„Edukacja i praca – to się...

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Człowiek – najlepsza inwestycja

„Edukacja i praca – to się opłaca”

Lublin 2014



Publikacja powstała w wyniku realizacji projektu „Edukacja i praca – to się opłaca” przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet: IX. Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach,

Działanie: 9.2. Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego, projekty z komponentem ponadnarodowym.

Lider: Polska Fundacja Ośrodków Wspomagania Rozwoju Gospodarczego „OIC Poland” z siedzibą w Lubliniewww.oic.lublin.pl

Partner: Zespół Szkół Zawodowych im. Z. Chmielewskiego w Nałęczowiewww.zsnaleczow.inten.pl

Partner: Belgijska organizacja Syntra Westwww.syntrawest.be

Okres realizacji: 1.07.2013 r. do 30.09.2014 r.

Instytucja Pośrednicząca: Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego

Wydawca: Comernet Sp. z o.o. Ul. Ceramiczna 24, 20-150 Lublintel.: +48 81 452 91 21 , fax: +48 81 452 91 23 www.comernet.pl

Wydanie pierwsze© Copyright 2014 by Polska Fundacja Ośrodków WspomaganiaRozwoju Gospodarczego „OIC Poland” z siedzibą w Lublinie



3

Spis treści

1. Cele i główne założenia ................................................................................................ 52. Kształcenie zawodowe ucznia a jego wejście na rynek pracy .................................. 73. Belgijski system kształcenia i efektywność stosowanego programu ...................... 194. Praktyczna nauka zawodu w ramach „Systemu Nauki i Pracy” ............................. 255. Założenia i innowacyjność programów staży ........................................................... 33

5.1 Program stażu w zawodzie blacharz 721301 ..................................................... 375.2 Program stażu w zawodzie cukiernik 751201 ................................................... 415.3. Program stażu w zawodzie elektromechanik pojazdów

samochodowych 741203 ................................................................................ 455.4. Program stażu w zawodzie elektryk 741103 .................................................... 515.5. Program stażu w zawodzie fryzjer 514101 ....................................................... 555.6. Program stażu w zawodzie kucharz 512001 ..................................................... 595.7. Program stażu w zawodzie lakiernik 713201 ................................................... 635.8. Program stażu w zawodzie mechanik pojazdów samochodowych 723103 . 665.9. Program stażu w zawodzie monter zabudowy i robót wykończeniowych

w budownictwie 712905 ..................................................................................... 725.10. Program stażu w zawodzie monter sieci, instalacji i urządzeń

sanitarnych 712616 ........................................................................................... 795.11. Program stażu w zawodzie piekarz 751204 .................................................... 855.12. Program stażu w zawodzie stolarz 752205 ..................................................... 895.13. Program stażu w zawodzie technik ekonomista 331403 .............................. 935.14. Program stażu w zawodzie technik handlowiec 522305 .............................. 985.15. Program stażu w zawodzie technik hotelarstwa 422402 .............................. 1025.16. Program stażu w zawodzie technik informatyk 351203 ............................... 107

6. Przedsiębiorczość .......................................................................................................... 1137. Doradztwo zawodowe z wykorzystaniem programu ASTRA ................................. 1178. Realizatorzy Projektu .................................................................................................... 121



5

1. Cele i główne założenia

Celem głównym projektu jest zdobycie doświadczenia zawodowego przez uczniów szkół zawodowych z terenu województwa lubelskiego w wyniku współ-pracy z pracodawcami.

Analiza otoczenia, w jakim odbywa się kształcenie, wskazuje na główny pro-blem, jakim jest niewystarczające doświadczenie zawodowe zdobywane przez uczniów szkół zawodowych. Na taki wniosek nakłada się występowanie szeregu zdiagnozowanych problemów szczegółowych:

• archaiczne programy praktyk zawodowych, niedostosowane do europej-skiego rynku pracy,

• brak motywacji do aktywnego uczestnictwa uczniów w praktykach, któ-re realizowane są „z obowiązku”,

• krótkie okresy przygotowania zawodowego uczniów w ramach obowią-zujących praktyk.

Diagnozę istniejących problemów, potwierdza szereg raportów przeprowadza-nych przez Wojewódzkie Urzędy Pracy czy Lubelskie Obserwatorium Rynku Pra-cy, gdzie odnajdujemy potwierdzenie, że „problem bezrobocia nie dotyczy osób tylko z wykształceniem wyższym, zjawisko to odnosi się również do ludzi młodych z wykształceniem na poziomie zawodowym”. Tutaj główną przyczyną bezrobocia jest jakość kształcenia zawodowego i praktycznego, a dokładniej niedostosowanie programu nauczania do wymagań współczesnych pracodawców”.

