Czagdud Tulku Rinpocze

MISTRZ TACA AUTOBIOGRAFIA

Wydawnictwo Damaru 2005 Tumaczenie: Jarosaw Nalenik Str. 274, format 115 x 185, oprawa mikka

Cena wraz z kosztami wysania i pobrania: 29,00 z

Ta fascynujca ksika jest w istocie pen mocy nauk o przemijaniu i niezwykym wspczuciu. Rinpocze pisze z nieodpart szczeroci o dowiadczeniach czowieka, ktry przey wiele ywotw, nawet w tym jednym yciu. Ksika ta, to rzadki skarb. Ujawnia ona gbi i elastyczno ludzkiego ducha.

- Joan Halifax

Histori ycia Czagduda Tulku mona czyta na wielu poziomach: jako barwn, czsto humorystyczn ksik przygodow; jako wewntrzn, duchow podr; i jako nauk o tym, jak pord yciowej niepewnoci osign perspektyw prawdy absolutnej. Ksika ta jest zarwno inspirujca, jak te niezwykle pomocna kademu, kto poszukuje ostatecznego znaczenia w tych czasach zowieszczej przepowiedni.

- Ken Wilber

Jako syn Daa Drolmy, jednej z najsynniejszych kobiet-lamw, Czagdud Tulku otrzyma obszerne wyksztacenie od wielu znakomitych nauczycieli. Naley on do ostatniego pokolenia mistrzw, ktrzy zdyli odziedziczy peny przekaz nauk i medytacyjnych technik tybetaskiej tradycji wadrajany, zanim chiscy komunici przejli wadz w Tybecie. Zmuszony w 1959 roku do ucieczki z rodzinnego kraju, przez dwa kolejne dziesiciolecia Czagdud Tulku pracowa jako lama i lekarz w spoecznoci tybetaskich uchodcw w Indiach i Nepalu. Wspiera rwnie ich osadnictwo oraz zajmowa si sztuk sakraln w nowo powstajcych klasztorach.

W 1979 roku Tulku przyby do Stanw Zjednoczonych jako opat Czagdud Gonpy - liczcego setki lat tybetaskiego klasztoru, jednego z nielicznych, ktre przetrway komunistyczn inwazj. W 1983 roku powoa fundacj "Czagdud Gonpa", dziki ktrej filie jego klasztoru powstay w Stanach Zjednoczonych, Ameryce Poudniowej i w Europie. Czagdud Tulku mieszka w gwnym orodku swojej fundacji - w hrabstwie Trinity w Pnocnej Kalifornii (by obywatelem USA), podrowa i naucza w caych Stanach Zjednoczonych, Azji, Europie, Australii i Ameryce Poudniowej.

Jego nauki przenika mdro i wspczucie pynce tak ze skarbnicy ludzkiego dowiadczenia i studiw filozoficznych, jak i z medytacyjnego wgldu. Bogaty w metafory styl wykadw pozwala przekroczy religijne i kulturowe bariery, by przez rozbudowane struktury buddyjskich nauk dotrze do samej ich istoty. Odkd Czagdud Tulku przyby na Zachd, jego instrukcje do praktyk wadrajany przyniosy wgld w natur umysu tysicom adeptw duchowej cieki. Jako ekspert gbokich nauk buddyjskiej cieki dzogczen, Czagdud Tulku zobowiza si udostpni ludziom Zachodu peny zakres metod wadrajany. Swoje nauki przekaza w sposb ciepy i peen humoru, niosc tym, ktrzy s na nie otwarci, wgld w naturaln wiadomo.

W 1995 roku Czagdud Tulku Rinpocze przenis si na stae ze Stanw Zjednoczonych do Brazylii, zakadajc w Tres Coroas swj gwny orodek w Ameryce Poudniowej - Khadro Ling, gdzie przebywa a do mierci. Tam, w listopadzie 2002 roku, Rinpocze rozpocz medytacyjne odosobnienie, w trakcie, ktrego z bezgraniczn radoci i entuzjazmem naucza, e istot buddyjskiej praktyki jest dobro serca. Tak jak przez 72 lata swego ycia, rwnie i wwczas Rinpocze dedykowa kad sw myl, sowo i gest poytkowi wszystkich istot. Trzeciego dnia odosobnienia, 17 listopada 2002 roku, serce Rinpocze przestao bi.

* * *

Jako syn Daa Drolmy, jednej z najsynniejszych kobiet-lamw, Czagdud Tulku otrzyma obszerne wyksztacenie od wielu znakomitych nauczycieli. Naley on do ostatniego pokolenia mistrzw, ktrzy zdyli odziedziczy peny przekaz nauk i medytacyjnych technik tybetaskiej tradycji wadrajany, zanim chiscy komunici przejli wadz w Tybecie. Zmuszony w 1959 roku do ucieczki z rodzinnego kraju, przez dwa kolejne dziesiciolecia Czagdud Tulku pracowa jako lama i lekarz w spoecznoci tybetaskich uchodcw w Indiach i Nepalu. Wspiera rwnie ich osadnictwo oraz zajmowa si sztuk sakraln w nowo powstajcych klasztorach.

W 1979 roku Tulku przyby do Stanw Zjednoczonych jako opat Czagdud Gonpy - liczcego setki lat tybetaskiego klasztoru, jednego z nielicznych, ktre przetrway komunistyczn inwazj. W 1983 roku powoa fundacj "Czagdud Gonpa", dziki ktrej filie jego klasztoru powstay w Stanach Zjednoczonych, Ameryce Poudniowej i w Europie. Czagdud Tulku mieszka w gwnym orodku swojej fundacji - w hrabstwie Trinity w Pnocnej Kalifornii (by obywatelem USA), podrowa i naucza w caych Stanach Zjednoczonych, Azji, Europie, Australii i Ameryce Poudniowej.

Jego nauki przenika mdro i wspczucie pynce tak ze skarbnicy ludzkiego dowiadczenia i studiw filozoficznych, jak i z medytacyjnego wgldu. Bogaty w metafory styl wykadw pozwala przekroczy religijne i kulturowe bariery, by przez rozbudowane struktury buddyjskich nauk dotrze do samej ich istoty. Odkd Czagdud Tulku przyby na Zachd, jego instrukcje do praktyk wadrajany przyniosy wgld w natur umysu tysicom adeptw duchowej cieki. Jako ekspert gbokich nauk buddyjskiej cieki dzogczen, Czagdud Tulku zobowiza si udostpni ludziom Zachodu peny zakres metod wadrajany. Swoje nauki przekaza w sposb ciepy i peen humoru, niosc tym, ktrzy s na nie otwarci, wgld w naturaln wiadomo.

