…………………………………. Partycypacja społeczna i partnerstwo w rewitalizacji

Dominika Muszyńska-Jeleszyńska

1

Partycypacja społeczna - tytułem wstępu

„partycypacja” (od łac. participatio – uczestnictwo) oznacza „branie udziału”, uczestniczenie w czymś.

W literaturze fachowej można spotkać pogląd że „partycypacja społeczna to udział jednostek w życiu społecznym: aktywność w grupach i organizacjach społecznych, pełnienie roli wolontariusza itp.”

Reprezentowane podejście – pojęcie partycypacji społecznej w znaczeniu, w jakim pojawia się ono w ustawie o rewitalizacji a więc w znaczeniu partycypacji obywatelskiej.

Z kontekstu ustawy wynika jednoznacznie, że w Rozdziale 2 ustawy nie chodzi o szeroko rozumianą „aktywność społeczną”, ale o konkretną aktywność obywatelską we współkształtowaniu procesu rewitalizacji.

2

3

Partycypacja społeczna - tytułem wstępu

Proponowana definicja partycypacji społecznej…

Partycypacja społeczna to udział jednostek, grup i całych społeczności lokalnych w podejmowaniu decyzji publicznych w sprawach ich dotyczących

4

Doświadczenia wielu krajów pokazują, że warunkiem dobrego rządzenia jest udział obywateli w podejmowaniu publicznych decyzji , świadome i aktywne uczestnictwo mieszkańców we współdecydowaniu o sprawach ich gminy czy dzielnicy.

Efektywna i skuteczna partycypacja wymaga jednak uruchomienia szczególnego procesu, w którym społeczność lokalna jest nie tylko adresatem, lecz także współtwórcą wypracowywanych rozwiązań.

Współdecydowanie sprawdza się bowiem jedynie w społeczności, która rozumie sens działania na rzecz dobra wspólnego chce brać w nim udział. Chodzi więc także o rozwijanie kompetencji obywatelskich wśród mieszkańców, bez czego partycypacja może być pozorna, fasadowa.

Partycypacja społeczna - tytułem wstępu

MIASTO TO UCZESTNICTWO OBYWATELI W DECYZJACH

PARTYCYPACJA - GOTOWOŚĆ , AKCEPTACJA, AKTYWNE WSPÓŁDZIAŁANIE

Drabina partycypacji

Partycypacja społeczna - tytułem wstępu

Brak kontaktu Informowanie Konsultowanie Partycypacja

otoczenie partycypacji działania partycypacyjne

Współdecydowanie Współdziałanie

wzrost odpowiedzialności

5

6

4

Współdecydowanie

3

Działanie/Współdziałanie

2

Konsultacje

1

Dostęp do informacji

Partycypacja społeczna - tytułem wstępu

Poziomy angażowania podmiotów prywatnych w procesy decyzyjne dotyczące ich środowiska życia

Źródło :Opracowanie własne na podstawie: DiverCity2 „Metody angażowania podmiotów prywatnych”, Wrocław 2016 r.

Informowanie

•Informowanie - najprostsza forma uczestnictwa, angażująca obywateli w najmniejszym stopniu. Działania władz sprowadzają się do poinformowania obywateli o decyzjach ich dotyczących. Nie ma tutaj miejsca na jakikolwiek aktywny wpływ ludzi na kształt podejmowanych przez władzę działań, sprowadza ich jedynie do roli biernych odbiorców. Dostęp do informacji - zapewnienie podmiotom prywatnym biorącym udział w realizacji i finansowaniu działań rewitalizacyjnych dostępu do informacji, na przykład o procedurach formalnych, źródłach finansowania, działaniach na obszarze, kierunkach rozwoju.

Konsultowanie

•Konsultowanie - zwiększony udział obywateli w prowadzonych działaniach. Możliwość wypowiedzenia się na temat planowanych działań. Uczestniczący w konsultacji w roli „doradców”, których pyta się o zdanie i opinie w konkretnej sprawie. Głosy obywateli są rozważane, choć bez gwarancji, że zostaną wzięte pod uwagę. Otwarty dialogu z osobami i podmiotami prywatnymi, jak również pomiędzy nimi. Obecnie, ze względu między innymi na regulacje prawne jedna z najpopularniejszych form partycypacji obywatelskiej w Polsce.

Działanie

•Działanie /Współdziałanie - grupa działań i inicjatyw umożliwiająca osobom i podmiotom prywatnym aktywne angażowanie się w realizację działań rewitalizacyjnych. Pomaga budować lokalną tożsamość, włączać różne grupy społeczne w realizację projektów i zachęcać je do aktywnego działania.

Współ-decydowanie

•Współdecydowanie - najwyższy stopień partycypacji obywatelskiej, pełne partnerstwo pomiędzy władzą a obywatelami polegające na przekazaniu obywatelom części kompetencji (ale i tym samym współodpowiedzialności) dotyczących podejmowanych działań i decyzji. Tym samym obywatele mają realny wpływ na planowane, dotyczące ich (bezpośrednio lub pośrednio) działania. Współdecydowanie o rodzaju lub sposobie zagospodarowania danego terenu, współdecydowanie o finansowaniu przedsięwzięć rewitalizacyjnych.

