Autoreferat

1. I m i ^ i n a z w i s k o :

Tomasz Klimkowski

2. P o s i a d a n e dyplomy, stopnie n a u k o w e - z p o d a n i e m nazwy, m i e j s c a i r o k u i c h u z y s k a n i a o r a z tytulu r o z p r a w y doktorskiej:

2003 - tytul magistra filologii rumunskiej na podstawie pracy magisterskiej pod tytulem Influenfele slave asupra foneticii §i fonologiei dialectelor romdne§ti [Wplywy slowianskie na fonetyk^ i fonologi^ dialektow rumunskich], Wydzial Neofilologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Promotor: dr Krystyna Rusiewicz-Wozny

Recenzent: prof. U A M dr hab. Zdzislaw Hryhorowicz

2 0 0 8 - stopien doktora nauk humanistycznych w zakresie j^zykoznawstwa na podstawie pracy doktorskiej pod tytulem Influence slave vechi asupra morfologiei §1 sintaxei limbii romane [Wplywy staroslowianskie na morfologi^ i skladni^ j^zyka rumunskiego] nadany uchwaly Rady Wydzialu Neofilologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 26 czerwca 2 0 0 8 r.

Promotor: prof, dr hab. Jozef Sypnicki

Recenzenci: prof, dr hab. Mieczyslaw Gajos, prof, dr hab. Henryk Misterski

3 . I n f o r m a c j e o d o t y c h c z a s o w y m z a t r u d n i e n i u w j e d n o s t k a c h n a u k o w y c h :

2004 - 2005 - lektor j^zyka polskiego na Uniwersytecie im. Aleksandra J a n a Kuzy w Jassach, Rumunia

od 2008 - adiunkt w Zakladzie Rumunistyki Instj^utu Filologii Romanskiej na Wydziale Neofilologii Uniwers5i;etu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

4. W s k a z a n i e osi^gni^cia 1 wynikaj^cego z art , 16 ust. 2 ustawy z d n i a 14 m a r c a 2 0 0 3 r . o s t o p n i a c h n a u k o w y c h i tytule n a u k o w y m o r a z o s t o p n i a c h i tytule w z a k r e s i e sztuki (Dz. U . 2017 r . poz. 1789):

a) T y t u l osi^gni^cia naukowego:

monografia Dublarea clitica §i fenomenele conexe in limba romdnd contemporana [Reduplikacja klityczna i zjawiska powiyzane we wspolczesnym j^zyku rumunskim]

b ) A u t o r , d a t a w y d a n i a , tji;ul, w y d a w c a , r e c e n z e n t w y d a w n i c z y :

Tomasz Klimkowski. 2018. Dublarea clitica §i fenomenele conexe in limba romdnd contemporana. Bucure§ti: Editura Eikon

I S B N : 978-606-49-0047-0

Recenzent wydawniczy: doc. dr. sc. Petar Radosavljevic

c ) O m o w i e n i e c e l u naukowego w w . p r a c y i osi^gni^tych w y n i k o w w r a z z o m o w i e n i e m i c h ewentualnego w y k o r z y s t a n i a :

T e m a t p r a c y

Rozprawa poswi^cona jest reduplikacji klitycznej oraz zjawiskom powiyzanym we wspolczesnym j^zyku rumunskim. Wyraznie wskazanym celem nadrz^dnym pracy jest analiza zjawiska okreslanego w polskiej i rumunskiej tradycji j^zykoznawczej jako „podwajanie dopelnien" lub ..reduplikacja zaimkowa" (rum. dubla exprimare a complementului, dublare pronominald). Termin ..reduplikacja klityczna" (ang. clitic

Strona 1 z 15

*

doubling - CD, rum. dublare clitica) stosowany jest przeze mnie ze wzgl^du na jego powszechne uzycie zarowno w j^zykoznawstwie swiatowym (Anagnostopoulou 2006) , jak i w j^zykoznawstwie rumunskim ostatnich lat (Cornilescu & Dobrovie-Sorin 2 0 0 8 ) , z tym zastrzezeniem, ze traktuj^ go jako skrocony, a przez to wygodniejszy postac terminu „redupUkacja zaimkowa klityczna" (rum. dublare pronominald clitica), proponowanego przeze mnie jako wlasciwszy, bo oddajycy w pelni istot^ zjawiska i rozwiewajycy ewentualne dwuznacznosci interpretacyjne.

Wybor tematu uwarunkowany jest przyj^ty przeze mnie szerszy wizjy badawczy. Reduplikacja klityczna, zwlaszcza w swojej antycypacyjnej formie, tzn. wtedy, gdy wyst^puje w normalnym, nienacechowanym szyku, czyli z dopelnieniem po czasowniku, zaliczana jest do balkanizmow morfoskladniowych. W osobnej monografii zostanie podj^ty temat ewolucji zjawiska w rumunskim j^zyku literackim. Wedlug tego samego schematu (uj^cie synchroniczne - diachroniczne) zostany rowniez przeanalizowane pozostale balkanizmy morfoskladniowe. Niniejsza rozprawa stanowi zatem docelowo cz^sc wi^kszego projektu badawczego poswieconego balkanizacji, debalkanizacji i rebalkanizacji rumunskich struktur morfoskladniowych, a wpisujycego si^ w szerszy koncepcje historii areaiowej j^zyka rumunskiego i w dominujyce w mojej dotychczasowej pracy naukowej badania diachroniczne nad interferencjami j^zykowymi. Z jednej strony bowiem opis synchroniczny traktuje na ogol jako punkt wyjscia do badan diachronicznych lub ich uzupelnienie. Z drugiej zas, stan wspolczesny moze zdradzac wyrazne symptomy zmian jezykowych (diachronia swiezej daty) lub skutki dawniejszych procesow, rowniez w postaci wewnetrznego zroznicowania jezyka: diastratycznego, diamezycznego, diatopicznego itp. (diachronia w synchronii). Opis jezyka wspolczesnego z takiej perspektywy ma wi^c charakter synchroniczny, jednak nie scisle statyczny, tylko dynamiczny.

Z uwagi na silny korelacje reduplikacji klitycznej z innymi zjawiskami zakres tematyczny pracy jest szerszy i obejmuje rowniez inne sposoby znakowania dopelnienia w kontekscie znakowania argumentow w ogole. Zgodnie z przyjetymi zalozeniami teoretycznymi reduplikacja klityczna jest jednym z rodzajow znakowania czlonu nadrz^dnego (ang. head-marking), czyli indeksowania (ang. indexing). Pozostale sposoby znakowania b^dyce przedmiotem analizy, tj. forma analityczna zpe (dopelnienie blizsze) oraz forma syntetyczna wobec analitycznej z la (dopelnienie dalsze), sy znakowaniem czlonu podrzednego (ang. dependent-marking), czyli flagowaniem {ang. flagging).

C e l i s t r u k t u r a p r a c y

Rozprawa stawia sobie dwa rownorzedne cele. Pierwszy z nich to umiejscowienie reduplikacji klitycznej i innych typow znakowania w systemic morfoskladniowym j^zyka, a dokladniej w obr^bie typowej grupy werbalnej, w odniesieniu do jezyka rumunskiego i w porownaniu z innymi j^zykami, zwlaszcza europejskimi (perspektywa mi^dzyjezykowa). Drugim celem jest ustalenie typowych kontekstow, w ktorych reduplikacja klityczna (w korelacji z powiyzan5Tni zjawiskami) wyst^puje we wspolczesnym jezyku rumunskim, a tym samym okreslenie kryteriow akceptowalnosci zjawiska, zorientowanych giownie na typ i pozycje dopelnienia. Pozwala to na wskazanie tendencji panujycych obecnie w j^zyku, z uwzglednieniem zroznicowania diastratycznego i diamezycznego oraz diatopicznego. Jednoczesnie -mimo ze aspekt diachroniczny przewidziany jest jako temat osobnego studium - przytoczone zrodla i przyklady zapewniajy minimalny perspektywy diachroniczny, pokazujycy z jednej strony niestabilnosc zjawiska, a z drugiej - jego ciygly ewolucjy.

W zwiyzku z powyzszym praca sklada siy z dwoch czysci: miydzyjezykowej (typologicznej) i wewnytrzjyzykowej (synchronicznej z odniesieniami diastratycznymi i diamezycznymi oraz diatopicznymi), z ktorych kazda zawiera dwa rozdzialy.

Pierwsza czysc pracy wpisuje analizowany problem w ogolne ramy teoretyczne oraz w perspektywy miydzyjyzykowy. Dziyki temu reduplikacja klityczna i zjawiska powiyzane w rumunskim, jako reprezentacje znakowania dopelnienia na tie sposobow wyrazania podstawowych argumentow i organizacji grupy werbalnej w ogole, zyskujy spojny interpretacjy przy jednoczesnym odniesieniu do rozwiyzan i mechanizmow wystypujycych w innych systemach jyzykowych.

Strona 2 z 15

Rozdzial pierwszy przedstawia kluczowe koncepcje odnoszyce siy do czasownika i grupy werbalnej, koncentrujyc siy na sposobach znakowania podstawowych argumentow: podmiotu oraz dopelnienia blizszego i dalszego. Zgodnie z teoriy znakowania (Nichols 1986, Haspelmath 2005, 2017) moze bye ono typu head-marking lub indexing (znakowanie argumentu na czasowniku) bydz dependent-marking lub flagging (znakowanie argumentu na nim samym). Oba sposoby omawiam przede wszystkim w odniesieniu do dopelnienia, jako ze cechuje siy ono o wiele wiykszy dynamiky niz znakowanie podmiotu, ktore j a w i siy - przynajmniej w rumunskim - jako bardzo stabilne i przewidywalne. Zgodnie z tematem i glownym celem pracy szczegolny akcent spoczywa na zjawisku reduplikacji klitycznej dopelnienia, traktowanym jako rownowazne i paralelne (jako indeksowanie analityczne ewoluujyce w strony syntetycznego) wzglydem innych sposobow znakowania relacji w obrybie grupy werbalnej, takich jak: morfemy czasownikowe swobodne (zaimki osobowe i czasowniki posilkowe - indeksowanie analityczne) czy koncowki czasownikowe (indeksowanie syntetyczne), jak rowniez przyimki (flagowanie analityczne) czy koncowki przypadkowe (flagowanie s5Titetyczne).