W 1995 roku Czagdud Tulku Rinpocze przenis si na stae ze Stanw Zjednoczonych do Brazylii, zakadajc w Tres Coroas swj gwny orodek w Ameryce Poudniowej - Khadro Ling, gdzie przebywa a do mierci. Tam, w listopadzie 2002 roku, Rinpocze rozpocz medytacyjne odosobnienie, w trakcie, ktrego z bezgraniczn radoci i entuzjazmem naucza, e istot buddyjskiej praktyki jest dobro serca. Tak jak przez 72 lata swego ycia, rwnie i wwczas Rinpocze dedykowa kad sw myl, sowo i gest poytkowi wszystkich istot. Trzeciego dnia odosobnienia, 17 listopada 2002 roku, serce Rinpocze przestao bi.

Mistrz Taca

2Tulku

Chocia byem tulku a moe wanie dlatego jako dziecko zachowywaem si niczym diabe wcielony. Tybetaczycy mawiaj, e tulku w dziecistwie s dzicy i swawolni, ale ta sama energia, jeli tylko zostanie waciwie skierowana, gwatownie wyzwala ich duchowe urzeczywistnienie. Trzeba przyzna, e dla tego wzniosego celu Tybetaczycy nie szczdz swoim milusiskim rzgi.

Do trzeciego roku ycia mieszkaem wraz z matk w Tromthar. Z tamtych czasw zachowaem w pamici gar ciepych, dziecicych wspomnie pamitam, jak podrowaem z matk konno, ukryty w poach jej owczego koucha; pozosta mi te w pamici obraz sucych mojej babci, ktrzy wyrabiali maso potrzsajc wypenion mlekiem skr jaka; a take posta mojej piknej cioteczki o rowych policzkach, jej turkusowe ozdoby i wykonany z przedziurawionych srebrnych monet pas. Wszystkie te wspomnienia s jednak cokolwiek mgliste, niczym na wp zapamitany sen.

Zdecydowanie wyraniejsze i ywsze pozostay we mnie lady dziecicych dramatw wydarzenia, ktre przyczyniy si do mojego dojrzewania i rozwoju. Tybet ley na szlaku przelotnych ptakw i jesieni zbieray si na kach ich niezliczone stada. Zafascynowany tym, zapragnem schwyta jednego ptaka, oswoi go i zatrzyma dla siebie. Starsze dzieci poradziy mi, jak to zrobi, wyruszyem wic na owy uzbrojony w kosz, kij, kawaek sznurka i gar jczmienia. Po wielu nieudanych prbach w kocu schwytaem do kosza jaskk. Wsunem ostronie rk do rodka i oto miaem j w doni. Trzepot ptasich skrzyde budzi mj zachwyt. Nakoniem jaskk, by zjada kilka ziaren zboa. Kiedy jednak pokazaem j dorosym, ich reakcja zepsua mi ca przyjemno. Musisz j wypuci, Thubgo. Dziki ptak nie przeyje, jeli nie bdzie mg swobodnie fruwa. Jaskka to nie pies czy owca, nie nadaje si na maskotk usyszaem. Pouczenia rodziny tylko wzmogy mj opr. Przecie kochaem swojego maego ptaszka. By mj i chciaem si nim opiekowa; adne sowa nie mogy mi go odebra. Zamiast wic wypuci ptaka, wsunem go pod swoj czub noszony przez Tybetaczykw kubrak. Przed snem raz jeszcze ukoysaem w doniach swoj jaskk i na powrt delikatnie ukryem j w czubie. Rankiem ptak by martwy. Zrozpaczony, pakaem gorzkimi zami. Bya to moja pierwsza dotkliwa strata.

Zawsze byem bardzo opiekuczy wobec modszych czy sabszych od siebie dzieci, nie wahaem si te stan w czyjej obronie. Czsto wizao si to z bjk. Ktrego dnia moja troskliwa babcia wtrcia si w tak wanie walk, ktr toczyem z innym dzieckiem. Chwycia mnie za ramiona, po czym wezwaa reszt dzieci: Dajcie mu wszyscy nauczk, eby si wicej nie bi! Unieruchomia mnie, a picioro, moe szecioro dzieci rzucio si na mnie z piciami. Wcieky i zapakany, poczuem si tak, jakby przygniota mnie gra. Nagle moja do trafia na ukryty pod ubraniem may noyk. Wyszarpnem go z pochwy i pchnem na olep. Jedna z moich ciotecznych sistr, starsza dziewczynka, wydaa przeraliwy krzyk dzieci odskoczyy i w nagej ciszy spoglday na poszkodowan, ktra jczc z blu pokazywaa wszystkim swoj ran. Poniewa owa kuzynka tak jak wszyscy nosia grub czub z owczej skry, mj cios nie wyrzdzi jej wielkiej krzywdy. N trafi j jednak w bok i polao si nieco krwi. Wszyscy byli przeraeni. Dzieci zaczy ode mnie stroni, a pniej znalazy sobie nawet now zabaw, ktra polegaa na uciekaniu z krzykiem na mj widok. Staem si postrachem rwienikw i zostaem sam, a poniewa za przewinienie spodziewaem si bezlitosnego lania, staem si te ponury i draliwy. Kara jednak nigdy nie nadesza, przypuszczalnie dziki wstawiennictwu matki dziewczynki wspomnianej wczeniej licznej cioteczki, ktra bya zawsze agodna i spokojna. Poza tym mojej matki nie byo wida wwczas w domu, bo nie wyobraam sobie, by inaczej co podobnego uszo mi pazem. Bywao, e w cigu dnia dostawaem w skr nie raz, ale trzy, albo i cztery razy. Po kadym nastpnym laniu mj gniew tylko narasta: wykrzykiwaem coraz bardziej obraliwe sowa, a kiedy byo ju po wszystkim, jeszcze zapalczywiej wracaem do tego, za co mnie ukarano. Byy to ogromnie wyczerpujce zmagania, lecz matka za spraw swego wspczucia nie moga pozwoli, bym wyrs na czowieka nieokrzesanego i dzikiego. Tak wic przysparzaem wielu zmartwie matce, ktra bya przecie emanacj Tary. Mimo to nie byo midzy nami ladu goryczy, a gdy ju opady emocje, zawsze w kocu odczuwaem al. Niekiedy tu po zakoczeniu egzekucji padalimy sobie w objcia i kopot po prostu znika. Do babci czuem jednak niech, ktra trwaa blisko dwie dekady. Nie chodzio mi jednak o to, e zorganizowaa moje pobicie przez inne dzieci. Nie lubiem jej, poniewa niesprawiedliwie traktowaa innych nawet przy czynnoci tak prozaicznej, jak dzielenie kawaka kiebasy. Pewnego dnia przebywaem wraz z innymi rwienikami w naszym rodzinnym namiocie, gdy babka zajadaa wielkie pto kiebasy. Najsmaczniejszym kskiem bya zawsze gruba kocwka kiebasianego flaka, w ktrej zbiera si tuszcz. Kade z nas, dzieci, usiowao wyprosi j dla siebie. Amalo, prosz: daj mi! Nie! Daj mnie! wykrzykiwalimy jedno przez drugie.

