowania technologicznego i wysokiej specjalizacji, szczególnie w obszarach czystych technologii (ok. 15 proc. eksportu), technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT), nauk biologicznych (w tym farmacji, ochrony zdrowia i opieki nad osobami starszymi), przemysłu morskiego oraz przemysłu rozrywkowego, szczególnie filmowego. Gospodarkę charakteryzuje model „flexicurity”, łączący bezpieczeństwo socjalne z łatwością zatrudniania i zwalniania pracowników. Liberalizm gospodarczy, szczególnie pod względem zasad rynkowych i praw człowieka, koegzystuje z zasadami solidarności społecznej.

Organizacje i sojusze

17

Duński elementarz

Dania jest członkiem najważniejszych organizacji światowych. Należy do Organizacji Narodów Zjednoczonych, NATO, OECD, Unii Europejskiej, aktywnie uczestniczy w pracach OECD. Dania jest także członkiem Komitetu ds. Rozwoju (DCD-DAC), Europejskiej Konferencji Ministrów Transportu (ECMT), Międzynarodowej Agencji Energii (IEA), Agencji Energii Nuklearnej (NEA) oraz Klubu Afryki Zachodniej i Sahel (Sahel & West Africa Club). Od 1 stycznia 1995 r. Dania należy do Światowej Organizacji Handlu (WTO).

18

Duński elementarz

Dania jest również członkiem regionalnych organizacji ekonomicznych: Rady Państw Morza Bałtyckiego, Rady Nordyckiej (od momentu jej utworzenia w 1952 r.), Komisji Helsińskiej ds. ochrony środowiska Morza Bałtyckiego (HELCOM) - od wejścia w życie Konwencji Helsińskiej w 1980 r., Współpracy Energetycznej Państw Regionu Morza Bałtyckiego – Baltic Sea Region Energy Cooperation (BASREC) - od początku, czyli od utworzenie w 1999 r. przez Radę Państw Morza Bałtyckiego; Bałtyckiego Forum Rozwoju (Baltic Development Forum, BDF) utworzonego w Kopenhadze w 1998 r. Dania jest udziałowcem i uczestniczy w działalności gospodarczej Grupy Banku Rozwoju Afryki (The African Development Bank Group), Grupy Banku Rozwoju Azji (The Asian Development Bank Group) oraz Grupy Banku Rozwoju Państw Ameryki (The Inter-American Development Bank Group).

19

Duński elementarz

W Kopenhadze ma swoje siedziby wiele organizacji międzynarodowych, których Dania jest członkiem: Europejska Agencja d/s Środowiska (European Environment Agency, EEA); Europejskie Biuro Radiokomunikacji (European Radiocommunications Office, ERO); Europejska Organizacja Rybołówstwa (Eurofish); Centrum Informacyjne Globalnej Bioróżnorodności (Global Biodiversity Information Facility, GBIF); Biuro Obsługi Zamówień Publicznych UNDP (Inter-Agency Procurement Services Office, IAPSO UNDP); Międzynarodowa Rada Badań Morza (International Council for the Exploration of the Sea, ICES); Zgromadzenie Parlamentarne OBWE (Parliamentary Assembly of the Organization for Security and Cooperation in Europe, OSCE); Nordyckie Biuro Łącznikowe Funduszu Ludnościowego ONZ (UN Population Fund); Fundusz ONZ ds. Pomocy Dzieciom (United Nations Childrens Fund – UNICEF); Agencja Zamówień Publicznych ONZ (United Nations Office for Project Services, UNOPS); Światowy Program Żywnościowy (World Food Program, WFP); Europejskie Biuro Regionalne Światowej Organizacji Zdrowia (Regional Office for Europe – World Health Organization, WHO).

20

Duński elementarz

Dania jest aktywnym uczestnikiem pomocy międzynarodowej. Według szacunków, stanowi ona około 3 proc. duńskich wydatków na cele publiczne. Dania mocno popierała poszerzenie UE o kraje bałtyckie oraz kraje Europy Środkowej i Wschodniej. Stanowisko to miało bardzo wysoką aprobatę społeczeństwa. Obecnie nie jest już ona tak wysokie, szczególnie w odniesieniu do Turcji.Wśród priorytetów realizowanych przez Danię od wielu lat, niezależnie od składu rządu, znajdują się problemy ochrony środowiska i zatrudnienia.

