Bierzanek, Symonides - Prawo Międzynarodowe Publiczne - Skrypt Poprawiony

8/18/2019 Bierzanek, Symonides - Prawo Międzynarodowe Publiczne - Skrypt Poprawiony

1/102

_______________________________________________________________________________________________

Prawo międzynarodowe publiczne

Remigiusz BierzanekJanusz Symonides

Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis™, Warszawa 200 wydanie !""" zmienione

###############################################################################################

Sekcja I.1;Rozdział 1. Podstawowe zagadnienia prawamiędzynarodowego

§ 1. Społeczność międzynarodowa a prawo międzynarodowe

1. Pojęcie i skład społeczności międzynarodowej

• społeczność międzynarodowa:

o ogół suwerennych pas!w" u!rzymuj#cych s!osunki wzajemne regu$owane przez prawo

międzynarodowe

o ogół suwerennych pas!w a !ak%e niesuwerennych podmio!ów" czy$i wszys!kich uczes!ników

s!osunków międzynarodowych wyposa%onych w zdo$ność do działania na płaszczy&niemiędzynarodowej" k!órych prawa i o'owi#zki s# regu$owane przez prawo międzynarodowe

(znaczenie szersze)• geneza społeczności międzynarodowej:

o w *uropie pas!wa na$e%ały do wspó$nego kręgu ku$!urowego (rodzina +narodów pas!w

chrześcijaskich,)" sprzyjało !o rozwojowi s!osunków międzynarodowych (od czasów średniowiecza)

o pokój westfalski z 16! r .- oznaczał kres panowania cesarza i rozpocz#ł w *uropie okres s!osunków

opar!ych na s!opie równości

konerencje dyp$oma!yczne w "sna#r$ck i %$nster / pows!anie +rodziny narodów,

o wiek &'& / pows!anie pierwszych organizacji międzynarodowych (unii adminis!racyjnych) w wyniku

szy'kiego pos!ępu na płaszczy&nie nauki" wymiany międzypas!wowej i!p. (ujedno$icenie miar i wag"

zagadnienia komunikacji i ł#czności międzynarodowej i!p.)

o wyksz!ałcenie się poczucia wzajemnyc( więzów" czemu !owarzyszył rozwój prawamiędzynarodowego okreś$aj#cego zasady i ormy s!osunków międzynarodowych

o poszerzanie się społeczności międzynarodowej: 0meryka aciska" kraje 'ałkaskie" 2urcja" 3aponia"

Persja" Synaj" 4hiny

• skład społeczności międzynarodowej:

o ogół pas!w" k!óre weszły do społeczności nie !y$e w wyniku czy poprzez uznanie międzynarodowe"

$ecz głównie w konsekwencji swego powstawania i na#ycia zdolności w płaszczy)niezewnętrznej

2. 4echy charak!erys!yczne społeczności międzynarodowej

• najczęściej wymienia się:

o mała $icz'a członków

Prawo międzynarodowe publiczne 1


2/102

o zasada równości

o mały s!opie zorganizowania wewnę!rznego

o 'rak o'owi#zkowego s#downic!wa

• zasada równości oparcie wzajemnych s!osunków między pas!wami na zasadzie równości:

o równość wo#ec prawa*

jeden głos na konerencjach $u' w organizacjach

precedencja pro!oko$arna us!a$ana jes! na pods!awie kry!eriów orma$nych (czas" ko$ejnośća$a'e!yczna

o prawa wszys!kich pas!w s# tak samo respektowane" 'ez wzg$ędu na !o" czy chodzi o pas!wo

wie$kie czy małe" i czy jes! ono w s!anie wymusić ich przes!rzeganie

o w s!osunkach zewnę!rznych organy pas!wowe korzys!aj# z takic( samyc( imm+nitetów i

przywilejów

o ak!y pas!wa (zasada par in parem non habet imperium) nie pod$egaj# jurysdykcji" za!em nie mog#

'yś os#dzanie przez !ry'unały wewnę!rzne drugiego pas!wa

o nakaz okazywania so'ie wzajemnego szac+nk+ ( kur!uazja międzynarodowa )" !ak%e w norma!ywnie

regu$owanej serze reprezen!acji" s!osunków dyp$oma!ycznych" konsu$arnych czy morskich

o równość wo'ec prawa nie ma c(arakter+ niez#ywalnego / pas!wo mo%e się jej zrzec ('#d& jejczęści)" np. przez przekazanie części kompe!encji do organizacji międzynarodowej

• szczególna pozycja wielkic( mocarstw:

o wie$kie mocars!w zajmuj# pozycję +pierwszych wśród równych, (s!ałe miejsce i prawo we!a w 5adzie

6ezpieczes!wa). 5ó%nice w zakresie praw wynikaj# z:

zgody innych podmio!ów na uprzywi$ejowan# pozycję mocars!w (uznanie szczegó$nych

o'owi#zków i ro$i w u!rzymaniu międzynarodowego pokoju i 'ezpieczes!wa)

e$emen!y ak!yczne (prawo morza us!a$ane przez !ych k!órzy posiadaj# dos!ęp do niego i

dysponowały największymi $o!ami)

•

mały stopie, zorganizowania:o 'rak władzy us!awodawczej" wykonawczej i o'owi#zkowego s#downic!wa

o 789 spełnia !y$ko unkcje koordynuj#ce" pas!wa nie s# jej podporz#dkowane

• czy istnieje społeczność międzynarodowa-

o !ak" gdy% mimo 'raku apara!u represyjnego prawo międzynarodowe jes! uwa%ane przez wszys!kich

członków za wi#%#ce społeczność międzynarodow#

o mimo wszys!kich wys!ępuj#cych w o'rę'ie społeczności kon$ik!ów i sprzeczności nie !y$ko się nie

zmniejsza" $ecz wręcz naras!a poczucie wzajemnych więzi i współza$e%ności zarówno w serze

międzynarodowych s!osunków ekonomicznych" wymianie hand$owej" pro'$emach demograicznych"%ywnościowych" jak !e% ochronie środowiska na!ura$nego

3. Społeczność międzynarodowa a wspó$no!a. niwersa$izm a regiona$izm

• wspólnota grupa pas!w poł#czonych ze so'# ściś$ejszymi więzami po$i!ycznymi" gospodarczymi"

mi$i!arnymi

• wspólnota regionalna pas!wa" k!óre ł#czy s#siedz!wo" his!oria" język" nawe! re$igia

o np. 7P0" 0" ;P0" 5ada 8ordycka

• wspólnota f+nkcjonalna pas!wa na$e%#ce do organizacji międzynarodowej maj#cej na ce$u koordynowanie

prowadzonych działa w dziedzinie gospodarki" wojskowości e!c.

o 8027" *


3/102

o +niwersalne odnosz#ce się do całej społeczności międzynarodowej

o regionalne normy odrę'ne d$a jakiejś wspó$no!y regiona$nej $u' su'regiona$nej (mog# 'yć 'ardziej

zaawansowane / osi#gnięcie porozumienia w grupie 'ardziej homogenicznej jes! ła!wiejsze)

§ >. Pojęcie i is!o!a prawa międzynarodowego

1. ?einicja

•

PR/" %'0234R""/5 / zespół norm reg+l+jcyc( stos+nki wzajemne między pa,stwami orazorganizacjami międzynarodowymi i innymi +czestnikami stos+nków międzynarodowyc( majcymizdolność do działania w stos+nkac( międzynarodowyc(

• spory do!ycz#ce deinicji roz'ie%ności do!ycz#ce podmio!owości" &ródeł i specyiki prawa międzynarodowego

2. 8azwa

• !ermin +prawo międzynarodowe, pojawił się w $i!era!urze w &7''' w. / au!or angie$ski 8. 9ent(am w 1@AB r.C do

języka po$skiego wprowadził go :. ;asparka

• prawo narodów < !ermin u%ywany pocz#!kowo wywodz#cy się z dosłownego !łumaczenia rzymskiego

!erminu ius gentium (w 5zymie oznaczało ono prawo cywi$ne regu$uj#ce s!osunki o'ywa!e$i rzymskich z

cudzoziemcami: przepisy i ins!y!ucja wspó$ne wszys!kim narodom)o +prawo międzynarodowe, w DEF i DEFF w. ius inter gentes - G. Suarez

• prawo międzynarodowe < od DEFFF w. o'ie nazwy wys!ępuj# równo$eg$e

o słowo +naród, (nation) w języku angie$skim i rancuskim jes! synonimem pas!waC dzisiaj naród ma

!ak%e prawo do samos!anowieniaC naród wa$cz#cy o niepod$egłość jes! podmio!em prawa

międzynarodowego gdy wyksz!ałci organy zdo$ne go reprezen!ować na arenie międzynarodowej

3. Sys!ema!yka

• systematyka ścisły podział na pozos!aj#ce ze so'# w okreś$onych re$acjach podziały / 'rak powszechnej

akcep!acji d$a k!órejko$wiek propozycji usys!ema!yzowania PH" jako konsekwencja ci#głego rozwoju iprzys!osowywania się do zmieniaj#cej się rzeczywis!ości

• od prawa wojny do prawa pokoj+:

o =rocjusz w swoim dzie$e +o prawie wojny i pokoju” okreś$ił podział prawa międzynarodowego na dwa

działy

o w miarę upływu czasu akcen! przesuwał się na normy regu$uj#ce pokój

o prawo wojny zos!ało zredukowane do ragmen!u całości prawa międzynarodowego

o po$skie propozycje sys!ema!yki: 1IJA r. ;. *hr$ich (prawo międzynarodowe" nauka PH" podmio!y PH"

mechanizm s!osunków między podmio!ami PH)C S. *. 8ah$ik (społeczność międzynarodowa"współdziałanie międzynarodowe" kon$ik!y międzynarodowe)

4. Pods!awa o'owi#zywania prawa międzynarodowego

• dok!ryny wskazuj#ce odmienne pods!awy o'owi#zywania prawa międzynarodowego: nat+ralistyczna i

pozytywistyczna

o doktryna nat+ralistyczna (dok!ryna pods!awowych" zasadniczych praw pas!wa)

odwołuje się do prawa na!ury

zasady PH mog# 'yć wyprowadzone z istoty czy nat+ry pa,stwaC pas!wo ma

przyrodzone" pods!awowe prawa" k!óre musz# 'yć respek!owane przez inne podmio!y (prawo

do is!nienia" niepod$egłości" równości" szacunku i u!rzymywania s!osunków

międzynarodowych) współczesne nega!ywne konsekwencje: nadmierne akcen!owanie swo'ód i praw

poszczegó$nych pas!w kwes!ionuje mo%$iwość is!nienia wspó$nego in!eresu i a!omizuje społ.międzynarodow#



4/102


5/102

o środki #ezpośredniego przym+s+ s!osowane przeciwko pas!wu" k!óre naruszyło normyzakazuj#ce s!osowania gro&'y $u' u%ycia siły" popełniaj#cemu przes!ęps!wa $u' z'rodniemiędzynarodowe

zupełnie wyj#!kowy charak!er (po raz F w pakcie ;igi 8arodów)

sys!em środków przymusu 'ezpośredniego w Larcie 8arodów 9jednoczonych jes!

podporz#dkowany 5adzie 6ezpieczes!wa (zasada cen!ra$izmu) Frak 1IIB-1II1

• sankcje niezorganizowane nie s# przewidziane w umowie" choć wszyscy sygna!ariusze $icz# się z ich

is!nieniem

o reakcja opinii p+#licznej =sankcje socjologiczne>

zmniejszenie ruchu !urys!ycznego

kampania prasowa przeciwko danemu pas!wu i!p.

do międzynarodowej opinii pu'$icznej odwołuj# się !e% w swych rezo$ucjach organizacje

międzynarodowe

o środki odwetowe maj# charak!er prewencyjny" gdy% pas!wo spodziewaj#ce się jakichś korzyści w

wyniku naruszenia normy orien!uje się" %e w przypadku zas!osowania odwe!u nie uzyska ich

zawieszenie świadcze" zas!osowanie środków socja$nych" ods!#pienie od wykonania

pewnych zo'owi#za i!p.

§ N. Prawo międzynarodowe a prawo wewnę!rzne

1. 3edność czy odrę'ność. Honizm a dua$izm

• !eorie okreś$aj#ce wzajemn# re$ację prawa międzynarodowego do wewnę!rznego:

o teoria monistyczna / prawo międzynarodowe i prawo wewnę!rzne !worz# jeden sys!em prawny" w

k!órym normy pozos!aj# wzg$ędem sie'ie w porz#dku hierarchicznym.

monizm z prymatem prawa wewnętrznego =.


6/102

o ka%de pas!wo ma swo'odę okreś$ania re$acji PH do P „Ratyfikacja i wypowiedzenie umw międzynarodowych dotyczącychgranic Państwa! sojuszw obronnych oraz umw pociągających za sobą obcią"enia finansowe Państwa #ubkonieczno$% zmian w ustawodawstwie wymaga upowa"nienia Państwa wyra"onego w ustawie”

• art. !@ +st. 1 ;onstyt+cji RP s!wierdza: +Ratyfikacja przez RP umowy międzynarodowej i jej wypowiedzeniewymaga uprzedniej zgody wyra"onej w ustawie! je"e#i umowa dotyczy&

1. pokoju! sojuszy! uk'adw po#itycznych #ub uk'adw wojskowych!2. wo#no$ci! praw #ub obowiązkw obywate#skich okre$#onych w (onstytucji!3. cz'onkostwa RP w org międzynarodowej!

