lekcja1 anatomia

8/10/2019 lekcja1 anatomia

1/14

Kierunek - RATOWNICTWO

Przedmiot - ANATOMIA PRAWIDOWA CZOWIEKA

Opracowanie wykadw i wicze

Dr n.przyr. Elbieta Jdrzejewska

Aktualnie pracujjako adiunkt w Wyszej Szkole Nauk Spoecznych a siedzibwLublinie.Studia na UMCS zakoczone byy obronpracy magisterskiej z zakresu immunologii wkatedrze Wirusologii i Immunologii na temat Badania nad interferonem otrzymywanym z mzgwmysich. Nastpne 11 lat pracowaam jako asystent w Katedrze Histologii i Embriologi CzowiekaUniwersytetu Medycznego, gdzie obroniam doktorat na temat:Wpyw etanolu na kornadnerczaszczura biaego. Nastpnie przez 25 lat byam adiunktem w Katedrze Anatomii PrawidowejCzowieka U.M. W Lublinie.W swojej pracy zajmowaam sibudowi relacjami pomidzy strukturkomrek, jej fizjologiiodbiciem tego stanu w makrostrukturze, czyli w anatomii prawidowej czowieka.

CEL KSZTACENIA

1.Zapoznanie studenta z budowmakro-anatomicznczowieka.2.Zapoznanie studenta z budowhistologicznomawianych ukadw i narzdw czowieka.3.Zrozumienie przez studenta powizafunkcjonalnych, cytofizjologii komrki i procesw w niejzachodzcych, istotnych dla funkconowania organizmu zarwno w warunkach fizjologicznych,zwaszcza u osb uprawiajcych wyczynowo sport, jak i patologicznych.

CO TRZEBA UMIE.Student przyszy ratownik powinien wiedziejak zbudowany i jak funkcjonuje nasz organizm,miewiadomo, dlaczego podaje okrelony lek, lub stosuje okrelonmetodpomocy choremu.Dlatego, eby skutecznie dziaa, naley poznabudowanatomicznoraz histologicznczowiekauwzgldniajc ich funkcjonalne powizania.

Wykady zebrano w dwie czci:Semestr I UKAD NARZDW RUCHU I UKAD NERWOWY.Semestr II NARZDY WEWNTRZNE.

Semestr ILekcja 1.Okresy rozwoju organizmu ludzkiego. Czci, paszczyzny, osie ciaa. Narzdy i ukady

narzdw.Lekcja 2.Ukad narzdw ruchu-ukad kostny. Rozwj koci. Budowa tkanki kostnej.Oglnypodzia ukadu kostnego.Czaszka.Lekcja 3.Ukad narzdw ruchu ukad kostny c.d.Krgosup.Koci klatki piersiowej.Lekcja 4.Ukad narzdw ruchu-ukad kostny c.d.Koci obrczy barkowej.Koci koczyny grnej.Poczenia koci ich budowa i rodzaje.Lekcja 5.Ukad narzdw ruchu-ukad kostny c.d..Koci obrczy miednicznej.Miednica.Kocikoczyny dolnej .Poczenia czci wolnej koczyny dolnej.Lekcja 6.Ukad narzdw ruchu -minie.Rozwj mini.Rodzaje i budowa tkanki miniowej.Budowa elementw kurczliwych minia szkieletowego.Minie gowy i szyi.Lekcja 7.Ukad narzdw ruchu -minie c.d..Minie grzbietu,minie klatki piersiowej,minie

brzucha,Przepona.Lekcja 8Ukad narzdw ruchu cd.-minieMinie koczyn grnej i dolnej.Lekcja 9.Ukad nerwowy.Budowa tkanki nerwowej.Pojcie neuronu i rola tkanki


2/14

glejowej.Poczenia synaptyczne,mediatory synaptyczne Rozwj ukadu nerwowego.Lekcja 10. Ukad nerwowy c.d..Centralny ukad nerwowy. Mzg, mdek, rdzekrgowy.Bariera krew-mzg.Pyn mzgowo-rdzeniowy.Lekcja 11.Ukad nerwowy c.d..Obwodowy ukad nerwowy. Nerwy czaszkowe,nerwyrdzeniowe.Autonomiczny ukad nerwowy.Regeneracja nerww.