21

Co warto wiedzieć o gospodarceChoć Dania jest krajem uprzemysłowionym, to jednak rolnictwo i przetwórstwo rolne odgrywają dużą rolę w gospodarce. Rolnictwo, zatrudniające 3 proc. siły roboczej i wytwarza 3,7 proc. PKB.

22

Przed głębszą recesją duńską gospodarkę ochroniły rządowe programy wsparcia, tzw. kick start, czyli duże przedsięwzięcia publiczne, np. budowa połączenia tunelowego z Niemcami, remonty mieszkań socjalnych czy inwestycje energetyczne.Poziom bezrobocia w Danii jest stabilny. Według danych Eurostatu, w styczniu 2014 r. wyniosło ono 6,9 proc., tyle samo w lutym, a w czerwcu spadło do 6,5 proc. Handel międzynarodowy, inwestycje firm oraz konsumpcja prywatna pozostają na stosunkowo niskim poziomie. Nie widać poprawy na rynku nieruchomości. Według prognoz, niewykorzystanie pełnych mocy gospodarki będzie utrzymywać się do co najmniej 2018 r. Problemem pozostaje malejąca konkurencyjność Danii w stosunku do jej największych partnerów handlowych, tj. Niemiec i Szwecji. Inflacja w Danii jest niska: w 2013 r. wyniosła ona 0,5 proc. (według wskaźnika zharmonizowanego HICP; w Polsce było to 0,8 proc.).

Co warto wiedzieć o gospodarce

23

PKB Danii po mocnym spadku w 2009 r. (minus 5,7 proc.), w 2010 i 2011 r. wzrosło powyżej 1 proc., w 2012 r. obniżyło się o 0,4 proc., by 2013 r. zamknąć na 0,4-proc. plusie. 2014 r. nie jest najlepszy: w II kwartale PKB skurczyło się o 0,3 proc., a to postawiło pod znakiem zapytania rządową prognozę wzrostu: według niej, Produkt Krajowy Brutto w 2014 r. ma zwiększyć się o 1,4 proc. Wydaje się to mało prawdopodobne.Duńska gospodarka ma silne strony, decydujące o jej znakomitej pozycji w Europie, ale nie brakuje jej również słabych punktów. Do jej atutów zalicza się: elastyczny rynek pracy o niskim stopniu regulacji, wysoką mobilność i motywację pracowników, wysoki udział dorosłych w edukacji i szkoleniach, dobrze funkcjonujące instytucje demokratyczne z bardzo niskim poziomem korupcji. Słabe punkty to wysokie koszty pracy (w 2013 r., w UE tylko Luksemburg, Holandia i Belgia miały je nieco wyższe niż Dania), wysokie podatki, niski średni czas pracy, niski poziom przedsiębiorczości. W ciągu kilku lat duńska gospodarka zacznie odczuwać efekty starzenia się społeczeństwa.


24

Poprawa sytuacji gospodarczej Danii zależy w dużym stopniu od sytuacji na rynkach globalnych, zwłaszcza na jej tradycyjnych rynkach eksportowych, czyli w Niemczech, Szwecji i Wielkiej Brytanii. Istotne jest również zwiększenie konkurencyjności części sektorów, a także podjęcie działań stymulujących podejmowanie pracy przez osoby korzystające z zasiłków socjalnych.


Działy gospodarkiRolnictwo jest jednym z najnowocześniejszych na świecie. Główne miejsce zajmuje w nim hodowla, produkcja zwierzęca, przede wszystkim mięsa wieprzowego oraz mleka i jego przetworów. W Danii użytki rolne obejmują 61,5 proc. powierzchni kraju. Gospodarstw rolnych jest ok. 44 tys. W produkcji roślinnej dominują: pszenica, jęczmień, ziemniaki i buraki cukrowe. Niemal monopolistyczna struktura gospodarki rolnej pozwala na przeznaczanie przez producentów żywności dużych środków na prace badawcze i rozwojowe. Ich wyniki są wprowadzane przez rolników. Taka struktura gospodarki rolnej uzależnienia rolników od firm przetwórczych, jednak z drugiej strony gwarantuje im odbiór produktów spełniających wymagania przemysłu spożywczego.

