Czy tuje są trujące?

„Tują” potocznie nazywa się każdego

iglaka, który zamiast tradycyjnych igieł ma

łuski. Jednak jest to duże uproszczenie, gdyż

poza „prawdziwą tują” czyli żywotnikami,

łuski posiadają inne gatunki. Są to jałowce,

cyprysy, cyprysiki, bioty, żywotnikowce czy

cedrzyńce. Jednakże najczęściej w roli

żywopłotów czy wysokich i samotnych

„łuskowatych” drzew sadzi się żywotniki.

Wśród żywotników

najczęściej spotykanym

gatunkiem jest żywotnik

zachodni – do tego

gatunku należą

najpopularniejsze

żywopłotowe „klasyki”:

‘Smaragd’ i ‘Brabant’.

Ponadto, jako rośliny

ozdobne, wykorzystuje

się także żywotnika

olbrzymiego, który jest

głównie uprawiany za

większą różnorodność

odmian.

Żywotnik zachodni ‘Smaragd’ – najczęściej spotykana „tuja” CC BY-SA 2.0 www.flickr.com Autor: Babij

Żywotnik olbrzymi ‘Zebrina Extra Gold’ CC BY-SA 2.0 www.flickr.com Autor: Babij

Jak więc odróżnić żywotniki od innych podobnych iglaków? Od równie popularnych cyprysików, odróżnia je wierzchołek – u cyprysików jest zawsze zwisający. Cyprysy najłatwiej rozpoznać po dużo większych szyszkach oraz obłych, niespłaszczonych łuskach, które odstają od pędu. Od jałowców natomiast najłatwiej rozpoznać po tym, że jałowce często mają na krzewie zarówno łuski (które nie są spłaszczone), jak i igły. Ponadto jałowce potrafią mieć charakterystyczne, niebieskie owoce.

Cyprysik groszkowy

– czubek zwisa By Athantor - Own work,

CC BY-SA 4.0,

https://commons.wikimedia.org

/w/index.php?curid=7576060

Żywotnik olbrzymi

‘Yellow Ribbon’ –

czubek jest

wyprostowany CC BY-SA 2.0

www.flickr.com Autor: Babij

Cyprys ze swoją szyszką i

obłymi łuskami By H. Zell - Own work, CC BY-SA 3.0,

https://commons.wikimedia.org/w/index.php?cu

rid=11747971

Żywotnik z drobnymi

szyszkami i spłaszczonymi

igłami By H. Zell - Own work, CC BY-SA 3.0,

https://commons.wikimedia.org/w/index.p

hp?curid=11215306

Jałowiec sabiński ma

niebieskie „owoce” i

obłe łuski By Javier martin - Own work,

Public Domain,

https://commons.wikimedia.org/

w/index.php?curid=11096710

Jałowiec chiński z

dwoma rodzajami

liści – igłami i

łuskami. By MPF at English Wikipedia,

CC BY-SA 3.0,

https://commons.wikimedia.or

g/w/index.php?curid=1683301

Skąd popularność żywotników?

Mają małe wymagania

odnośnie gleby i wody;

Są zimozielone, przez co

nadają się na ozdobne

nasadzenia i żywopłoty;

Wytrzymują na

słonecznych i półcienistych

stanowiskach;

Są tanie i powszechnie

dostępne w sprzedaży;

Wymagają stosunkowo

mało pielęgnacji. Tuje często są sadzone na

cmentarzach jako łatwa w

utrzymaniu zimozielona roślina. Źródło: By Crusier - Praca własna, CC BY 3.0,

https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5138700

Olejki eteryczne znajdują się w każdej części rośliny i nadają jej, przy potarciu, specyficzny, charakterystyczny zapach.

W skład olejku wchodzą m. in. tujon, fenchon, pinen, limonen czy sabinen.

Najwięcej w olejku jest tujonu. Nie jest on rozpuszczalny w wodzie, natomiast dobrze rozpuszcza się w alkoholach i tłuszczach.

Tujon występuje również w olejkach wielu innych roślin, m.in. piołunie (i innych bylicach), szałwii, jałowcach czy wrotyczu.

W małych ilościach jest nieszkodliwy dla zdrowia.

Występowanie tujonu w

ziołach nie sprawia, że stają

się przez to one toksyczne dla

ludzi. Jednakże, należy

zawsze zachować umiar przy

stosowaniu ziół – nadmiar

jakichkolwiek olejków jest

niezdrowy!