4. znacznego obcią"enia państwa pod wzg#ędem finansowym!5. spraw uregu#owanych w ustawie #ub w ktrych (onstytucja wymaga ustawy”

• art. @1 ;onstyt+cji RP okreś$a re$acje między P< a PH / +ratyfikowana umowa międzynarodowa! po jej og'oszeniu w *zienniku +staw RP! stanowi integra#na czę$% krajowego porządku prawnego i jest bezpo$rednio stosowana”

o us!. > / wy%szość umownych norm PH nad P


7/102

/ zdaniem opinii panuj#cej / prawa narodów" poniewa% opinia panuj#ca nie znała prawa narodów

s!aro%y!ności,)

2. 6$iski M członków" po > z ka%dego p$emienia)" zwi#zek a!esko-de$ijski i pe$oponeski (od pocz#!kuins!rumen!em hegemonis!ycznej po$i!yki najpo!ę%niejszych / 0!en i Spar!y)

4. 4hiny

• w s!aro%y!nych 4hinach PH rozwijało się w okresie roz'icia 4hin na wie$e pas!w @@B->>1 r. p.n.e. rozwojowisprzyjały wspó$ny język i his!oria

•

w s!osunkach międzychiskich o'owi#zywała zasada równości prawnej i zasada suwerenności• zasada nie!yka$ności posłów ($udzie z wy%szych szcze'$i dra'iny euda$nej)

• wojna sprawied$iwa nie 'yły uwa%ane za sprawied$iwe wojny zaczepne i za'orcze

• doskonały sys!em s!osunków między pas!wami po$ega na u!worzeniu zwi#zku pas!w" w k!órym członkowie'y$i'y reprezen!owani przez de$ega!ów wy'ranych spośród o'ywa!e$i naj'ardziej zdo$nych i cno!$iwych

o zwi#zek pas!w !roszczył'y się o właściwe wykorzys!anie 'ogac!w na!ura$nych i do'ro'y! wszys!kich$udzi

5. 5zym

• ce$em 5zymu 'yło panowanie nad świa!em" d$a!ego !e% s!osunki 5zymu z innymi pas!wami (wojny za'orcze)nie s!warzały warunków do rozwoju PH

• jednak%e 5zymianie zawiera$i umowy międzynarodowe z innymi pas!wami: traktaty przyja)ni (amicitia) itraktaty przymierza (societas! foedus)"

• charak!erys!yczne d$a 5zymian 'yło zawieranie nierównoprawnyc( +mów przymierza (foedus ini-uum)gdzie 5zym 'ył si$niejsz# s!ron# zapewniaj#c# o'ronę sła'szej s!ronie w zamian za dos!awy po%ywienia i!p.

• przes!rzeganie zasady nietykalności posłów (iure gentium sanci sunt ) i zawar!ych umów

• wojna sprawiedliwa / wypowiedziana według przepisanej procedury sakra$noprawnej"

• w 5zymie wyksz!ałciło się pojęcie prawa narodów ( ius gentium). Prawo rzymskie 'yło prawem o'ywa!e$i (iusci.i#e) i nie przyznawało %adnych uprawnie cudzoziemcom

o gdy 5zym s!ał się świa!ow# me!ropo$i# konieczne 'yło rozwi#zanie !rudności w rozs!rzyganiu sporówmiędzy cudzoziemcami i 5zymianami. Powołano specja$nego sędziego ( praetor peregrinus). S!osowałon pewne ogó$nie przyję!e zasady" kieruj#c się zasad# słuszności.

o ius gentium regu$owało !ak%e w pewnym s!opniu s!osunki między pas!wami: +/us gentium dotyczy zajęcia! zabudowy i umocnienia miejscowo$ci! wojny! jeńcw! niewo#nictwa! traktatw pokojowych!zawieszenia brani! $więtego obowiązku niezniewa"ania pos'w i zakazu ma'"eństwa z cudzoziemcami



8/102

• pog$#dy na prawo międzynarodowe nie rozwinęła się w s!aro%y!ności nauka PH / 'rak idei wspó$nego do'raró%nych narodów

o przedmio!em rozwa%a przede wszys!kim zjawisko wojnyo u wie$u $udów rozpowszechniona $egenda o +zło!ym wieku $udzkości, / 'ez wojen

§ >. Oredniowiecze

1. +5odzina narodów chrześcijaskich,

• okres średniowiecza nie sprzyjał rozwojowi s!osunków międzynarodowych ani prawa regu$uj#cych !e s!osunki

• s!ruk!ura międzynarodowego układu średniowiecznego składała się z pas!w o us!roju monarchii s!anowej"pows!ało ki$ka pas!w o podo'nych us!roju po$i!ycznym" gosp. i społecznym oraz o wspó$nej re$igii i ku$!urze!zw. rodzina narodów c(rześcija,skic(

• cech# !ego układu po$i!ycznego 'ył d+alizm: w s!osunkach wewnę!rznych (władza podzie$ona międzymonarchie i s!any) i zewnę!rznych (rywa$izacja o supremacje między cesarzem a papie%em)

• prowadzone 'yły $iczne wojny zarówno wewnę!rzne jak i zewnę!rzneC Lościół d#%ył do humani!aryzacji wojenwprowadzaj#c pokoje #oDe zakazuj#ce wojen w pewnych okresach roku '#d& przeciwko konkre!nej ka!egorii$udzi np. ro$nikom. Honarchowie id#c podo'na drog# wprowadzi$i pokoje cesarskie $u' królewskie

• złagodzono $os jeców (nie za'ijano" nie czyniono z nich niewo$ników) prak!yka wykupu

2. S!osunki z pas!wami muzułmaskimi

• chrześcijaska *uropa pozos!awała w okresie średniowiecza w s!anie nieus!annej wojny z pas!wami is$amu.Prowadzone 'yły wyprawy krzy%owe maj#ce na ce$u odzyskanie 9iemi Owię!ej.


9/102

• w cen!rum rozwa%a nad s!osunkami między pas!wami i prawem regu$uj#cym !e s!osunki w średniowiecznejnauce s!ała wojna

• chrześcijaska koncepcję wojny sprawied$iwej rozwin#ł św. 0ugus!yn (wojna usprawied$iwiona wzg$ędamimora$nymi)C !eo$ogowie średniowieczni rozwija$i koncepcje wojny sprawied$iwej np. św. Fzydor Sewi$ski $u' św.2omasz z 0kwinu" k!óry !wierdził" i% d$a wojny sprawied$iwej niez'ędne s# !rzy e$emen!y: au!ory!e! panuj#cego"sprawied$iwa przyczyna i prawa in!encja

• w DEF w. pows!ała grupa !zw. prekursorów =rocjusza" k!órzy rozwija$i pog$#dy w zakresie s!osunkówmiędzynarodowych i prawa międzynarodowego. 8a$e%e$i do niej m.i.: 0$'erico =en!i$i" ?ominik So!o"

Granciszek de Ei!oria i Granciszek Suarez. 9ajmowa$i się mora$nymi aspek!ami wojen prowadzonych przezKiszpanię z indianami

• projek!y u!worzenia zwi#zku pas!w europejskich" k!órych au!orem 'ył przede wszys!kim Piotr +#ois.7rganizacja miała'y na ce$u u!rzymanie pokoju w *uropie" zała!wianie sporów między pas!wamieuropejskimi i zjednoczenia w ce$u odzyskania 9iemi Owię!ej

5. 8auka prawa międzynarodowego w Po$sce

• wieki DE i DEF 'yły okresem 'ujnego rozwoju myś$i po$i!ycznej zarówno w sprawach po$i!yki" prawawewnę!rznego jak i s!osunków międzynarodowychC dyp$omacja po$ska w zwi#zku z $icznymi wojnamiprowadzonymi przez pas!wo po$skie np. wojna z Lrzy%akami

• pog$#dy do!yczyły głównie pro'$emu wojny sprawied$iwej jako" %e Po$ska !ak%e na$e%ała do chrześcijaskiejrodziny narodów

• po$ska szkoła prawa wojny / S!anisław ze Skar'imierza i Paweł


10/102

• FF ;iga neu!ra$ności 9'rojnej pows!ała w 1ABB r. podczas wojen napo$eoskich / rozwój prawa wojny i prawaneu!ra$ności

• roz'iory Po$ski w FF poł. DEFFF w. / pogwałcenie zasad europejskiego porz#dku prawnego

• w DEFFF w. wysuwane 'yły pos!u$a!y do!ycz#ce złagodzenia sposo'u prowadzenia wojen (3.3. 5ousseau"Por!a$is) pas!wo prowadzi wojnę przeciwko pas!wu" za!em prawa o'ywa!e$i powinny 'yć respek!owane

2. 8auka prawa międzynarodowego

• Hrocj+sz i szkoła prawa nat+ralnego / au!or dzieła +7 prawie wojny i pokoju, (*e iure be##i ac pacis)" k!óre

wywarło ogromny wpływ na rozwój nauki o PH Qcó! za odkrycie normalnie" S# Ro +


11/102


12/102

7. 5ozwój współpracy międzynarodowej i prawa międzynarodowego

• rozwój współpracy międzynarodowej doprowadził do u!worzenia s!ałych organizacji międzynarodowychdziałaj#cych w !akich dziedzinach jak: !e$egra" pocz!a" ujedno$icenie miar i wag" pu'$ikacji !ary ce$nych(zwi#zki ce$owe $u' unie adminis!racyjne)C np. Powszechny 9wi#zek Pocz!owy (1A@M)

• humani!aryzacja wojny w umowach międzynarodowych:o Henewa 1!6 r. konwencja w sprawie po$epszenia $osu rannych wojskowych w armiach w po$u

'ęd#cycho Peters#+rg 1!6! r. pas!wa wyrzekły się u%ywania w czasie wojny pocisków wagi mniejszej ni% MBB

g" wy'uchaj#cych $u' zawieraj#cych ma!eriały piorunuj#ce $u' zapa$ne• konwencje o zwa$czaniu hand$u niewo$nikami (0k! 0n!yniewo$niczy 1AIB r.)" hand$u ko'ie!ami i dziećmi (1IBM i

1I1B)" w sprawie zakazu pracy nocnej ko'ie! (1IB) oraz zakazu u%ywania 'iałego osoranu przy produkcjizapałek (1IB)

8. Lonerencje haskie

• du%e znaczenie d$a rozwoju PH:o ' konferencja (aska 1!@@ r. / zwołana z inicja!ywy cara Hikołaja FFC sprawa kodyikacji i reormy

prawa wojennego oraz prawa do!ycz#cego pokojowego zała!wiania sporów międzynarodowychCuzgodniono i podpisano trzy konwencje: o pokojowym zała!wianiu sporów międzynarodowychC oprawach i zwyczajach wojny $#dowejC o zas!osowaniu do wojny morskiej przepisów konwencji

4zerwonego Lrzy%a z roku 1AM roz#rojenie ogó$nikowa rezo$ucja" w k!órej uznano ograniczenie wyda!ków na wojsko"

ci#%#cych na 'ud%e!ach pas!wowych za +ogromnie po%#dane d$a podniesienia ma!eria$negoi mora$nego do'ro'y!u $udzkości,

o '' konferencja (aska 1@NA r. / uzupełniono i rozwinię!o prawa us!a$one na pierwszej konerencjiCpodpisanie 1N konwencji i 1 dek$aracji do!ycz#ce prawa wojny morskiej" pas!w zachowuj#cychneu!ra$ność w czasie wojny

o ''' konferencja w Oondynie 1@N!1@N@ r. w ce$u skodyikowania prawa wojny morskiej (s!anowisko 0ng$ii" k!óra przeciws!awiała się ograniczeniu swo'ody działania $o!y wojennej" nie pozwo$iło jednakna dokonanie kodyikacji)


• rozwój nauki PH w DFD wiekuC

• pows!anie w 1A@N r. w 6e$gii dwóch międzynarodowych s!owarzysze 'adaj#ce PH i popieraj#ce rozwój naukio nim: Gtowarzyszenie Reformy i ;odyfikacji Prawa %iędzynarodowego (Gtowarzyszenie P% od 1AIJ r.)oraz 'nstyt+t Prawa %iędzynarodowegoC

• 'mman+el ;ant „7 wiecznym pokoju”

10. 8auka prawa międzynarodowego w Po$sce

• ak!" i% Po$ska poz'awiona niepod$egłości przes!ała 'yć podmio!em PH wpłyn#ł na zas!ój w !ej dziedzinieprawaC

• G. Sło!wiski / proesor prawa na!ury i prawa narodów 3C G" Lasparek / his!oryk prawa międzynarodowegoC

• po$ska dok!ryna wojny narodowowyzwo$eczej DFD w.

§ J. 7kres współczesny

1. Pierwsza wojna świa!owa

• nowy okres w s!osunkach międzynarodowych o!war!y przez wojnę 1I1M-1I1A i rewo$ucje pa&dziernikow# w5osji w 1I1@ r.C nowe zasady s!osunków międzynarodowych o'owi#zuj#cych po


13/102

2. 7kres międzywojenny

• Oiga 4arodów / an!agonis!yczne s!osunki między kapi!a$is!ami a 5osj# oraz zwycięzcami a zwycię%onymi po r." w ;ozannie w 1I>N r. (!rak!a! w 5apa$$o 1I>> r.między 5osj# a 8iemcami o nawi#zaniu s!osunków dyp$oma!ycznych i gosp.)

• nega!ywny s!osunek 5osji 5adzieckiej do ;igi 8arodów nie przeszkodził w uczes!niczeniu przez 5osję w wie$ukonerencjach poświęconych roz'rojeniu i!p. ?opiero w sy!uacji dojścia Ki!$era do władzy w 8iemczech" 5osjaprzys!#piła do organizacji w 1INM r.