Rozdzial drugi przedstawia znakowanie dopelnienia w zaleznosci od jego typu i pozycji zajmowanej wzglydem czasownika w obrybie grupy werbalnej. Przez typ dopelnienia rozumiem szereg cech, takich jak semantyzm wykladnika dopelnienia (niezywotne vs. zywotne, nieosobowe vs. osobowe) oraz stopien jego okreslonosci (nieokreslone vs. okreslone), reprezentacja grupy nominalnej, ktory wyrazone jest dopelnienie (rzeczownik vs. zaimek), a takze charakter dopelnienia jako argumentu czasownika (blizsze vs. dalsze). Znakowanie skorelowane z typem dopelnienia, a zwlaszcza z zywotnosciy lub okreslonosci^ jego wykladnika, nazywam „r6znicujycym znakowaniem dopelnienia" (ang. differential object marking - D O M , rum. marcarea diferenpald a obiectului), uiywajyc terminu wprowadzonego przez Bossonga (1985, 1991, 1998). Co siy zas tyczy pozycji dopelnienia wzglydem czasownika (postpozycja vs. antepozycja, tzn. pozycja postwerbalna vs. prewerbalna), wskazujy skutki dla znakowania dopelnienia wynikajyce ze „zwyklej" zmiany jego szyku, bez wylyczenia fonetycznego i skladniowego. Jako osobne zjawisko omowiona zostala kwestia zmiany szyku dopelnienia polyczonej z jego wylyczeniem fonetycznym i skladniowym.

W drugiej czysci pracy, o bardziej szczegolowym i jednoczesnie wewnytrzjyzykowym charakterze, przedstawiona jest sytuacja we wspolczesnym jyzyku rumunskim, w ktorym wystypuje kilka konkurencyjnych typow znakowania. Celem opisu dynamiki fenomenu wyrozniono szereg t5^owych kontekstow, reprezentujycych przede wszystkim rozne typy dopelnienia blizszego i dalszego. Rownoczesnie sygnalizujy rozbieznosci, ktore zachodzy z jednej strony w obrybie normy i uzusu, a z drugiej - miydzy normy a uzusem, co sklada siy na wspomniane wyzej perspektywy: diastratyczny i diamezyczny oraz diatopiczny.

Rozdzial trzeci omawia konkurencjy pomiydzy brakiem znakowania dopelnienia blizszego, uwazanym za typ kanoniczny, a jego znakowaniem za pomocy pe. Drugi rodzaj konkurencji stanowiycy przedmiot analizy odnosi siy do dopelnienia dalszego, ktore moze bye wyrazone formy sjoitetyczny, o charakterze kanonicznym, lub analityczny z la. Material zorganizowany jest wedlug tego samego schematu. Przyjmujyc za punkt wyjscia charakter dopelnienia: blizsze w pierwszym przypadku i dalsze w drugim, analizujy grupy nominalne rzeczownikowe i zaimkowe, podzielone na nieokreslone i okreslone, a w ich obrybie - na grupy o wykladniku niezywotnym, iywotnym nieosobowym i zywotnym osobowym.

Rozdzial czwarty odnosi oba powyzsze przypadki konkurencji do braku lub obecnosci reduplikacji klitycznej. Podczas gdy w przypadku znakowania typu flagging pozycja dopelnienia relewantna jest jedynie wyjytkowo, w przypadku reduplikacji klitycznej staje siy ona czynnikiem o takim samym znaczeniu j a k typ dopelnienia. Dlatego tez schemat prezentacji materialu w tym rozdziale powiela zasadniczo schemat zastosowany wczesniej, lecz wystypuje w nim dodatkowe kryterium - pozycja dopelnienia, ktore w przypadku analizy zawartej w poprzednim rozdziale sygnalizowano bardzo rzadko. W zwiyzku z tym w obrybie analizy kazdego typu dopelnienia pojawia siy informacja dotyczyca reduplikacji klitycznej w zaleznosci od jego pozycji, tzn. akceptowalnosci odpowiednio antycypacji i repryzy.

Cala analiza zawarta w drugiej czysci pracy ma na celu wskazanie sytuacji, w ktorych uzywa siy poszczegolnych typow znakowania, a co za tym idzie - okreslenie warunkow wystypowania odpowiednich zjawisk we wspolczesnym jyzyku rumunskim, z uwzglydnieniem - w zaleznosci od

Strona 3 z 15

przjT)adku - najwazniejszych rozroznien o charakterze diastratycznym i diamezycznym oraz diatopicznym. Ich uogolnienie zawarte jest w podsumowaniu.

Metodologia p r a c y

W swojej rozprawie stosujy metody opisowy, analityczny i porownawczy. W celu analizy aspektu miydzyjyzykowego - typologicznego wykorzystujy miydzy innymi szereg typowych zdan, ilustrujycych znakowanie dopelnienia w jyzykach europejskich, ktore to jyzyki traktujy jako glowny punkt odniesienia dla perspektywy typologicznej. W odniesieniu do aspektu wewnytrzjyzykowego (diastratycznego i diamezycznego oraz diatopicznego) analizujy konteksty wyroznione dla reduplikacji klitycznej i zjawisk powiyzanych we wspolczesnym jyzyku rumunskim z uwzglydnieniem typu i pozycji dopelnienia (niezywotne - zywotne nieosobowe - zywotne osobowe, nieokreslone - okreslone, rzeczownik - zaimek, dopelnienie blizsze - dalsze, postwerbalne - prewerbalne). Norma jyzykowa przedstawiona zostala w oparciu o giownie prace z ostatnich lat (jak gramatyka Akademii Rumunskiej - G A L R 2 0 0 8 czy The Grammar of Romanian - G R 2013), uzus zas - na podstawie wspolczesnego materialu jyzykowego (artykuly i posty internetowe, pokrywajyce zroznicowanie diastratyczne, diamezyczne, a czasami rowniez diatopiczne wspolczesnej rumunszczyzny).

A n a l i z a i w n i o s k i

Analiza przeprowadzona w pierwszej czysci pracy wykazala, ze jyzyki europejskie stosujy rozne typy znakowania relacji w obrybie grupy werbalnej. Niektore jyzyki charakteryzujy siy stalosciy znakowania, inne uzalezniajy j e od typu lub formy czasownika (nieprzechodni vs. jednoprzechodni vs. dwuprzechodni; forma twierdzyca vs. przeczyca vs. pytajyca; rozne formy czasowe) bydz od typu argumentu, w tym zwlaszcza dopelnienia (niezywotne vs. zywotne, wzglydnie nieosobowe vs. osobowe; nieokreslone vs. okreslone; rzeczownik vs. zaimek; dopelnienie blizsze vs. dalsze). Zmiany znakowania mogy rowniez powodowac zmiany szyku w obrybie grupy werbalnej. Jyzyk rumuiiski zalicza siy do jyzykow, ktore uzywajy roznych typow znakowania w zaleznosci od typu i pozycji dopelnienia.

Zawarta w drugiej czysci pracy analiza szczegolowych kryteriow znakowania dopelnienia pozwala stwierdzic, ze jest to malo stabilny element systemu wspolczesnego jyzyka rumunskiego.

Jes l i chodzi o normy jyzykowy, zadna z wybranych prac normatywnych nie pokrywa wszystkich kontekstow, ktore wyroznilem (zwlaszcza w odniesieniu do grupy zywotnych nieosobowych, zajmujycej stanowisko posrednie miydzy niezywotnymi a zywotnymi osobowymi). W zwiyzku z tym G A L R 2008 oraz pozostale zrodla, mimo ze wzajemnie siy uzupelniajy pod pewnymi wzglydami, nie dajy pelnego obrazu problemu. Oprocz tego zawierajy sprzeczne ze soby informacje lub zalecenia, w wyniku czego w obrybie normy - obok utrzymujycych siy ciygle niejasnosci - powstaje dodatkowo szereg rozbieznosci. Co ciekawe, mogy one wystypowac w ramach tej samej pracy ( G A L R 2 0 0 8 ) lub pomiydzy pracami autorow o tej samej afiliacji (Akademia Rumunska). Dotyczy one miydzy innjTiii uzycia pe z rzeczownikiem osobowym w polyczeniu z zaimkiem tofi, uznawanego za fakultatywne lub obowiyzkowe, por. (pe) tofi copiii 'wszystkie dzieci' ( G R 2013) vs. pe tofi prietenii 'wszystkich przyjaciol' ( G A L R 2 0 0 8 ) . Ponadto niektore zrodla traktujy antycypacjy dopelnienia dalszego wyrazonego rzeczownikiem osobowym jako fakultatywny, podczas gdy Gramatyka Akademii Rumunskiej uznaje j y za obowiyzkowy, por. (Le) trimitem bani parinfilor 'Przesylamy pieniydze rodzicom' ( G R 2013) vs. Dan ii da lui Ion cartea 'Dan daje ksiyzky Janowi ' ( G A L R 2 0 0 8 ) .

