238 stron wyjaśnień, porad, przepisów

Amortyzacjadla niewtajemniczonych

Czym są środki trwałe

Czym są wartości niematerialne i prawne

W jaki sposób dokonywać odpisów amortyzacyjnych

Na jakiej podstawie dokonywane są odpisy

Jakie obowiązują stawki amortyzacji

Jakie są terminy dokonywania odpisów amortyzacyjnych

Co to jest amortyzacja ekspresowa

W jaki sposób amortyzować komputery, samochody i nieruchomości

Porady

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragmentpełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnierozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przezNetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym możnanabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione sąjakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgodyNetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepieinternetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.

SPIS TREŚCI

Czym są środki trwałe ..............................................................................................................5Czym są wartości niematerialne i prawne ..............................................................................7Składniki majątku używane krócej niż rok..............................................................................8Jednorazowy odpis zakupu w koszty ......................................................................................9Jednorazowy odpis amortyzacyjny ........................................................................................10Jak rozliczyć składniki majątku powyżej 1,5 tys. zł ..............................................................11 Kiedy wartość składnika nie przekracza 3,5 tys. zł ..............................................................12Oprogramowanie komputerów................................................................................................14Ujawnienie składnika majątku firmy po upływie roku ........................................................14Korekta VAT w związku z zakupem środków trwałych ......................................................18Ewidencja środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych ................................21Ewidencja amortyzacji u podatników ryczałtu ....................................................................22Podstawa dokonywania odpisów amortyzacyjnych ..............................................................23Stawki amortyzacji ..................................................................................................................25Stawki amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych ..................................................26Terminy dokonywania odpisów amortyzacyjnych ................................................................27Amortyzacja ekspresowa ........................................................................................................27Amortyzacja nieruchomości ..................................................................................................30Amortyzacja samochodów......................................................................................................36Słownik......................................................................................................................................42Porady ......................................................................................................................................44Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych ..........................................................61

Adres redakcji: 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72 tel. (0 22) 530 40 40; www.gazetaprawna.plRedaktor naczelny Gazety Prawnej: Michał KoboskoDyrektor artystyczny Gazety Prawnej: Kasper Skirgajłło-KrajewskiAutor tekstów: Marek KutarbaRedakcja: Ewa WilczyńskaDTP: Joanna ArchackaBiuro Reklamy: 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72tel. (0 22) 530 44 44; e-mail: reklama@infor.pl Biuro Obsługi Klienta: 05-270 Marki, ul. Okólna 40tel. (0 22) 761 30 30, 0 801 62 66 66; e-mail: bok@infor.pl

K ażdy przedsiębiorca prędzej czy później musi zmierzyć się z tak egzotycz-nym zjawiskiem jak amortyzacja. Dlaczego? Dlatego, że żadnej działalno-

ści nie da się prowadzić bez podstawowego chociażby tylko wyposażenia, takie-go jak komputer, drukarka, telefon czy samochód. Potrzebne jest też chociażmałe biuro, biurko, krzesło itd. Aby to wyposażenie zdobyć, najczęściej trzeba jedla firmy kupić albo nabyć w jakikolwiek inny sposób, jeśli ten jest tylko legal-ny. I tu pojawia się kłopot zwany amortyzacją. Z przepisów podatkowych wyni-

Amortyzacja dla niewtajemniczonych

Wszystkie rzeczy i prawa nabywane na potrzeby firmy stanowią jejmajątek. Jeśli przewidywany okres ich używania przekracza rok,przedsiębiorca zmuszony jest zaliczyć je albo do środków trwa-łych (rzeczy), albo też do wartości niematerialnych i prawnych(prawa). Konsekwencją tego jest fakt, że należy je objąć odpo-wiednią ewidencją i amortyzować, czyli zaliczać do kosztów przezokreślony czas, nie zaś jednorazowo. Najczęściej odbywa się toprzy zastosowaniu odpowiednich wskaźników procentowych, któ-re pozwalają nam ustalić, jaka część wydatku na zakup takiegoskładnika majątku może być w danym roku zaliczona do kosztów(są to tzw. stawki amortyzacyjne).