• u!rwa$anie pokoju i rozwijanie współpracy międzynarodowej i równoczesna rewizja !rak!a!u wersa$skiego

(8iemcy) / Pakt 9randa;ellogga z 1@?? r. o wyrzeczeniu się wojny i pokojowym rozs!rzyganiu sporówmiędzynarodowych

• +mowy lokarne,skie z 1@?E r. / układy regiona$ne w ce$u zapewnienia so'ie 'ezpieczes!waC

• %ała 5ntenta 1@FF (4zechosłowacja" 5umunia i 3ugosławia)" poroz+mienie #ałka,skie 1@F (=recja"2urcja" 5umunia" 3ugosławia)" pakt #ałtycki 1@F (;i!wa" o!wa i *s!onia)C

• 'rak reakcji ze s!rony ;igi narodów na łamanie pos!anowie !rak!a!u wersa$skiego przez 8iemcy hi!$erowskieC 0nsch$uss 0us!rii w 1INA przez 8iemcy

3. ?ruga wojna świa!owa

• pogwałcenie zo'owi#za prawnomiędzynarodowych przez 8iemcy w momencie napaści na Po$skę wewrześniu 1INI r.

o inwazja na pas!wa neu!ra$ne (6e$gia" Ko$andia" ?ania" 8orwegia)

• druga wojna świa!owa 'yła ws!ępem do s!worzenia !rwałego pokoju międzynarodowego: podpisanie w 1IM1 r.Lar!y 0!$an!yckiej (1 s!ycznia 1IM> r.) przez 5oosTe$!a i 4hurchi$$a

• NB pa&dziernika 1IMN r. dek$aracja moskiewska (9S55" S0"


14/102

o prawo kons+larne (konwencja wiedeska 1IN)o (+manitarne prawo konfliktów (M konwencje genewskie 1IMI i > pro!okoły z 1I@@)o prawo traktatów (konwencja wiedeska 1II)o oc(rona praw człowiekaT

• zasady PH skodyikowane w eklaracji zasad P% dot. przyjaznyc( stos+nków i współpracy międzypa,stwami uchwa$onej przez 97 789 >M pa&dziernika 1I@B r.

• nowe działy PH np. prawo kosmiczne" prawo do!ycz#ce korzys!ania z energii a!omowejC

• hierarchia norm PH:

o 1. imperatywne normy P% =ius cogens) / zasady o charak!erze kons!y!ucyjnym"o ?. ogół norm P% +mownego i zwyczajowegoo F. reg+ły zawarte w +c(wałac( organizacji międzynarodowyc( (miękkie PH).


• pozy!ywiści ?. 0nzi$o!!i" P. Gauchi$$e" 4.4. KydeC kierunek prawa neonat+ralnego podkreś$aj#cy war!oście!yczne wi#%#ce się z normami PHC kierunek socjo$ogiczny zwany rea$is!ycznym / prawo jako zjawiskospołeczneC wpływ dok!ryny unkacjona$is!ycznej / unkcjona$na in!erpre!acja przepisów PHC socja$is!ycznadok!ryna PH podkreś$ała znaczenie suwerenności pas!wowejC

• u!worzenie kademii Prawa %iędzynarodowego w Kadze 1I>1r.

7. 8auka prawa międzynarodowego w Po$sce• rozwój PH zwi#zany 'ył z ośrodkami uniwersy!eckimiC Po$ski Fns!y!u! Spraw Hiędzynarodowych i Fns!y!u! nauk

Prawnych

• 5emigiusz 6ierzanek" Kenryk de Giume$" ;udwig =e$'erg"

• za pods!awę wyrokowania pas!wa mog# uznać równie% zasadę sł+sznościC mo%$iwość orzekania e= ae-uo et bono je%e$i s!rony się na !o zgodz# (ar!. NA us!. >)



15/102

§ >. mowa międzynarodowa

1. Pojęcie i rodzaje umów międzynarodowych

• definicje i nazwy +mów międzynarodowyc(*o konwencja wiede,ska z 1@6@ r. o prawie !rak!a!ów mówi" i% !rak!a! międzynarodowy (!rea!y) !o

+międzynarodowe porozumienie mi&dzy pa)stwami ! zawarte w formie pisemnej i regu#owane przez P1! nieza#e"nie od tego! czy jest ujęte w jednym dokumencie! czy w dwch #ub więcej! i bez wzg#ęduna jego szczeg#na nazwę” (ar!. >) / deinicja !a odnosi się !y$ko do umów zawar!ych między

pas!wami" nie do!yczy umów zawar!ych między innymi podmio!ami PH a pas!wami $u' między !ymiinnymi podmio!ami PHo s!ronami umów międzynarodowych mog# 'yć !ak%e inne podmio!y PH" z !ym" %e przepisy Lonwencji

wiedeskiej nie maj# zas!osowania do !ych umów. umowami regu$owanymi prawem międzynarodowym nie s# umowy między pas!wami a

spółkami i korporacjami zagranicznymi

• nie wszys!kie umowy międzynarodowe s# &ródłami PH:o +mowy prawotwórcze umowy us!a$aj#ce reguły pos!ępowania" przez co s!aj# się &ródłem PHo +mowykontrakty ak!y s!warzaj#ce $u' zmieniaj#ce s!osunek prawnyC nie s# &ródłami PH

• jednak%e jedna umowa mo%e zawierać zarówno pos!anowienia prawo!wórcze jak i pos!anowienia do!ycz#cekonkre!nych s!osunków prawnych np. !rak!a!y pokoju

•ró%ne nazwy umów międzynarodowychC jednak nazwa" jak# nosi umowa" nie ma znaczenia prawnego" copodkreś$ono deinicji wiedeskiej

• rodzaje +mów międzynarodowyc(:o ze wzg$ędu na i$ość s!ron umowy

+mowy #ilateralne dwus!ronne

+mowy m+ltilateralne wie$os!ronneo ze wzg$ędu na sposó' przys!#pienia do umowy pas!w !rzecich:

wielostronne otwarte zawieraj# k$auzu$e dopuszczaj#c# inne pas!wa 'ez zgodydo!ychczasowych kon!rahen!ów

wielostronne zamknięte wymagana zgoda kon!rahen!ów

półotwarte o!war!e !y$ko d$a okreś$onej grupy pas!w np. umowy regiona$ne $u' pas!wa"k!óre spełni# podane warunki (Lar!a 89)o ze wzg$ędu na organ wys!ępuj#cy jako s!rona:

umowy pa,stwowe głowa pas!waC w szczegó$ności !rak!a!y pokoju" układy o przyja&ni"współpracy i wzajemnej pomocy

umowy rzdowe za!wierdzenie przez 5adę Hinis!rów (premiera)

umowy resortowe przedmio! właściwy d$a jednego minis!ra" nie s# ani pas!wowe" aniresor!owe

o ze wzg$ędu na !reść umów:

umowy polityczne

umowy gospodarcze i administracyjne

•umowy do!ycz#ce współpracy gospodarczej

• do!ycz#ce współpracy w dziedzinie nauki i ku$!ury

• do!ycz#ce współpracy w dziedzinie prawa

stat+ty organizacji międzynarodowyc(

• na przes!rzeni wieków wyksz!ałciły się okreś$one typy +mów:o traktaty pokoj+ regu$uj# s!osunki między pas!wami" k!óre przechodz# ze s!anu wojny w s!an pokojuo traktaty przymierza (sojusznicze) pas!wa zo'owi#zuj# się do udzie$ania so'ie pomocy w

okreś$onych w !rak!acie przypadkach" wł#czaj#c w !o u%ycie sił z'rojnych (casus foederis) o'ecnie !y$ko przymierza o'ronne" wcześniej zaczepne i o'ronne

nosz# nazwy umów wzajemnej pomocy $u' umów gwarancyjnycho traktaty przyja)ni d#%enie do rozwoju przyjaznych s!osunków wzajemnych" nie zawieraj#

konkre!nych zo'owi#za (d$a!ego ł#czy się je zazwyczaj z zawarciem innych umów)o +mowy hand$owe" konsu$arne" nawigacyjne" $o!nicze" ko$ejowe" pocz!owe" !e$ekomunikacyjne"

inansowe" do!ycz#ce współpracy naukowo-!echnicznej" ku$!ura$nej" pomocy prawnej



16/102

2. Gorma umów międzynarodowych

• rozwój (istoryczny w epoce euda$izmu umowy międzynarodowe zawierane 'yły głównie przezmonarchów" musiały one spełniać ogó$ne wymogi orma$neC o'ecnie orma jes! 'ardziej uproszczona" mimo !ozachowane s# d$a umów o większym znaczeniu ormy 'ardziej uroczys!e:

• zgodnie z dawnymi wymaganiami orma$nymi umowy powinny o'ejmować:

1. tyt+ł +mowy (np. !rak!a! przymierza)2. inwokacja" czy$i wezwanie do 6oga

3. intyt+lacja / wyszczegó$nienie monarchów zawieraj#cych umowę wraz z ich !y!ułami4. arenga / przyczyny" k!óre skłoniły do zawarcia umowy5. narracja / opis czynności i wydarze" k!óre spowodowały wszczęcie rokowa" wyznaczenie

pełnomocników" z'adanie pełnomocnic!w" wyra%enie zgody6. dyspozycja / właściwa !reść umowy podzie$ona na ar!. i rozdziałyC k$auzu$e odnośnie ra!yikacji"

wejścia w %ycie" czasu !rwania i!p. $u' mi$cz#cego przedłu%enia mocy o'owi#zuj#cej umowy7. korro#oracja / wzmocnienie umowy8. data i miejsce zawarcia umowy9. podpisy i pieczęcie

• o'ecnie orma uproszczonaC umowy o większej wadze po$i!ycznej poprzedzone zazwyczaj s# ws!ępem(pream'uł#)

• umowę dwus!ronn# sporz#dza się w dwóch egzemp$arzach / reguła alternat+ wymienienie w egzemp$arzuprzeznaczonym d$a danego pas!wa w pierwszej ko$ejności jego nazwy (zasada równości i kur!uazjamiędzynarodowa)C w umowach wie$os!ronnych pas!wa zawieraj#ce umowę wymieniane s# w porz#dkua$a'e!ycznym

o w umowach wie$os!ronnych podpisy w porz#dku a$a'e!ycznym pas!w a$'o wg reguły p*le+m*le / wdowo$nym miejscu pod !eks!em

• językQ w jakim sporz#dza się umowy / w okresie euda$izmu językiem umów międzynarodowych 'yła łacinaCw DEFF w. / j. rancuskiC od F wojny świa!owej j. angie$ski wypiera powo$i j. rancuski

o o#ecnie umowy 'i$a!era$ne sporz#dza się w dwóch językach (językach s!ron)" czasami spisuje się!ak%e w !rzecim języku" kopia !a jes! rozs!rzygaj#ca w przypadku sporu

o dokonywanie in!erpre!acji w przypadku !rudności z przekładem !eks!u umowy

•Bporoz+mienie dDentelme,skieC / umowy us!ne zakładaj#ce znaczny s!opie wzajemnego zauania

o konwencja wiedeska w ar!. N s!wierdza" %e jej pos!anowienia nie znajduj# zas!osowania do+porozumie międzynarodowych zawieranych w innej ormie ni% pisemna," co jednak nie wpływa namoc prawn# !akich porozumie

§ N. Procedura zawierania umów międzynarodowych

1. s!a$enie !eks!u i podpisanie umowy

• przygo!owanie !eks!u umowy / opracowania i uzgadniania !eks!u umów dw+stronnyc( dokonuje się wdrodze wymiany no! $u' w !oku rokowa między zain!eresowanymi pas!wami

o d$a zawarcia umowy wielostronnej zwoływane s# konerencje z udziałem pełnomocników.

zgadnianie !eks!u umowy nas!ępuje w drodze głosowania (;onwencja wiede,ska 1@6@ art. @)"wymagana większość >UN głosów o'ecnych

o projek!y umów wie$os!ronnych s# częs!o przygo!owywane przez org. międzynarodowe np. przez 789 / Lomisja Prawa międzynarodowego przygo!owuje projek!y konwencji kodyikuj#ce działy PH

• paraowanie i podpisanie umowy / uzgodniony !eks! jes! przedło%ony do podpisania" niekiedy dokonuje sięparafowania umowy czy$i zło%enia paray przez pełnomocników pod umow# (po!wierdzenie ukoczeniauzgadniania !eks!u umowy" poświadczenie jego au!en!yczności" niemo%$iwość dokonywania w nim zmian)

o podpisanie umowy nadaje moc wi#%#c# !y$ko umowom nie wymagaj#cym ra!yikacji $u' za!wierdzenia(o mniejszym znaczeniu po$i!ycznym czy gosp.)

• pełnomocnictwa / oso'a" k!óra przeds!awi odpowiednie pełnomocnic!wo jes! uwa%ana za przeds!awicie$apas!wa (mo%e przyj#ć $u' us!a$ić au!en!yczność !eks!u umowy $u' wyrazić zgodę pas!wa na przyjęcieumowy) $u' !e% pełnomocnic!wo wynika z prak!yki pas!w. 6ez pełnomocnic!w za przeds!awicie$i pas!w

uwa%a się:o szefów pa,stwQ rzdów i ministrów spraw zagranicznyc( / d$a wszys!kich czynności zwi#zanych

z zawarciem umowyCo szefów misji dyplomatycznyc( / d$a przyjęcia !eks!u umowy z pas!wem przyjmuj#cymC



17/102

o przedstawicieli akredytowanyc( przez pa,stwa '#d& na konferencjac( międzynarodowyc("'#d& przy organizacji międzynarodowej '#d& przy jednym i drugim / d$a przyjęcia !eks!u umowy nadanej konerencji i!d.