Nasza prostolinijno i naiwno czynia nas niezwykle wraliwymi na jej zachowanie, kiedy wic dawaa kiebasiany balonik swojemu ulubiecowi, wszyscy pozostali, tak jak i ja, czuli si oszukani.

Cho musz przyzna, e ja sam take dokadaem stara, by babka za mn nie przepadaa: obraaem j przy kadej okazji, a pniej, kiedy ju zamieszkalimy z matk w innym miejscu, pamitam, e zaczajaem si na babk przy drodze, gdy jechaa spotka si z moj matk i obrzucaem jej konia kamieniami.

Wyjtkowe, ciepe uczucie, ktrymi dzieci zazwyczaj darz swoich dziadkw i babcie, zachowaem dla ciotki. Bya ona wspania jogink, ktra nie marnowaa czasu na sen. Przychodziem do niej by si przytuli, a kiedy mruczaa mantry, ukadaem si jej na kolanach i zasypiaem. Bio z niej ciepo, spokj i gbokie zadowolenie, za ktrymi tskniem, zmagajc si ze swymi dziecicymi problemami. Kiedy podawano nam obiad, karmiem j ze swojej miseczki, a ona, gaszczc mnie po gowie, czstowaa ze swojej. Kiedy miaem trzy lata, do Tromthar przybya grupa mnichw z Czagdud Gonpy. Poszukiwali oni nowej inkarnacji Tenpy Gialcena, poprzedniego Czagduda Tulku. Wczeniej radzili si wielu wybitnych lamw, ktrzy w kocu orzekli, e tulku przyszed na wiat w rodzinie Trogme, jako syn Day Drolmy.

Potwierdzi to take wspomniany wczeniej sdziwy mnich z Czagdud Gonpy, ktry by wiadkiem rozmowy Tenpy Gialcena z moj matk widzia on te, jak lama podarowa jej relikwiarz. Kiedy zatem grupa poszukiwawcza przybya na miejsce, mnisi nie mieli kopotu z odnalezieniem miejsca pobytu niezwykego dziecka. Wszystko zaleao teraz od wynikw surowych testw sprawdzajcych tosamo nowego tulku inkarnacji opata Czagdud Gonpy, czyli mnie. Bez trudu rozpoznaem przedmioty nalece do mojego poprzednika Tenpy Gialcena, a kiedy do pokoju wszed mnich blisko zwizany z moj poprzedni inkarnacj, pozdrowiem go po imieniu. Mimo to pojawi si pewien problem poniewa matki akurat nie byo w domu, delegacj musia przyjmowa dziadek, i on te zatwierdzi rozpoznanie mnie jako Czagduda Tulku. Gdyby tego nie uczyni, zgodnie z tybetaskim wierzeniem, mgby utrudni wypenienie mojego yciowego powoania. Z drugiej strony, zgodnie z tradycj, potwierdzenie mojej nowej tosamoci przez czonka rodziny oznaczao, e powrc do swojego klasztoru, eby odebra specjalne wyksztacenie. Dziadek tymczasem wybra kompromis: przyj wprawdzie komplet mnisich szat dla mnie, lecz nie wyrazi zgody na mj natychmiastowy powrt do Czagdud Gonpy. Rodzin bardzo ucieszya wiadomo o uznaniu mnie za inkarnacj Czagduda Tulku i cho niektrzy oczekiwali wysania mnie do klasztoru, powszechnie uznano, e dziadek okaza rozsdek. Wszyscy byli wic zdumieni, gdy moja matka na wie o tym, co zaszo pod jej nieobecno, wpada w niezrozumia wcieko i zwymylaa swego ojca. Czy zmczyo ci ju karmienie mnie i mojego dziecka? Czy zmczyo ci ju zaopatrywanie nas w odzie? Czy moe twj dom jest ju dla nas za ciasny? Nie martw si, wkrtce uwolnimy ci od siebie! krzyczaa.