Projekt „Edukacja i praca – to się opłaca” jest odpowiedzią na te wyzwania, po-przez nawiązanie współpracy ponadnarodowej z belgijską organizacją Syntra West w celu adaptacji i dostarczenia nauczycielom i uczniom praktycznych, atrakcyjnych w formie programów praktyk nawiązujących do istniejących na rynku belgijskim rozwiązań praktycznej nauki zawodu. Projekt zakłada przeniesienie elementów belgijskiego programu kształcenia zawodowego Apprenticeship, którego głównymi założeniami są:

— praktyka zawodowa połączona z kursami doszkalającymi (4 dni w tygo-dniu zajęć praktycznych u pracodawcy oraz 1 dzień zajęć teoretycznych)

— opieka nad każdym uczniem doradcy zawodowego i realizacja jego indy-widualnego programu rozwoju,



6

— ewaluacja skuteczności programu do 5 lat po jego zakończeniu.Efektywność programu jest niezwykle wysoka: po 5 latach od zakończenia

udziału w programie tylko 2% uczestników nie ma pracy. Po roku od zakończenia 91,4% pracuje. Jednocześnie 62% osób pracuje w zawodzie, którego nauczyli się podczas programu oraz 16% prowadzi własne firmy (Źródło danych: Syntra West).

Dlatego w systemie edukacji zawodowej tak istotne jest kształcenie ucznia nie tylko w zakresie teoretycznym ale i kształtowanie jego kompetencji zawodowych i możliwość zdobycia doświadczenia zawodowego. Kolejnym aspektem jest kształ-towanie w nim postawy przedsiębiorczej, która obecnie jest kluczową kompetencją, jedną z bardziej poszukiwanych przez pracodawców na rynku pracy. Przedsiębior-czość, definiowana jako zdolności przekształcania idei w czyny ma bezpośredni związek z cechami takimi jak: kreatywność, innowacyjność, podejmowanie ryzyka, umiejętność planowania, organizowania, analizowania, oceny, zarządzania i wdra-żania projektu oraz umiejętność współpracy w zespole, by osiągnąć zamierzone cele. Przedsiębiorczość to także chęć wprowadzenia zmian, branie odpowiedzial-ności za swoje działania i umiejętne stawianie celów. To również znajomość do-stępnych możliwości w celu wybrania tych odpowiadającym w największym stop-niu własnym, zawodowym i biznesowym działaniom. W obecnych czasach przed-siębiorczość jest traktowana jako kluczowa kompetencja zarówno przez Komisję Europejską, Parlament Europejski, jak i Radę Edukacji Unii Europejskiej. Komisja w Komunikacie z dnia 13 lutego 2006 r. w sprawie rozbudzania ducha przedsiębior-czości przez edukację i kształcenie uznaje przedsiębiorczość za jedną z podstawo-wych życiowych umiejętności, pozwalającą młodym ludziom zyskać kreatywność i pewność siebie w ich wszelkich przedsięwzięciach i zachowywać się w sposób odpowiedzialny społecznie. W Komunikacie stwierdza się także, iż umiejętności i postawy przedsiębiorcze najlepiej można wzmacniać poprzez uczenie aktywne (uczenie się przez działanie) oraz doświadczanie przedsiębiorczości w praktyce.

Dostrzegając te potrzeby, Fundacja „OIC Poland” we współpracy z Zespołem Szkół Zawodowych im. Z. Chmielewskiego w Nałęczowie oraz belgijską organiza-cją Syntra West, opracowała 16 innowacyjnych programów staży w zawodach: sto-larz, mechanik pojazdów samochodowych, cukiernik, kucharz małej gastronomii, elektryk, elektromechanik pojazdów samochodowych, fryzjer, piekarz, technolog robot wykończeniowych, blacharz, lakiernik, monter sieci instalacyjnej i urządzeń sanitarnych, technik ekonomista, technik hotelarstwa, technik handlowiec, technik informatyk. Proponowany w projekcie udział uczniów daje możliwość uczestnic-twa w odpłatnych letnich stażach zawodowych, wzbogaconych o kurs przedsię-biorczości i indywidualne doradztwo zawodowe.