Partycypacja społeczna - tytułem wstępu

7

Formy działań partycypacyjnych wg poziomów angażowania interesariuszy rewitalizacji w procesy decyzyjne

Poziomy angażowania podmiotów

prywatnych w procesy decyzyjne

dotyczące ich środowiska życia

Przykładowe formy działań

Dostęp do informacji

warsztat i Infopunkt (Leszno)

baza wiedzy o obszarze rewitalizowanym (Dąbrowa Górnicza)

broszury informacyjne, działania edukacyjne w szkołach, film edukacyjny, strona projektu i newsletter, portal

społecznościowy ( Milicz)

działania edukacyjne dla pracowników samorządowych i liderów lokalnych (Wałbrzych)

Konsultacje

spotkania konsultacyjne w kawiarni obywatelskiej (Włocławek)

mobilny punkt konsultacyjny (Leszno)

stały punktu konsultacyjnego (Dąbrowa Górnicza)

mobilne punkty konsultacyjne, stały punkt konsultacyjny, elektroniczne formularze konsultacyjne (Żyrardów)

Działanie/Współdziałanie

warsztaty przyszłościowe dot. przedsięwzięć i programów dla grup interesariuszy oraz warsztaty

wolontariuszy ze streetworkingu (Opole Lubelskie)

małe granty wspierające proces angażowania mieszkańców w proces rewitalizacji oraz małe granty na

rozpoczęcie działalności (Słupsk)

interaktywna "Mapa miejsc pamięci" (Stalowa Wola)

współdziałanie ze wspólnotami mieszkaniowymi (Szczecin)

współpraca z animatorami w celu motywowania do wspólnych działań i budowania więzi sąsiedzkich (Łódź)

Współdecydowanie

konkurs architektoniczny z częścią partycypacyjną na zagospodarowanie przestrzeni wspólnych osiedla

patronackiego oraz koncepcja architektoniczno-urbanistycznych części wspólnych terenów mieszkaniowych

w formule warsztatowej (partycypacyjnej) (Rybnik)

warsztaty z wykorzystaniem makiet w procesie planowania podwórek (Wrocław)

budowa partnerstw lokalnych na rzecz rewitalizacji (Wałbrzych)

8

Źródło: opracowanie własne

9

Informacja w partycypacji

Podjęcie decyzji musi poprzedzać informacja na temat planowanych działań

Jak informujemy? • Rzetelnie (plusy i minusy proponowanych rozwiązań)

• Powszechnie (media dostosowane do odbiorców, najlepiej różnorodne: plakaty na klatkach, internet, radio, bezpłatna gazeta, „poczta pantoflowa”)

• W odpowiednim czasie (informacja musi być podana odpowiednio wcześniej)

• W formie dostosowanej do kompetencji odbiorców (prosty język, jasnopis.pl)

10

Partycypacja w ustawie o rewitalizacji: art. 5, 6 i 7

Odrębny rozdział ustawy poświęcony partycypacji społecznej - rozdział II

W czym i jak partycypują interesariusze?

Art. 5. 1. Partycypacja społeczna obejmuje przygotowanie, prowadzenie i ocenę rewitalizacji w sposób zapewniający aktywny udział interesariuszy, w tym poprzez uczestnictwo w konsultacjach społecznych oraz w pracach Komitetu Rewitalizacji, o którym mowa w art. 7.

Partycypacja dotyczy wszystkich etapów procesu rewitalizacji: przygotowania GPR, realizowania go i ewaluacji. Szczególnymi formami partycypacji są: udział interesariuszy w konsultacjach i Komitecie Rewitalizacji.

11

Interesariuszami rewitalizacji są w szczególności: 1. mieszkańcy obszaru rewitalizacji oraz właściciele, użytkownicy wieczyści

nieruchomości i podmioty zarządzające nieruchomościami znajdującymi się na tym obszarze, w tym spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe i towarzystwa budownictwa społecznego;

2. mieszkańcy gminy inni niż wymienieni w pkt 1; 3. podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność

gospodarczą; 4. podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność

społeczną, w tym organizacje pozarządowe i grupy nieformalne; 5. jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne; 6. organy władzy publicznej; 7. podmioty, inne niż wymienione w pkt 6, realizujące na obszarze rewitalizacji

uprawnienia Skarbu Państwa.

Interesariusze w rewitalizacji Art.2.2

Dążenia do zapewnienia w toku przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji udziału wszystkich przedstawicieli określonych grup interesariuszy.

12

Partycypacja w ustawie o rewitalizacji: art. 5, 6 i 7

Przygotowanie, prowadzenie i ocena rewitalizacji polegają w szczególności na:

1) poznaniu potrzeb i oczekiwań interesariuszy oraz dążeniu do spójności planowanych działań z tymi potrzebami i oczekiwaniami;

2) prowadzeniu, skierowanych do interesariuszy, działań edukacyjnych i informacyjnych o procesie rewitalizacji, w tym o istocie, celach, zasadach prowadzenia rewitalizacji, wynikających z ustawy, oraz o przebiegu tego procesu;

3) inicjowaniu, umożliwianiu i wspieraniu działań służących rozwijaniu dialogu między interesariuszami oraz ich integracji wokół rewitalizacji;

4) zapewnieniu udziału interesariuszy w przygotowaniu dokumentów dotyczących rewitalizacji, w szczególności gminnego programu rewitalizacji;

5) wspieraniu inicjatyw zmierzających do zwiększania udziału interesariuszy w przygotowaniu i realizacji gminnego programu rewitalizacji;

6) zapewnieniu w czasie przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji możliwości wypowiedzenia się przez interesariuszy.

