Kamil Śliwowski

Creative Commons w praktyce

Tradycyjny copyright

Prawo autorskie (ang. copyright, symbol: © ) – pojęcie prawnicze oznaczające ogół praw przysługujących autorowi utworu albo przepisy

upoważniające autora do decydowania o użytkowaniu dzieła i czerpaniu z niego korzyści.

W Polsce:

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.)

Creative Commons

Creative Commons oferuje twórcom licencje, które pozwalają im zachować własne prawa i jednocześnie dzielić się swoją twórczością z

innymi. Celem jest stworzenie alternatywy w ramach istniejącego systemu prawa autorskiego, który ogranicza możliwość tworzenia i korzystania z

dóbr kultury.

Licencje Creative Commons działają na zasadzie “pewne prawa zastrzeżone” – granice dozwolonego użytku są szersze i wyraźniejsze niż

te wytyczone na zasadzie “wszelkie prawa zastrzeżone”.

Creative Commons działają na zasadzie licencji generalnych

Uznanie autorstwa (ang. Attribution)Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne pod warunkiem, że zostanie przywołane nazwisko autora pierwowzoru.

Użycie niekomercyjne (ang. Noncommercial)Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne jedynie dla celów niekomercyjnych.

Na tych samych warunkach (ang. Share Alike)Wolno rozprowadzać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.

Bez utworów zależnych (ang. No derivative works)Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać utwór jedynie w jego oryginalnej postaci – tworzenie utworów zależnych nie jest dozwolone.

Z punktu widzenia prawa Creative Commons jest swoistym przeniesieniem idei open source na dzieła inne niż programy komputerowe. Istotą instytucji jest ustanowienie różnych systemów nieodpłatnego, umownego udostępniania innych dzieł kultury. Licencje Creative Commons czy open source działają jako licencje generalne o charakterze umów wzorcowych.

Polskie licencje CC (aktualnie w wersji 2.5 oraz 3.0) zostały opracowane i przetłumaczone tak, żeby być jak najbardziej spójnymi z oryginalnymi, jednocześnie zachowując zgodność z polskim systemem prawnym.

Przykładowo, polskie prawo dużo silniej niż amerykańskie chroni tak zwane osobiste prawa autorskie – np. prawo do identyfikacji artysty z utworem czy do jego wykorzystania zgodnie z intencjami twórcy.

Domena publiczna

Domena publiczna (ang.: public domain) – ogół twórczości (m.in. tekstów, zdjęć, muzyki, dzieł sztuki, oprogramowania itp.), do której

wygasły prawa autorskie i która jest przez to dostępna dla wszystkich i do dowolnych zastosowań lub która od samego początku jej powstania nie była objęta tymi prawami (np. teksty ustaw).

CC Zero to najnowsze narzędzie Creative Commons, to nie licencja, a oznakowanie i rozwiązanie prawne umożliwiające natychmiastowe przeniesieni pracy do domeny publicznej tj. pozbawienie jej przysługujących praw autorskich.

Wyszukiwanie przez GoogleAby wyszukiwać przez google treści dostępnych do darmowego i legalnegoużytku musimy wejść w wyszukiwanie zaawansowane i tam odznaczyć opcję:„Prawa użytkowania”

FlickrNajwiększy serwis foto na świecie, od uruchomienia opcji wyboru pomiędzy

copyrightem a licencjami Creative Commons dziś przechowuje już ponad 100 mln. zdjęć oznakowanych CC (cały serwis zawiera ponad 900 mln. Zdjęć)

Przyrost zdjęć na licencjach CC w serwisie Flickr w latach 2006-2008

http://www.flickr.com/creativecommons

Pod adresemhttp://www.flickr.com/search/advanced/?Znajdziemy wyszukiwarkę, która pozwalaFiltrować tylko wyniki dostępne do legalnegoWykorzystania.

Profesjonalne repozytoria Licencje Creative Commons znajdują zastosowanie w wielu nowoczesnych branżach technologicznych:

- bazy wiedzy medycznej, bioinformatyka, biogenetyka (SAGE Base, Merck)

- Science Commons (SC) projekt mający na celu przyspieszenie i ułatwienie badań naukowych. Jego celem jest identyfikacja i usunięcie przeszkód prawnych oraz organizacyjnych utrudniających wymianę informacji i wprowadzenie danych do obiegu naukowego.

- Domena Internetowych Repozytoriów Wiedzy http://dir.icm.edu.pl/

Prawo autorskie a otwarte zasoby edukacyjne

Open Access - Otwarty dostęp to termin oznaczający wolny, powszechny, trwały i natychmiastowy dostęp dla każdego do cyfrowych form zapisu danych i treści naukowych oraz edukacyjnych.

Pierwotnie pojęcie to zostało ukute dla tych czasopism naukowych, które zdecydowały się całkowicie otworzyć w Internecie dostęp do zawartych w nich publikacji naukowych, współcześnie jednak pojęcie to zostało rozszerzone na udostępnianie wszelkich publikacji na podobnych zasadach

Otwarty dostęp nie jest równoznaczny z domeną publiczną, gdyż twórcy publikacji nie muszą się zrzekać swoich praw autorskich i mogą stawiać różnego rodzaju warunki udostępniania swojej twórczości, o ile tylko nie ograniczają one wcześniej wspomnianej wolności do swobodnego korzystania z niej.

http://www.doaj.org/ (Directory of Open Access Journals)

Wikimedia Commons – jeden z siostrzanych projektów Fundacji Wikimedia utworzony jako magazyn ilustracji, zdjęć i plików multimedialnych dla wszystkich wersji językowych Wikipedii i projektów Fundacji Wikimedia. Wikimedia Commons zostało uruchomione 7 września 2004. Każdy może tu publikować pliki na jednej z dozwolonych wolnych licencji, jak np. CC-BY-SA, czy GFDL (GNU Free Documentation License)

http://commons.wikimedia.org/

Gotowe wdrożenia CC (51 krajów)

Wdrażane licencje

creativecommons.org

creativecommons.pl

sciencecommons.org

Dziękuje za uwagę

Kamil Śliwowski

kamil.sliwowski@nowemedia.info