Aptekarz Polski 3 08 - NIA · sja naukowa, ale przede wszystkim codzienne doœwiadczenie, które...

– 27 –

nie stanowi¹ dla fa³szerzy skutecznejzapory.

Podrobione produkty leczni-cze s¹ jednym z najbardziej negatyw-nych i niebezpiecznych zjawisk do-tykaj¹cych rynek farmaceutyczny.O tym, ¿e jest to narastaj¹cy w nie-pokoj¹cym tempie proceder �wiad-czyæ mo¿e fakt, ¿e coraz czê�ciej lekipodrobione, czyli w³a�ciwie pseudo-leki s¹ zatrzymywane przez Policjêoraz Stra¿ Celn¹.

Podstawowe znaczeniew walce z procederem podrabianialeków ma podnoszenie �wiadomo-�ci pacjentów w zakresie zagro¿eñ,jakie stwarzaj¹, a zasadnicz¹ rolêw tym procesie, obok kampanii pro-wadzonych przez ró¿ne instytucjerz¹dowe i komercyjne, maj¹ farma-ceuci pracuj¹cy w aptekach, którzydziêki bliskiemu kontaktowi z pa-cjentami i fachowej wiedzy mog¹uratowaæ zdrowie, a nawet ¿yciewielu potencjalnym konsumentomleków niewiadomego pochodzenia.

mgr farm. £ukasz �wi¹tekKatedra i Zak³ad Farmakognozji

UM w Lublinie

Literatura:1. Rapid Alert System (RAS): http://

218.111.249.28/2. Miêdzynarodowa Organizacja Zdrowia

(WHO): http://www.who.int3. Mark Townsend. 2009. �Health fears

grow as fake drugs flood into Brita-in�; The Observer, Guardian News &Media

4. Ha³at Z., Mazur E. 2004. �Podrabianeleki�. Alergia, 52; 49-52

5. Tajanko E., Sein Tanad J. i wsp. 2007.�Podrabianie leków - zagro¿enie dlazdrowia publicznego�. Przegl¹d Lekar-ski, 64; 357-359

6. �Guidelines for the development ofmeasures to combat counterfeitdrugs�. 1999. Department of Essen-tial Drugs and Other Medicines, WHO,Geneva, Switzerland (WHO/EDM/QSM/99.1)

Wynalazca pisma punktowegodla niewidomych - Louis Braille.

4 stycznia br. przypad³a dwu-setna rocznica urodzin Louisa Bra-ille�a - twórcy alfabetu dla niewi-domych. Europejska Unia Niewi-domych (EBU) og³osi³a rok 2009Rokiem Louisa Braille�a. Warto za-poznaæ siê z jego histori¹ i podsta-wowymi prawami rz¹dz¹cymi za-pisem w tym wyj¹tkowym alfabe-cie. Tym bardziej, i¿ zgodnie z no-wymi regulacjami prawnymi wpro-wadza sie obowi¹zek umieszczaniana opakowaniach leków informa-cji pisanej pismem wypuk³ym w al-fabecie Braille�a.

Louis Braille urodzi³ siê4 stycznia 1809 w Coupvray. Jesttwórc¹ pisma dla niewidomych, na-zwanego pó�niej od jego nazwiskaalfabetem Braille�a. Sam Luis w dzie-ciñstwie do�wiadczy³ obuocznej �le-poty � wzrok straci³ w wieku trzechlat na skutek obuocznego zaka¿eniaoczu. Pomimo kalectwa ch³opiecznakomicie radzi³ sobie w szkole i za-dziwia³ wszystkich swoj¹ inteligencj¹

i znakomit¹ pamiêci¹. Dziêki tym za-letom zyska³ mo¿liwo�æ dalszej na-uki � uzyska³ stypendium w instytu-cie dla niewidomych w Pary¿u.Szko³a dawa³a lekcje czytania z wy-korzystaniem zwyk³ego pisma, któ-re by³o mo¿liwe do odczytania dlaniewidomych, poniewa¿ by³o wypu-k³e i bardzo du¿e. Uczniowie nie mielijednak mo¿liwo�ci pisania, poniewa¿litery by³y wyt³aczane w specjalnejmaszynie.

Na jednej z lekcji m³ody Bra-ille dowiedzia³ siê ¿e armia francu-ska wynalaz³a pismo które mo¿naby³o czytaæ w ciemno�ci. System u¿y-wany w wojsku zwany by³ sonogra-fi¹ i opiera³ siê rytych punktach, któ-rym przyporz¹dkowane by³y d�wiê-ki. Nie by³ on doskona³y, ale umo¿li-wia³ przekazywanie prostych rozka-zów. Zainspirowa³ on Braille�a dostworzenia w³asnego systemu zapi-su. Skoñczy³ on swój projekt maj¹cniespe³na 16 lat. W miarê up³ywuczasu ci¹gle go jednak udoskonala³,a¿ alfabet zosta³ rozbudowanyo mo¿liwo�æ zapisu znaków matema-tycznych, chemicznych, fizycznychi muzycznych. Dzisiaj w �brajlu� za-pisaæ mo¿na wszystko! Dodatkowoumo¿liwia on osobom niewidomymsamodzielne pisanie � w najprost-szy sposób z u¿yciem zwyk³egod³utka lub za pomoc¹ specjalnych,lecz nieskomplikowanych maszyndo pisania.

Braille zmar³ w roku 1852 nagru�licê. Jego cia³o zosta³o przenie-sione do paryskiego Panteonu. I Miê-dzynarodowy Kongres w Sprawie

200 rocznica urodzinLouisa Braille

,a

WARTO WIEDZIEÆ

– 28 –

Ociemnia³ych w Wiedniu w 1873 r.,Miêdzynarodowy Kongres Nauczy-cieli Szkolnictwa Specjalnego w Pa-ry¿u w 1878 r. oraz Kongresw Sprawie Ociemnia³ych w Berliniew 1879, przynios³y ostateczn¹ de-cyzjê uznania w Europie oryginalnejwersji systemu Luisa Braille�a. Pol-ska adaptacja systemu opracowanaprzez El¿bietê Ró¿ê Czack¹ i TeresêLandy zosta³a oficjalnie przyjêta de-kretem Ministerstwa Wyznañ Religij-nych i O�wiecenie Publicznego z dnia25.05.1934 r.

Podstaw¹, z której wyprowa-dza siê ca³y alfabet Braille�a jest sze-�ciopunkt nazywany znakiem two-rz¹cym. Zbudowany jest z sze�ciuwypuk³ych punktów u³o¿onychw dwie kolumny, po trzy punktyw ka¿dej. Lewa kolumna zawieraumownie oznaczone punkty: 1,2,3,za� praw¹ stanowi¹ punkty: 4,5,6.

I. Znajomo�æ pierwszego rzêduznaków (a-j) opartych naczterech górnych punktach jest

niezbêdna do opanowania al-fabetu Braille�a.

II. Drugi rz¹d (k-t) jest powtórze-niem rzêdu pierwszego z do-daniem punktu �3�.

III. Trzeci rz¹d (u-) jest powtórze-niem rzêdu pierwszego z do-daniem punktów �3� i �6�.

Ilustracja 1. Trzy pierwsze rzêdy z tablicy alfabetu Braille,a oraz znak liczby i wielkiej litery.

Ilustracja 2. Dla niewidomych kolor punktów nie ma znaczenia,ale widz¹cym pozwala lepiej zrozumieæ zasady rz¹dz¹ce zapisem w tym

niezwyk³ym alfabecie. Ilustracja przedstawia s³owa Aptekarz Polski.

IV. Czwarty rz¹d (¹-w) jest powtó-rzeniem rzêdu pierwszegoz dodaniem punktu �6�.

V. Pi¹ty rz¹d (znaki przestankowe)jest powtórzeniem rzêdupierwszego �opuszczonego�o jeden punkt (zbudowany napunktach 2,3,4,5).

VI. Szósty rz¹d to dwa górne znakiprawostronne (4 i 5), któreulegaj¹ takim samym modyfi-kacjom jak rz¹d 1.

VII. Siódmy rz¹d zawierza trzy zna-ki oparte na punktach dolnych(3 i 6) oraz �pusty sze�cio-punkt.

Znaki posiadaj¹ swoj¹ nume-racjê uzale¿nion¹ od rzêdu, np. znak20 (2,3,4,5) oznacza literê �t�, znak39 (2,4,6) literê ��. W alfabeciebrajla nie ma du¿ych liter. Oznaczaje dana litera poprzedzona znakiem57 (punkty 4,6).

mgr farm. Micha³ Grzegorczyk

Portret Luisa Braille�a - WikimediaCommons

Ilustracje - autora

WARTO WIEDZIEÆ

W APTECE

– 29 –

Filozofowie definiuj¹ etykê,jako naukê, która przy pomocy wro-dzonych cz³owiekowi zdolno�ci usta-la moralne podstawy i regu³y postê-powania.

Natomiast psycholodzy i so-cjolodzy opisuj¹c porozumiewaniesiê, mówi¹: komunikacja jest proce-sem przekazywania informacji odjednej osoby do drugiej, procesemwysy³ania wiadomo�ci w taki spo-sób, by tre�æ wiadomo�ci odebra-nej by³a mo¿liwie jak najbardziej zbli-¿ona do tre�ci zamierzonej.

Te dwa pojêcia bardzo wy-ra�nie wybrzmiewaj¹ w KodeksieEtyki Aptekarza Rzeczpospolitej.Czytaj¹c go mo¿na postawiæ sobiepytania o zakres umiejêtno�ci, którekoniecznie powinien posiadaæ farma-ceuta, aby móg³ o sobie samym po-wiedzieæ, ¿e normy etyczne ujêtew Kodeksie s¹ jego udzia³em. Au-torzy Kodeksu koncentruj¹ siê nadwóch obszarach wp³ywaj¹cych nakompetencjê zawodow¹. Obraz ilu-struj¹cy ich my�l przedstawia cz³o-wieka stabilnie stoj¹cego na dwóchfilarach: kompetencji merytorycznychi kompetencji komunikacyjnych. Jakwiemy, te pierwsze farmaceuci zdo-bywaj¹ w trakcie wieloletnich, bar-dzo wymagaj¹cych studiów. Pytanie,co z drugimi?

Umiejêtne komunikowanie jestz³o¿onym procesem scalaj¹cym wielewzajemnie dope³niaj¹cych siê ele-mentów. Wstêpna analiza procesu

w �wietle Kodeksu wymaga odpo-wiedzi na nastêpuj¹ce pytania:

Czy to, ¿e potrafimy mówiæ ozna-cza, ¿e potrafimy siê porozumiewaæ?

Jakie s¹ najwa¿niejsze warunkipomy�lnego komunikowania siê?

Które z warunków najmocniej ar-tyku³uje Kodeks Aptekarza?

Jak te wymienione w Kodeksiewarunki przek³adaj¹ siê na konkret-ne umiejêtno�ci?

Co mo¿na zrobiæ, aby je posi¹�æ?

S³owo nie wystarczaNatura da³a nam dwoje

oczu, dwoje uszu, ale tylko jedenjêzyk, aby�my wiêcej patrzyli i s³u-chali, ni¿ mówili. Sokrates

Spo�ród postawionych py-tañ naj³atwiejsze jest udzielenie od-powiedzi na pytanie pierwsze. Od-powiedzi dostarcza nie tylko reflek-sja naukowa, ale przede wszystkimcodzienne do�wiadczenie, które le¿yu jej podstaw. Wskazuje ono, ¿e niewystarczy znaæ jêzyk, aby do�wiad-czaæ satysfakcji w porozumiewaniusiê. We wszystkich obszarach, odnajbardziej prywatnych po publicz-ne prze¿ywamy brak zrozumienia,mimo, ¿e mówimy tym samym jêzy-kiem. Dotyczy to w równej mierzefarmaceutów, jak i bêd¹cych z nimiw kontakcie pacjentów. �ród³o trud-no�ci opisa³ William James � �Ilekroæspotyka siê dwóch ludzi, tak na-prawdê obecnych jest sze�ciu: ka¿-dy z nich tak, jak sam siebie po-

strzega, ka¿dy z nich tak, jak jestpostrzegany przez drugiego i ka¿-dy z nich, kim jest naprawdê�.

Fundamentalne zasadyJe¿eli jêzyk nie jest poprawny

to, co powiedziano nie jest tym, cozamierzano powiedzieæ. Je¿eli to, copowiedziano nie jest tym, co zamie-rzono powiedzieæ, nie zostanie zrobio-ne to, co byæ powinno. Sokrates

Pamiêtaæ trzeba, i¿ komuni-kowanie siê jest nieodwracalne.Przep³ywu informacji nie mo¿na cof-n¹æ .To, co zosta³o powiedziane ¿yjew³asnym ¿yciem. Mo¿na zaprzeczaæ,przepraszaæ, wyja�niaæ, uzupe³niaæ,podawaæ przyk³ady, ale nigdy niemo¿na wróciæ do poprzedniego sta-nu. Ta nieodwracalno�æ wskazuje,jak istotna jest precyzja w przeka-zywaniu informacji. Dba³o�æ o prze-kaz dotyka szerszych obszarów ni¿s³owo. Badania wskazuj¹ jedno-znacznie, ¿e tre�æ wypowiedzi (s³o-wa) to tylko 7% przekazu. Resztanale¿y do pozawerbalnych �rodkówwyrazu. Antropolog Albert Merabianzwraca uwagê, ¿e komunikacja po-zas³owna istnieje od ponad milionalat. Jest znacznie starsza od mowy.Je¿eli miar¹ specjalizacji uczyniliby-�my czas æwiczenia umiejêtno�ci, toz ca³¹ pewno�ci¹ mo¿na powiedzieæ,¿e ludzie s¹ lepszymi specjalistami odgestów, tonu g³osu, mimiki ni¿ ods³ów. Inny badacz - psycholog RayBirdwhistell twierdzi, ¿e co najmniej

U �róde³ powinno�ci.Etyczne aspekty komunikowania

siê farmaceuty z pacjentemKiedy mowa o etycznych aspektach relacji farmaceuta � pacjent nie sposób nie odnie�æ siê do dwóch

kluczowych pojêæ wystêpuj¹cych w tytule. Pierwsze to etyka, drugie � komunikowanie siê.

W APTECE

– 30 –

65% pozyskiwanych w procesie ko-munikowania siê informacji pocho-dzi z obszarów pozawerbalnych. Po-g³êbiona refleksja metodologiczna nadzagadnieniem doprowadzi³a równie¿do ustalenia, ¿e na efektywno�æ po-rozumiewania siê wp³ywa nasza my�lna temat osoby, w której stronê siêzwracamy, jêzyk i styl wypowiedzioraz to, jak s³uchamy.

G³os KodeksuBardziej siê ciesz z wy-

�wiadczonych drugim, ni¿ z ode-branych dobrodziejstw, bo zapierwsze masz chwa³ê, a drugiewk³adaj¹ na ciebie ciê¿arwdziêczno�ci. Sokrates

Kodeks Etyki Aptekarza wy-znaczaj¹c warunki i kierunki zawo-dowego profesjonalizmu zwracauwagê na podstawowe powinno�cifarmaceuty. Wybrzmiewaj¹ one wewszystkich artyku³ach, ale na potrze-by tej wypowiedzi przywo³amy tyl-ko kilka:Art 9 Aptekarz (...) zobowi¹zany

jest do: udzielania pacjentowirzetelnej i zrozumia³ej informa-cji (...);

Art 9 Aptekarz (...) zobowi¹zanyjest do: 1. 4) udzielania jednako-wo troskliwej pomocy wszystkimzwracaj¹cym siê osobom;

Art.8a. 2) Aptekarzowi nie wolnonarzucaæ swoich us³ug, (...);

Art.5. (...) Ma on obowi¹zek odmó-wiæ wykonania czynno�ci nie-zgodnych z zasadami etyki, obo-wi¹zuj¹cymi ustaleniami prawny-mi i naukowymi;

Art.8 . Aptekarz nie pozwala niko-mu narzuciæ sobie postawy za-wodowej, która by³aby sprzecz-na z jego zawodow¹ niezale¿no-�ci¹ oraz przepisami niniejszegokodeksu;

Art.3. Powo³aniem aptekarza jestwspó³udzia³ w ochronie ¿ycia i

zdrowia, zapobieganie chorobom,niesienie ulgi w cierpieniu;

S³uchaj¹c g³osu Kodeksu ap-tekarz otrzymuje bardzo jasn¹ infor-macjê o normach reguluj¹cych jegokontakt z pacjentem :* Udzielaj zrozumia³ej informacji

B¹d� troskliwy

Nie narzucaj swoich us³ugB¹d� asertywnyWzbudzaj szacunek i zaufanieNie� ulgê w cierpieniuPojawia siê jednak niepokój

wyra¿any w zdaniu: czy pragnienieposiadania jakiej� cechy jest równo-znaczne z jej posiadaniem? Czy wy-starczy us³yszeæ: b¹d� cierpliwy, abynasz¹ sta³a siê cnota cierpliwo�ci, czywypowiedzenie zdania � �jestemasertywny� � jest równoznacznez praktyczn¹ umiejêtno�ci¹?