WYMAGANIA EGZAMINACYJNE

Student powinien poznabudoworganizmu ludzkiego w zakresie przedstawionym w wykadach.Wiedzswojstudent moe dodatkowo pogbiwykorzystujc dodatkowproponowanliteratur.

Poniej, przedstawiam Pastwu literarurna podstawie ktrej opracowane swykady i ktra moebypomocna, aby pogbiwiedz, ewentualnie wyjanitrudniejsze zagadnienia. Wymienionepozycje dotycz wszystkich przedstawianych wykadw.

1.T. Marciniak, Anatomia prawidowa czowieka.PZWL.Tom I.2.A.Bochenek, M.Reicher, Anatomia czowieka .PZWL. Tom I,II,VI.

3.T.Sokoowski, Zarys anatomi chirurgicznej.PZWL.4.W.Sawicki, Histologia.Wydawnictwo lekarskie, PZWL.5.A.MICHAJLIK,W.RAMOTOWSKI, ANATOMIA i FIZJOLOGIA CZOWIEKA. PZWL.6.Z.Wjtowicz, Podstawy anatomii prawidowej czowieka.Wyd. Czelej.7 .Sobotta, Atlas anatomii czowieka. Wyd. Urban&Partner.8.H. LIPPERT, ANATOMIA,TOM I i II, wydanie polskie pod redakcjR.Aleksandrowicza.Wydawnictwo Medyczne Urban&Partner.

Szczeglnie polecam, pozycj5 i 8 poniwapodrczniki te obejmujzarwno anatomiprawidow, budowhistologiczn, oraz fizjologiposzczeglnych narzdw, z uwzgldnieniemrnych stanw patologicznych, a take przykadw klinicznych.

LEKCJA 1.

OKRESY ROZWOJU ORGANIZMU LUDZKIEGO. CZCI, PASZCZYZNY,

OSIE CIAA.NARZDY I UKADY NARZDW.

WSTP

Poznanie budowy organizmu czowieka naley poprzedzikrtkim omwieniem powstawanialistkw zarodkowych, z czego powstaje w okresie prenatalnym zarodek ludzki, i jak rozwijajsinarzdy.

WYKAD


3/14

Okresy rozwoju organizmu ludzkiego.

U czowieka zaznaczajsidwa wielkie okresy rozwojowe: okres prenatalny-przedurodzeniowy iokres postnatalny czyli pourodzeniowy.W okresie prenatalnym wyodrbniamy trzy okresy :

1-jaja podowego2-zarodkowy3-podowy.

OKRES JAJA PODOWEGO

Okres jaja podowego nastpuje po zapodnieniu, trwa trzy tygodnie. Wkrtce po zapodnieniu jajo

zagnieda siw bonie luzowej macicy, a w wyniku rozmnaania i rnicowania sikomrekjaja rozwijajsitrzy listki zarodkowe:

1-listek zarodkowy wewntrzny zwany entoderm,2-listek zarodkowy zewntrzny zwany - ektoderm,3-listek zarodkowy rodkowy zwany - mezoderm.


4/14

Pierwszym etapem jest utworzenie listka EKTODERMALNEGO, tworzcego zawizek ukadunerwowego.

Rwnoczenie z rozwojem listkw zarodkowych, powstajzawizki BON PODOWYCH, a po

zagniedeniu sijaja w macicy , zacznie sirozwijaOYSKO.

Nastpnym etapem jest tworzenie MEZODERMY WEWNTRZZARODKOWEJ, ktra rnicujesi na :dermatom, miotom, sklerotom, oraz ENTODERMY.

