Anatomia uszka lewego przedsionka w

sercu ludzkim

Rafał Kamiński

I Kardiochirurgiczne spotkanie edukacyjne, Grudziądz 2015

Wstęp

• Embriologia i anatomia serca w zarysie

• Znaczenie kliniczne uszka prawego i lewego przedsionka w sercu ludzkim

• Zmienność anatomiczna uszka lewego przedsionka

Embriologia i anatomia serca w zarysie• 3 tydzień ż. zarodkowego - Pierwsze pole sercowe - pierwotna cewa sercowa

• Daje początek tylko części komórek: przedsionków, lewej komory i kanału przedsionkowo-komorowego

• Drugie pole sercowe - najważniejsze źródło nowych komórek biorących udział m.in. w rozwoju nasierdzia, tkanki łącznej zrębu serca i naczyń serca, prawej komory oraz drogi odpływu prawej komory

Rozwój części serca – pierwsze i drugie pole sercowe1

1Larsen’s Human Embryology

Embriologia i anatomia serca w zarysie

1Larsen’s Human Embryology2Bruce M. Carlson Human Embryology and Developmental Biology

Serce - 22 dzień ż.zarodkowego1 Serce - 29 dzień ż.zarodkowego1

Serce - 37 dzień ż.zarodkowego2

Anatomia prawego przedsionka w zarysie

Prawy przedsionek powstaje z:Końcowego odcinka embrionalnej zatoki żylnejMięśniówki właściwej przedsionka

Część prawego przedsionka do przodu od grzebienia granicznego nazywamy przedsionkiem właściwym (powierzchnia wewnętrzna mocno pofałdowana przez m. grzebieniaste)Część PP powstałej z zatoki żylnej – powierzchnia wewnętrzna gładka

Uszko PP – trójkątny wyrostek o szerokiej podstawie, z wyraźnie zaznaczonymi mm.

grzebieniastymi. Większość przebiega chaotycznie, główny m. grzebieniasty – SagittalBundle (łączy CT ze szczytem uszka)

Anatomia lewego przedsionka w zarysie

Lewy przedsionek powstaje:Ze ściany pierwotnych żył płucnych, które zlewając się tworzą ścianę przedsionkaMięśniówki właściwej przedsionka

Wnętrze lewego przedsionka jest prawie wszędzie gładkie, poza uszkiem LP

Uszko LP -wydłużony, poskręcany wyrostek o wąskiej podstawie z mniej niż w UPP

zaznaczonymi mm. grzebieniastymi

Znaczenie kliniczne uszka prawego i lewego przedsionka - arytmie

• Uszko prawego przedsionka

– Częstoskurcze nadkomorowe typu ogniskowego i re-entry

– Miejsce powstawania częstoskurczu: podstaw uszka lub szczyt uszka

– Zatorowość płucna

– Zator paradoksalny przy przetrwałym otworze owalnym

• Uszko lewego przedsionka

– Migotanie przedsionków

– Częstoskurcze przedsionkowe

– Udar mózgu

– Zator tętniczy obwodowy

Uszko prawego przedsionka

Modele silikonowe UPP

Uszko prawego przedsionka – powierzchnia tylna Uszko prawego przedsionka – powierzchnia przednia

Uszko lewego przedsionka u człowieka

Uszko lewego przedsionka typu 1 serca ludzkiego

Klasyfikacja ULP

• Ernst et al.- przebieg i rozgałęzienia głównej osi uszka

• Veinot et al. – pierwsza „płatowa klasyfikacja uszek” 1997 rok

2- 54%; 3-23%; 1-20%; 4-3%

• Wang et al. – ChickenWing, WindSock, Cauliflower, Cactus (Computed

Tomography)

• Kamiński et al. – typ 1, typ 2, typ 3, typ 4

Rodzaje uszek lewego przedsionka - podział anatomiczny

Zdjęcie uszka lewego przedsionka typu 1 Zdjęcie uszka lewego przedsionka typu 2

Zdjęcie uszka lewego przedsionka typu 3 Zdjęcie uszka lewego przedsionka typu 4

Uszko lewego przedsionka

Uszko lewego przedsionka wypełnione silikonem formierskim

Rodzaje uszek lewego przedsionka - podział anatomiczny

Model silikonowy uszka lewego przedsionka typu 1 Model silikonowy uszka lewego przedsionka typu 2