7

2. Kształcenie zawodowe ucznia a jego wejście na rynek pracy

Szkoła a rynek pracy

Szkoła ponadgimnazjalna o profilu szkoły technicznej i zawodowej nie tylko przygotowuje uczniów do dorosłego życia, ale także i do aktywnego uczestnictwa na rynku pracy poprzez wyposażenie ucznia w niezbędną wiedzę teoretyczną, praktyczną, a poprzez to, w szereg kompetencji i umiejętności oczekiwanych przez przyszłego pracodawcę. Szkoła pełni bardzo istotną rolę przygotowania zawodowe-go uczniów i ponosi za nią odpowiedzialność, jednakże na powodzenie realizacji edukacji zawodowej wpływa także czynny udział zakładów pracy i odpowiednie, praktyczne przyuczanie uczniów. Analizując ich funkcjonowanie w praktycznym kształceniu zawodowym, pojawia szereg pytań – jak te praktyki przebiegają?, jak uczeń powinien być do nich przygotowany?, jak nauczyciel winien przygotować program praktyk i w jaki sposób mógłby sprawdzić postawione przed uczniem oczekiwania wobec zrealizowanego programu praktyk? Można powiedzieć, że za-gadnienie praktyk zawodowych jest niezwykle istotne i aktualne, ponieważ dyna-mika zmian na rynku pracy, oczekiwania przyszłego pracodawcy, wymuszają usta-wiczne dostosowywanie szkoły do coraz lepszego i innowacyjnego przygotowania absolwenta1. Aby sprostać oczekiwaniom ze strony wielu partnerów życia społecz-no-gospodarczego, polską edukację zawodową czeka szereg wyzwań2.

Mając na uwadze realizację powyższych postulatów, Zespół Szkół im. Zygmunta Chmielewskiego w Nałęczowie od kilku lat aktywnie realizuje szereg przedsięwzięć adresowanych do ucznia, podnosząc jego kompetencje i umiejętności, aby w coraz większym stopniu przygotować go na rynek pracy. Niewątpliwie tak przygotowa-ny uczeń będzie lepiej mógł konkurować na rynku pracy i zapewne w większym stopniu będzie miał możliwość sprostania coraz wyższym oczekiwaniom i wyma-ganiom przyszłego pracodawcy. Szkoła zrealizowała i realizuje kilka projektów

1 Por. Jerzy Rosiak. Praktyka zawodowa jako wyzwanie dla szkoły, zakładu pracy i rynku pracy. s..57-68 w Nauczyciel zawodów ekonomicznych w nowoczesnym przedsiębiorstwie. Warszawa 2011r.

2 Por. Materiały Kongresu Raport Polskiej Edukacji, Kongres Polskiej Edukacji, Warsza-wa 05-06.06.2011r.. Warszawa, 2011r., s.52.



8

edukacyjnych, których celem było podniesienie poziomu kompetencji, umiejętno-ści każdego uczestnika procesu edukacji tj. nauczyciela i ucznia3.

Zespół Szkół, mając już dość duże doświadczenie w realizacji projektów finan-sowanych nie tylko z Europejskiego Funduszu Społecznego ale i z innych źródeł finansowania, z dużym zaangażowaniem merytorycznym przystąpił jako partner Fundacji „OIC Poland” do realizacji projektu ,,Edukacja i praca – to się opłaca”. Projekt ten jest innowacją pedagogiczną. Jego celem jest przygotowanie uczniów do letnich staży zawodowych. Nauczyciele Zespołu Szkół w Nałęczowie, uczący przedmiotów zawodowych jak i eksperci z ramienia Fundacji „OIC Poland”, odbyli wizytę studyjną w Belgii, którą zorganizował partner projektu – organizacja Syntra West. Podczas wizyty uczestnicy poznali szczegóły belgijskiego programu kształ-cenia zawodowego – Apprenticeship, w aspekcie teoretycznym jak i praktycznym, poprzez udział w tamtejszych zajęciach z praktycznej nauki zawodu uczniów. Na-stępnie przy pomocy ekspertów z Belgii, opracowali programy letnich staży zawo-dowych na podstawie belgijskiego programu. W programach zostały zaadaptowa-ne określone rozwiązania belgijskie, przede wszystkim te, które najbardziej można dostosować do warunków polskich.

W niniejszym opracowaniu przeanalizowane zostaną zagadnienia związane z istotą praktyk zawodowych, rolą szkoły w ich przygotowaniu oraz ich realizacją w zakładzie pracy. Analiza ta pozwoli na przedstawienie modelu relacji szkoła – za-kład pracy, który w kontekście procesów społeczno-gospodarczych ma umożliwić absolwentom szkół lepsze przygotowanie do wejścia na rynek pracy.

Prowadzenie zajęć praktycznych i praktyk zawodowych w szkole

Zajęcia praktyczne i praktyki zawodowe są integralnym ogniwem procesu kształcenia w średniej szkole zawodowej, np. technikum ekonomicznym, która przygotowuje kadry na rynek pracy. Absolwenci szkoły ponadgimnazjalnej o cha-rakterze zawodowym, z uwagi na charakter swojej przyszłej pracy, wymagają szcze-gólnie starannego przygotowania w zakresie wyposażenia w wiedzę i umiejętności, jak i ukształtowania postaw zawodowych.