Dalsze rozbieznosci wystypujy miydzy normy a uzusem, np. rzeczownik osobowy w polyczeniu z zaimkiem wskazujycym lub dzierzawczym albo z rzeczownikiem w dopelniaczu powinien bye poprzedzony pe, jednak uzus czysto nie respektuje tej zasady, np. bdiatul dsta 'tego chlopaka', bdiatul lui 'jego syna', bdiatul lui Ion 'syna Jana' , zamiast pe bdiatul dsta, pe bdiatul lui, pe bdiatul lui Ion. Niezgodne z normy jest rowniez rozszerzenie celownika z la na rzeczowniki osobowe, czyli la bdiat zamiast baiatului 'chlopakowi' lub la bdiatul dsta zamiast bdiatului dstuia 'temu chlopakowi'. Roznice dotyczy rowniez reduplikacji, a konkretnie braku antycypacji rzeczownikow osobowych w funkcji dopelnienia blizszego, czyli niezgodnie z normy, ktora w takich przj^jadkach reduplikacjy uznaje za obowiyzkowy, czyli np. Ion a vdzut pe Petru ' J a n widzial Piotra' zamiast Ion l-a vdzutpe Petru. Takie

Strona 4 z 15

uzycia wystypujy nie tylko w jyzyku potocznym i ludowym, ale rowniez w jyzyku literackim i formalnym. Moze to bye wiyc reminiscencja stanu dawniejszego lub sztuczne, hiperpoprawne podtrzymywanie wczesniejszej normy,

Rozbieznosci mozna zaobserwowac w obrybie samego uzusu. W jyzyku ludowym zdarzajy siy przypadki znakowania za pomocy pe oraz antycypacji dopelnienia blizszego z wykladnikiem okreslonym niezywotnym, j a k np. Ion (o) cite§tepe cartea asta lub Ion o cite^te cartea asta ' J a n czyta ty ksiyzky' zamiast Ion cite^te cartea asta. Jest to jednak uzycie uwazane za wyjytkowo niepoprawne. Podobnie tez wiykszosc rodzimych uzytkownikow jyzyka rumunskiego uzywajycych nienormatywnego celownika z la nie rozszerza go na imiona - w tym przypadku konkurencjy dla normatywnego Mariei 'Marii ' albo lui Petru 'Piotrowi' jest raczej uogolnione uzycie lui w formie lu', czyli lu'Maria albo lu'Petru, i tylko w Siedmiogrodzie wystypujy formy ty^pu la Maria czy la Petru. Jes l i chodzi o antycypacjy dopelnienia blizszego lub dalszego wyrazonego rzeczownikiem osobowym, uzus jest dose plynny. Mozliwe sy zatem uzycia typu: Ion a vdzut pe Petru ' J a n widzial Piotra', Ion a dat cartea lui Petru ' J a n dal ksiyzky Piotrowi', ale rowniez Ion l-a vdzutpe Petru, Ion i-a dat cartea lui Petru.

Co do kryteriow, ktore wyznaczajy w szczegolach uzycie poszczegolnych typow znakowania w jyzyku standardowym, szczegolny roly odgrywajy podrodzaj i okreslonosc rzeczownika lub jego substj^utow.

Odnosnie do uzycia pe, w przypadku dopelnienia blizszego wyrazonego rzeczownikiem kryterium podrodzaju przewaza nad kryterium okreslonosci: multe card 'duzo ksiyzek' - cartea asta 'ty ksiyzky' vs. (pe) multe fete 'duzo dziewczyn' - pe fata asta 'ty dziewczyny'. W przypadku zaimka zas to okreslonosc przewaza nad podrodzajem: multe (= multe carp.) 'duzo (ksiyzek)' - (pe) multe (= (pe) multe fete) 'duzo (dziewczyn)' vs. pe asta (= cartea asta) 'ty (ksiyzky)' - pe asta (= pefata asta) 'ty (dziewczyny)'. Z kolei reduplikacja dopelnienia blizszego mozliwa jest - w wiykszosci przypadkow -wtedy, gdy dopelnienie blizsze wprowadzone jest za pomocy pe. Mimo ze wyjytkiem od tej zasady jest z jednej strony nu §tiupe nimeni 'nie znam nikogo' (pe bez reduplikacji), a z drugiej le §tiu toate 'wiem wszystko' (reduplikacja bez pe), to reduplikacja zalezna jest od uzycia pe, a nie odwrotnie, poniewaz akceptowalne jest zarowno Ion l-a vdzutpe Petru, j a k i Ion a vdzutpe Petru ' J a n widzial Piotra', ale juz nie *Ion l-a vdzut Petru, co oznacza, ze pe moze wystypic bez reduplikacji, ale reduplikacja nie moze wystypic bez pe. T y m samym, jesl i chodzi o reduplikacjy, ktora skorelowana jest z uzyciem pe, to w przypadku rzeczownikow podrodzaj przewaza nad okreslonosciy, a w przypadku zaimkow - okreslonosc nad podrodzajem, por. am citit multe cdrfi 'czytalem duzo ksiyzek' - am citit cartea asta czytalem ty ksiyzky' vs. (le-)am vdzut (pe) multe fete 'widzialem duzo dziewczyn' - am vdzut-o pefata asta 'widzialem ty dziewczyny' oraz a m citit multe (= multe cdrp) 'czytalem duzo (ksiyzek)' - (le-)am vdzut (pe) multe (= (pe) multe fete) 'widzialem duzo (dziewczyn)' vs. am citit-o pe asta (= cartea asta) 'czytalem ty (ksiyzky)' - am vdzut-o pe asta (= pe fata asta) 'widzialem ty (dziewczyny)'. O ile w przypadku szyku prewerbalnego dopelnienia zasady dotyczyce uzycia pe nie ulegajy zmianie, reduplikacja w takim szyku ma o wiele szerszy zasiyg i moze wystypic rowniez wtedy, gdy nie pojawia siy pe ( innymi slowy, przestaje bye od niego zalezna). Zarowno w przypadku rzeczownikow, j a k i zaimkow podstawowym warunkiem reduplikacji staje siy okreslonosc (bez wzglydu na podrodzaj), a zatem reduplikowane sy wszystkie rzeczowniki i zaimki okreslone, czyli: multe cdrti am citit - (pe) multe fete (le-)am vdzut vs. multe (= multe cdrp) am citit - (pe) multe (= (pe) multe fete) (le-)am vdzut oraz cartea asta am citit-o - pefata asta am vdzut-o vs. pe asta (= cartea asta) am citit-o - pe asta (= pe fata asta) am vdzut-o.

W przypadku dopelnienia dalszego uiycie celownika z la zamiast formy syntetycznej zwiyzane jest w wiykszym stopniu z podrodzajem niz z okreslonosciy (norma dopuszcza la z rzeczownikami niezywotnymi bez wzglydu na stopien okreslonosci). Nie ma natomiast zwiyzku miydzy rodzajem znakowania a reprezentacjy grupy nominalnej (rzeczownik czy zaimek) - wiykszy roly odgrywa semantyzm zaimkow przymiotnych i rzeczownych, gdyz nawet wedlug najbardziej liberalnych wariantow normy jyzykowej celownik z la wystypuje giownie w konstrukejach ilosciowych (nieokreslonych i okreslonych), przede wszystkim zas (lub jedynie) z liczebnikami. Nie istnieje rowniez bezposrednia korelacja miydzy reduplikacjy a uzyciem formy syntetycznej celownika bydz analitycznej z la. W przypadku normy glownym kryterium jest podrodzaj (obowiyzkowa reduplikacja rzeczownikow i zaimkow z wykladnikiem osobowym). Na wybor formy syntetycznej lub analitycznej nie ma tez wplywu

Strona 5 z 15

zmiana szyku. Reduplikacja powszechniejsza jest jednak w szyku prewerbalnym, gdyz reduplikowane jest wtedy kazde dopelnienie dalsze.

Co siy tyczy uzusu, trudno jednoznacznie wskazac konteksty, w ktorych uzycie pe lub la oraz reduplikacji klitycznej bylyby zupelnie nieakceptowalne, zwlaszcza w potocznej i ludowej odmianie jyzyka. Reasumujyc, stosunkowo prostemu i konsekwentnemu schematowi znakowania Vs=«ynt-/«n^*t-(S, O D , [Oloi=anaiit .])^ wystypuj^ceuiu w najblizszym rumunskiemu jyzyku wloskim, odpowiada w rumunskim kilka roznych schematow w zaleznosci od kontekstu (uwzglydniajyc tylko konteksty ze zwyczajowy, postwerbalny pozycjy dopelnienia w standardowej wersji jyzyka). Wynikajy one z roznych kombinacji poszczegolnych sposobow znakowania, w tym jego wariantow syntetycznych i analitycznych, postpozycyjnych i prepozycyjnych, w zaleznosci od typu argumentu, a szczegolnie dopelnienia.

W ten sposob w odniesieniu do znakowania dopelnienia w rumunskim do pewnego stopnia znajduje zastosowanie rozszerzona hierarchia zywotnosci (Dixon 1979, Croft 2003) , zwlaszcza jesl i nie traktowac jej calosciowo, tylko modulowo. W przypadku znakowania w szyku postwerbalnjon niemal bezwyjytkowo potwierdza siy z kolei generalizacja Kayne'a (1991), zakladajyca korelacjy miydzy uzyciem pe a reduplikacjy.

E w e n t u a l n e w y k o r z y s t a n i e p r a c y

W kontekscie moich dalszych planow badawczych praca stanowi wprowadzenie do osobnej monografii poswiyconej ewolucji tego zjawiska w rumunskim jyzyku literackim, gdzie znajdzie rowniez zastosowanie wypracowany w niej sposob organizacji analizowanego materialu. W dalszej perspektywie przewidujy opracowanie tematu pozostalych balkanizmow morfoskladniowych w jyzyku rumunskim w oparciu o podobne zalozenia metodologiczne (ujycie miydzyjyzykowe - typologiczne, ujycie wewnytrzjyzykowe - synchroniczne i diachroniczne).

Obok celu scisle naukowego monografii przyswieca takze eel czysto praktyczny. Druga czysc pracy, dotyczyca akceptowalnosci roznych rodzajow znakowania dopelnienia w zaleznosci od jego typu i pozycji, wychodzi naprzeciw potrzebom osob uczycych siy i nauczajycych jyzyka rumunskiego, poniewaz zarowno kwestia reduplikacji klitycznej, j ak i uzycia pe, czy nawet konkurencj i miydzy syntetyczny formy celownika a analityczny z la to zagadnienia stanowiyce realny problem w akwizycji i dydaktyce jyzyka rumunskiego.