• czynności zwi#zane z zawarciem umowy dokonane przez oso'y nieupowa%nione do reprezen!owaniapas!wa mog# 'yć uznane za prawnie sku!eczne" jeś$i zos!an# pó&niej przez dane pas!wo za!wierdzone

• ar!. > Lonwencji wiedeskiej 1II / + pełnomocnictwo oznacza dokument wystawiony przez kompetentną w'adzę państwową! wyznaczający pewną osobę #ub osoby do reprezentowania państwa w negocjowaniu! przyjęciu #ub usta#eniu autentyczno$ci tekstu traktatu! w wyra"eniu zgody państwa na związanie się traktatem#ub dokonaniu jakiejko#wiek czynno$ci związanej z traktatem”

• w Po$sce pełnomocnic!wa do prowadzenia rokowa i paraowania podpisuje '#d& minis!er sprawzagranicznych '#d& odpowiedni minis!er (umowy resor!owe)

o pełnomocnic!wa do podpisania umowy / Prezyden! 5P (umowy pas!wowe)" premier (umowyrz#dowe)" właściwy minis!er (umowy resor!owe)

2. 5a!yikacja i wejście w %ycie

• ratyfikacja jako sposó' za'ezpieczenia się monarchów w okresie euda$nym przez zaci#ganiem zo'owi#zaprzez swych pełnomocników (k$auzu$a zas!rzegaj#ca" i% umowa 'ędzie o'owi#zywała dopiero po ra!yikacji)Cw pas!wach kons!y!ucyjnych ra!yikacja s!ała się ins!rumen!em wpływania par$amen!u na po$i!ykęzagraniczn# prowadzona przez rz#dy (zgoda par$amen!u na ra!yikację umowy przed jej podpisaniem przezgłowę pas!wa)

• ratyfikacja wedł+g prawa polskiego / ar!. 1NN Lons!y!ucji 5P z 1II@ r. s!anowi: +Prezydent RP jakoreprezentant państwa w stosunkach zewnętrznych ratyfikuje i wypowiada umowy m! o czym zawiadamia>ejm i >enat ?@ Prezydent RP przed ratyfikowaniem umowy m mo"e zwrci% się do 2rybuna'u(onstytucyjnego z wnioskiem w sprawie jej zgodno$ci z (onstytucją ?,.

o s!awa z 1M kwie!nia >BBB r. o umowach m. okreś$a zasady oraz !ry' zawierania" ra!yikacji"za!wierdzania" ogłaszania" wykonywania" wypowiadania i zmian zakresu o'owi#zywania umówmiędzyn.

• +mowy niepodlegajce ratyfikacji / s!osowanie uproszczonej procedury ra!yikacyjnej / ra!yikacja $u'za!wierdzenie umowy przez szea rz#du $u' minis!ra 'ez udziału par$amen!uC wys!ępuje !endencja dorozszerzania pojęcia +umów resor!owych, w ce$u wzmocnienia władzy wykonawczej

o przyjęło się" %e ra!yikacji nie pod$egaj#: dek$aracje o !reści po$i!ycznej zawierane przez mę%ów s!anu"umowy resor!owe $u' adminis!racyjne" umowy zawierane w czasie wojny przez dowódców

wojskowycho w Po$sce umowy pas!wowe pod$egaj# ra!yikacji przez Prezyden!a 5P" przy czym w odniesieniu do

okreś$onych ka!egorii umów wymagana jes! uprzednia zgoda SejmuC umowy rz#dowe / za!wierdza5ada Hinis!rówC umowy resor!owe / Prezes 5ady Hinis!rów $u' 5ada Hinis!rów

• kla+z+le ratyfikacyjne / w !reści umowy zaznacza się " %e dana umowa pod$ega ra!yikacji. mowy" wk!órych 'rak k$auzu$i" dochodz# do sku!ku po podpisaniu $u' za!wierdzeniu

o ar!. 11 Lonwencji wiedeskiej: +:goda państwa na związanie się traktatem mo"e by% wyra"ona przez podpisanie! wymianę dokumentw stanowiących traktat! ratyfikację! przyjęcie! zatwierdzenie #ub przystąpienie a#bo w jakiko#wiek inny uzgodniony sposb,

o ar!. 1M Lonwencji wiedeskiej / zgoda pas!wa na zwi#zanie się umow# nas!ępuje w drodzera!yikacji" jeś$i:

umowa !o przewiduje

w inny sposó' mo%na us!a$ić" %e pas!wa zgodziły się" a'y umowa pod$egała ra!yikacji przeds!awicie$ pas!wa podpisał umowę z zas!rze%eniem ra!yikacji

zamiar podpisania umowy z zas!rze%eniem ra!yikacji wynika z pełnomocnic!w przeds!awicie$a$u' zamiar !en zos!ał wyra%ony w czasie negocjacji

• sk+tki prawne #rak+ ratyfikacji / odmowa ra!yikacji z punk!u widzenia prawnego jes! dozwo$ona / odmowara!yikacji !rak!a!u wersa$skiego z 1I1I r. przez S!any 9jednoczone wynikała ze zmiany par!ii rz#dz#cej

o ar!. 1A Lonwencji wiedeskiej: „państwo jest obowiązane powstrzyma% się od dzia'ań! ktreudaremnia'yby przedmiot i ce# umowy! je"e#i podpisa'o umowę #ub dokona'o wymiany dokumentw stanowiących umowę z zastrze"eniem ratyfikacji! przyjęcia #ub zatwierdzenia! dopki wyra8nie nieujawni! "e nie zamierza sta% się stroną tej umowy”

• wymiana dok+mentów ratyfikacyjnyc( < o ra!yikacji (a'y wywołała sku!ki prawne) musz# zos!ać

powiadomione pas!wa umawiaj#ce się / wymiana dokumen!ów ra!yikacyjnych przy umowach 'i$a!era$nycho dokumen!y ra!yikacyjne do!. umów wie$os!ronnych składane s# u depozytari+sza (z reguły pas!wo"

na !ery!orium k!órego podpisano umowęC jeś$i umowa podpisana na konerencji zwołanej przez 789$u' inn# org. międz. / depozy!ariuszem Sekre!aria! 789 $u' innej organizacji)



18/102

Lonwencja wiedeska okreś$a unkcje depozy!ariusza w ar!. @ m.in. !roska o przechowanieorygina$nego !eks!u umowy" sporz#dzenie wierzy!e$nych odpisów" przyjmowanie podpisówpod umow# oraz innych dokumen!ów do!ycz#cych umowy" inormowanie s!ron oraz pas!wupowa%nionych do s!ania się s!ronami umowy a !ak%e o ak!ach prawnych do!ycz#cychumowy

w sy!uacji gdy Po$ska jes! depozy!ariuszem jego unkcje w s!osunku do umów pas!wowych irz#dowych pełni Hinis!er Spraw 9agranicznych" a do umów resor!owych / odpowiedniminis!er

• wejście w Dycie +mowy międzynarodowej / umowa okreś$a da!ę wejścia jej w %ycieC wejście w %ycie

jeszcze przed ra!yikacj# w chwi$i podpisaniaC !ymczasowe s!osowanie przed wejściem w %ycieC wejście w%ycie z chwi$# wymiany dokumen!ów ra!yikacyjnych.

3. Przys!#pienie do umowy

• na sku!ek przys!#pienia (akcesja) do umowy pas!wo " k!óre nie 'rało udziału w procedurze zawieraniaumowy s!aje się s!ron# umowyC mo%$iwość przys!#pienia przed wejściem umowy w %ycie

o ad(ezja / przys!#pienie do części umowy

• ar!. 1J Lonwencji wiedeskiej +:goda państwa na wiązanie się traktatem jest wyra"ona przez przystąpienie!gdy 3 traktat postanawia! "e zgoda taka mo"e by% wyra"ona przez to państwo w drodze przystąpienia9 A w inny sposb usta#ono! "e państwa negocjujące uzgodni'y! i" zgoda taka mo"e by% wyra"ona przez to państwow drodze przystąpienia! #ub B wszystkie strony p8niej zgodzi'y się! "e taka zgoda mo"e by% przez to

państwo wyra"ona w drodze przystąpienia”

4. 5ejes!racja i pu'$ikacja umów

• zasada jawności s!osunków międzynarodowych i zaniechanie +!ajnej dyp$omacji," k!óra s!ała się przyczyn# wojen świa!owych / ar!. 1B> Lar!y 89 nakłada na pas!wa członkowskie o'owi#zek rejes!racji umów jednak'ez sankcji niewa%ności w przypadku nie zarejes!rowania

• pu'$ikacja umów przez Sekre!aria! 789 w z'iorze !rak!a!ów +2rea!y Series,

5. 2ypowe k$auzu$e wys!ępuj#ce w umowach międzynarodowych

• kla+z+la wzajemności < !rak!owanie o'ywa!e$i (osó' prawnych" s!a!ków" !owarów) układaj#cej się drugiej

s!rony w !aki sam sposó'" w jaki jej o'ywa!e$e (oso'y prawne i!d.) s# !rak!owani przez !o pas!woo częs!o k$auzu$a !a ogranicza zakres zas!osowania umowy $u' innych k$auzu$ w niej wys!ępuj#cych

• kla+z+la narodowa : +,e"e#i traktat precyzuje! "e jest podporządkowany traktatowi wcze$niejszemu #ub p8niejszemu! bąd8 nie na#e"y uwa"a% go za niezgodny z takimi traktatami! postanowienia tegotraktatu maja przewagę.,

o us!. N. +,e"e#i wszystkie strony traktatu wcze$niejszego są zarazem stronami traktatu p8niejszego!#ecz traktat wcze$niejszy nie wygas' ani stosowanie jego nie zosta'o zawieszone zgodnie z art ;



19/102

a) w stosunkach między państwami będącymi stronami obu traktatw ma zastosowanie tasama regu'a! co w ust B9

b) w stosunkach między państwami będącymi stronami obu traktatw a państwem będącymstroną jedynie jednego traktatu ich wzajemne prawa i obowiązki regu#uje traktat! ktregostronami są oba państwa”

• powy%sze zasady nie znajduj# zas!osowania w przypadkach" w k!órych s!rony same zgodziły się napodporz#dkowanie jednych umów innym ar!. 1BN Lar!y 89 mówi" i% w razie sprzeczności zo'owi#zaczłonków 789" wynikaj#cymi z Lar!y" a ich zo'owi#zaniami z jakiejko$wiek innej umowy międzynarodowej"zo'owi#zania wynikaj#ce z Lar!y maj# pierwszes!wo

• umowa wi#%e ka%de pas!wo w odniesieniu do całego !ery!orium" chy'a" %e umowa pos!anawia inaczej(ar!.>I)

2. 9as!rze%enia

• prak!yka" %e pas!wa przy podpisywaniu ra!yikacji $u' przys!#pienia do umowy zgłaszaj# zas!rze%enia(rezerwacje)C uznanie przez H2S w 1IJ1 r." i% +zas!rze%enia s# dopuszcza$ne pod warunkiem" zgodnościzas!rze%enia z przedmio!em i ce$em konwencji,C

• art. 1@ konwencji wiede,skiej +Przy podpisywaniu" ra!yikacji" przyjęciu $u' za!wierdzeniu !rak!a!u oraz przyprzys!#pieniu do niego pas!wo mo%e zgłosić zas!rze%enie" chy'a %e: a> zas!rze%enie !o jes! zakazane przez!rak!a!C #> !rak!a! pos!anawia" %e mog# 'yć składane !y$ko okreś$one zas!rze%enia" a dane zas!rze%enie donich nie na$e%y" $u' c> chodzi o przypadki nie o'ję!e $i!erami a) i ')" a zas!rze%enie jes! niezgodne zprzedmio!em i ce$em !rak!a!u,

• zas!rze%enia" na k!óre umowa zezwa$a" nie wymagaj# przyjęcia przez pozos!ałe s!ronyC gdy umowa jes! ak!emkons!y!ucyjnym organizacji międzyn." zas!rze%enie wymaga przyjęcia przez właściwy organ !ej org.