W art. 6 ust. 2 w sześciu ww. punktach wymieniono formy partycypacji występujące w szczególności. Oznacza to, że katalog ten można poszerzyć o inne formy.

Narzędzia partycypacji wskazane w ustawie:

konsultacje społeczne

powołanie Komitetu Rewitalizacji (rola

opiniodawczo-doradcza)

13

Partycypacja w ustawie o rewitalizacji: art. 5, 6 i 7

Ustawodawca nie wykluczył możliwości zastosowania bardziej zaawansowanych metod partycypacji

Komentarz do zapisów ustawy

Konsultacje społeczne prowadzi wójt, burmistrz albo prezydent miasta (art. 6 ust 1).

W ustawie zdefiniowano minimalny zakres konsultacji. Ważne jest ogłoszenie ich na tydzień przed rozpoczęciem (art. 6 ust 2).

W ustawie zdefiniowano formy konsultacji. Obowiązkowe jest zbieranie uwag (ust 3 p 1) oraz co najmniej dwie z ośmiu form wymienionych w ust 3 p 2. (art. 6 ust. 3).

Konsultacje nie mogą być krótsze, niż 30 dni i powinny być prowadzone w niewykluczającej formie: językiem niespecjalistycznym, z wykorzystaniem streszczeń i wizualizacji (art. 6 ust 3, p 5 i 6).

Zapisy ustawy definiują wymóg opracowania i pisemnego odniesienie się do wszystkich uwag złożonych przez interesariuszy podczas trwających 30 dni konsultacji co sprawia, że procedura konsultacji jest dużo bardziej czasochłonna i może zająć tygodnie. Taki czas należy przewidzieć w planowanym kalendarium przygotowywania rewitalizacji po każdych konsultacjach społecznych (art. 6 ust 3, p 7).

Intencją ustawodawcy jest, aby gmina udostępniła konsultowane dokumenty w formie przed i po konsultacjach, aby mieszkańcy mogli śledzić swój wpływ na kształt tych dokumentów (art. 6 ust 3, p 8).

14

Konsultacje społeczne: art. 6 Art. 6

Ustawowe formy konsultacji społecznych

zbieranie uwag w postaci papierowej lub elektronicznej, w tym za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w szczególności poczty elektronicznej lub formularzy zamieszczonych na stronie podmiotowej gminy w Biuletynie Informacji Publicznej – obligatoryjna forma konsultacji społecznych

spotkania, debaty, warsztaty, spacery studyjne, ankiety, wywiady, wykorzystanie grup przedstawicielskich lub zbieranie uwag ustnych – fakultatywne formy konsultacji społecznych.

15

Art. 6

Przykładowe formy konsultacji społecznych realizowanych w ramach procesu rewitalizacji

16

Funkcje konsultacji Formy i narzędzia konsultacji społecznych

Informacyjna

strona internetowa, akcje informacyjne w mediach, broszury i biuletyny informacyjne,

spotkania konsultacyjne, konkurs na logo/nazwę, ściana życzeń, badania ankietowe,

badania jakościowe, profil w socialmediach, spacery badawcze, zbieranie uwag,

wykorzystanie grup przedstawicielskich, infopunkty, mobilne i stacjonarne punkty

konsultacyjne, konferencje

Edukacyjna

wysłuchania publiczne, panele i debaty obywatelskie, programy edukacyjne dedykowane

różnym grupom społecznym (dzieci, młodzież, seniorzy), warsztaty projektowe (m.in.

open space, planning for real), wizualizacje koncepcji zagospodarowania, makiety, mapy

interaktywne, mapy zasobów i potrzeb, zatrudnianie doradców i mediatorów ds.

rewitalizacji, seminaria, wizyty studyjne

Aktywizacyjna

festyny, pikniki tematyczne, akcje plenerowe, gry miejskie, urodziny ulicy, konkursy

plastyczne i fotograficzne, streetworking, animatorzy społeczni, minigranty, tworzenie

partnerstw lokalnych, tworzenie miejsc i centrów aktywności lokalnej, nabór projektów

rewitalizacyjnych, konkursy architektoniczne w formule partycypacyjnej dot.

zagospodarowania przestrzeni wspólnych, inicjatywa lokalna, budżet obywatelski,

konkursy dotacji, kawiarnia obywatelska

Źródło: opracowanie własne

17

Partycypacja to nie tylko konsultacje społeczne

Form angażowanie mieszkańców w proces podejmowania decyzji:

Spacery badawcze Mobilne punkty konsultacyjne Stały punkt konsultacyjno-informacyjny Wizyty w podwórkach lub mikro-festyny sąsiedzkie Wywiady (badania jakościowe) Sondy, ankiety (badania ilościowe) Pula środków, o której decydują sami mieszkańcy (np. budżet

partycypacyjny) Możliwość zgłoszenia własnych zadań przy wkładzie

koncepcyjnym lub niematerialnym (inicjatywa lokalna) Debaty

Komitet Rewitalizacji

Komentarz do zapisów ustawy Forum, na którym zróżnicowani interesariusze mogą dyskutować swoje stanowiska w sprawach rewitalizacji i formułować z kolei wspólne stanowisko wobec władz gminy.

Komitet może być powołany przed lub po uchwaleniu GPR (nie później, niż 3 miesiące od jego uchwalenia).

