Cloud Computing – wpływ na konkurencyjność ......formatycznych do chmury. Dokonano także...

Cloud Computingwpływ na konkurencyjność przedsiębiorstw i gospodarkę PolskiKrzysztof Łapiński Bohdan Wyżnikiewicz

RAPORT

WARSZAWA 2011

Raport powstał we współpracy z Microsoft Sp. z o.o.

Raport powstał we współpracy z Microsoft Sp. z o.o.

© Copyright byInstytut Badań nad Gospodarką Rynkową80-227 Gdańsk, ul. Do Studzienki 63tel. (58) 524 49 00faks (58) 524 49 08www.ibngr.ple-mail: [email protected] ISBN 978-83-7615-073-4

Wprowadzenie 3 1. Defi nicja i rodzaje

cloud computing 4

1.1. Czym jest cloud computing? 4

1.2. Rodzaje usług cloud computing 5

1.3. Chmura publiczna i prywatna 7

2. Efekty dlaprzedsiębiorstw 8

2.1. Model tradycyjnyzarządzania zasobami IT a model cloud computing 8

2.2. Cechy cloud computing 10

3. Efekty dla całej

gospodarki 14

4. Bariery we wdrażaniucloud computing 16

4.1. Bariery techniczne 16

4.2. Bariery prawne 17

4.3. Bariery mentalnościowe 17

Podsumowanie 19

Załącznik 1 20

Spis treści:

WprowadzenieCloud computing należy obecnie do najszyb-ciej rozwijających się usług informatycznych. Stałe zapotrzebowanie na rozwiązania obni-żające koszty prowadzenia działalności go-spodarczej, ale także na zwiększanie zdolności obliczeniowych, sprzyja wzrostowi popular-ności tego modelu zarządzania zasobami IT.

W pierwszej części raportu przedstawiono podstawowe pojęcia związane z cloud com-puting. Przede wszystkim zaprezentowano wybrane defi nicje „przetwarzania w chmurze” i podstawowe klasyfi kacje tego rodzaju usług.

W drugim rozdziale omówione zostały ko-rzyści ekonomiczne, jakie może odnieść fi r-ma za sprawą migracji swoich zasobów in-formatycznych do chmury. Dokonano także

prostego porównania dwóch modeli zarzą-dzania zasobami IT – tradycyjnego (własna infrastruktura informatyczna) oraz cloud com-puting (czyli infrastruktura wynajmowana).

W kolejnym rozdziale przedstawiono, jak wzrost popularności przetwarzania w chmu-rze może wpływać na całą gospodarkę. Przedstawiono kierunkowy wpływ na tempo wzrostu PKB oraz na sytuację na rynku pracy.

Ostatnia część raportu poświęcona została omó-wieniu barier technicznych, prawnych i mental-nościowych, utrudniających upowszechnianie modelu cloud computing.

Cloud Computing wpływ na konkurencyjność przedsiębiorstw i gospodarkę Polski

Krzysztof ŁapińskiBohdan Wyżnikiewicz

1. Defi nicja i rodzaje cloud computing

1.1. Czym jest cloud computing?

4

1 P. Mell, T. Grance, “The NIST Defi nition of Cloud Computing”, Version 15, 10-07-09, http://www.nist.gov/itl/cloud/upload/cloud-def-v15.pdf2 Tłumaczenie za P. Dzwonkowski, „Ryzyka związane z usługą przetwarzania danych w chmurze i metody ich łagodzenia”, prezentacja na konferencję „Bezpieczeństwo i Ochrona Danych w Modelu Cloud Computing” z dnia 30 marca 2011 r.


Pojęcie „cloud computing”, z racji, że do-tyczy trendu/usługi stosunkowo nowego/nowej, nie ma jak dotąd ustalonej jednej sztywnej defi nicji. W publikacjach o charak-terze bardziej ofi cjalnym (artykuły naukowe, dokumenty rządowe) spotyka się defi nicję podawaną przez amerykański National In-stitute of Standards and Technology:“Cloud computing is a model for enabling co-nvenient, on-demand network access to a sha-red pool of confi gurable computing resources (e.g., networks, servers, storage, applications, and services) that can be rapidly provisioned and released with minimal management effort or service provider interaction” 1.

A zatem przetwarzanie w chmurze to ta-kie przetwarzanie, które poprzez dogodny dostęp sieciowy dostarcza współdzielony zestaw konfi gurowalnych zasobów prze-twarzania, np. dostarcza sieci, serwery, przestrzeń do składowania danych, opro-gramowanie i usługi. Zasoby te są dostar-czane szybko (on-demand) z minimalnym wysiłkiem zarządzania i z minimalnym udzia-łem dostawcy 2.

Nieco bardziej przyjazną defi nicję cloud computing podaje Wikipedia: „… the provision of computational resources on demand via a network. Cloud computing

5

can be compared to the supply of electricity and gas, or the provision of telephone, televi-sion and postal services. All of these services are presented to the users in a simple way that is easy to understand without the users needing to know how the services are pro-vided. This simplifi ed view is called an abs-traction. Similarly, cloud computing offers computer application developers and users an abstract view of services that simplifi es and ignores much of the details and inner workings. A provider’s offering of abstracted Internet services is often called “The Cloud”.

Cloud computing jest to zatem świadcze-nie określonych usług informatycznych za pośrednictwem infrastruktury sieciowej. W przytoczonej defi nicji przyrównuje się sposób dostawy tego rodzaju usług do do-staw gazu, prądu, telefonii, telewizji kablo-wej itp. Ponieważ cloud computing ma cha-rakter mierzalny (liczba przesłanych bajtów, czas korzystania itp.), odbiorca płaci tylko za rzeczywiste korzystanie z zasobów (pay per use), tak samo jak za wodę, gaz, prąd itp. Usługobiorca nie ma zazwyczaj tech-nicznej wiedzy o tym, w jaki sposób odbywa się cały proces dostarczania mediów, czy też gdzie fi zycznie znajdują się poszczegól-ne elementy całej infrastruktury wytwórczej i przesyłowej. Odbiorcę interesuje jedynie

efekt końcowy. Podobnie jest też w przypad-ku cloud computing. Przeciętny użytkownik nie wie, z której elektrowni pochodzi prąd w jego mieszkaniu, czy też którędy biegnie wodociąg z wodą, która płynie u niego z kranu. Tak samo nie zdaje sobie sprawy, w której części globu znajdują się serwery z zasobami informacyjnymi, z których na co dzień korzysta.

Całość tak rozproszonej, ale powiązanej ze sobą zaawansowanej technologicznie infrastruktury informatycznej nazywa się potocznie „chmurą”. Chmurą jest więc cały zbiór serwerów, oprogramowania, światło-wodów itd., do którego uzyskuje się dostęp za pośrednictwem Internetu. Korzystanie z takiej chmury nazywa się właśnie cloud computing, czyli po prostu „przetwarzaniem w chmurze”.

Użytkownik końcowy łączy się z całym tym skomplikowanym systemem informatycz-nym za pomocą zwykłego łącza sieciowego. Korzystanie z chmury od strony odbiorcy odbywa się więc w sposób bardzo uprosz-czony. W rzeczywistości jest to bardzo za-awansowany pod względem technicznym proces, o którym usługobiorca ma jedynie minimalną wiedzę i którego obsługa odby-wa się całkowicie niezależnie od niego.

W zależności od stopnia zaawansowania clo-ud computing rozróżnia się obecnie trzy pod-stawowe rodzaje/poziomy tej usługi:

• Infrastructure as a Service• Platform as a Service• Software as a Service

Infrastructure as a Service (IaaS) polega na korzystaniu za pośrednictwem Internetu ze sprzętu informatycznego (hardware). Takim sprzętem może być przestrzeń na wirtualnym dysku internetowym przeznaczona do prze-chowywania danych albo też wydzierżawione

na serwerze miejsce, w celu umieszczenia na nim na przykład strony internetowej. Do IaaS zalicza się także korzystanie z mocy oblicze-niowej procesorów. W razie potrzeby prze-prowadzenia jednorazowej operacji wymaga-jącej ponadstandardowej mocy, użytkownik cloud computing posiada dostęp do wirtual-nego superkomputera, na który składają się setki połączonych ze sobą procesorów.