Pytañ pojawia siê wiele. W ichkontek�cie pog³êbianie wiedzy natemat etycznych aspektów komuni-kowania siê farmaceuty z pacjentemma fundamentalne znaczenie .

Po¿¹dane umiejêtno�ciM¹dro�æ zale¿y od trzech

rzeczy: osobowo�ci, wiedzy, samo-kontroli. Sokrates

Wype³nienie stawianych przedfarmaceutami zadañ wymaga wiêcwyj¹tkowych kompetencji. S¹ onezawsze osadzone w zasobach oso-

bistych. Do jednych z wa¿niejszychnale¿y inteligencja emocjonalna,Daniel Goleman inteligencjê emo-cjonaln¹ rozumie jako umiejêtno�æradzenia sobie z w³asnymi emocja-mi i zdolno�æ rozumienia innych lu-dzi. Opieraj¹c siê na badaniachtwierdzi, ¿e ma ona pierwszoplano-we znaczenie w procesie tworze-nia dobrych relacji ze swoim oto-czeniem i poczucia spe³niania siê w¿yciu. Wymienia piêæ istotnych cechw zwi¹zku z tym typem inteligencji:samo�wiadomo�æ, samoregulacja,motywacja, empatia i umiejêtno�cispo³eczne

Cechy te mog¹ i powinny staæsiê czê�ci¹ osobistego wizerunkufarmaceuty.

Droga na szczytPoznaj samego siebie,

a stanie przed tob¹ otworem ca³y�wiat. Sokrates

Ka¿da wiedza jest tylko po-cz¹tkiem d³ugiej drogi prowadz¹cejdo celu. Je¿eli dla farmaceuty (doty-czy to oczywi�cie ka¿dej innej pro-fesji i ka¿dej drogi ¿yciowej) warto-�ci¹ jest osi¹gniecie jak najlepszychrelacji z drugim cz³owiekiem, a rów-nocze�nie warto�ci¹ jest, aby dzia³osiê to zgodnie z normami etycznymi,to nie pozostaje nic innego jak ter-minowanie w szkole efektywnegoporozumiewania siê. Przedmiotyobowi¹zuj¹ce:* Umiejêtno�æ nawi¹zywania kon-

taktu z samym sob¹, przez udzie-lenie sobie odpowiedzi na pyta-nie - czego naprawdê chcê?

Ilus

trac

ja:

Olg

a S

ierp

niow

ska

– 31 –

Umiejêtno�æ nawi¹zywaniakontaktu z otoczeniem, czyli akcep-tacja prawdy o odrêbno�ci �wiatadrugiego cz³owieka.

Umiejêtno�æ rozwi¹zywaniakonfliktów, która wymaga treningudystansowania siê i otwarcia na ro-zumienie konfliktu jako szansy.

To tylko wybrane �przedmio-ty�. Mo¿na je �studiowaæ� samemu,ale najlepsze efekty uzyskujemy wy-bieraj¹c osobistego trenera. Ofertaedukacyjna dla farmaceutów w tymobszarze jest bardzo obszerna , aledecyzjê o zmianie ka¿dy podejmujeindywidualnie . �Nie mo¿na nak³oniænikogo do zmiany. Ka¿dy z nas pil-nuje w³asnej furtki do zmian, któraotwiera siê tylko od wewn¹trz.� (za-s³yszane)

Ewa SitkoWyk³adowca w programie

PharmAssist

Pi�miennictwoBierach A.: Mowa cia³a kluczem do sukcesu.

Wroc³aw: �Astrum�, 2001Czarnawska M.M.: Przyjazne porozumiewa-

nie siê: wzajemny szacunek, wzajemnaakceptacja, rado�æ z kontaktu. Gdañsk:Gdañskie Wydaw. Psychologiczne,

Dziewiecki M.: Psychologia porozumiewa-nia siê. Kielce: �Jedno�æ�, 2000

Goleman Daniel - Inteligencja emocjonalna wpraktyce Media Rodzina, 1997

Hamer H.: Rozwój umiejêtno�ci spo³ecznych:jak skutecznie dyskutowaæ i wspó³pra-cowaæ. Warszawa: Wydaw. �Veda�, 1999

Hamilin S.: Jak mówiæ, ¿eby nas s³uchali.Warszawa: Wydaw. �Petit�, 2001

Hartley M.: Mowa cia³a w pracy. Kielce: �Jed-no�æ�, 2005

Hogank.: Sztuka porozumiewania: Twoja dro-ga na szczyty; jak dogadaæ siê w biznesiei w mi³o�ci. Warszawa: Wydaw. JacekSantorski & CO, 2001

Mosty zamiast murów: o komunikowaniu siêmiêdzy lud�mi: praca zb. / red. John Ste-wart. Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN,2002

Nêcki Z.: Komunikacja miêdzyludzka. Kra-ków: Wydaw. Profesjonalne Szko³y Biz-nesu, 1996

Wróblewski J.: Psychologia w zawodachwymagaj¹cych kontaktów z lud�mi. War-szawa: WSP, 1997

nia zawodu, a co za tym idzie pewneprawa i obowi¹zki osób zawód tenwykonuj¹cych. Nie mo¿na uczyniætego tylko dla wybranych, którzy do-browolnie poddadz¹ siê ryzyku sta-wania przed rzecznikiem odpowie-dzialno�ci zawodowej i s¹dem apte-karskim. Dobrowolna przynale¿no�ædo samorz¹du stworzy³aby z niegozwi¹zek zawodowy, a to bynajmniejnie jest to samo.

Byæ mo¿e trochê przypadko-wo znale�li�my siê w towarzystwietakich zawodów zaufania publiczne-go, jak adwokaci, radcy prawnii pozosta³e zawody prawnicze, a tak-¿e architekci. Ustawy w zakresie re-gulacji dzia³ania tamtych samorz¹-dów znacznie odbiegaj¹ od naszeji w moim odczuciu nie mo¿na ichtraktowaæ jednakowo, wrzucaj¹cwszystkich do jednego worka, jakuczyni³ to Rzecznik Praw Obywatel-skich.

Mo¿e siê mylê, ale moim zda-niem Rzecznik kwestionuje podsta-wowe prawa ustroju demokratycz-nego, który przewiduje tworzeniesamorz¹dów zawodowych. Istnieniesamorz¹dów wydaje siê byæ nie-odzowne i to nie tylko ze wzglêdu narestrykcje wynikaj¹ce z zapisówustaw, ale g³ównie ze wzglêdu naobronê interesów i godno�ci po-szczególnych zawodów. Samorz¹dysame powinny radziæ sobie z zasa-dami wykonywania swojego zawo-du bez ingerencji Pañstwa.

mgr farm. Piotr Jó�wiakowskiRzecznik Prasowy

Naczelnej Izby AptekarskiejKraków, dnia 30.01.2009r.

Z notatnika rzecznika prasowego NIA

Zawsze Nowy Rok stanowiwielk¹ niewiadom¹. Zastanawiamysiê, co nas spotka i co przyniesie ju-tro?

Spokojny styczeñ, z niebapada �nieg, czekamy na wej�ciew ¿ycie pakietu rozporz¹dzeñ refun-dacyjnych, media grzmi¹ o kryzysiefinansowym i nagle, jak grom z ja-snego nieba spada na nas informa-cja, ¿e Rzecznik Praw Obywatel-skich zaskar¿y³ do Trybuna³u Kon-stytucyjnego niektóre artyku³y, w 20ustawach samorz¹dowych, zwraca-j¹c uwagê na niekonstytucyjno�ætych aktów prawnych, w zakresieobowi¹zkowej przynale¿no�ci dosamorz¹dów zawodowych.

Nigdy nie by³em zdania i dog³owy mi nie przysz³o, ¿e ustawao izbach aptekarskich jest aktemprawnym ograniczaj¹cym dostêp dozawodu. Czy obowi¹zkowa przyna-le¿no�æ jest restrykcyjna i uporczy-wa dla farmaceuty?

Zadaniem samorz¹du jest m.in.reprezentowanie zawodu aptekarza,obrona jego interesów, sprawowa-nie pieczy nad prawid³owym wyko-nywaniem zawodu oraz troska o za-chowanie jego godno�ci i niezale¿-no�ci. Swoje zadania samorz¹d wy-konuje w szczególno�ci poprzezstwierdzanie prawa wykonywaniazawodu, prowadzenie rejestru far-maceutów, opiniowanie aktów nor-matywnych dotycz¹cych produktówleczniczych, aptek i wykonywaniazawodu. W ¿adnym stopniu te zapi-sy nie zamykaj¹ drogi do wykony-wania zawodu m³odym adeptom far-macji. Ide¹ naszej ustawy jest pe³nezabezpieczenie dobrego wykonywa-

�Jakby nam by³o ma³o k³opotów�

MUZEALNY KALEJDOSKOP

– 32 –

Muzeum Farmacji im. prof.Jana Muszyñskiegow £odzi rozpo-czê³o dzia³alno�æ w marcu 2008roku. Siedzib¹ muzeum jest miesz-czañska kamienica przy pl. Wolno-�ci 2, w której od 1840 r. dzia³a nie-przerwanie do dzi� � pierw-sza ³ódzka apteka. Patron muzeum, profe-sor Jan Kazimierz Muszyñ-ski by³ wspó³organizatoremWydzia³u Farmacji w £odzii pierwszym dziekanem (wlatach 1945 - 1957). Profe-sor kierowa³ Katedr¹ Far-makognozji. Wybór miejscana za³o¿enie muzeum nie by³przypadkowy. To w³a�nie naPlacu Wolno�ci, dawniej No-wym Rynku, zaczê³a siê hi-storia ³ódzkiego aptekar-stwa. Pierwsz¹ ³ódzk¹ apte-kê otworzy³ Karol Ketschenw 1830 r. £ód� wtedy mia³a4273 mieszkñców. Miastomusia³o zatroszczyæ siêo zdrowie nap³ywaj¹cej falimieszkañców i poszukiwa³oaptekarza z odpowiednimwykszta³ceniem zawodowymi uprawnieniami do prowa-dzenia apteki. Aptekarz � Karol Ketschenpozwolenie na otwarcie apteki mia³ju¿ w 1828 r. Jednak¿e sprowadze-

nie �rodków leczniczych, utensyliówi urz¹dzenie apteki zgodnie z obo-wi¹zuj¹cymi wtedy przepisami zajê-³o aptekarzowi prawie dwa lata. Kolejnym w³a�cicielem pierw-szej ³ódzkiej apteki by³ Bogumi³ Zi-

mermann. To on wybudowa³ miesz-czañsk¹, jednopiêtrow¹ kamienicê -na Placu Wolno�ci 2 i do niej prze-

niós³ sw¹ aptekê. £ód� liczy³a wte-dy 16 415 mieszkañców

Byæ mo¿e to on w³a�nie wy-posa¿y³ aptekê w meble, które do dzi�s¹ ozdob¹ officina sanitatis apteki. Od 1850 r. w³a�cicielem ap-

teki by³ Maksymilian Lein-weber � pierwszy aptekarzpolskiego pochodzenia,�wietnie wykszta³cony, o wy-j¹tkowo wysokich kwalifi-kacjach zawodowych. Lein-weber odby³ praktykê zawo-dow¹ w Berlinie, ukoñczy³studia w Berlinie, Dorpaciei Petersburgu. Na zapleczuswej apteki i laboratoriumprzyaptecznego - nowocze-�nie urz¹dzonych i wyposa-¿onych w najnowocze-�niejsz¹ aparaturê laborato-ryjn¹ - oprócz przygotowy-wania lekarstw, prowadzi³lekcje z fizyki i chemii dlauczniów szko³y realnej, wktórej by³ nauczycielem przy-rody. W laboratorium wy-twarza³ równie¿ wtedy bar-dzo modne - sztuczne wodymineralne. Za czasów Maksymi-liana Leinwebera, w 1898 r.

budynek zosta³ podwy¿szony o jed-no piêtro. Do dzi� fasada tej kamie-nicy nie zmieni³a siê.

W Polsce istnieje kilkadziesi¹t muzeów farmacji. W�ród nich s¹ placówki istniej¹ce od dawna, maj¹ceimponuj¹ce zbiory i ciesz¹ce siê zas³u¿on¹ s³aw¹, jak na przyk³ad Muzeum Farmacji Uniwersytetu Jagielloñ-skiego. Jednak wiêkszo�æ muzeów farmacji to obiekty ma³e, których podstaw¹ jest funkcjonuj¹ca aptekarodzinna. Muzea te utrzymywane s¹ wysi³kiem aptekarzy zami³owanych we w³asnym zawodzie i gotowych doochrony aptekarskiego dziedzictwa.

Redakcja Aptekarza Polskiego postanowi³a odwiedziæ nowe i mniej znane muzea farmacji i przedsta-wiaj¹c ich zbiory u³atwiæ tym placówkom wydostanie siê na szerokie forum.

W minionym roku do muzealnej plejady do³¹czy³o Muzeum Farmacji w £odzi, które powsta³o dziêkistaraniom ³ódzkiego �rodowiska aptekarskiego. Od prezentacji tej placówki rozpoczynamy cykl, któremu nada-li�my nazwê MUZEALNY KALEJDOSKOP.

£ódzkie Muzeum Farmacji

Fot.

Zbi

gnie

w S

olar

z


– 33 –

Co warto zobaczyæ w muzeum?

Sta³a ekspozycja muzeum roz-mieszczona jest na dwóch kondygna-cjach budynku.

Na parterze zgromadzonomeble apteczne z drugiej po³owyXIX w. w stylu wiedeñskim, wyko-nane przez polskich rzemie�lników.Z pietyzmem odtworzono pomiesz-czenie aptekarskie z prze³omu XIXi XX wieku. Na pó³kach rega³u usta-wione s¹ naczynia ceramiczne - pusz-ki i wazy, w których przechowywa-no sproszkowane sk³adniki leków.S¹ butelki recepturowe ze szk³a an-gielskiego, kolorowe i przezroczysteoraz ceramiczne mo�dzierze i parow-niczki.

Na stole ekspedycyjnym usta-wione s¹ stare, szalkowe wagi ap-teczne. Jedna z marmurowym blatemi postaci¹ Hipokratesa podtrzymu-j¹c¹ ramiona wagi, inne zwieñczoneor³em. Stoi te¿ i stara niemiecka kasaoraz rosyjskie liczyd³o.

Na stole recepturowymoprócz buteleczek aptecznych stoj¹

wagi oraz drewniana pigulnica i por-celanowy mo�dzierz. Ka¿dy ze zwie-dzaj¹cych mo¿e sam wykonaæ pigu³-ki, albo sproszkowany lek i zamkn¹ægo w op³atku. Czasem pod okiemfarmaceuty zwiedzaj¹cy mog¹ przy-gl¹daæ siê przygotowaniu kremu we-d³ug dawnej receptury. Na �cianach eksponowane s¹zdjêcia zaplecza laboratoryjnegoprywatnej apteki, prowadzonej a¿do upañstwowienia, przez rodzinêG³uchowskich. Bronis³aw G³uchow-ski swoje produkty wystawia³ na za-granicznych wystawach. Otrzyma³medal i nagrodê za produkty wysta-wiane w wystawach w Antwerpiii Londynie. Posiada³ patent na eks-port swoich produtów do Niemiec.By³ g³ównym inicjatorem zorganizo-wania I Zjazdu Aptekarzy KrólestwaPolskiego w £odzi.

Na �cianach ma³ego koryta-rzyka jest kilkana�cie zdjêæ ukazu-j¹cych wnêtrza aptek ³ódzkiej KasyChorych, Laboratorium Analityczne-go dzia³aj¹cego przy CentralnejSk³adnicy Leków oraz Laborato-rium Chemiczno - Farmaceutyczne-

go, produkuj¹cego produkty g³ów-nie na u¿ytek aptek kasowych.

S¹ te¿ prezentowane pami¹t-ki, które przekaza³y nam rodziny poswych przodkach. S¹ to dokumentyuzyskania tytu³u prowizora, �wiadec-twa pomocnika aptekarskiego czyte¿ nabycia koncesji na prowadze-nie apteki.