Olejki eteryczne w

tujach

Wzór chemiczny tujonu By real name: Karol Głąbpl.wiki: Karol007commons:

Karol007e-mail: kamikaze007 (at) tlen.pl - Praca własnaTa

^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za

pomocą Inkscape., Domena publiczna,

https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2380460

Świeże liście zawierają do 1 %

olejku.

Z badań wynika, że jednorazowa

bezpieczna dopuszczalna dawka

tujonu to 1,25 mg na 1 kg ciała.

Spożycie liści i ekstraktów w małych

ilościach może wywołać wymioty,

bóle żołądka, rozwolnienia i

podrażnienie błon śluzowych.

W większych ilościach w wyniku

zatrucia może dojść do paraliżu

układu nerwowego, krwawień,

gorączki, drgawek, bezdechu,

uszkodzenia wątroby i nerek, skurczy

oraz ciężkiej niewydolności serca.

Trujące właściwości

żywotników

W medycynie ludowej wywary z

żywotnika wykorzystywano do

wywoływania poronień, a także do

leczenia reumatyzmu, zwalczania

pasożytów, przeziębienia i nieżytów

dróg oddechowych oraz przy

problemach skórnych.

Obecnie bywa stosowany przy

produkcji leków.

Nie należy nigdy we własnym

zakresie korzystać z trujących roślin

jako ziołowych leków!

Tujon zawarty w piołunie, nadaje

piołunówce charakterystyczny zapach

Co mówi nauka o szkodliwości dla

zdrowia żywotników?

• Nie ma badań potwierdzających, że przebywanie wśród tui powoduje choroby czy zatrucia. Nie ma np. badań wskazujących, że osoby mieszkające przy naturalnych lasach żywotnikowych częściej chorują.

• Są natomiast badania wskazujące na trujące właściwości przy spożywaniu liści tui oraz produktów z nich wyrabianych (np. domowej roboty preparatów).

• Są badania wskazujące na podrażnienia skóry przy kontakcie skóry z rośliną – zaleca się wykonywanie prac przy tujach w rękawicach.

Skąd więc informacje o szkodliwym

przebywaniu wśród tui?

• Najczęściej informacje w Internecie mówią o zawrotach głowy i mdłościach oraz podają dalsze objawy zatrucia tujonem.

• Jedyne badania, które wskazują na efekt toksyczny oddychania powietrzem w okolicy żywotników dotyczy szkodliwości wdychania pyłu drzewnego przy wycinaniu żywotników olbrzymich.

• Autorzy tego badania zwracają uwagę, że drobne fragmenty drewna pozostają w oskrzelach, gdzie uwalnia się tujon i inne substancje w roślinie. Wywołuje to choroby układu oddechowego (reakcje alergiczne, astmę i raka), a objawia się to u drwali wdychających pył przed kilka godzin dziennie.

Co może być prawdziwą przyczyną

duszności? 1. Alergia i wrażliwość na olejki eteryczne – olejek z żywotnika, tak jak każdy

olejek, może wywoływać alergię i podrażnienia. Może on powodować

objawy alergiczne u osób wrażliwych na substancje zawarte w olejku.

2. Resztki pyłów, łusek i grzybów, znajdujących się wewnątrz tui – w środku

roślin zazwyczaj gromadzą się obumarłe łuski, na których gromadzą się

pyły i zarodniki grzybów. Nieczyszczona roślina może przy podmuchu

wiatru „uwalniać” je, przez co osoby z problemami z oddychaniem lub

alergiami mogą się dusić.

Obumarłe liście ze środka rośliny należy regularnie usuwać – zapobiega to rozwojowi chorób roślin, zmniejsza ciężar korony i chroni nasze płuca przed wdychaniem pyłów i zarodników.

Czy należy sadzić tuje na działce?

• Na to pytanie należy sobie samemu odpowiedzieć.

W większości przypadków zadbane drzewko nie

będzie szkodziło osobom w otoczeniu.

• Sadzimy gatunki i odmiany zgodnie z

Regulaminem Rodzinnych Ogrodów

Działkowych.

• Należy rozważyć sadzenie tui, jeśli jesteśmy

wrażliwi na olejki eteryczne. Ponadto, zabiegi

przy tujach należy wykonywać w rękawiczkach.

Czy należy sadzić tuje na działce?