Przedstawiajto zamieszczone ryciny.


5/14

OKRES ZARODKOWY

Okres zarodkowy trwa od 4-8 tygodnia. Ostatecznie z listkw zarodkowych powstajnastpujcenarzdy i ukady:


6/14

Z ektodermy-nabonek okrywowy, ukad nerwowy.

Z mezodermy-minie szkieletowe, bony surowicze(opucna, osierdzie i otrzewna),ukad moczowyi rozrodczy, serce, minie gadkie, rdbonek naczykrwiononych.

Z entodermy-nabonek wycielajcy przewodu pokarmowego, gruczoy trawienne, gruczoy drgoddechowych.

Dla utrzymania cznoci z organizmem matki rozwija sirwnieoysko-czmatczynstanowizmieniona bona luzowa macicy,-czpodowstanowi bona zwana kosmwk.

OKRES PODOWY

Rozpoczyna siod 9-tygodnia .W okresie tym nastpuje rnicowanie narzdw i ukadw ,wzrostciaa,wzrost masy poszczeglnych narzdw.W okresie prenatalnym bardzo istotny jest wpyw czynnikw teratogennych, takich jak promienieUV, alkohol, narkotyki, zakaenia bakteryjne i wirusowe. Dochodzi wwczas do bardzo istotnychzaburzerozwojowych.

OKRES POSTNATALNY

Po urodzeniu rozpoczyna siokres rozwoju postnatalnego, wyodrbnia siw nim szereg okresw.Najczciej przyjmuje sinastpujcy podzia:

I.Okres noworodkowy-trwajcy 3-4 tygodnie.II.Okres niemowlcy- trwajcy do ukoczenia pierwszego roku ycia.III.Okres dziecistwa trwajcy do okresu dojrzewania pciowego.IV.Okres modzieczy.V.Okres wieku dorosego.

VI.Okres wieku dojrzaego.VII.Okres staroci.


7/14

Oglna charakterystyka rozwoju organizmu ludzkiego.

Najintensywniejszy okres ksztatowania organizmu pod wzgldem anatomicznymfunkcjonalnym,oraz umysowym zachodzi do okresu dojrzewania pciowego.W niektrych okresach organizm ronie szybko i jest to tzw. akceleracja wzrastania,w innychnatomiast wzrastanie jest wolniejsze,przy wyranym jednak powikszaniu siciaru ciaa.

Okres wzrastania u mczyzn trwa przewanie do 25roku ycia, u kobiet koczy siwczeniej,pomidzy 18-20r. Po 50r.wzrost ulega zmniejszeniu na skutek zmian w krgosupie.Czynnikami sterujcymi wzrostem shormony przysadki i tarczycy-przypieszajce wzrost,orazhormony pciowe, ktre pojawiajsiw okresie dojrzewania hamujwzrost.Rwnoczenie zewzrastaniem organizmu zachodzi rozwj i specjalizacja tkanek i narzdw,z jednoczesnymzwikszaniem wagi ciaa.Rnice w budowie ciaa w rnych okresach ycia suwarunkowaneodmiennymi zadaniami.

GOWA-w okresie dziecicym wysuwa sina pierwszy plan.Wzrastanie i uczenie siwymagasilnego rozwoju orodkowego ukadu nerwowego.Mzgowie w czwartym roku ycia osigawaciwie swostatecznwielko.U noworodka zatem na pierwsze miejsce w obrbie gowywybija siczaszka mzgowa. W dalszym rozwoju cztwarzowa czaszki staje siodpowiedniowiksza.W wieku starczym proporcje w obrbie gowy jeszcze raz ulegajzmianie, dotyczy toszczki i uchwy. Zmiany zwizane sz utratzbw i stosowaniem protez.

TUW - mae ciao ma relatywnie wikszpowierzchni.U dziecka narzdy metabolicznieaktywne srelatywnie wiksze niu osoby dorosej, zajmujtewicej miejsca, a tuw w ktrymsiznajdujjest szerszy i gbszy. ebra u dziecka ustawione sniemal poziomo, w dalszymrozwoju stopniowo siobniaj.