Zaraz te rozpocza przygotowania do wyjazdu. Mj dziadek czowiek miy i peen ycia nie potrafi odwie jej od zamiaru opuszczenia rodzinnej sadyby, a jej argumenty brzmiay cakiem irracjonalnie. Dziadek przyszed do mnie ze zami w oczach. Mj dom zawsze stoi dla ciebie otworem powiedzia i dopki cokolwiek posiadam, nie musisz martwi si ani o jedzenie, ani o ubranie. Wiem, e mwi szczerze, i do dzi wspominam go z mioci. Zachowanie mojej matki faktycznie mogo wydawa si nierozumne nie znaczy to jednak, e postpowaa egoistycznie. Jej wiadomo sigaa bowiem poza ograniczenia czasu, przestrzeni i caej widzialnej rzeczywistoci, a jej dziaania naturalnie wynikay z tej mdroci. Dopiero pniej rodzina zrozumiaa, e Drolma musiaa opuci swj dom, by wypenia si cz przepowiedzianego jej duo wczeniej losu. Chodzio o ratowanie zdrowia i ycia Tulku Gjurme Namcziaga Dorde sdziwego opata Tenphel Gonpy, ktry coraz bardziej opada z si. Jej rol przepowiedzia sam Padmasambhawa. Czy do gniewnej reakcji mojej matki przyczynio si co jeszcze nie wiem, a teraz, po ponad 50 latach, nie sposb ju to sprawdzi. By moe zniknicie Drolmy zaoszczdzio cierpie jej ojcu; moe konflikt wynik take z potrzeby ochrony mojej osoby. Tak czy inaczej, w nastpstwie wspomnianej awantury zerwano wizy rodzinne i wraz z matk przeprowadziem si do Tenphel Gonpy. Wkrtce po naszym wyjedzie odwiedzi nas tam jej ojciec i oboje wygldali na zupenie pogodzonych ze sob. Przenosiny do miejsca odlegego o okoo tydzie konnej jazdy oznaczay dla mnie pocztek nauki koniecznej dla przyszego lamy. Przez kolejnych siedem lat, a do 11 roku ycia, kiedy to odszedem na trzyletnie odosobnienie, cae moje ycie reguloway rygory cisej dyscypliny, kady mj ruch nadzorowali wychowawcy. Czasami moja stumiona mentalna moc wybuchaa: miewaem wwczas wiele wizji, wiele dowiadcze jasnowidzenia i niezwyke sny, a niekiedy take przebyski otwartej, czystej wiadomoci. Moja matka i nauczyciele traktowali to jako dowd moich szczeglnych zdolnoci, ktre widocznie rozwinem w poprzednich ywotach. Jednoczenie zgodnie uwaali, e musz podda si rygorom buddyjskiego treningu, poniewa tylko dziki wasnej pracy odzyskam pene urzeczywistnienie, ktre wczeniej byo moim udziaem.

Pewnego razu nio mi si, e bawiem si na otoczonym kamiennym murem podwrku przy domu mojej matki. Nagle pojawi si pies, ktry przeobrazi si w jelenia. Ten z kolei zmieni si w lam, a lama w smoka. Widziaem, jak smok ronie, wzbija si w powietrze i znika w chmurach. Syszaem jego ryk odbijajcy si echem od sklepienia nieba. Kiedy poprosiem lam o wyjanienie snu, ten powiedzia: Myl, e nie o wasnym yciu, ktre zacze jako bardzo niegrzeczny chopiec.

Nowy dom znalelimy na pnocny wschd od Tromthar, po przeciwnej stronie wysokiego pasma gr. Byy to ziemie dawnego krlestwa synnego Gezara z Ling, opiewanego w eposach krla Tybetu i wojownika. To jasne, dlaczego uzna on t pikn krain o falujcych wzgrzach, trawiastych kach i skrzcych si rzekach za warte zdobycia i utrzymania woci. Ley ona na wysokoci ponad 12 000 stp, lecz mimo tego krajobraz jest tu agodny i rozlegy. Klasztor Tenphel Gonpa otaczay domy zamieszkane przez mnichw. Spoeczno klasztorna zasiedlaa jeden brzeg rzeki, a na drugim obozowali zazwyczaj nomadzi. Czasami przybywali, by wypasa tam swoje stada, kiedy indziej gromadzili si z okazji jakich wydarze w wityni. W tym rejonie byo wiele innych klasztorw; najbliszy znajdowa si okoo godziny jazdy konno. Wiadomoci rozchodziy si tu szybko i miay niemal warto pienidza, za najlepsz walut byy anegdoty o lamach.

Nowy dom mojej matki by piknie pooony wzniesiono go nad urwiskiem, w odlegoci okoo p godziny spaceru od klasztoru. Rozciga si std widok na ca rozwidlon dolin. Kiedy miaem jakie cztery lata, przybya do nas pewna mniszka. Na prob mego ojca, Sero Kharto Tulku, odbya ona dug podr z Lhasy po to, by uczy mnie medytacji. Wkrtce rozpoczy si lekcje, w trakcie ktrych nie dowiedziaem si jednak, co powinienem kontemplowa, ani te jak panowa nad umysem. Mniszka bya za to mistrzyni w wymuszaniu poprawnej postawy medytacyjnej. Staraa si, bym siedzia prosto jakbym kij pokn, by moje nogi byy w peni skrzyowane, stopy oparte na udach a donie na kolanach, by podbrdek by przycignity do szyi, a jzyk dotyka podniebienia. Byy dni, gdy musiaem siedzie z zamknitymi oczami. Jeli je otworzyem, moja nauczycielka uderzaa mnie w czoo przykazujc: Medytuj! Kiedy indziej oczy miay by szeroko otwarte i nieruchome. Jeli zapadaem w drzemk, znw nastpowao uderzenie i znw syszaem: Medytuj! Trwao to tygodnie, a moe miesice od bladego witu a po wieczorny spoczynek. W kocu straciem poczucie czasu. Nie miaem adnych przerw; posiki przynoszono nam na miejsce praktyki. Jedyne chwile wytchnienia wizay si z oddawaniem moczu wychodziem wic za potrzeb wiele razy w cigu dnia. Kiedy mniszka zorientowaa si, e naduywam jej wyrozumiaoci, cakowicie zabronia mi wychodzenia. Zdarzao si wic, e nie wytrzymywaem, co take koczyo si poniajcym biciem.

Ktrego dnia musiaem jednak koniecznie wyj na zewntrz. Poniewa wiedziaem, jaka bdzie reakcja na moj prob, po prostu poderwaem si i przebiegem obok mniszki. Ta cisna za mn swoj mal, ktra bya wykonana z wyjtkowo duych, twardych paciorkw. Trafia mnie w ogolon gow, nabijajc liczne guzy. Poraony blem, rozszlochany, wpadem w ramiona matki. Gdy si uspokoiem, Drolma wezwaa mniszk. To mj jedyny syn powiedziaa. Moe nie jest dobrym uczniem, ale na pewno powinien pozosta przy yciu. Przynajmniej dopki yje, dopty istnieje nadzieja. Z tymi sowami odprawia moj nauczycielk medytacji.