5. O m o w i e n i e pozostalych osi^gni^c n a u k o w o - b a d a w c z y c h o r a z dydaktycznych i organizacyjnych:

5.1. Publikacje n a u k o w e

Poza wskazany w punkcie 4. monografiy autorsky moj dorobek naukowy obejmuje dwadziescia szesc publikacji (z czego dwadziescia cztery zostaly opublikowane po doktoracie). Nalezy do nich: dwie ksiyzki (w tym monografia autorska oraz ksiyzka we wspolautorstwie), dwadziescia artykulow (w tym jeden we wspolautorstwie) oraz cztery rozdzialy w tomach zbiorowych (jeden we wspolautorstwie). Osiem sposrod wyzej wymienionych artykulow ukazalo siy w czasopismach z listy E R I H : Balcanica Posnaniensia. Acta et Studia, Studia Romardca Posnaniensia oraz Analele Universitdtii din Bucure^ti. Limba $1 literatura romdnd. Ze wzglydu na tematyky wiykszosc tych publikacji (piytnascie) powstala w jyzyku rumunskim, siedem zostalo zredagowanych po polsku, trzy - po angielsku, a jeden - po francusku. Pelna lista publikacji znajduje siy w zalyczniku nr 4.

5.1.1. L e k s y k o l o g i a i leksykografia, g r a m a t y k a o p i s o w a

W pierwszych latach pracy adiunkta kont5Tiuowalem rozpoczyte jeszcze na studiach doktoranckich badania leksykologiczne i leksykograficzne prowadzone na potrzeby opracowywanego wspolnie z Justyny Teodorowicz i Emil iy Ivancu Slownika polsko-rumunskiego i rumunsko-polskiego (Klimkowski, Teodorowicz i Ivancu 2012). Publikacja ta, wydana w 2012 r. przez Wydawnictwo Nowela ze srodkow pochodzycych z grantu wydawniczego przyznanego przez Rumunski Instytut Kultuiy w

Strona 6 z 15

Bukareszcie w ramach programu PubUshing Romania, jest najobszerniejszym obustronnym slownikiem (polsko-rumunskim i rumunsko-polskim) w dziejach polsko-rumunskiej leksykografii. Zawiera lycznie okolo 35 tysiycy wyrazow haslowych, wyrazeii, zwrotow i przykladow ich uiycia. Wystypujy w nim elementy pomijane czysto przez inne slowniki, zwlaszcza starsze, j a k na przyklad slownictwo potoczne. Rozne znaczenia poszczegolnych wyrazow haslowych rozgraniczane sy za pomocy kwalifikatorow oraz krotkich objasnien, co umozliwia wybor wlasciwego odpowiednika w drugim jyzyku. Slownik podaje rowniez transkrypcjy fonetyczny w5Tazu rumunskiego, jesl i jego wymowa przedstawia jakys trudnosc dla Polaka, na przyklad odbiega od wymowy sugerowanej przez pisowniy lub rozni siy od wymowy polskiej (jak w przypadku nowszych zapozyczen z angielskiego). Poza tym miejsce akcentu oznaczane jest konsekwentnie we wszystkich formach rumunskich (a zatem nie tylko w wyrazach haslowych, ale rowniez w wyrazeniach oraz przykladach w tresci hasel). W czysci rumunsko-polskiej podawane sy nie tylko podstawowe formy fleksyjne pozwalajyce na przypisanie wyrazu haslowego do konkretnego paradygmatu odmiany (jak pierwsza osoba liczby pojedynczej czasu terazniejszego czasownika, rodzaj i liczba mnoga rzeczownika, liczba form przymiotnika), ale rowniez formy nieregularne danego wyrazu (czyli takie, ktore zawierajy wymiany samogloskowe i spolgloskowe). Sygnalizowana jest takze lyczliwosc skladniowa poszczegolnych wyrazow haslowych (dobor odpowiedniego przypadka lub przyimka) oraz przytaczane sy najwazniejsze kolokacje i wyrazenia, a czysto takze przykladowe zdania. W ten sposob, oprocz informacji leksykalnej, slownik zawiera informacje o charakterze fonetycznym, prozodycznym, fleksyjnym i skladniowym, co pozwala jego glownemu adresatowi, Polakowi uczycemu siy jyzyka rumunskiego, na poprawne poslugiwanie siy jyzykiem na poziomie od poczytkujycego do przynajmniej poziomu B2/C1.

Ogolna koncepcja slownika i szereg rozwiyzan szczegolowych sy mojego autorstwa. Opracowalem rowniez wiykszy czysc hasel oraz wszystkie dodatki, t j . przedmowy, wskazowki dla korzystajycych ze slownika, skroty i symbole, alfabet rumunski, zasady wjonowy, Zarys gramatyki jyzyka rumunskiego, podstawowy etykiety jyzykowy w postaci rozmowek polsko-rumuiiskich oraz zestawienie nazw geograficznych. Stanowiyce czysc slownika kompendium gramatyczne ukierunkowane jest wyraznie na odbiorcy polskiego i zawiera elementy gramatyki kontrastywnej, jak na przyklad stosunkowo obszerne uwagi na temat uzycia rodzajnika w jyzyku rumunskim. Lycznie moj wklad w pracy nad slownikiem oceniam na okolo 70%.

5.1,2. J ^ z y k o z n a w s t w o d i a c h r o n i c z n e

Glowny obszar moich zainteresowaii naukowych stanowi jednak jyzykoznawstwo diachroniczne, nawet jesl i w analizie zagadnien, ktorymi siy zajmujy, opis diachroniczny wychodzi od synchronicznego lub do niego prowadzi (tak j a k to przedstawiam w pkt. 4c w odniesieniu do monografii).

W obrybie jyzykoznawstwa diachronicznego interesuje mnie zwlaszcza problem interferencji jyzykowych, zarowno na poziomie leksykalnym, j a k i pozaleksykalnym (strukturalnym). W odniesieniu do jyzyka rumunskiego i innych jyzykow balkanoromanskich (arumunskiego i istrowoloskiego) sy to wzajemne oddzialywania miydzy nimi a jyzykami slowianskimi i pozostalymi balkanskimi. Publikacje nalezyce do tej kategorii poruszajy roznorodne zagadnienia z zakresu leksykologii, fonetyki i fonologii, morfoskladni i slowotworstwa, a utrzymane sy w metodologii jyzykoznawstwa histoiycznego i arealowego. W celu ustalenia pochodzenia danego elementu w rumunskim (czy w pozostalych jyzykach balkanoromanskich) stosujy metody rekonstrukcji jyzykowej oraz metody porownawczy, odwolujyc siy do jyzykow romanskich, slowianskich i balkanskich. Na tej podstawie oraz zgodnie z ogolnym kontekstem histoiycznym i etniczno-jyzykowym wskazujy najbardziej prawdopodobny genezy danego elementu, eliminujyc mniej realne mozliwosci.

Pozostale teksty z zakresu jyzykoznawstwa diachronicznego odnoszy siy do roznych aspektow historii zewnytrznej jyzyka, w tym do problemu standaryzacji jyzykowej.

a ) L e k s y k o l o g i a h i s t o r y c z n a i etymologia

Wiykszosc moich publikacji z zakresu jyzykoznawstwa diachronicznego dotyczy leksykologii historycznej i etymologii. W artykulach poswiyconych czasownikom z kategorii verba dicendi

Strona 7 z 15

(Klimkowski 2014b) oraz terminologii zwiyzanej z malzenstwem (Klimkowski 2012c) dowodzy znacznej infiltracji leksyki jyzyka rumunskiego (oraz innych jyzykow balkanoromanskich) przez element obey (giownie slowianski) rowniez na poziomie leksyki o podstawowym charakterze. Pokazujy to na przyklad slawizmy a grai, a vorbi (w rumunskim), zburdscu (w arumunskim), gan^ (w istrowoloskim) w znaczeniu 'mowic', ktore wyparly formacje wlasne typu a cuvanta, paralelne do innowacji innych jyzykow romanskich zastypujqcych klasyczne loqui, z jednej strony z powodu jego anomalnego charakteru, a z drugiej - ze wzglydu na ekspresywnosc nowych leksemow. Slawizmami sy rowniez rumunskie terminy logodnic 'narzeczony' i logodnicd 'narzeczona', ktore wlasciwie nie posiadajy rodzimego odpowiednika, oraz nevastd, z kt6r5Tn konkurowaly rodzime leksemy muiere i femeie (o szerszym znaczeniu 'kobieta'), a pozniej rowniez sofie (pierwotnie 'towarzyszka', 'przyjaciolka'). Skutkiem kontaktu jyzykowego moze bye rowniez podobna ewolucja semantyczna - miydzy innymi przychylam siy do teorii, ktora lyczy osobliwy ewolucjy semantyczna wyrazu mire 'pan mlody' w rumunskim (jesli przyjyc, ze pochodzi on od lacinskiego miles 'zolnierz') z przejsciem znaczeniowym 'zolnierz' > 'zalotnik', 'myz', ktore nastypilo w przypadku poludniowoslowianskich kontynuantow staroslowianskiego voirvb.

