NORMA BRAN OWABudownictwo.Wykonaniei odbiór robót Budownictwo z gliny

CIANY Z GLINY UBIJANEJWarunki techniczne wykonania i odbioru

04884162BN

1. WST P

1.1. PRZEDMIOT NORMY. Przedmiotem normy s warunki techniczne wykonania i odbiorucian z gliny ubijanej /niewypalonej i niestabilizowanej/.

1.2. OKRE LENIE. ciany z gliny ubijanej stanowi monolit powsta y z wyniku warstwowegoubicia w deskowaniach masy glinianej ci kiej przygotowanej wed ugBN-62/6738-O2.

1.3. ZASTOSOWANIE. ciany z gliny ubijanej stosuje si w cz ciach nadziemnych budynkówponi ej 3-ch kondygnacji o ma ym lub rednim zawilgoceniu /mieszkalnych, gospodarczych,inwentarskich itp./.

cian tych nie nale y stosowa w budynkach nara onych na silne zawilgocenie jak nie, pralnie.

1.4. NORMY ZWI ZANEPN-57/B-04631 – Badanie materia ów izolacyjnych ciep ochronnychPN-55/B-14501 - Zaprawy cementowo-glinianePN-56/B-14502 - Zaprawy budowlane wapiennePN-56/B-14503 - Zaprawy budowlane cementowo-wapienneBN-62/6738-02 - Budownictwo z gliny. Masy gliniane

2. WYMAGANIA .TECHNICZNE2.1. ZGODNO Z DOKUMENTACJA. ciany z gliny ubijanej powinny by wykonywanezgodnie z zatwierdzon dokumentacj techniczn , uwzgl dniaj wymagania norm.Dokumentacja nie odpowiadaj powy szym warunkom nie mo e by podstaw dousprawiedliwienia b dnego wykonania cian z gliny ubijanej. Odst pstwa od postanowiedokumentacji powinny by uzasadnione zapisem, dokonanym w dzienniku budowy ipotwierdzonym przez inspektora nadzoru lub innym równorz dnym dowodem.

2.2.MATERIA Y. Masa gliniana ci ka powinna odpowiada wymaganiomBN -62/6738-02.

2.3. WYKONYWANIE CIAN

2.3.1. Okres wykonywania cian. ciany z gliny ubijanej powinny by wykonywane w okresie odpocz tku maja /po ustaleniu si wiosennej pogody/ do po owy sierpnia.

InstytutTechniki Budowlanej

Ustanowiona przez Dyrektora InstytutuTechniki Budowlanej dnia 18 grudnia 1962 r.

M.P.nr ...... poz. .....

Obowi zuje od dnia1.IV.1963 r, w zakresie

robót budowlanych

2.3.2. Zabezpieczenie cian przed wp ywami atmosferycznymi.W czasie wykonywania cian nale y ich powierzchnie poziome chroni przedopadami deszczu stosuj c daszki ochronne, maty itp., a do chwili uko czenia pokrycia dachu.2.3.3. Izolacje poziome cian. Zabezpieczenie cian glinianych przed dzia aniem wilgoci nale ywykonywa :a/ na murach fundamentowych budynków mieszkalnych poni ej pod ogi parteru /w budynkach

niepodpiwniczonych/ lub stropu nad piwnic /w budynkach podpiwniczonych/, a w budynkachinwentarskich na wysoko ci nie mniejszej ni 20 cm nad pod og , na której le y nawóz iniemniej ni 15 cm nad pod og korytarza paszowego - z 2-ch warstw papy na lepiku /rys.1 i 2/lub w inny równorz dny sposoby

b/ pod podokiennikami - z 1 warstwy papy na lepiku z wywini ciem 10 cm na beki otworu;

c/ pod mur at lub wie cem stropu ostatniej /górnej/ kondygnacji z 1 warstwy papy na lepiku.