KOCZYNY-u dziecka smae, powikszajsistopniowo do ostatecznych rozmiarw u osobydorosej.


8/14

Wszystkie wyej wymienione czynniki wpywajna zmiany proporcji ciaa.U noworodka gowazajmuje 1/4 czci ciaa,a u dorosego 1/8 .Dugokoczyn dolnych od podeszwy do spojeniaonowego u noworodka stanowi 3/8 ,u dorosego poowdugoci ciaa.

Rnice w budowie w rnych okresach ycia,rnice w budowie midzy ludmi dotyczcezarwno ksztatu ciaa, jak i jego czci wisiz okrelonymi cechami psychicznymi,a takeskonnociami do pewnych chorb.

KRETSCHMER jako pierwszy prbowa wyodrbnipewne typy konstytucyjne.Kretschmerrozrnia 3 typy:

1-Typ LEPTOSOMICZNY jest dugi o wskiej klatce piersiowej.2-Typ ATLETYCZNY o szerokiej klatce piersiowej i ramionach, wskich biodrach.

3-Typ PYKNICZNY o zaokrglonych ksztatach, krpy, przysadzisty.

Klasyfikacja SHELDONA oparta bya na rnicach ilociowych skadnikw :

Ektomorficznych -typ wycignity, brak tkanki tuszczowej, sabe uminienie, dobrze rozwinityukad nerwowy.


9/14

Mezomorficznych-z przewagkoci i mini, stosunkowo duym sercem.

Endomorficznych- z duilocitkanki tuszczowej,duym brzuchem i duymi narzdamiwewntrznymi: wtrob,ledzion, jelitami.


10/14

Ciao czowieka zbudowane jest wedug figury dwuboczno-symetrycznej.Wyrniamy trzy

zasadnicze rodzaje paszczyzn i osi

OSIE CIAA.

1.Osie pionowe, czyli podune- przebiegajpionowo do osi ziemi.2.Osie poziome lub poprzeczne- przebiegajprostopadle do osi pionowych od strony lewej doprawej.3.Osie strzakowe,przednio tylne,przebiegajod przodu prostopadle do osi pionowej.

PASZCZYZNY CIAA.

1. Paszczyzna strzakowa, przebiegajca w osi gwnej dzieli ciao na dwie symetryczne poowyprawi lew.2.Paszczyzny czoowe przebiegajrwnolegle do paszczyzny czoa,dzielc ciao naprzd i ty.3.Paszczyzny poziome przebiegajprostopadle do dwch poprzednich,dzielc ciao na czgrni doln.


11/14


12/14

Anatomiczne paszczyzny oraz osie ciaa sudo orientacji w przestrzeni opisywanych czciciaa.Na kadej z paszczyzn okrelamy dodatkowo kierunek w przestrzeni.

Na kadej z tych paszczyzn okrelamy kierunek:

1.Przedni i tylny(brzuszny i grzbietowy) na paszczyznach strzakowych.

2.Grny i dolny-na paszczyznach czoowych i strzakowych.3.Boczny i przyrodkowy- oraz przedni i tylny na paszczyznach poziomych.Na koczynach odrniamy kierunek bliszy (proksymalny) i dalszy(dystalny) w odniesieniu dotuowia.

Na oznaczenie kierunku ruchu stosujemy nazwy:

ODWODZENIE-kierunek od ciaa,PRZYWODZENIE-do ciaa,ROTACJA-ruch wok osi dugich konczyn lub krgosupa,

PROSTOWANIE i ZGINANIE tuowia lub koczyn.


13/14

Anatomicznie organizm czowieka jest podzielony na nastpujce czci:gow, szyj, tuw ikoczyny.