Wkrtce po jej wyjedzie matka udaa si do rodzinnego skarbnika, ktrego poprosia o opiek nade mn. By nim lama Ce Gyn, a jego metody cakowicie rniy si od metod mniszki. Kiedy nauczyem si czyta zadane linijki lub opanowaem na pami okrelone fragmenty tekstu, lama pozwala mi na krtki odpoczynek. Nie wolno mi byo wprawdzie wychodzi na zewntrz i bawi si z innymi dziemi, ale mogem zostawi ksiki i pobawi si chwil w obecnoci lamy. Bya to znakomita motywacja do szybkiego ukoczenia nauki. Kiedy szo mi wyjtkowo dobrze, lama nagradza mnie malekimi zabawkami, ktre sam wykonywa. Z kawaka tkaniny, kilku drewienek i kawaka sznurka budowa na przykad tyci namiot podtrzymywany przez supy, liny i paliki. Rzebi te ludziki i miniaturowe zwierztka i uczy mnie, jak to robi. Mia zote rce i obudzi we mnie rozwinite pniej artystyczne zdolnoci. Miaem wwczas powtarzajcy si sen, w ktrym zjadaem z apetytem gotowan, nieco zgrzytajc w zbach mieszank roztopionego masa ze wieo utartym pyem kwarcowym. Wedug lamy Ce Gyna sen ten wiadczy o tym, e zaczynam rozumie czytane teksty. Odwzajemniajc yczliwo i ciepo mojego nauczyciela, zaczem z czasem uznawa go za swojego gegena nauczyciela, z ktrym ma si najsilniejsz wi. Czule nazywaem go gegen-la.

Ktrego dnia powanie zachorowaem i pi dni leaem w ku wymiotujc i z silnym blem gowy. Pitej nocy, w stanie psnu, pojawia mi si wizja ogromnej, wirujcej trby powietrznej, z ktrej wyoni si przeraajcy potwr o ludzkim ciele i ptasiej gowie. W jednej rce trzyma ptl wykonan z jelit, a w drugiej ogromny, peny odek, ktrym miota niczym wietlistym piorunem. Wirujce monstrum zniko, rzucajc mi przez rami ostatnie spojrzenie. Wwczas w jednej chwili pojawia si kobieta. Woaa do mnie: Synu! Synu! Uwaaj! Miaa bladoniebiesk cer, bardzo dugie, sigajce ziemi niebieskie wosy i dosiadaa taczcego, niebieskiego lwa. Wok niej unosiy si kwiaty. Wrczya mi uk i strza ze sowami: O synu! Zrb to teraz, a dobrze!

Zobaczyem znw kulisty odek potwora, z ktrego wydobywaa si fioletowa smuga przypominajca dym kadzida. Zawis on nad dwiema osobami z naszej okolicy mnichem o imieniu Norgaj i mod kobiet zwan Jungdrung. Kiedy wziem w donie uk i strza, sam z siebie zapiewaem:

Napinam uk tego, co niezrodzone, wolne od poj. Nacigam strza nieustannego, wrodzonego, wielkodusznego wspczucia. Wysyam j z moc wolnego od przeszkd owieconego dziaania. Trafiam w sam rodek tego, co nieurzeczywistnione i zwodnicze.

I wypuciem strza, ktra pomkna z przypominajcym ryk smoka dwikiem hung! i trafia prosto w odek. Ten stan w ogniu i cakowicie spon. Lama Ce Gyn przez cay czas lea w swoim ku obok mnie. Kiedy opisywaem mu wszystko, co si wydarzyo we nie, by bardzo powany. Nie pojmujesz jeszcze niczego z tych rzeczy, ani te nigdy nie syszae podobnych sw. Tego rodzaju dowiadczenie dowodzi silnego nawyku z poprzednich ywotw przeniesionego w obecne ycie. Najwidoczniej posiadasz te ochron i wyzdrowiejesz, a poniewa zniszczye odek, ktry by siedliskiem choroby, nasza okolica uniknie epidemii. Jednak dwie osoby, ktrych dosign dym, mog zachorowa. Nie mw o tym nikomu, bo w twoim yciu mog pojawi si przeszkody. Jeli zachowasz to dla siebie, moc twoich wizji wzronie i bd one czystsze wyjani mi nauczyciel. Wszystko, co powiedzia, wziem sobie do serca i nigdy nie paplaem o swoich wizjonerskich dowiadczeniach. Zgodnie z przepowiedni lamy czstotliwo i wyrazisto moich wizji rzeczywicie wzrosa i a do dzisiaj miewam tego rodzaju dowiadczenia przynajmniej raz na dziesi dni. Zgodnie z przypuszczeniem lamy mnich Norgaj i kobieta Jungdrung zachorowali i wkrtce zmarli.

Nadszed czas, bym otrzyma odpowiednie przekazy i rozpocz praktyk Madziuriego. Bodhisattwa Madziuri jest doskonaym, samoistnym symbolem wszelkich przymiotw rozumu i transcendentnej wiedzy, a jego praktyka usuwa przeszkody w nauce. Upowanienia do niej i koniecznych do medytacji wyjanie udzieli mi wysoki lama Khenpo Naang Njandrak. Przygotowa mnie on rwnie do pierwszego w yciu odosobnienia, ktre miao trwa dwa tygodnie. Przez ten czas nie wolno mi byo je niektrych pokarmw, takich jak cebula, czosnek i miso. Przywoujc bogosawiestwo istot mdroci i modlc si o peny rozwj moich zalet, rozpoczem praktyk. Celem buddyjskiej medytacji jest urzeczywistnienie prawdziwej natury umysu, ktra na razie pozostaje przesonita nawykami i iluzjami ego czyli nieowieconego umysu. Lama Ce Gyn pomg mi ustawi otarz; na nim umiecilimy pikn ma filiank, a w niej wykonan ze specjalnych substancji piguk, ktra w trakcie praktyki miaa zosta nasycona bogosawiestwem bodhisattwy. Znaki poprzedzajce odosobnienie byy bardzo pomylne. nio mi si, e znalazem dugi miecz, ktry odcina dualistyczne koncepcje. Miaem te kilka bezporednich wizji Madziuriego. Przez siedem dni medytacji jego bogosawiestwo napeniao piguk swoj moc. Sidmego dnia poknem j. Tego dnia wybraem si te do khenpo. Zawsze, gdy go odwiedzaem, otrzymywaem drobny poczstunek cukierek, suszone owoce albo kawaek misa. Tego dnia jednak khenpo rozgldajc si za czym, czym mgby mnie poczstowa, powiedzia: Nie mam adnego cukierka, a poniewa wykonujesz praktyk Madziurego, nie mog ci poczstowa misem. Co by ci tu da? Och, jadem ju dzisiaj miso skamaem. By zdumiony. Nie powiniene je misa dopty, dopki nie skoczysz praktyki, czyli przez najbliszych siedem dni. Ale przecie ju dzisiaj jadem. C, skoro nie utrzymujesz tego zobowizania, myl, e nic si nie stanie, jeli zjesz jeszcze troch misa stwierdzi nauczyciel. Uci wic kawaek suszonego misa, a ja go zjadem.