W obu przypadkach komitet jest powoływany zarządzeniem prezydenta, ale – na podstawie wcześniejszej uchwały rady gminy o zasadach jego powoływania i działania.

Projekt tej uchwały podlega obowiązkowym konsultacjom (ust. 3). Czasochłonna procedura , którą należy uwzględnić w kalendarium i harmonogramie prac.

18

Art. 7

Ciąg dalszy oraz szczegółowe informacje dotyczące Komitetu Rewitalizacji prezentowane będą drugiego dnia

Partycypacja po konsultacjach - w czasie prowadzenia i oceny procesu rewitalizacji

Komitet Rewitalizacji lub inne zespoły

partnerstwa tematyczne

animacja i działania

mikrogranty, mikrodziałania dla lokalnych społeczności

prototypowanie

19

Miasto Przykłady narzędzi partycypacji

Włocławek centrum dla ngo, kawiarenka obywatelska

Opole Lubelskie inicjatywy lokalne, Złoty Zakątek dla seniorów, współpraca i animacja przez OPS

Łódź Modelowa Wspólnota – program mikrograntów, projektowanie partycypacyjne – inicjatywa „Zmieniamy ulice” oraz rola Gospodarzy Obszarów i Latarników Społecznych

Ełk forum rewitalizacji, praca streetworkera i animatora, centrum rewitalizacji

Chorzów

centrum społeczne CUMA, zaangażowanie młodzieży w działania remontowe i zagospodarowanie obiektu (młodzież jako podmiot współtworzący i użytkujący przestrzeń)

Dąbrowa Górnicza

długotrwała współpraca z ngo (12 lat), współtworzenie koncepcji funkcjonalno-przestrzennej, prototypowanie ulicy „Żywa ulica”

Lublin animacja z wykorzystaniem działań kulturalnych, prototypowanie podwórek, animacja podwórek

Grajewo działania w podwórkach, centrum społeczne (ngo), streetworkerzy

Leszno

Stacja Biznes jako inkubator inicjatyw, wiele różnych prób współpracy z przedsiębiorcami, stowarzyszenie kupców Nowe Stare Miasto animujące starówkę

Stalowa Wola 2 Miejsca Aktywności Lokalnej prowadzone przez ngo, które są operatorami mikrograntów i inkubatorami inicjatyw lokalnych

Starachowice

długotrwała praca z lokalną społecznością Wzgórza, "krok po kroku" wprowadzanie nowych działań

20

Partycypacja po konsultacjach - na etapie wdrażania procesu rewitalizacji. Wybrane przykłady

Źródło: opracowanie własne na podstawie materiałów z warsztatów z zakresu partycypacji w dniach 18-19.07.2018 r.

Propozycje narzędzi partycypacji rekomendowanych przez miasta

MRM samorządom na etapie wdrażania programów

„macki urzędu” (streetworkerzy, animatorzy, latarnicy, managerowie obszarów)

projektowanie partycypacyjne, w tym prototypowanie

budowanie tożsamości lokalnej

centra aktywności w obszarach

wsparcie koordynatorów rewitalizacji

21

Partycypacja po konsultacjach - na etapie wdrażania procesu rewitalizacji

Źródło: warsztaty z zakresu partycypacji w dniach 18-19.07.2018 r., Modelowa Rewitalizacja Miast

Wnioski z dotychczasowych praktyk z procesów konsultacji realizowanych przez miasta MRM

Uzgodnienie warunków brzegowych konsultacji na poziomie urzędu

Zapewnienie odpowiedniego czasu na proces konsultacji

Właściwe zabezpieczenie realizacji planowanych działań - opracowanie budżetu, przygotowanie harmonogramu działań

Włączenie w proces konsultacji lokalnych liderów i przypisanie im konkretnych zadań w tym procesie

Prowadzenie konsultacji w miejscu, które będzie podlegało zmianom

Zakończenie konsultacji sformułowaniem propozycji dalszych działań rewitalizacyjnych

Utrzymywanie i ciągłe pobudzanie motywacji interesariuszy do uczestnictwa w procesie konsultacji

22

wzmocnienie skuteczności działań partycypacyjnych

Źródło: opracowanie własne na podstawie materiałów z warsztatów z zakresu partycypacji w dniach 18-19.07.2018 r.

Przykłady inspirujących działań

23

Fabryka Pełna Życia – Dąbrowa Górnicza

Konsultacje

Debaty podwórkowe

Mobilne punkty konsultacyjne

Spacery badawcze

24

Źródło: http://fabrykapelnazycia.pl/konsultacje, http://fabrykapelnazycia.pl/raporty_z_konsultacjii

Zadania animacyjne

60 wydarzeń kulturalnych

kontenery kulturalne (Fittzner, Tylko Kulturalnie) miejsce spotkań młodzieży przy okazji koncertów,

W 2017 r. organizacjom pozarządowym przyznano 14 mikrograntów, w kwotach od 3 tys. do 20 tys. zł, aby mogły one zrealizować pomysły mieszkańców Dąbrowy Górniczej związane z fabryką, np. Kulturalny Plac Zabaw, Tydzień z Planszą czy różnorodne gry miejskie.

