RODZINOM Z DZIEĆMI

Podziwianie Berlina przez okno autobusu (trasa nr 1) i spędzenie trochę czasu w berlińskim zoo i akwarium, a następnie spacer do Tiergarten (trasa nr 3) – to propozycja dla najmłodszych.

AMATOROM ZIMNEJ WOJNY I MURU

Historię zimnej wojny warto zgłębiać przy Checkpoint Charlie oraz w pobliskim muzeum muru

berlińskiego (trasa nr 10). Aby uniknąć tłumów turystów, można ruszyć śladami muru do East Side

Gallery (trasa nr 13).

WIELBICIELOM SZTUKI I MUZEÓW

Największą atrakcją jest wpisana na listę UNESCO Wyspa Muzeów, gdzie znajduje się aż pięć światowej sławy placówek (trasa nr 7).

Popołudnie można zaś spędzić w galeriach Kulturforum w dzielnicy Tiergarten (trasa nr 4).

ZNAWCOM ARCHITEKTURY

Sony Center i inne nowoczesne budynki ze stali i szkła w okolicach placu Poczdamskiego (trasa nr 4) oraz zabytki przy bulwarze Unter den Linden (trasa nr 6) i Gendarmenmarkt (trasa nr 9).

POLECANE WYCIECZKI…

KLUBOWICZOM

Można spędzić noc w tętniącej życiem do białego rana dzielnicy Scheunenviertel (trasa nr 8), gdzie nie brak barów, pubów, klubów, albo udać się do bardziej kontrkulturowego Kreuzbergu (trasa nr 11) lub Friedrichshain (trasa nr 13).

GDY PADA DESZCZ

Można poszukać schronienia w Sony Center, muzeach i galeriach

Kulturforum (trasa nr 4) albo w światowej klasy obiektach

na Wyspie Muzeów (trasa nr 7). O historii miasta opowiada

ekspozycja w muzeum Story of Berlin na Ku’damm (trasa nr 2), warto też

zobaczyć największe atrakcje miasta zza szyby autobusu (trasa nr 1).

SMAKOSZOM

Restauracji nie brak w całym mieście, ale te najlepsze skupione

są w okolicach Scheunenviertel (trasa nr 8) i Prenzlauer Berg (trasa 12). O ile czas pozwoli,

wieczorem trzeba koniecznie odbyć wędrówkę po knajpach Kreuzbergu

i Schönebergu (trasa 11).

MIŁOŚNIKOM PRUSKICH PAŁACÓW

Warto poświęcić trochę czasu na zwiedzanie pałacu Fryderyka Wielkiego i parku Sanssouci w Poczdamie (trasa nr 14). Na tę jednodniową wycieczkę można udać się z centralnego Berlina środkami komunikacji publicznej.

MIŁOŚNIKOM II WOJNY

Godne zwiedzenia są okolice Bramy Brandenburskiej i Wilhelmstrasse, gdzie mieściły się najważniejsze urzędy III Rzeszy oraz bunkier Hitlera (trasa nr 5). Nad okrucieństwem wojny można zadumać się przy Pomniku Pomordowanych Żydów Europy (ta sama trasa) lub przy Gedenkstätte Deutscher Widerstand na końcu trasy nr 4.

AMATOROM ZAKUPÓW

Ulica Ku’damm wiedzie do KaDeWe – największego domu towarowego na kontynencie (trasa nr 2). Luksusowe galerie w dawnym Berlinie Wschodnim czekają w pasażach Friedrichstadt (trasa nr 9), a najnowszą modę prezentują butiki w Scheunenviertel (trasa nr 8).

Powyżej: książki, buty i zabawki dla dzieci – jedne z wielu artykułów, jakie moż­na kupić w Berlinie.

CENTR A HANDLOWE

Z uwagi na odległości w Berlinie uda-jący się na zakupy powinni starannie dobrać marszrutę. Wydaje się, że naj-wygodniej będzie ruszyć na  poszuki-wanie skupisk oryginalnych butików, jako że sklepy wielkich sieci znajduje się praktycznie w każdej dzielnicy.