• przyjęcie zas!rze%e mo%e 'yć wyra)ne $u' milczce ('rak sprzeciwu w ci#gu 1> miesięcy od no!yikowaniamu zas!rze%enia $u' w dniu wyra%enia zgody na zwi#zanie się umow#). 9głoszenie sprzeciwu wo'eczas!rze%e przed jedno pas!wo nie s!anowi przeszkody d$a wejścia w %ycie umowy międzynarodowej międzypas!wem sprzeciwiaj#cym się a pas!wem zgłaszaj#cym zas!rze%enia (nies!osowanie pos!anowie" co dok!órych zos!ały zgłoszone zas!rze%enia)

3. 9akres mocy o'owi#zuj#cej umów wo'ec pas!w !rzecich

• zasada" %e umowa międzynarodowa wi#%e s!rony !ej umowy ( ius -acit inter partes) i nie wpływa na sy!uacjeprawn# pas!w !rzecich ( pacta tertiis nec prosunt nec nocent )C pos!anowienia umów" k!óre ormułuj# przepisy prawa zwyczajowego" s# o'owi#zuj#ce d$a pas!w !rzecich" gdy% czerpi# one moc o'owi#zuj#c# zezwyczaju

• zawierane s# umowy wywieraj#ce sku!ek prawny w pas!wach !rzecich: umowy us!anawiaj#ce prawa d$apas!w !rzecich i umowy us!anawiaj#ce o'owi#zki d$a pas!w !rzecich (nie 'ez zgody pas!wa !rzeciego)

§ J. 8iewa%ność" wygaśnięcie i zawieszenie s!osowania umów

1. 8iewa%ność umów

•

przyczyny niewaDności:o niedopełnienie warunków co do podmio!u" jak i przedmio!u umowy powoduje" i% jes! ona niewa%na

o 'ł#d (error) / powoduje niewa%ność gdy do!yczy ak!u $u' sy!uacji" k!óra is!niała w czasie zawieraniaumowy i s!anowiła pods!awę wyra%enia zgody pas!wa na zwi#zanie się !a umow#

jeś$i pas!wo zawarło umowę na sku!ek pods!ępu" czy$i umyś$nego wprowadzenia w 'ł#d(do#us) ze s!rony innego pas!wa negocjuj#cego" mo%e powoływać się na pods!ęp d$auniewa%nienia swej zgody na zwi#zanie się umow#

o zas!osowanie przymusu / gro&'a u%ycia siły wo'ec przeds!awicie$a pas!wa w ce$u podpisania przezniego umowy poz'awia wsze$kich sku!ków prawnych !# zgodęC s!osowanie przymusu w s!osunku dopas!wa w ce$u wyra%enia zgody na zawarcie umowy / uniewa%nienie !rak!a!u

o pods!ęp

o wykorzys!anie przymusowej sy!uacji

o pogwałcenie przy zawieraniu umowy zasadniczyc( przepisów prawa wewnę!rznegoPrawo międzynarodowe publiczne 19


20/102

o pas!wo nie mo%e w ce$u uniewa%nienia umowy powoływać się na ak!y / je%e$i po uzyskaniuwiadomości o !ych ak!ach '#d& !o zgodziło się wyra&nie " a'y umowę uwa%ać za wa%n#"zachowuj#c# moc o'owi#zuj#c# $u' nada$ pod$egaj#c# zas!osowaniu" '#d& !e% na$e%y uwa%ać / zewzg$ędu na zachowanie się pas!wa / %e pogodziło się ono z wa%ności# umowy" u!rzymaniem jejmocy o'owi#zuj#cej $u' da$szym jej s!osowaniem (art. E ;onwencji wiede,skiej)

o Lonwencja wiedeska zawiera sposo'y pos!ępowania" jakie na$e%y s!osować w zwi#zku zniewa%ności# umowy" jej wygaśnięciem" wycoaniem się z niej $u' zawieszeniem s!osowania. S!ronapowołuj#ca się na jak#ko$wiek przyczynę niewa%ności powinna poinormować o !ym pozos!ałyms!ronom umowy oraz podać uzasadnienie

2. /us cogens

• w s!osunkach międzynarodowych o'owi#zuj# pewne normy prawne o nadrzędnym znaczeniu (ze wzg$ędu nais!o!ne znaczenie d$a społ. międzynarodowej)" k!óre nie mog# 'yć uchy$one %adna umowa międzynarodow# np. zakaz u%ycia siły" zakaz in!erwencji w wewnę!rzne sprawy pas!w" zasada wo$ności morza o!war!ego"przepisy o !reści mora$nej i humani!arnej

• s!anowi# one w pewnej mierze odpowiednik zasady porz#dku pu'$icznego w prawie wewnę!rznym"za'ezpieczaj#c in!eres społeczności międzynarodowej jako całości

• ;onwencja wiede,ska / okreś$a impera!ywne normy powszechnego PH jako przyję!a i uznan# „przez międzynarodową spo'eczno$% państw jako ca'o$% za normę! od ktrej "adne odstępstwo nie jest dozwo#one i ktra mo"e by% zmieniona jedynie przez p8niejszą normę postępowania P1 o tym samym charakterze” Cwszys!kie umowy musz# 'yć zgodne z i+s cogens pod sankcj# niewa%ności (ar!. JN V M)

3. +mowy:

o przyczyny przewidziane w +mowie: upływ czasu" na jaki umowa zos!ała zawar!a (actus contrarius)Cspełnienie warunku rozwi#zuj#cegoC wypowiedzenie umowy

o inne przyczyny: zgoda s!ron na uznanie umowy za wygasł#C całkowi!e wykonanie umowyC !rwałaniemo%ność wykonania umowy (imposibi#ium nemo tenetur )C niezgodność z nowo pows!ał#

impera!ywn# norm# powszechnego prawa międzynarodowego ( ius cogens)C pogwałcenie umowyprzez jedna z umawiaj#cych się s!ron

zasadnicza zmiana okoliczności (dawniej nazywana k$auzu$# „rebus sic stantibus” ) < wgLonwencji wiedeskiej (ar!.>) „na podstawową zmianę oko#iczno$ci! jaka zasz'a od momentu zawarcia umowy i nie by'a przewidziana przez strony! jako na przyczynęwyga$nięcia umowy #ub wycofania się z niej! wo#no powo'ywa% się ty#ko wwczas! gdy istnienie tych oko#iczno$ci stanowi'o istotną podstawę zgody stron na związanie się umową! askutkiem zasz'ej zmiany jest radyka#ne przekszta'cenie zakresu obowiązkw! jakie na podstawie umowy pozostają jeszcze do wype'nienia”

zasadnicza zmiana oko$iczności nie mo%e s!anowić przyczyny wygaśnięcia umowy" gdy:

• chodzi o umowę us!anawiaj#c# granicę

• zasadnicza zmiana jes! wynikiem pogwałcenia przez s!ronę" k!óra na ni# siępowołuje" '#d& !o o'owi#zku wypływaj#cego z umowy" '#d& !e% jakiegoko$wiekinnego międzynarodowego o'owi#zku wo'ec k!órejko$wiek z pozos!ałych s!ronumowy

• wygaśnięcie ró%ni się od s!wierdzenia niewa%ności !ym" %e poci#ga ono za so'# sku!ki prawne od chwi$iwygaśnięcia Ce= nunc)" a s!wierdzenie niewa%ności oznacza" %e umowa 'yła niewa%na od samego pocz#!ku inie mogła wywołać %adnych sku!ków prawnych Ce= tunc)

4.


21/102

• pewne ka!egorie umów " k!óre nie zawieraj# k$auzu$ wypowiedzenia i swym charak!erem nie dozwa$aj# dokonać !ego procesu / !rak!a!y pokoju" umowy kodyikuj#ce PH i!p.

• jeś$i umowa nie okreś$a !ry'u wypowiedzenia" no!yikacja do!. zamiaru wypowiedzenia umowy powinna 'yćzło%ona co najmniej na 1> miesięcy naprzód (ar!.J Lonwencji wiedeskiej)

5. 9awieszenie s!osowania umowy

• zawieszenie s!osowania zwa$nia s!rony umowy z o'owi#zku wypełniania jej pos!anowie we wzajemnych

s!osunkach w okresie zawieszeniaC nie wpływa na s!osunki prawne us!anowione przez umowę międzys!ronami

• zawieszenie spowodowane mo%e 'yć przyczynami podo'nymi do przyczyn wygaśnięcia oraz naruszeniemumowy przez kon!rahen!a" niemo%ność jej wykonania $u' zasadnicz# zmianę oko$iczności

• zawieszenie powinno 'yć przewidziane w umowę $u' przynajmniej nie za'ronione

6.


22/102

o szkoła o#iektywistyczna" tekst+alna / nacisk na sam !eks! umowy" k!óry jes! oświadczeniem wo$is!ron a nie speku$ować rzeczywis!y zamiar s!ronC reguły in!erpre!acyjne Fns!y!u!u PrawaHiędzynarodowego (1IJ) i przepisy Lonwencji wiedeskiej (1II)

o szkoła teleologiczna" f+nkcjonalna / nacisk na przedmio! i ce$ umowyC in!erpre!acja w sposó'odpowiadaj#cy po!rze'om społ. międzynarodowej w czasie jej s!osowania

• in!erpre!acja a+tentyczna / dokonana przez s!rony zawieraj#ce umowęC in!erpre!acja sdowa / dokonanaprzez s#dy międzynarodowe (zwłaszcza H2S)C in!erpre!acja doktrynalna / przeprowadzona przezposzczegó$nych prawnikówC in!erpre!acja +rzędowa / dokonana przez jedno z umawiaj#cych się pas!w

• in!erpre!acja wg Lonwencji wiedeskiej / !rak!a! na$e%y in!erpre!ować „w dobrej wierze! zgadnie ze zwyk'ymznaczeniem! jakie na#e"y przypisywa% u"ytym w nim wyrazom w ich kontek$cie oraz w $wiet#e jego przedmiotu i ce#u” (ar!. N1)

o przy in!erpre!acji na$e%y 'rać pod uwagę kon!eks! (!eks! umowy" wsze$kie porozumienia w zwi#zku z!# umow# oraz dokumen!y do!. !ej umowy) oraz: pó&niejsze porozumienia między s!ronami do!.in!erpre!acji $u' s!osowania" pó&niejsza prak!ykę s!osowania umowy (jako porozumienie w sprawiein!erpre!acji)" wsze$kie normy prawa międzynarodowego o'owi#zuj#ce w s!osunkach między s!ronami

o do pomocniczyc( środków interpretacji" ł#cznie z pracami przygo!owawczymi do umowy" orazoko$iczności" w jakich zos!ała ona zawar!a" wo$no sięgać w ce$u po!wierdzenia znaczeniawynikaj#cego z zas!osowania wy%ej wymienionych wskazówek in!erpre!acyjnych a$'o wówczas" gdyin!erpre!acja opar!a na !ych wskazówkach pozos!awia w#!p$iwości $u' niejasności a$'o !e% prowadzi

do rezu$!a!u oczywiście a'surda$nego $u' nierozs#dnego (ar!. N1-N>)

§ @. 9wyczaj międzynarodowy

• przez długi okres PH 'yło głównie prawem zwyczajowym" o'ecnie zos!aje ono wypierane w zwi#zku z du%# i$ości# umów wie$os!ronnychC

• zwyczaj międzynarodowy" zgodnie z ar!. NA s!a!u!u H2S" jes! dowodem ogó$nej prak!yki uznanej za prawoC

• d$a wyksz!ałcenia się przepisu prawa zwyczajowego konieczne s# dwa e$emen!y: praktyka (usus) iprzekonanie o zgodności praktyki z prawem (opinio iuris el necessitatis)

•

s!a!u! H2S / zwyczaj jes! „ dowodem istnienia powszechnej praktyki przyjętej za prawo” (ar!. NA)

• praktyka < is!o!ne znaczenie ma działa$ność pas!wa (sze pas!wa" minis!er spraw zagranicznych"przeds!awicie$e dyp$oma!yczni) oraz innych organów (sady" par$amen!)

o równie% działa$ność organizacji międzynarodowych

• nie mo%e 'yć jednos!ronna i do!yczyć !y$ko jednego pas!wa" przepis prawny o'owi#zuje w kręguspołeczności międzynarodowejC

• reguła powinna zna$e&ć zas!osowanie w pewnej $icz'ie przypadkówC

• prak!yka powinna 'yć długo!rwała (dawny pog$#d)C o'ecnie przepis prawa zwyczajowego mo%e wyksz!ałcić

się w kró!kim okresie czasu ze wzg$ędu na dynamikę s!osunków międzynarodowychC

• prak!yce musi !owarzyszyć przekonanie" %e dana reguła jes! norma PH (e$emen! psycho$ogiczny)C 'rakdziała ze s!rony pas!wa jak równie% działanie pas!wa" mo%e wyrazić jego zgodę na wyksz!ałcenie sięnormy P9C

• wg sędziego 8egu$esco prak!yka powinna +po$egać jednocześnie na nieprzerwanym po!wierdzeniu ak!ówdokonywanych w dziedzinie s!osunków międzynarodowych i na świadomości prawnej wspó$nej d$a pas!w"k!óre w niej uczes!nicz#" opar!ej na przekonaniu" %e pow!arzanie ak!ów jes! przejawem o'owi#zuj#cej reguły,C

• mo%$iwość is!nienia zwyczajów o'owi#zuj#cych pas!wa danego regionu

•moc o#owiz+jca / norma P9 !raci j# na sku!ek:

o wyksz!ałcenia się nowej" ko$iduj#cej z ni# normy P9

o ods!#pienia pas!w od jej prak!ykowania / odwyknięcie (des+et+do)



23/102

o w sku!ek wyksz!ałcenia się przeciwnego zwyczaju mo%e !e% u!racić moc o'owi#zuj#c# norma prawaumownego

• +zasadnienie mocy o#owiz+jcej prawa zwyczajowego / pods!aw# mocy o'owi#zuj#cej jes! zgodapas!waC zwyczaj częs!o jes! okreś$any jako +mi$cz#ca zgoda, (tacitus consensus)

• po$skie orzecznic!wo s#dowe po!wierdza moc o'owi#zuj#c# zasad prawa zwyczajowego i poszczegó$neus!awy odsyłaj# do zwyczajów międzynarodowych

• k+rt+azja międzynarodowa (comitas gentium) / grzeczność przes!rzegana w s!osunkach

międzynarodowychC na$e%y odró%nić ja od zwyczaju międzynarodowego gdy% reguły kur!uazji mimo" %e opar!es# na zasadzie wzajemności nie maj# charak!eru prawnego. Pos!ępowanie w'rew !ym regułom nie naruszaPH a$e mo%e zos!ać &$e ode'rane. 8ajwięcej zasad kur!uazji wyksz!ałciło się w dziedzinie s!osunkówdyp$oma!ycznych (ceremoniał dyp$oma!yczny) i konsu$arnych oraz w o'rocie morskim