Platform as a Service (PaaS) jest bardziej za-awansowanym poziomem usługi cloud com-puting niż IaaS. Użytkownik oprócz dostępu do infrastruktury otrzymuje także dostęp do

1.2. Rodzaje usług cloud computing


W modelu IaaS niemal cała zasadnicza część infrastruktury informatycznej (serwerownia, magazyny danych) jest wynajmowana na ze-wnątrz. Pod kontrolą użytkownika pozostają nadal jego dane i oprogramowanie. W mo-delu PaaS zwiększa się kontrola dostawcy nad wykorzystywanymi zasobami. Usługodawca wyposaża usługobiorcę także w środowisko

operacyjne, wykonywalne, w którym użyt-kownik będzie operować na zainstalowanych przez siebie aplikacjach. W modelu SaaS pod kontrolą użytkownika znajdują się jedynie dane. Całość infrastruktury wraz z oprogra-mowaniem znajduje się pod kontrolą usłu-godawcy. On też odpowiada za ich jakość i niezawodność działania.

środowiska (w tym platformy programistycz-nej), w którym może sobie instalować i uru-chamiać mniej lub bardziej zaawansowane aplikacje informatyczne. Prostym przykładem takiego środowiska jest system operacyjny Windows. Użytkownik, który mógłby łączyć się poprzez Internet z komputerem, na któ-rym byłby zainstalowany taki system ( jakikol-wiek system operacyjny), miałby dostęp do usługi PaaS. W jego gestii natomiast leżałaby instalacja niezbędnych rozwiązań i aplikacji. W modelu tym instalowane rozwiązania i apli-kacje są własnością usługobiorcy.

Software as a Service (SaaS) jest najbardziej rozbudowanym poziomem cloud computing. W modelu tym, oprócz infrastruktury sprzęto-wej wraz z zawartym środowiskiem operacyj-nym, użytkownik otrzymuje także dostęp do określonych aplikacji informatycznych. Mogą

to być proste programy, jak np. edytor tekstu online, a także bardziej zaawansowane apli-kacje, jak np. systemy do obsługi księgowości, poczty elektronicznej, rozliczania zamówień itp. W przeciwieństwie do modelu PaaS wyko-rzystywane oprogramowanie należy do jego dostawcy i on też odpowiada za jego aktuali-zację i bezawaryjne działanie.

Decydując się na konkretny model cloud com-puting, usługobiorca jednocześnie określa podział kontroli między siebie a usługodawcę nad wykorzystywanymi zasobami IT. W mo-delu tradycyjnym użytkownik sprawuje nie-mal całkowitą kontrolę nad posiadaną przez siebie infrastrukturą i oprogramowaniem. W wielu przypadkach jednak, jego samowy-starczalność jest w pewnym stopniu ograni-czona koniecznością korzystania z usług do-stawców łączy internetowych.

Tabela 1. Podział kontroli w modelach cloud computing

Źródło: Microsoft

Model tradycyjny(On-premise)

Dane

Infrastructure as a Service (IaaS)

Dane

Platform as a Service (PaaS)

Dane

Software as a Service (SaaS)

Dane

Aplikacja

Środowisko

wykonywalne

Maszyna wirtualna

Serwer

Magazyn danych

Sieć

Aplikacja

Środowisko

wykonywalne

Maszyna wirtualna

Serwer

Magazyn danych

Sieć

Aplikacja

Środowisko

wykonywalne

Maszyna wirtualna

Serwer

Magazyn danych

Sieć

Aplikacja

Środowisko

wykonywalne

Maszyna wirtualna

Serwer

Magazyn danych

Sieć

Pod kontrolą usługodawcy

Pod kontrolą użytkownika

Pod wspólną kontrolą

6


1.3. Chmura publiczna i prywatnaWybór modelu przetwarzania w chmurze to de facto wybór między stopniem kon-troli zasobów informatycznych a stopniem efektywności ekonomicznej działania. Przed-siębiorstwo, decydując się na pełne „wejście w chmurę”, nie ponosi kosztów zakupów i utrzymania rozbudowanej infrastruktury informatycznej. Jednakże jego działalność operacyjna zostaje w dużym stopniu uza-leżniona od jakości usług dostawcy chmury. Dla części użytkowników przekazanie niemal całkowitej kontroli nad własnymi zasobami IT fi rmom zewnętrznym, nierzadko staje się warunkiem trudnym do zaakceptowania. Dla-tego też użytkownicy często decydują się na model „chmury prywatnej” lub tzw. „chmury hybrydowej”. „Chmura prywatna”, oznacza iż całość infrastruktury informatycznej znajduje się fi zycznie na terenie kontrolowanym przez usługobiorcę. Użytkownik posiada więc przez cały czas bezpośredni dostęp do serwerów (i magazynów danych), na których (w któ-rych) znajduje się oprogramowanie tworzą-ce chmurę. Zainstalowane na tych serwerach środowisko i aplikacje są wtedy zazwyczaj opracowywane pod konkretnego odbiorcę. On też zwykle posiada wyłączny dostęp do oferowanych w chmurze usług.

Użytkownicy, którzy w całości korzystają z zewnętrznych zasobów IT, korzystają wte-dy z chmury publicznej. Użytkownik sam de-cyduje wtedy, z których usług oferowanych przez chmurę będzie korzystać. Możliwe jest też korzystanie za pośrednictwem dostawcy chmury z usług podmiotów trzecich, które nie są bezpośrednim dostawcą chmury, np. ze

specjalnego oprogramowania, które instaluje się w udostępnionym środowisku operacyj-nym. Sytuacja ta występuje wtedy, gdy użyt-kownikowi potrzebny jest dostęp do aplika-cji, której dostawca przykładowo nie posiada w swojej ofercie.

Podział usług cloud computing, zarówno pod względem stopnia zaawansowania nabywa-nych usług, jak również fi zycznego umiej-scowienia chmury, nie jest sztywny. Koniecz-ność stałego dostosowywania się do potrzeb użytkownika powoduje bowiem, że często oferowane są rozwiązania mieszane. Jednym z takich rozwiązań jest chmura dedykowana. Korzystają z niej zazwyczaj odbiorcy, którzy chcą skorzystać z funkcjonalności chmury w sposób wysoce dopasowany do swoich po-trzeb. Usługodawca wyodrębnia więc pewną część chmury (często są to specjalnie wydzie-lone serwery), do której wyłączny dostęp ma konkretny usługobiorca (np. rząd). Jest to roz-wiązanie pośrednie między chmurą prywatną a publiczną, również pod względem kosztów.

Innym spotykanym rozwiązaniem jest, wspo-mniana już, chmura hybrydowa. Polega ono na wykorzystywaniu i lokowaniu części zaso-bów w chmurze prywatnej a części w chmu-rze publicznej. W chmurze prywatnej prze-twarza się wtedy zwykle dane strategiczne z punktu widzenia przedsiębiorstwa lub dane prawnie chronione (np. dane niejawne). Z ko-lei do chmury publicznej przenosi się w takim modelu te aplikacje, za pośrednictwem któ-rych nie przetwarza się ważnych danych.

7


2. Efekty dla przedsiębiorstw2.1. Model tradycyjny zarządzania zasobami IT

a model cloud computingW modelu tradycyjnym przedsiębiorstwo, które decyduje się na posiadanie własnej infrastruktury informatycznej, już na samym początku swego działania zmuszone jest do poniesienia kosztów zakupu serwerów, infrastruktury sieciowej, oprogramowania itd. Zapewniany przez ten sprzęt potencjał (miejsce na dyskach, moc obliczeniowa) przez pewien okres może nie być w pełni

wykorzystywany (np. faza początkowa pro-jektu uruchamiania nowej usługi bizneso-wej). Użytkownik natomiast będzie pono-sił przez cały ten okres koszty bieżącego utrzymania sprzętu (zasilanie, chłodzenie, serwisowanie itp.). Początkowy poziom nie-wykorzystania zasobów IT obrazuje na po-niższym wykresie żółte pole.

Wykres 1. Wykorzystanie zasobów IT w modelu tradycyjnym


8


W kolejnym okresie dalszy rozwój firmy(usługi) może wymuszać na użytkowniku konieczność zainwestowania w dodatkową infrastrukturę informatyczną. Może okazać się również, że rozwój firmy będzie szyb-szy, niż przewidywano i posiadane zasoby IT, nawet po zwiększeniu ich potencjału, okażą się niewystarczające do zapewnienia przedsiębiorstwu właściwego poziomu ak-tywności IT (czerwone pole). Niewydolność infrastruktury informatycznej naraża w ta-kim przypadku przedsiębiorstwo na utratę dodatkowego popytu na wyroby lub usługi przedsiębiorstwa. Firma uzyska też niższe przychody i prawdopodobnie odnotuje pogorszenie wyników finansowych.