We wnêtrzu zawieszone s¹dwa szyldy apteczne. Jeden jestz czasów, kiedy apteki w KrólestwiePolskim musia³y mieæ szyld dwujê-zyczny, rosyjsko - polski. Wykona-ny on zosta³ przez artystê malarza,odczytujemy to z podpisu wykonaw-cy. Drugi, wyt³oczony z blachy mie-dzianej na kszta³t pieczêci, pochodziz apteki, w której kiedy� pracowa³i by³ w³a�cicielem prof. Robert Rem-bieliñski.

Na pierwszym piêtrze od-tworzono wnêtrze apteki wyposa¿o-nej w XIX w. meble apteczne w sty-lu rosyjskim. Na pó³kach rega³u eks-ponowane s¹ naczynia apteczne doprzechowywania sproszkowanych


– 34 –

sk³adników leków. S¹ to pierwszenaczynia - drewniane puszki, wyra-biane z drzewa drzew li�ciastychoraz pó�niejsze ze szk³a przezroczy-stego, mlecznego, kobaltowego i zie-lonego.

Po�rodku sali prezentowanajest du¿a kolekcja wielkich, meta-lowych mo�dzierzy z pistlami - doucierania materia³u skalnego, czy te¿twardych czê�ci ro�lin, korzeni i na-sion. Jest te¿ miedziany alembiki szk³o u¿ywane w dawnych apara-tach destylacyjnych - kolby, alembi-ki i retorty. S¹ te¿ metalowe misyi parownice, aparat do przyrz¹dza-nia nalewek - perkolator oraz ³a�niewodne - dawna z miedzian¹ infu-zork¹ i nowocze�niejsza z infuzork¹porcelanow¹, w których przygoto-wywano napary i odwary.

W gablocie prezentowana jestdu¿a kolekcja cynowych, ró¿nej po-jemno�ci menzur. S¹ te¿ maszynki doodlewania czopków i prêcików, ma-szynki do zamykania proszkóww op³atkach oraz liczyde³ka do licze-nia pigu³ek, przyrz¹d do otwieraniapapierowych kapsu³ek oraz m³ynekdo ucierania mas³a kakaowego.

Tam te¿ mo¿na zobaczyæ niewielk¹kolekcjê opakowañ dawnych leków,pude³eczka i buteleczki.

Tajemniczym przej�ciem, cie-kawie wmontowanymi w rega³ ap-

teczny - drzwiami mo¿na przej�æ dosaloniku aptekarza. To pewnie tuodbywa³y siê spotkania, na którychaptekarze wymieniali siê swoimi do-�wiadczeniami, nowinkami farmaceu-

tycznymi. Pewnie tu odbywa³y siêtowrzyskie rozmowy i spotkania , naktórych mo¿na by³o spróbowaæ s³yn-ne aptekarskie nalewki.

Kolejnym, choæ maleñkim po-mieszczeniem jest zielarnia. Tutaj mo¿-na zobaczyæ s³omiane st¹gwie doprzechowywania zió³ oraz puszki alu-miniowe i metalowe. Stoi te¿ wiejska,rêczna sieczkarnia do krojenia zió³oraz zbiór bi³gorajskich sit o ró¿nej gê-sto�ci oczek. Na �cianach wisz¹ wa-rz¹chwie i rondle. Z belki pod stro-pem zwieszaj¹ siê suszone zio³a.

Na bibliotecznych pó³kachw muzeum stoj¹ farmakopee polskie,rosyjskie, niemiecka, szwajcarska,francuska, angielska i amerykañska.Posiadamy ciekawy zbiór starej lite-ratury farmaceutycznej oraz ency-klopedie farmaceutyczne polskie i nie-mieckie. Mamy te¿ wiele tytu³ów cza-sopism farmaceutycznych polskich iobcojêzycznych. Za jeden z ciekaw-

szych bibliotecznych eksponatówuznaje siê ,,Pamiêtnik PierwszegoZjazdu Aptekarzy Królestwa Pol-skiego�, który odby³ siê w £odziw 1912 r. z inicjatywy czo³owych


– 35 –

W muzeum prowadzone s¹lekcje muzealne dotycz¹ce tradycjiaptekarstwa. W zajêciach tychuczestniczy m³odzie¿ szkolna.

Muzeum posiada ,,przeno�n¹wystawê�� - ,, £ódzkie apteki i syl-wetki ³ódzkich aptekarzy�� opraco-wan¹ graficznie przez M. Jagodziñ-skiego.

£ódzkie muzeum wspó³pracu-je z Muzeum Farmacji w Krakowiei Muzeum Farmacji w Warszawieoraz z Katedr¹ Historii Medycynyi Farmacji Uniwersytetu Medyczne-go w £odzi.

Spiritus movens powstania³ódzkiego muzeum by³a magister far-macji Teresa Górska oraz doktorWojciech Giermaziak, który pe³nifunkcjê dyrektora muzeum.

Anna DrzewoskaOprac. Z.S.

Fotografie udostêpnioneprzez Muzeum Farmacji w £odzi

³ódzkich aptekarzy. Ten zjazd, zor-ganizowany w mie�cie bez ¿adnychtradycji akademickich �wiadczy³o wysokim poziomie ³ódzkiego ap-tekarstwa, jego ambicjach i aspira-cjach. Uchwa³y zjazdowe mia³yogromny wp³yw na rozwój farmacjinaukowej i praktycznej. Na tym zje�-dzie podjêto uchwa³ê o gromadze-niu pami¹tek aptekarskich, by oca-liæ je od zapomnienia.

Muzeum gromadzi równie¿najnowsze wydawnictwa zwi¹zanez histori¹ zabytkowych aptek w Pol-sce oraz nowe tytu³y czasopism far-maceutycznych.

Na jednej ze �cian bibliotekiwisi ¿eliwny odlew dwug³owego ce-sarskiego or³a � herbu CesarstwaRosyjskiego, a herb Polski � Orze³Bia³y znajduje siê w�ród o�miu her-bów pañstw, które tworzy³y Cesar-stwo.

Muzeum posiada dobrze wy-posa¿on¹ w sprzêt audiowizualny salêwyk³adow¹, w której odbywaj¹ siêspotkania naukowe, konferencje orazszkolenia farmaceutów i lekarzy.

BIBLIOTEKA FARMACEUTY

– 36 –

Pojêcie �stres� wprowadzonezosta³o przez Hansa Selye�a w dru-giej po³owie XX wieku, który bada-niu tego zjawiska po�wiêci³ blisko 50lat pracy naukowej. Obecnie naukadysponuje dosyæ szerok¹ wiedz¹ natemat powstawania i dzia³aniastresu, zarówno w p³aszczy�nieorganicznej jak i psychologicznej.

Ksi¹¿ka �Stres i antystres- patomechanizm i skutki zdro-wotne� opisuje g³ównie warstwêfizjologiczn¹ i patofizjologiczn¹stresu, daj¹c przede wszystkimwiedzê o podstawach medycz-nych i molekularnych tego zjawi-ska. Z punktu widzenia farmaceu-ty interesuj¹ca jest wiedza za-warta w czê�ci publikacji po-�wiêconej klinicznym powik³a-niom stresu - czyli chorobom stre-sozale¿nym. Autor bardzo do-k³adnie wyja�nia, jak mechani-zmy uruchamiane w trakcie re-akcji stresowej przek³adaj¹ siêw sposób bezpo�redni lubwspó³towarzysz¹cy na rozwójszeregu chorób nêkaj¹cychwspó³czesn¹ cywilizacjê. Zali-czyæ tu mo¿na takie bol¹czki jaknadci�nienie têtnicze, zespó³ metabo-liczny, niep³odno�æ i wiele zaburzeñzdrowia psychicznego, m.in. zabu-rzenia snu i zaburzenia ³aknienia.Przewlek³y, wyniszczaj¹cy stresmo¿e byæ jedn¹ z przyczyn szereguniewyja�nionych zespo³ów chorobo-

wych tj. fibromialgia, zespó³ nad-wra¿liwego jelita, zespó³ przewlek³e-go zmêczenia i wiele innych. Wiedzata z pewno�ci¹ bêdzie przydatnaw lepszym zrozumieniu nie tylko do-legliwo�ci, na jakie uskar¿aj¹ siê pa-

cjenci aptek, ale tak¿e w³asnych re-akcji i problemów zdrowotnych.Stresory niestety atakuj¹ nas co-dziennie � a analizuj¹c charakterczynników stresorodnych mo¿nadoj�æ do wniosku, ¿e w pracy far-maceuty jest ich niema³o � po�piech,

odpowiedzialno�æ, du¿a ekspozycjana kontakt z patogenami, konflikto-we sytuacje, konieczno�æ sprostaniawymaganiom i oczekiwaniom. Oka-zuje siê, ¿e istotnym stresorem s¹ tak-¿e zjawiska psychospo³eczne tj.

przemiany gospodarcze, poli-tyczne, bezrobocie, bieda - któ-re przecie¿ w pewnym stopniudotykaj¹ zarówno nas, jak i na-szych wspó³pracowników orazpacjentów.

Na szczê�cie organizmdysponuje wachlarzem reakcjiobronnych - antystresem. Klu-czow¹ rolê przypisuje siê tutajoksytocynie i mózgowemu sys-temowi nagrody. Pocieszaj¹cejest to, i¿ wiele bod�ców po-strzeganych jako przyjemne (wtym wra¿enia zapachowe, doty-kowe, d�wiêki, smaki, przyjazne�rodowisko, a nawet mi³e wspo-mnienia i wyobra¿enia) mo¿ebyæ wykorzystanych jako sku-teczne antystresory.

Ksi¹¿ka porusza tak¿einne, ciekawe zagadnienia zwi¹-zane ze stresem - m.in. procesyintelektualne i emocjonalne, anal-

gezjê postresow¹, przebieg stresuu zwierz¹t, a tak¿e powi¹zanie po-miêdzy stresem a ci¹¿¹ i porodem.

Publikacja wyposa¿ona jestw bogate pi�miennictwo, oraz indeksrzeczowy.

mgr farm. Olga Sierpniowska

Stres i antystres� patomechanizm i skutki zdrowotne

Mieczys³aw Uszyñski�Stres i antystres - patomechanizm i skutki zdrowotne.�

Wydawnictwo Medpharm Polska108 stron, oprawa miêkka, format 130x204

CZYTELNIA

– 37 –

Dawnymi, bardzo dawnymiczasy, pielgrzyma czyli p¹tnika, jaknazywano cz³owieka odbywaj¹cegopielgrzymkê, mo¿na zobaczyæ na sta-rych rycinach. Aby odbyæ pielgrzym-kê trzeba by³o siê odpowiednio przy-gotowaæ. Przyodziaæ specjalnystrój pokutny. A wiêc ubraæ siêw szary p³aszcz, za³o¿yæ szerokikapelusz z muszelkami, wes-przeæ siê na lasce pielgrzyma,a na szyi zawiesiæ manierkê.

Wspó³cze�nie z tych wy-mogów ju¿ nic nie pozosta³o. Alepozosta³a wiêkszo�æ szlaków,po których nadal ludzie pielgrzy-muj¹ do miejsc s³yn¹cych ³aska-mi, w celach pokuty, zado�æ-uczynienia lub pro�by. Miêdzyinnymi do Ziemi �wiêtej z Jero-zolim¹, Betlejem i Nazaretem,do Lourdes, do Composteliw Hiszpanii z grobem �w. Jaku-ba, do Czêstochowy w Polsce.Pielgrzymowanie to nie tylko do-mena chrze�cijan. Równie¿ mu-zu³mañska tradycja nakazuje,¿eby ka¿dy wierny raz w ¿yciuodby³ pielgrzymkê do Mekki.

Paulo Coelho swoj¹ debiu-tanck¹ powie�æ zatytu³owan¹ �Piel-grzym� napisa³ w oparciu o osobistedo�wiadczenia. By³ to debiut, do-tychczas mniej znany, bo �wiatowyrozg³os przyniós³ autorowi niemal ju¿kultowy �Alchemik�. Obecnie Co-elho jest jednym z najpopularniej-szych pisarzy naszych czasów. Na�wiecie sprzedano 100 milionów eg-zemplarzy jego ksi¹¿ek, przet³uma-czonych na 66 jêzyków i wydanychw 150 krajach.

I tak oto przysz³y pisarz wy-rusza, kryj¹c siê za plecami pielgrzy-

muj¹cego bohatera, na �wiêty szlakzapewniaj¹cy wiele b³ogos³awieñstwi odpustów, ka¿demu, kto go prze-mierzy.

Coelho w m³odo�ci pozna³ró¿ne religie i praktyki duchowe. By³

hippisem, podró¿owa³ i... raczej niemy�la³ o pisaniu. Prze³omem by³aw³a�nie pielgrzymka odbyta w 1986roku do s³ynnego sanktuarium San-tiago de Compostela. Wêdrówka tawywo³a³a potrzebê jej opisania, alenie w zwyk³y reporterski sposób.Ujawni³ siê talent pisarski, a niemalmistyczne prze¿ycia zwi¹zane z tymmiejscem przenosz¹ nas w �wiatmetafizyki, duchowo�ci, demonów,a skoro one siê pojawi³y, to i anio-³ów. Prze¿ycia te przenosz¹ nasw �wiat niezwyk³ej zwyk³o�ci. Toopis, który mo¿na przyrównaæ do

wêdrówki cz³owieka przez ¿ycie.Bohater wyrusza z Saint-Jean-Piedde Port we francuskiej Gaskonii w bli-sko 700-set kilometrow¹ wêdrówkê.

�Legenda g³osi, ¿e �wiêty Ja-kub i Maryja Dziewica szli tamtêdy

po �mierci Chrystusa, g³osz¹cS³owo Bo¿e i nak³aniaj¹c ludydo nawrócenia. Miejscu temunadano nazwê �Compostela� -Gwiezdne Pole - i wkrótce wy-ros³o tu miasto, do którego �ci¹-gaæ zaczêli wêdrowcy z ca³ego�wiata chrze�cijañskiego. W z³o-tym wieku, który przypada³ naXIV stulecie, ponad milion osóbprzybywaj¹cych z ca³ej Europypod¹¿a³o ka¿dego roku DrogêMleczn¹ (któr¹ nazywano tak,poniewa¿ noc¹ ta w³a�nie galak-tyka wskazywa³a kierunek wê-drowcom)�. Tym szlakiem po-d¹¿ali w �redniowieczu KarolWielki, Franciszek z Asy¿u, Iza-bela Kastylijska, a w bli¿szychnam czasach Jan XXIII.

Bohaterowi towarzyszytajemniczy przewodnik Petrus.W trakcie drogi wymagaj¹cejpokonywania ró¿norakich trud-

no�ci, w¹tpliwo�ci, zmagañ z niedo-skona³o�ciami cia³a i duszy, pokony-wania w³asnych ograniczeñ, uczeniasiê patrzenia na otaczaj¹cy �wiat,uczenia siê dostrzegania piêkna - toon s³u¿y pomoc¹, nauczyciel Prak-tyk Zakonu RAM. Zakonu - stare-go bractwa chrze�cijañskiego za³o-¿onego w 1492 roku.

Pod jego okiem pielgrzymosi¹ga kolejne poziomy wtajemni-czenia - wraz z nim i my rozpoznaje-my swojego anio³a i demona, uczy-my siê uwalniaæ od cierpieñ mi³o-snych, przekonujemy siê, ¿e w prak-

Wêdruj¹c przez ¿ycie...

CZYTELNIA

– 38 –

tyce �strome podej�cia s¹ ³atwiejszeni¿ by siê wydawa³o�.

Ta wêdrówka przypominawêdrówkê przez ¿ycie, dodaje otu-chy do ¿ycia, wskazuje jak pokony-waæ w³asne s³abo�ci, ceniæ siebiejako najwa¿niejsz¹ istotê na tym�wiecie w zgodzie z innymi lud�mi itym co przynosi ka¿dy nowy dzieñ. Iumieæ odnajdowaæ rado�æ w tym, coniekiedy wydaje siê nam ma³e i ma³owa¿ne. Jak¿e czêsto zmagamy siêz ¿yciem, rywalizujemy, �cigamy siêna drodze ¿ycia, p³ac¹c za to stre-sem i zadyszk¹. Staramy siê dotrzy-maæ kroku innym. Dotyczy to zarów-no pielgrzymów udaj¹cych siê doComposteli, jak i ludzi pielgrzymu-j¹cych przez ¿ycie.