Rys. 1. Przekrój pionowy przez cian budynku podpiwniczonego /fragment/

Rys.2. Przekrój pionowy przez, cian budynku, niepodpiwniczonego /fragment/

2.3.4. Mury fundamentowe. Mury fundamentowe powinny by wzniesione na wysoko conajmniej 50 cm nad terenem /rys.1 i 2/. Na murach fundamentowych, budynkówpodpiwniczonych nale y wykona nad stropem piwnicznym mur z 2-ch warstw ceg y na p ask lubwarstwy bloków glinianych, cementowo-glinianych, lobetonowych itp. /rys,1/.W przypadku stropów zamocowanych w wie cu, woln przestrze z obydwu stron wie ca stropupiwnicznego nale y wype ni z gotowych elementów budowlanych /ceg a, bloki itp. /rys.1/.

2.3.5. Ubijaki. Do r cznego ubijania masy glinianej nale y stosowa ubijaki wed ug rys.3. Ci arubijaka szerokiego powinien wynosi 10-12 kg, a w skiego 5-6 kg. Do ubijania masy glinianejprzy ciankach oraz w k tach deskowania zaleca si stosowa ubijaki w skie. Do ubijaniamechanicznego zaleca si stosowa ubijak o nap dzie elektrycznym np. typu "Wacker" ES-15/produkcji NRD/, o ci arze 15 kg i powierzchni stopki 225 cm2, a do ubijania masy przy cianachoraz w k tach deskowania - ubijak o ci arze 10 kg i powierzchni stopki 150 cm2.

Rys, 3. Ubijaki do cian a/ szeroki, b/w ski

2.3.6. Zag szczenie masy w deskowaniu. Grubo warstwy masy glinianej nasypanej wdeskowanie i przeznaczonej do ubicia, powinna, wynosi :- przy ubijaniu r cznym 10-12 cm- przy ubijaniu mechanicznym 16-20 cm

Grubo warstwy masy. glinianej, nasypywanej w deskowanie zaleca si ustala przezumieszczanie w deskowaniu cegie na r b /przy ubijaniu r cznym/, lub klocków drewnianych owysoko ci 16-20 cm /przy ubijaniu mechanicznym w odst pach ok. 1,5 m.Ceg y lub klocki nale y wyjmowa podczas ubijania nasypanej warstwy masy glinianej. Ka da zwarstw powinna by równomiernie zag szczona. Wysoko opadania ubijaka przy r cznymubijaniu masy glinianej powinna wynosi 30 do 40 cm.Grubo warstwy po ubiciu powinna si zmniejszy o oko o 1/3 w stosunku do grubo ci lu nonasypanej warstwy masy glinianej. Prawid owo zag szczona w cianach masa gliniana niepowinna po rozdeskowaniu zawiera pustych przestrzeni tzw. "raków" i wykazywa odkszta ceprzy naciskaniu kciukiem. Ka nasypan warstw masy glinianej nale y ubija co najmniejdwukrotnie. Najpierw wzd cian w ich cz ciach rodkowych i bocznych, a nast pnie wpoprzek cian. Przy otworze okiennym lub drzwiowym cian nale y ubija jednocze nie zobydwu stron otworu.W bocznych cianach potworów nale y osadza klocki drewniane /patrz rys. 2 na za czniku/ po 2z ka dej strony otworu okiennego i po 3 z ka dej strony otworu drzwiowego. Pierwszy kloceknale y umie ci ok. 20 cm nad podokiennikiem lub progiem, drugi – ok. 20 cm poni ej nadpro a,trzeci - w po owie odleg ci pomi dzy klockami pierwszym i drugim.Wn ki i bruzdy instalacyjne zaleca si wykonywa w czasie ubijania cian.np. przez wstawienie w deskowanie kraw dziaków listew drewnianych odpowiednich wymiarów.

ciany wykonywane odcinkami /nie na ca ej d ugo ci od nar cynika do naro nika/ nale y ko czyschodkowo i zwil zako czenie przed po czeniem z dalszym odcinkiem ciany /rys.4/.Zako czenie schodkowe ciany mo e by wykonywane w odleg ci nie mniejszej ni 1,5 m odwewn trznej p aszczyzny ciany naro nej lub skrzy owania cian konstrukcyjnych. Schodkiwykonuje si przy u yciu zastawek drewnianych lub przez wyci cie ich/np. opat / w wie oubitej cianie.