4e-Poradnik Gazety Prawnej

ka bowiem wprost, że taki kupiony dla firmy sprzęt nie może być ot tak sobiewrzucony w koszty na podstawie faktury na jego zakup czy też innego dokumen-tu potwierdzającego nabycie jego własności. A raczej nie zawsze może być tak po-traktowany. Część firmowych zakupów rzeczowych musi być traktowana jako tzw. śro-dek trwały, a jeśli zakup ma charakter zakupu nie rzeczy, a prawa, jako war-tość niematerialna i prawna. W takim przypadku trzeba stosować przepisyo amortyzacji, choć niekoniecznie będziemy taką rzecz czy prawo amortyzo-wać. Najpierw jednak słowo o tym, czym jest amortyzacja. Otóż jest to spo-sób rozliczania kosztów zakupu (lub nabycia w inny sposób) takich rzeczyi praw, które nie zużywają się jednorazowo, czyli które można używać wielerazy lub używać w sposób ciągły przez jakiś czas. Jeśli zatem kupujemy gwoź-dzie, które w normalnych warunkach zużywa się tylko raz, po to by jakieś rze-czy ze sobą połączyć (to, że taki gwóźdź można później odzyskać i wykorzy-stać ponownie, nie ma tu znaczenia, bo normalnie przewiduje się jego jedno-razowe zużycie), przepisami o amortyzacji martwić się nie trzeba. Jeśli jed-nak jest to komputer, który normalnie przeznaczony jest do użytkowaniaw dłuższym czasie, to nawet gdybyśmy chcieli go użyć raz, przepisami o amor-tyzacji trzeba się już martwić. W dużym uproszczeniu sama amortyzacja polega na tym, że do kosztów wpisu-jemy nie cały wydatek na rzecz lub prawo, ale określoną przez przepisy jegoczęść. Inaczej mówiąc, zakup trafia w koszty w dłuższym czasie, różnym w za-leżności od tego, jakie przepisy przewidziały dla niego normatywne (czyli zało-żone) okresy użytkowania. Nawet jednak takie rzeczy i prawa, które nie służą do jednorazowego użytku,mogą być czasem wpisane do kosztów od razu. Otóż co do zasady środkiemtrwałym jest wszystko, co zamierzamy używać na potrzeby firmy dłużej niżrok. To prosta zasada. Zamierzasz używać rok i dłużej: środek trwały. Zamie-rzasz używać krócej: nie środek trwały. Chyba że się pomylimy. Jeżeli prze-widywaliśmy, że coś będzie używane krócej niż rok, a będziemy tego używa-li dłużej, to z chwilą przekroczenia rocznego okresu użytkowania czeka nasdroga przez mękę. Po pierwsze, wydatek na zakup tego czegoś musimy wy-rzucić z kosztów (odjąć go od kosztów lub wystornować, w zależności od te-go, jaką terminologię ktoś woli stosować). Po drugie, trzeba ułożyć plan amor-tyzacji i wyliczyć odpisy amortyzacyjne. Po trzecie, należy zapłacić karne od-setki za to, że nasze koszty przez cały ten okres były wyższe, niż być powin-ny. Te zasady dotyczą w praktyce jednak tylko takich rzeczy i praw, którychwartość w chwili nabycia (tzw. wartość początkowa, a zatem nie sama cena,

ale i np. koszty montażu, gdy takie były) jest wyższa niż 3,5 tys. zł. Jeśli byłaniższa, otwiera się przed nami morze możliwości, a karne odsetki zupełnienam nie grożą. Środek trwały (a także wartość niematerialna i prawna) to coś takiego, co w fir-mie będzie używane dłużej niż rok. To jednak reguła, od której przewidziano wy-jątkowo ważny wyjątek. Otóż w praktyce jest tak tylko z tymi składnikami, któ-re kosztują powyżej 3,5 tys. zł. Jeśli kosztowały mniej, mamy trzy możliwości.Pierwsza – nie uznawać takiej rzeczy za środek trwały i od razu wpisać rzeczw koszty. Druga – uznać rzecz za środek trwały i dokonać jednorazowego odpi-su amortyzacyjnego, czyli wpisać całą kwotę w koszty, a rzecz umieścić w ewi-dencji środków trwałych. Trzecia – uznać rzecz za środek trwały i normalnieamortyzować, czyli wpisywać w koszty podatkowe po kawałku. Wybór jednegoz tych sposobów postępowania należy do nas. Biorąc to pod uwagę, można za-tem uznać, że zakup każdej rzeczy czy prawa, których początkowa wartość usta-lona zgodnie z przepisami o amortyzacji jest niższa niż 3,5 tys. zł, może być odrazu zaliczony do kosztów podatkowych, nawet jeśli rzeczy te lub prawa będąużywane dłużej niż rok. I to bez narażania się na konsekwencje w postaci karnychodsetek z powodu przekroczenia rocznego okresu użytkowania. Proste, wygod-ne rozwiązanie.