Berlin ZachodniGłówną aleją handlową jest  Kurfür-stendamm. Na  odcinku wschodnim przeważają wielkie sieci i tańsze skle-py. Im dalej na zachód, tym więcej ele-ganckich butików. Przy Tauentzien-strasse stoi największy dom handlowy Kaufhaus des Westens (KaDeWe).

Na małych uliczkach odchodzących od Ku’damm także znajdziemy wiele interesujących antykwariatów z książ-kami i butików z modą. Godne uwa-gi są  zwłaszcza Bleibtreu-, Uhland-, Schlüter- i Knesebeckstrasse, jak rów-nież okolice Savignyplatz i  pobliskiej Mommsenstrasse. Kilka kroków dalej, wzdłuż Kantstrasse, rozłożyły się tanie niemieckie, tureckie i  wschodnioeu-ropejskie sklepy z oryginalnym asor-tymentem. Na Wilmersdorfer Strasse zaś królują tanie sklepy sieciowe.

Berlin WschodniFriedrichstrasse (i  pasaże Friedrich-stadt) jest  główną rywalką zachod-niego Ku’damm. Uwagę zwracają zwłaszcza słynące z paryskiego szyku Galeries Lafayette i elegancki Depart-ment Store 206.

Wielu klientów przyciągają także modne markowe sklepy w  okolicach Hackescher Markt w  Scheunenvier-tel. Dzielnica ta  słynie również z bu-tików niezależnych projektantów oferujących oryginalne kolekcje. Moda alternatywna króluje natomiast w  Kreuzbergu. Najciekawsze sklepy znajdziemy w pobliżu Bergmannstras-se i Oranienstrasse.

Centra handloweNajlepsze centra handlowe to Potsda-mer Platz Arkaden i kompleks Alexa w Mitte. Mniejsze galerie znajdziemy w  południowej części miasta wzdłuż Schlossstrasse i Hauptstrasse.

CO KUPIĆ

Berlin to  prawdziwy raj dla poszu-kiwaczy antyków, oryginalnego rę-kodzieła i dziwacznych przedmio-tów, moli książkowych, miłośników

ZAKUPYRuszając na  zakupy w  Berlinie, można skończyć z  pełnymi torbami. Amatorzy spędzania czasu w  sklepach cenią sobie przede wszystkim szeroką ofertę ubrań zarówno znanych, jak i niszowych projektantów, antyków, porcelany i książek.

18 WPROWaDzEnIE

starych płyt, sztuki i  uzależnionych od  mody. Wszystkie te rzeczy są  tu-taj stosunkowo tanie, w  przeciwień-stwie do  markowej odzieży i  obuwia nawet rodzimych projektantów, ta-kich jak Boss, Joop, Jil Sander, Puma czy Adidas.

Świetnym prezentem będzie wyso-kiej jakości porcelana z fabryki Köni-gliche Porzellan Manufaktur (KPM), której specjalnością są  repliki ekspo-natów, jakie można podziwiać na Wy-spie Muzeów. Mniej konwencjonalne upominki to  radzieckie lub wschod-nioniemieckie mundury albo kawał-ki słynnego muru oferowane przez ulicznych sprzedawców (większość to  chińskie bądź wschodnioeuropej-skie podróbki). Bezpieczniejszym wyborem będą produkty sygnowane marką KaDeWe oraz stanowiące sym-bol miasta misie – kolorowe, malowa-ne niedźwiadki sprzedawane niemal na każdym rogu bądź modele traban-tów charakterystycznych dla wschod-nioniemieckiej motoryzacji.

WYPRZEDAŻE

Dawniej wyprzedaże w  niemieckich sklepach organizowano jedynie dwa razy do  roku. Sommerchlussverkauf (letnie wyprzedaże) odbywały się pod koniec sierpnia, natomiast Win-terschlussverkauf (zimowe) – pod koniec stycznia. Dzięki liberalizacji przepisów konsumenckich obecnie sklepy mogą przeceniać towar kilka

razy w roku. Ponadto tradycyjne wio-senne i zimowe przeceny zaczynają się o wiele wcześniej (w połowie stycznia i na początku sierpnia) i trwają znacz-nie dłużej.

