MATERIAŁY EDUKACYJNE

ZESPÓŁ REKOMENDACJI I ANALIZ GIEŁDOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 1

ANALIZA RACHUNKU PRZEPŁYWÓW ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH (CASH FLOW ) – INFORMACJE

PODSTAWOWE

Miernikiem kondycji finansowej firmy jest nie tylko wypracowany zysk netto.

Bardzo ważne są przede wszystkim przepływy zasobów pieniężnych w firmie, które określają wypłacalność i płynność firmy.

Podstawową funkcją zestawienia rachunku przepływów środków pieniężnych, czyli cash flow, jest przedstawienie faktycznych wpływów (czyli źródeł pochodzenia pieniędzy) oraz wydatków (czyli potrzeb firmy, na jakie spożytkowano uzyskane środki pieniężne). Cash flow jest nadwyżką pieniężną wyrażoną w „żywej gotówce”, uzyskaną przez przedsiębiorstwo w wyniku jego działalności. Zestawienie cash flow pozwala ocenić zdolność przedsiębiorstwa do samofinansowania. Samofinansowaniem natomiast nazywamy zdolność do pokrywania bieżących zobowiązań firmy jedynie wewnętrznym źródłem finansowania uzyskanym przez firmę.

Rachunek przepływów środków pieniężnych został wprowadzony jako obowiązkowy element sprawozdania finansowego w Stanach Zjednoczonych już w latach 30. W krajach Europy Zachodniej sprawozdanie to zaczęto wprowadzać dopiero kilkanaście lat temu, ale wcześniej wykorzystywano sprawozdanie z przepływów finansowych (zwane również sprawozdaniem z przepływu funduszy), które różni się konstrukcją od rachunku przepływów pieniężnych, chociaż w gruncie rzeczy dostarcza podobnych informacji. W Polsce rachunek przepływów pieniężnych został wprowadzony ustawą o rachunkowości z 29 września 1994 r. i stał się obowiązkowym elementem sprawozdania finansowego począwszy od 1 stycznia 1995 r., i to tylko dla przedsiębiorstw mających obowiązek badania i ogłaszania sprawozdań finansowych. Przed tą datą przedsiębiorstwa mogły ograniczać się jedynie do sporządzania bilansu i rachunku zysków i strat. Jedynie spółki akcyjne zamierzające wejść na giełdę papierów wartościowych były zobligowane do sporządzania rachunku przepływów finansowych, i to nie ze względu na obowiązujące przepisy w zakresie rachunkowości, lecz w wyniku istnienia takiego wymogu ze strony Komisji Papierów Wartościowych.

Warto jednak zaznaczyć, że pomimo braku tego obowiązku, wiele przedsiębiorstw już przed 1995 rokiem przygotowywało rachunek przepływów pieniężnych dla własnych potrzeb. Sprawozdania cash flow wymagały również niektóre banki, w związku z procedurą oceny zdolności kredytowej przedsiębiorstwa, w przypadku zaciągania kredytu bankowego.

Rachunek przepływów pieniężnych sporządza się, porównując ze sobą dwa kolejne bilanse przedsiębiorstwa (na początek i koniec okresu sprawozdawczego), wykorzystując przy tym również niektóre dane uzupełniające oraz pewne wielkości rachunku zysków i strat. O ile więc bilans przedstawia statyczne wielkości charakteryzujące przedsiębiorstwo, rachunek zysków i strat przedstawia zaś skumulowane efekty procesów zachodzących w przedsiębiorstwie w danym okresie, o

MATERIAŁY EDUKACYJNE

ZESPÓŁ REKOMENDACJI I ANALIZ GIEŁDOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 2

tyle rachunek przepływów pieniężnych, ukazuje zmiany (zarówno przyrosty, jak i spadki) stanu środków pieniężnych jakie zaszły w danym okresie, jest więc sprawozdaniem pokazującym przedsiębiorstwo w sposób dynamiczny. Rachunek przepływów pieniężnych dostarcza informacji wyrażonych w wartościach pieniężnych.

Rachunek przepływów pieniężnych wyróżnia trzy kategorie przepływów: A. Przepływy z działalności operacyjnej, B. Przepływy z działalności inwestycyjnej, C. Przepływy z działalności finansowej.