Prawo podatkowe pozwala na dokonywanie amortyzacji określonych środkówtrwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Przy czym amortyzacja jestobowiązkiem, a nie prawem podatnika. Co ważne, odpisów amortyzacyjnych na-leży dokonywać, nawet jeśli w świetle przepisów podatkowych nie są one zali-czane do kosztów uzyskania przychodów. Amortyzacji podlegają, stanowiące własność lub współwłasność podatnika, na-byte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniuprzyjęcia do używania: ■ budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością, ■ maszyny, urządzenia i środki transportu, ■ inne przedmioty– o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez

podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością go-spodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawylub umowy określonej w art. 23a pkt 1 ustawy o PIT. To właśnie takie składni-ki majątku nazywane są środkami trwałymi.

5Amortyzacja

Czym są środki trwałe

6e-Poradnik Gazety Prawnej

Amortyzacji podlegają również, niezależnie od przewidywanego okresu używa-nia: ■ przyjęte do używania inwestycje w obcych środkach trwałych, zwane inwesty-

cjami w obcych środkach trwałych, ■ budynki i budowle wybudowane na cudzym gruncie, ■ składniki majątku, niestanowiące własności lub współwłasności podatnika,

wykorzystywane przez niego na potrzeby związane z prowadzoną działalno-ścią na podstawie umowy określonej w art. 23a pkt 1, zawartej z właścicielemlub współwłaścicielami tych składników (jeżeli zgodnie z przepisami rozdzia-łu 4a ustawy odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający), które równieżzaliczane są do środków trwałych,

■ tabor transportu morskiego w budowie, sklasyfikowany w Polskiej Klasyfika-cji Wyrobów i Usług (PKWiU) w grupie statki o symbolu 35.11, zaliczone dobranży 1051–1053 Systematycznego Wykazu Wyrobów (SWW) GłównegoUrzędu Statystycznego.

W przypadku składników majątku nie dokonuje się amortyzacji. Zgodnie z obo-wiązującymi obecnie przepisami nie podlegają amortyzacji następujące warto-ści niematerialne i prawne: ■ prawa wieczystego użytkowania gruntów, ■ wartość firmy, jeżeli wartość ta powstała w inny sposób niż w drodze kupna

lub przyjęcia do odpłatnego korzystania, gdy przyjęte składniki majątku są za-liczane do składników majątku używającego,

■ budynki mieszkalne wraz ze znajdującymi się w nich dźwigami lub lokalemieszkalne, służące prowadzonej działalności gospodarczej lub wydzierża-wiane albo wynajmowane na podstawie umowy, jeżeli podatnik nie podejmiedecyzji o ich amortyzowaniu,

■ dzieła sztuki i eksponaty muzealne. Amortyzacji nie podlegają również składniki majątku (środki trwałe i wartościniematerialne i prawne), które nie są używane na skutek zaprzestania działalno-ści, w której te wartości były używane. W tym przypadku wartości te nie podle-gają amortyzacji od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaprzesta-no tej działalności.

PRZYKŁAD: Skutki zaprzestania działalności

Podatnik dysponuje prawem do znaku towarowego na markową wo-dę mineralną. We wrześniu 2009 r. firma zarzuciła jednak produk-cję wody mineralnej, koncentrując się na prowadzonej dotychczasrównocześnie z produkcją wody produkcji soków owocowych.

W związku z zaprzestaniem produkcji wody mineralnej podatnik prze-stał korzystać ze znaku towarowego. Oznacza to, że powinien za-przestać amortyzacji znaku towarowego począwszy od październi-ka 2009 r.

Wartościami niematerialnymi i prawnymi podlegającymi amortyzacji są nabytei nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania: ■ spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, ■ spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, ■ prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, ■ autorskie lub pokrewne prawa majątkowe, ■ licencje, ■ prawa do: wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych,

wzorów zdobniczych, ■ wartości stanowiące równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą

w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej (know-how) – jeśli przewidywany okres ich używania jest dłuższy niż rok, a równocześnie są

wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przezniego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umo-wy licencyjnej (sublicencyjnej), umowy najmu, dzierżawy lub innej umowyo podobnym charakterze.