GOWA skada siz czaszki -cranium i twarzy-facies. W czaszce wyrniamy przd gowy-czoo,

szczyt, potylic, oraz bocznie skronie i maowiny uszne.W czci twarzowej wyrniamy oczy,nos, wargi z jamustn, policzki,broda.

SZYJA-collum-dzieli sina czprzedni, czyli szyjw cisym tego sowa znaczeniu i na cztylnzwankarkiem.

TUW-trunkus-dzielimy na klatkpiersiow, brzuch i miednicmniejsz. Klatka piersiowa -thoraks dzieli sina czprzednizwanpiersi, oraz cztylnzwangrzbietem.Wewntrz klatki piersiowej obecna jest JAMA KLATKI PIERSIOWEJ zawierajca narzdywewntrzne.

BRZUCH-abdomen-dzieli sina d nadbrzuszny, boki, ldwie, pachwiny.Wewntrz brzuchaznajduje siJAMA BRZUSZNA zawierajca szereg narzdw. Do brzucha zalicza sirwnieMIEDNICWIKSZ, MIEDNICMNIEJSZktra dzieli sina: wzgrek onowy, biodra,poladki, krocze.Wewntrz miednicy znajduje siJAMA MIEDNICY zawierajca szereg narzdw.

Organizm czowieka zbudowany jest z komrek pogrupowanych w tkanki.TKANKA jest to zesp

komrek opodobnej strukturze i podobnych funkcjach wraz z wytworzonprzez nie substancjmidzy komrkow. Ilosubstancji midzykomrkowej w rnych tkankach jest rna-minimalna

w tkankach nabonkowych i bardzo dua w tkance cznej.Zespoy tkanek wzajemnie powizanych, penic skoordynowane czynnoci, tworz NARZDY.Grupy narzdw dziaajce w sposb zintegrowany i zorganizowany tworzUKADYNARZDW.


14/14

W ciele czowieka rozrniamy nastpujce ukady narzdw:

1.Ukad narzdw ruchu obejmujcy:-ukad szkieletowy-zoony z koci, staww, wizade, jest biernym narzdem ruchustanowicym rusztowanie i osondla mikkich czci ciaa,

-ukad miniowy-jest czynnym aparatem ruchu, poruszajcym ukadem szkieletowym.

2.Ukad nerwowy koordynuje i kontroluje czynnoci wszystkich innych ukadw.

3.Ukad trawienny obejmuje narzdy biorce udzia w pobieraniu i przerabianiu pokarmu nasubstancje niezbdne do przemiany materii.

4.Ukad oddechowy skadajcy siz drg oddechowych i narzdu oddechowego puc. Zadaniemukadu oddechowego jest wymiana gazowa poprzez barierkrew - powietrze.

5.Ukad naczyniowy ktry rozprowadza po caym ustroju krew z substancjami odywczymi, oraz

doprowadza do narzdw wydalniczych substancje wydalane z ustroju.

6.Ukad moczo-pciowy obejmuje narzdy wydalnicze, nerki i drogi moczowe.Oraz narzdy suce do rozmnaania-jajniki i jdra razem z przydatkami.

7.Ukad dokrewny-utrzymujcy droghormonalncznornych czci organizmu i regulujcyhomeostazorganizmu.

8.Powoka ciaa i narzdy zmysw, skra stanowi narzd czuciowy i ochronny przed czynnikamirodowiska zewntrznego,narzdy zmysowe natomiast stanowipoczenie ustroju ze wiatemzewntrznym poprzez odbir wraewzrokowych, wchowych, suchowych, smakowych.

ZADANIA

1. Scharakteryzuj i porwnaj ,rnice w budowie antomicznej wieku dziecicego i wieku dorosego.2. Ocewpyw czynnikw teratogennych na rne okresy rozwojowe czowieka.

SOWNIK

zarodek

ektodermaentodermamezodermapyknik,typ leptosomicznytyp atletycznyrozwj prenatalnyrozwj postnatalny.

lekcja1 anatomia

Documents

Transcript of lekcja1 anatomia