ogród społecznościowy w surowej fabrycznej przestrzeni będący pod opieką dąbrowskich seniorów

wystawy, filmy, publikacje utrwalające pamięć o historii dąbrowskich zakładów

25

Fabryka Pełna Życia – Dąbrowa Górnicza

Źródło: http://fabrykapelnazycia.pl/konsultacje http://fabrykapelnazycia.pl/raporty_z_konsultacjii

Zadania edukacyjno-informacyjne

pilotażowy pakiet senioralny

pakiet młodzieżowy

Budżet partycypacyjny, animatorzy dzielnicowi

26

Fabryka Pełna Życia – Dąbrowa Górnicza

Źródło: http://fabrykapelnazycia.pl/konsultacje http://fabrykapelnazycia.pl/raporty_z_konsultacjii

Społeczna koncepcja funkcjonalno-przestrzenna

zlecono opracowanie koncepcji funkcjonalno-przestrzennej wraz z przeprowadzeniem procesu partycypacji społecznej.

Fabryka Pełna Życia w koncepcji społecznej

27

Utworzenie Internetowej Platformy Pomysłów

Fabryka Pełna Życia – Dąbrowa Górnicza

http://fabrykapelnazycia.pl/show/2018-06-08_17-06-08-76574/Folder%20konferencyjny_Fabryka%20Pe%C5%82na%20%C5%BBycia_08.06.2018.pdf

Prototypowanie przestrzeni miejskiej

Testowanie rzeczywistych zmian dotyczących określonej przestrzeni miejskiej wraz z jej użytkownikami – mieszkańcami, przedsiębiorcami

Polega na projektowaniu, budowaniu i czasowym (tymczasowym) użytkowaniu mobilnych prototypów dla rozwiązań urbanistycznych dotyczących przestrzeni publicznych np. ulic miejskich

28

Żywa ulica – Dąbrowa Górnicza. Prototypowanie przestrzeni

http://fabrykapelnazycia.pl/show/2018-03-21_10-14-01-81431/%C5%BBywa%20Ulica%20raport%20ko%C5%84cowy%20z%20wizualizacjami.pdf

29

Żywa ulica – Dąbrowa Górnicza. Prototypowanie przestrzeni

http://fabrykapelnazycia.pl/show/2018-03-21_10-14-01-81431/%C5%BBywa%20Ulica%20raport%20ko%C5%84cowy%20z%20wizualizacjami.pdf

Żywa ulica – Dąbrowa Górnicza. Prototypowanie przestrzeni

30

Źródło: http://fabrykapelnazycia.pl/show/2018-03-21_10-14-01-81431/%C5%BBywa%20Ulica%20raport%20ko%C5%84cowy%20z%20wizualizacjami.pdf

Ełk – Ełckie Centrum Rewitalizacji Społecznej Główny problem: Brak udziału mieszkańców w życiu społecznym miasta; obecność grup

defaworyzowanych

Działania - Utworzenie:

Ełckiego Centrum Rewitalizacji Społecznej - podejmowanie działań z zakresu aktywizacji społecznej i zawodowej,

Szkoły Animatorów i Pedagogów Społecznych,

Centrum rozwoju streetworkingu,

Młodzieżowego Klubu Integracji Społecznej.

Narzędzia realizacji działań:

opracowanie polityki funkcjonalnej ECRS do 2025 r.

opracowanie podręcznika sprawdzonych praktyk metodą streetworkingu

opracowanie programu aktywizacji zawodowej młodzieży z elementami coaching'u

opracowanie programu aktywizacji zawodowej kobiet, więźniów, grup 50+ z elementami coaching'u

opracowanie Programu Sąsiedzkiego do realizacji miniprojektów

warsztaty informacyjno-edukacyjne, grupy fokusowe, spacery studyjne, debaty, wywiady, Open Space, Planning for Real

31

Starachowice - OdNowa

Opracowanie metodologii i koncepcji prowadzenia konsultacji społecznych

Przeprowadzenie konsultacji społecznych na podstawie opracowanej koncepcji (w ramach Gminnego Programu Rewitalizacji oraz projektów z niego wynikających)

Przeprowadzenie szkoleń z konsultacji społecznych

Wybrane formy konsultacji m.in.: spacery badawcze, spotkania grup przedstawicielskich, wysłuchanie publiczne, zogniskowany wywiad grupowy, spotkania itp.

32

http://rewitalizacja.starachowice.eu/konsultacje-spoleczne-1

33

Starachowice - OdNowa

Źródło: http://rewitalizacja.starachowice.eu/konsultacje-spoleczne1

Inne, wybrane przykłady działań partycypacyjnych i włączających różnych interesariuszy w proces rewitalizacji

Ściana życzeń/problemów - tablica, na której mieszkańcy anonimowo zapisują swoje sugestie - Wrocław

Utworzenie - Banku Wzajemnych Usług Sąsiedzkich, Banku Wolontariatu, Plannera NGO – Bytom

Portal internetowy, na którym zamieszczone zostaną efekty warsztatów "Spotkania z historią" w tym interaktywna "Mapa miejsc pamięci„ - Stalowa Wola

Program współpracy z przedsiębiorcami, uczelniami i szkołami w zakresie dostosowania kierunków kształcenia do rynku pracy – Słupsk

