„Akademia Liderów Samorządowych” Podstawy władzy i

przywództwa w organizacjiDoc. dr W.Piotrowski

18.04.2010

„Akademia Liderów Samorządowych” – Działanie 5.2 Program Operacyjny Kapitał LudzkiWydział Prawa i Administracji Uniwersytet WarszawskiKrakowskie Przedmieście 26/27, 00-927 Warszawae-mail: als@wpia.uw.edu.pl

Literatura zalecana1. Avery G.C. (2009). Przywództwo w organizacji.

Paradygmaty i studia przypadków. Warszawa: PWE.2. Bacharach S.B. (2010a). Przeciągnij ich na swoja

stronę. Zdobądź poparcie, przekonaj sceptyków, wykonaj swój projekt. Warszawa: MT Biznes.

3. Bacharach S.B. (2010b). Zatrzymaj ich po swojej stronie. Motywuj, monitoruj i doprowadź swój projekt do pomyślnego końca. Warszawa: MT Biznes.

4. Blanchard K. (2008). Jednominutowy menedżer i przywództwo. Warszawa: MT Biznes.

5. Blanchard K., Miller M. (2008). Sekret. Tajemnica wielkich liderów. Warszawa: Studio EMKA

PRZYWÓDZTWO jest to• stosunek społeczny („LIDER-INNI”; poziom

mikro: diadyczny i grupowy, poziom mezo: organizacyjny, poziom makro: globalny),

• innych przyciąganie/pociąganie,• zwolenników zdobywanie, wiązanie,

aktywizowanie, • angażowanie/motywowanie by inni robili to, co

lider chce dlatego, że sami tego chcą.PRZYWÓDCA - czasowo uprzywilejowany uczestnik stosunków społecznych. Jego zwolennicy (naśladowcy) podążają za nim bo chcą, „uprawniając” do wpływania na nich.

Wybrani liderzy transformacyjni w polityce i administracji

Na świecie:• A. Lincoln, • J. F. Kennedy, • G.S. Patton, • D. MacArthur, • R. W. Guiliani (burmistrz

Nowego Jorku), • W. Branton (szef

nowojorskiej policji, NYPD),

• W. Churchill, • M. Thatcher

Wielcy Polacy: • Józef Piłsudski, • Stefan Starzyński, • Jan Paweł II, • Lech Wałęsa • Jerzy Owsiak.

Przywódcy Naśladowcy• Żyją swoimi planami • Ich terminarze

odzwierciedlają ich pragnienia i aspiracje

• Inicjują • Przewidują problemy i

tworzą alternatywy • Podnoszą słuchawkę i

nawiązują kontakt • Inwestują swój czas w

kontakty z ludźmi

• Żyją z dnia na dzień• Ich terminarze

odzwierciedlają konieczności życiowe

• Reagują lub odpowiadają• Odpowiadają na

problemy i je rozwiązują• Czekają aż zadzwoni

telefon• Spędzają czas z ludźmi.

Kierownicze przywództwo

polega, na takim kreowaniu przez menedżera różnych („rozumowych” i emocjonalnych) aspektów społecznej sytuacji organizacyjnej, które prowadzi do utrzymania lub zwiększenia liczby jego zwolenników, działających tak jak on chce, dlatego, że sami tego chcą.

(W.Piotrowski).

[Zob.: Personel, nr 1, paźdz. 1994]

Cechy osobowości i umiejętności lidera [Na podst. K.Obłój, 1994. Mikroszkółka zarządzania. Warszawa: PWE, s.118]

• Pewność siebie• Ambicja • Motywacja osiągnięć• Asertywność• Zdolność do

dominacji nad innymi• Tolerancja na stres• Wytrwałość• Inteligencja • Odwaga

• Umiejętność tworzenia wizji• Kreatywność i

innowacyjność• Takt, talenty

dyplomatyczne• Umiejętność

perswazyjnego mówienia i słuchania

• Szybkie podejmowanie decyzji

• Umiejętność stawiania zadań i organizowania pracy

Komponenty inteligencji emocjonalnej wg D. Golemana

• Samoświadomość • Samokontrola• Motywacja• Empatia • Umiejętności społeczne

Peter F. Drucker – „człowiek, który wymyślił zarządzanie” (19.11.1909-11.11.2005)

"... ‘osobowość kierownicza’, ‘styl kierowania’ i ‘cechy charakterystyczne przywódcy’ w zasadzie nie istnieją (...) Jedyną cechą charakteru, którą dostrzegłem u wszystkich najlepszych liderów bez wyjątku było to, że brakowało im lub mieli bardzo niewiele charyzmy”.

