Archaizmy
Transcript of Archaizmy
CO TO, PO CO, GDZIE?
ARCHAIZMY
Archaizmy To wyrazy lub związki frazeologiczne, które uważamy dziś za przestarzałe. Wyrazów tych dziś się już nie używa lub używa się nadal, ale w zmienionej formie gramatycznej lub znaczeniu.
Czy słyszeliście kiedyś o wyrazie „czędo”?
Kiedyś, jeszcze w XIV wieku oznaczał on
dziecko.Dziś już na dobre wyraz ten wyszedł ze
słownika.
A teraz kilka ciekawych przykładów
Znawcą drewna?A może specjalistą od rzucania kłód pod
nogi?
OTÓŻ NIE!Kłodnik to odpowiednik dzisiejszego więźnia
A może wiecie kim w dawnych czasach był kłodnik?
serce – kiedyś: sierce zbrodniarz – kiedyś: zbrodzień
ogrodowy – kiedyś: ogrodny
inny – kiedyś: inszy
Niektóre wyrazy, wraz z rozwojem języka, nieco zmieniły swoją formę.
(…) świętemu duchu– dziś: duchowi
Między złemi a dobremi – dziś: między złymi a dobrymi
Od oblicza ziemie – dziś: od oblicza ziemi
Inne z kolei dziś inaczej odmieniamy
Flejtuch – o kim tak mówimy?
O brudasie, śmierdzielu, osobie której obce są takie rzeczy jak: mydełko, szampon czy szczoteczka do zębów.
A kiedyś flejtuch był opatrunkiem
zakładanym wraz z maścią na bolące rany!
Jeszcze inne wyrazy istnieją nadal w tej samej postaci, ale znaczą co innego lub mają inne zabarwienie emocjonalne.
Synonim takich wyrazów jak: rupieć, rzęch. Coś niepotrzebnego, zbędnego, zepsutego np.
rozklekotany rower, który ostatnio stał przed naszą szkołą (bez błotników, z chwiejącym się siodełkiem i rozbitą lampą)
Kiedyś gratami nazywano wszystkie sprzęty, które znajdowały się w domu – meble, obrazy, lustra itd..
GRAT – A co to?
Wszystkie kobiety świata uwielbiają ten dzień, nieprawdaż?
8 MARCA – DZIEŃ KOBIET
Gdybyśmy teraz przenieśli się do XVI w., i nasi kochani panowie zaczęliby nam składać życzenia z okazji dnia kobiet, miałybyśmy prawo bardzo się na nich pogniewać…
A dlaczego? Jak myślicie? Jeszcze w XVI w. wyraz „kobieta” był
obraźliwy dla płci żeńskiej. Pochodzi on od rzeczownika kob, który
oznaczał kiedyś chlew.
A w dawnych czasach?
Gdyby tytuł powieści Henryka Sienkiewicza przeczytał ktoś żyjący w XV w., mógłby być mocno zdezorientowany…
„W Pustyni i w puszczy”
Bo dawniej oba te wyrazy – zarówno pustynia, jak i puszcza oznaczały to samo: pustkowie, odludzie. Potem doszło do ich specjalizacji.
I tak dzisiaj pustynia oznacza teren piaszczysty, a puszcza teren zalesiony, ale bez obecności człowieka.
A dlaczego?
Zapewne każdy z nas cierpiał na taką wstydliwą i nieprzyjemną przypadłość jak biegunka…
I każdy z nas, kiedy zachorował, słyszał padające z ust pani doktor pytanie o… stolec
A teraz czas na hit prezentacji
Zapewne każdy z nas wie, co oznacza słowo STOLEC. Kiepska sprawa…
Ale nie zawsze tak było!!!
STOLEC
Pierwotnie stolec oznaczał TRON KRÓLEWSKI.
Ciekawe, nieprawdaż?
Z czasem, słowo to zaczęło być używane w znaczeniu „krzesło”, a jeszcze później nazwano tak urządzenie sanitarne – sedes. Dziś – wiadomo
Wręcz przeciwnie!
Jeżeli chcecie dowiedzieć się więcej na temat zawiłości lub historii naszego języka – czekam na pytania
Mam nadzieję, że prezentacja wam się spodobała!