Obserwując wzrost zapotrzebowania na za-soby IT, fi rma po raz kolejny ponosi niezbęd-ne nakłady inwestycyjne. Reakcja fi rmy jest jednak nieco spóźniona, co może negatyw-nie wpłynąć na jej wizerunek rynkowy. Mając na względzie cykliczność, która występuje na rynku, można przyjąć, iż po pewnym okresie poziom popytu na produkt przedsiębiorstwa obniży się do poziomu sprzed szybkiego wzrostu. Potencjał zainstalowanej infrastruk-

tury w dużym stopniu będzie niewykorzysty-wany, podczas gdy koszty operacyjne zwią-zane z utrzymaniem zasobów IT pozostaną w zasadzie bez zmian, na stosunkowo wyso-kim poziomie.

Praktyka gospodarcza pokazuje, że fir-my, które są w stanie w krótkim okresie dostosować się do zmieniających się wa-runków gospodarowania, zawsze będą w lepszej sytuacji od swoich konkuren-tów. Brak umiejętności dopasowania się do szybkiego wzrostu popytu, czyli zdol-ności obsłużenia w krótkim czasie większej liczby klientów, zwykle skutkuje ich utratą. Kontrahenci przechodzą wtedy do tych firm, które mogą sprostać ich potrzebom, a dla przedsiębiorstwa oznacza to zwykle pogorszenie jego pozycji rynkowej. Fir-my opierające swą działalność operacyjną o model tradycyjny wykorzystania zasobów IT, mogą znaleźć się w opisanej wyżej sytu-acji. Jednym ze sposobów na ograniczenie negatywnych efektów jest zmiana mode-lu zarządzania zasobami informatycznymi na model cloud computing.

Wykres 2. Wykorzystanie zasobów IT w modelu cloud computing


9


Użytkownik, który przeniesie swoje zasoby informatyczne do chmury, już po krótkim czasie zaczyna uzyskiwać konkretne korzy-ści ekonomiczne. Przede wszystkim, roz-poczynając działalność, nie jest zmuszony do ponoszenia nakładów na rozbudowę infrastruktury informatycznej – pojawiają się więc pierwsze wymierne oszczędno-ści. Poniesione koszty początkowe zwra-cają się bardzo szybko, w przeciwieństwie do modelu tradycyjnego, gdzie inwestycja zwraca się zwykle w znacznie późniejszym okresie. Następnie, wraz ze wzrostem stopnia wykorzystania zasobów IT, nie ma konieczności inwestowania w kolejne ser-wery i oprogramowanie. Dostawca chmury

oferuje usługobiorcy wysoką skalowalność połączoną z możliwością elastycznej alo-kacji zasobów wtedy, kiedy faktycznie ist-nieje na nie zapotrzebowanie. Nie jest więc możliwa taka sytuacja, jaka może mieć miejsce w modelu tradycyjnym, kiedy bę-dące w posiadaniu użytkownika zasoby IT nie są w stanie sprostać gwałtownym, czę-sto niespodziewanym wzrostom popytu. Wdrożenie usługi cloud computing ogra-nicza zatem ryzyko utraty dodatkowych przychodów i utraty klientów. Elastyczność w reagowaniu pozwala zatem zachować firmie przewagę nad tymi konkurentami, którzy taką elastycznością nie dysponują.

Przedsiębiorstwo, które zdecyduje się na „przetwarzanie w chmurze”, może osią-gnąć szereg korzyści i poprawić jakość funkcjonowania firmy. Korzyści te wynikają bezpośrednio z podstawowych cech mo-delu cloud computing.

SkalowalnośćUżytkownik decydujący się na korzystanie z usługi cloud computing uzyskuje automa-tycznie dostęp do zasobów informatycznych o wręcz nieograniczonej skali. Nie ma zna-czenia przy tym, czy chodzi o dodatkowe miejsce na serwerach, czy też o moc oblicze-niową procesorów. W razie potrzeby usługo-biorca może dowolnie zwiększyć potencjał albo zrezygnować z części użytkowanych zasobów IT. Zmiana wielkości zasobów może też dotyczyć dowolnego okresu. Wyłącznie od użytkownika zależy, jakimi zasobami IT będzie dysponował i w jakim okresie.

DostępnośćMigracja części zasobów IT do chmury obli-czeniowej zwiększa mobilność użytkownika. Wynajęte zasoby informatyczne są do dys-pozycji usługobiorcy niezależnie od miejsca, w którym się znajduje. Dzięki temu pracowni-cy mogą wykonywać niektóre zadania, znaj-

dując się poza siedzibą. Naturalnym ograni-czeniem w dostępie do usług może być łącze internetowe o słabej przepustowości lub też jego całkowity brak. Przeniesienie zasobów IT do chmury zwiększa też możliwości roz-woju fi rmy. Ewentualna zmiana siedziby nie wymaga fi zycznego przemieszczania całej infrastruktury informatycznej. Ponadto, za sprawą przetwarzania w chmurze, znacznie łatwiejsze staje się otwieranie nowych od-działów fi rmy. Podłączenie nowej placówki do Internetu powoduje automatyczną inte-grację z całym systemem zarządzania przed-siębiorstwem.

MierzalnośćCloud computing jest usługą, którą da się precyzyjnie wycenić. W zależności od za-stosowanego rozwiązania (zastosowanej jednostki rozliczeniowej) można płacić: za 1h przetwarzania danych, za 1GB prze-chowanych danych przez określony okres, za utrzymywanie bazy danych, za liczbę wykonanych operacji itd. Sposoby wyce-ny usługi są różne i zależą tak naprawdę od indywidualnej umowy między dostawcą a usługobiorcą. Płacić można dokładnie za wielkość wykorzystanych zasobów lub, tak jak ma to miejsce w telefonii komórkowej,

2.2. Cechy cloud computing

10


na zasadzie pre-paid, czyli wcześniejszym wykupieniu dostępu do określonego po-tencjału usług. Niezależnie od zastosowa-nego sposobu rozliczania, przetwarzanie w chmurze zwiększa przewidywalność kosztów przedsiębiorstwa, a także opty-malizuje ich wysokość poprzez dostoso-wanie do bieżących potrzeb użytkownika.

Łatwość wdrożeniaWdrożenie systemu zarządzania przedsię-biorstwem za pośrednictwem chmury jest znacznie prostsze od budowy własnej ser-werowni i samodzielnej instalacji oprogra-mowania na wszystkich podłączonych jed-nostkach. Użytkownik, decydując się na cloud computing, niemal automatycznie otrzy-muje dostęp do gotowych już rozwiązań, a czynności związane z konfi guracją systemu zostają ograniczone do niezbędnego mi-nimum. Prostota takiego rozwiązania wraz z relatywnie niskim kosztem wdrożenia spra-wiają, że na cloud computing, w przeciwień-stwie do rozwiązań on-premise, może sobie pozwolić każda fi rma. Firmy małe, o ograni-czonym budżecie inwestycyjnym, mogą tym samym uzyskać dostęp do rozwiązań, które ze względu na wysoki koszt uruchomienia i obsługi były dotychczas zarezerwowane wyłącznie dla fi rm dużych – takich, które mo-gły sobie pozwolić na tak kosztowne przed-sięwzięcia. Szeroki dostęp do usługi cloud computing wyrównuje więc, przynajmniej częściowo, szanse małych i dużych podmio-tów. Podnosi tym samym konkurencyjność słabszych kapitałowo przedsiębiorstw.

Wydajność Zastosowanie modelu cloud computing w przedsiębiorstwie sprawia, że potencjał zasobów informatycznych będących do dyspozycji, w żaden sposób nie ogranicza możliwości operacyjnych i rozwojowych fi rmy. Dostęp do niemal nieograniczonej mocy obliczeniowej, nieograniczonej po-wierzchni dyskowej i zaawansowanej plat-formy programistycznej powoduje, że fi rma jest w stanie od strony technicznej sprostać praktycznie każdej skomplikowanej operacji

(np. wymagającej skorzystania z procesorów o bardzo dużej mocy) oraz ich dowolnej liczbie. Od strony technicznej operacje te są przeprowadzane przez wysokowydajne centra przetwarzania. Warto też podkreślić, że automatyczny wzrost wydajności zaso-bów, jakimi fi rma dysponuje, nie tylko zwięk-sza ogólny jej potencjał, ale także pozwala szybko reagować na zmieniające się warunki gospodarcze. W rezultacie poprawia się cała efektywność ekonomiczna przedsiębiorstwa.