Charles Handy Cechy przywódcy odnoszącego sukcesy:

1) wiara we własne siły i uzasadnione wątpliwości;

2) praca z pasją i świadomość innych światów;3) kochanie ludzi ("bycia wśród ludzi„) i

samotność "frontowego dowódcy"

Kluczowe cechy lidera wg J.Welcha (model „4 E”)

Energy (energia)

Energizer (aktywator pobudzający innych do

działania)

Edge (zacięcie, determinacja)

Execution (realizacja: wynik=cel)

[Krames, J.A. (2003). Jacka Welcha leksykon przywództwa. Warszawa: Studio EMKA, s. 123)

POTRZEBYZADANIA

POTRZEBYJEDNOSTKI

POTRZEBYZESPOŁU

Model przywództwa J. Adaira[Źródło: Adair J. (2000)., Anatomia biznesu. Przywództwo. Warszawa: Studio Emka, s.47]

Funkcje związane z zadaniami

• Formułowanie zadań.• Określanie celów (formuła ZMORA)• Tworzenie planu.• Rozdzielenie pracy i zasobów.• Kontrolowanie jakości i tempa pracy.• Kontrolowanie realizacji planu.• Korygowanie wykonania i/lub planu.

Cel zgodnie z formuła ZMORA powinien być

• Zrozumiały• Mierzalny• Określony w czasie• Realny• Ambitny(Odpowiednik angielski to formuła SMART: specific, measurable, ambitious, realistic, time framed. Zob. Reinfuss R. 2009. MBO. Prosta i skuteczna technika zarządzania Twoją firmą. Gliwice: HELION, One Press)

Funkcje związane z jednostką (podwładnym)

• Zajmowanie się problemami osobistymi. • Zachęcanie jednostek do pracy. • Ustalanie statusu. • Rozpoznawanie i wykorzystywanie

umiejętności jednostki. • Szkolenie i rozwijanie jednostki.

Stereotyp - „teoria X” D. McGregora Przeciętny człowiek jest z natury

• leniwy • unika odpowiedzialności • odtwórczy • trzeba go zmuszać do pracy karząc.

Stereotyp - „teoria Y” D. McGregora Przeciętny człowiek

• potrzebuje wysiłku fizycznego i umysłowego• może poszukiwać odpowiedzialności• jest twórczy • kieruje sobą aby osiągnąć własne cele, otrzymać

nagrody• lepiej reaguje na nagrody niż na kary.

Samospełniające się założenia

X=10

Y=0

X=0

Y=10

Styl autokratyczny

Styl demokratyczny

MODEL X

MODEL Y

OSOBY coraz bardziej PASUJĄCE doMODELU X

OSOBY coraz bardziejPASUJĄCE doMODELU Y

Styl przywództwa• powtarzalny w dłuższym okresie sposób

oddziaływania lidera na jego społeczne otoczenie• Jest tym bardziej autokratyczny im lider:• częściej sam podejmuje decyzje dotyczące innych• ściślej określa ich zadania i sposoby realizacji• bardziej dystansuje się od nich (izoluje)• częściej kontroluje przebieg działań• częściej karze niż nagradza.

Autokrata Demokrata• kieruje • wykorzystuje władzę

(naciska)• poucza jak należy

pracować • szuka winnych

porażek • wywołuje lęk • głównie mówi „JA” • mówi: „Proszę TO

ZROBIĆ!”

• jest mentorem i trenerem• wyzwala działania

dobrowolne • daje przykład dobrej pracy • szuka dróg do sukcesu • wzbudza entuzjazm • najczęściej mówi „MY” • mówi: „ZRÓBMY TO!”

Funkcje związane z zespołem• Ustalanie standardów.• Utrzymywanie dyscypliny. • Zachęcanie, motywowanie, wyjaśnianie

celowości pracy.• Kreowanie liderów niższego szczebla.• Zapewnianie możliwości porozumiewania się w grupie.• Szkolenie i rozwijanie grupy w zespół. • Tworzenie (podtrzymanie) ducha zespołu.

Efektywny zespół

• Together

• Everyone

• Achieves

• More

• Talk• Evaluate• Assist• Motivate

Przywództwo jako SŁUŻBA

Władza jest to: • „możliwość człowieka lub grupy ludzi do

urzeczywistniania swoich zamierzeń w społecznym działaniu nawet wbrew oporowi innych”. (M. Weber)

• „zdolność osoby A do spowodowania aby osoba B zrobiła coś, czego by nie zrobiła bez osoby A”. (R. A. Dahl)

• możliwość wywierania wpływu społecznego.

Wpływ społeczny i autorytet

• Wpływ społeczny jest to działanie lub przykład, które bezpośrednio lub pośrednio powodują zmianę w zachowaniu albo postawach innej osoby lub grupy.

Autorytet jest to władza sprawowana na mocy przyzwolenia ze strony tych, w stosunku do których jest wykonywana.