Czytaj¹c tê powie�æ, opo-wie�æ, utrzyman¹ w poetyckim kli-macie, uczymy siê (ale nie jest to po-radnik) wraz z bohaterem i jego du-chowym mentorem, jak zaakcepto-waæ swoje w³asne tempo w wê-drówce przez ¿ycie. Z podkre�le-niem, ¿e powinien nam towarzyszyæduch m¹drej akceptacji mi³o�ci dosiebie i reszty �wiata.

Bohater wróci³ ze swojej wê-drówki odmieniony, przekonany, ¿eto co jest niezwyk³e znajduje siê na�drodze zwyk³ych ludzi�.

Jak¿e trudno, gdy goni nas co-dzienno�æ, wczuæ siê w to przes³anie.Co nie znaczy, ¿e nie warto stawiæczo³a temu wyzwaniu, mimo, ¿e takszybko... wêdrujemy przez ¿ycie.

Wac³aw Bierkowski

Paulo CoelhoPielgrzym

�wiat Ksi¹¿kiWarszawa 2008

Prezentowany tekst jestfragmentem ksi¹¿ki �Sensorykai podstawy perfumerii� wydanejnak³adem Wydawnictwa Med-Pharm Polska, autorstwa AgatyJab³oñskiej-Trypuæ i RyszardaFarbiszewskiego. PrezentujemyPañstwu niezwykle wci¹gaj¹cywycinek tej publikacji zatytu³owa-ny �Historia substancji zapacho-wych.�

Historia zapachów siêga bar-dzo odleg³ych dziejów ludzko�ci.Udokumentowana historia zapachówzaczyna siê wraz z powstaniem wiel-kich staro¿ytnych cywilizacji: Egip-cjan, ̄ ydów, Asyryjczyków, Gre-ków, Rzymian i Chiñczyków. U¿y-wali oni przeró¿nych pachnide³, miê-dzy innymi olejków ro�linnych, ka-dzide³ i mieszanin ¿ywic. Nazwa �per-fumy� wywodzi siê ³aciñskich s³ówper fumum, co oznacza przez dym ipochodzi od spalania aromatycznych¿ywic i kadzide³. Chiñczycy stoso-wali saszetki z perfumowanym prosz-kiem, korê z aromatycznych drzew,kadzid³a i aromatyczne k¹piele. Pa-pier nas¹czony ja�minowymi perfu-mami rozdawany go�ciom po przy-jêciu mia³ niwelowaæ skutki nadu¿y-cia alkoholu. Chiñskie pieni¹dze dru-kowane na jedwabiu równie¿ by³yperfumowane. Jednak¿e najwiêkszystaro¿ytny producent kosmetyków iakcesoriów kosmetycznych to Egipt,który pozostawi³ po sobie przeró¿-ne zapiski na papirusach i zabytkachoraz specjalne pojemniki na mazid³a(ok. 3500 przed nasz¹ er¹) i pierw-sze rêczne lusterka (ok. 2800 przednasz¹ er¹). Wiedzê o staro¿ytnym

Egipcie zawdziêczamy w³a�nieprzedmiotom kultury materialneji zabytkom pisanym, doskonale za-chowanym w grobowcach faraonów.

Prawdopodobnie produkcj¹pierwowzorów naszych kosmety-ków, czyli mieszanek i kremów zaj-mowali siê pierwsi alchemicy, czyliegipscy kap³ani, którzy byli mistrza-mi perfumerii. Jednak ich prace by³yutrzymywane w wielkiej tajemnicy,poniewa¿ wierzono, ¿e niektóre esen-cje to dzie³a boskie. Na przyk³admikstura z tymianku i oregano, doktórej Egipcjanie do³¹czyli zapachysprowadzane z Arabii: mirrê i pat-chouli uwa¿ana by³a za nieziemsk¹.Wa¿nym wynalazkiem egipskim by³yk¹piele, w trakcie których namasz-czano cia³a ró¿nymi mazid³ami i olej-kami zapachowymi, np.: z cynamo-nu, kosaæca, lilii, migda³ów, ró¿y,mirtu i majeranku, których u¿ywano,aby daæ wiêksz¹ elastyczno�æ skó-rze i stworzyæ przyjemne uczucie�wie¿o�ci, czysto�ci i komfortu.Egipcjanie te¿ jako pierwsi zaczêliu¿ywaæ peelingu do oczyszczaniaskóry, w sk³ad którego wchodzi³morski piasek, pumeks i popió³.W Egipcie w³a�nie powsta³a modana sto¿ki z twardego, perfumowane-go t³uszczu, które w czasie uczt osa-dzano sobie na g³owie. Pachn¹cyt³uszcz rozpuszcza³ siê powoli sp³y-waj¹c na w³osy biesiadników. Piêk-ny zapach wymaga³ piêknego opa-kowania, arty�ci zaczêli wiêc two-rzyæ, naczynia przeznaczone wy³¹cz-nie do przechowywania kosmety-ków: ma�ci i wonnych olejków. WEgipcie u¿ywano te¿ olejków jakoleku na ró¿ne dolegliwo�ci. Egipcja-

H i s t o r i a z a p a c h ó wCzê�æ pierwsza

CZYTELNIA

– 39 –

nie rozwinêli do perfekcji technikêdestylacji, czyli wytwarzania olejkóweterycznych. Konkurencj¹ dla Egip-tu by³a Babilonia, która rozwinê³asztukê perfumerii, opieraj¹c siê g³ów-nie na u¿yciu wyci¹gów ¿ywicznychze szlachetnych drzew i krzewów,jak na przyk³ad wyci¹g oleisty z ka-dzid³a, drzewa sanda³owego orazmirry. Technika u¿ywana przezalchemików z Babilonii to ma-ceracja, która polega³a na do-k³adnym pot³uczeniu, zmia¿d¿e-niu i zmieleniu ¿ywic, zmiesza-niu z olejami ro�linnymi i zosta-wieniu tej mikstury na oko³o3 tygodnie. Ciep³o potêgowa³ow³a�ciwo�ci mikstury daj¹c jejniezwyk³¹ si³ê regeneruj¹c¹oraz odm³adzaj¹c¹, pó�niejnastêpowa³a dok³adna filtra-cja, czyli oddzielenie ¿ywic odolejku. Jedenz pierwszych aromaterapeu-tów i alchemików - Teofrasto- napisa³ pierwszy powa¿nyprzewodnik na temat zapa-chów, gdzie analizowa³ efektywielu aromatów i ich dzia³aniena emocje, my�li i zdrowie,bada³ te¿ skomplikowany pro-ces odbierania zapachów i re-lacje pomiêdzy wêchem i sma-kiem.

W czasach staro¿ytnych sub-stancje zapachowe osi¹ga³y czasemniewiarygodnie wysokie ceny. Naprzyk³ad na Bliskim Wschodzie am-bra by³a ceniona na równi ze z³otemi niewolnikami. Zwyczajem by³o ofia-rowywanie królom pachnide³, np.mirry czy kadzid³a, jako najcenniej-szych ówczesnych substancji. W 800r. p. n. e. królowa Saba podarowa³awonno�ci królowi Salomonowi.Przepisy na substancje zapachowemo¿na znale�æ w Talmudzie i StarymTestamencie.

Z kolei wed³ug Greków piêk-

na woñ by³a atrybutem magicznym,mistycznym, pochodz¹cym od bo-gów. Jako pachnide³ u¿ywali olejkówro�linnych. W zwyczaju by³o uczêsz-czanie do ³a�ni publicznych, gdzie pozanurzeniu siê w wielkiej okr¹g³ejwannie wype³nionej gor¹c¹ wod¹namaszczano siê aromatycznym bal-samem - innym dla ka¿dej czê�ci cia-

³a: na przyk³ad olejkiem z palmy sma-rowano klatkê piersiow¹, miêt¹ ra-miona, tymiankiem nogi, a majeran-kiem w³osy. ̄ adna wa¿na uroczy-sto�æ (np.: narodziny dziecka, �lub,pogrzeb) nie mog³a obyæ siê bezobecno�ci kadzide³ i namaszczaniawonno�ciami w celu oczyszczenia.

Od IV w p.n.e. Grecy zaczêlistosowaæ do pielêgnacji zapachyciê¿kie, takie jak: pachn¹ca ¿ywica,mirra, cynamon, drzewo sanda³owe,pocz¹tkowo zarezerwowane dla bo-gów, a tak¿e substancje zwierzêce,takie jak na przyk³ad pi¿mo. Arty�cigreccy wytwarzali ceramikê przysto-

sowan¹ specjalnie do przechowy-wania substancji pachn¹cych.

Rzymianie podobnie jak Gre-cy i Babiloñczycy zaczêli u¿ywaæolejków i esencji i stworzyli trzy ro-dzaje kosmetyków: w formie kre-mów, w postaci p³ynnej i sproszko-wanej. Najwiêcej u¿ywa³ ich Neron.Rzymianie jako pierwsi zaczêli u¿y-

waæ myd³a. Wed³ug legendypierwsze myd³o powsta³o, gdyspad³ obfity deszcz i zmiesza³t³uszcz zwierzêcy oraz popió³z Góry Sapio wraz z glinkamiz pla¿y Rzeki Tiber. Lekarzi alchemik ze �wity Nerona �Dioscurides odkry³ w swoichbadaniach podstawy medycz-nego u¿ytku esencji, co stano-wi³o znacz¹cy postêp w aro-materapii. Jest to te¿ okreswielkiej popularno�ci ³a�ni pu-blicznych, gdzie wszyscy Rzy-mianie rozkoszowali siê k¹pie-lami.

W ³a�niach tych by³y te¿ogrody, amfiteatry, poniewa¿miejsce spotkañ w celach roz-rywkowych. Komnaty zamo¿-nych Rzymian nas¹czone by³yzapachem kwiatów, a matera-ce w olbrzymich ³o¿ach, naktórych sypiali, wypchano

p³atkami ró¿. Aby zniwelowaæ przy-gniataj¹cy ciê¿ar dusznego lataw Rzymie i pozbyæ siê nieprzyjem-nych zapachów zape³nionych amfi-teatrów, w czasie zawodów sporto-wych i przedstawieñ teatralnych fon-tanny w teatrach i wokó³ nich rozpy-la³y perfumowan¹ wodê. Nawetzwyk³y obywatel smarowa³ pachn¹-cymi olejkami nie tylko siebie, aletak¿e swoje konie i psy �rednio trzyrazy na dzieñ. W I w. p.n.e. odkrytosposób produkcji szk³a i dlategowzros³o jego u¿ycie przy wytwarza-niu flakonów i pude³eczek na wonnesubstancje.

CZYTELNIA

– 40 –

Perfumy w znaczeniu wspó³-czesnym, to znaczy alkoholowe roz-twory, w czasach staro¿ytnych nieistnia³y. Czysty alkohol zaczêli dopie-ro w �redniowieczu produkowaæArabowie. Utrzymali oni przy ¿yciuzapomnian¹ w Europie sztukê two-rzenia kompozycji zapachowych.Bêd¹c niekwestionowanymi znaw-cami przypraw korzennych, wymy-�lili aparat do destylacji i udoskona-lili sam proces destylowania. Koranwychwala wszelkie wonno�ci, za-chêcaj¹c wiernych do ich u¿ywaniazarówno dla w³asnej przyjemno�ci,jak i w celach religijnych. Niezwyk³earomaty mia³y towarzyszyæ ludziomnie tylko na ziemi, mia³y byæ równie¿jedn¹ z nagród po �mierci. Prorok

Mahomet mawia³, ¿e ponad wszyst-ko kocha dzieci, kobiety i zapachy.Arabowie praktykowali metodê per-fumowania ró¿nych czê�ci cia³a ró¿-nymi zapachami, po posi³ku obmy-wali d³onie w perfumowanej i oka-dzonej wodzie, okadzali wnêtrzaswoich domów i meczetów, by wy-pêdziæ z³e duchy, wierzyli, ¿e pach-n¹ca osoba cieszy siê opiek¹ anio-³ów. Szlaki handlowe Arabów zro-bi³y z olejków sk³adnik numer 1w handlu miêdzynarodowym. Impor-towali oni balsamy z Egiptu, szafran,drzewo sanda³owe z Indii, kamforêz Chin, eksportowali z wielkim suk-cesem perfumowane esencj¹ ró¿an¹rêkawiczki skórzane, które sprzeda-wali arystokracji europejskiej. Spro-

wadzili z Chin do Europy pierwszyrytua³ oczyszczania twarzy, któregopodstaw¹ by³a maseczka z herbaty,olejków i m¹czki ry¿owej. Wielu ów-czesnych Europejczyków, którzy braliudzia³ w wojnach krzy¿owych spo-tka³o siê z kultur¹ arabsk¹ i w drodzepowrotnej do Europy przywie�li prze-ró¿ne substancje zapachowe dla swo-ich dam. Najbardziej popularny pro-dukt, który przywo¿ono, to esencjaró¿ana i ja�min indyjski, najsilniej dzia-³aj¹ce specyfiki przeciwzmarszczko-we i odm³adzaj¹ce. c.d.n.

mgr farm. Olga SierpniowskaZa zgod¹ Wydawnictwa

Medpharm Polskahttp://www.medpharm.pl

Aktualno�ci Stanowisko Prezydium NRA w sprawie

wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich do Trybuna³u Konstytucyjnego

1. Prezydium Naczelnej Rady Aptekarskiej ze zdziwieniem i zaniepokojeniem przyjê³o informacjê o z³o¿e-niu przez Rzecznika Praw Obywatelskich do Trybuna³u Konstytucyjnego wniosku o stwierdzenie nie-zgodno�ci z Konstytucj¹ niektórych przepisów ustawy o izbach aptekarskich (art. 15 ust. 1 i 2), a tak¿einnych ustaw dotycz¹cych samorz¹dów zawodowych.

2. Stwierdzenie Rzecznika o niekonstytucyjno�ci przepisów prawa wprowadzaj¹cych obowi¹zek przyna-le¿no�ci do samorz¹du osób wykonuj¹cych zawody zaufania publicznego przy niekwestionowaniu nor-my art. 17 ust. 1 Konstytucji zawiera wewnêtrzn¹ sprzeczno�æ i �wiadczyæ mo¿e o niezrozumieniuistoty samorz¹du osób tych zawodów oraz o jego roli w demokratycznym pañstwie.

3. Sam wniosek Rzecznika podwa¿a dotychczasowy ³ad konstytucyjny i praktykê pañstwa prawa tworz¹c¹siê po 1989r.; mo¿e byæ odczytany jako próba przekre�lenia samej idei i osi¹gniêæ demokratycznegopañstwa dziel¹cego swe imperium z obywatelami i ich ustawowymi samorz¹dami.

4. Uznanie racji Rzecznika by³oby cofniêciem do re¿imu przesz³o�ci, prowadzi³oby do atomizacji spo³eczeñ-stwa bez sprawdzonych instrumentów obrony przed preponderencj¹ pañstwa, do przekre�lenia autono-mii i dobrego funkcjonowania zawodów zaufania publicznego, s³u¿¹cych dobru wszystkich obywateli.

Warszawa, 20 stycznia 2009 r.

SekretarzNaczelnej Rady Aptekarskiej

dr farm. Jerzy £azowski

PrezesNaczelnej Rady Aptekarskiej

dr Grzegorz Kucharewicz

PrezydiumNaczelnej Rady Aptekarskiej

– 41 –

NOWE REJESTRACJE I NOWO�CI NA RYNKU

Nowe rejestracje - PL � pa�dziernik 2008

A - PRZEWÓD POKARMO-WY I METABOLIZM

A02 - Leki stosowane w zaburze-niach zwi¹zanych z nadkwa�no-�ci¹; A02B - Leki stosowane wchorobie wrzodowej i refluksie¿o³¹dkowo-prze³ykowym; A02BC- Inhibitory pompy protonowejPantoprazolum: Contracid (Farma-Projekt) to 16. zarejestrowana mar-ka pantoprazolu. Na rynku znajdujesiê 11 preparatów: Controloc (Ny-comed; lek oryginalny) w postacidoustnej i iniekcyjnej, od listopada2006 Anesteloc (Adamed), od listo-pada 2007 Contix (Lekam), odgrudnia 2007 Nolpaza (Krka), odczerwca 2008 Pantoprazol-Ratio-pharm, od wrze�nia 2008 Panoga-stin (Jelfa), od pa�dziernika 2008 IPP(Sandoz) oraz Noacid (Egis) i od li-stopada 2008 Panzol (Apotex),Pantoprazolum Farmacom (zareje-strowany wcze�niej jako Zipantola)oraz iniekcje Pantoprazol Sandoz.Nie zosta³y jeszcze wprowadzone dosprzeda¿y preparaty: Helopan (Po-lfa Grodzisk), Pantomed (Alfred E.Tiefenbacher), Pantoprazol-1A (1APharma) i Tifizol (Alfred E. Tiefen-bacher).