§ A. 7gó$ne zasady prawa

• ar!. NA s!a!u!u H2S +ogó$ne zasady prawa uznane przez pas!wa cywi$izowane,C ogó$ne zasady prawa nie s# ani zasadami prawa wewnę!rznego ani zasadami PHC s# ogó$nymi zasadami prawa w ogó$e

§ I. Fnne &ródła prawa międzynarodowego

1. 7rzecznic!wo s#dów międzynarodowych

• s#dy międzynarodowe" zajmuj#c s!anowisko w jakiejś kwes!ii prawnej" nie !worz# nowych przepisów prawa"gdy% opieraj# zawsze swe orzeczenia na przepisach prawa umownego $u' zwyczajowego

• s#d międzynarodowy nie mo%e oprzeć orzeczenia wył#cznie na poprzednich wyrokach" mo%e je !y$kowykorzys!ać w ce$u us!a$enia !reści nie dość jasnej normy prawa umownego $u' zwyczajowego

• s#dy oddziałuj# w pewnej mierze na rozwój prawa" precyzuj#c i wyjaśniaj#c !reść przepisów prawnych

2. ?ok!ryna

• pog$#dy nauki prawa / dok!ryna wyjaśnia i precyzuje przepisy prawa" ksz!ał!uje poczucie prawnespołeczes!wa" poddaje kry!yce przepisy prawa o'owi#zuj#cego i przeds!awia propozycje nowych przepisów'ez mocy o'owi#zuj#cej

• !y$ko w epoce rozwoju prawa rzymskiego dok!ryna 'yła &ródłem prawa" kiedy s#dy musiały wyrokowaćzgodnie z jednomyś$n# opini# grona prawników (przyznano im i+s p+#lice respondendi)

• wg ar!. NA s!a!u!u H2S orzecznic!wo i dok!ryna pełni# ro$ę „$rodka pomocniczego do stwierdzenia przepisw prawnych”

• pośrednie oddziaływanie dok!ryny i orzecznic!wa na proces !worzenia prawa zajęcie s!anowiska w kwes!iachprawa międzynarodowego przez poszczegó$ne pas!wa jes! z reguły poprzedzone ana$iz# dok!ryny iorzecznic!wa w depar!amen!ach prawnych HS


24/102

no!yikacja fak+ltatywna / wyjaśnienie s!osunku prawnego" k!óry inaczej 'udził'yw#!p$iwości (np. no!yikacje do!ycz#ce u!worzenia nowego pas!wa $u' zmiany rz#du)

o +znanie < po!wierdzenie przez pas!wo" %e przedmio! uznania is!nieje powinien 'yć !rak!owany wpłaszczy&nie PHC np.:

uznanie nowego pas!wa jako podmio!u PH

uznanie rz#du jako reprezen!an!a pas!wa (w przypadkach u!worzenia rz#du w drodzeniekons!y!ucyjnej)

uznanie ruchu narodowowyzwo$eczego

uznanie za pows!aców $u' za s!ronę wojuj#c# (w wojnie domowej)

uznanie praw pas!wa do okreś$onego !ery!orium

o protest / s!wierdzenie przez pas!wo" %e okreś$ona czynność $u' s!an rzeczy s# niezgodne z PHCzawsze charak!er aku$!a!ywnyC mo%e 'yć wyra%ony pisemnie (wysłanie no!y) i us!nie

o zrzeczenie się =renonciation/ < ak! rezygnacji pas!wa z pewnych prawC w sposó' wyra&ny" niedomniemany

5. chwały organizacji międzynarodowych

• +c(wały organów organizacji międzynarodowyc( < mo%na w pewne mierze dopa!rywać się &ródeł PH wuchwałach organizacji międzynarodowych" zwłaszcza 9gromadzenia 7gó$nego 789C charak!er prawo!wórczyi moc o'owi#zuj#c# przypisuje się przede wszys!kim prawu wewnę!rznemu organizacji międzynarodowych

• miękkie P% < soft #aw w przeciwies!wie !o prawa !wardego (hard #aw )C+sła'e prawo," +zo'owi#zaniaparaprawne," poprzedzaj#ce prawo" prawo niedoskonałe i!p.

• akty normatywne naleDce do BmiękkiegoC P% / uchwały organów organizacji międzynarodowychskierowane do pas!w członkowskichC porozumienie międzypas!wowe (wie$os!ronne" dwus!ronne)" k!órym zró%nych wzg$ędów nie nadano charak!eru prawa +!wardego, (charak!eru umów)C umowy" k!óre nie zos!ały jeszcze ra!yikowane $u' za!wierdzone przez odpowiedni organ

• przykładem porozumienia międzynarodowego" k!óremu świadomie nie nadano charak!eru umowy jes! 0k!kocowy Lonerencji 6ezpieczes!wa i


25/102

o Lonwencja o sukcesji pas!w w zakresie mienia" archiwów i długów (1IAN)

• prace nad kodyikacja PH prowadzone s# !ak%e poza LPH w ramach 789 np. Lomi!e! Specja$ny9gromadzenia 7gó$nego (?ek$aracja zasad PH)" Lomisja Praw 4złowieka (opracowała Pak!y Praw4złowiekaC poza 789: Hiędzynarodowy Lomi!e! 4zerwonego Lrzy%a (Lonwencje do!. ochrony oiar wojny)

3. 8as!ęps!wa kodyikacji

• proces kodyikacji PH jes! zjawiskiem pozy!ywnym głównie ze wzg$ędu na !o" i% prowadzi on do wyjaśniania i

usys!ema!yzowania przepisów o'owi#zuj#cego prawa.

• nega!ywnym nas!ęps!wem kodyikacji PH jes! dwoistość stan+ prawnego" w k!órym jedne pas!wazwi#zane s# !y$ko przepisami prawa zwyczajowego" a inne / przepisami konwencji" k!óra rozwija i precyzujeprzepisy prawa zwyczajowego (niek!óre pas!wa nie przys!ępuj# do nowych konwencji" jednak%e nada$o'owi#zuj# je przepisy prawa zwyczajowego" k!óre maja charak!er powszechny)

Sekcja I.0;

Sekcja I.;Rozdział . Podmioty prawa międzynarodowego

§ 1. Pojęcie podmio!owości w prawie międzynarodowym

• pojęcie podmiotowości / podmio! prawa musi $egi!ymować się zdolności prawn " czy$i zdo$ności# doposiadania praw i o'owi#zków oraz zdolności do czynności prawnyc( / mo%$iwość 'ezpośredniegozaci#gania praw i o'owi#zków" co jes! zwi#zane ze zdo$ności# do wys!ępowanie w s!osunkachmiędzynarodowychC

• podmio!ami PH s# !y$ko pas!wa" k!óre posiadaj# międzynarodow# zdo$ność do czynności prawnych" czy$i:u!rzymania s!osunków dyp$oma!ycznych i konsu$arnych" uczes!niczenia w organizacjach międzynarodowych"zawierania umów" ponoszenia odpowiedzia$ności międzynarodowej" posiadania własnego o'ywa!e$s!wa i!p.

• podmiotowość a s+werenność / podmio!ami PH s# o'ecnie nie !y$ko suwerenne pas!wa a$e !ak%eniesuwerenni uczes!nicy s!osunków międzynarodowych: organizacje międzynarodowe i GtolicapostolskaC podmio!owość ich jes! rezu$!a!em nadania $u' uznania" nie maj# charak!eru pierwo!nego jak

suwerenne podmio!y PH• podmiotowość pierwotna i wtórna*

• Lonwencja wiedeska po!wierdza is!nienie podmio!ów PH innych ni% pas!wa w ar!. N „Dakt! "e niniejszej konwencji nie stosuje się ani do porozumień międzynarodowych! zawartych między państwami a innymi podmiotami prawa międzynarodowego #ub między takimi innymi podmiotami prawa międzynarodowego! ani do porozumień międzynarodowych zawieranych w formie innej ni" pisemna! nie wp'ywa na& a) moc prawną takich porozumień9 b) zastosowanie d nich ktrejko#wiek z norm sformu'owanych w niniejszej konwencji!ktrym pod#ega'yby one na podstawie prawa międzynarodowego nieza#e"nie od tej konwencji9 c)zastosowanie konwencji do wzajemnych stosunkw między państwami! opartych na porozumieniachmiędzynarodowych! ktrych stronami są rwnie" inne podmioty prawa międzynarodowego”

• nie wszyscy uczes!nicy s!osunków międzynarodowy (np. międzynarodowe korporacje" kościoły" oso'yizyczne) s# podmio!ami PH" gdy% nie posiadaj# oni zdo$ności do czynności prawnych w s!os. m." czy$i PH nieregu$uje ich s!osunków z innymi krajami" umowy zawierane przez nich nie s# umowami międzynarodowymi"nie pod$egaj# prawu !rak!a!ów i!p.


P'5R/"L4podmio!owość pas!wa pows!aje wkonsekwencji jego u!worzenia" jes!

nas!ęps!wem suwerenności"nieza$e%nie od czyjejś wo$i

/LVR4s!worzona przez pas!wa" k!óreprzyznały jej zdo$ność prawn# i

zdo$ność do czynnościCpodmio!owość w!órna jes! za$e%naod s!opnia zdo$ności do czynności

rawn ch

25


26/102

• podmiotowość a zdolność prawna / sama zdo$ność prawna (posiadanie praw i o'owi#zków 'ezpośredniowynikaj#cych z PH" np. o'owi#zek nie popełniania przes!ęps!w i z'rodni międzynarodowych przez oso'yizyczne) nie wys!arcza do na'ycia podmio!owościC oso'a izyczna nie jes! zdo$na do czynności prawnych ws!osunkach międzynarodowych co oznacza" %e nie jes! podmio!em PH

o PH zna sy!uacje" gdy pas!wo poz'awione mo%$iwości wys!ępowania w płaszczy&nie zewnę!rznejzachowywało sw# podmio!owość" ja w wypadku FFF 5zeszy po FF wojnie świa!owej" jednak%e sy!uacja!aka ma wyj#!kowy i przejściowy charak!er uzasadniony w !ym przykładzie odpowiedzia$ności# zaagresję

§ >. Pas!wo jako podmio! prawa międzynarodowego

1. *$emen!y składowe i is!o!a pas!wa

• !rzy e$emen!y niez'ędne do pows!ania i is!nienia pas!wa: $udność" !ery!orium i władza najwy%sza

• konwencja z 1INN r. (Hon!eTideo) o prawach i o'owi#zkach pas!wa / czwar!ym e$emen!em jes! zdolnośćdo +trzymywania stos+nków z innymi pas!wami

• wymóg posiadania efektywnego rzd+" jako najwa%niejszego e$emen!u warunkuj#cego is!nienie pas!wa /np. Po$ska jako pas!wo przes!ała is!nieć po roz'iorach mimo is!nienia $udności po$skiej i !ery!orium"

przyczyn# 'ył 'rak władzy najwy%szejo S!uy! eek!ywne unkcjonowanie organizacji po$i!ycznej jes! najwa%niejsz# oko$iczności# d$apows!ania i is!nienia pas!wa

• s+werenność / niez'ędnym warunkiem is!nienia pas!wa jako podmio!u PH jes! nieza$e%ność isamodzie$ność wys!ępowania w s!osunkach międzynarodowych / !y$ko gdy pas!wo jes! suwerenne. Fs!nieniesuwerenności jes! orma$nym kry!erium podmio!owości prawno-międzynarodowej. 7'ecnie suwerennośćoznacza przede wszys!kim niezaleDność konstyt+cyjn =wewnętrzn i zewnętrzn>. ?o u!ra!ysuwerenności dochodzi w przypadku zniknięcia pas!wa" poł#czenia ki$ku pas!w w ederację" '#d& rozpaduederacji na samodzie$ne pas!wa

• znaczenie l+dności / naród jes! nosicie$em suwerenności (przejaw zwierzchnic!wa narodu)C pas!wo jes!wyrazem jego wo$i i in!eresów (rezu$!a! samos!anowienia)

2. Pows!awanie i upadek pas!w. 9agadnienie sukcesji

• P% a powstanie pa,stwa / PH nie ma 'ezpośredniego wpływu na pows!awanie $u' upadek pas!w" jes!!y$ko świadkiem jego narodzin 'ez wpływu na przyczyny i sku!ki. Pośrednio de!erminuje pows!awanie pas!wzakazem ko$onia$izmu. PH us!a$a jednak%e warunki" k!óre pas!wo musi spełnić a'y s!ać się pełnoprawnymuczes!nikiem s!osunków międzynarodowych

• sposo#y powstania nowyc( pa,stw / oderwanie się czy wyodrę'nienie z is!niej#cych podmio!ów" ichpoł#czenie $u' pows!aj# na !ery!orium res nu##ius

o prawo narodów do samostanowienia < prawo narodów do !worzenia własnej organizacjipas!wowej (konsekwencja rozwijania się świadomości narodowej i ku$!urowej)

o dekolonizacja


27/102


28/102

• zało%enia / członkami s# pas!wa niepod$egłe" suwerenne" prowadz#ce własn# po$i!ykę zagraniczn#"na$e%#ce do 789C współpraca gospodarcza" wprowadzenie ekonomii wo$norynkowej i!p.