Bezpieczeństwo Przeniesienie systemu zarządzania przed-siębiorstwem do chmury zmniejsza jego awaryjność i ogranicza ryzyko utraty danych. Dostawca chmury odpowiada za stabilność działania infrastruktury – przechowywane informacje są kopiowane i znajdują się rów-nolegle w dwóch (lub większej liczbie) cen-trach przetwarzania. W razie awarii którego-kolwiek z nich, automatycznie uruchamiana jest kopia zapasowa. Dla użytkownika cała operacja jest niezauważalna, przez cały czas uzyskuje on stały dostęp do systemu. Dodatkowym czynnikiem, zwiększającym bezpieczeństwo zasobów IT przedsiębior-stwa, jest dywersyfi kacja przez dostawcę geografi cznych lokalizacji centrów przetwa-rzania. Lokowanie takich centrów w różnych strefach klimatycznych, geologicznych, czy też politycznych, w praktyce czyni zasoby informatyczne przedsiębiorstwa odpornymi na skutki katastrof, aktów terroryzmu, czy też kataklizmów ziemskich.

Cloud computing oznacza także mniejszą awaryjność zasobów IT nie tylko od strony techniczno-mechanicznej (fi zyczne uszko-dzenia, pożar, brak zasilania itp.), ale także czysto informatycznej. Dostawca chmury zwykle gwarantuje, że wynajmowane opro-gramowanie będzie stale aktualizowane (patche), a w szczególności będą na bieżąco instalowane rozwiązania zwiększające bez-pieczeństwo całego systemu. Ma to istotne znaczenie w sytuacji, gdy fi rma przetwa-rza dane prawnie chronione bądź informa-

11


cje stanowiące tajemnice przedsiębiorstwa. Cloud computing zwiększa więc odporność zasobów IT na ataki hackerskie i ogranicza występowanie sytuacji, w których może na-stąpić wyciek danych.

Oszczędność Wdrożenie modelu cloud computing to oszczędność miejsca, czasu, a przede wszystkim kosztów. Budowa własnej roz-budowanej infrastruktury informatycznej wymaga specjalnie wydzielonego miejsca na serwerownię, magazyny danych, urzą-dzenia zasilania itp. Utrzymanie tego miej-sca oznacza wymierne koszty dla przedsię-biorstwa, jak np. podatek od gruntu, opłata za wynajem pomieszczeń itp. W dużych przedsiębiorstwach udział tej powierzch-ni może sięgać nawet 10 procent całkowi-tej powierzchni fi rmy. W naturalny sposób ogranicza się w ten sposób potencjał ope-racyjny fi rm. Zajmowane przez serwery po-mieszczenia mogłyby być wykorzystane np. jako hala produkcyjna, powierzchnia sprze-dażowa lub biurowa. W sytuacji, gdy zasoby IT przedsiębiorstwa znajdują się w chmurze, wskazane problemy nie występują.

Cloud computing pozwala przedsiębiorstwu na szybkie dostosowywanie się do zmie-niającej się sytuacji rynkowej (oszczędność czasu). Po pierwsze, fi rma, która zdecyduje się korzystać z zasobów IT umieszczonych w chmurze, jest w stanie szybciej rozpocząć działalność gospodarczą niż fi rma, która najpierw musi ponieść nakłady na infrastruk-turę informatyczną, a potem ją uruchomić, skonfi gurować, przetestować itp. Po dru-gie, w sytuacji, w której konieczna okazu-je się rozbudowa potencjału informatycz-nego fi rmy, te podmioty, które korzystają z modelu cloud, automatycznie zaczynają nim dysponować. W tak dogodnej sytuacji nie są natomiast fi rmy, które ponownie mu-szą ponieść nakłady na dodatkową aparatu-rę, przetransportować ją we właściwe miejsce i zainstalować. Ogół tych czynności spra-wia, że jest to operacja dość czasochłonna, a w przypadku, gdy sytuacja rynkowa zmie-

nia się dość dynamicznie, reakcje fi rmy mogą okazać się mocno spóźnione i w rezultacie zupełnie niepotrzebne i ekonomicznie nie-uzasadnione. Po trzecie, gdy dochodzi do awarii w infrastrukturze informatycznej, fi r-ma traci czas na jej usunięcie (wymiana zniszczonych elementów, restart systemu itp.). W skrajnych przypadkach tego rodza-ju zdarzenie może znaleźć odzwierciedlenie w wynikach ekonomicznych przedsiębior-stwa. Z kolei w modelu cloud takie sytu-acje właściwie nie występują, gdyż w razie jakiejkolwiek awarii serwerów użytkownik jest automatycznie przełączany do innego centrum obliczeniowego, a cała zmiana po-zostaje dla niego praktycznie niezauważal-na. Po czwarte, fi rma, która posiada ciągły, stabilny dostęp do nieograniczonych zaso-bów informatycznych, może podejmować się bardziej ambitnych a przez to bardziej intratnych zleceń, zadań, projektów. W sy-tuacji, w której nowe przedsięwzięcia wy-magają dodatkowego potencjału IT (np. nowych serwerów), znaczną część prac przedprojektowych stanowi zwykle analiza opłacalności ekonomicznej dodatkowych inwestycji. Często więc aspektom technicz-no-infrastrukturalnym poświęca się znacznie więcej czasu, co w pewnym stopniu odbywa się kosztem strony merytorycznej projektu. W przedsiębiorstwie, w którym zastosowa-no model przetwarzania w chmurze, mene-dżerowie mogą skupić się wyłącznie na klu-czowych aspektach działalności operacyjnej (tzw. core business), gdyż problem ewentu-alnej niewydolności zasobów IT praktycznie nie istnieje.

Wprowadzenie cloud computing oznacza także ograniczenie kosztów informatycz-nych przedsiębiorstwa. Przede wszystkim przetwarzanie w chmurze pozwala na dopasowanie kosztów zasobów informa-tycznych do stopnia ich rzeczywistego wykorzystania. Nie występuje sytuacja, w której ponosi się koszty utrzymywania niewykorzystywanych serwerów. W modelu cloud computing koszty obsługi infrastruk-tury informatycznej (zasilania chłodzenia,

12


serwisowania) ponosi dostawca - lub inaczej: koszty te są roz-łożone na wielu usługobiorców. Nie występuje także sytuacja, w której trzeba ponosić nakła-dy na dodatkowe urządzenia informatyczne, gdyż wielkość zasobów IT można dostosować do bieżących potrzeb/oczeki-wań użytkownika.

Istotną pozycję kosztów informa-tycznych stanowią koszty zakupu licencji na korzystanie z opro-gramowania. W sytuacji, gdy ist-nieje konieczność zainstalowania kosztownej aplikacji na dziesiąt-kach czy setkach komputerów, taka pozycja stanowi wyraźne obciążenie budżetu IT przed-siębiorstwa. W takim przypadku bardziej opłacalne staje się wyku-pienie odpowiedniej liczby praw do korzystania z tej aplikacji (za znacznie mniejszą kwotę), któ-rej właścicielem w modelu cloud computing pozostaje dostawca chmury.

Przetwarzanie w chmurze po-zwala także na korzystniejsze rozliczanie i lepsze planowa-nie wydatków informatycznych w firmie. Rezygnując z zakupu rozbudowanej infrastruktury informatycznej, nie obciąża się dodatkowymi nakładami inwe-stycyjnymi zarówno obecne-go, jak i przyszłego budżetu firmy. Wynika to z zasad księ-gowania tego rodzaju wydat-ków. Korzystanie z zasobów IT w chmurze kwalifikuje się jako koszty prowadzenia dzia-łalności operacyjnej (OPEX). Z kolei wydatki na infrastrukturę informatyczną stanowią już wy-datki inwestycyjne (CAPEX). Jest to o tyle istotna różnica, że wy-

datki na środki trwałe pomniej-szają podstawę opodatkowania jedynie poprzez odpisy amor-tyzacyjne, które mogą, w zależ-ności od przyjętej stopy amor-tyzacji, być odliczane przez kilka/kilkanaście kolejnych okresów rozliczeniowych. Stanowić więc będą dodatkowe obciążenie przyszłych budżetów IT. Z kolei wydatki na zewnętrzne usługi informatyczne stanowią kosz-ty bieżącej działalności firmy i są w całości uwzględniane przy ustalaniu bieżącego wyni-ku finansowego. Zaoszczędzo-ne w ten sposób środki (brak wydatków inwestycyjnych na serwery, oprogramowanie itp.) można przeznaczyć na innego rodzaju inwestycje.