25


26


W przemyśle spożywczym rządzą wielkie firmy powstałe w wyniku fuzji. Na rynku mięsnym dominuje Danish Crown (94 proc. udziału w rynku) – szósta pod względem przychodów firma duńska i największy na świecie eksporter mięsa. Firma Arla – piąta co do wielkości w Danii - opanowała ponad 90 proc. rynku mleka i jego przetworów. Rynek napojów jest zdominowany przez koncern Carlsberg, jednak ostatnio traci on udziały na rzecz licznie powstających minibrowarów.

27

Duży stopień monopolizacji nie ominął detalicznego handlu żywnością: z udziałem ponad 65 proc. dominują w nim dwie firmy – Coop Danmark i Dansk Supermarked. Oba podmioty posiadają ok. 1900 punktów sprzedaży: hipermarketów, supermarketów, minimarketów oraz sklepów dyskontowych. W Danii działa też około 30 niezależnych importerów produktów żywnościowych, a także trzy sieciowe domy towarowe: Magasin du Nord, Illum oraz Salling. Natomiast nie ma w Danii znanych w Polsce sieci europejskich (brytyjskich, niemieckich czy francuskich). Jedyny wyjątek stanowią sklepy Aldi oraz Lidl. Podobnie wygląda sytuacja na hurtowym rynku owoców i warzyw. Funkcjonujące w Danii dwa główne podmioty - Gasa Nord Grønt A.m.b.a oraz Gasa Odense Frukt-Grønt A.m.b.a. zaopatrują w warzywa i owoce główne sieci supermarketów oraz hurtowników.


28


W ostatnich latach szybko rozwija się przemysł związany z wysoko wyspecjalizowaną produkcją (tworzywa sztuczne i metale), wykorzystujący nisze rynkowe, a także oparty na najnowszych osiągnięciach naukowych, np. produkcja chemikaliów i farmaceutyków, elektronika profesjonalna i projekty inżynierskie. Do jednych z najważniejszych sektorów przemysłowych w Danii należy wydobycie ropy i gazu. Po odkryciu w latach 70. złóż w duńskim sektorze Morza Północnego, Dania osiągnęła samowystarczalność pod względem zaopatrzenia w ropę. Rozwinął się przemysł towarzyszący wydobyciu ropy, m.in. budowa platform wiertniczych, rozwinięto nowoczesne techniki związane z tą branżą, np. wiercenie horyzontalne. Od 1997 r. Dania eksportuje ropę i gaz, przede wszystkim do Niemiec i Szwecji. Głównymi firmami działającymi w tej dziedzinie są: państwowy koncern Dong Energy i Mærsk Olie og Gas, jedna ze spółek należących do największego konsorcjum duńskiego o ponad stuletniej tradycji A.P. Møller-Mærsk A/S. Od 2005 r. wydobycie gazu i ropy systematycznie zmniejsza się o 3-9 proc. rok do roku.

29


Przemysł stoczniowy to interesująca gałąź duńskiej gospodarki, jednak lata świetności ma już za sobą. Lista firm zajmujących się budową jednostek pływających liczy kilkanaście pozycji, ale są to w większości małe stocznie jachtowe lub produkujące wyspecjalizowany sprzęt: platformy wiertnicze, holowniki czy sprzęt do robót podwodnych. W Danii do niedawna funkcjonowała duża stocznia – Odense Staalskibsværft /Lindøværftet/, założona na przełomie lat 1917/1918 przez konsorcjum A.P. Møller-Mærsk A/S. Stocznia budowała m.in. wielkie zbiornikowce o podwójnym kadłubie czy największe na świecie kontenerowce. Jednak ostra konkurencja azjatycka, utrata rentowności, brak nowych zamówień doprowadził do jej zamknięcia w 2012 r.