Rys.4. Zako czenie schodkowe ciany

2.3.7. Zbrojenie cian. Zaleca si stosowa zbrojenie cian /wk adkami drewnianymi/okorowanymi erdziami/ powleczonymi zawiesin glinian przed ich u eniem w cianie.W naro ach i po czeniach cian konstrukcyjnych wk adki powinny by umieszczone wwarstwach co 50 cm zgodnie z rys.5 i 6. W cianach podokiennych powinny by umieszczane po3 wk adki o rednicy 3-4 cm, umieszczone 30 cm poni ej podokiennika i si gaj ce 20-25 cm pozalini o cie y /rys.7/.

Rys. 5. Zbrojenie naro nikówcian konstrukcyjnych

Rys. 6. Zbrojenie po czenia ciankonstrukcyjnych

Rys. 7. Zbrojenie cian podokiennych

2.3.8. czenie cian. Po czenie cian konstrukcyjnych nale y wykonywa jednolicie ubijaj cjednocze nie obie czone ciany.

cianki dzia owe, wykonywane z innych materia ów, nale y czy ze cianami konstrukcyjnymina bruzdy pionowe o g boko ci 12 cm grubo ci czonej cianki. Bruzdy nale y wykonywa wczasie ubijania cian konstrukcyjnych /rys.8/.Mury kominowe nale y czy ze cianami z gliny ubijanej na styk. W ciany z gliny ubijanejmog by wbudowywane poziome elementy budynku /nadpro a okienna i drzwiowe, wiej ce itp./o wysoko ci, nie wi kszej ni 35 cm, wykonane z innych materia ów.

wk adki drewniane

Rys. 8. Wykonywanie bruzdy w cianie ubijanej

2.3.9. Osadzanie o cie nic i podokienników. O cie nice okienne i drzwiowe oraz podokiennikinale y osadza po zupe nym wyschni ciu cian. O cie nice nale y zabezpieczy przedzawilgoceniem.

cie nice powinny by osadzone do pionu i poziomu oraz zgodnie z dokumentacj techniczn iprzybite do klocków drewnianych, osadzonych w cianach zgodnie z 2.3.6.Podokienniki zewn trzne powinny by wpuszczane pod o cie nice, wystawa 7 cm poza liconieotynkowanej ciany i mie spadek 15% na zewn trz budynku. W podokiennikach powinny bywyrobione kapinosy. Podokienników nie nale y wpuszcza w boczne ciany otworu.

2.3.10. Oparcia belek nadpro owych i stropowych. Na cianach z gliny ubijanej powinny byuk adane prefabrykowane belki nadpro owe i stropowe, nie wymagaj ce stemplowa .

ugo oparcia belek nadpro a powinna wynosi 25÷30 cm. Przy rozpi to ci otworów wi kszejni 1,50 m belki nadpro owe nale y opiera na podk adkach /"poduszkach"/ ceglanych lubbetonowych o wymiarach, ustalanych drog oblicze statycznych /rys.9./

Rys. 9. Opieranie belek na podk adkach /poduszkach/

Belki stropowe nale y opiera i kotwi na mur atach drewnianych lub wie cach elbetowychonych w osiach konstrukcyjnych cian z gliny ubijanej /Rys. 10 i 11/.

Woln przestrze z obydwu stron mur aty lub wie ca i belek stropowych nale y wype ni muremz gotowych elementów budowlanych /ceg a bloki itp./.

Rys. U enie stropu na wie cu

Rys. 11. U enie stropu elbetowego T-27 na wie cu

2.3.11. Listwy podtynkowe. Na ka dej drugiej warstwie ubitej masy glinianej nale y u przydeskowaniu zapraw cementowo-wapienn 1:2:10 wg PN-56/B-14503 lub zapraw tynkarskcementowo-glinian 1:1,5:8 wg PN-55/B-14501, a nast pnie uformowa z niej listw o przekrojutrójk tnym /rys.12/.

Rys.12. Wykonywanie cian z listwami pod tynkowymi

a/ Listwa przy r cznym ubijaniu cianb/ listwa przy mechanicznym ubijaniu cian

2.3.12. Dok adno wykonania. Przy wykonywaniu cian z gliny ubijanej odchy ki nie powinnyprzekracza warto ci podanych w tablicy 1.