A04/A04A - Leki przeciw wymio-tom i md³o�ciom; A04AA - Anta-goni�ci serotoniny (5HT3)Granisetronum: Granisetron Tevato 1. zarejestrowany lek generycz-ny, w tym w nowej dawce 1 mg/ml.

Na rynku znajduje siê lek oryginalnyKytril (Roche).

A05 - Leczenie w¹troby, pêcherzy-ka ¿ó³ciowego i dróg ¿ó³ciowych;A05A - Leczenie pêcherzyka ¿ó³-ciowego i dróg ¿ó³ciowych;A05AX - Inne leki do leczenia pê-cherzyka ¿ó³ciowego i dróg ¿ó³cio-wychExtractum compositum fluidum:Artecholin N (Phytopharm Klêka) topreparat zio³owy zastêpuj¹cy do-stêpny wcze�niej na rynku lek Arte-cholin, którego rejestracja ju¿ wy-gas³a.

A06/A06A - Leki przeczyszczaj¹-ce; A06AX - Inne leki przeczysz-czaj¹ceOleum Ricini: Olej rycynowy (Her-bapol Kraków) to kolejny zareje-strowany preparat o tym sk³adzie.Wcze�niej na rynek zosta³y wprowa-dzone: Apteczka babuni - olej rycy-nowy (Farmina), Herbafarm - olejrycynowy (Phytopharm Klêka) orazg³ównie jako surowce farmaceu-tyczne preparaty o nazwie farmako-pealnej Olej rycynowy/Oleum Rici-ni, nastêpuj¹cych producentów:Amara, Aflofarm, Elissa, Gal, Gal-farm Kraków, Laboratorium Gale-nowe Olsztyn, Microfarm, PharmaCosmetic, Prolab.

A08/A08A - �rodki do leczenia oty-³o�ci, z wy³¹czeniem produktów die-

tetycznych; A08AA - �rodki do lecze-nia oty³o�ci dzia³aj¹ce o�rodkowoSibutraminum: Obesan (Sandoz) to5. zarejestrowana marka sibutrami-ny. Na rynku znajduj¹ siê 3 prepara-ty: Meridia (Abbott), od grudnia2006 Zelixa (Biofarm) i od czerwca2008 Lindaxa (Zentiva). Nie zosta³jeszcze wprowadzony preparat Afi-bron (Teva; zarejestrowany wcze-�niej pod nazw¹ MeriTeva).

C - UK£AD SERCOWO-NACZYNIOWY

C03 - Leki moczopêdne; C03B -Leki moczopêdne niskiego pu³apu,z wy³¹czeniem tiazydów; C03BA -Sulfonamidy, leki prosteIndapamidum: Indapen SR (Po-lpharma) to 14. zarejestrowany pre-parat indapamidu w postaci o przed-³u¿onym uwalnianiu. Na rynku znaj-duje siê 6 leków o przed³u¿onymuwalnianiu: Diuresin SR (Polfarmex),Indix SR (Pliva Kraków), Ipres Long(Schwarz Pharma, £omianki), RawelSR (Krka) i Tertensif SR (Servier),a tak¿e 4 leki o standardowym uwal-nianiu: Apo-Indap (Apotex), Inda-pen (Polpharma), Indapres (PolfaGrodzisk), Indapsan (Sanofi-Synthe-labo) i od listopada 2008 Indapami-dum Farmacom. Nie zosta³o jeszczewprowadzonych 6 leków o przed³u-¿onym uwalnianiu: Arifon SR (An-pharm), Indapamide 1,5 mg SR Se-rvier, Indapamide SR (JPZ), Inda-stad (Stada), Previlex (Anpharm) i

W pa�dzierniku 2008 r. Minister Zdrowia wyda³ 35 pozwoleñ na dopuszczenie produktów leczniczych do obrotuw Polsce. Produkty omówiono na tle wcze�niejszych rejestracji i produktów obecnych ju¿ na rynku, w ramachposzczególnych klas ATC/WHO oraz substancji czynnej lub sk³adu preparatu, pomijaj¹c szczegó³y (postaci, daw-ki, opakowania, kategorie dostêpno�ci, numery pozwoleñ), które mo¿na znale�æ w internetowym Biuletynie Infor-macji Publicznej Urzêdu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych(http://www.bip.urpl.gov.pl) - zestawienie rejestracyjne za pa�dziernik 2008 zosta³o udostêpnione 23 stycznia 2009.

– 42 –


Torpamid SR (Lekam), a tak¿e 2 lekio standardowym uwalnianiu: Arifon(Anpharm) i Indap (Pro.Med).

C08 - Blokery kana³u wapniowe-go; C08C - Selektywne blokerykana³u wapniowego z g³ównymdzia³aniem na naczynia krwiono-�ne; C08CA - Pochodne dihydro-pirydynyAmlodipinum: Amlodipine Specifarto aktualnie 25. zarejestrowana wPolsce marka amlodypiny. Na ryn-ku znajduje siê 18 leków: Aldan (Po-lfarmex), Amlopin (Sandoz), Amlo-ratio (Ratiopharm), Amlozek (Ada-med), Cardilopin (Egis), Normodi-pine (Polfa Grodzisk), Norvasc (Pfi-zer; lek oryginalny), Tenox (KrkaPolska), Vilpin (Pliva Kraków), odsierpnia 2006 Agen (Leciva), odstycznia 2007 Apo-Amlo (Apotex),od sierpnia 2007 Amlodipinum TAD(TAD Pharma), od wrze�nia 2007Amlonor (Polfa Pabianice), od listo-pada 2007 Suplar (Schwarz Phar-ma, £omianki), od lipca 2008 Am-lodipine Arrow (Arrow Generics),od sierpnia 2008 Adipine (ICN Po-lfa Rzeszów), od listopada 2008 Am-lodipinum Farmacom i od grudnia2008 Lofral (Mepha). Nie zosta³yjeszcze wprowadzone na rynek: Alo-zur (Ozone), Amlodipine-1A (1APharma), Amlodipine-1A Pharma(zarejestrowany wcze�niej jako Am-lodipine Registratienbeheer), Amlo-dipine-Ratiopharm, AmlodipineStichting (Sandoz) i Amlomal (San-doz). Skre�lono z Rejestru: Amlodi-pine Winthrop (Winthrop Medica-ments) i Amlovasc (Filofarm).

C09 - Leki dzia³aj¹ce na uk³ad re-nina-angiotensyna; C09A/C09AA- Inhibitory ACE, leki prosteTrandolaprilum: TrandoGen (Ge-nerics) w 3 dawkach to 5. zareje-strowana marka trandolaprylu. W

sprzeda¿y znajduj¹ siê 2 leki: Gop-ten (Abbott; lek oryginalny) i od pa�-dziernika 2007 Trandolapril-Ratio-pharm. Nie zosta³y jeszcze wprowa-dzone preparaty: Tensotrand (Acta-vis; zarejestrowany wcze�niej jakoTrandolapril Actavis) i TrandolaprilArrow (Arrow Poland).

D - LEKI STOSOWANEW DERMATOLOGII

D01 - Leki przeciwgrzybicze sto-sowane w dermatologii;D01A - Leki przeciwgrzybicze sto-sowane miejscowo;D01AC - Pochodne imidazolu itriazoluClotrimazolum: Imazol (Spirig Phar-ma) to aktualnie 10. zarejestrowanyw tej klasie lek z klotrimazolem. Dosprzeda¿y wprowadzono 8 leków:Canesten (Bayer; lek oryginalny),Plimycol (Pliva Kraków) oraz 6 pre-paratów pod nazw¹ miêdzynaro-dow¹ Clotrimazol (Aflofarm, Hasco-Lek, Homeofarm, GlaxoSmithKlinePoznañ, Medana Pharma i Ziaja).Nie zosta³ jeszcze wprowadzonyClotrimazol (Gdañskie LaboratoriumGalenowe Cefarm), zarejestrowanywarunkowo w kwietniu 2004.

D01AC20 - Preparaty z³o¿oneClotrimazolum+hexamidinum:Imazol Plus (Spirig Pharma) to je-dyny zarejestrowany preparat o ta-kim sk³adzie, ³¹cz¹cym �rodek prze-ciwgrzybiczy i przeciwbakteryjny.

D01B/D01BA - Leki przeciwgrzy-bicze dzia³aj¹ce ogólnieTerbinafinum: Terbinafin BMMPharma (Lefarm) to aktualnie 16. za-rejestrowany lek doustny zawieraj¹-cy terbinafinê. W sprzeda¿y znajdu-je siê 11 preparatów: Afugin (San-doz), Lamisil (Novartis; lek oryginal-ny), Myconafine (Actavis), Onymax(Galderma), Terbisil i Terbisil Kid

(Gedeon Richter), od lipca 2006Terbigen (Generics), od grudnia 2006Verbinaf (Farmacom), od stycznia2007 Erfin (Polfarmex), od lipca2008 Terbinafina (Arrow Generics)i od grudnia 2008 Terbinafine-1APharma i Zelefion (Temapharm). Niezosta³y jeszcze wprowadzone na ry-nek preparaty: Atifan (Krka), Terbi-nafine IC (Pharm Dr. Ivan Cimprich),Terbinafine Romikim Farma i Terbi-nafine Terbano (Romikim Farma).

L - LEKI PRZECIWNOWO-TWOROWE I WP£YWAJ¥CE

NA UK£ADODPORNO�CIOWY

L01 - Leki przeciwnowotworowe;L01B - Antymetabolity; L01BC -Analogi pirymidynyGemcitabinum: Gemcitabin-Ratio-pharm w 2 dawkach to 5. zarejestro-wany lek z gemcytabin¹. Na rynkuznajduje siê lek oryginalny Gemzar(Eli Lilly). Nie zosta³y jeszcze wpro-wadzone do sprzeda¿y preparatyGemcitabine Hexal, GemcitabineMayne i Gemcitabine Sandoz.

L01C - Alkaloidy ro�linne i inne�rodki naturalne; L01CA - Alka-loidy barwinka (Vinca minor) i ichanalogiVinorelbinum: Vinorelsin (Cadu-ceus Pharma) w postaci iniekcyjnejto 5. zarejestrowana marka prepa-ratów winorelbiny. Na rynku znajduj¹siê 3 leki: Navelbine (Pierre Fabre)w postaci iniekcyjnej i doustnej oraziniekcje Navirel (Medac) i od lipca2006 Vinorelbin-Ebewe (AlliancePharma). Nie zosta³ jeszcze wpro-wadzony preparat iniekcyjny Vino-rayne (Mayne).

L01X - Inne leki przeciwnowotwo-rowe; L01XX - Inne leki przeciw-nowotworoweIrinotecanum: Irinotecan BMM

– 43 –


Pharma (Lefarm) to 5. zarejestrowa-na marka irinotekanu. Na rynku znaj-duj¹ siê: lek oryginalny Campto(Aventis Pharma), Irinotecan May-ne i od maja 2008 Irinotesin (Acta-vis). Nie zosta³ jeszcze wprowadzo-ny preparat Irinotecan Teva.

L02 - Leki hormonalne; L02B - An-tagoni�ci hormonów i leki o zbli-¿onym dzia³aniu; L02BG - Inhibi-tory enzymówAnastrozolum: Arinel (US Pharma-cia, Wroc³aw) i Zolastrol (Biogened)to odpowiednio 15. i 16. zarejestro-wana marka anastrozolu. Na rynekzosta³o wprowadzonych 6 leków:Arimidex (AstraZeneca; lek oryginal-ny), Atrozol (Vipharm), od maja2008 Anastrozol-Ratiopharm, odlipca 2008 Mamostrol (Polpharma;zarejestrowany wcze�niej jako Bio-strol), od sierpnia 2008 Ansyn (Ac-tavis) i od listopada 2008 Egistrozol(Egis; zarejestrowany wcze�niej jakoStrazyn). Nie pojawi³y siê jeszcze wsprzeda¿y preparaty: Anasolde(Helm Pharmaceuticals), AnastroGen(Generics), AnastroLek (Sandoz),Anastrozol Teva, Betasolde (HelmPharmaceuticals), Deltasolde (HelmPharmaceuticals), Gammasolde(Helm Pharmaceuticals) i Symana-strol (SymPhar).

M - UK£AD MIÊ�NIOWO-SZKIELETOWY

M01 - Leki przeciwzapalne i prze-ciwreumatyczne; M01A - Niestery-dowe leki przeciwzapalne i prze-ciwreumatyczne; M01AX - Inneniesterydowe leki przeciwzapalnei przeciwreumatyczneNabumetonum: Nabumeton BMMPharma (Lefarm) to aktualnie 6. za-rejestrowany lek zawieraj¹cy nabu-meton. W sprzeda¿y znajduje siê 5preparatów: Coxalgan (Anpharm),Coxeton (Polfa Pabianice), Nabuton

VP (ICN Polfa Rzeszów), Relifex(GlaxoSmithKline; lek oryginalny) iRodanol S (Sandoz). Skre�lono zRejestru preparaty: Recox (Norton;by³ na rynku) oraz zarejestrowanewarunkowo w kwietniu 2004 Quoli-fex (Polpharma), Relibuton (Unia) iStavin (Polfarmex).

M05 - Leki stosowane w chorobachko�ci; M05B - Leki wp³ywaj¹ce nastrukturê i mineralizacjê ko�ci;M05BA - BifosfonianyAcidum alendronicum: Aldron 70(Sandoz) i Alendronate-1A Pharmaw dawce 70 mg to odpowiednio 20.i 21. marka preparatów kwasu alen-dronowego zarejestrowana w Pol-sce. Leki w dawce 70 mg przyjmujesiê raz w tygodniu. Na rynku jestobecnych 11 leków w dawce 70 mg:Fosamax (Merck Sharp & Dohme;lek oryginalny), Ostemax 70 Com-fort (Polpharma), Ostenil 70 (TevaKutno), Ostolek (Lek-Am), odkwietnia 2006 Alendronat-Ratio-pharm 70, od lutego 2007 Alendro-max (Arrow Generics), od maja2007 Alendrogen (Billev Pharma) iAlenotop (Pliva Kraków), od czerw-ca 2007 AlendroLek 70 mg (San-doz), od stycznia 2008 Sedron (Ge-deon Richter; poprzednia nazwa:Ostalon 70 mg) i od czerwca 2008Alendran 70 (Ranbaxy). Nie poja-wi³y siê jeszcze w sprzeda¿y prepa-raty Alendronate Teva 70 mg, Ale-notop (Pliva Kraków) i Lindron(Krka Polska). W sprzeda¿y znaj-duje siê ponadto 8 leków w dawce10 mg: Alenato (ICN Polfa Rze-szów), Alenotop (Pliva Kraków),Fosamax (Merck Sharp & Dohme;lek oryginalny), Lindron (Krka),Osalen (Anpharm), Ostenil (TevaKutno), Ostolek (Lekam) i Rekostin(Biofarm). Natomiast nie zosta³yjeszcze wprowadzone: Alendran(Ranbaxy), AlendroHexal (Lek,

Stryków), Alendromax (Arrow Ge-nerics), Alendronate Pliva (Pliva Kra-ków), Alendronat-Ratiopharm (Ra-tiopharm; zarejestrowany wcze�niejjako Alendronat Arrow), Biosten(Polfarmex) i Ostemax 10 (Polphar-ma). Zarejestrowane s¹ tak¿e 2 lekiw dawce 5 mg, ale nie zosta³y wpro-wadzone do obrotu: Biosten (Polfar-mex) i Fosamax (Merck Sharp &Dohme).

N - UK£AD NERWOWYN03/N03A - Leki przeciwpadacz-kowe; N03AX - Inne leki przeciw-padaczkoweTopiramatum: Toramat (GlenmarkGenerics) to aktualnie 17. zareje-strowana marka topiramatu. Na ryn-ku znajduje siê 8 preparatów: Topa-max (Janssen-Cilag; lek oryginalny),od grudnia 2006 Topiramat-Ratio-pharm, od grudnia 2007 Epiramat(Farmacom), od stycznia 2008 Eto-pro (ICN Polfa Rzeszów), od lute-go 2008 TopiLek tabl. powl. (San-doz), od wrze�nia 2008 Erudan(Unia) i od pa�dziernika 2008 Epi-toram (Apotex) i Symtopiram (Sym-Phar). Nie zosta³y jeszcze wprowa-dzone do sprzeda¿y preparaty: Ra-matop (Teva), TopiLek kaps. (San-doz), Topimerck (Generics), Topira-gis (Alfred E. Tiefenbacher), Topifar(Biofarm; po zmianie nazwy z Topi-ral), Topiramate-AET (Alfred E. Tie-fenbacher), Topiramate Arrow (Ar-row Generics/Arrow Poland), Topi-stad (Stada) i Zidoxer (Ozone).Skre�lono z Rejestru preparat Topi-ramat-1A Pharma.