30


Przemysł odzieżowy i obuwniczy stracił silną pozycję na europejskim rynku z powodu konkurencji ze strony Europy Środkowej i Wschodniej oraz Azji. Wiele firm duńskich założyło swoje filie np. w Polsce, nie brakuje też powiązań kooperacyjnych, nastawionych na przerób usługowy. Duńskie firmy większość wyrobów produkują w filiach zagranicznych lub zlecają do przerobu usługowego. W Danii pozostała produkcja krótkich, ekskluzywnych serii odzieży oraz specjalistycznych ubrań ochronnych i roboczych.

31


Bardzo nowoczesny jest duński przemysł farmaceutyczny. Działają tu tak renomowane firmy, jak NovoNordisk, wytwarzającej niemal 50 proc. insuliny na świecie, H. Lundbeck, Novoenzyms, filia Astra Zeneca czy Roche’a. Nie brakuje również mniejszych firm, działających w niszach rynkowych. Specjalność duńskiego przemysłu, to - oprócz insuliny - enzymy, leki hormonalne, psychotropowe i antybiotyki. Rozwój przemysłu farmaceutycznego i biotechnologicznego jest jednym z priorytetów duńskiej polityki przemysłowej. W oparciu o bazę naukową w Kopenhadze (Uniwersytet Kopenhaski, Państwowy Instytut Serologiczny) i w Lund w Szwecji, przy wsparciu władz samorządowych jest realizowany projekt „Medicon Valley”. Jego cel to wsparcie nowych, innowacyjnych firm farmaceutycznych. Projekt jest realizowany w regionie Øresund, który stał się miejscem o największym nasyceniu firm biotechnologicznych w Europie. Oprócz gigantów, funkcjonuje tam blisko 100 firm biotechnologicznych. Duńczycy specjalizują się też w produkcji sprzętu medycznego, w tym aparatów słuchowych.

32


Duński przemysł maszynowy charakteryzuje daleko posunięta specjalizacja. Największe firmy to Danfoss - światowy lider w produkcji termostatów, systemów klimatyzacyjnych, ciepłowniczych i kompresorów, oraz Grundfoss - jeden z największych na świecie producentów pomp. Firmy duńskie specjalizują się także w produkcji urządzeń i maszyn dla rolnictwa i przemysłu spożywczego (APV, Kongskilde, Skako), dla elektrowni wiatrowych (Vestas), a także urządzeń chłodniczych (Vestfrost). Dania w latach 60. przestała produkować samochody, jednak nadal wytwarza komponenty oraz zaawansowane technologicznie rozwiązania dla fabryk aut w Unii Europejskiej. Firmy duńskie specjalizują się także w produkcji urządzeń służących ochronie środowiska (Krüger), maszyn i urządzeń dla cementowni i przemysłu wydobywczego (FL Smidth). O sile duńskiego przemysłu świadczy przede wszystkim duża ilość małych i średnich firm, oferujących specjalistyczne technologie i produkty na najwyższym poziomie.

33


Przykładem daleko posuniętej specjalizacji jest przemysł elektroniczny. Praktycznie nie wytwarza się tu produktów masowych. Np. firma Bang & Olufsen jest znana na świecie z luksusowego i oryginalnego wzornictwa. Dania jest też największym w Europie producentem kolumn głośnikowych (firma JAMO) i głośników, które montowane są w kolumnach wiodących firm światowych. Najsilniejszą pozycję ma Dania w elektronice profesjonalnej. Prawie 30 proc. produkcji to elektronika medyczna, znaczną część zajmuje aparatura pomiarowa i elektroniczny sprzęt laboratoryjny. Duński przemysł elektroniczny eksportuje ponad 75 proc. produkcji, a ponad 10 proc. obrotów przeznacza na prace badawcze i rozwojowe. Duński sektor przemysłowy zatrudnia ok. 21 proc. siły roboczej i ma ponad 26-proc. udział w PKB.