Turyści spoza UE mogą przy wy-jeździe skorzystać ze zwrotu podatku VAT (Mehrwertsteuer lub MwSt). Gra jest  warta świeczki jedynie powyżej określonej sumy; w sklepie trzeba po-prosić o czek wolnocłowy w wysoko-ści zapłaconego podatku VAT, który należy przedstawić na  lotnisku, aby otrzymać zwrot podatku.

GODZINY OTWARCIA

Zmiany w  prawie konsumenckim wydłużyły również godziny otwar-cia sklepów. Większość tych w  naj-bardziej uczęszczanych dzielnicach miasta otwarta jest  od  poniedziałku do piątku od 9.00 lub 10.00 do 20.00, a  w  soboty do  18.00 lub 20.00. Małe rodzinne sklepiki w tygodniu pracują zazwyczaj do 18.00 lub 20.00 i do 14.00 lub 16.00 w weekendy. W piątki duże sklepy, takie jak KaDeWe, również są otwarte dłużej.

Cztery tygodnie przed gwiazdką w  największych centrach handlo-wych organizowana jest  handlowa niedziela, a dwa razy w roku atrakcja dla łowców okazji: Lange Nacht (dłu-ga noc) – w  ostatni weekend marca i października (www.lange-nacht-des- -shoppings.de), kiedy to  sklepy przy Ku’damm czynne są aż do północy.

Powyżej od lewej: szperając wśród starych winylowych płyt – Berlin ma wiele do zaoferowa­nia ich miłośnikom; piękne mydełka w drogerii Belladonna na Bergmannstras­se w kreuzbergu; odzież projektu Ute Hentschela; najwięk­szy dom towarowy w mieście – kaufhaus des Westens (ka­DeWe).

Pchle targi i bazaryJednym z najbardziej znanych berlińskich targów z antykami jest antik­ und kunstmarkt, przy Strasse des 17 Juni (sob. i nd. 10.00–18). Ceny są tu wprawdzie wysokie, ale można się targować. Warto też zajrzeć na nieco mniejszy kunst­ und nostalgiemarkt w okolicy Wyspy Muzeów (sob. i nd. 14.00–21.00).

zakUPY 19

Decydując się na  tę  wycieczkę, na-leży wybrać autobus nr  100 lub 200. W  pierwszym przypadku trasa jest krótsza i prowadzi prosto do celu;

w  drugim autobus trochę kluczy i przejeżdża w pobliżu placu Poczdam-skiego oraz  Kulturforum. Na  mapce zaznaczono trasę linii 100.

Oba autobusy odjeżdżają z  placu przed Bahnhof Zoo A – najbardziej ruchliwego dworca autobusowego w mieście będącego bramą do zachod-niej części miasta. Bahnhof Zoo był swego czasu główną stacją kolejową Berlina Zachodniego, ale obecnie ob-sługuje jedynie pociągi kolejki S-Bahn.

BREITSCHEIDPLATZ

Autobus linii 100 kieruje się w stronę pierwszego przystanku na Breitscheid-platz B, tętniącego życiem centrum zachodniego Berlina. Kto zamierza zwiedzić plac i  położoną na  zachód od niego aleję, powinien tu wysiąść.

Kaiser-Wilhelm-GedächtnikircheNad placem góruje zniszczona wie-ża neogotyckiego kościoła Kaiser- -Wilhelm-Gedächtniskirche C (zob. s.  33) zbudowanego w  latach 1891–1895 ku  czci cesarza Wilhelma I. Do  dziś zachowała się jedynie wieża

1DŁUGOŚĆ TRASY: 6 km

CZAS: 30 minut lub cały dzień (wyja­

śnienie poniżej)

POCZĄTEK: Bahnhof zoo

KONIEC: alexanderplatz

WARTO PAMIĘTAĆ: Wszystkie

dzielnice i atrakcje na tej trasie

są opisane bardziej szczegółowo

w częściach poświęconych wyciecz­

kom nr 2–9.

Uwagi dotyczące jedzenia i picia (nie­

bieskie ramki) i bardziej szczegółowe

mapki zamieszczono odpowiednio

przy opisach wspomnianych tras.

Czas przejazdu autobusem jest bar­

dzo krótki – w przypadku linii 100 wy­

nosi zaledwie pół godziny, a linii 200

– 40 minut. Długość całej wycieczki

oraz pokonany dystans zależy więc

od tego, jak wiele czasu poświęci

się na zwiedzanie poszczególnych

atrakcji poza jazdą autobusem.