Portal internetowy ICT „Inkubator Aktywności” - Opole Lubelskie

34

Rekomendacje w zakresie partycypacji społecznej w procesie rewitalizacji

Wykorzystanie lokalnego potencjału

Traktowanie mieszkańców podmiotowo

Utrzymywanie stałego kontaktu z mieszkańcami

Zdefiniowanie rzeczywistego, wspólnego celu

Przekazanie mieszkańcom konkretnego (ich miejsca) do remontu

Przekazanie pałeczki do dalszych działań

niech dzięki temu naprawdę coś się zmieni

35

Źródło: https://www.popt.gov.pl/media/60431/Panel_Partycypacja_podsumowanie.pdf

36

Współpraca z interesariuszami Partnerstwa w rewitalizacji

Współpraca z interesariuszami

Partnerstwo z interesariuszami - mechanizmy włączenia mieszkańców, przedsiębiorców, innych podmiotów i grup aktywnych na terenie gminy w proces rewitalizacji

Zapewnienie różnym grupom interesariuszy aktywnego udziału w procesie rewitalizacji

Przykłady mechanizmów włączających na etapie wdrażania programu: utworzenie stałego lub mobilnego punktu informacyjnego,

stworzenie sieci liderów rewitalizacji,

zastosowanie systemu minigrantów

37

Działania w sferze włączenia społecznego

Edukacyjne i informacyjne, informujące grupy docelowe o planowanych i prowadzonych działaniach rewitalizacyjnych,

Aktywizujące metody partycypacji ukierunkowane na szerokie włączenie interesariuszy procesu rewitalizacji w prowadzone prace,

Działania animacyjne, angażujące społeczność lokalną.

38

Partnerstwa w rewitalizacji – interesariusze w praktyce

mieszkańcy obszaru rewitalizacji

i inni mieszkańcy gminy

Właściciele, wspólnoty

mieszkaniowe, użytkownicy wieczyści

nieruchomości, spółdzielnie

mieszkaniowe, TBS-y

lokalni przedsiębiorcy (m.in. handel, usługi,

gastronomia) organy władzy

publicznej, Skarb Państwa

JST instytucje kultury OPS, DPS-y, itp.

straż miejska

ngo grupy nieformalne CIS-y, KIS-y, ZAZ-y,

Parafie, kooperatywy

gestorzy sieci podziemnych

Spółdzielnie socjalne

Uczelnie wyższe

39

Partnerstwo

40

• Uczelnie wyższe, jednostki badawcze

• Fundacje, Stowarzyszenia, ruchy nieformalne i partycypacyjne

• Biznes (korporacje, MŚP, CSR)

• Administracja państwowa, samorządy

Publiczny Gospodarczy

Akademicki Społeczny

(pozarządowy)

Strategiczne przymierze

zawarte w celu współpracy między różnymi partnerami;

partnerzy wspólnie ponoszą ryzyko i koszty, dzielą się zyskami;

daje nowe i lepsze możliwości rozwoju – poprzez połączenie cech i możliwości charakteryzujących poszczególne sektory oraz poszukiwanie sposobów wykorzystania ich dla wspólnych korzyści.

41

Partnerstwa w rewitalizacji - modele

Przedsięwzięcia rewitalizacyjne realizowane w różnorodnych partnerstwach

Partnerstwa mogą dotyczyć różnych przedsięwzięć i zaistnieć między różnymi grupami interesariuszy

Gmina jako jeden z partnerów - Gmina jako inicjator partnerstwa między różnymi grupami interesariuszy

Sens partnerstw społeczno-gospodarczo-aktywizacyjny

ekonomiczny (zaangażowania środków lub wkładu partnerów możne znaczącą podnieść potencjał procesu rewitalizacji)

42

Brak tradycji współpracy między interesariuszami na obszarach rewitalizacji

Istotna rola gminy w budowaniu partnerstw i tworzeniu ram instytucjonalnych i proceduralnych odpowiednich do formuły partnerstwa gwarantującego jego trwałość.

Działania po stronie gminy:

Identyfikacja kluczowych partnerów

Przygotowanie propozycji i informacji, zabezpieczenie środków, szkolenia pracowników i koordynatorów

Pozyskanie partnerów Spotkania z grupami partnerów Inicjowanie i ułatwianie zawierania partnerstw bez udziału gminy (np.

przedsiębiorcy – właściciele) Zaplanowanie działań pobudzających powstawanie partnerstw - działania

miękkie (np. zagospodarowanie podwórek we współpracy ze wspólnotami) Formalizacja partnerstw - przeprowadzenie transparentnej i zachowującej

warunki konkurencji procedury wyboru partnera i zawarcie umowy z wybranym partnerem

Wprowadzenie do GPR

Partnerstwa w rewitalizacji – interesariusze

Partnerstwa z mieszkańcami

Partnerstwa w rewitalizacji – interesariusze – mieszkańcy

Mieszkańcy są specyficzną grupą interesariuszy, która będzie partnerem we wszystkich aspektach rewitalizacji

Mieszkańcy – aby przystąpić do partnerstwa – muszą się dopiero zorganizować, poczuć się wspólnotą oraz mieć możliwość wspólnego przemyślenia i wyartykułowania swoich interesów.

43

Przykład partnerstwa z mieszkańcami

Proces budowania partnerstwa niesformalizowanego z mieszkańcami

Przykład łódzkiego Programu Animacyjnego

Łódzki Program Animacyjny był odpowiedzią na:

niski poziom inicjatywy i wiary we własne możliwości sprawcze,

bierność społeczną,

wysoki poziom nieufności wobec „obcych”.