O ile w przypadku leksyki zwiyzanej z zyciem codziennym sy to przewaznie zapozyczenia czysciowe (nowe okreslenia dla istniejycych pojyc), to w bardziej specjalistycznych terminologiach, j a k np. jyzyk religijny, byly to czysto zapozyczenia calkowite (wyraz razem z samym pojyciem). Pozwala to na wyciygniycie wnioskow natury pozajyzykowej, historycznej czy religijnej, jak to czyniy w artykulach poswiyconych chrystianizacji ludnosci romanskiej na Balkanach widzianej przez pryzmat struktury etjTnologicznej terminologii religijnej w rumunskim (Klimkowski 2011a), terminom religijnym w rumunskim i arumunskim w ujyciu porownawczym (Klimkowski 2015b) oraz pochodzeniu terminow o znaczeniu 'Bog', 'aniol', 'diabel' w rumunskim (Klimkowski 2 0 0 8 ) . Oczywiscie brak terminu odziedziczonego z laciny nie musi oznaczac, ze pojycie nim nazywane zaniklo w rumunskim, gdyz moglo ono funkcjonowac poczytkowo pod niezaswiadczony nazwy pochodzenia lacinskiego, ktora dopiero pozniej zostala wyparta przez zapozyczenie. W takiej sytuacji jednak tworzyly siy raczej dubiety -konkurujyce ze soby wyrazy o tym samym znaczeniu, lecz roznym pochodzeniu, pozniej czysto roznicujyce siy stylistycznie bydz semantycznie. Dlatego brak terminow odziedziczonych i funkcjonowanie pewnych pojyc pod nazwami bydycymi pozniejszymi zapozyczeniami nie wydaje siy dzielem przypadku, zwlaszcza wtedy, gdy dotyczy to calych grup pojyc. Na przyklad skoro nawet najbardziej podstawowe elementy i pojycia zycia zakonnego wyrazane sy terminami stanowiycymi pozniejsze zapozyczenia slowianskie, greckie lub grecko-slowianskie (w Siedmiogrodzie nawet wygierskie), pozwala to przypuszczac, ze ruch monastyczny raczej nie pochodzi z czasow rzymskich, tylko jest pozniejszej daty. Znajduje to tez potwierdzenie w faktach historycznych - klasztory na ter3^oriach zamieszkanych przez Arumunow byly greckie, zas klasztory rumunskie - poczytkowo giownie slowianskie. Przypadki typu drac 'diabel' < 'smok' i inger 'aniol' (wyrazy odziedziczone) oraz diavol 'diabel' i arhanghel 'archaniol' (wyrazy grecko-slowianskie) swiadczy z kolei o wtomym uzupelnianiu luk w terminologii religijnej w okresie wplywow slowianskich.

Problem wspomnianej juz specjalizacji dubletow lub wiykszych serii wyrazowych bydycych wynikiem zarowno starszego kontaktu jyzykowego o charakterze arealowym (giownie rumunsko-slowianskiego), jak i nowszego, z okresu reromanizacji (a zatem rumunsko-francuskiego) poruszylem w dwoch artykulach. Pierwszy z nich dotyczy roll stylistycznej slawizmow w rumunskim jyzyku literackim (Klimkowski 2006a) , drugi zas - konkurencji miydzy tzw. autochtonizmami (slownictwem sprzed reromanizacji) a neologizmami (nowszymi zapozyczeniami) w rumunskiej terminologii prawniczej (Klimkowski 2017b). Literacki, wrycz poetycki i niekiedy archaizujycy charakter slawizmow (w opozycji do technicznego wydzwiyku ich neologicznych, laciiisko-francuskich quasi-synonimow) potwierdza ich czyste wystypowanie w przekladach tekstow poetyckich, zwlaszcza dawnych, sredniolacinskich czy starofrancuskich. Wymowny jest zwlaszcza wybor slawizmu nawet wtedy, gdy jego neologiczny synonim stanowi dokladny rumunski odpowiednik (formalny i etymologiczny) elementu uzytego w oryginale, a zatem wtedy, gdy wybor neologizmu narzuca siy niemal automatycznie. Analiza terminologii prawniczej wykazuje z kolei wyrazne przechodzenie autochtonizmow (a zatem nie tylko slawizmow czy grecyzmow, ale rowniez szeregu odziedziczonych latynizmow) do sfery jyzyka niespecjalistycznego (potocznego, ludowego). Jest to wynik zdominowania sfery specjalistycznej, formalnej przez ich neologiczne warianty

Strona 8 z 15

(giownie galicyzmy), co widac zwlaszcza w przyjytych przed kQku laty nowych kodeksach prawa karnego i cywilnego. Jednoczesnie utrzymujyce siy ciygle synonimiczne dubiety stanowiy zrodlo dylematow tlumaczeniowych w procesie przekladu tekstow sydowych z jyzyka polskiego na rumunski.

W tematyky leksykologii historycznej i etymologii wpisuje siy rowniez kwestia, ktory zajylem siy na potrzeby rozdzialu w monografii Myth, Music and Ritual: Approaches to Comparative Literature wydanej przez Cambridge Scholars Publishing (Ivancu i Klimkowski 2018), t j . semantyzm kontynuantow pierwiastka *kan- w jyzykach indoeuropejskich oraz wzajemne powiyzania finskich, baltyckich i slowianskich nazw instrumentow muzycznych zawierajycych podobny rdzen. Wzglydy fonetyczne przemawiajy raczej za zapozyczeniem slowianskim w jyzykach finskich i finskim w baltyckich, a tym samym za przejyciem samego instrumentu przez ludy finskie od Slowian i ludy baltyckie od finskich.

b ) F o n e t y k a i fonologia h i s t o r y c z n a , ortografia h i s t o r y c z n a

W artykule na temat prejotacji w jyzyku rumunskim (Klimkowski 2014a) wykazalem, ze wiykszosc przypadkow naglosowego [je] w rumunskim to nie prejotacja typu slowianskiego, lecz rezultat romanskiej dyftongizacji samogloski /e/. Przypadki, ktorych nie mozna wyjasnic w ten sposob, nalezy uznac za rozwoj analogiczny, wywolany jednak przez wplyw slowianski jako czynnik unifikujycy wymowy naglosowych [je] i [e] na korzysc [je]. Niewytpliwie slowianskiego, a dokladniej cerkiewnoslowianskiego pochodzenia jest za to zapis naglosowego [je] za pomocy nieprejotowanej litery <e> (cjTylica)/<e> Qacinka), wystypujycy konsekwentnie w rumunskiej cyrylicy, a we wspolczesnej lacince ograniczony tylko do ki lku przypadkow (zaimki osobowe i formy czasownika „byc").

Jes l i chodzi o konsonantyzm, udalo m i siy wyroznic dwie balkanoromanskie osobliwosci fonotaktyczne o wyraznie arealowym charakterze, dotyczyce akceptowalnosci naglosowych grup zlozonych ze spolgloski nosowej i innej spolgloski oraz wyglosowych grup o strukturze: spolgloska zwarta i spolgloska plynna. W artykule poswiyconym temu zagadnieniu (Klimkowski 2013) wskazujy na akceptowalnosc pierwszej z tych grup w starorumunskim oraz w roznych wspolczesnych odmianach arumunskiego, co jest cechy wspolny z albanskim, oraz na ciygly nieakceptowalnosc drugiej z tych grup w calej romanszczyznie balkanskiej oraz - zapewne pod jej wplywem - w slowianszczyznie balkanskiej i w ogole poludniowej.

W rozdziale zamieszczonym w monografii poswiyconej rumunskiemu miydzywojniu (Klimkowski 2015c), ktorej bylem rowniez wspolredaktorem, powracam do kwestii ortograficznych. Przedstawiam tam ewolucjy ortografii rumunskiej w grafii lacinskiej, zwracajyc przy tym uwagy na arbitralnosc i zupelny wrycz sztucznosc niektorych rozwiyzan w miydzywojennej i wspolczesnej ortografii rumunskiej, takich j a k na przyklad dwojaki zapis fonemu / i / jako <a> lub <i> w zaleznosci od pozycji w wyrazie. Wskazujy tez na konsekwencje latynizujycego zapisu formy /sint/ 'jestem', 'sy'jako sunfw postaci coraz czystszej wjonowy /sunt/.

c ) M o r f o s l d a d n i a h i s t o r y c z n a , s lowotworstwo h i s t o r y c z n a

W czterech artykulach opublikowanych w czasopismie Annales Universitatis Apulensis (Klimkowski 2007, 2009b, 2010, 2011c) oraz w podsumowujycej temat monografii autorskiej Influence slave vechi asupra morfologiei f i sintaxei limbii romane, wydanej w Wydawnictwie Aeternitas Uniwersytetu „i Decembrie 1918" w Alba lu l ia dziyki dofinansowaniu Rady Okrygu Alba (Klimkowski 2011b), rozpatrujy problem oddzialywan staroslowianskich na morfoskladniy i slowotworstwo jyzyka rumunskiego. Z jednej strony poruszam tam kwestiy transferu morfemow fleksyjnych i slowotworczych, z drugiej zas analizujy zjawisko transpozycji struktur morfoskladniowych i zlozeii slowotworczych - w obu przypadkach z szeroko pojytego jyzyka staroslowianskiego (tzn. z praslowianskiego, ze starszych etapow rozwojowych jyzykow poludniowoslowianskich, wzglydnie balkanoslowianskich oraz z jyzyka cerkiewnoslowianskiego) do jyzyka rumunskiego (tj. do romanszczyzny balkanskiej przed rozpadem i do starorumunskiego).

W poszczegolnych artykulach omowione sy bardziej reprezentatywne przypadki, takie jak: szyk wyrazow w tekstach starorumunskich tlumaczonych z cerkiewnoslowianskiego (czysta inwersja klityk - zaimkow

Strona 9 z 15

i czasownikow posilkowych w okreslonych pozycjach w zdaniu) (Klimkowski 2007) oraz uzycie zaimkow osobowych (ograniczone wystypowanie form klitycznych) (Klimkowski 2009b) - ewidentne kalki z jyzyka oryginalu, przenoszone czysto do tekstow tworzonych bezposrednio po rumunsku; prefiks prywatywny ne-, ciygle produktywny we wspolczesnym rumunskim, por. hybrydowe formacje typu neveridic 'nieprawdziwy", oraz prefiks rds/z-: a se rdzgdndi 'rozmyslic siy' (Klimkowski 2010); zlozenia w strukturze liczebnikow wyzszego rzydu: 11-20,20-90,200-900 itd. (Klimkowski 2011c).