Ponadto wartościami niematerialnymi i prawnymi podlegającymi amortyzacji sąrównież – i to niezależnie od przewidywanego okresu ich używania – wartość fir-my, jeżeli wartość ta powstała w wyniku nabycia przedsiębiorstwa lub jego zor-ganizowanej części w drodze: ■ kupna, ■ przyjęcia do odpłatnego korzystania, a odpisów amortyzacyjnych, zgodnie

z przepisami rozdziału 4a ustawy, dokonuje korzystający (o tym, kiedy ma ondo tego prawo – dalej).

Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się także pod pewnymi warun-kami koszty prac rozwojowych zakończonych wynikiem pozytywnym, który mo-że być wykorzystany na potrzeby działalności gospodarczej podatnika. Aby moż-liwe było zaliczenie wymienionych prac do wartości niematerialnych i praw-nych, powinny być spełnione łącznie następujące warunki: ■ produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a dotyczące ich kosz-

ty prac rozwojowych wiarygodnie określone oraz

7Amortyzacja

Czym są wartości niematerialne i prawne

8e-Poradnik Gazety Prawnej

■ techniczna przydatność produktu lub technologii została przez podatnika od-powiednio udokumentowana i na tej podstawie podatnik podjął decyzję o wy-twarzaniu tych produktów lub stosowaniu technologii, oraz

■ z dokumentacji dotyczącej prac rozwojowych wynika, że koszty prac rozwo-jowych zostaną pokryte spodziewanymi przychodami ze sprzedaży tych pro-duktów lub zastosowania technologii.

Wymienione składniki zalicza się do wartości niematerialnych i prawnych bezwzględu na przewidywany okres ich używania. Amortyzacji podlegają również, niezależnie od przewidywanego okresu, używania: ■ spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, ■ spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, ■ prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, ■ autorskie lub pokrewne prawa majątkowe, ■ licencje, ■ prawa do: wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych,

wzorów zdobniczych, ■ wartość stanowiąca równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą

w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej (know-how) – niestanowiące własności lub współwłasności podatnika, a wykorzystywane

przez niego na potrzeby związane z prowadzoną działalnością na podstawieumowy określonej w art. 23a pkt 1 ustawy o PIT, zawartej z właścicielem lubwspółwłaścicielami albo uprawnionymi do korzystania z tych wartości – jeże-li zgodnie z przepisami rozdziału 4a wymienionej ustawy odpisów amortyza-cyjnych dokonuje korzystający.

Należy podkreślić, że podobnie jak ma to miejsce w przypadku środków trwa-łych, również w odniesieniu do wartości niematerialnych i prawnych klu-czowe znaczenie dla uznania określonego składnika majątku podatnika zawartość niematerialną i prawną ma okres jej użytkowania (dłuższy niż rok),kryterium własności oraz fakt wykorzystywania jej na potrzeby działalnościgospodarczej podatnika. Znaczenia takiego nie ma natomiast wartość po-czątkowa. Mimo to, może ona mieć wpływ na sposób traktowania i amorty-zowania wartości niematerialnej i prawnej, pod warunkiem jednak, że nieprzekracza 3,5 tys. zł.

Z definicji zarówno środków trwałych, jak i wartości niematerialnych i praw-nych wynika, że amortyzacji podlegają te z nich, których przewidywany

Składniki majątku używane krócej niż rok

okres używania jest dłuższy niż rok. O tym, jak długo będzie używana na po-trzeby prowadzonej działalności gospodarczej określona wartość niemate-rialna i prawna, decyduje samodzielnie podatnik. Podejmując taką decyzję,musi on jednak pamiętać, że w przypadku, gdy najpierw zdecyduje, że okre-ślony składnik majątku będzie użytkowany krócej niż rok, a następnie użyt-kować będzie go dłużej, będzie zmuszony do przekwalifikowania tego skład-nika majątku do wartości niematerialnych i prawnych lub środków trwałych,oraz do skorygowania kosztów uzyskania przychodów i zapłacenia karnychodsetek. Obowiązujące obecnie przepisy przewidują, że w przypadku, gdy podatnik na-był składnik majątku o wartości początkowej przekraczającej 3,5 tys. zł i zewzględu na przewidywany przez niego okres używania równy lub krótszy niżrok nie zaliczył go do wartości niematerialnych i prawnych lub środków trwa-łych, a faktyczny okres jego używania przekroczy rok – podatnik obowiąza-ny jest, w pierwszym miesiącu następującym po miesiącu, w którym ten rokupłynął: ■ zaliczyć ten składnik do wartości niematerialnych i prawnych lub środków

trwałych, przyjmując go do ewidencji w cenie nabycia, ■ zmniejszyć koszty uzyskania przychodów o różnicę między ceną nabycia lub

kosztem wytworzenia a kwotą odpisów amortyzacyjnych, przypadającą naokres dotychczasowego używania, obliczonych przy zastosowaniu zasad okre-ślonych w przepisach odpowiedniej ustawy o podatku dochodowym,

