BUDOWA I CZYNNOŚCI ŻYCIOWE PAJĘCZAKÓW

Sylur

Paleozoik

Koniec proterozoiku

Filogeneza pajęczaków

WIELOSZCZETY

Wykształcenie chitynowego pancerza oraz wieloczłonowych odnóży

Najstarsze stawonogi: Trylobity, skorupiaki i staroraki

Wyjście na ląd

WIJE SKORPIONY

Gromada:

Rząd:

Scorpiony (Scorpionida)

Roztocza (Acarina)

Kosarze (Opilionida)

Zaleszczotki (Pseudoscor

pionida)

Pająki (Aranea)

Pajęczaki (Arachnida)

Wspólne cechy stawonogów i pierścienic

• Wspólny plan budowy ogólnej• Podobieństwo budowy układu nerwowego • Występowanie odnóży turgorowych,

dwugałęzistych• Obecność metanefrydiów

Budowa zewnętrzna

GŁOWOTUŁÓW

ODWŁOK

SZCZĘKOCZUŁKI

NOGOGŁASZCZKI

ODNÓŻA KROCZNE

KĄDZIOŁKI PRZĘDNE

Szczękoczułki•I para odnóży

•Może mieć na końcu wykształcone sztylety, pazurki lub szczypce

•Służą głównie do chwytania pokarmu

Nogogłaszczki•II para odnóży

•Pełnią głównie funkcje narządów dotykowych

•Ponadto mogą pełnić różnorakie funkcje: kroczne, kopulacyjne, chwytne

Budowa wewnętrzna

Układ pokarmowy

Otwór gębowy

Gardziel

Gruczoł jadowy

Jelito środkowe

Jelito tylne

Gruczoł trawienny

Układ wydalniczy

Gruczoł biodrowy

Cewki Malphighiego

Układ krążenia

Serce

Ostia

Aorta przednia

Układ oddechowy

Płucotchawka

Płucotchawka•Występuje od 1 do 4 par

•Znajdują się w odwłoku

•Budową przypominają stos kartek lub płytek

Układ nerwowy

Obrączka okołogardzielowa

Zwoje brzuszne

Mózg

Oczy

Oczy:

•1-6 par

•Najczęściej występują

4 pary

•Budowa kubkowata

bądź pęcherzykowata

•Zawsze proste, nie

występują oczy

złożone

Włoski czuciowe

Rozmnażanie i rozwój

• Pajęczaki są rozdzielnopłciowe• Zapłodnienie wewnętrzne• Niektóre skorpiony jajożyworodne lub

żyworodne, reszta pajęczaków jajorodna• Z wyjątkiem zaleszczotków i roztoczy

występuje rozwój prosty.

Kądziołki przędne

Przegląd systematyczny pajęczaków

Rząd: Skorpiony (Scorpionida)

• Znaczne rozmiary ciała (do 18 cm)• Ciało wyraźnie segmentowane• Nogogłaszczki przekształcone w potężne

szczypce• Na końcu odwłoka kolec jadowy• Żyją głównie w klimacie ciepłym i gorącym

Pandinus imperator – stasznik wielki

Euscorpius italicus – skorpion włoski

Euscorpius carphaticus – skorpion karpacki

Rząd: zaleszczotki (Pseudoscorpionida)

• Budową ciała przypominają skorpiony• Nie posiadają wydłużonego odwłoka oraz

kolca jadowego• Ujście gruczołów jadowych na końcach

szczypiec• Zwierzęta pospolite

Chelifer cancroides – zaleszczotek książkowy

Neobisium muscorum

Rząd: pająki (Aranea)

• Szczękoczułki zakończone potężnymi kolcami jadowymi

• Segmentacja całkowicie zatarta• Wiele gatunków buduje sieci łowne• Doskonali drapieżcy

Araneus diadematus – krzyżak ogrodowy

Tegenaria domestica – Pająk domowy

Hogna tarantula – tarantula apulijska

Salticus scenicus – skakun szybki

Argyroneta aquatica – Topik wodny

Rząd: kosarze (Opilionida)

• Często mylone z pająkami• Cechą charakterystyczną są bardzo długie i

cienkie odnóża • Posiadają zdolność autotomii • W większości drapieżne, niektóre odżywiają

się martwymi szczątkami roślinnymi i zwierzęcymi

Phalangium opilio– kosarz zwyczajny

Jak odróżnić kosarza od pająka?

Rząd: roztocze (Acarina)

• Najmniejsze ze wszystkich pajęczaków• Bardzo zróżnicowana grupa systematyczna• Posiadają owalny, nico spłaszczony kształt• Wiele gatunków jest pasożytami

Ixodes ricinus – kleszcz pastwiskowy

Argas reflexus– Obrzeżek gołębi

Tetranychus urticae – przędziorek chmielowiec

Eriophyes piri – Szpeciel gruszowy

Hydrachna globosa – wodopójka kulista

Tyroglyphus sp. – rozkruszek

Sarcoptes scabei – świerzbowiec ludzki

Dziękuję za uwagę