Brak własnych serwerowni ozna-cza także dużą oszczędność w bieżących rachunkach za do-stawy energii. Rozbudowana sieć urządzeń informatycznych odzna-cza się zwykle dużym zapotrzebo-waniem na energię elektryczną. Do kosztów zasilania elementów informatycznych dochodzą także koszty zasilania układów chło-dzących (zwykle wentylatorów), gdyż intensywnie pracujące ele-menty elektroniczne nagrzewają się i wydzielają duże ilości ciepła. Zbyt wysoka temperatura pra-cy obniża sprawność i może do-prowadzić do całkowitego znisz-czenia układów elektronicznych. Z tego też powodu (między inny-mi) konieczne staje się stałe chło-dzenie tego rodzaju pomieszczeń. Koszty te oczywiście nie doty-czą użytkowników korzystających z chmury, gdyż techniczne i eko-nomiczne aspekty funkcjonowania centrów obliczeniowych leżą po stronie dostawcy.

13


3. Efekty dla całej gospodarki

Efekty powstania i rozwoju cloud computing są łatwiejsze do uchwycenia i oszacowania w sferze mikroekonomicznej, czyli w przy-padkach pojedynczych przedsiębiorstw, niż w sferze makroekonomicznej, czyli na pozio-mie całej gospodarki. W skali ogólnogospo-darczej można mówić raczej o tendencjach i mechanizmach, które zadziałają, niż o kon-kretnych szacunkach korzyści. Na aktualnym etapie rozwoju usługi przetwarzania w chmu-rze jest zbyt dużo niepewności, by projekcje odnoszące się do efektów dla wzrostu gospo-darczego czy rynku pracy mogły być formu-łowane w odpowiedzialny sposób.

Pojawiają się jednak opracowania i raporty zawierające szacunki korzyści w zwiększeniu PKB i zatrudnienia w różnych perspektywach czasowych. Do możliwości zrealizowania się rysowanych w takich raportach scenariu-szy należy podchodzić z dozą sceptycyzmu, wynikającą ze świadomości istnienia barier i ryzyk związanych z rozwojem cloud computing.

Z systemowego punktu widzenia można zi-dentyfi kować kanały generujące korzyści makroekonomiczne. Pierwszym z nich jest bardziej racjonalna alokacja zasobów. Nastą-pi eliminacja dość powszechnego dziś zjawi-

ska wykorzystywania tylko niewielkiej części posiadanego potencjału informatycznego. Przejście na przetwarzanie w chmurze ozna-cza niższe koszty utrzymania zasobów IT, a także znaczące ograniczenie nakładów in-westycyjnych na infrastrukturę informatyczną. Powstałe oszczędności, które jednak należy pomniejszyć o koszty związane z wykorzy-staniem usług w modelu cloud, będą mogły być przeznaczone na inwestycje poza sferą IT. Taka sytuacja otwiera możliwości tworzenia nowych miejsc pracy z powstałych oszczęd-ności zarówno bezpośrednio w przedsię-biorstwach stosujących cloud computing, jak i pośrednio w innych sektorach gospodarki. W celu zachowania kompletności rachunku makroekonomicznego trzeba wziąć też pod uwagę zmiany w zatrudnieniu i wynikach fi -nansowych fi rm świadczących tradycyjne usługi informatyczne, a także producentów oraz dystrybutorów hardware’u i software’u. Firmy te, w wyniku wzrostu popularności przetwarzania w chmurze, mogą odnotować spadek popytu na swoje produkty lub usługi, co może też w rezultacie doprowadzić do re-dukcji zatrudnienia. Wydaje się jednak, że taki stan powinien być mimo wszystko przejścio-wy, gdyż rynek usług informatycznych i rynek produkcji sprzętu komputerowego zmieniają

14


3 „The 2011 Cloud Dividend report”, http://uk.emc.com/microsites/2010/cloud-dividend/index.htm 4 Federico Etro, “Introducing Cloud Computing. Results from a simulation study”, International Think-tank on Innovation and Competition, November 2010

15


się bardzo dynamicznie, nawet w ciągu roku. Z tego też powodu znaczna część fi rm infor-matycznych ma już obecnie wyrobioną dużą zdolność dostosowania się do stale zmienia-jących się trendów rynkowych. Możliwe jest więc także, że fi rmy te część swojej działalno-ści ulokują w segmencie związanym z prze-twarzaniem w chmurze (np. dostawa serwe-rów, serwisowanie terminali itp.). W związku z tym wspomniane wyżej negatywne efekty będą ograniczone.

Drugim ważnym kanałem generującym ko-rzyści z cloud computing jest znacząca reduk-cja barier fi nansowych i organizacyjnych zwią-zanych z wykorzystaniem zasobów IT przez małe i średnie przedsiębiorstwa. Firmy z tego sektora będą miały realne szanse na szyb-ki rozwój w skali, która nie byłaby osiągalna bez możliwości, jakie daje migracja zasobów IT do chmury. Początkowo z szansy rozwojo-wej, jaką stwarza przetwarzanie w chmurze, prawdopodobnie skorzystają jedynie nieliczni przedstawiciele sektora MSP, mimo podejmo-wania prób przez wiele podmiotów. Popular-ność cloud computing wśród małych i średnich przedsiębiorstw będzie się jednak zwiększała w miarę osiągania korzyści przez pierwsze fi r-my z tego sektora.

Opublikowany w lutym 2011 roku raport3 brytyjskiego Centre for Economic and Busi-ness Research (CEBR) podaje listę sektorów regionu EMEA (Europa, Bliski Wschód i Afry-ka), które miałyby najbardziej skorzystać ze stosowania przetwarzania w chmurze. Są to: usługi publiczne (szkolnictwo, służba zdrowia), sektor fi nansowy, handel detalicz-ny i hotelarstwo oraz przemysł przetwór-czy. Według tego samego raportu korzyści w skali makro w latach 2010-2015 miały-by wynieść w tym regionie ponad 763 mld euro, a liczba nowych miejsc pracy miałaby wzrosnąć o 2,4 mln. Wadą projekcji CEBR jest, naszym zdaniem, daleko posunięty optymizm, wynikający m.in. z przedstawie-nia wyłącznie jednego scenariusza.

Inny raport4, przygotowany przez Interna-tional Think-tank on Innovation and Compe-tition w listopadzie 2010 roku, przedstawia dwa warianty efektów przechodzenia do clo-ud computing dla rynku pracy w Unii Europej-skiej. W krótkim okresie na unijnym rynku pra-cy miałoby powstać 270 tys. nowych miejsc pracy w scenariuszu ostrożnym (stopniowego wchodzenia do chmury) oraz 1360 tys. miejsc pracy w scenariuszu szybkiego zyskiwania po-pularności przez cloud computing. Liczby dla Polski wynoszą odpowiednio 21,6 i 108,8 tys. nowych miejsc pracy.

Wśród najważniejszych efektów makroeko-nomicznych rozwoju cloud computing na pierwszym miejscu należy wskazać wzrost inwestycji w gospodarce, który będzie moż-liwy dzięki powstałym w sektorze przedsię-biorstw oszczędnościom. Ważnym efektem, który pośrednio będzie też widoczny w skali makroekonomicznej, jest wzrost konkuren-cyjności przedsiębiorstw w wyniku bardziej efektywnej alokacji zasobów. Wzrost konku-rencyjności fi rm oznacza bowiem wzrost kon-kurencyjności całej gospodarki. Powinno to znaleźć pozytywne odzwierciedlenie chociażby w wynikach handlu zagranicznego. Podkreślić jednak należy, że makroekonomiczne efekty rozwoju cloud computing są trudno mierzal-ne, ponieważ nakłada się na nie szereg innych czynników, również wpływających na wyniki gospodarki w skali makro, a których znaczenie jest dużo większe. Można więc zatem mówić raczej o kierunkowej ocenie wpływu cloud computing na gospodarkę, niż o konkretnej kwantyfi kacji tego wpływu.

Gdyby jednak podjąć próbę kwantyfi kacji wpływu cloud computing w skali makroeko-nomicznej, to, zdaniem Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową, polska gospodarka, w dużym przybliżeniu, może wzbogacić się o około 20 tys. nowych miejsc pracy w latach 2011-2012 w związku ze stosowaniem tego modelu, zaś łączne efekty dla tempa wzrostu produktu krajowego brutto będą rzędu 0,1 proc.