Usługi Istotną rolę w tym sektorze odgrywa sektor publiczny, w którym zatrudniona jest niemal połowa osób pracujących w usługach. Administracja państwowa, gminy i regiony są głównymi pracodawcami w opiece socjalnej, lecznictwie, szkolnictwie i administracji publicznej. Dużą rolę odgrywają też firmy prywatne. Znaczna część działalności największej duńskiej firmy - A.P.Møller, związana jest z usługami, transportem (Mærsk) czy handlem (Dansk Supermarked). W Danii znajduje się także największa w Europie firma zajmująca się sprzątaniem – ISS International Service Systems, czy Sophus Berendsen - gigant na rynku usług pralniczych. Światową renomę mają duńskie firmy doradcze i projektanckie, jak COWI Consult, Rambøll czy Niras oraz biura architektoniczne, np. Utzon-Arkitekter czy Henning Arsen Architects A/S. Dania posiada oficjalny program rządowy - „Invest in Denmark” – który wspiera rozwój usług. Promuje lokowanie u siebie centrów logistyczno-dystrybucyjnych, rozwój usług software’owych oraz kompleksowe świadczenie usług, tzw. Shared Service Centers.

34


35

ABC biznesuW najnowszym zestawieniu „Doing Business 2015” Dania zajmuje rewelacyjnie wysoką, czwarta pozycję, taką samą jak rok wcześniej. Zostawiła w tyle USA, Wielką Brytanię, a nawet swoich najmocniejszych skandynawskich rywali: Norwegię, Finlandię i Szwecję. Polska w tym zestawieniu jest na 32. pozycji. W Danii obowiązują zasady wolnego rynku, swobodnej konkurencji i braku ograniczeń w prowadzeniu działalności gospodarczej.

Tak jak w całej UniiW Danii wszystkie formy prawne prowadzenia biznesu są dostępne w jednakowym stopniu dla podmiotów krajowych i zagranicznych.

Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej w Danii określają następujące przepisy: • ustawa o podejmowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej w celach zarobkowych

(The Carrying on Bussines for Profit Act z czerwca 1996 r.),• ustawa o spółkach akcyjnych (The Public Limited Companies Act z czerwca 1973 r. ze

zmianami wprowadzonymi w styczniu 2002 r. i czerwcu 2003 r.)• ustawa o przedsiębiorstwach prywatnych (The Private Companies Act z maja 1996 r. ze

zmianami wprowadzonymi w kwietniu 2003 r.),• ustawa o rachunkowości spółki (The Company Accounts Act z czerwca 1996 r.),• ustawa o sporządzaniu sprawozdań finansowych przez firmy (Act on Commercial

Enterprises’ Presentation of Financial Statements nr 448 z 7 czerwca 2001).

36

ABC biznesu

37

Polscy przedsiębiorcy mogą swobodnie wybrać formę prawną firmy. Najbardziej powszechna jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (ApS), oddział firmy zagranicznej (Filial) oraz spółka akcyjna (A/S). Obowiązkową rejestracją wszystkich podmiotów gospodarczych, niezależnie od ich formy prawnej, zajmuje się Erhvervsstyrelsen). Urząd nadaje firmom numer Centralnego Rejestru Firm - CVR. Zajmuje się on także ewidencjonowaniem (w tzw. systemie RUT) firm zagranicznych świadczących na terenie Danii usługi i delegujących do tego kraju na czas określony swoich pracowników. Ewidencjonowane przez Urząd na tych zasadach firmy nie otrzymują numeru CVR.

ABC biznesu

Czasowa działalność gospodarczaCzasowe delegowanie pracowników, którzy realizują umowę z duńską firmą lub osobą prywatną, jest najprostszą formą funkcjonowania polskich przedsiębiorstw w Danii. Główną zaletą tego typu rozwiązania jest zminimalizowanie formalności związanych z funkcjonowaniem firmy oraz rozliczaniem podatku dochodowego przedsiębiorstwa w Polsce.Według dyrektywy 96/71 z 16 grudnia 1996 r., w Unii Europejskiej zabronione są wszelkie ograniczenia dotyczące świadczenia usług opartych o przynależność państwową lub miejsce zamieszkania. Świadczenie usług polegać może na wykonywaniu prac przez przedsiębiorstwo na własny rachunek i pod kierownictwem własnych pracowników, w ramach realizacji umowy zawartej z odbiorcą usług, delegowaniu pracowników zakładu należącego do grupy przedsiębiorców lub też na wynajmowaniu pracowników przez polskie agencje pracy tymczasowej. Warunkiem podstawowym we wszystkich przypadkach jest fakt istnienia stosunku pracy między firmą delegującą a delegowanym pracownikiem przez cały okres delegowania.