Lp. Okre lenie odchy ki Dopuszczalneodchy ki w cm

1 2 3

1 Odchylenie od projektowanych wymiarów poszczególnychpomieszcze w rzucie poziomym ± 3

2 Odchylenia od projektowanych wymiarów budynku w rzuciepoziomym, którego d ugo nie przekracza 20 m ± 4

3 Odchylenie od projektowanych wymiarów budynku w rzuciepoziomym, którego d ugo wynosi 20-100 m ± 5

4 Odchylenie od projektowanych wysoko ci pomieszcze ± 3

5 Odchylenie od projektowanych wysoko ci i ca ego budynku ± 5

6 Odchylenie od projektowanej grubo ci cian ± 2

± 17

Odchylenie od projektowanych wymiarów otworów w wietlecie y:

a/ szeroko cib/ wysoko ci

± 3

c.d. tab. 11 2 3

8Odchylenie powierzchni i kraw dzi cian od pionu na 1 mwysoko ci ± 1

9 Odchylenie powierzchni i kraw dzi cian od pionu na ca ejwysoko ci budynku ± 3

10 Odchylenie osadzenia o cie nic od pionu i poziomu na 1 mugo ci z elementu o cie nicy ± 2

11 Odchylenie od projektowanego poziomu podokienników ± 2

12 Odchylenie w u eniu belek nadpro owych i stropowych odpoziomu na 1 m d ugo ci ± 0,5

2.3.13. Wilgotno cian przed tynkowaniemWilgotno cian przed tynkowaniem nie powinna by wi ksza ni 5%

3. Badania techniczne

3.1. Rodzaje bada

3.3.1. Badania materia ów /gliny, wype niaczy oraz masy glinianej/ ci kiej nale y przeprowadzazgodnie z norm BN-62/6738-02.3.1.2. Badania cian i budynku powinny obejmowa :

a/ sprawdzenie zgodno ci kszta tu i g ównych wymiarów cian i budynku z dokumentacjtechniczn ;

b/ sprawdzenie prawid owo ci wykonania izolacji poziomej;c/ sprawdzenie stopnia zag szczenia masy w cianie;

d/ sprawdzenie prawid owo ci po cze cian konstrukcyjnych oraz cian konstrukcyjnych zecianami dzia owymi;

e/ sprawdzenie wymiarów otworów;f/ sprawdzenie prawid owo ci osadzenia podokienników;

g/ sprawdzenie prawid owo ci oparcia belek nadpro owych i stropowych;h/ sprawdzenie wilgotno ci cian.

3.2. WARUNKI PRZYST PIENIA DO BADA

3.2.1. Wymagania ogólne. W zale no ci od konkretnego przypadku i ogólnych warunkówbudowy, nale y przeprowadza badania w trakcie odbioru poszczególnych fragmentów cian iwybudowanych elementów lub dokonywa ich w czasie odbioru ca ci tych robót. Prawid owowykonania murów fundamentowych powinna by potwierdzona protokólarnie lub zapisem wdzienniku budowy przed rozpocz ciem wykonywania cian z gliny.

3.2.2. Dokumenty warunkuj ce przyst pienie do bada technicznych przy odbierze powinnyodpowiada wymaganiom 2.1.3.3. OPIS BADA

3.3.1. Sprawdzenie zgodno ci kszta tu i g ównych wymiarów cian i budynku nale yprzeprowadza przez porównanie gotowej konstrukcji cian z dokumentacj . techniczn istwierdzenie ich zgodno ci przez ogl dziny zewn trzna oraz pomiar ta stalow z dok adno cido 1 cm.

3.3.2. Sprawdzenie prawid owo ci wykonania izolacji poziomej nale y przeprowadza wzrokowow trakcie robót na zgodno z wymaganiami 2.3.3.

3.3.3. Sprawdzenia zag szczenia masy w cianie nale y przeprowadza przez uciskanie cianykciukiem, bezpo rednio po jej rozdeskowaniu i stwierdzenie spe nienia wymaga 2.3.6.