• Ponadto, jeżeli mamy zwierzęta lub dzieci na działce, należy rozważyć, czy chcemy posadzić rośliny trujące po spożyciu.

• Należy też pamiętać, ze wiele odmian tui nie jest mała i urasta do rozmiaru dużego drzewa (‘Smaragd’ i ‘Brabant’ do kilku metrów wysokości) – zgodnie z § 54 ust. 1 Regulaminu Rodzinnych Ogrodów Działkowych, dopuszcza się sadzenie na działce drzew ozdobnych, w tym iglaków, pod warunkiem, że będą to gatunki i formy słabo rosnące.

Jeżeli koniecznie

chcemy mieć tuję,

należy dobierać

odmiany słabo

rosnące, np. biotę

wschodnią ‘Aurea

Nana’ lub żywotnik

zachodni ‘Danica’.

Co innego mogę posadzić?

Biota wschodnia ‘Aurea Nana” Źródło: CC BY-SA 2.0 www.flickr.com Autor: Babij

Żywotnik zachodni ‘Danica’ Źródło: CC BY-SA 2.0 www.flickr.com Autor: Babij

Możemy także posadzić inne rośliny iglaste, które nie są trujące – sosny, świerki, daglezje, jodły. Zawsze wybieramy odmiany słabo rosnące.

Większość roślin iglastych zawiera

żywice lub olejki, które mogą u osób

wrażliwych wywoływać reakcje

alergiczne. Przed posadzeniem

rośliny upewnij się, że nikt nie jest

uczulony!

Co innego mogę posadzić?

Jodła balsamiczna ‘Piccolo’ Źródło: CC BY-SA 2.0 www.flickr.com Autor: Peter Stevens

Świerk pospolity ‘Little Gem’ By Krzysztof Ziarnek, Kenraiz - Own work, CC BY-SA 4.0,

https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=66874510,

tytuł: Picea abies 'Little Gem' in Dunedin Botanic Garden

Jeżeli potrzebujemy

żywopłotów, możemy

wykorzystać nisko

rosnące odmiany

iglaków.

Można także

wykorzystać formy

płaczące, które

zaszczepione – rosną

tylko w dół.

Co innego mogę posadzić?

Świerk pospolity ‘Formanek’

dorastający do 2 m wysokości. Źródło: www.flickr.com autor: F. D. Richards CC BY-

SA 4.0, tytuł: „ Picea abies 'Formanek' 2015„

Można także użyć

żywopłotów z roślin

zimozielonych – irgi

czy mahonii (uwaga

– kolczaste liście).

Co innego mogę posadzić?

Jako żywopłoty nasadzenia możemy

także zrobić z innych roślin

zimozielonych, takich jak bukszpan,

ostrokrzew, laurowiśnia, ognik czy

berberys. Rośliny te jednak często są

trujące lub też mają kolce – stąd mając

dzieci w rodzinie, należy się zastanowić:

Czy na działce chcemy mieć

potencjalnie niebezpieczne rośliny?

Z mahonii można stworzyć formowane lub

nieformowane żywopłoty Źródło: By Photo by David J. Stang - source: David Stang. First published at

ZipcodeZoo.com, CC BY-SA 4.0,

https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=61177062

Tytuł: Location taken: Brookside Gardens, Maryland. Names: Mahonia aquifolium

'King's Ransom' (Pursh) Nuttall Classification: Plantae > Tracheophyta >

Spermatopsida > Ranunculales > Berberidaceae > Mahonia > Mahonia aquifolium

'King's Ransom'.

Możemy także

wybrać żywopłot z

buku – liście buka nie

opadają i pozostają

całą zimę na drzewie.

Wybieramy odmiany

niskie i słabo rosnące.

Można także

spróbować żywopłotu

z jednorocznej kochii

– mietelnika żakuli.

Co innego mogę posadzić?

Żywopłot z buka zimą Źródło: https://www.geograph.org.uk/photo/2197858 Christine

Johnstone cc-by-sa/2.0

Kochia dorasta do 1,5m i z daleka

przypomina żywotnik Źródło: https://pixabay.com/pl/photos/bassia-scoparia-kochia-scoparia-385736/

Tuje mają miejsce w naszych ogrodach i mimo zalet, trzeba pamiętać, że ich liście mogą być trujące dla ludzi i zwierząt po zjedzeniu. Natomiast samo przebywanie przy tujach nie wywoła u nikogo chorób.

Czy tuje są trujące?