38

ABC biznesu

39

Wprowadzająca tę dyrektywę duńska ustawa nr 256 z 25 marca 2011 roku o delegowaniu pracowników (Act Concerning Posting of Workers) wymienia duńskie regulacje prawne, które muszą być przestrzegane przez firmy unijne spoza Danii, świadczące w tym kraju usługi:• Ustawa o środowisku pracy;• Ustawa o równym traktowaniu mężczyzn i kobiet w zakresie zatrudnienia i urlop

rodzicielskiego;• Ustawa o równości płac;• Ustawa o stosunkach prawnych;• Ustawa zakazująca dyskryminacji na rynku zatrudnienia

ABC biznesu

40

Przepisy mówią m.in. o ochronie praw pracowniczych, bezpieczeństwie pracy, przewidzianych prawem urlopach, czasie pracy czy zakazie dyskryminacji pracowników ze względu na ich płeć. Żaden z wymienionych dokumentów nie określa minimalnego wynagrodzenia pracowników, gdyż wynagrodzenia minimalne negocjowane są w Danii przez związki zawodowe z organizacjami pracodawców. System układów zbiorowych funkcjonuje w Danii od 100 lat i wpisał się na stałe w duński system zatrudnienia. Dlatego, aby uniknąć, jak twierdzą związkowcy, „dumpingu płacowego” ze strony przybywających z nowych krajów członkowskich UE firm usługowych, duńskie związki zawodowe stosując różne formy zachęt lub przymusu, by skłonić takie firmy do przystąpienia do układu zbiorowego określającego płace minimalne w danej branży. Przystąpienie do układów zbiorowych oznacza, że firma bierze na siebie wiele zobowiązań finansowych, np. wypłatę obowiązkowych diet i dodatków do pensji, składek urlopowych i emerytalnych.

ABC biznesu

Nieprecyzyjne kryteriaAby świadczenie usług przez pracowników delegowanych do Danii odbywało się zgodnie z prawem, muszą być spełnione następujące warunki:• pracownik firmy delegującej musi być zatrudniony w danej firmie. Żadna inna forma zatrudnienia (na czas próbny, na umowę o dzieło czy umowę zlecenia) nie jest możliwa• pracownik przed wyjazdem do Danii musi mieć prawo stałego pobytu w kraju wysyłającym oraz prawo do wykonywania pracy w tym kraju• pracownik musi zgodnie z duńską Ustawą o Cudzoziemcach być zwolniony z konieczności posiadania wizy albo posiadać wizę lub pozwolenie na pobyt• pracownik po zakończeniu oddelegowania do pracy na terenie Danii musi mieć możliwość oraz zamiar powrotu do kraju z którego został delegowany

41

ABC biznesu

42

Polski biznes działający na rynku usług musi liczyć się z tym, że będzie pod ciągłą obserwacją duńskiej administracji. 14 września 2012 r. weszła w życie ustawa (L-590) zaostrzająca przepisy podatkowe dla zagranicznych firm usługowych działających na tutejszym rynku. Wprowadza ona nowe instytucje prawne umożliwiające administracji celno-skarbowej SKAT ocenę charakteru stosunku prawnego pomiędzy duńskim zleceniodawcą i zagranicznym zleceniobiorcą. W przypadku ustalenia, iż działalność zagranicznej firmy podwykonawczej stanowi „istotną i integralną część działalności duńskiej firmy”, SKAT jest uprawniony do żądania potrącania od wynagrodzenia zagranicznego pracownika składki na duński fundusz zatrudnienia 8 proc. oraz podatku od wynajmowanej siły roboczej w wysokości 30 proc. W przypadku uznania przez SKAT – w drodze zastosowania nieprecyzyjnych kryteriów oceny – iż działalność zagranicznej firmy stanowi „istotną część działalności” duńskiego zleceniodawcy, stosunek zlecenia pomiędzy stronami zostanie uznany za pozorny oraz potraktowany jako wynajmowanie siły roboczej i opodatkowany w całości w Danii.