• wyra&ne rozd&więki w momencie okreś$ania ce$ów i zasad suwerennymi pas!wami" w k!órej jednopas!wo (zwane pro!egowanym) zrzeka się w całości $u' części swej zdo$ności do działania wpłaszczy&nie zewnę!rznej i przekazuje je pas!wu pro!ek!orowi przykładem 6hu!an (Fndie)

ko$onia$ne (!ery!oria i o'szary nie maj#ce !akiego s!a!usu)o pa,stwa wasalne < is!nienie pas!wa wasa$nego ($ennego) i pas!wa suwerennegoC zo'owi#zania

charak!erys!yczne d$a s!osunków euda$nych w pos!aci daniny / do niedawna przykładem 'yła 0ndora

(sym'o$iczna danina d$a Grancji w wysokości IB ranków i Kiszpanii MB pese!)C po 1IIN kons!y!ucjawprowadziła zmiany w sys!emie euda$nym

2. Hinipas!wa

• minipa,stwa


29/102

• pa,stwa trwale ne+tralne BB> r.)" 0us!ria 1IJJ r.

§ J. Fnne podmio!y prawa międzynarodowego

1. Podmio!owość narodu

• podmiotowość narod+ / prawo narodów do samos!anowienia !y$ko ogó$nikowo wymienione w Larcie 89C

dek$aracja 789 z 1M grudnia 1IB r. w sprawie przyznania niepod$egłości krajom i narodom ko$onia$nym „Gszystkie narody mają prawo do samostanowienia9 na mocy tego prawa okre$#ają wg w'asnej wo#i swj status po#ityczny i swobodnie rozwijają swe "ycie gospodarcze! spo'eczne i ku#tura#ne”

o uściś$enie zasady (dek$aracja z 1I@B r.)" a'y uniemo%$iwić powoływanie się na ni# w ce$u naruszaniain!egracji !ery!oria$nej i po$i!ycznej pas!w niepod$egłych (ruchy separa!ys!yczne) „0ic! co zosta'o powiedziane ?E@ nie będzie rozumiane jako upowa"nienie #ub zachęta do podjęcia jakiegoko#wiek dzia'ania! ktre prowadzi'oby do rozbicia #ub naruszenia! ca'kowicie #ub czę$ciowo! integracji terytoria#nej #ub jedno$ci po#itycznej suwerennych i niepod#eg'ych państw! ktre postępują zgodnie z zasadą rwnouprawnienia i samostanowienia narodw ?E@ i ktre posiadają tym samym rząd reprezentujący ca'ą #udno$% na#e"ącą do danego terytorium! bez wzg#ędu na rasę! wyznanie #ubko#or”

• wyra%enie wo$i narodu (wy'ór własnego s!a!usu wewnę!rznego i zewnę!rznego) mo%e dokonać się w drodze

pokojowej $u' w drodze wa$ki narodowowyzwo$eczejC naród swo'odnie wyra%a swoja wo$ę wy!worzeniawłasnej pas!wowości $u' przył#czenia się do is!niej#cego podmio!u

• naród" k!óry w !rakcie wa$ki narodowowyzwo$eczej !worzy zrę'y swej pas!wowości" wyksz!ałca organycywi$ne $u' wojskowe zdo$ne do reprezen!owania w s!os. międzynarodowych" s!aje się podmio!em PH(pas!wo in statu nascendi )

2. Podmio!owość organizacji międzynarodowych

• po FF wojnie świa!owej organizacja międzynarodowe s# z reguły uznawane za podmio! prawa międzyn.

• podmiotowość organizacji międzynarodowyc( < zdo$ność działania w płaszczy&nie międzynarodowej" dona'ywania praw i zaci#gania o'owi#zków międzynarodowych: zawieranie umów międzynarodowych z

pas!wami i innymi organizacjami" korzys!anie z 'iernego prawa $egacji" ponoszenie odpowiedzia$ności isprawowanie opieki nad unkcjonariuszami" korzys!anie z przywi$ejów i immuni!e!ów" działa$ność jes!okreś$ona przez PH (na przykładzie 789)

• organizacja ma w s!osunku do pas!wa charak!er pochodny" korzys!a z podmio!owości w zakresie us!a$onymprzez !worz#ce organizację pas!wa w umowie kons!y!ucyjnej" jes! powoływana i rozwi#zywana w za$e%nościod wo$i pas!w członkowskichC podmio!em PH jes! !y$ko !a organizacja" k!óra ma niez'ędn# sumękompe!encji międzynarodowych

3. Podmio!owość S!o$icy 0pos!o$skiej

• podmiotowość Gtolicy postolskiej głowa Lościoła ka!o$ickiego (zgodnie z prawem kanonicznym) /

papie% wraz z pod$egłym mu zespołem urzędów kuria$nychC zdo$ność papie%a do wys!ępowania w s!os.międzynarodowych 'yła uznawana ju% w średniowieczuo traktat latera,ski / 11 $u!y 1@?@ r. podpisanie !rak!a!u $a!eraskiego między S!o$ic# 0pos!o$sk# a


30/102

jednak%e !o S!o$ica 0pos!o$ska częściej wys!ępuje w s!osunkach międzynarodowych" podpisujekonkorda!y" korzys!a z prawa 'iernej i czynnej $egacji

4. Podmio!owość osó' izycznych i prawnych

• podmiotowość osó# fizycznyc( i prawnyc( is!nienie norm PH 'ezpośrednio skierowanych do osó'izycznych" daj#cych im okreś$one prawa i nakładaj#cych na nie o'owi#zki i odpowiedzia$ność / normyadresowane do jednos!ek / zakaz pirac!wa" pojęcie z'rodni międzynarodowych (z'rodnie wojenne" przeciwko

pokojowi i przeciwko $udzkości" $udo'ójs!wo" apar!heid) poci#gaj# za so'# odpowiedzia$ność karn# osó'izycznych (wynikaj#ca z naruszenia norm PH)

• zdolność działa, w płaszczy)nie międzynarodowej is!nienie norm adresowanych do osó' izycznych orazposiadanie praw i o'owi#zków nieza$e%nie od ich sporadyczności nie wys!arcza do uzyskania podmio!owości"gdy% nie zos!ały one uzyskane czy zaci#gnię!e poprzez własne działania a$e poprzez wo$ę pas!wa i za jegozgod# (np. prawa człowieka czy mniejszości narodowych)

• prawo petycji mo%$iwość składania pe!ycji jes! uwzg$ędniona w niek!órych umowach o ochronie prawczłowieka (*uropejska Lonwencja o 7chronie Praw 4złowieka i Pods!awowych


31/102

• przedwczesne +znanie / uznanie udzie$one" mimo i% is!niej# powa%ne w#!p$iwości co do s!a'i$ności i!rwałości nowej organizacji !ery!oria$nej" uznanie za pas!wo jeszcze w !rakcie wa$ki

o przedwczesne uznanie s!anowi naruszenie PH" gdy% jes! ono udzie$ane 'ezpods!awnie (uznawanaspołeczność nie !worzy jeszcze pas!wa w świe!$e ak!ów) oraz jes! ono w pewnym sensie in!erwencjaw sprawy wewnę!rzne jakiegoś pas!wa

• war+nki +znania w praktyce międzynarodowej / prak!yka po!wierdza !ezę" %e warunkiem i pods!aw# uznania pas!wa jes! is!nienie okreś$onych e$emen!ów ak!ycznych" składaj#cych się na eek!ywność nowegoporz#dku prawnego

o współcześnie nowymi kry!eriami s!aj# się przes!rzeganie prawa do samos!anowienia i praw człowieka

• konsekwencje +znania pa,stwa:o teoria konstyt+tywna / sku!ki prawne pows!aj# dopiero z momen!em uznania s!anu ak!ycznego"

na'ycie podmio!owości za$e%y od uznaniaC !eoria !a wynika z !eorii pozy!ywis!ycznej i mówi" i% skoro&ródłem praw i o'owi#zków jes! zgoda pas!w" wyra%ona $u' dorozumiana" !o ona !ez jes! &ródłempodmio!owościC nowe pas!wo s!aje się podmio!em PH !y$ko w drodze uznania przez inne podmio!yPH

o teoria deklaratoryjna / sku!ki prawne maja miejsce z chwi$#" gdy sy!uacja ak!yczna spełnias!awiane przez PH warunkiC na'ycie podmio!owości 'ędzie wynikiem nie uznania przez innepodmio!y PH a$e przez uzyskanie eek!ywności przez nowy porz#dek prawny" co jes! !y$koodno!owywane przez uznanie

• znaczenie +znania / polityczne jes! warunkiem zapewnienie międzynarodowego pokoju i współpracy oraz!worzy !rwał# i norma$n# pods!awę prawn# s!osunków między pas!wamiC prawne sk+tki +znaniazarejes!rowanie i akcep!owanie nowego pas!wa" nawi#zanie s!osunków dyp$oma!ycznych" s!wierdzeniekompe!encji jego organów i przeds!awicie$i oraz przyznanie im s!osownych przywi$ejów i immuni!e!ów"mo%$iwość wys!ępowania przed s#dami wewnę!rznymi" korzys!ania z immuni!e!u s#dowego oraz s!wierdzeniao'owi#zywania ak!ów wewnę!rznych uznawanego pas!wa

3. znanie rz#du

• gdy rz#d dochodzi do władzy w drodze pozakons!y!ucyjnej czy$i w drodze puczu" zamachu s!anu" przewro!uczy rewo$ucji

• kryteria +znania rzd+ kryteria prawne (o'iek!ywne) / efektywność grupy pre!enduj#cej do władzy(zasad# przeciws!awn# w przedmiocie uznania eek!ywności jes! $egi!ymizm" pos!u$uj#cy nieuznawanierz#dów" k!óre nie mog# się powołać na odpowiedni# $egi!ymację prawn#" czy$i zgodność z okreś$onym

wewnę!rznym porz#dkiem prawnym)C rzeczywis!e sprawowanie władzy pas!wowej nad okreś$on# grup# $udzi" na okreś$onym !ery!orium (mi$cz#ce $u' wyra&ne poparcie $udności i zdo$ność do wykonywaniazo'owi#za międzynarodowych) i kry!eria polityczne (su'iek!ywne)

o dok!ryna Lo#ara HS9 *kwadoru" k!óry pos!u$ował" 'y pas!wa amerykaskie działaj#ce wspó$nieodmawiały uznania wszys!kich rz#dów us!anowionych w drodze rewo$ucyjnej" sprzecznie zporz#dkiem kons!y!ucyjnym

o dok!ryna 5strady 1INB" Heksyk 'ędzie u!rzymywał '#d& wycoywał swych przeds!awicie$idyp$oma!ycznych 'ez wypowiadania się przedws!ępnego czy nas!ępnego co do prawa innychnarodów do zachowania czy zmiany ich rz#dów $u' władzC specja$ny ak! uznania nowych władz jes!z'ędny

• zagadnienie uznania rz#dów na emigracji pows!ało w okresie pierwszej wojny świa!owejo podstawa +znania / rz#d na emigracji ma kompe!encje pod warunkiem eek!ywnych działa !ak

długo" jak is!nieje okupacjaC prowadzenie działa$ności maj#cej na ce$u odzyskanie niepod$egłości(wa$ka z okupan!em" posiadanie własnych sił z'rojnych $u' kierowanie ruchem oporu na okupowanym!erenie)

o jeś$i okupacja się koczy" a rz#d emigracyjny nie odzyskał rzeczywis!ej władzy nad okupowanym!ery!orium" !raci on sw# kompe!encję i nie mo%e 'yć dłu%ej uwa%any za rz#d !ego pas!wa gdy na!ery!orium okupowanego kraju zos!aje u!worzony rz#d sprawuj#cy eek!ywn# władzę przy poparciu$udności

4. znanie za s!ronę wojuj#c# i za pows!aców

• ruch niepod$egłościowy" wojna domowa $u' pows!anie przeksz!ałciły się z kon$ik!u wewnę!rznego w kon$ik! o

charak!erze międzynarodowym• dwa zespoły kryteriów: o'iek!ywne (własny rz#d i organizacja wojskowa pows!aców" kon!ro$a rz#du nad

części# !ery!orium 'ęd#cego w s!anie wojny domowej" pows!anie ma przy'rać ormę działa wojennych) isu'iek!ywne (prawdopodo'ies!wo sukcesu pows!aców" jak !e% is!nienie 'ezpośredniego własnego in!eresu)



32/102

• poprzez na'ycie uznania pows!acy uzyskuj# prawa i o'owi#zki pas!wa prowadz#cego wojnęo nas!ępuje zmiana w odpowiedzia$ności międzynarodowej rz#d kons!y!ucyjny zos!aje zwo$niony z

odpowiedzia$ności za wydarzenia" jakie maj# miejsce na !ery!orium niepod$egaj#cym jego władzy" ana jego miejsce wchodzi" z racji sprawowania rzeczywis!ej władzy" rz#d s!rony wojuj#cej

• róDnica między +znaniem za stronę woj+jc i za powsta,ców grupa pows!acza nie jes! upowa%nionado uzyskania s!a!usu s!rony wojuj#cej" je%e$i: wa$czy dopiero o s!worzenie warunków do powołania własnychorganów rz#dowych" nie ma pod sw# rzeczywis!# władz# części !ery!orium" siły jej nie działaj# pod jedno$i!ymdowódz!wem '#d& nie przes!rzegaj# o'owi#zuj#cych sposo'ów prowadzenia wojny

• konsekwencje prawne: pows!acy nie s# przez uznaj#ce pas!wo !rak!owani jako przes!ępcy czy piraciC

pas!wa !rzecie nie maj# o'owi#zku do zachowania neu!ra$ności w s!osunku do pas!wa wojuj#cego.