Model silikonowy uszka lewego przedsionka typu 3 Model silikonowy uszka lewego przedsionka typu 4

ULP typ 1

• Kobiety – 61%

• Mężczyźni – 54%

• 2 płaty: proksymalny i dystalny skierowany ku dołowi

• Główna różnica pod względem płci - część dystalna (węższa i dłuższa u kobiet), która wydłuża się w miarę upływu lat

• „wejście uszka” – mniejsze u kobiet o około1 mm, zwiększa się w miarę upływu lat

Wyniki ULP typ 2

• Kobiety-6%

• Mężczyźni – 31%

• 3 płaty: proksymalny, środkowy i dystalny

• „Wejście uszka” – mniejsze u kobiet o około 3,3 mm

• Połączenie środkowe i dystalne - mniejsze u kobiet odpowiednio: 7 i 3,6 mm

• U osób > 60 r.ż. płat dystalny był dłuższy i szerszy o około 4,7 i 3,4 mm

Wyniki ULP typ 3

• Kobiety -24%

• Mężczyźni – 9%

• 2 płaty: proksymalny i dystalny skierowany ku górze

• Część proksymalna większa u kobiet

• Część dystalna mniejsza u kobiet

• „wejście” uszka mniejsze u kobiet – 1,6 mm

Wyniki ULP typ 4

• Najrzadziej spotykane uszko

• Kobiety 9 %

• Mężczyźni 6%

• 3 lub więcej płatów (centralny, górny, dolny)

• Większe u kobiet

Podsumowanie

Lp. ULP t.1 ULP t.2 ULP t.3 ULP t.4

Kobiety 15,6 9,0 11,4 15,0

Mężczyźni 16,4 12,3 13,0 15,0

Wielkość ujścia uszka lewego do przedsionka (wymiar podany w mm)

L.p. ULP t.1 ULP t.2 ULP t.3 ULP t4

Kobiety 61% 6% 24% 9%

Mężczyźni 54% 31% 9% 6%

M – 85% (ULP t. 1 + ULP t.2)K – 85% (ULP t 1 + ULP t.3)

Częstość występowania poszczególnych rodzajów uszek lewego przedsionka w zależności od płci

Lp. UPP

Kobiety 22,5

mężczyźni 25,8

Wielkość ujścia uszka prawego do przedsionka

Histologia

Ściana uszka prawego przedsionka, ♀ 62 lat, powiększenie x4

Ściana uszka prawego przedsionka, ♀ 19 lat, powiększenie x4 Ściana uszka lewego przedsionka, ♀ 28 lat, powiększenie x40

Ściana uszka lewego przedsionka, ♂ lat 72, powiększenie x40

Porównanie ściany uszka przedsionka w grupie serc do 40 roku życia oraz powyżej 60 r.ż.

Histologia

Ściana uszka prawego przedsionka, ♀ 65 lat, powiększenie x10

Ściana uszka prawego przedsionka, ♂ lat 71, powiększenie x10 Ściana uszka lewego przedsionka, ♂ lat 46, powiększenie x4

Ściana uszka lewego przedsionka, ♀ 29 lat, powiększenie x4

Ocena histologiczna

• Pod względem histologicznym uszko prawego i lewego przedsionka w grupie serc do 60 roku życia nie wykazuje większych różnic w budowie zarówno w sercach kobiecych jak i męskich

• W grupie serc powyżej 60 lat ściana uszek wykazuje tendencję do zwiększenia ilości włókien kolagenowych otaczających kardiomiocyty niezależnie od płci

Implikacje kliniczne

• Budowa anatomiczna uszek przedsionków w grupie kobiet, która charakteryzuje się węższym ujściem do przedsionka, węższymi połączeniami poszczególnych części uszka może wpływać na znaczenie płci kobiecej w stratyfikacji ryzyka wystąpienia udaru mózgu u chorych z niezastawkowym migotaniem przedsionków wg skali:

CHA2DS2-VASc