W monografii (Klimkowski 2011b) zajmujy siy ponadto kwestiy pochodzenia rumunskiego wolacza, a w szczegolnosci stosunkiem wolacza zenskiego na -o (slowianskiego pochodzenia) do form wolacza myskiego na -(ul)e, wskazujy mozliwy wplyw slowianski w odniesieniu do znaczenia biernego formy zwrotnej czasownika i braku zgodnosci czasow w mowie zaleznej, a takze zestawiam wszystkie prefiksy i sufiksy pochodzenia slowianskiego na tie calego aparatu derywacyjnego jyzyka rumunskiego oraz analizujy szczegolowo najwazniejsze z nich. Zarowno wyzej wymienione artykuly, j a k i monografia autorska opierajy siy na rozprawie doktorskiej obronionej w 2 0 0 8 r.

W artykule przedstawiajycym „r6zne aspekty aspektu" w istrowoloskim (Klimkowski 2015a), w przeciwienstwie do wczesniejszych interpretacji operujycych ogolnym terminem aspekt, w5Taznie rozdzielam czasowniki prefigowane wyrazajyce dokonanosc w sposob typowy dla jyzykow slowianskich (aspekt wlasciwy) od czasownikow prefigowanych wyrazajycych znaczenia zmodyfikowane wzglydem znaczenia czasownika bazowego przy zachowaniu opozycji niedokonanosc - dokonanosc dziyki altemacji sufiksu (czasowniki wtorne). Stwierdzam rowniez, ze istrowoloski przenosi z jyzyka chorwackiego na swoj grunt oba typy czasownikow, reprodukujyc wiernie mechanizmy ich tworzenia, w zwiyzku z czym istrowoloska fleksja werbalna jest doskonalym przykladem absorpcji obcego aparatu fleksyjnego i slowotworczego na skutek masowego zapozyczenia leksemow z danej klasy gramatycznej.

Z drugiej strony w artykule o paralelach fleksyjnych miydzy romanszczyzny a slowianszczyzny balkansky (Klimkowski 2 0 i 2 d ) poddajy analizie systemy przypadkowe standardowego jyzyka rumunskiego (jako reprezentatywnego dla „kanonicznego" typu balkanoromanskiego) oraz peryferyjnych dialektow bulgarskich i macedonskich (ktore - jako bardziej archaiczne od jyzykow standardowych - mogy uchodzic za reprezentacjy „kanonicznego" typu balkanoslowianskiego). Jeden i drugi typ (odmiana przez przypadki wyrazana giownie przez rodzajnik postpozycyjny) znacznie odbiegajy od wiykszosciowego typu romanskiego i slowianskiego; w oparciu o przytoczone w artykule argumenty uwazam, ze typ balkanoromanski nalezy wiyzac z substratem paleobalkanskim, a typ balkanoslowianski uznac za kalky typu balkanoromanskiego.

Z kolei w rozdziale zamieszczonym w tomie Badania diachroniczne w Polsce I I (Klimkowski 2016) wskazujy na paralelny ekspansjy balkanoromanskiej koncowki liczby mnogiej -ure/-uri (< lac. -ora) i balkanoslowianskiej -ove/-ovi (< psl. -ove) (obie wystypujy, przynajmniej w poczytkowym okresie, ^ownie z tematami jednosylabowymi). Mozna j y uznac za wplyw jednego systemu na drugi, lecz najprawdopodobniej stanowi ona ich wspolny innowacjy, poniewaz w innych systemach romanskich i slowianskich morfemy o podobnej formie albo nie wystypujy, albo majy bardzo ograniczony zasiyg, zatem trudno jednoznacznie orzec, czy zrodlem innowacji sy jyzyki romanskie, czy slowianskie.

W artykule na temat pochodzenia i ewolucji antycypacji zaimkowej dopelnienia (Klimkowski 2017a) sygnalizujy zarowno synchroniczny, jak i diachroniczny aspekt jednej ze struktur morfoskladniowych uznawanych za balkanizm. W odniesieniu do mechanizmow wyksztalcenia siy tej konstrukcji w rumunskim ( i w innych jyzykach) za jedny z mozliwosci uwazam przeniesienie do szyku postwerbalnego reduplikacji zaimkowej z szyku prewerbalnego (czyli repryzy zaimkowej), co implikowaloby nie rownoleglosc obu przejawow reduplikacji zaimkowej, antycypacji i repryzy, lecz wtomosc antycypacji wzglydem repryzy. O ile aspekt synchroniczny zjawiska znajduje rozwiniycie w rozdzialach rozprawy habilitacyjnej poswiyconych reduplikacji zaimkowej, to jego aspekt diachroniczny poruszony w odnosnym artykule ma stac siy w moim zamierzeniu przedmiotem osobnej monografii.

d ) Ogolnie

Moja publikacja w Balcanica Posnaniensia na temat wplywow greckich na rumunski i arumunski (Klimkowski 2012a) ma za kolei charakter bardziej syntetyczny, gdyz dotyczy zarowno zapozyczen

Strona 10 z 15

leksykalnych, j a k i oddzialywan pozaleksykalnych. Wykazuje ona, ze w rumunskim leksykalny wplyw grecki konczy siy w zasadzie na epoce fanariockiej, ktora stanowi zreszty jego apogeum, a we wspolczesnym jyzyku jest juz niemal niewidoczny. W arumunskim z kolei porownywalny jest on pod wzglydem ilosciowym i jakosciowym z roly substratu slowianskiego w rumunskim. Na przyklad czysto obserwowany paralelizm to slawizm w rumunskim i grecyzm w arumunskim, por. rumunskie mdndru (ze slowianskiego) i arumuiiskie pirifan (z greki) 'dumny'. Rowniez pewne balkanizmy morfoskladniowe, ktore mozna przypisac grece (tryb lyczycy, zaimek osobowy w celowniku w znaczeniu dzierzawczym), realizowane sy bardziej konsekwentnie w arumunskim niz w rumunskim.

e ) H i s t o r i a z e w n ^ t r z n a j y z y k a

Jako tlo dla analiz jyzykoznawczych nalezy traktowac przywolane przeze mnie w pozostalych artykulach rozne aspekty historii zewnytrznej jyzyka rumunskiego i arumunskiego.

Jedna z tych publikacji (Klimkowski 2 0 i i d ) opisuje historyczny i kulturowy kontekst kontaktu jyzykowego romansko-slowianskiego, eksponujyc dwa procesy, kluczowe dla interpretacji interesujycych mnie faktow jyzykowych: asymilacjy jyzykowy Slowian przez Wolochow na polnoc od Dunaju oraz odwrotny proces asymilacji Wolochow przez Slowian na poludnie od Dunaju. Jest to rowniez tekst zamieszczony w pracy doktorskiej oraz w monografii autorskiej jako wprowadzenie do tematu i czysciowo wyjasnienie zalozen metodologicznych.

Z kolei artykul poswiycony poczytkom pismiennictwa w jyzyku rumunskim (Klimkowski 2009a) zarysowuje okolicznosci powstania XVI-wiecznych t lumaczen tekstow religijnych o pierwszorzydnjTn

znaczeniu dla badan nad jyzykiem starorumunskim w okresie utrzymujycej siy ciygle dominacji kulturowej jyzyka cerkiewnoslowianskiego.

Ostatni tekst z tej kategorii (Klimkowski 2012b) dotyczy natomiast problemu identyfikacji etnicznej i jyzykowej Arumunow w Rumunii oraz kwestii wplywu wywieranego w Rumunii na jyzyk arumunski (nazywany przez tradycyjne jyzykoznawstwo rumunskie „dialektem") przez wiykszosciowy jyzyk rumunski (traktowany jako rumunski jyzyk „literacki").

5.1.3. I n n e

Przypadkiem odosobnionym, pozostajyc5Tn poza glownjTn nurtem mojej naukowej dzialalnosci publikacyjnej, jest wspolautorstwo artykulu dotyczycego motywu klytwy i ofiary w kulturze i literaturze, inspirowanego legendy o cerkwi w Curtea de Arge§ (Rumunia) (Ivancu i Klimkowski 2016). Moj udzial polegal na omowieniu wytkow biblijnych nasuwajycych skojarzenie ze skonstruowanymi wokol powyzszego motywu mitami narodow europejskich.

5.2. I n n e aspekty d z i a l a l n o s c i naukowej

Wiykszosc powyzszych publikacji zostala przedstawiona najpierw na konferencjach naukowych w postaci referatow i stanowi ich rozszerzony lub w inny sposob zmodyfikowany wersjy. Byly to konferencje w Polsce (m. i n . w Poznaniu, Wroclawiu, Lublinie, Krakowie, Toruniu, z czego prawie wszystkie miydzynarodowe) oraz w Rumuni i (w Bukareszcie i Alba lu l ia) . Nalezy podkreslic moj regularny udzial w konferencjach z cyklu Balcanicum i konferencjach poswiyconych Wolochom, wspolorganizowanych przez Komisjy Balkanistyki PAN, a takze w sympozjach Departamentu Filologicznego Uniwersytetu „i Decembrie 1918" w Alba lul ia . W 2017 r., podczas konferencji w Alba lul ia na temat nauczania jyzyka rumunskiego jako obcego, zorganizowanej przez Uniwersytet w Alba lul ia i Uniwersytet w T u r k u (Finlandia), wystypilem jako keynote speaker z prezentacjy na temat swoich doswiadczen jako nauczyciela jyzyka rumunskiego w Polsce. Pelna lista konferencji, w ktorych bralem udzial, wraz z tematami moich wystypien znajduje siy w zalyczniku nr 4.

Wspolredagowalem rowniez oba wydania (pierwsze i drugie rozszerzone) monografii Fascinantul interbelic: idei, oameni, cdrfi [Fascynujyce miydzywojnie: idee, ludzie, ksiyzki] , ktora ukazala siy w wydawnictwie Aeternitas (Alba lul ia) . Oba wydania zostaly sfinansowane przez Rady Okrygu Alba. Jestem ponadto wspolredaktorem wszystkich trzech opublikowanych do tej pory numerow czasopisma

Strona 11 z 15

Finnish Journal for Romanian Studies, poswiyconych takim zagadnieniom jak: Challenging Identities, Romanians and the Others, Translations - on the Borderline.