N05 - Leki psychotropowe; N05A- Leki neuroleptyczne; N05AH -Diazepiny, oksazepiny i tiazepinyOlanzapinum: Olanzapina Niolib(Unia) to 17. zarejestrowana markaolanzapiny, bior¹c pod uwagê ³¹cz-nie rejestracje w Polsce i w ramach

– 44 –


unijnej procedury scentralizowanej.W sprzeda¿y znajduje siê 7 leków:zarejestrowane w Polsce najpierw wprocedurze narodowej, a potem wramach centralnej rejestracji unijnejpreparaty Zyprexa (Eli Lilly; lek ory-ginalny) i Zalasta (Krka) oraz zare-jestrowane w Polsce: Olzapin (Le-kam), Zolafren (Adamed), Zolaxa(Polpharma), od kwietnia 2008Olanzin (Actavis) i od lipca 2008Ranofren (Adamed). Nie zosta³yjeszcze wprowadzone preparaty:Olanzapina Jacobsen, OlanzapineAdamed (Actavis), Olanzafloc (He-xal), Olanzapin-Ratiopharm i Zapi-

lux (Lek). Nie pojawi³y siê w Polsce3 leki zarejestrowane w ramach cen-tralnej procedury unijnej: Olanzapi-ne Mylan (Generics), OlanzapineNeopharma i Olanzapine Teva. Niepojawi³y siê te¿ jeszcze preparatyiniekcyjne olanzapiny, zarejestrowa-ne w ramach centralnej proceduryunijnej: Zyprexa inj. 10 mg (Eli Lilly)o standardowym uwalnianiu i Zypa-dhera (Eli Lilly) o przed³u¿onymuwalnianiu.

R - UK£AD ODDECHOWYR03 - Leki stosowane w obturacyj-nych chorobach dróg oddecho-

wych; R03D - Inne leki dzia³aj¹ceogólnie stosowane w obturacyj-nych chorobach dróg oddecho-wych; R03DC - Antagoni�ci recep-torów leukotrienowychMontelukastum: Hardic (Pliva Kra-ków) to 4. zarejestrowana markamontelukastu. Do sprzeda¿y zosta³wprowadzony lek oryginalny Singu-lair (Merck Sharp & Dohme) i odpa�dziernika 2008 Drimon (Teva).Nie pojawi³ siê jeszcze na rynku pre-parat Monkasta (Krka).

A - PRZEWÓD POKARMOWYI METABOLIZM

A10 - Leki stosowane w cukrzycy;A10B - Leki obni¿aj¹ce poziomglukozy we krwi, z wy³¹czeniem in-sulin; A10BD - Z³o¿one doustneleki obni¿aj¹ce poziom glukozy wekrwi; A10BD08 - Metformina i wil-dagliptynaMetforminum+vildagliptinum:Zomarist i Vildagliptin/metformin hy-drochloride Novartis (oba: NovartisEuropharm) to odpowiednio 2. i 3.rejestracja preparatu o podanymsk³adzie. Leki s¹ wskazane w lecze-niu cukrzycy typu 2 u pacjentów, uktórych nie uzyskano wystarczaj¹cejkontroli glikemii mimo stosowaniadoustnie maksymalnych tolerowa-nych dawek metforminy w monote-rapii lub u pacjentów leczonych wil-

dagliptyn¹ w skojarzeniu i metfor-min¹, w postaci oddzielnych table-tek. Wildagliptyna, lek z grupy zwi¹z-ków poprawiaj¹cych czynno�æ wy-sepek Langerhansa, jest silnym i se-lektywnym inhibitorem peptydazydipeptydylowej-4 (DPP-4). Dzia³a-nie metforminy, leku z grupy biguani-dów, polega g³ównie na zmniejsza-niu endogennego w¹trobowego wy-twarzania glukozy.W listopadzie 2007 firma NovartisEuropharm zarejestrowa³a pierwszypreparat o takim sk³adzie: Eucreas.A16/A16A - Inne leki dzia³aj¹ce naprzewód pokarmowy i metabolizm;A16AX - Ró¿ne leki dzia³aj¹ce naprzewód pokarmowy i metabolizmSapropterini dihydrochloridum: Ku-van (Merck) w dawce 100 mg wska-zany jest w leczeniu hiperfenyloala-

ninemii (ang. HPA) u doros³ych idzieci w wieku 4 lat i powy¿ej, cho-ruj¹cych na fenyloketonuriê (ang.PKU), u których stwierdzono reak-cjê na ten rodzaj leczenia. Kuvan jestrównie¿ wskazany w leczeniu HPAu doros³ych i dzieci z niedoboremtetrahydrobiopteryny (ang. BH4), uktórych stwierdzono reakcjê na tenrodzaj leczenia. Preparat zosta³ wroku 2004 dopuszczony do stoso-wania jako lek sierocy.Hiperfenyloalaninemiê rozpoznaje siêna podstawie nieprawid³owo zwiêk-szonego stê¿enia fenyloalaniny wekrwi i najczê�ciej spowodowana jestona obecno�ci¹ autosomalnych, re-cesywnych mutacji w obrêbie genówodpowiedzialnych za kodowanie en-zymu hydroksylazy fenyloalaniny (wprzypadku fenyloketonurii) lub ge-

W grudniu 2008 r. Komisja Europejska w ramach procedury centralnej wyda³a 6 decyzji o dopuszczeniu doobrotu produktów leczniczych przeznaczonych do stosowania u ludzi. Nie zawieraj¹ one nowych substancji czyn-nych, lecz dwa produkty dopuszczone by³y wcze�niej jako leki sieroce (azacitidine i sapropterin). Produkty omó-wiono w ramach klasy ATC wed³ug WHO oraz substancji czynnej preparatu, z krótkim opisem postaci i z uwzglêd-nieniem wskazañ, pomijaj¹c inne szczegó³y, które mo¿na znale�æ w witrynie internetowej Europejskiej AgencjiProduktów Leczniczych (http://www.emea.eu.int).

Nowe rejestracje - UE � pa�dziernik 2008

– 45 –


nów koduj¹cych enzymy, bior¹ceudzia³ w biosyntezie lub regeneracji6R-tetrahydrobiopteryny (6R-BH4)(w przypadku niedoboru BH4). Nie-dobór BH4 nale¿y do grupy zabu-rzeñ, których przyczyn¹ s¹ mutacjelub delecje w obrêbie genów odpo-wiedzialnych za kodowanie od jed-nego do piêciu enzymów, bior¹cychudzia³ w biosyntezie lub odtwarzaniuBH4. W obydwu przypadkach do-chodzi do sytuacji, w której fenylo-alanina nie jest skutecznie metaboli-zowana do aminokwasu tyrozyny, coprowadzi do podwy¿szenia poziomufenyloalaniny we krwi. Saproptery-na jest syntetyczn¹ wersj¹, odpo-wiadaj¹c¹ naturalnie wystêpuj¹cej6R-BH4, która jest kofaktorem en-zymu hydroksylazy fenyloalaninyoraz aminokwasów tyrozyny i tryp-tofanu. Celem podawania preparatuKuvan u pacjentów z PKU reagu-j¹c¹ na leczenie BH4, jest poprawie-nie aktywno�ci nieprawid³owej hy-droksylazy fenyloalaniny i przez tozwiêkszenie lub przywrócenie oksy-dacyjnych przemian metabolicznychfenyloalaniny na wystarczaj¹cympoziomie, umo¿liwiaj¹cym zmniej-szenie lub utrzymywanie stê¿enia fe-nyloalaniny we krwi, zapobieganielub zmniejszanie dalszej kumulacjifenyloalaniny oraz zwiêkszanie tole-rancji na poda¿ fenyloalaniny, zawar-tej w stosowanej diecie. Celem, wjakim stosuje siê produkt leczniczyKuvan u pacjentów z niedoboremBH4, jest uzupe³nienie za ma³ego stê-¿enia BH4 we krwi, co prowadzi doprzywrócenia aktywno�ci hydroksy-lazy fenyloalaniny.Dotychczas do Polski sprowadzanyby³ na import docelowy preparatTetrahydrobiopterin (Schircks) wdawkach 10 mg i 50 mg.


C09 - Leki dzia³aj¹ce na uk³ad re-nina-angiotensyna; C09C/C09CA- Antagoni�ci angiotensyny II, lekiprosteIrbesartanum: Irbesartan Krka(Krka) to 5. zarejestrowany lek z ir-besartanem. Wskazaniem do stoso-wania jest leczenie nadci�nienia têt-niczego pierwotnego oraz leczeniewspó³istniej¹cej choroby nerek upacjentów z nadci�nieniem têtniczymi cukrzyc¹ typu 2 jako czê�æ prze-ciwnadci�nieniowego postêpowaniaterapeutycznego. Irbesartan jest sil-nym, aktywnym po podaniu doust-nym, selektywnym antagonist¹ re-ceptora angiotensyny II typ AT1.Jego dzia³anie powoduje zwiêksze-nie stê¿enia w osoczu reniny i angio-tensyny II oraz zmniejszenie stê¿eniaaldosteronu w osoczu. Irbesartan, wdawkach terapeutycznych, nie wp³y-wa znacz¹co na stê¿enie potasu wosoczu.W sierpniu 1997 zarejestrowano wUE preparaty Aprovel (Sanofi Phar-ma Bristol-Myers Squibb; zareje-strowany w Polsce w ramach pro-cedury narodowej w sierpniu 1998)i Karvea (Bristol-Myers Squibb), aw styczniu 2007 preparaty Irbesar-tan Winthrop (Sanofi Pharma Bristol-Myers Squibb) i Irbesartan BMS(Bristol-Myers Squibb).

L - LEKI PRZECIWNOWO-TWOROWE I WP£YWAJ¥CE

NA UK£ADODPORNO�CIOWY

L01 - Leki przeciwnowotworowe;L01B - Antymetabolity; L01BC -Analogi pirymidynyAzacitidinum: Vidaza (Celgene Eu-rope) jest wskazana do leczenia pa-cjentów doros³ych, niekwalifikuj¹-cych siê do przeszczepu krwiotwór-czych komórek macierzystych, z:

- zespo³ami mielodysplastycznymi(ang. myelodysplastic syndromes,MDS) o po�rednim-2 i wysokim ry-zyku, zgodnie z MiêdzynarodowymPunktowym Systemem Rokowni-czym (ang. International PrognosticScoring System, IPSS),- przewlek³¹ bia³aczk¹ mielomono-cytow¹ (ang. chronic myelomonocy-tic leukaemia, CMML) z 10-29%blastów szpiku bez choroby mielo-proliferacyjnej,- ostr¹ bia³aczk¹ szpikow¹ (ang.acute myeloid leukaemia, AML) z20-30% blastów i wieloliniow¹ dys-plazj¹ zgodnie z klasyfikacj¹ �wia-towej Organizacji Zdrowia (WHO).Uwa¿a siê, ¿e azacytydyna dzia³aprzeciwnowotworowo poprzez wie-lorakie mechanizmy, w tym cytotok-syczno�æ wobec nieprawid³owychkomórek krwiotwórczych w szpikukostnym i hipometylacjê DNA. Dzia-³ania cytotoksyczne azacytydynymog¹ wynikaæ m.in. z zahamowaniasyntezy DNA, RNA i bia³ek, w³¹-czania do RNA i DNA oraz akty-wacji szlaków odpowiedzi na uszko-dzenie DNA. Komórki nieproliferu-j¹ce s¹ wzglêdnie niewra¿liwe naazacytydynê. Preparat zosta³ w roku2001 dopuszczony do stosowaniajako lek sierocy.

N - UK£AD NERWOWYN04 - Leki przeciw chorobie Parkin-sona; N04B - Leki dopaminergicz-ne; N04BC - Agoni�ci dopaminyPramipexolum: Pramipexole Teva(Teva Pharma) jest wskazany w le-czeniu objawów idiopatycznej cho-roby Parkinsona, w monoterapii (bezlewodopy) lub w skojarzeniu z lewo-dop¹, tzn. w czasie trwania choro-by, do jej pó�nych okresów, kiedydzia³anie lewodopy s³abnie lub stajesiê nierówne i wystêpuj¹ wahaniaskuteczno�ci leczenia (wyczerpaniedawki lub efekt prze³¹czania - zja-

– 46 –


wisko �on-off�). Pramipeksol jestagonist¹ dopaminy, wi¹¿¹cym siêwysoce selektywnie i swoi�cie z re-ceptorami dopaminy z podrodzinyD2, spo�ród których ma najwiêkszepowinowactwo do receptorów D3wykazuj¹c pe³n¹ istotn¹ aktywno�æ.Pramipeksol ³agodzi objawy zabu-

rzeñ ruchowych zwi¹zanych z cho-rob¹ Parkinsona przez pobudzaniereceptorów dopaminy w ciele pr¹¿-kowanym. Badania na zwierzêtachwykaza³y, ¿e pramipeksol hamujesyntezê, uwalnianie i przemianê do-paminy. W badaniach u ludzi (prze-prowadzonych z udzia³em ochotni-

ków) obserwowano zale¿ne od daw-ki zmniejszenie wydzielania prolak-tyny.Wcze�niej w ramach centralnej pro-cedury unijnej zarejestrowano Sifroli Mirapexin (oba leki: Boehringer In-gelheim) oraz Oprymea (Krka).

NOWO�CI NA RYNKU � GRUDZIEÑ 2008

A - PRZEWÓD POKARMO-WY I METABOLIZM

A01/A01A - Preparaty stomatolo-giczne; A01AD - Inne �rodki do sto-sowania miejscowego w jamie ust-nejA02 - Leki stosowane w zaburze-niach zwi¹zanych z nadkwa�no-�ci¹; A02B - Leki stosowane wchorobie wrzodowej i refluksie¿o³¹dkowo-prze³ykowym; A02BC- Inhibitory pompy protonowejA10 - Leki stosowane w cukrzycy;A10B - Leki obni¿aj¹ce poziomglukozy we krwi, z wy³¹czeniem in-sulin; A10BB - Sulfonamidy, po-chodne mocznika


C02 - Leki obni¿aj¹ce ci�nienie têt-nicze krwi; C02C - Leki antyadre-nergiczne dzia³aj¹ce obwodowo;C02CA - Antagoni�ci receptora (-adrenergicznegoC08 - Blokery kana³u wapniowego;C08C - Selektywne blokery kana³uwapniowego z g³ównym dzia³aniemna naczynia krwiono�ne; C08CA -Pochodne dihydropirydynyC10 - Leki wp³ywaj¹ce na stê¿enielipidów; C10A - Leki wp³ywaj¹ce nastê¿enie lipidów, leki proste; C10AA- Inhibitory reduktazy HMG CoA

D - LEKI STOSOWANEW DERMATOLOGII

D01 - Leki przeciwgrzybicze sto-sowane w dermatologii; D01B/D01BA - Leki przeciwgrzybiczedzia³aj¹ce ogólnie

G - UK£AD MOCZOWO-P£CIOWY I HORMONY

P£CIOWEG03 - Hormony p³ciowe i �rodkiwp³ywaj¹ce na czynno�æ uk³adup³ciowego; G03A - Hormonalne�rodki antykoncepcyjne dzia³aj¹-ce ogólnie; G03AA - Progestage-ny i estrogeny, preparaty jednofa-zowe; G03AA12 - Drospirenon iestrogen

J - LEKI PRZECIWZAKA�NEDZIA£AJ¥CE OGÓLNIE

J01 - Leki przeciwbakteryjne dzia-³aj¹ce ogólnie;J01D - Inne beta-laktamowe lekiprzeciwbakteryjne; J01DC - Cefa-losporyny drugiej generacjiJ01F - Makrolidy, linkozamidy istreptograminy, J01FA - Makroli-dyJ07 - Szczepionki; J07B - Szcze-pionki wirusowe; J07BD - Szcze-pionki przeciw odrze; J07BD52 -Szczepionki przeciw odrze, �wincei ró¿yczce (¿ywa atenuowana)

M - UK£AD MIÊ�NIOWO-SZKIELETOWY

M02/M02A - Leki stosowane miej-scowo w bólach stawów i miê�ni;M02AC - Preparaty zawieraj¹cepochodne kwasu salicylowegoM05 - Leki stosowane w chorobachko�ci; M05B - Leki wp³ywaj¹ce nastrukturê i mineralizacjê ko�ci;M05BA - Bifosfoniany

N - UK£AD NERWOWYN02 - Leki przeciwbólowe;N02A - Opioidy; N02AX - InneopioidyN02B - Inne leki przeciwbólowe iprzeciwgor¹czkowe; N02BA -Kwas salicylowy i jego pochodne;N02BA51 - Kwas acetylosalicylo-wy, preparaty z³o¿one z wy³¹cze-niem leków psychotropowychN06 - Psychoanaleptyki; N06A -Leki przeciwdepresyjne; N06AB -Selektywne inhibitory zwrotnegowychwytu serotoninyN07 - Inne leki dzia³aj¹ce na uk³adnerwowy; N07B - Leki stosowanew uzale¿nieniach; N07BA - Lekistosowane w uzale¿nieniu od niko-tyny.