Kilka dni pniej khenpo przyby do lamy Ce Gyna, by omwi postpy mojej praktyki. Obaj byli z nich zadowoleni, jednak khenpo zwrci lamie uwag: Wiesz, on nie powinien w ogle je misa w tym czasie. Teraz z kolei lama Ce Gyn wyglda na zaskoczonego. Oczywicie, e nie! Dlaczego mylisz, e je miso? spyta.

Obaj rwnoczenie spojrzeli na mnie. Prbowaem unikn ich wzroku. W kocu wszyscy si rozemialimy. Oszukiwaem i zostaem na tym przyapany, ale koniec kocw uniknem kary.

Lama Ce Gyn zacz teraz wprowadza do rozkadu mych codziennych zaj formalne sesje medytacji. Budzi mnie rano i wsplnie wykonywalimy praktyk Madziurego. Uczy mnie take posugiwa si rytualnym instrumentami muzycznymi dzwonkiem drilbu i maym rcznym bbenkiem zwanym damaru. Nauka trwaa cay dzie, a wieczorem wykonywalimy praktyk stranikw dharmy przywoywalimy bogosawiestwo istot, ktre strzeg praktykujcych na ciece do owiecenia. Lama Ce Gyn uczy mnie te gry na czynelach i wielkim bbnie, ktrego uywa si podczas niektrych rytuaw. Nieformalne nauki, jakie wwczas otrzymaem, byy naprawd cudowne. Kiedy pewnego razu mj nauczyciel usysza, e wraz z innymi dziemi dokuczam starej ebraczce, ktra czsto nas nachodzia, upomnia mnie: Mona zgodzi si na stawienie komu oporu, kto le nas traktuje, a kto jest nam rwny. Jeli jednak ubliy nam kto sabszy, odpowiadanie ciosem na cios jest niewaciwe. Kto taki znajduje si w cikim pooeniu, poniewa nie zebra w przeszoci pozytywnego potencjau dlatego te jest teraz bezsilny. Jego trudna sytuacja powinna rodzi w nas wspczucie. Jeli zachowamy si wobec takiej osoby agresywnie lub lekcewaco, osabimy tylko szlachetne waciwoci wasnego umysu. I nie ma tu znaczenia, co taki czowiek nam uczyni.

Jego sowa uwiadomiy mi niewaciwo mojego postpowania, wic od tej pory zostawiem ebraczk w spokoju.

Siedziaem akurat na ganku w towarzystwie lamy Ce Gyna, khenpo i kilku mnichw. Lama zajty by szyciem. Poniewa by doskonaym krawcem, czsto szy co dla mnie lub mojej matki. Niespodziewanie ujrzaem, jak w oddali mknie do nas na koniu brat lamy. W pewnym momencie ko potkn si i run wraz z jedcem na ziemi. Poderwaem si z miejsca, wyrzuciem w gr ramiona i wykrzyknem: Och nie! Oni upadli!

Co si stao? zapyta zdziwiony lama. Uwiadomiem sobie wwczas, e caa ta scena rozegraa si jedynie w moim umyle. Opisaem mu cae zdarzenie, lecz uznaem to wszystko za przejaw swego pomieszania.

Tymczasem kilka godzin pniej brat lamy Ce Gyna rzeczywicie przyby konno. Kiedy lama zapyta go o przebieg podry, usysza: Miaem troch kopotw. Ko wpad w dziur i przewrcilimy si. Moje zdolnoci jasnowidzenia nie byy jednak pewne. Czasem ludzie przychodzili do mnie i zadawali konkretne pytania niczego wtedy nie widziaem. Nie byem w stanie wywoa wizji na danie. Pojawiay si one same z siebie, gdy od czasu do czasu co przedzierao si przez moj zwyczajn wiadomo.

Lama Ce Gyn musia na kilka miesicy nas opuci. Zmar pasterz strzegcy stad mojej matki i naleao odprawi naleyte ceremonie pogrzebowe. Czujc si nagle zwolniony ze cisej dyscypliny i nadzoru, zaczem szerzy wok prawdziwe spustoszenie. Ukoronowaniem moich wybrykw sta si bodaj najbardziej mroczny incydent z caego mojego dziecistwa a byo to tak. Poniewa jako tulku od czasu do czasu przejawiaem ju niezwyke zdolnoci, a take ze wzgldu na szacunek, jakim darzono Daa Drolm, wikszo ludzi bya dla mnie bardzo wyrozumiaa i wrcz przesadnie cierpliwa. Zdarzay si jednak wyjtki. Na przykad moja matka niemal codziennie mnie bia, a jej przyjacika, Bidema, co rusz skarya na mnie, gdy tylko zauwaya, e robi co niewaciwego.

Matka zatrudniaa wwczas suc o imieniu Taszi. Liczya ona sobie 13 lat i pomagaa w kuchni. Zawsze czstowaa mnie zebran z mleka mietank, bawia si ze mn i gdy tylko pozwala na to czas, opowiadaa rne historyjki. Cho znaa ich tylko trzy czy cztery, opowiadaa na tyle zajmujco, e bardzo lubiem ich sucha wci na nowo. Taszi bya take drobnym zodziejaszkiem. Moja matka nie troszczya si zbytnio o podarunki, jakie skadali jej inni, i suca z tego korzystaa. Podbieraa tyle, e potrafiem to zauway, ale nie a tyle, by zauwaali to inni. Nie donosiem jednak o jej wystpkach wicej, ni ona donosia o moich. Przestrzegajc tej niepisanej umowy, ylimy w dobrej komitywie.