ABC biznesu

43

Nowe regulacje ograniczają aktywność polskich przedsiębiorstw usługowych w takich branżach, jak budownictwo, przemysł, rolnictwo i leśnictwo, w głównej mierze ze względu na fakt, iż praktycznie każda aktywność podwykonawcy jest obecnie traktowana jako „stanowiąca integralną część działalności duńskiego zleceniodawcy” i opodatkowana w Danii. W sytuacji wątpliwości, czy polska firma może działać jako podwykonawca dla duńskiego przedsiębiorstwa, można zwrócić się bezpośrednio do SKAT z płatnym wnioskiem o wydanie wiążącej interpretacji podatkowej (bindende svar) dotyczącej konkretnego przypadku (załączając projekt umowy). Interpretacje są wiążące dla urzędu skarbowego.

ABC biznesu

Kto się musi rejestrowaćOd stycznia 2009 r. obowiązuje w Danii zasada tzw. odwróconego VAT-u. Oznacza to, że firma polska delegująca pracowników do Danii, świadcząca usługi firmie duńskiej, nie nalicza VAT-u na wystawianej fakturze. VAT płaci firma-usługobiorca naliczając go uprzednio sama od wartości netto wykonanej usługi. Polskie przedsiębiorstwa pełniące rolę podwykonawców dla duńskich firm nie muszą więc rejestrować się w SKAT jako płatnicy podatku VAT. Obowiązek rejestracji powstaje w sytuacji świadczenia usług dla osób prywatnych lub podmiotów nie będących płatnikami duńskiego VAT.Delegowani przez firmę polską pracownicy powinni otrzymać przed wyjazdem poświadczone przez ZUS druki A-1 (dawniej E-101), potwierdzające opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne oraz określające, jakie przepisy kraju wysyłającego w zakresie ubezpieczeń społecznych odnoszą się do pracowników delegowanych.

44

ABC biznesu

45

W przypadku firmy usługowej, pracownicy wykonują swoje obowiązki pod kierownictwem pracownika tej firmy, zaś pracownicy agencji pracy czasowej pod kierownictwem duńskiego zleceniodawcy. Duński zleceniodawca wynajmujący pracowników agencji jest zobowiązany płacić podatek związany z ich wynagrodzeniem. Musi także odprowadzać składki na fundusz zatrudnienia oraz składkę emerytalną.

ABC biznesu

SamozatrudnienieSamozatrudnienie jest w Danii najbardziej popularną formą prowadzenia działalności gospodarczej. Wykonuje ją osoba fizyczna na własny rachunek. Działalność prowadzona jest pod własnym nazwiskiem lub nazwą firmy przyjętą przez jej założyciela. Firma może zatrudniać także inne osoby.Samozatrudnienie jest łatwe w prowadzeniu, nie wymaga kapitału zakładowego, jednak obarczone jest ryzykiem związanym z nieograniczoną odpowiedzialnością majątkiem osobistym za zobowiązania firmy.Z punktu widzenia prawa, działalność na zasadzie samozatrudnienia wiąże się ściśle z założycielem (właścicielem) firmy. W przypadku jego śmierci firma zaprzestaje działalności, pozostawiając po sobie określony majątek trwały. Ponieważ majątek ten nie jest wydzielony z całości majątku właściciela, trudno jest zbyć firmę jako całość.