Typy władzy (wpływu społecznego):

1. Formalna 2. Nagradzania 3. Karania (wymuszania)4. Odniesienia (wzorca)5. Charyzmatyczna6. Eksperta7. Łącznika8. Informatora9. Prawodawcy

Strategie wpływu społecznegoSTRATEGIA PODEJŚCIE

BEZPOŚREDNIE PODEJŚCIE

POŚREDNIE

Odwoływanie się do strachu i presji

Przymus, groźba Presja

Odwoływanie się do norm wzajemności

Wymiana, przetarg, negocjacje

Przymilanie się, gra na poczuciu zobowiązania

Odwoływanie się do wartości (przekonywanie o słuszności)

Nacisk na potrzeby, zalety, fakty

Odwoływanie się do wspólnych wartości i zasad ogólnych

Przywództwo transakcyjneLider transakcyjny nieustannie wymienia „coś za coś” (zasoby, racje, emocje) ze swoimi podwładnymi (zwolennikami). Dąży jak najwyższej efektywności, używając kombinacji władzy formalnej i nieformalnego wpływu. Rozpoznaje, modyfikuje i spełnia potrzeby i oczekiwania innych oraz odpowiada na zmieniające się sytuacje, kreując oczekiwania i potrzeby. Dzięki temu wywołuje, podtrzymuje lub zwiększa zaangażowanie ludzi.

Przywództwo transakcyjne – poziomy wg J.C. Maxwella

POZIOM I STANOWISKO• Wpływy lidera są określone przez jego

uprawnienia. Im dłużej jest na tym poziomie, tym trudniej o efekty, tym niższe morale jego podwładnych.

• Na tym poziomie należy:1)poznać i zaakceptować zadania, uprawnienia i

odpowiedzialność 2)poznać historię organizacji i wkład w jej sukces

poszczególnych ludzi3)wykonywać zadania perfekcyjnie4)robić więcej niż oczekują inni5)być ‘ostrożnie’ twórczym.

POZIOM II PRZYWOLENIE• Wpływ wykracza poza władzę formalną. Praca

jest coraz przyjemniejsza. Zbyt długie pozostawanie na tym poziomie może jednak wywołać niezadowolenie u osób o bardzo silnej motywacji.

• Na tym poziomie należy:1)kochać ludzi i do tego bardziej niż procedury2)nauczyć się patrzeć ich oczyma 3)umożliwiać innym osiągnięcia4)działać z pozytywnym nastawieniem5)uwzględniać innych w swej podróży6)postępować mądrze z osobami trudnymi.

POZIOM III REZULTATY• Większość podwładnych/zwolenników ma poczucie

sukcesu. Lubią lidera i to, co robi. Problemy rozwiązywane są łatwo dzięki zaangażowaniu i sile rozpędu.

• Na tym poziomie należy:1) inicjować i akceptować odpowiedzialność za rozwój2) stosować formułę ‘ZMORA’ i dążyć do osiągnięć3) rozliczać z wyników zaczynając od siebie4) wiedzieć, co jest opłacalne i robić to5) formułować wizję, misję i strategię razem z innymi6) inspirować zmiany rozumiejąc znaczenie czasu7) podejmować trudne i ważne decyzje.

POZIOM IV KSZTAŁTOWANIE LUDZI

• Długofalowy rozwój organizacji poprzez ludzi. Lider kształtuje przywódców. Trzeba osiągnąć ten poziom.

• Na tym poziomie należy:1) wiedzieć i czuć, że ludzie są najcenniejszym

kapitałem2) być mentorem i/lub coachem (trenerem)3) być wzorcem4) skoncentrować się na 20 procentach najlepszych 5) „rozmnażać” liderów6) pozyskiwać ludzi dla wspólnych celów i sukcesów7) otoczyć się kilkoma osobami wzbogacającymi

przywództwo.

POZIOM V OSOBISTOŚĆ• Poziom dla liderów mających za sobą lata

kształtowania ludzi i organizacji. Niewielu go osiąga. Ci, którym się to udało żyją wiecznie!

• Na tym poziomie:1)lider ma lojalnych, zdolnych do poświęcenia

ludzi2)jest mężem stanu i poszukiwanym doradcą 3)czerpie zadowolenie głównie obserwując

postępy i rozwój innych4)staje „ponad” swoją organizacją, jest nią!

Trzeba dbać o sukces i o ... sukcesję!

Model przywództwa sytuacyjnego II K. Blancharda

POZIOM ROZWOJU WŁAŚCIWY STYL PRZYWÓDZTWA

R1 Niskie kompetencjewysokie zaangażowanie•entuzjastyczny debiutant

S1DYREKTYWNY, instruktażowyBuduj, organizuj, ucz, nadzoru

R2Niskie kompetencje i zaangażowanie•rozczarowany adept

S2TRENERSKI, konsultatywnyKieruj, wspieraj

R3Średnie-wysokie kompetencje Zmienne zaangażowanie•kompetentny lecz ostrożny praktyk

S3WSPIERAJĄCYChwal, słuchaj, ułatwiaj, ‘wciągaj’

R4Wysokie kompetencje i zaangażowanie•samodzielny ekspert

S4DELEGUJĄCYPrzekazuj, nie przeszkadzaj

Przywództwo transformacyjne (rewolucyjne)

• Według N.M. Tichy' ego i D.M. Ulricha przywództwo takie wymaga przede wszystkim:

1.Wykreowania wizji 2.Mobilizacji zaangażowania (do czego

konieczna jest pewność siebie i wewnętrzna siła)

3.Instytucjonalizacji zmiany organizacyjnej.