Ktrego dnia zdarzyo mi si wydubywa z podwrka kamienie, ktre nastpnie wyrzucaem na zewntrz. W tym czasie drog poniej szo kilka osb i niewiele brakowao, by rzucony przeze mnie skalny odamek trafi jednego z przechodniw. Nie widziaem zbliajcych si goci, by to czysty przypadek, lecz Bidema, ktra miaa na mnie oko, dosza do wniosku, e znw rozrabiam. Posza wic prosto do matki, a ta zaraz zacza mnie wciekle okada.

Wtedy ja te wpadem w furi. Rozgorzaem witym oburzeniem z powodu niesprawiedliwego posdzenia, wic kiedy tylko matka mnie pucia, ruszyem prosto do namiotu przyjaciki matki. Gwatownym ruchem odrzuciem zamykajc wejcie zason; w rodku nie byo nikogo. W pmroku, bo wiato przedostawao si tylko przez otwr wentylacyjny, zauwayem stojcy na ogniu gliniany garnek, w ktrym gotowaa si sodka zupa ziemniaczana. Obok pieca sta modzierz do zboa i tuczek. Bez namysu chwyciem tuczek i roztrzaskaem nim garnek. Zupa, skorupy garnka, para i popi wszystko to wybucho i zmieszao si ze sob. Rzuciem tuczek w palenisko i uciekem, otrzepujc popi, ktry pokry mnie niczym nieg. Po czym, jak gdyby nigdy nic, wrciem na podwrko i podjem na nowo swoj zabaw w rzucanie kamieniami. Nadesza matka. Poderwaa mnie do gry, zacza mn szarpa i okada krtkim pejczem do koskiej jazdy. Bya wcielonym gniewem. W drzwiach domu pojawia si tymczasem Bidema, by j jeszcze bardziej podjudza. Jej zo take nie miaa granic tak gorzko si na mnie skarya, e a pakaa. Wwczas ja take przestaem nad sob panowa i z moich ust wyszo nagle oskarenie: Zodziejka! wrzasnem. Zaskoczona kobieta natychmiast zaprotestowaa, lecz ja bezlitonie obstawaem przy swoim. Zodziejka! Zodziejka! krzyczaem coraz goniej. Gdzie jest paciorek z korala, ktry zabraa mojej matce? Gdzie srebrna sprzczka? Jedn po drugiej wymieniaem rzeczy, ktre, jak dobrze wiedziaem, ukrada Taszi. Im gwatowniej Bidema zaprzeczaa, tym mocniej upieraem si przy swoich oszczerstwach. Pocztkowo matka mi nie wierzya i wydawao si, e jedynym skutkiem mojej intrygi bdzie tylko dalsze lanie. Po chwili jednak pozwolia mi odej. Nie sdz, bym j przekona i na pewno nie stracia zaufania do przyjaciki. Prawdopodobnie cay ten incydent nie wykroczyby poza nasze podwrko, gdyby Bidema nie zacza ali si na mnie innym. Niektrzy mimo wszystko uwierzyli moim oskareniom, co zaszkodzio jej tak, e w kocu od nas wyjechaa. Tymczasem ja, zamiast odczuwa skruch z powodu kopotw, jakie mj kamliwy jzyk przynis kobiecie, byem z siebie zadowolony. Byem zadowolony z uwolnienia si od problemu! I moe wanie dlatego nie uniknem szybkich karmicznych skutkw moich oszczerstw. Nadszed czas, e zostaem niesprawiedliwie oskarony faszywie, ale by moe sprawiedliwie.

Ukochany przeze mnie gegen-la lama Ce Gyn wci nie wraca, a tymczasem wyczerpaa si cierpliwo matki wobec moich dzikich wybrykw. Drolma uznaa, e czas skoczy wakacje i mimo nieobecnoci lamy powrci do nauki. Tak znalazem si pod nadzorem jednego z najsurowszych mistrzw w rejonie Tenphel Gonpy, ktrego matka wybraa na mojego nowego nauczyciela. By nim lama ang. Sowo ang znaczy peen mocy i zachowanie lamy anga w peni odpowiadao jego imieniu. Jeli zdarzyo si, e mnisi swobodnie gawdzili, a kto zauway nadchodzcego lam, czmycha, kto yw pozostali za natychmiast przerywali rozmow i zastygali w pozycji medytacyjnej, wyprostowani i milczcy, dopki nie przeszed. Nic nie mwi, ale jedno jego spojrzenie przywoywao ich do porzdku. Ci, ktrzy znaleli si z nim sam na sam, czuli si skrpowani i robili si nerwowi. Lama ang nigdy nie artowa, rzadko si umiecha, nigdy te nie narusza wasnych regu surowej dyscypliny.

Wyprawiajc mnie do niego, matka przydzielia mi do towarzystwa mnicha, ktry dwiga prowiant: ogromny udziec jaka, wiadro tsampy i wielk bry masa. Nowy nauczyciel mieszka okoo p mili pomidzy domem mojej matki a Tenphel Gonp. Jego dom by bardzo may, waciwie bya to pustelnicza chatka wyposaona jedynie w ko, otarzyk, malek kuchni i spiarni. Dla mnie przygotowano mae ko obok otarza.