Oprocz tego w 2017 r. wspolpracowalem jako recenzent z Instytutem Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego (czasopismo Lingua Legis) oraz z Departamentem Romanistyki Wydzialu Humanistycznego Uniwersytetu w Zagrzebiu (artykul w tomie okolicznosciowym), a w 2018 r. z Cambridge University Press (rozdzial w monografii).

Nalezy takze do grona wykonawcow grantu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyzszego Wohsi w europejskiej i polskiej przestrzeni kulturowej. Migracje - osadnictwo - dziedzictwo kulturowe (Narodowy Programu Rozwoju Humanistyki, nr 12H 13 0604 82, marzec 2015 - luty 2020) , realizowanego w wiykszosci przez czlonkow Komisji Balkanistyki Polskiej Akademii Nauk. W ramach grantu uczestniczylem w konferencjach poswiyconych tematyce woloskiej oraz w 10-dniowym wyjezdzie badawczym do Macedonii i Grecji (2017 r . ) , podczas ktorego zajmowalem siy dokumentacjy jyzykow balkanoromanskich (utrwalanie jyzyka mowionego, gromadzenie tekstow). Wymierny rezultat mojego udzialu w tym projekcie stanowic bydzie wspolautorstwo powstajycej obecnie monografii oraz transkrypcja i tlumaczenie wywiadow przeprowadzonych podczas wyjazdow badawczych.

Dluzsze i krotsze pobyty w Rumunii , takie jak: praca lektora jyzyka polskiego na Uniwersytecie w Jassach ( 2 0 0 4 - 2 0 0 5 ) , dwa dwumiesiyczne stypendia dla tlumaczy Rumunskiego Instytutu Kultury w Bukareszcie (2011, 2013 r . ) , polroczny staz naukowy na Uniwersytecie w Alba lul ia (2017 r.) czy wyklady goscinne na Uniwersytecie w Kluzu-Napoce (2019 r . ) , j ak rowniez udzial w konferencjach i kongresach naukowych w Polsce i Rumunii daly m i mozliwosc nawiyzania scislejszych kontaktow ze specjalistami w dziedzinie jyzykoznawstwa rumunskiego zarowno z Rumunii , j a k i z innych krajow europejskich. Dluzsze pobyty w Rumunii stanowily rowniez okazjy do przeprowadzenia kwerendy w rumunskich bibliotekach naukowych, w tym w bibliotekach Uniwersytetu w Bukareszcie i Instytutu Jyzykoznawstwa Akademii Rumunskiej.

5.3. D z i a l a l n o s c dydaktyczna

Podczas niemal szesnastoletniej pracy dydaktycznej (najpierw jako doktorant, a od 2008 r. adiunkt) prowadzilem zajycia z kilkunastu roznych przedmiotow, giownie w formie cwiczen, konwersatoriow i seminariow, na filologii rumunskiej, a sporadycznie rowniez na filologii romanskiej i balkanistyce, zarowno na poziomie studiow licencjackich, j a k i magisterskich.

Charakter cwiczen mialy zajycia jyzykowe, przede wszystkim z praktycznej nauki jyzyka rumunskiego na filologii rumunskiej (gramatyka na roznych poziomach oraz lektura i analiza tekstow, j a k rowniez pisanie i mowienie). Oprocz nich prowadzilem zajycia z jyzyka rumunskiego jako drugiego jyzyka nowozytnego na filologii romanskiej, fakultetu dla studentow Wydzialu Neofilologii oraz lektoratu nieslowianskiego nowozytnego jyzyka regionu na balkanistyce, a takze zajycia z jyzyka francuskiego jako drugiego jyzyka nowozytnego na filologii rumunskiej.

Praktyczny, cwiczeniowy formy miala rowniez wiykszosc zajyc tlumaczeniowych: praktyka tlumaczenia polsko-rumunskiego, a obecnie tlumaczenie pisemne polsko-rumunskie oraz tlumaczenie ustne polsko-rumunskie. W ramach modulu traduktologicznego prowadzilem rowniez konwersatorium z teorii tlumaczenia.

Pozostale prowadzone przeze mnie konwersatoria to zajycia ogolnokulturowe i historyczne: wiedza o Rumunii - obecnie Rumunia wspolczesna - oraz historia Rumunii (oba w jyzyku polskim), ale przede wszystkim - zgodnie z mojy specjalizacjy naukowy - zajycia jyzykoznawcze: historia jyzyka rumunskiego, proseminarium jyzykoznawcze i seminarium specjalizacyjne jyzykoznawcze (w jyzyku rumunskim). Tematy proponowane przeze mnie w ramach tych ostatnich zajyc dotyczyly na ogol dynamiki wspolczesnego jyzyka rumunskiego oraz dialektologii rumunskiej (w tym kwestii jyzyka moldawskiego), ale rowniez problemow jyzykoznawstwa diachronicznego, jyzyka rumunskiego w etymologii czy frazeologii rumunskiej. Ponadto przez jeden semestr prowadzilem seminarium specjalizacyjne jyzykoznawcze w jyzyku francuskim dla studentow filologii romanskiej (na temat metodologii jyzykoznawstwa diachronicznego i romanskiego jyzykoznawstwa porownawczego). Z ankiet studenckich na temat prowadzonych przeze mnie zajyc otrzymywalem zawsze bardzo wysokie oceny.

Strona 12 z 15

Oprocz tego prowadzilem seminaria jyzykoznawcze licencjackie i magisterskie. Wypromowalem lycznie cztery prace: jedny licencjacky i trzy magisterskie (wszystkie w jyzyku rumunskim). Kilkakrotnie recenzowalem tez inne prace licencjackie i magisterskie (w jyzyku rumunskim i francuskim) oraz przewodniczylem komisji egzaminacyjnej.

Wazne doswiadczenie dydaktyczne w mojej karierze zawodowej stanowila praca lektora jyzyka polskiego na Uniwersytecie i m . Aleksandra J a n a Kuzy w Jassach ( 2 0 0 4 - 2 0 0 5 ) , j a k rowniez wyklady goscinne (w jyzyku rumunskim) na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu im. Babesa-Bolyaia w Kluzu-Napoce (marzec 2019 r . ) , poswiycone takim kwestiom jak: Rumunski i slowianszczyzna poludniowa -wzajemne wplywy pozaleksykalne, Rodzaj i podrodzaj w rumunskim i jyzykach slowianskich -paralele typologiczne, Pulapki jyzyka polskiego - zarys rumunsko-polskiej gramatyki kontrastywnej z perspektywy dydaktycznej.

Moje najwazniejsze osiygniycie w dziedzinie dydaktyki stanowi opracowany we wspolpracy z Emil iy Ivancu podrycznik jyzyka rumunskiego dla poczytkujycych Rumunski nie gryzie, ktory ukazal siy w 2017 r. w Wydawnictwie Edgard. Jest to pierwszy od kilkudziesiyciu lat polski podrycznik do nauki jyzyka rumunskiego dla poczytkujycych. Mimo ze ma charakter samouczka, okazal siy przydatny w pracy ze studentami na lektoracie jyzyka rumunskiego oraz na zajyciach praktycznych z gramatyki jyzyka rumunskiego. Ksiyzka wpisuje siy w seriy wydawniczy M e gryzie i bazuje czysciowo na wypracowanej przez jej pomyslodawcow koncepcji i metodzie dydaktycznej. Sklada siy z dziesiyciu obszernych jednostek lekcyjnych, zawierajycych kompletny zestaw zagadnien leksykalnych oraz material gramatyczny na poziomie poczytkujycym. Oprocz polskiego komentarza samodzielny pracy nad jyzykiem ulatwiajy: tlumaczenia tekstow i dialogow, glosariusze tematyczne, odpowiedzi do cwiczen, plyta audio z nagraniami obszernych partii materialu oraz konwencje przejyte ze Slownika polsko-rumunskiego i rumunsko-polskiego (Klimkowski, Teodorowicz i Ivancu 2012), takie j a k konsekwentne oznaczanie akcentu we wszystkich wyrazach rumunskich oraz zaopatrywanie kazdego nowego wyrazu w glosariuszach w podstawowe informacje gramatyczne. Dodatkowym walorem ksiyzki sy zamieszczone na poczytku poszczegolnych rozdzialow informacje o Rumunii i kulturze rumunskiej. Podrycznik zostal objyty patronatem Rumunskiego Instytutu Kultury w Warszawie, a w 2018 r. otrzymal od Rektora UAM Nagrody Zespolowy I I I Stopnia.

5.4. D z i a l a l n o s c o r g a n i z a c j j n a

Bylem dwukrotnie wybierany na czlonka Rady Instytutu Filologii Romanskiej jako przedstawiciel adiunktow (kadencje: 2012-2016, 2 0 1 6 - 2 0 2 0 ) . Przez jedny kadencjy (2012-2016) bylem tez reprezentantem adiunktow Wydzialu Neofilologii w Kolegium Elektorow U A M . W latach 2004 i 2014 pelnilem funkcjy sekretarza Komisji Rekrutacyjnej w Instytucie Filologii Romanskiej, a w 2009 r. bylem czlonkiem Komisj i przeprowadzajycym rozmowy kwalifikacyjne z kandydatami na filologiy rumunsky. Od poczytku pracy na stanowisku adiunkta ( 2 0 0 8 r.) pelniy funkcjy administratora systemu USOS w Instytucie Filologii Romanskiej (poczytkowo dla wszystkich prowadzonych tam filologii, pozniej dla filologii rumunskiej, a przejsciowo rowniez dla romanskiej i portugalskiej). Od tego samego roku jestem nieprzerwanie jednym z dwojga opiekunow Studenckiego Kola Naukowego Rumunistow. Oprocz tego sprawowalem kilkakrotnie funkcjy opiekuna roku na filologii rumunskiej.