Zbudowanie podstawy pierwszych partnerstw i aktywizowanie mieszkańców

Zaplanowanie i realizacja działań ułatwiające mieszkańcom organizowanie się oraz współdziałanie z podmiotami działającym na ich rzecz.

44

Łódzki Program Animacyjny

Sposób budowania programu animacji społecznej

1. Identyfikacja lokalnych zasobów aktywności ludzkiej – różnych podmiotów prowadzących lub chcących prowadzić działania na obszarze Strefy Wielkomiejskiej Łodzi: organizacje pozarządowe, animatorzy, artyści, instytucje kultury, podmioty ekonomii społecznej, grupy nieformalne czy aktywne pojedyncze osoby,

2. Zorganizowanie sieci współpracy tych podmiotów

3. Wsparcie działań poprzez rozbudowany program niewielkich, bardzo prostych mikro-grantów (regranting);

45

Stworzeniu spójnego, wieloletniego programu animacji społecznej dla obszaru rewitalizacji.

http://centrumwiedzy.org/programy-spoleczne/animacyjny/

46

Elementy programu: Spotkania sieciujące

Praca animatorów w terenie Wsparcie mikrodziałań

Na poziomie mikrodziałań udało się najpełniej zrealizować ideę włączenia społecznego głównych interesariuszy procesu rewitalizacji. Duże znaczenie mikrodziałań, za pomocą których nastąpił proces symbolicznego przekazania ożywionych przestrzeni w ręce mieszkańców

Łódzki Program Animacyjny

http://centrumwiedzy.org/programy-spoleczne/animacyjny/

W ramach Programu Animacji Społecznej:

Zgłoszono 93 projekty

Zrealizowano 43 inicjatywy na terenie Strefy Wielkomiejskiej

Wzięło w nich udział około 8000 osób

Inicjatywy były zrealizowane przez:

Organizacje pozarządowe (15)

Osoby fizyczne (10)

Grupy nieformalne (9)

Miejskie instytucje kultury (4)

Przedsiębiorców (3)

Spółdzielnie socjalne (2)

47

Łódzki Program Animacyjny

Partnerstwa lokalne – ważny element aktywizacji społecznej w Wałbrzychu

Budowanie i zawiązanie partnerstw lokalnych w podobszarach rewitalizacji

48

Źródło: http://rewitalizacja.walbrzych.pl/wp-content/uploads/7-prezentacja-Organizacja-spo%C5%82eczno%C5%9Bci-lokalnej.pdf

1. Sobięcin 2. Nowe

Miasto 3. Podgórze 4. Biały

Kamień

Partnerstwa lokalne – ważny element aktywizacji społecznej w Wałbrzychu

Wsparcie partnerstw lokalnych poprzez organizację ich spotkań:

wzmocnienie grupy lokalnych liderów;

około 10-osobowe grupy składające się z przedstawicieli mieszkańców, NGO-ów, instytucji kultury, pracowników socjalnych, czy szkół (podobny charakter ma partnerstwo lokalne zawiązane w ramach prowadzonych w Wałbrzychu we wcześniejszych latach działań rewitalizacyjnych w Śródmieściu - partnerstwo lokalne EPICENTRUM).

Rola Partnerstw lokalnych:

uzupełniają działalność streetworkerów, Komitetu Rewitalizacji, pracowników Biura ds. Rewitalizacji Miasta, w tym specjalisty ds. społecznych,

jednocześnie współpracują ze sobą na rzecz wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszaru rewitalizacji Wałbrzycha,

działają na rzecz integracji społecznej, aktywizacji mieszkańców oraz planowania i konsultowania działań społecznych planowanych na poszczególnych podobszarach (np. "urodziny ulicy", realizacja mikrograntów, itp.).

Projekt zakładał organizację spotkania partnerstw lokalnych 1 x kwartał w każdym z sześciu podobszarów rewitalizacji

49

50

Partnerstwa lokalne – ważny element aktywizacji społecznej w Wałbrzychu

Urodziny ulicy Realizacja mikrograntów Różnorodność sposobów organizacji społeczności lokalnej

Źródło: http://rewitalizacja.walbrzych.pl/wp-content/uploads/7-prezentacja-Organizacja-spo%C5%82eczno%C5%9Bci-lokalnej.pdf

Partycypacja społeczna na etapie wdrażania GPR

Zapewnienia trwałości wypracowanym na etapie programowania rewitalizacji mechanizmom włączenia społecznego - Programu komunikacji społecznej i promocji procesu rewitalizacji miasta Wałbrzych

Komponenty programu:

wsparcie partnerstw lokalnych;

zatrudnienie streetworkerów dla 6 podobszarów;

przeprowadzenie akcji społecznych w celu rozwijania sieci liderów lokalnych (akcje wspomagające włączanie społeczne: kontynuacja spacerow po obszarze rewitalizacji z poczęstunkiem, organizacja obywatelskich kawiarenek, urodziny ulicy);

działania upowszechniające rewitalizację.

51

Partnerstwa lokalne – ważny element aktywizacji społecznej w Wałbrzychu

Partnerstwo między gminą i organizacjami pozarządowymi

Przykład partnerstwa sformalizowanego między gminą i organizacjami pozarządowymi.

Adresatami modelu rewitalizacji są przede wszystkim organizacje pozarządowe, którym gmina powierzy wykonane określonych zadań publicznych na zasadzie umowy wieloletniej (kontraktu).