4. Bariery we wdrażaniu cloud computing4.1. Bariery techniczneZe względu na to, że z cloud computing ko-rzysta się za pośrednictwem Internetu (poza chmurami prywatnymi), naturalną barierą, mogącą ograniczać rozwój tego rodzaju usług, jest niezadowalający dostęp do do-brych łączy internetowych. Przedsiębior-stwo, które będzie dysponować połączeniem internetowym o niskiej jakości, nie wykorzy-sta w pełni wszystkich możliwości, jakie daje migracja zasobów IT do chmury.

Po pierwsze, łącze internetowe musi odzna-czać się zgodnymi z zalecanymi przez dostaw-cę chmury wymaganiami. Duża liczba informacji przesyłanych między fi rmą a centrum obliczenio-wym wymaga bowiem odpowiedniego transfe-ru. Nie mogą też się pojawiać żadne zatory w obustronnej transmisji danych.

Po drugie, łącza muszą odznaczać się niską awaryjnością – połączenia z centrum oblicze-niowym nie mogą być raptownie przerywane. Takie sytuacje mogą skutkować dla przedsiębior-stwa czasową utratą dostępu do swoich danych. W przypadku przetwarzania danych na własnych serwerach problem ten właściwie nie występuje, co oczywiście nie oznacza, że nie jest możliwa utrata dostępu do nich wskutek innych zdarzeń. Wysoka awaryjność może oznaczać, że przed-siębiorstwo będzie co pewien czas odłączane od swoich zasobów IT. Takie sytuacje będą destabi-lizować funkcjonowanie fi rmy, co z pewnością znajdzie swe odzwierciedlenie w wynikach eko-nomicznych spółki.

Pewną formą zabezpieczenia przed powyż-szymi sytuacjami jest równoległe korzystanie z usług co najmniej dwóch dostawców łączy

internetowych. Dodatkowe podłączenia wy-raźnie zwiększają odporność przedsiębiorstwa na ewentualne awarie połączeń z centrami ob-liczeniowymi. Zwiększają także łączną przepu-stowość łącza, jaką dysponuje fi rma.

Innego rodzaju barierę techniczną może sta-nowić brak kompatybilności oprogramowania między dostawcą chmury a użytkownikiem. Taka sytuacja może mieć miejsce, gdy wdro-żony został model PaaS. Teoretycznie może się okazać, że będących w posiadaniu usługobior-cy aplikacji nie można uruchomić w dostarcza-nym przez dostawcę środowisku operacyjnym. Jednym z powodów może być niezgodność, wynikająca chociażby z faktu, że środowisko operacyjne i aplikacja pochodzą od innych producentów.

Innym ograniczeniem technicznym dla roz-woju cloud computing może być narzucanie przez dostawcę chmury pewnych rozwiązań. Niektóre aplikacje mogą być dostępne tylko w pakiecie z innymi rozwiązaniami, które użyt-kownik - mimo braku takiej potrzeby - będzie zmuszony zainstalować. Może też się okazać, że te zbędne dodatkowe funkcje będą niektó-rym użytkownikom wręcz utrudniać korzysta-nie z chmury. W modelu tradycyjnym użytkow-nik ma znacznie większą swobodę w doborze i konfi gurowaniu oprogramowania. Ważne jest więc, aby zasadnicza część chmury, wspólna dla wszystkich użytkowników, była ograniczo-na do minimum. Możliwość jej precyzyjnego dostosowania do indywidualnych preferencji każdego użytkownika (duża swoboda w dobo-rze funkcji i oprogramowania) będzie zachęca-ła do korzystania z cloud computing.

16


4.2. Bariery prawne

17


Mimo coraz większej popularności przetwa-rzania w chmurze, nadal w większości przed-siębiorstw stosowane są tradycyjne modele zarządzania zasobami IT. Część fi rm zauważa jednak korzyści, jakie może przynieść przej-ście na model cloud computing i jest w trakcie opracowywania optymalnego scenariusza ta-kiego przejścia. Mimo to nadal niektóre fi r-my dość sceptycznie odnoszą się do pomysłu przekazywania części swojego systemu zarzą-dzania przedsiębiorstwem do zewnętrznych operatorów. Z jednej strony taka niechęć jest podyktowana ograniczonym zaufaniem do nowych rozwiązań informatycznych i przy-wiązaniem do dotychczasowych modeli. Z drugiej strony zaś, jest wynikiem niepełnej wiedzy lub, wręcz przeciwnie, świadomego wyboru (po dokładnej analizie argumentów za i przeciw) jednak modelu opartego o wła-sną infrastrukturę informatyczną.

Wydaje się więc, że jednym ze sposobów na wzrost skłonności fi rm do migracji zasobów

IT do chmury jest upowszechnianie ogólnej wiedzy na temat cloud computing. Rzetelne przedstawianie, na czym ta usługa polega, jakie są najczęściej stosowane rozwiązania oraz jakie wiążą się z tym modelem ko-rzyści i ryzyka, z pewnością będzie sprzy-jać wzrostowi popularności przetwarzania w chmurze. Ważne jest także, w szczegól-ności w fazie rozwojowej tej usługi, aby była ona przez pewien okres dla przedsiębiorstw bezpłatna w formie testowej. Pozwoli to potencjalnym użytkownikom dokładniej za-poznać się z usługą, sprawdzić jej funkcjo-nalność i podjąć optymalną dla przedsię-biorstwa decyzję.

Nie ulega także wątpliwości, że nie wszystkie fi rmy, nawet te posiadające pełną wiedzę o cloud computing, będą chciały z tej usługi korzystać. Powodem mogą być ogranicze-nia i ryzyka, jakie wiążą się z przejściem do chmury. Mogą to być oczywiście omówione wcześniej bariery techniczne lub prawne.

4.3. Bariery mentalnościowe

Najważniejszym zagadnieniem prawnym, jakie wiąże się z cloud computing, jest konieczność zapewnienia prywatności i bezpieczeństwa przetwarzanych danych, a w szczególności ochrony danych osobowych.

Przedsiębiorstwo, które zdecyduje się na przeniesienie choćby części swoich zasobów do chmury innej niż prywatna, musi być pew-ne, że przekazane dane są przez dostawcę należycie chronione. Przede wszystkim do-stawca musi uściślić, gdzie fi zycznie będą się znajdować przetwarzane informacje. Jest to o tyle istotna kwestia, że przekazywanie da-nych osobowych obywateli poza kraj podlega ścisłym regulacjom. W sytuacji, gdy przetwa-rzanie danych odbywa się na terenie Polski, czy też Unii Europejskiej, dostawca usługi zo-bowiązany jest przestrzegać zasad bezpie-czeństwa panujących w obszarze wspólnoto-

wym. W przypadku, gdy chmura znajduje się poza UE, dostawca chmury musi dochować wszelkich procedur bezpieczeństwa w stop-niu adekwatnym do zasad unijnych. Ponad-to procedury te w wielu przypadkach muszą zostać zaakceptowane przez Generalny In-spektorat Danych Osobowych, który podej-muje decyzję, czy tak zabezpieczone dane osobowe mogą być przetwarzane poza UE. Tego rodzaju regulacje z jednej strony zabez-pieczają interes obywateli, z drugiej strony zaś w uprzywilejowanej pozycji stawiają tych do-stawców chmury, którzy swoje centra prze-twarzania mają na terenie Unii Europejskiej. Konieczność spełnienia wysokich standardów w zakresie przetwarzania danych osobowych eliminuje więc część fi rm pozaeuropejskich i ogranicza w pewien sposób dostępność usługi cloud computing.

Wydaje się jednak, że najważniejszą prze-szkodę mogą stanowić obawy związane z bez-pieczeństwem informatycznym.

Z jednej strony model cloud computing za-pewnia większe bezpieczeństwo niż mo-del tradycyjny (mniejsza awaryjność syste-mu, back-up danych). Z drugiej strony zaś przedsiębiorstwo rezygnuje w pewnej czę-ści z kontroli nad swoimi zasobami IT. Ten właśnie aspekt przetwarzania w chmurze rodzi u potencjalnych użytkowników naj-większe obawy.

Przede wszystkim sceptycznie nastawione przedsiębiorstwo może być przekonane, że samo jest w stanie zapewnić lepszą kontrolę nad dostępem do pomieszczeń, w których znajdują się serwery z dany-mi. W sytuacji, gdy serwery te znajdują się poza terenem kontrolowanym przez firmę, poza krajem czy nawet na innym kontynencie, przedsiębiorstwo nie ma bezpośredniego wpływu na to, kto wcho-dzi do takiego centrum obliczeniowego. Firmy obawiają się więc takich sytuacji, w których nieuprawnione osoby mogły-by nielegalnie uzyskać dostęp do danych, znajdujących się na serwerach w centrum przetwarzania. Przedsiębiorstwa obawiają się też, że mogą nawet nie być świadome, że takie zdarzenie miało miejsce, gdyż sam dostawca chmury może również nie być skłonny do informowania, że w jego centrum obliczeniowym nastąpiło naru-szenie zasad bezpieczeństwa.