3.3.4. Sprawdzenie prawid owo ci po cze cian ubijanych konstrukcyjnych oraz cian ubijanychkonstrukcyjnych ze cianami dzia owymi z innych materia ów, nale y przeprowadza za pomocogl dzin zewn trznych na zgodno z wymaganiami 2.3.8.

3.3.5. Sprawdzenie wymiarów otworów nale y przeprowadzi wg 3.3.1. z dok adno ci do1 cm.

3.3.5. Sprawdzenie prawid owo ci osadzania podokiennikówSposób osadzenia oraz kapinosy podokienników zewn trznych nale y sprawdza za pomocogl dzin. Wielko wysi gu podokiennika poza lico nieotynkowanej ciany nale y okre la przezpomiar dwóch przeciwleg ych naro y podokiennika z dok adno ci do 0,5 cm. Za wynik badanianale y przyj redni arytmetyczn z przeprowadzonych pomiarów.

3.3.7. Sprawdzenie prawid owo ci oparcia belek nadpro owych i stropowych nale yprzeprowadza za pomoc ogl dzin zewn trznych i pomiaru oparcia belek ta stalow zdok adno ci do 1 cm na zgodno z 2.3.10.

3.3.8. Sprawdzenie wilgotno ci cian. Do sprawdzenia wilgotno ci cian nale y pobra 3 próbkize rodka ciany pó nocnej na wysoko ci 1,00 do 1,20 m nad coko em.Sprawdzanie wilgotno ci pobranych próbek nale y przeprowadzi zgodnie znorm PN-57/B-04631 p.2.2.

3.4. OCENA WYNJKÓW BADAJe eli badania przewidziane w 3.1.1. i 3.1.2. dadz wyniki dodatnie, wykonanie ciany nale yuzna za zgodne z wymaganiami normy.W przypadku, gdy chocia jedno z bada da wynik ujemny, odbierane cianylub tylko ich cz nale y uzna za niezgodne z wymaganiami normy.W razie uznania ca ci lub czy ci cian za niezgodne z wymaganiami normy, nale y ustali , czyw danym przypadku stwierdzone odst pstwa od postanowie normy zagra aj bezpiecze stwubudowli. ciany zagra aj ce bezpiecze stwu budowli powinny by rozebrane oraz ponownie wsposób prawid owy wykonane i przedstawione do bada .

ciany nie spe niaj ca wymaga normy lecz uznane za pewne konstrukcyjniemog by przyj te z uwzgl dnieniem procentowego obni enia technicznej warto ci robót.

4. POSTANOWIENIA PRZEJ CIOWE

Do czasu opracowania i zatwierdzenia odpowiednich norm nale y przy projektowaniu iwykonywaniu cian z gliny ubijanej przestrzega nast puj cych wymaga :

a/ Grubo ci cian z gliny ubijanej powinny by nie mniejsze ni 25 cm. ciany wewn trznedrugiej kondygnacji lub poddasza o mniejszej grubo ci ni grubo cian wewn trznychpierwszej kondygnacji, powinny obci ciany wewn trzne pierwszej kondygnacji osiowo.

ciany zewn trzne drugiej kondygnacji lub poddasza o mniejszej grubo ci ni grubo cianzewn trznych pierwszej kondygnacji powinny licowa od zewn trz ze cianami pierwszejkondygnacji.

b/ Przy projektowaniu cian z gliny ubijanej nale y sprawdzi napr enia wyst puj ce w filarkachmi dzyokiennych i mi dzy drzwiowych, bior c pod uwag ich smuk tzn. stosunek

wysoko ci do szeroko ci /bh / i stosunek wysoko ci do grubo ci /

dh /.

Je eli smuk filarków w obydwu przypadkach jest wi ksza ni 1,8 to napr enie dopuszczalnenale y odpowiednio zmniejszy , bior c za podstaw smuk wi ksz . Procent, w jakim nale yprzyj napr enie, dopuszczalne zale nie od warto ci smuk ci podaje tablica 2.

Tablica 2.Smuk lub obliczeniowe w % w stosunku do dop.