W grudniu 2008 r. na rynek farmaceutyczny w Polsce zosta³o wprowadzonych 18 nowych marek produk-tów leczniczych:

– 47 –


Klasa ATC/WHO

Nazwa miêdzynarodowa Nazwa handlowa Podmiot odpowiedzialny

Obszar i data rejestracji

A01AD Benzydaminum Tantum Lemon Angelini PL 03.2008

A02BC Lansoprazolum Lansoprazolum Farmacom

Farmacom PL 11.2007 Lansoprazole, zm. 04.2008 Lansoprazole Farmacom, zm. 08.2008 Lansoprazolum Farmacom

A02BC Omeprazolum Agastin Temapharm PL 07.2007 Omolin (Chemo Iberica), zm. 09.2008 Agastin

C02CA Doxazosinum Doxazosin-1A Pharma

1A Pharma PL 07.2007 DoxaHexal, zm. 01.2008 Doxazosin-1A Pharma

C08CA Amlodipinum Lofral Mepha PL 02.2008

C10AA Atorvastatinum Larus Medis PL 10.2007 Atorpharm, zm. 09.2008 Larus

D01BA Terbinafinum Terbinafine-1A Pharma

1A Pharma PL 04.2005 Terbinafine-1A, zm. 07.2008 Terbinafine-1A Pharma

D01BA Terbinafinum Zelefion Temapharm PL 04.2008

G03AA12 Drospirenonum + ethinylestradiolum

Yaz Bayer Schering PL 07.2008

J01DC Cefuroximum Cefuroxim-MIP MIP Pharma PL 09.2007

J01FA Azithromycinum Azithromycin-1A Pharma

1A Pharma PL 09.2006 AzitroHexal, zm. 02.2008 Azithromycin-1A Pharma

J07BD52 Morbillorum + parotitidis + rubellae vivum vaccinum

M-M-RVAXPRO Sanofi Pasteur MSD

UE 05.2006

M02AC Camphorum + methyli salicylas + Pini oleum + Terebinthinae oleum

Kosmodisk Profarm PL 06.1999 Analgolan*, zm. 03.2008 Kosmodisk

M05BA Acidum risedronicum Norifaz Adamed PL 08.2008

N02AX Tramadolum Oratram Molteni PL 01.2008

N02BA51 Acidum acetylsalicylicum + caffeinum

Etopiryna Kontrol Polpharma PL 03.1999 Tabletki przeciw grypie*, zm. 02.2006 Pluspiryna*, zm. 11.2008 Etopiryna Kontrol

N06AB Sertralinum Apresia Teva PL 05.2007 SerTeva, zm. 03.2008 Apresia

N07BA Nicotinum Nicorette Semi Transparent Patch

McNeil PL 09.2008

* preparat pod wcze�niejsz¹ nazw¹ zosta³ wprowadzony na rynek

Opracowanie:dr n. farm. Jaros³aw Filipek

Kierownik Dzia³u Informacji o ProduktachAdministrator Farmaceutycznej Bazy Danych

IMS Poland2009-01-22

HISTORIA FARMACJI � APTEKARSKIE TRADYCJE

– 48 –

Poczet wielkich aptekarzy polskichCzê�æ czwarta

Profesor Bronis³aw Koskowski

�Dnia 25 maja rb. [1946 r.]J.M. Rektor, Senat i Wydzia³ Far-maceutyczny wraz z naczeln¹ Izb¹Aptekarsk¹ oraz Towarzystwo Przy-jació³ Wydzia³ów i Oddzia³ów Far-maceutycznych przyUniwersytetach wPolsce zorganizowaliuroczyst¹ akademiê¿a³obn¹ ku czci Ne-stora Farmacji Pol-skiej �.p. prof. Broni-s³awa Koskowskie-go. Uroczysto�æ od-by³a siê w udekoro-wanej Sali Kolumno-wej UniwersytetuWarszawskiego. Na podium przy-brane zieleni¹ ustawiono popiersieZmar³ego, u stóp którego pali³ siêznicz, jako symbol gor¹cych ser-decznych uczuæ wdziêczno�ci zawo-du farmaceutycznego dla niespo¿y-tych zas³ug Wielkiego Wychowaw-cy i Reformatora zawodu. Nad po-piersiem widnia³o has³o, któremu

W trzeciej czê�ci opracowania prezentuj¹cego najwa¿niejsze postaci z historii polskiego aptekarstwa przed-stawiamy sylwetkê prof. Bronis³awa Koskowskiego.

przez ca³e swe ¿ycie prof. Koskow-ski by³ wierny: �Pro Humanitate etPharmacia�. Zacytowane s³owa po-chodz¹ z artyku³u po�wiêconego pa-miêci prof. Bronis³awa Koskowskie-go opublikowanego w �FarmacjiPolskiej� w czerwcu 1946 r. pt. �Na-uka i zawód farmaceutyczny w ho³-dzie �.p. prof. Bronis³awowi Ko-skowskiemu�.

Bronis³aw Koskowski urodzi³siê w 1863 r. £aszczowie w rodzinieaptekarskiej. Po ukoñczeniu w War-szawie szko³y �redniej zapisa³ siê naUniwersytet Warszawski, któryukoñczy³ w 1886 r. Uwa¿a³, ¿e ka¿-da apteka, nawet w ma³ym o�rod-ku, jest instytucj¹ sanitarn¹, zorgani-zowa³ wiêc przy aptece laboratoriumanalityczne, w którym prowadzi³

m.in. destylacjê olejków eterycz-nych. Obserwowa³ z bliska sposóbod¿ywiania siê i warunki higieniczneludno�ci ma³omiasteczkowej, co za-owocowa³o jedynym wówczas w li-teraturze polskiej opracowaniem,przedstawionym na Wystawie Higie-nicznej w Warszawie w 1896 r.W recenzji Boles³aw Prus napisa³:

�Bronis³aw Koskowski to niepospo-lity my�liciel, który w ma³ym �rodo-wisku znalaz³ sobie wdziêczne poledo dzia³ania�. Prze�ladowany przezRosjan za dzia³alno�æ patriotyczn¹przeniós³ siê do Lwowa, gdzie pe³ni³funkcjê dyrektora Szko³y Farmaceu-tycznej, redaktora �Czasopisma To-warzystwa Aptekarskiego�. By³równie¿ za³o¿ycielem fabryki che-micznej �Tlen�. W 1908 r. powróci³do Warszawy i obj¹³ kierownictwofirmy farmaceutycznej �Karpiñski�.W 1912 r. znalaz³ siê w komisji, po-wo³ane na Zje�dzie aptekarzy w £o-dzi, odpowiedzialnej za reformê stu-diów farmaceutycznych w Króle-stwie Polskim. By³ on inicjatoremwielu rewolucyjnych wówczas zmiandotycz¹cych przebiegu studiów. Od

1915 r. prowadzi³ wy-k³ady z propedeutykifarmaceutycznej naUniwersytecie War-szawskim, a pó�niejzosta³ profesoremw zak³adzie farmacjistosowanej i w koñcudziekanem pierwszegow Polsce Wydzia³u Far-m a c e u t y c z n e g o .W roku 1925 zorgani-

zowa³ Komitet budowy gmachu Wy-dzia³u Farmaceutycznego UW. By³autorem wielu podrêczników, w�ródktórych najwa¿niejsze to: Podrêcz-nik do oceny dobroci leków, Naukao przyrz¹dzaniu leków i ich posta-ciach oraz Receptura czyli prawid³aprzyrz¹dzania leków, Zarys historiileków.

Awers i rewers medalu im. B. Koskowskiego


– 49 –

W okresie okupacji w miesz-kaniu Bronis³awa Koskowskiegoprowadzone by³o konspiracyjne na-uczanie studentów farmacji. Dyplo-my ukoñczenia studiów by³y wyda-wane w postaci listów prywatnych,które podpisywa³ pseudonimem�Kazimierz Broniowski�, a po wy-zwoleniu listy te zosta³y wymienionena oryginalne dyplomy.

Za zas³ugi na polu naukowymWydzia³ Farmaceutyczny Uniwersy-tetu w Nancy uhonorowa³ Bronis³a-wa Koskowskiego doktoratem ho-noris causa, Polska Akademia Umie-jêtno�ci zaliczy³a do sk³adu Komisjihistorii medycyny i nauk matematycz-no-przyrodniczych, a TowarzystwaFarmaceutyczne w Pary¿u i Pradzemianowa³y cz³onkiem honorowym.By³ Honorowym Prezesem Polskie-go Powszechnego TowarzystwaFarmaceutycznego, przewodnicz¹-cym sekcji Naukowej Oddzia³uWarszawskiego PPTF, prezesemKomitetu Budowy Gmachu dla Wy-dzia³u Farmaceutycznego, cz³onkiemTowarzystwa Przyjació³ Wydzia³ówi Oddzia³ów Farmaceutycznychw Polsce oraz prezesem Najwy¿szejIzby Aptekarskiej. Zmar³ 6 kwietnia1946 r.

W 1999 r. zosta³ patronem�Medalu im. prof. Bronis³awa Ko-skowskiego�, najwy¿szego odzna-czenia nadawanego dla zas³u¿onychna rzecz aptekarstwa polskiego, któ-rego obowi¹zuj¹cy regulamin usta-nowi³a Naczelna Rada Aptekarskaw 2005 r.

Artyku³ jest czê�ci¹ wyk³aduprzedstawionego przez:

doc. dr hab. Iwonê Arabasi dr Wojciecha Giermaziaka,

25 wrze�nia 2008 roku w War-szawie podczas OGÓLNOPOL-SKIEGO DNIA APTEKARZA.

Na temat fizjologicznego dzia-³ania �oczu raczych� w ludzkim or-ganizmie i leczniczego ich zastosowa-nia Jan Wendt w swoim podrêczni-ku pt. Materya lekarska (Warszawa1852, s. 381) pisze: �Wêglan wap-nia s³u¿y do niszczenia (nadmiaru)kwasu dróg pierwszych. W tym celuprzepisujemy czysty wêglan wapnaze skorup ostrygowych albo z oczuraczych. (...) Gdzie przewaga ¿o³¹d-kowych kwasów wraz z zgag¹ i od-bijaniem siê kwa�nem nastrêczaj¹wskazanie u¿ycia tych wysycaj¹cych�rodków, potrzeba je zawsze dawaæalbo z jakim aromatycznym dodat-kiem, albo te¿ z cukroklejem.�

Natomiast w ponad pó³ wie-ku wcze�niejszym, angielskim pod-rêczniku Williama Lewisa, zatytu³o-wanym An Experimental History OfThe Materia Medica (London,1791), na ten sam temat czytamy:�Oczy racze stosuje siê jako absor-bent kwa�nych humorów, poniewa¿s¹ ³agodniejsze w dzia³aniu prze-czyszczaj¹cym i bardziej zdecydo-wane w dzia³aniu przeciwzapalnymni¿ sproszkowane tzw. ziemie (glin-ki). [12]

Ten drugi cytat, a w szczegól-no�ci s³owa, ¿e �oczy racze� stosujesiê jako absorbent �kwa�nych humo-rów� i jako �rodek przeciwzapalny,pozwalaj¹ siê domy�laæ, ¿e intencj¹zastosowania tego konkrementujako sk³adnika �proszku na ból zê-

bów� by³o - stosuj¹c ówczesn¹ filo-zofiê i terminologiê lekarsk¹ (rodemz fizjopatologii humoralnej) - dzia³a-nie polegaj¹ce ogólnie rzecz bior¹cna absorpcji nadmiaru w organizmie�kwa�nego humoru�, który w tymkonkretnym przypadku spowodowa³zapalenie i ból zêba i towarzysz¹cemu opuchniêcie. [13]

Je�li chodzi o zalecan¹ w oma-wianym przepisie postaæ tego surow-ca (�lapides cancrorum praepara-tum�), to na przyk³ad we wspomnia-nej wy¿ej Farmakopei Austriackiejz 1855 roku opis owego �preparo-wania� jest nastêpuj¹cy:

Ilustracja 10�Kamienie raków preparowa-

ne. We�: kamieni rakowych ilechcesz, wody �ródlanej gor¹cej iletrzeba, op³ucz (kamienie), wysuszi utrzyj na proszek najsubtelniejszy.�

Podobnie wygl¹daj¹ zaleceniadotycz¹ce owego preparowaniaw Farmakopei uniwersalnej, wyda-nej w Heidelbergu w 1845 roku:

Ilustracja 11. i 12. Strona ty-tu³owa Farmakopei Austriackiejz 1845 roku. Po prawej fragmentstrony 500 po�wiêcony preparowa-niu �raczych kamieni�.

Proszek na ból zêbówPrzepis z aptekarskiego manua³u

Samuela Bogumi³a ElsneraCzê�æ druga


– 50 –

�Kamienie raków preparowa-ne. We� kamieni rakowych ilechcesz, pot³ucz je i skropiwszy wod¹rozetrzyj na marmurowej p³ycie mar-murowym pistlem na bardzo mia³kiproszek. Nastêpnie proszek ten wy-p³ucz, oddziel grubsze ziarna, drob-niejsze jeszcze raz utrzyj i wyp³ucz.�

Ilustracja 13.

W sprawie jednostki wagi (1drachma; podobny do litery «j» znak

to odpowiednik jedynki rzym-skiej) mo¿na tutaj przypomnieæ,¿e jest to jednostka znanego odstaro¿ytno�ci, tzw. dwunastko-wego systemu wagowego, któ-ry tworzy³y nastêpuj¹ce jed-nostki:

Znak 1 - 1 funt(³ac. libra) = 12uncji = 96drachm = 288skrupu³ów =5760 granów

Znak 2 - 1 uncja(³ac. uncia) = 8drachm

Znak 3 - 1 drachma(³ac. drachma) = 3skrupu³y

Znak 4 - 1 skrupu³ (³ac.scrupulus) = 24 ziarna

1 ziarno (³ac. granum) - G (gr)

1 funt = 0,358 kg; 1 uncja = 29,8 g;1 drachma = 3,73 g; 1 skrupu³ = 1,25g; 1 gran = 0,056 g.

Ówczesny funt aptekarski(0,358 kg) by³ mniejszy od funta han-dlowego o jedna ósm¹ i dzieli³ siê na12 uncji (funt handlowy dzieli³ siê na16 uncji). System wagowy aptekar-

ski by³ taki sam jak system wagowyjubilerski (w sk³ad którego, w przy-padku obrotu wyrobów jubilerskichi z³ota, wchodzi³a jeszcze jedna jed-nostka: karat = 0,2 g). [14]

Kolejne sk³adniki w przepisiena proszek od bólu zêbów w manu-ale Elsnera to:

Ilustracja 14.CamphoraeOpii a(n)a X grani

Co znaczy: kamfory i opiumpo 10 granów (1 gran = 0,056 gra-ma) - jako ¿e zastosowany w tymkontek�cie znak ZNAK 5 (aa) toskrót od s³owa ana (znakiem abre-wiacji, czyli skrótu, jest tu kreska nadliterami aa), które przynajmniej od�redniowiecza stosowano na okre-�lenie takiej samej ilo�ci ka¿dego zesk³adników (�ka¿dego tyle samo�).

Ostatni sk³adnik w przepisiez manua³u to

Ilustracja 15.

... co znaczy:Ol. Garyophyllor = Oleum Gary-ophillorum = olejek go�dzikowyGtt IV = guttae IV = 4 krople

Olejek go�dzikowy (OleumCaryophylli) jest otrzymywany z go�-dzikowca korzennego (jamb³usznikgo�dzikowy, Eugenia caryophyllataThunberg, Myrtaceae), rosn¹cego naMadagaskarze i w Afryce Wschod-niej. Ma m.in. dzia³anie rozkurczo-we, znieczulaj¹ce i �ci¹gaj¹ce. Za-

Ilustracja 11.