Innym ważnym aspektem związanym z bez-pieczeństwem danych są procedury czysz-czenia lub niszczenia sprawnych lub zu-żytych elementów/dysków. W centrach obliczeniowych zazwyczaj wymienia się całe moduły serwerów, w sytuacji gdy stopień ich niesprawności osiągnie określony poziom. Firmy obawiają się więc sytuacji, w których dane nie zostałyby całkowicie wykasowane a dyski zniszczone w sposób uniemożliwia-jący pozyskanie z nich jakichkolwiek infor-macji.

Obawy fi rm może też budzić współdziele-nie zasobów IT między różnych użytkowni-ków. Z jednej strony współdzielenie obniża koszty obsługi infrastruktury informatycz-nej. Z drugiej strony zaś, jakaś ewentual-na niedoskonałość oprogramowania może sprawić, że użytkownicy teoretycznie będą mogli wejść w sposób zupełnie niezamie-rzony (lub zamierzony) w posiadanie analo-gicznych danych dotyczących innych fi rm.

Powyższe sytuacje, związane z naruszeniem bezpieczeństwa danych, mają oczywiście cha-rakter skrajny, ale budzą one obawy u wielu fi rm, dla których ze wskazanych powodów nie do zaakceptowania może być sytuacja, w któ-rej nie sprawują one bezpośredniej kontroli nad swoimi zasobami IT. Wymienione trzy ro-dzaje nieprawidłowości (nielegalne skopiowa-nie danych, niewłaściwa utylizacja dysków, luki w oprogramowaniu) mogą jednak zdarzyć się także w przypadku tradycyjnego modelu za-rządzania zasobami IT. W każdej fi rmie może znaleźć się nieuczciwy pracownik, który sko-piuje strategiczne dane i przekaże je konku-rencji, albo też sprawne dyski z danymi fi rmy mogą zostać odnalezione na wysypisku śmie-ci. Wydaje się jednak, że przedsiębiorstwa zaczynają się bardziej zastanawiać nad tego rodzaju zagrożeniami w sytuacji, gdy rozwa-żają wdrożenie modelu cloud computing. Nie zawsze też biorą pod uwagę fakt, że dostaw-cy chmury zwykle dysponują najnowszymi a przez to doskonalszymi zabezpieczeniami i technologiami niż przedsiębiorstwa spoza branży informatycznej. Warto też pokreślić, że sam proces przetwarzania w chmurze jest od-powiednio opisany w umowie pomiędzy usłu-gobiorcą i usługodawcą, która określa m.in. aspekty związane z odpowiednim poziomem dostępu do zasobów oraz poziomem bezpie-czeństwa. Poziom tych zabezpieczeń może być nawet bardziej restrykcyjny od wewnętrz-nych regulacji fi rmy. Ważne więc jest, aby cały proces przetwarzania w chmurze był możli-wie transparentny, a także aby w umowach o świadczenie tego rodzaju usług zawierane były odpowiednie zapisy, które by jednocze-śnie zwiększały odpowiedzialność dostawcy

18


Podsumowanie

chmury i zabezpieczały interes usługobiorcy. Wtedy obawy, które towarzyszą przedsię-biorstwom, będą stopniowo malały, a mo-del cloud computing będzie coraz częściej postrzegany jako ten, który może zapewnić wyższe bezpieczeństwo informatyczne niż model tradycyjny.

Barierą mentalnościową dla rozwoju cloud computing może być także przekonanie, że dostawca chmury mógłby w przyszłości do-puszczać się nadużyć wobec uzależnionych de facto od siebie przedsiębiorstw. Najprost-szym przykładem jest nieuzasadniony wzrost cen. Firma wtedy musi albo szukać innego

dostawcy, na nowo wdrażać całe oprogramo-wanie (prawdopodobnie należące do innego producenta), przeszkolić pracowników itp., albo całkowicie zrezygnować z cloud compu-ting. Rachunek ekonomiczny może wtedy wy-kazać, że jednak mimo wszystko najbardziej opłacalne będzie dalsze korzystanie z usług obecnego dostawcy. Warto jest więc przed migracją do chmury decydować się na wybór takiego dostawcy, który cieszy się odpowied-nią renomą i ma ugruntowaną pozycję ryn-kową – ryzyko ewentualnych nadużyć może wtedy zostać zminimalizowane.

19


Cloud computing stanowi niewątpliwie nowy paradygmat świadczenia usług informa-tycznych. Zmienia zupełnie dotychczasowy model zarządzania zasobami IT – fi rmy nie ponoszą nakładów na własną infrastrukturę informatyczną, lecz korzystają z wynajętej za pośrednictwem Internetu. Zmienia się też rola komputerów – stają się wyłącznie terminala-mi służącymi do prezentacji wyników operacji przeprowadzanych przez centra przetwarza-nia danych, dysponujące nieograniczonym miejscem i mocą obliczeniową. Zmienia się też rola pracowników działów IT – stają się oni właściwie menedżerami, dla których jednym z głównych zadań jest optymalizacja struktu-ry wynajmowanych zasobów informatycznych i dostarczanie (w razie potrzeby) elastycz-nego wsparcia dla działalności operacyjnej przedsiębiorstwa.

Cloud computing poprawia konkurencyj-ność firm: zmniejsza koszty ich działania i pozwala na szybkie, elastyczne reago-wanie przy dynamicznie zmieniających się warunkach gospodarowania. Wyrównu-je także pod pewnymi względami szanse małych i dużych podmiotów, co w natu-ralny sposób przyczynia się do ogólnego wzrostu konkurencji. Wzrost konkurencji prowadzi z kolei do poprawy jakości ofero-wanych usług i tym samym do szybszego

wzrostu gospodarczego. Korzyści z wdra-żania cloud computing odnosi więc cała gospodarka.

Wydaje się, że każde przedsiębiorstwo, zanim podejmie decyzję o zmianie modelu zarządza-nia zasobami informatycznymi z tradycyjnego na cloud computing, powinno przeprowadzić do-kładną analizę „za i przeciw” takiego rozwiąza-nia. Migracja części zasobów IT do chmury obli-czeniowej oznacza bowiem wzrost efektywności ekonomicznej, ale także oddanie kontroli nad pewną częścią systemu informatycznego fi rmie zewnętrznej. Mniejsza kontrola nad zasobami oznacza zwykle większe korzyści ekonomicz-ne i na odwrót. Ważne jest więc, aby dokonać odpowiedniego wyważenia między obydwo-ma kryteriami. Ponadto usługa przetwarzania w chmurze jest usługą stosunkowo nową i wraz z jej stałym rozwojem oprócz nowych korzyści mogą pojawiać się także nowe zagrożenia. Ko-nieczny jest więc ciągły monitoring, czy uzyski-wane efekty ekonomiczne nie będą osiągane przy zbyt wysokim poziomie ryzyka. Wydaje się także, że ewentualne obawy, jakie towarzyszą obecnie przechodzeniu do modelu cloud com-puting, będą stopniowo zanikać. Sprzyjać temu będzie rosnąca popularność tego rozwiązania, a także coraz doskonalsze procedury i zabez-pieczenia, mające na celu ochronę danych a tym samym ochronę interesu usługobiorców.

Załącznik 1Cloud Computing - studium przypad-ku na przykładzie Presspublica

Klient: PresspublicaStrona internetowa: www.rp.pl Wielkość fi rmy: średniaKraj: PolskaBranża: wydawnicza

Profi l klienta:Presspublica to spółka wydająca dzienniki: „Rzeczpospolita”, „Życie Warszawy”, „Gaze-ta Giełda Parkiet” oraz tygodnik „Uważam Rze”. Prowadzi także serwisy internetowe, m.in. www.zyciewarszawy.pl, www.parkiet.com, www.rp.pl.

Potrzeby biznesowe:Szybkie zbudowanie nowej, rozbudowanej o nowe funkcje wersji serwisu internetowego „Rzeczpospolitej”, w którym udostępniane są materiały wideo. Rozwiązanie miało być kom-pleksowe – hostowane i rozwijane przez kom-petentnego partnera, miało gwarantować wy-soką wydajność, identyczną dostępność usług na całym świecie oraz gwarantować bezpie-czeństwo przechowywanych danych.