Tania przejażdżkaPodróż autobusem nr 100 lub 200 to najtańszy sposób na zwiedzenie miasta – bilet dla osoby dorosłej kosztuje 2,10 € i ważny jest przez 2 godziny. W tym czasie można wielokrotnie wsiadać i wysiadać z autobusu (gdy przemieszcza­my się cały czas w jedną stronę). Bilety są do nabycia w pa­wilonie BVG przed stacją naziemnej ko­lejki (S­Bahn) Bahnhof zoo lub u kierowcy. aby dostać się na górny pokład, należy skorzystać ze schodów w przed­niej części pojazdu, jako że tylne służą tylko do wysiadania.

NAJWIĘKSZE ATRAKCJE BERLINA Z AUTOBUSUW ramach tej wycieczki zobaczyć można największe atrakcje wszyst-kich tras opisanych w  książce. Świetne rozwiązanie dla tych, którzy mają zaledwie kilka godzin na zwiedzanie.

28 naJWIĘkSzE aTRakCJE BERLIna z aUTOBUSU • MaPa S. 30

ten i Pałac Miejski początkowo służyła do jazdy konnej. W połowie XVII w. stała się najpierw główną ulicą stolicy Prus, a  później niemieckiego impe-rium oraz społeczno-kulturalno-poli-tycznym sercem miasta.

Największe atrakcje przy Unter den Linden zostały szczegółowo opisane w części poświęconej trasie nr 6 (zob. s.  54). Aby zobaczyć te najbardziej znane, należy wysiąść z  autobusu nr 100 na przystanku Staatsoper.

Stąd już tylko jeden krok do Staats-oper I (Opery; zob. s. 55) oraz histo-rycznej zabudowy Forum Fridericia-num, centrum dawnej stolicy Prus. Na  kawę warto wpaść do  Operncafé im Opernpalais, zob. ! b, s. 57.

OD WYSPY MUZEÓW DO ALEX ANDERPLATZ

Nieco dalej na  wschód, ale  również przy Unter den Linden, leży Museum-sinsel J (Wyspa Muzeów) z  Bode--Museum, Muzeum Pergamońskim, Neues Museum, Alte Nationalgalerie i  Altes Museum; ich  dokładne opisy można znaleźć w  części poświęconej trasie nr 7 (zob. s. 60).

Schlossplatz i NikolaiviertelAby dostać się na  drugą stronę Wy-spy Muzeów, należy ponownie wsiąść do  autobusu jadącego Schlossbrüc-ke (Mostem Pałacowym), na  prawo od którego leży Schlossplatz K (plac Pałacowy), gdzie niegdyś stało kil-ka pałaców (stąd jego nazwa). Przed ostatnim przystankiem autobus mija jeszcze berliński ratusz Rathaus L (zob. s.  59) oraz  zabytkową Niko-laiviertel (Dzielnicę Mikołaja, zob. s. 58), która pozwala sobie wyobrazić, jak wyglądał XVII-wieczny Berlin (nawet jeśli większość stojących tu bu-dynków to rekonstrukcje).

AlexanderplatzStąd można już przejść się na piechotę albo podjechać autobusem kawałek dalej na  wschód na  przystanek koń-cowy Alexanderplatz M. Aby przyj-rzeć się miastu z góry, można wjechać na  Fernsehturm (wieżę telewizyjną), na której szczycie znajduje się obroto-wa restauracja, zob. ! e, s. 59.

Powyżej od lewej: Fasada alte natio­nalgalerie; rowerem wokół Bramy Bran­denburskiej; wieża telewizyjna na alexan­derplatz; detal z alte nationalgalerie.

500 m

SBS Berlin p30 Berlin by BusMarch 2009

172mm x 73.752mm

MITTE

TIERGARTEN

Sprewa

Sprewa

Sprewa

NeuerSee

Sprewa

Landwehrkanal

Museums-insel

PariserPlatz

ZOOLOGISCHER GARTEN

TIERGARTEN

BELLEVUE

ALEXANDER-PLATZ

ANHALTERBAHNHOF

POTSDAMERPLATZ

UNTER DENLINDEN

FRIEDRICHSTR.