Ilustracja 12.


– 51 –

stosowany na skórê i b³ony �luzowenajpierw powoduje rozgrzanie,a nastêpnie znieczulenie.

Kolejny element w przepisie z ma-nua³u Elsnera jest nastêpuj¹cy:

Ilustracja 16.

m. = misce (zmieszaj)f. = fiat (zrób, uczyñ)t. - w tym wypadku podobieñstwodo litery «t» jest najprawdopodob-niej przypadkowe. W manuale El-snera, z którego ten przepis pocho-dzi, taki znak jest u¿ywany w kilkuinnych przepisach - ale tylko tam,gdzie mowa o substancjach sta³ychsproszkowanych lub takich, którepowinny byæ sproszkowane. St¹dprawdopodobny jest wniosek, ¿eElsner u¿ywa³ tego znaku na ozna-czenie proszku lub czynno�ci prosz-kowania. Jako przyk³ad mo¿e pos³u-¿yæ inny przepis z tego manua³u, gdzietaki w³a�nie znak, umieszczony przedprzymiotnikiem cosmeticus (kosme-tyczny) tworzy sensowne po³¹czenie�pulvis cosmeticus� - �proszek ko-smetyczny�:

Ilustracja 17.Albo inny przyk³ad, gdzie po

takim samym znaku (rzekoma litera«t») nastêpujê ³aciñski wyraz subti-

Ilustracja 20.

Oznacza ona:div. in IV p. aeq. = divisi in IV partesaeqales = podziel na 4 równe czê�ci

I ostatni fragment przepisu:

Ilustracja 21.

S. = Signatura) - �wskazanie dla cho-rego s³u¿¹ce�. [17]

Tekst tego wskazania jest na-stêpuj¹cy: �Jeden proszek w kawa³-ku cienkiego p³ótna zawi¹zawszy nit-k¹, namoczyæ w spirytusie i zapaliæ,a gdy wyskok zgorzeje [18], po³o-¿yæ natychmiast na bol¹cy z¹b i dru-g¹ warstw¹ zêbów przycisn¹æ. Pokilku minutach z¹b zupe³nie boleæprzestawszy, wyp³ukaæ nale¿y kilkarazy woln¹ wod¹.�

dr hab. Zbigniew BelaDyrektor Muzeum Farmacji UJ

Fot. Autor

Przypisy:[12] �Crabs-eyes are used as an absor-

bent of acid humours, and are suppo-sed, when combined with the acid, tobe more aperient and resolvent thanmoil of the other absorbent earths.�Obok wspomnianego przez Lewisaoctanu wapniowego (Lapides cancro-rum acetali, Ca(C2H3O2).2H2O) daw-

lissimus, co razem z poprzedzaj¹cy-mi i nastêpuj¹cymi oznaczeniami (�m.f. t. subtilissimus�) tworzy sensownepo³¹czenie: �zmieszaj, zrób (lek) wpostaci bardzo mia³kiego proszku�.

Ilustracja 18.

Z czego wniosek, ¿e ten po-dobny do litery «t» znak by³ albo pry-watnym znakiem Elsnera oznaczaj¹-cym «proszek» («sproszkuj»,«sproszkowany» itp.), albo zdefor-mowanym znakiem alchemicznymoznaczaj¹cym proszek. [15]Zw³aszcza trzeci z prezentowanychni¿ej alchemicznych znaków na pro-szek, pochodz¹cych z LeksykonuSommerhoffa, [16] w zestawieniu zeznakiem u¿ytym przez Elsnera w pre-zentowanym przed chwil¹ przepisie(�m. f. t. subtilissimus�) do postawie-nia takiej tezy sk³ania.

Ilustracja 19.

Znak 6, znak 7

Po lewej alchemiczny symbol prosz-ku, po prawej symbol proszku u¿y-wany przez Elsnera.

Kolejna linijka omawianego tutajprzepisu to:


– 52 –

ni aptekarze stosowali te¿ cytrynianwapniowy (Lapides cancrorum citrati,Ca(C6H5O7).24H2O), który mia³ takiesamo dzia³anie.

[13] Sproszkowane �kamienie racze� by³yte¿ stosowane jako preparat do myciazêbów - o czym �wiadczy uwaga J. G.Conrada, �nadwornego dentysty Kró-la Danii, Norwegii etc.�, autora A ShortTreatise on the Diseases of the Teethand Their Cure (Kopenhaga, 1755), ¿e�toothbalms and powders, which aremade in a certain way of pumice (La-pis Pumicis) porcelain and other mate-rials should not be used at all; the sameis true for red corals (corallia rubra),red crabstone (Lapides Cancrorum),even if they are real pearls, if they arenot prepared properly and dissolvedprior to using them. Since, because oftheir gnawing and corroding particles,these materials wear down the enamelof the teeth, and thus are very detri-mental for the gums.�

[14] Nazwa pochodzi od nazwy str¹ka chle-ba �wiêtojañskiego (Ceratonia siliguaL.) - po grecku kerátion (ro¿ek, str¹k).

[15] W pierwszej po³owie XIX wieku zna-ki alchemiczne by³y przez aptekarzyjeszcze czêsto u¿ywane, o czym �wiad-cz¹ liczne przyk³ady w�ród dziewiêt-nastowiecznych naczyñ aptecznych,gdzie oprócz nazwy s³ownej, lub jejskrótu, czêsto oprócz tego widniejeodpowiadaj¹cy danej nazwie znak al-chemiczny. O tym utrzymuj¹cym siêjeszcze w XIX wieku zwyczaju �wiad-czy te¿ krytyczna uwaga J. B. Freyeraw jego podrêcznik pt. Formulare , gdziekrytykuje on zasadno�æ ich stosowa-nia, poniewa¿ �s¹ p³odami pozosta³e-mi z ciemnego wieku alchemicznego,w którym niedo³ê¿no�æ istotnego po-znawania natury, cyframi ukrywaæ sta-rano siê, w czasach naszych za�, gdzieka¿dy nieuk i szarlatan, obeznawszysiê z niemi, by³ w stanie uczonegoudawaæ, utraci³y owe znaki sw¹ war-to�æ� (J. B. Freyer, Formulare..., op.cit.).

[16] J. C. Sommerhoff, Lexicon Pharma-ceutico-Chymicum Latino-Germani-cum & Germanico-Latinum continensTerminorum Pharmaceuticorum &

Chymicoru., Norymberga, 1701. Zaodkrycie znaczenia tego podobnegodo litery «t» znaku i jego zwi¹zku zalchemicznym oznaczeniem proszku(proszkowania itd.) dziêkujê moim ko-le¿ankom z Muzeum Farmacji UJ, mgrKatarzynie Jaworskiej i mgr MoniceUrbanik.

[17] �Je�li chodzi o skracanie zawartychw recepcie poleceñ i wskazówek dlaaptekarza co do sporz¹dzenia dane-go leku, to mog³y one byæ znaczniezredukowane (a¿ nawet do pojedyn-czej litery) - na przyk³ad M. zamiastMisce (zmieszaj), F. zamiast Fiat (zrób)czy te¿ S. jako zamiast Signatura(�wskazaniem dla chorego s³u¿¹-cym�). (J. B. Freyer, Formulare czylinauka o sztucznem przepisywaniu le-karstw. Warszawa, 1816)

[18] Wyskok to dawna polska nazwa spi-rytusu (st¹d «napoje wyskokowe»).Byæ mo¿e nazwa ta jest zwi¹zana z fak-tem, ¿e podczas fermentacji z rurki fer-mentacyjnej ca³y czas uwalnia siê(wyskakuje?) dwutlenek wêgla.

Przegl¹d prasy�W sieci bez recepty mo¿na kupiæ wszystko�

W kraju bez wiêkszego problemu mo¿na kupiæ leki wydawane tylko na receptê. Jak? Wystarczy mieæinternet.

� Policja na bie¿¹co monitoruje internet i reaguje w sytuacjach, kiedy stwierdzi nielegalny handellekami. Staramy siê reagowaæ na wszelkie tego typu sytuacje � t³umaczy nam Krzysztof Hajdas naczelnikwydzia³u prasowego Komendy G³ównej Policji.

Niestety inne zdanie na ten temat maj¹ dziennikarze dziennika �Polska� i portalu Interia.pl. Jak pisz¹ bezproblemu uda³o im siê kupiæ leki, które w aptece wydawane s¹ tylko na receptê, a ich za¿ywanie mo¿e byæ�miertelnie niebezpieczne.

Psychotropowe preparaty takie jak tramal, pernazinum, tramadol, leki wywo³uj¹ce poronienie czy nawetmorfina oferowane s¹ najczê�ciej na forach dyskusyjnych. Kupcy podaj¹ swój numer Gadu-Gadu. Potem ju¿ idziez górki. (�) Jak pisze dziennik �Polska� w przypadku sprzeda¿y sfa³szowanego leku policjanci musz¹ siê nie�lenapracowaæ, by postawiæ zarzut kradzie¿y... warto�ci intelektualnej. Natomiast, gdy handluje siê lekami psycho-tropowymi, policja nie mo¿e dokonaæ prowokacji. Mo¿e jedynie reagowaæ na doniesienia.

Dziennikarz �Polski� równie¿ nawi¹za³ kontakt z kupcami. Mieszkañcy Radomia i Wroc³awia chcieli sprze-daæ cytotec (podali nawet numer konta i adres). Internauta ze Stalowej Woli oferowa³ 140 tabletek tramalu po 3 z³i plastry durogesic po 100 z³ sztuka � oba specyfiki s¹ silnymi psychotropami. Dziennikarze informowali policjê, ¿ew³a�nie s¹ w trakcie dokonywania transakcji. Ale funkcjonariusze z Legnicy stwierdzili, ¿e samo oferowanietakich leków do sprzeda¿y nie jest przestêpstwem.

Dziennik nie podaje jednak, czy zakupione leki by³y oryginalne, czy mo¿e okaza³y siê podrobionymi farma-ceutyki, co równie¿ zdarza siê coraz czê�ciej.

�ród³o: www.rynekzdrowia. Plolska, AK (2009-01-26)/

SPORT TO ZDROWIE

– 53 –

Mistrzostwa Polski Farmaceu-tów w narciarstwie zjazdowym po razdziewi¹ty odby³y siê w Karpaczu(10.01.2009). Wiêkszo�æ uczestnikówzawodów stanowili farmaceuci z Dol-nego �l¹ska, ale byli te¿ obecni kole-dzy z Rzeszowa, Warszawy, Miastkai wielu innych odleg³ych miejscowo-�ci. W poprzednich mistrzostwachzmagali�my siê z niekorzystn¹ aur¹,tym razem pogoda dopisa³a. Mieli�my�nieg, minusow¹ temperaturê i brakwiatru�- czyli optimum.

Zawody rozpoczê³y siê o godzi-nie 10.00, zawodnicy mieli do pokona-nia oko³o 300 m slalo-mu giganta, który by³ustawiony na stokuKarpatka (wyci¹g �Pa-norama�) w Karpaczu.Ka¿dy z zawodnikówprzeje¿d¿a³ trasê dwarazy i do klasyfikacjibrany by³ lepszy wynik.Farmaceuci byli podzie-leni na kategorie wieko-we. Do zawodów zg³o-szono 76 farmaceutów,a sklasyfikowano � 56.

KLASYFIKACJA

Mistrzostwo Polski w kategoriiJuniorek

(farmaceutki do 40 roku ¿ycia):1. Dorota Tucholska-Owczarczyk,

Warszawa2. Dorota Zaczyk, K³odzk3. Sylwia Wojciechowska, Wroc³aw

Mistrzostwo Polski w kategoriiJuniorki Starsze

(farmaceutki powy¿ej 40 lat):1. Mariola Suszko, Kowary (wie-

lokrotna Mistrzyni Polski)2. Iwona Johan, Wa³brzych

3. Barbara Kulla, Namys³ów

Mistrzostwo Polski w kategoriiJuniorzy

(farmaceuci do 40 roku ¿ycia):1. Rafa³ Rytko, Góra Kalwaria2. Patrycjusz Ko³odziejczyk, Rzeszów3. Marcin Kostrzewa, Kowary

Mistrzostwo Polski w kategoriiSeniorzy

(farmaceuci powy¿ej 40 lat):1. Wiktor Napióra, £êczyca2. Jerzy Karasiñski, Wroc³aw3.Wies³aw Zdanowski, Wa³brzych

Ka¿dy z farmaceutów móg³zg³osiæ do zjazdu (poza zawodamig³ównymi) przyjaciela farmacji.W kategorii �Przyjaciele farmacji�zg³oszono 30 osób.

Klasyfikacja by³a nastêpuj¹ca:1. Wojciech Zaczyk, Duszniki Zdrój2. Stanis³aw Bogdañski, Warszawa3. S³awomir Pop³awski, Karpacz

Zawody trwa³y oko³o 4 godzi-ny. Przez ca³y czas mo¿na by³o ko-rzystaæ z wyci¹gu narciarskiego, któ-ry by³ do wy³¹cznej dyspozycji farma-ceutów i ich przyjació³. Ca³o�æ zawo-dów sportowych prowadzi³a wyspe-cjalizowana firma z Karpacza - �Szko-³a Zdobywców Horyzont�.

Wieczorem spotkali�my siêw stylowej Chacie Karkonoskiejw Karpaczu, gdzie przy muzyce i do-brym jedzeniu odby³o siê zakoñczeniezawodów. Medale, puchary i cennenagrody wrêczali g³ówni organizato-rzy i sponsorzy mistrzostw:

mgr farm. Piotr Bo-hater � Prezes Dol-no�l¹skiej Izby Apte-karskiej,mgr farm. JoannaPi¹tkowska -V-ce Prezes Naczel-nej Izby Aptekarskiej,mgr farm.Wiktor Na-pióra � Prezes Hur-towni Farmaceutycz-nej �Hurtap�, mgrfarm. AgnieszkaMikoszewska � Pre-zes Hurtowni Apte-karskiej �Dolpharma�

Tañce i zaba-wa trwa³y do pó�nych godzin noc-nych. Charakter integracyjny zawo-dów zosta³ osi¹gniêty. Za rok jubile-uszowe X mistrzostwa. Do zobacze-nia na stoku!

dr farm. Wojciech Piotrowski(6 miejsce w kategorii Seniorzy)- aptekarz z Karpacza Pomys³odaw-ca i wieloletni organizator technicznyzawodów.

IX Mistrzostwa Polski Farmaceutów w Narciarstwie Zjazdowym - Karpacz 2009

Rozdano medale za mistrzowskie zjazdy

– 54 –

CHWILA ODDECHU

Magister farmacji Adam Kokot ukoñ-

czy³ studia farmaceutyczne w 2006 roku

w Krakowie. Pracuje w rodzinnej aptece

w Nowym Targu. Z zami³owania podró¿-

nik odwiedzaj¹cy wiele egzotycznych

miejsc na ca³ym �wiecie. Profesjonalnie

zajmuje siê fotografi¹ ekstremaln¹ a w

szczególno�ci wspinaczkow¹. Jego zdjê-

cia regularnie ukazuj¹ siê w najwa¿niejszych

polskich mediach o tematyce górskiej. Wiê-

cej zdjêæ Autor umie�ci³ na swojej stronie

internetowej www.adamkokot.pl

Aptekarz Polski � Pismo Naczelnej Izby Aptekarskiej, www.aptekarzpolski.plWydawca: Naczelna Izba Aptekarska, ul. D³uga 16,

00-238 Warszawa, tel. 022 635 92 85, fax 022 887 50 32, e-mail: [email protected]

Redakcja Aptekarza Polskiego:Redaktor Wydawca � mgr farm. Micha³ Grzegorczyk, Redaktor Naczelny � Zbigniew Solarz,Zastêpca Redaktora Naczelnego, Konsultant farmaceutyczny � dr n. farm. Tomasz Baj;

Sekretarz redakcji, Webmaster witryny www.aptekarzpolski.pl � mgr farm. Olga Sierpniowska.

e-mail: [email protected]

Na ok³adce wykorzystano fot.: mgr farm. Adama Kokota

Aptekarz Polski 3 08 - NIA · sja naukowa, ale przede wszystkim codzienne doœwiadczenie, które...

Documents

Transcript of Aptekarz Polski 3 08 - NIA · sja naukowa, ale przede wszystkim codzienne doœwiadczenie, które...