Ju pierwszego dnia poznaem rozkad dnia lamy anga. Z pierwszym pianiem koguta nauczyciel siada, zapala lampk malan i rozpoczyna medytacyjn praktyk. Budzi mnie o wicie; odliczajc paciorki mali recytowaem mantr Madziuriego. Nastpnie mniszka siostra lamy przynosia nam herbat, maso i tsamp. Tak wic nie musielimy nawet wstawa, by si posili wszystko nam przynoszono. Pomidzy niadaniem a obiadem czytaem na gos zadane mi teksty. Lama w tym czasie nieprzerwanie recytowa mantr i obraca mynkiem modlitewnym, lecz jego ucho byo czujne, wyapywa moj najdrobniejsz pomyk. Jeli popeniem dwa lub trzy bdy pod rzd, mwi cikim gosem: Twj poprzedni nauczyciel by saby. Robisz zbyt wiele bdw. Nastpnie wyciga rk i bolenie zaciska palce na moim udzie siniak by widoczny jeszcze po kilku dniach. Poza tym lama nie stosowa wobec mnie adnych innych kar, cho czuem, e w razie potrzeby potrafi po nie sign. Nie wolno mi byo si bawi, ale dla wytchnienia mogem wychodzi na zewntrz chatki. Wolno mi byo te niespiesznie spacerowa i zwykle na tym poprzestawaem. Nigdy nie zaryzykowaem poznania konsekwencji naruszenia regu obowizujcej mnie tu dyscypliny. Od czasu do czasu pojawiali si gocie, lecz lama ang nie by towarzyski. Owszem, wita si z przybyymi i odpowiada na pytania, po czym gocie odchodzili. Pod tym wzgldem by przeciwiestwem lamy Ce Gyna, ktrego cieszya obecno innych i rozmowy. Kiedy gocie odwiedzali dom mojej matki, lama Ce Gyn, nie chcc bym przeszkadza, zwalnia mnie z lekcji i pozwala si bawi na dworze. Trwao to niekiedy godzin lub dwie, dopki gocie nie opucili domu.

Kadego popoudnia lama ang zwija swj may dywanik, wtyka go sobie pod rami i razem maszerowalimy na wysoko pooon k. Kiedy docieralimy na miejsce, lama sadza mnie na dywaniku, a sam siada na goej ziemi. Z owego miejsca rozciga si wspaniay widok znajdowalimy si wysoko ponad klasztorem i wydawao si, e moemy oglda cay wiat. Nigdy nie gawdzilimy, za to nieprzerwanie recytowalimy mantry, czemu towarzyszy monotonny terkot mynka modlitewnego lamy. Wieczorem podawano nam wicej tsampy i herbaty, moglimy wwczas nie przerywa sesji i praktykowa a do nocnego spoczynku. Mijay dni. Przez kolejne trzy miesice uczyem si i praktykowaem waciwie bez przerwy. Tskniem za lam Ce Gynem, moim ukochanym gegen-la i za wzgldn wolnoci, ktr mnie obdarza. Z pobytu tutaj wyniosem jednak niepodwaaln korzy: po trzech miesicach u lamy anga czytaem lepiej, ni po dwch latach nauki u lamy Ce Gyna. Dowiadczyem te, czym jest dugi okres zdyscyplinowanej praktyki.

nio mi si, e bawiem si na wyspie z piciorgiem, moe szeciorgiem dzieci, kiedy nagle ziemia wok zacza dre i jakby kipie. Pkajcy grunt nagle si rozstpi, odsaniajc posta mieszkaca podziemi zwanego w Tybecie nagiem ogromn, podobn do wa istot o masywnej gowie i wyupiastych oczach. Stwr wbi we mnie wzrok koyszc si by odraajcy ponad wszelk miar, jego ciao pokryway ropiejce i krwawice wrzody. Najpierw opanowa mnie obezwadniajcy strach, kiedy jednak zdaem sobie spraw z cierpienia tej istoty, zastpio go wspczucie. Szczera ch pomocy uniosa mnie w powietrze. W mojej doni pojawia si waza wypeniona pomaraczowym nektarem, ktrym polewaem cae ciao niezwykej istoty, a ta natychmiast doznaa ulgi. Widzc dobry skutek moich stara, poczuem co na ksztat dumy. Wwczas z ciaa naga wytrysna para i skroplia si na moim ciele. Zaczem stopniowo drtwie, i jedyne, co mogem zrobi, to zawoa swoj mam. Ama! Ama! krzyczaem coraz bardziej przeraony. Wtedy z przestrzeni nieba wyonia si lecca na biaym spie kobieta trzymajca zwierciado. Wygldaa jak pikna Tybetanka z kruczoczarnymi wosami, o jasnej jak alabaster cerze, z karminowymi ustami i ranymi policzkami. Pamitam jej czerwon spdnic i wplecione w diadem kwiaty. Jej ciao zdobiy liczne naszyjniki, na rkach i kostkach ng miaa bransolety. Kiedy biay sp spyn ku mnie, kobieta uniosa lustro ujrzaem w nim cay wszechwiat. W jaskrawym wietle dojrzaem cig wydarze, ktre miay nastpi w przyszoci. Widziaem kremacj, ktra przepowiadaa mier mojej matki. Rozmaite dziwaczne stwory poruszajce si w niewytumaczalny sposb kilkadziesit lat pniej rozpoznaem jako samochody, dwigi i inne cikie maszyny, nieznane w latach trzydziestych XX wieku w Tybecie. Ujrzaem te wiele innych rzeczy, lecz nie rozumiaem ich znaczenia. Wwczas kobieta przemwia:

Doskonae, jake doskonae! Demon, czarny naga poniej I may, obdarzony mioci i wspczuciem chopiec jake doskonaa jest ta naturalna motywacja. ki, drzewa i kwiaty poniej I wspaniay, sodki deszcz u gry jake doskonaa jest ta naturalna motywacja. Bogosawiestwa Trzech Klejnotw u gry A wiara i samaja poniej jake doskonaa jest ta naturalna motywacja. Wizerunki radoci i smutku, Taneczne figury, zrczne ruchy zobacz je jako nauczycieli przemijalnoci, iluzji.

Z tymi sowami znika i sen si skoczy.

Kiedy opowiedziaem o tym lamie Ce Gynowi, ten sporzdzi list moich snw i rzek: Wyglda na to, e nieco ci szkodz nagowie. Przepowiednie, ktre pojawiy si w zwierciadle, wskazuj na to, e uwolnisz si od tych przeszkd, jeli wykonasz intensywne odosobnienia medytacyjne Tary, Hajagriwy i Wadrakilai. Wydaje mi si te, e nigdzie nie zagrzejesz miejsca. Nawet, jeli bd y bardzo dugo, prawdopodobnie nie bd ci oglda na staro. Mwic to, lama wydawa si smutny.

Do niewiele czasu spdziem z matk, a kiedy ju przebywalimy razem, zwykle toczylimy burzliwe spory. Dlatego te z gbok czuoci wspominam niektre wsplnie spdzone chwile. Pamitam na przykad, jak kroia miso, smaya na male i podawaa mi. To drobne, intymne wspomnienie zachowaem w pamici na zawsze.