5. znanie za naród

• miało miejsce w s!osunku do 4zechów i Po$aków wa$cz#cych w F wojnie świa!owej po s!ronie *n!en!yCs!worzenie narodowych komi!e!ów uznanych przez mocars!wa pozwo$iło im na korzys!anie z pewnychkompe!encji rz#dowych (prawo posiadania armii" !ry'unałów wojskowych" u%ywanie $agi narodowej) nie 'yłorównoznaczne z au!oma!ycznym uznaniem przyszłej pas!wowości

• o'ecnie ins!y!ucja !a nie jes! s!osowana

§ @. 7dpowiedzia$ność międzynarodowa pas!wa

• koncepcje odpowiedzialności:o konserwatywna / odpowiedzia$ność pas!wa za szkody poniesione na jego !ery!orium przez

cudzoziemca (szkody inansowe)C o'owi#zek naprawienia szkody (reparacja i sa!ysakcja)o postępowa / cen!ra$nym zadaniem PH jes! zachowanie pokoju i 'ezpieczes!wa

międzynarodowego" d$a!ego !ez odpowiedzia$ność za naruszenie zakazu uciekania się do wojny" zaz'rodnie międzynarodowe wysunęła się na pierwsze miejsceC poza naprawieniem szkody równie%sankcje

1. Wródła odpowiedzia$ności

• nar+szenie norm P% / odpowiedzia$ność międzynarodowa pas!w pows!aje !y$ko w konsekwencjinaruszenia zo'owi#zania międzynarodowego (naruszenie wynikaj#ce z działania '#d& z zaniechaniadziałania)

• rodzaje nar+sze, / przynosz#ce szkodę jakiemuś pas!wu oraz wyrz#dzaj#ce is!o!n# szkodę całejspołeczności międzynarodowej" godz#c w undamen! prawa i s!osunków międzynarodowych

• z#rodnie międzynarodowe


33/102

• pas!wo odpowiada nie !y$ko za swoje działania a$e !ak%e za działania swoich o'ywa!e$i a nawe!cudzoziemców prze'ywaj#cych na jego !ery!oriumC ró%ne konsekwencje wynikaj#ce z odpowiedzia$ności'ezpośredniej (zo'owi#zanie odszkodowania) i pośredniej (ukaranie winnych)

• odpowiedzialność za działania organów wykonawczyc( / pas!wo odpowiada za działania swoichorganów wykonawczych sprzeczne z ich kompe!encjami" podo'nie jes! z przeds!awicie$ami dyp$oma!ycznymiCw przypadku członków sił z'rojnych na$e%y rozró%nić okres pokoju i wojny (w czasie wojny s!rona wojuj#ca jes! odpowiedzia$na za ka%dy czyn osó' wchodz#cych w skład jej sił z'rojnych)

• odpowiedzialność za działania władzy +stawodawczej / pas!wo mo%e odpowiadać za samo uchwa$enieus!awy sprzecznej z jego zo'owi#zaniami międzynarodowymi

• odpowiedzialność za działania organów sdowyc( / jeś$i ak!y s#dów s# sprzeczne z PH pows!ajeodpowiedzia$ność międzynarodowa (nieza$e%nie czy 'yły one wynikiem omyłki" czy świadomego działania)

• odpowiedzialność za działania osó# prywatnyc( Lonwencjiwiedeskiej o prawie !ra!a!ów z 1II r.: „ze wzg#ędu na ich funkcje i bez potrzeby przedk'adania pe'nomocnictw! następujące osoby uwa"a się za reprezentujące swoje państwo&

o g'owy państw! szefw rządw i ministrw spraw zagranicznych H d#a dokonania wsze#kich czynno$ci

związanych z zawarciem traktatu

o szefw misji dyp#omatycznych d#a przyjęcia tekstu traktatu między państwem wysy'ającym a

państwem przyjmującymo przedstawicie#i skredytowanych przez państwa bąd8 na konferencji międzynarodowej! bąd8 przy org

m #ub przy jednym z jej organw H d#a przyjęcia tekstu traktatu na tej konferencji! w tej organizacji #ubw tym organie”

• innym zagadnieniem" k!órym zajmuje się PH w zwi#zku z reprezen!acja s# przywi$eje i immuni!e!y" jakieprzysługuj# oso'om wys!ępuj#cym w charak!erze organów pas!wowych poza granicami jego !ery!orium

• organy pas!wowe wys!ępuj#ce w s!osunkach międzynarodowych dzie$i się na:


"RH43 /5/40LR245siedzi'a na !ery!orium pas!waCgłowa pas!wa" par$amen!" rz#d"

sze rz#du" minis!er spraw

zagranicznych" minis!er współpracygospodarczej z zagranic# (organykons!y!ucyjne)C o'ok nich mog#

wys!ępować !ak%e organywewnę!rzne powołane do %ycia w

rezu$!acie umów międzynarodowychi us!aw" nazywane wówczas

odpowiednio organami

"RH43 25/40LR245siedzi'a poza granicami pas!waCprzeds!awicie$s!wa dyp$oma!ycznes!ałe i dora&ne" przeds!awicie$s!wa

hand$owe" przeds!awicie$s!wa przyorganizacjach międzynarodowych"

misje wojskowe oraz urzędykonsu$arne

33


34/102

1. =łowa pas!wa

• kons!y!ucyjna pozycja głowy pas!waC wg norm prawa zwyczajowego jego pozycja okreś$ana jes! jako !zw. iusrepraesentationis omnimodae" czy$i nieograniczonego" pełnego prawa reprezen!owania pas!wa ws!osunkach międzynarodowych zewnę!rznych oraz zespołu przywi$ejów i immuni!e!ów (+immuni!e! suwerena,)

• +prawnienia głowy pa,stwa / reprezen!owanie pas!wa i wyra%anie jego wo$i na zewn#!rzC wysyłanie iprzyjmowanie przeds!awicie$i dyp$oma!ycznychC zawieranie umów międzynarodowych 'ez pełnomocnic!wCogłaszanie s!anu wojny i pokojuC podpisywanie dokumen!ów ($is!y uwierzy!e$niaj#ce i odwołuj#ce"pełnomocnic!w do zawarcia umowy" dokumen!ów ra!yikacyjnych i!p.)

o w Po$sce ar!. 1NN i 1> Lons!y!ucji z 1II@ roku

• przywileje i imm+nitety głowy pa,stwa / przysługuj# urzędowi a nie oso'ieC na !ery!orium o'cym niepod$ega on jurysdykcji karnej" adminis!racyjnej i jurysdykcji miejscowej cywi$nejC 'ezwzg$ędna nie!yka$nośćoso'y głowy pas!waC ochrona przed zniesławieniem (PH zakazuje uprawiania !zw. propagandydyfamacyjnej wymierzonej przeciw szeom pas!w)C przywi$ej nie!yka$ności rozci#ga się na rezydencję"pojazdy" środki $okomocji i korespondencję

• odpowiedzialność głowy pa,stwa / zasada odpowiedzia$ności szeów pas!w za z'rodnie i przes!ęps!wa

międzynarodowe

2. Par$amen!

• +dział w kształtowani+ i kontroli polityki zagranicznej jes! is!o!nym czynnikiem w s!anowieniu po$i!ykizagranicznej i okreś$aniu jej kierunków ?oczywi$cie jego ro#a jest r"na i za#e"y od ustroju spo'ecznoIekonomicznego i systemu rządw! jak napisa' autor >P@ / par$amen!y s# najwy%szymi organami władzypas!wowej" podejmuje uchwały okreś$aj#ce pods!awowe kierunki działa$ności pas!wa oraz sprawujekon!ro$ę nad działa$ności# innych organów władzy i adminis!racji pas!wowej

• ogłaszanie stan+ wojny < sejm decyduje o s!anie wojny (!y$ko w przypadku napaści z'rojnej na !ery!orium5P $u' gdy wynika !o z zawar!ych umów) i pokoju

• +dział parlament+ w realizacji polityki zagranicznej


35/102

rz#dowych" powoływanie własnych i przyjmowanie o'cych charges dJaffaires" kon!rasygnuje $is!yuwierzy!e$niaj#ce dyp$oma!om i!d.

o mo%e wys!awiać $is!y komisyjne własnym i udzie$ać e=e-uatur o'cym konsu$omo udzie$a zezwo$enia na opu'$ikowanie umów w kwes!iach prawnomiędzynarodowych do!ycz#cych

m.in. o'owi#zywania umów" immuni!e!ów i przywi$ejów o'cych przeds!awicie$i" wzajemności"uznawania '#d& nieuznawania praw i !y!ułów pas!w o'cych

• minis!er spraw zagranicznych korzys!a z !akich samych przywi$ejów jak przeds!awicie$e dyp$oma!yczni

• ministerstwo spraw zagranicznyc( / prowadzi całość po$i!yki zagranicznej pas!wa" u!rzymuje kon!ak! zo'cymi p$acówkami dyp$oma!ycznymi i konsu$arnymi" kieruje prac# własnych p$acówek

o spoczywa na nim o'owi#zek ochrony in!eresów własnego pas!wa i jego o'ywa!e$iC równie%koordynacja działa$ności zagranicznej innych cen!ra$nych urzędów

• str+kt+ra %G2 !rzy rodzaje depar!amen!ów:o !ery!oria$ne (prowadz# i koordynuj# 'ie%#c# po$i!ykę zagraniczn# wo'ec okreś$onych grup krajów)o unkcjona$ne (wydzie$one zagadnienia: sprawy konsu$arne" prawne" !rak!a!owe" ku$!ura$ne i!p.)o adminis!racyjne (charak!er pomocniczy / ga'ine! minis!ra" kadry" ł#czność i!p.)

• minis!er właściwy do spraw zagranicznych kieruje działa$ności# HS9 przy pomocy sekre!arza s!anu"podsekre!arzy s!anu oraz ga'ine!u po$i!ycznego minis!ra w czasie nieo'ecności minis!ra jego o'owi#zki pełnisekre!arz s!anu" k!óry w !ym czasie u%ywa !y!ułu: kierownik HS9

5. Hinis!er właściwy do spraw gospodarki

• o'ró! !owarami i usługami z zagranic# regu$owany jes! w przepisach prawa i umowach międzynarodowych

• +prawnienia ministra właściwego ds. gospodarki / koordynacja działa w zakresie współpracygospodarczej z zagranic#" kon!ro$a o'ro!u z zagranic# !owarami i !echno$ogiami w zwi#zku z porozumieniami izo'owi#zaniami międzynarodowymiC podejmowanie i rozwijanie działa na rzecz dos!ępu do rynkówzagranicznych po$skich !owarów" usług i kapi!ału" promocja po$skiej gospodarki za granic#" współpraca zwłaściwymi organizacjami" !worzenie i u!rzymywanie p$acówek ekonomiczno-hand$owych za granic#

§ >. 7rgany zewnę!rzne

1. S!ałe przeds!awicie$s!wa dyp$oma!yczne

• główny ins!rumen! rea$izacji s!osunków dwus!ronnych• stałe misje dyplomatyczne s# urzędami jednooso'owymi" akredy!owanymi przy głowie pas!wa po'y!u"

maja charak!er przeds!awicie$ski" korzys!aj# przywi$ejów i immuni!e!ów dyp$oma!ycznych" s!a$e prze'ywaj# wpas!wie po'y!u

• sposo'y us!anowienia i zakoczenia misji dyp$oma!ycznej" unkcje" przywi$eje i o'owi#zki s# regu$owane przeprawo dyp$oma!yczne (Lonwencja


36/102

• zadania przedstawicielstw (andlowyc( / reprezen!acja in!eresów pas!wa w dziedzinie hand$uzagranicznego" działanie na rzecz rozwoju s!osunków gospodarczych" 'adania sy!uacji ekonomicznej kraju" wk!órym się znajduj#" odno!owanie ruch cen i zmian kursów" uczes!nicz# w przygo!owywaniu umówekonomicznych" ocenia i pomoc w działa$ności przedsię'iors!w hand$u zagranicznego

• polskie przedstawicielstwa / wydziały ekonomiczno-hand$owe 'ęd#ce in!egra$na części# am'asad" sekcje iwydziały hand$owe przy konsu$a!ach (dawniej 'iura radców hand$owych)

4. Przeds!awicie$s!wa przy organizacjach międzynarodowych

• s!ałe przeds!awicie$s!wa pas!w członkowskich przy org. m. wynikaj# ze wzros!u znaczenia i dynamicznegorozwoju organizacji międzynarodowychC rozwój s!ałych przeds!awicie$s!w nas!#pił po drugiej wojnie świa!owejCis!niej# nie !y$ko przy 789 a$e !ak%e przy wie$u organizacjach wyspecja$izowanych (8*S47 w Pary%u" G07w 5zymie i!p.) oraz innych organizacjach !j. nia *uropejska" 8027 i!d.

• cele stałyc( przedstawicielstw / u!rzymanie s!ałego kon!ak!u z sekre!arzem organizacji" zapewnia szy'kiedos!arczenie dokumen!acji i inormacji" pozwa$a u!rzymywać s!osunki i uzgadniać s!anowisko z innymiczłonkami organizacji !ak%e w okresach między posiedzenia

Bierzanek, Symonides - Prawo Międzynarodowe Publiczne - Skrypt Poprawiony

Documents

Transcript of Bierzanek, Symonides - Prawo Międzynarodowe Publiczne - Skrypt Poprawiony