Z ramienia Zakladu Rumunistyki uczestniczylem w pracach nad opracowaniem nowego programu studiow licencjackich i magisterskich na specjalnosci filologia rumunska oraz koordynowalem proces tworzenia sylabusow dla zajyc prowadzonych na tej specjalnosci. W 2018 r. bylem odpowiedzialny za modyfikacjy programu studiow magisterskich w zwiyzku z wdrazaniem rozszerzonej sciezki tlumaczeniowej w ramach projektu POWR. Jestem rowniez koordynatorem zajyc z praktycznej nauki jyzyka rumunskiego oraz pelnilem kilkakrotnie funkcjy przewodniczycego komisji egzaminacyjnej dla tego przedmiotu.

Wspolorganizowalem dwie miydzynarodowe konferencje naukowe (w latach 2007 i 2011). Pierwsza z nich, odbywajyca siy pod haslem Rumunia: dialog kultur i jyzykow, upamiytniala 50 lat jyzyka rumunskiego na U A M w Poznaniu, druga zas, poswiycona rumunskiemu miydzywojniu - stulecie urodzin E m i l a Ciorana.

Strona 13 z 15

W 2009 r. wszedlem w sklad Komisji Balkanistyki przy Oddziale Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu (w tym roku zostalem wybrany na kolejny kadencjy). Od 2009 r. nalezy rowniez do komitetu naukowego czasopisma Annales Universitatis Apulensis. Series Philologica (Wydzial Historyczno-Filologiczny Uniwersj^etu w Alba lu l ia) , posiadajycego akredytacjy CNCS (rumunskiej Krajowej Rady Badan Naukowych) oraz indeksowanego w bazach C E E O L (Central and Eastern European Online Library) i E B S C O . W 2015 r. zostalem czlonkiem komitetu redakcyjnego nowo powstalego anglojyzycznego czasopisma naukowego Finnish Journal for Romanian Studies, wydawanego przez Uniwersytet w T u r k u (Finlandia). Pismo, publikujyce artykuly z zakresu szeroko pojytej rumunistyki Qiteratura, jyzykoznawstwo, historia, etnologia itd.), od tego roku indeksowane jest w bazach C E E O L oraz MLA.

5.5. P o p u l a r y z a c j a n a u k i i w s p o l p r a c a z otoczeniem

Przez ostatnie lata bardzo aktywnie dzialalem na rzecz promocji jyzyka i kultury rumunskiej oraz wspolpracowalem z otoczeniem spoleczno-gospodarczym. Wspolorganizowalem wydarzenia kulturalne (promocje ksiyzek, wystawy) oraz prowadzilem roznego rodzaju zajycia (wyklady, lekcje jyzyka, warsztaty tlumaczeniowe) - giownie we wspolpracy z Rumunskim Instytutem Kultury w Warszawie, ale rowniez na zaproszenie Domu Bretanii w Poznaniu oraz w ramach dzialalnosci Towarzystwa Kulturalnego Arados, ktorego jestem wspolzalozycielem. Nauky i jyzyk promowalem rowniez poprzez publikacje popularyzatorskie, na ktore skladajy siy rozmowki polsko-rumunskie (wspolautorstwo tzw. „rozm6wek planszowych" wydawnictwa Red Point Publishing oraz korekta polskiego tlumaczenia rozmowek wydawnictwa Assimil) , j a k rowniez rozdzialy na temat literatury rumunskiej w Historii literatury swiatowej Wydawnictwa SMS (w tomach: Oswiecenie, Romantyzm i Pozytywizm).

W latach 2013 i 2015 pracowalem dla Samsung R&D Institute Poland jako ekspert jyzykowy w projektach badawczych zwiyzanych z jyzykiem rumunskim i francuskim oraz inn5Tni jyzykami (hiszpanskim, niemieckim).

Najwazniejszy aspekt mojej wspolpracy z otoczeniem spolecznym i gospodarczym stanowi jednak dzialalnosc tlumaczeniowa. Humaczylem zarowno teksty naukowe oraz literackie (z rumunskiego na polski), j a k i uzytkowe (z rumunskiego na polski i z polskiego na rumunski). Tlumaczenia naukowe stanowiy ksiyzka Andreia Ple§u O aniolach (zbior wykladow i esejow z dziedziny religioznawstwa, filozofii i historii kultury) oraz dwa artykuly literaturoznawcze. Na moje przeklady literatury piyknej skladajy siy cztery ksiyzki (trzy powiesci i tomik poezji) oraz wiersze i fragmenty prozy przetlumaczone na zlecenie Rumunskiego Inst}^utu Kultury w Warszawie na potrzeby projektow literackich Rumun urodzil siq poetq i Wiersze w metrze (dwie edycje) bydz w celu publikacji w pismie Lampa. Niektore tlumaczenia literackie zostaly wykonane w ramach dwoch dwumiesiycznych stypendiow dla tlumaczy Rumunskiego Instytutu Kultury w Bukareszcie (2011, 2013 r . ) . Oprocz tego przetlumaczylem na potrzeby Rumunskiego Instytutu Kultury w Warszawie dwadziescia dziewiyc filmow rumunskich, w tym piytnascie filmow fabularnych dlugometrazowych, dziewiyc krotkometrazowych oraz piyc filmow dokumentalnych.

Humaczenia uzytkowe (pisemne i ustne) wykonywalem juz na ostatnich latach studiow, a w 2011 r., po zlozeniu stosownego egzaminu w Ministerstwie Sprawiedliwosci, zostalem wpisany na listy tlumaczy przysiyglych jako tlumacz jyzyka rumunskiego i moldawskiego, co znacznie zintensyfikowalo mojy wspolpracy z organami wymiaru sprawiedliwosci, przedsiybiorstwami i biurami tlumaczen w zakresie tlumaczen prawniczych, ekonomicznych i technicznych - od 2011 r. wykonalem 370 tlumaczen poswiadczonych, pisemnych i ustnych.

Nabyte w ten sposob doswiadczenie w tlumaczeniu tekstow reprezentujycych szerokie spektrum tematyczne i stylistyczne (od literackich po uzytkowe, zwlaszcza prawnicze), a takze samy formy (zwykle oraz poswiadczone) pozwala m i nie tylko na podjycie refleksji naukowej w dziedzinie traduktologii, lecz przede wszystkim znajduje praktyczne zastosowanie i wykorzystanie w pracy dydaktycznej, rowniez w ramach warsztatow dla tlumaczy.

Szczegolowe zestawienie moich osiygniyc w zakresie wspolpracy z otoczeniem znajduje siy w zalyczniku nr 4.

Strona 14 z 15

W ramach ciyglego podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych uczestniczylem w dwudniowym szkoleniu z obslugi programu S D L Trados Studio 2019 (w ramach programu POWR, z perspektywy wykorzystania nabytych umiejytnosci na zajyciach z tlumaczenia), a takze w szeregu kursow jyzykowych. Nauka jyzykow obcych, rowniez samodzielna, ma sluzyc przede wszystkim poznaniu ich struktury i funkcjonowania, w celu wykorzystania tej wiedzy zarowno w pracy naukowej, jak i dydaktycznej.

5.6. P l a n y b a d a w c z e

Zgodnie z koncepcjy zarysowany w pkt. 4c monografia poswiycona reduplikacji klitycznej na tie innych sposobow znakowania argumentow ma w moim zamierzeniu znalezc kontynuacjy w postaci monografii na temat ewolucji zjawiska w pismiennictwie rumunskim. T e n sam schemat badan i taky samy struktury publikacji, t j . : interpretacja danego zjawiska (perspektywa teoretyczna i typologiczna), jego stan wspolczesny (perspektywa synchroniczna) i ewolucja (perspektywa diachroniczna) przewidujy w odniesieniu do pozostalych balkanizmow morfoskladniowych. W ten sposob rozprawa habilitacyjna otwierac ma cykl publikacji poswiycony balkanizmom morfoskladniowym w jyzyku rumunskim w ujyciu synchronicznym i diachronicznym. Konfrontacja stanu wspolczesnego i ewolucji odnosnych zjawisk w jyzyku rumunskim z ich stanem wspolczesnym i ewolucjy w innych jyzykach balkanskich powinna pozwolic rozstrzygnyc problem genezy balkanizmow w poszczegolnych jyzykach. W polyczeniu z wynikami dotychczasowych badan w zakresie interferencji jyzykowych rumunsko-slowianskich takie badania mogy stanowic punkt wyjscia do wiykszego projektu poswiyconego historii areaiowej jyzyka rumunskiego.

Zagadnienia szczegolowe, oprocz tego, ze tworzy razem bardziej kompleksowy obraz kontaktu jyzykowego, w ktorjon uczestniczyl w przeszlosci jyzyk rumunski, umozliwiajy rowniez wyciygniycie wnioskow bardziej ogolnej natury, dotyczycych teorii zmian jyzykowych wywoianych kontaktem jyzykowym. Rozpatrujyc analizowane przypadki pod tym kytem, mozna bowiem dostrzec konkretne mechanizmy i uwarunkowania poszczegolnych zmian. Dalszym ciygiem moich badan w tej dziedzinie bydzie zatem analiza kolejnych zjawisk w odniesieniu do rumunskiego oraz pozostalych jyzykow balkanoromanskich: arumunskiego, meglenickiego i istrowoloskiego, rowniez w zwiyzku z moim udzialem w realizacji wspomnianego w punkcie 5.2 grantu woloskiego. Kolejny etap badan stanowic bydzie rozszerzenie perspektywy o inne jyzyki i zjawiska w nich wystypujyce w celu weryfikacji zaobserwowanych prawidlowosci na innym materiale, a nastypnie proba zabrania glosu w kwestii ogolnych tendencji ewolucyjnych jyzykow swiata w kontekscie kontaktu jyzykowego.

Strona 15 z 15