46

ABC biznesu

47

Duńska administracja maksymalnie ułatwia załatwienie wszystkich formalności związanych z rejestracją i prowadzeniem firmy. Erhvervsstyrelsen, po przyjęciu podania o rejestrację, sama przesyła dokumenty do SKAT w celu nadania numeru CVR. Deklaracje podatkowe VAT i w zakresie podatku dochodowego składane są raz na kwartał lub co pół roku, a dokumentację płacową pracowników małej firmy można prowadzić na stronie internetowej Urzędu w specjalnym systemie LetLøn.Dwa razy do roku (20 marca oraz 20 listopada) odprowadza się zaliczki na podatek dochodowy. Kwota wpłaty zależy od właściciela firmy. W związku z tym, że kwoty nadpłacone w stosunku do wynikającego z kalkulacji rocznej poziomu podatków są oprocentowane, zdarza się, że właściciele wpłacają wyższe zaliczki, aby otrzymać zwrot podatku z odsetkami, które często przewyższają odsetki bankowe. Możliwe jest to jedynie przy wpłacie w marcu.

ABC biznesu

48

Obywatel polski, który chce prowadzić działalność na zasadzie samozatrudnienia w Danii, musi najpierw postarać się o certyfikat pobytowy obywatela UE/EOG w duńskich Urzędach Regionalnych. Po jego uzyskaniu powinien zwrócić się do miejscowo urzędu gminy o uzyskanie numeru identyfikacji podatkowej CPR. Gdy go otrzyma, zostaje objęty duńskim ubezpieczeniem zdrowotnym oraz może podjąć działania zmierzające do zarejestrowania działalności gospodarczej, poprzez wypełnienie i przesłanie do Erhvervsstyrelsen formularza.Firma musi być zarejestrowana w Erhvervsstyrelsen najpóźniej na osiem dni przed rozpoczęciem działalności.

ABC biznesu

Rejestracja spółki ApS, A/S i oddziałuSpółka z ograniczoną odpowiedzialnością ApS jest jedną z najczęściej stosowanych form prawnych w działalności gospodarczej średnich firm w Danii. Chętnie zakładają ją ci przedsiębiorcy, którzy chcą sprawować ścisły, osobisty nadzór nad jej działalnością (np. w przypadku firm rodzinnych).Spółka akcyjna A/S jest formą prawną przeznaczoną dla średnich i dużych firm oraz jedyną, która może być notowana na giełdzie papierów wartościowych w Danii. Spółka A/S może zostać utworzona również przez jednego założyciela. Może mieć jednego akcjonariusza.

49

ABC biznesu

50

Przedsiębiorcy, którzy chcą założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością ApS lub z ograniczoną odpowiedzialnością (A/S) mogą zarejestrować ją w sposób tradycyjny, poprzez przesłanie dokumentów do Erhvervsstyrelsen lub skorzystać z usług kancelarii prawnych. Ze względu na możliwość złożenia wszystkich dokumentów on-line oraz użycie podpisu elektronicznego, rejestracja spółki może odbyć się w ciągu jednego dnia.Założenie oddziału firmy zagranicznej jest bardziej czasochłonne niż założenie spółki A/S lub ApS. Orientacyjny koszt założenia oddziału spółki zagranicznej przez kancelarię prawną to ok. 6000 koron. Oddział spółki zagranicznej w Danii nie może podjąć działalności gospodarczej przed zarejestrowaniem w Erhvervsstyrelsen. Zyski oddziału spółki zagranicznej podlegają duńskiemu podatkowi dochodowemu od osób prawnych. Dodatkowym obowiązkiem jest coroczne przesyłanie kopii rocznego sprawozdania finansowego spółki założycielskiej do Erhvervsstyrelsen.

ABC biznesu

51

Wszelkie spory oddziału z klientami i duńskimi instytucjami muszą być rozwiązywane stosownie do duńskiego prawa, a założycielska firma zagraniczna ponosi pełną odpowiedzialność za zobowiązania oddziału.

ABC biznesu

Rejestracja spółki jawnej i komandytowejDla potrzeb rejestracji spółki należy przedstawić umowę założycielską. Spółka I/S jest spółką osobową, w której każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Nie jest wymagany kapitał zakładowy.Spółka komandytowa jest tworzona na podstawie umowy założycielskiej. Nazwa spółki musi zawierać skrót K/S wskazujący na jej formę prawną oraz powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy. Jeśli komplementariusz spółki komandytowej jest osobą prawną, wtedy spółka musi posiadać zarząd.

52

ABC biznesu

Dania

Law

Transcript of Dania