HACKESCHERMARKTORANIEN-

BURGER STR.

HAUPTBAHNHOFHAUPTBAHNHOF

WITTENBERG-PLATZKURFÜRSTENDAMM

MENDELSSOHN-BARTHOLDY-PARK

FRIEDRICHSTR.

ORANIEN-BURGER TOR

MÄRKISCHESMUSEUM

UNTER DENLINDEN

REICHSTAG

POTSDAMERPLATZ

MORITZ-PLATZ

FRANZÖSISCHESTR.

KOCHSTR.

SPITTELMARKT

HAUS-VOGTEI-PLATZ

MOHRENSTR.

STADT-MITTE

ERNST-REUTER-PL.

HANSAPL.

ZOOLOGISCHER GARTEN

Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirke

Bauhaus-Archiv

SchlossBellevue

Reichstag

Brandenburger Tor(Brandenburg Gate)

Haus der Kulturender Welt

Sony Center

Denkmal fürdie ermordetenJuden Europas

Philharmonie

NeueNationalgalerie

Kul turforum

Topographiedes Terrors

CheckpointCharlie

Staatsoper

Fernsehturm

Rathaus

Berliner Dom

Siegessäule

Hauptbahnhof

BahnhofZoo

BerlinWheel

Friedrichstr.

Ritterstr.

Elbe

rfeld

er S

tr.

Essener Str.

str.

Jago

w-

Wullenweberstr.

Flensburger Str.

Kirc

hstr.

Calv

inst

r.

Keith

str.

Hertzallee

Breitscheid-pl.

Fasa

nens

tr.

Anhalter Str.

NiederkirchnerStr.

Schützenstr. Sebastianstr.

Stallschreiber-str.

Reinhardtstr.

Friedrichstraße

Luisenstr.

Märkisches

Seydelstr.

Alte J

akob

str.

Werderscher

Markt

Rathausstr.

Schlossplatz

Alexander-platz

Kronenstr.

Gr. Sternallee

John-Foster-Dulles-AlleeScheidemannstr.

Universitätsstr.

Spandauer Str.

Rathau

sstr.

Washington-platz

Wer

ftstr.

Schön

eberg

er Str.

Oranienburger Str.

Albrechtstr.

Marienstr.

Französische Str.

Krausenstr.

Niederwallstr.

Breite Str.Fischerinsel

Alte

Jako

bstr.Ax

el-S

prin

ger-S

tr.

Potsdamer Pl.

Lind

enst

r.

Budapester Straße

Kurfürstenstr.

Alt- Moabit

Tiergartentunnel

Eber

t-

st

r.

Lützow-platz

Wilhelm

- straße

Stralauer Str.

ReichpietschuferSchöneberger Ufer

Altonaer Str.

Levetzowstr.

Stresemannstr.

Lützowstr.

Pots

dam

er S

tr.

Tiergartenstr.

Karl-Liebknecht-

Str.

Mar

ch-

brüc

ke

Less

ings

tr.Helmholtzstraße

Alt-Moabit

Ernst-Reuter-Platz

Straße des 17. Juni

Fran

klins

traße

Bach

straß

e

Mar

chss

tr.

Invalidenstr.

Spreeweg

GroßerStern

stra

ße

Alexander-str.

Münz-str. Memhard-str.

Mühlen

-da

mmStraße des 17. Juni

Unter den Linden

Stro

mst

r.

Paul

-

Gruners

tr.He

inric

h-He

ine-

Str.

Gertrau

dens

tr.

Oranienstraße

Straße Leipziger

Rudi-Dutschke-Str.Hofjägerallee

Kurfürstendamm

Kantstraße

Schi

llstr.

Klingelhöferstr.

Tauentzienstr.

Schöneberger Ufer

Hardenberg-

str.

Alt-Moabit

Leipziger Pl.

Reichpietschufer

SPREEBOGEN-PARK

MONBIJOU-PARK

GARTENZOOLOGISCHER

SCHLOSSPARKBELLEVUE

KLEINER      TIERGARTEN

MOABITERWERDER

T I E R G A R T E N

Powyżej: Muzeum Pergamońskie i Sprewa; zabytkowy nikolaikirche.

BRaMa BRanDEnBURSka 31