■ stosować wymienione wyżej stawki amortyzacji, w całym okresie dokonywa-nia odpisów amortyzacyjnych,

■ wpłacić, w terminie do 20. dnia tego miesiąca, do właściwego urzędu skarbo-wego, kwotę odsetek naliczonych od dnia zaliczenia do kosztów uzyskaniaprzychodów wydatków na nabycie tego składnika majątku do dnia, w którymokres jego używania przekroczył rok, i naliczoną kwotę odsetek wykazaćw składanych deklaracjach lub zeznaniu.

Podatnicy mogą nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych od składników mająt-ku, które są zaliczane do środków trwałych lub wartości niematerialnych i praw-nych, jeżeli ich wartość początkowa nie przekracza 3,5 tys. zł. Decyzja w tej kwe-stii zależy wyłącznie od woli podatnika. Jeżeli podatnik zdecyduje się nie amor-tyzować takich składników majątkowych, wówczas wydatki poniesione na ichnabycie stanowią koszty uzyskania przychodów w miesiącu oddania ich do

9Amortyzacja

Jednorazowy odpis zakupu w koszty

10e-Poradnik Gazety Prawnej

używania. Wydatki takie zalicza się bezpośrednio do kosztów podatkowych jed-norazowo i w pełnej wysokości.

PRZYKŁAD: Jednorazowe zaliczenie zakupu do kosztówpodatkowych

Podatnik kupił zestaw komputerowy. Cena nabycia wyniosła 2,2 tys. zł. Podatnik zdecydował, że z uwagi na fakt, że wartośćzestawu nie przekracza 3,5 tys. zł, nie będzie zaliczał jej do war-tości niematerialnych i prawnych. W konsekwencji podatnik zali-czył całe 2,2 tys. zł jednorazowo w ciężar kosztów uzyskaniaprzychodów. Komputer został oddany do używania w listopadzie2009 roku. W związku z tym podatnik zaliczył ten wydatek dokosztów listopada.

W przypadku środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, którychwartość początkowa nie przekracza 3,5 tys. zł, podatnicy mają także inną możliwośćniż niezaliczanie takiego składnika do majątku trwałego przedsiębiorstwa. Mogąmianowicie zaliczyć je do środków trwałych lub wartości niematerialnych i praw-nych podlegających amortyzacji, a następnie dokonać jednorazowego odpisu amor-tyzacyjnego stanowiącego koszt uzyskania przychodów. Efekt ekonomiczny jestdokładnie taki sam, jak w przypadku opisanym wyżej, z tym jedynie zastrzeżeniem,że tak zamortyzowany środek trwały lub wartość niematerialna i prawna powinnybyć bezwzględnie wykazane w ewidencji wartości niematerialnych i prawnych. Jednorazowego odpisu amortyzacyjnego dokonuje się w miesiącu oddania doużywania wartości niematerialnej i prawnej albo w miesiącu następnym.

PRZYKŁAD: Jednorazowy odpis amortyzacyjny

Załóżmy teraz, że podatnik nabył licencję na system operacyjny za2890 zł. Mimo faktu, że cena nie przekracza 3,5 tys. zł, podatnik po-stanowił zaliczyć tę licencję do wartości niematerialnych i prawnych.Licencję wpisał w związku z tym do ewidencji wartości niematerial-nych i prawnych. Z uwagi na to, że wartość licencji jest niższa niż 3,5 tys. zł, podatnik postanowił dokonać jednorazowego odpisuamortyzacyjnego w miesiącu oddania licencji do używania (np.w grudniu 2009 r.). Dokonany w ten sposób odpis amortyzacyjny za-liczył do kosztów uzyskania przychodów tego właśnie miesiąca.

Jednorazowy odpis amortyzacyjny

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragmentpełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnierozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przezNetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym możnanabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione sąjakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgodyNetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepieinternetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.