ad. A) Przepływy z działalności operacyjnej są to przepływy pieniężne pochodzące z podstawowej, statutowej działalności spółki, określającej zasadniczo wynik jej działalności. Są związane bezpośrednio z produkcją, handlem lub świadczeniami usług. Przepływy te obejmują wpływy gotówkowe ze sprzedaży, wydatki z tytułu ponoszonych kosztów zakupu materiałów i surowców do produkcji, płac, czynszów itd. Strumień przepływów operacyjnych netto jest kluczowym wskaźnikiem zdolności podmiotu gospodarczego do generowania środków na spłatę długów, utrzymanie zdolności operacyjnej, płacenie dywidend i na dokonywanie nowych inwestycji bez ubiegania się o zewnętrzne finansowanie działalności, czyli na przykład o kredyty bankowe. Operacyjne przepływy pieniężne są przede wszystkim rezultatem transakcji i zdarzeń, które determinują zysk lub stratę netto podmiotu gospodarczego. Są to wpływy gotówkowe minus wydatki gotówkowe. ad. B) Przepływy z działalności inwestycyjnej są to przepływy pieniężne pokazujące rozmiar nakładów, jakie spółka poniosła na powiększenie zasobów umożliwiających generowanie w przyszłości zysków. Przepływy te obejmują wydatki z tytułu nabycia rzeczowych składników majątku trwałego, wartości niematerialnych i prawnych i innych aktywów majątku trwałego oraz wpływy ze sprzedaży tychże składników. Wydatek na zakup składnika majątku trwałego w całości stanowi wydatek (odpływ gotówki) z tytułu działalności inwestycyjnej, pomimo że w zasadzie każdy składnik majątku trwałego jest amortyzowany, tzn. nie można wpisać wydatku z tytułu jego nabycia jednorazowo w koszty. ad. C) Przepływy z działalności finansowej obejmują wpływy z emisji akcji lub innych instrumentów finansowych (na przykład obligacji korporacyjnych), korzystanie z długoterminowego dofinansowania (kredyty bankowe), wypłatę dywidend i inne wydatki związane z rozliczeniem zysku. Po stronie wydatków natomiast w tym strumieniu pieniężnym odnotowuje się: wydatki z tytułu wykupu akcji własnych, wydatki z tytułu spłaty zadłużenia, wydatki z tytułu spłaty rat w leasingu finansowym.

MATERIAŁY EDUKACYJNE

ZESPÓŁ REKOMENDACJI I ANALIZ GIEŁDOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 3

W dobrze funkcjonującym przedsiębiorstwie saldo przepływów gotówki z

działalności operacyjnej powinno być dodatnie. Przyjmuje się, że przedsiębiorstwo, które w długim okresie czasu nie jest w stanie generować dodatniego salda przepływów gotówki z działalności operacyjnej, jest skazane na upadek. Najczęściej przyczyną uzyskiwania niedostatecznego salda przepływów z działalności operacyjnej w długim okresie czasu jest niedostateczna rentowność przedsiębiorstwa. W takiej sytuacji spółka może jedynie przedłużać wegetację, pokrywając ujemne saldo z przepływów operacyjnych nadwyżkami gotówki z przepływów inwestycyjnych lub finansowych.

Saldo przepływów gotówki z działalności operacyjnej powinno być na tyle duże, aby mogło pokryć ujemne saldo przepływów gotówki z działalności inwestycyjnej. Firma musi bowiem odtwarzać swój majątek trwały. Odnotowywane wysokie wydatki na działalność inwestycyjną cechują przedsiębiorstwa rozwijające się. W długim okresie potrzeby inwestycyjne musi być finansowana wyłącznie z dodatniego salda przepływów z działalności operacyjnej. W krótkim terminie potrzeby inwestycyjne, mogą być sfinalizowane z dodatniego salda przepływów z działalności finansowej.

Saldo przepływów gotówki z działalności finansowej może być zarówno dodatnie jak i ujemne. Jeżeli przedsiębiorstwo znajduje się na etapie szybkiego rozwoju, musi wykorzystywać nie tylko wewnętrzne źródła finansowania (w postaci dodatnich przepływów z działalności operacyjnej), ale również źródła zewnętrzne, co zobrazowane jest dodatnim przepływem z działalności finansowej. Pozyskiwanie środków pieniężnych z działalności finansowej może odbywa się zarówno drogą powiększania kapitału obcego, przez zaciąganie kredytów bankowych, pożyczek, emisję obligacji.

Sumę tych trzech strumieni finansowych możemy uznać, jako „zysk netto w ujęciu gotówkowym” z działalności firmy. Po dodaniu do tej pozycji kwoty środków pieniężnych, jakie firma posiadała na początku roku obrotowego otrzymamy środki pieniężne firmy na koniec badanego okresu. Dzięki takiemu ujęciu przepływów gotówkowych, ruch gotówki - i w efekcie jej przyrost lub zmniejszenie w danym okresie - jest możliwy do stwierdzenia i ma charakter obiektywny.

Podsumowując, przyjmujemy, że miarą przetrwania firmy nie jest

wygospodarowany przez nią zysk. W praktyce okazuje się, że zysk przedstawiony w sprawozdaniu finansowym, tzw. zysk papierowy, nie jest jedynym warunkiem kontynuowania sprawnej działalności gospodarczej przez spółkę. Równie ważne, a może nawet ważniejsze, są przepływy zasobów pieniężnych, które określają wypłacalność firmy i jej płynność.

W opracowaniu wykorzystano materiały z książki : „Praktyczna ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa” - Marek Nowak