1,8 1003 834 665 33

>5 wykonanie niedopuszczalne

Warto ci po rednie nale y ustala drog interpolacji liniowej. ciany konstrukcyjne powinny byusztywnione cianami poprzecznymi. Rozstaw usztywniaj cych cian poprzecznych o grubo ci 25do 40 cm, nie powinien by wi kszy ni 8 m, a cian o grubo ci ponad 40 cm nie powinien bywi kszy ni 9 m. ciana usztywniaj ca powinna posiada d ugo co mniej 1 m.Przy wi kszym rozstawie usztywniaj cych cian poprzecznych, cian traktuje si jako filar i

ustala si smuk /dh / oraz przeprowadza redukcji napr dopuszczalnych.

Procent w jakim nale y przyj napr enia dopuszczalne zale nie od wielko smuk ci podajetablica 3.

Tablica 3.Smuk h/d obliczeniowe w % stosunku do dop.

3 1004 835 666 33

>6 Wykonanie niedopuszczalne

Warto ci po rednie nale y ustala drog interpolacji liniowej.Filary, na których maj by zawieszone wrota /budynki gospodarcze/, zaleca, si murowa zceg y, po wyschni ciu cian z gliny ubijanej, wi c je sztrz piami /sztrabami/, wykonanymi wczasie ubijania cian. Dopuszcza si stosowanie innych sposobów zamocowania wrót, niewymagaj cych zawieszenia na bocznych cianach otworu.

c/ Mury kominowe nale y wykonywa z materia ów ogniotrwa ych.d/ ciany z gliny ubijanej mog by obci ane schodami policzkowymi lub p ytowymi.

Nie dopuszcza si stosowania schodów wspornikowych.Biegi schodów mog by wykonywane po zupe nym wyschni ciu cian /wilgotno ok. 5%wagowo/.

e/ Okapy dachów lub p yty gzymsowe powinny posiada wysi g nie mniejszy ni 40 cm.Przy dachach dwuspadowych nale y w szczytach budynku wysun kraw dzi dachu o 20 cmpoza lico ciany.

f/ Nale y stosowa rynny wisz ce. Rury spustowe powinny by odsuni te od ciany otynkowanejna odleg 4 cm i by zako czone 5 cm poni ej kraw dzi coko u.

g/ ciany z gliny ubijanej mog by tynkowane, je eli ich wilgotno jest nie wi ksza ni 5%. Pozupe nym wyschni ciu tynku z jednej strony ciany, mo e by wykonywany tynk z drugiej jejstrony.Przed wykonaniem tynków powierzchni cian nale y zdrapa elaznymigrabiami oraz miot .

h/ Bruzdy instalacyjne na przewody centralnego ogrzewania i kanalizacyjne nale y otynkowawodoszczeln zapraw cementowo-glinian 1:2:3 wg PN-55/1450

KONIEC

Deskowanie i zastawki

Przyk adowe deskowanie przestawne do wykonywania cian ubijanych z gliny podaje rys. 1.

Rys. 1. Deskowanie przestawne

W zale no ci od d ugo ci cian budynku deskowanie mo e by uzupe nione do dodatkowymikrótkimi p ytami lub p yty mog by skrócone albo pod one. Zaleca si obicie górnych, kraw dzi

yt deskowania p askownikiem o grubo ci 3-5 mm i szeroko ci równej grubo ci p yt deskowania.

ci gacze drewniane oraz wewn trzna strona p yt deskowania powinny by g adkie i nasycone rop .Deskowanie nale y ustawia w pionie i poziomie. P yty deskowania nale y ustawia najpierw wnaro nych budynkach, a nast pnie na d ugo ci cian.Po czenia cian zewn trznych z wewn trznymi-nale y odeskowywa jednocze nie.

ciany nale y rozdeskowywa bezpo rednio po ich wykonaniu /ubiciu/.Zastawki do wykonania otworów okiennych i drzwiowych podaje Rys.2.

Rys.2. Zastawki do wykonania otworów okiennych

i drzwiowych

Otwory okienne i drzwiowe nale y wykonywa stosuj c zastawki wstawiane mi dzy p ytydeskowania w odleg ciach równych szeroko ciom otworów i rozparte rozporami.

Po ubiciu ciany na wysoko deskowania, zastawki cznie z deskowaniem nale y przestawi nanast pn wysoko lub przenie na inne miejsce.