W przypadku występowania w modelu Operatora Projektu, adresatami będą także nieformalne grupy mieszkańców, które będą bezpośrednio angażowane przez Operatora do realizacji projektów.

Docelowymi adresatami modelu będą także przedstawiciele społeczności lokalnej, indywidualni przedsiębiorcy, osoby wymagające wsparcia i osoby aktywne, które zostaną włączone w proces wykonywania tych zadań przez Operatora.

52

Rewitalizacja we współpracy z organizacjami pozarządowym – model

53

Źródło: http://centrumwiedzy.org/wp-content/uploads/2015/10/Model-rewitalizacji-nr-8_Organizacje-pozarzadowe_10_2015.pdf

Kawiarnia Kuźnia Cafe Przedsięwzięcie Gdańskiej Fundacji Innowacji Społecznej

(GFIS) w obszarze przedsiębiorczości społecznej.

Fundacja (2012 r.) powołana w celu wdrażania

programów aktywizacji społeczno - zawodowej w

prowadzonych przez nią przedsiębiorstwach społecznych,

które są pomostem wprowadzającym młodzież znajdującą

się w trudnej sytuacji życiowej na rynek pracy.

W kawiarni młodzi ludzi zdobywają doświadczenia w

baristyce i obsłudze klienta. Kawiarnia pełni rolę miejsca

spotkań artystycznych, spotkań biznesowych oraz innych

imprez okolicznościowych

Kawiarnia mieści się w zabytkowym budynku przy ul.

Gościnnej 10 w Gdańsku Oruni. Prace rewaloryzacyjne w

budynku zostały przeprowadzone przez Gminę Miasta

Gdańsk w 2012 roku, która użyczyła budynek Fundacji do

realizacji programu aktywizacji społeczno-zawodowej

młodzieży oraz programu społecznego podwyższającego

poziom kapitału społecznego dzielnicy Gdańsk Orunia.

54

Model współpracy pomiędzy organizacjami pozarządowymi, samorządowymi i rządowymi – U Pana Cogito Idea: Aktywizacja społeczna i zawodowa

osób chorujących psychicznie

Współpraca: Organizacja pozarządowa z Edynburga Community Enterprise Limited, Stowarzyszenie Rodzin "Zdrowie Psychiczne„ (Kraków), Towarzystwo Przyjaciół Niepełnosprawnych (Łódź) - wspólny grant złożony do brytyjskiej loterii National Lottery Charities Board, w celu pozyskania funduszy na zapoczątkowanie rozwoju idei firm społecznych w Polsce

Rola Gminy: Władze Gminy Kraków – przekazanie na ten cel nieruchomości wraz z działką w dogodnym dla tego typu działalności punkcie miasta.

Finansowanie: różnorodność źródeł: sponsorzy, występowanie o granty, korzystanie z funduszy rządowych

Laboratorium Pana Cogito – partnerzy partnerstwa

Publiczny: Szpital Uniwersytecki w Krakowie, Urząd Miasta Krakowa, Urząd Marszałkowski

Gospodarczy: Stowarzyszenia na rzecz Rozwoju Psychiatrii i Opieki Środowiskowej

(spółka z o.o.), biznes lokalny (zlecenia usług, wsparcie finansowe i rzeczowe)

Pozarządowy: Stowarzyszenie Rodzin „Zdrowie Psychiczne”, Firma Społeczna Laboratorium Cogito, Stowarzyszenie Pacjentów „Otwórzcie drzwi”, polsko-

Niemieckie Towarzystwo Zdrowia Psychicznego

Akademicki: Uniwersytet Jagielloński, Katedra Psychiatrii

Partnerzy

U Pana Cogito

Formy wsparcia inicjatywy:

Użyczenie przez gminę Kraków lokalu na mieszkanie chronione.

Pomoc MOPS w budowie i uruchamianiu pensjonatu – rozwiązywanie problemów administracyjnych i uzyskiwanie potrzebnych zezwoleń.

Pomoc finansowa Urzędu Wojewódzkiego Województwa Małopolskiego na różne formy wsparcia rodzin osób chorujących psychicznie.

Korzystne warunki najmu gospodarstwa pomocniczego w ramach współpracy z wojewodą małopolskim – Laboratorium Cogito stworzyło Ośrodek Szkoleniowo-Hotelowy „Zielony Dół”.

57

Struktura działalności Pana Cogito

Pensjonat i restauracja

Obsługa gości hotelowych (ZAZ)

Wynajem pokoi oraz sal konferencyjnych

(Laboratorium Cogito Sp. z o.o.)

Działalność pozostała prowadzona przez Stowarzyszenie Rodzin Zdrowie Psychiczne

Mieszkanie chronione (6 miejsc)

Szkolenia zawodowe

Półrocznik „Rodziny”

Kursy terapii rodzin, terapia indywidualna, grupowa i dla rodzin

Działalność pozostała prowadzona przez Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Psychiatrii i Opieki Środowiskowej:

Firma społeczna Wypożyczalnia rowerów Cogito

Firma społeczna Catering Cogito (Laboratorium Cogito Sp. z o.o.)

Ośrodek recepcyjno-szkoleniowy Zielony Dół (Laboratorium Cogito Sp. z o.o.)

Warsztaty Terapii Zajęciowej

Środowiskowy Dom Samopomocy

Mieszkanie chronione (6 miejsc)

58

Dziękuję za uwagę

59