Korzyści:• błyskawiczne uruchomienie serwisu,• wysoka jakość usług dla użytkowników

znajdujących się za granicą,• skalowalność, bezpieczeństwo serwisu,• niskie koszty utrzymania serwisu.

Serwis multimedialny „Rzeczpospo-litej” działa w chmurze Microsoft

Na wyjątkowe tempo realizacji projektu zło-żyły się umiejętności i doświadczenie fi r-my Insys oraz dostępność gotowej do uru-chomienia aplikacji platformy Microsoft. – Natalia Węgrzyn, kierownik TV.RP, Presspublica.

Technologie i usługi Microsoft pozwoliły Pres-spublice, wydawcy m.in. dziennika „Rzeczpo-

spolita”, na szybkie uruchomienie nowej wersji zyskującego coraz większą popularność ser-wisu internetowego.

Potrzeby biznesoweTV.RP, czyli serwis internetowy, w którym umiesz-czane są materiały wideo tworzone przez re-dakcję „Rzeczpospolitej”, działa od 2009 roku. Jego wydawca, spółka Presspublica, początko-wo nie planował, że będzie to istotna część jego działalności w Internecie. Dlatego jego budowę rozpoczęto przy użyciu tego samego systemu do zarządzania treściami, który służy do obsługi głównego serwisu „Rzeczpospolitej” (Rp.pl). Jed-nak szybko okazało się, że narzędzie to znacz-nie ogranicza rozwój TV.RP.

– Materiały wideo cieszą się w Sieci coraz więk-szym zainteresowaniem, a stosowana przez nas do tej pory technologia nie spełniała naszych potrzeb. Rozwój strony polegał na przeklejaniu kolejnych fragmentów kodu. Było to bardzo cza-sochłonne – opowiada Natalia Węgrzyn, kierow-nik TV.RP. – Ponadto użytkownicy mieli problemy z odtwarzaniem dłuższych materiałów. Niska jakość transmisji dawała się we znaki zwłaszcza internautom z zagranicy – dodaje Węgrzyn.

Presspublica rozpoczęła więc przygotowania do wdrożenia nowego rozwiązania. Miało być łatwe w obsłudze i równocześnie dostarczyć nowe użyteczne funkcje dla redakcji i użytkowni-ków (np. możliwość opisywania materiałów przy użyciu tagów, zautomatyzowanego wyświetla-nia treści powiązanych tematycznie, przewijania i zatrzymywania fi lmów czy też komentowania ich) oraz zapewnić niczym nieskrępowany roz-wój serwisu w przyszłości. Wydawcy zależało też, żeby nowy serwis został uruchomiony jak najszybciej.

RozwiązanieSpośród przedstawionych ofert Presspublica wybrała propozycję partnera Microsoft, poznańskiej fi rmy Insys. Rozwiązanie zostało w całości oparte o technologie Microsoft. Nowy, dedykowany obsłudze wideo system CMS oraz serwis internetowy zostały zbudowane w tech-

20


nologii ASP.NET i Silverlight. Umiesz-czono je na udostępnianej w formie usługi przez Microsoft platformie Windows Azure.

Premiera nowego serwisu TV.RP miała miejsce 2 stycznia 2011. – Na razie jest to wersja beta, jed-nak mamy do dyspozycji wszystkie potrzebne nam funkcje. Materiały wideo są udostępniane w bardzo wysokiej jakości. Zniknęły problemy z szybkością odtwarzania fi lmów. Użytkownicy mogą komentować i oceniać materiały. Jesteśmy też zintegrowani z Facebookiem – wyli-cza zalety serwisu Natalia Węgrzyn.

– Serwis i fi lmy poprawnie wyświe-tlają się na wszystkich przeglądar-kach. Wykorzystywany jest do tego Silverlight. Jeśli przeglądarka nie obsługuje tej technologii, to wyko-rzystywany jest HTML w wersji 5. Dla użytkownika takie zabiegi tech-nologiczne są jednak przezroczyste – tłumaczy Paweł Hołdak z działu informatyki Presspublica.

Nowy serwis znacznie różni się od poprzedniego pod względem za-stosowanych w nim technologii. – Zmiana nie jest specjalnie od-czuwalna. Wprawdzie wcześniej mieliśmy PHP, Javę i Flash, a teraz przeszliśmy w całości na technolo-gie Microsoftu. Jednak korzystamy z pełnego outsourcingu, więc nie martwimy się o technologie. Wie-my, co się dzieje w serwisie w ob-szarze architektury, ale o wszelkie detale dbają już nasi partnerzy – Microsoft i Insys. My pilnujemy tylko, żeby poziom usług utrzymy-wany był na odpowiednim poziomie – mówi Hołdak.

KorzyściProjekt został zrealizowany w rekor-dowym wręcz czasie: wersję beta serwisu uruchomiono bowiem po zaledwie 3 tygodniach. Z kolei pozo-stali wykonawcy deklarowali, że zre-alizują projekt w okresie od 6 tygodni do 4 miesięcy.

Oferta składająca się z technologii i usług Microsoftu okazała się bezkonkurencyjna – nie tylko pod względem czasu, jaki potrzebny był do uruchomienia serwisu, ale także ofero-wanych przez nią funkcji, możliwości dalszego rozwoju oraz łącznych kosz-tów utrzymania i rozwoju serwisu.

Platforma Microsoft spełniła także wszystkie oczekiwania Presspubli-ca w kwestii bezpieczeństwa. Firma zyskała pewność, że w przypadku awarii dane zapisane w serwisie nie przepadną. Równocześnie osią-gnięto dużą wydajność i szybki do-stęp do obiektów o dużej objętości. – Głównym celem biznesowym pro-jektu było stworzenie nowej, bardziej przyjaznej i otwartej wersji portalu TV.RP.PL, która przyciągnie większą liczbę użytkowników. Od strony in-formatycznej było to poważne wy-zwanie. Jako pierwsi w kraju zdecydo-waliśmy się na wykorzystanie w tym obszarze tak innowacyjnych rozwią-zań technologicznych. Jednak dzięki zaangażowaniu fi rm biorących udział w projekcie oraz ich otwartości na współpracę udało się nam stworzyć coś wyjątkowego – mówi Artur Sawic-ki, kierownik działu IT w Presspublica. – Presspublica bez obaw sięga po no-wości technologiczne, jeśli ma to przy-nieść korzyści klientom. Po raz kolejny udowodniliśmy, że wykorzystanie technologii IT może tylko wspomóc realizację celów biznesowych fi rmy – dodaje Artur Sawicki.

21


Zastosowanie globalnej platformy Windows Azure pozwoliło zapewnić rozproszonym na całym świecie użytkownikom serwisu tak samo wysoką jakość usług. Zniknęły też pro-blemy związane z odtwarzaniem i przewija-niem materiałów, co wcześniej trwało bardzo długo lub powodowało zatrzymywanie transmisji.

– Jeśli chodzi o redakcję, to największe korzyści z wdrożenia nowego systemu CMS odczuła ona dzięki spójnemu schematowi dodawania mate-riałów opartemu o jeden system dedykowany dla wideo. Skraca to znacznie czas pracy. Równie pomocne okazały się: intuicyjne linkowanie po-między materiałami wideo, automatyczne listy polecanych materiałów wideo oraz możliwość linkowania do innych serwisów i pojedynczych tekstów. Ponadto zyskaliśmy możliwość interak-

cji z czytelnikami poprzez komentowanie fi lmów oraz możliwość łatwego przeszukiwania zaso-bów serwisu – mówi Piotr Kropiński, dyrektor serwisów internetowych w Presspublica.

– Luty jest pierwszym pełnym miesiącem, w którym serwis funkcjonuje dzięki nowej tech-nologii. W tym czasie zainicjowaliśmy także wiele innych akcji mających przyciągnąć internautów. Niewątpliwie zasługą nowej strony TV.RP.PL jest obserwowany przez nas wzrost zainteresowania naszym serwisem. W lutym odwiedziło nas po-nad 100 tysięcy unikalnych użytkowników. Jest to najlepszy wynik w historii naszego serwisu. Zwiększyliśmy także rekordową liczbę powraca-jących użytkowników, co jest oznaką pozytywne-go odbioru zmian – dodaje Piotr Kropiński.

www.microsoft.pl/cloud

22


www.ibngr.pl

Cloud Computing – wpływ na konkurencyjność ......formatycznych do chmury. Dokonano także...

Documents

Transcript of Cloud Computing – wpływ na konkurencyjność ......formatycznych do chmury. Dokonano także...