W czasie nauki szkolnej uczeń poznaje istotę zawodu, którego się uczy, jego specyfikę i znaczenie społeczne. Zajęcia praktyczne i praktyki zawodowe odgry-wają szczególną rolę w procesie kształcenia specjalisty posiadającego tytuł techni-ka. W czasie odbywanych zajęć uczeń ma możliwość weryfikowania użyteczności opanowanej wiedzy, doskonalenia umiejętności praktycznych, nabywania nowych umiejętności i wiadomości. Zajęcia praktyczne i praktyki zawodowe to przedmioty,

3 Por. Materiały zawarte na stronie internetowej Zespołu Szkół im. Z. Chmielewskiego w Nałęczowie a w szczególności w zakładce ,,Projekty”.



9

w trakcie realizacji których odbywa się rzeczywiste przygotowanie przyszłych pracowników do samodzielnej realizacji zadań zawodowych. W ich trakcie na-uczyciel powinien, poza przekazaniem słuchaczom wiedzy i doskonaleniem umie-jętności praktycznych, stwarzać sytuacje dydaktyczne sprzyjające kształtowaniu postaw zawodowych. Każdy nauczyciel przed przystąpieniem do realizacji zajęć praktycznych i praktyk zawodowych powinien zapoznać się z dokumentami zwią-zanymi z realizacją praktyk, a następnie zaplanować i realizować proces kształcenia w oparciu o treści i wskazówki w nich zawarte.

Istotną rzeczą jest, aby te zajęcia praktyczne budowały relacje interpersonalne, które będą oparte na zasadzie partnerstwa, względnej życzliwości i zrozumienia, ale również odpowiedzialności. Szczególna rola w tworzeniu pozytywnej atmosfery zajęć przypada nauczycielom realizującym te zajęcia, jak i osobom opiekującym się uczniami w miejscu praktyk.

Miejsce zajęć praktycznych i praktyk zawodowych w procesie kształcenia

Proces kształcenia to uporządkowany w czasie ciąg zdarzeń, obejmujący czyn-ności nauczycieli i uczniów, ukierunkowane przez odpowiedni dobór celów i tre-ści, oraz takie warunki i środki, jakie służą wywołaniu zmian w uczniach (w ob-szarze wiedzy, umiejętności, postaw) stosowanie do przyjętych celów kształce-nia, rozumianych jako umiejętności zawodowe. Termin ten obejmuje nauczanie i uczenie się.

Nauczanie jest działalnością intencjonalną, tzn., że jego celem jest wywołanie potrzeby i działań związanych z uczeniem się. Celem nauczania jest pomoc uczą-cym się w:

— zrozumieniu, opanowaniu, analizowaniu i wykorzystaniu wiedzy,— osiągnięciu umiejętności praktycznych, sprawności pożądanych przy-

zwyczajeń i nawyków,— rozwinięciu zainteresowań, kształtowaniu przekonań, postaw oraz trwa-

łych dyspozycji do uczenia się.Uczenie się to proces doprowadzający do względnie trwałych, zachodzących

stopniowo, plastycznie, wybiórczo zmian zachowania się ucznia. Zmiany te powin-ny dotyczyć sposobu myślenia, odczuwania, oceniania i działania. W efekcie ucze-nia się osoba ucząca się powinna opanować niezbędne umiejętności, sprawności i nawyki.



10

Wg W. Okonia w procesie kształcenia wyróżnia się tzw. ogniwa, momenty, fazy tegoż procesu4.

Ogniwa procesu kształceniaI. Uświadomienie celów i zadań nauczaniaII. Opanowanie nowego materiałuIII. Uogólnienie nowego materiałuIV. Poznawanie prawidłowości i systematyzowania wiedzyV. Przechodzenie od teorii do praktyki – etap IVI. Przechodzenie od teorii do praktyki – etap IIVII. Kontrola i ocena wyników nauczania

Każdy powyższy etap jest ważny, ale ze względu na istotę umiejętności prak-tycznych wypracowywanych u ucznia, poniżej pragnę skupić się na I i V ogniwie.

Ogniwo 1 – jest to wyjściowe ogniwo każdego procesu dydaktycznego. Celem tego ogniwa jest zmotywowanie i zaktywizowanie uczniów, ponieważ motywacja jest jednym z wyznaczników skuteczności nauczania i uczenia się, podobnie jak aktywność własna uczniów.

Do zadań nauczyciela należą:a) Poinformowanie uczniów co będą wiedzieli (jaką wiedzę posiądą)b) Poinformowanie uczniów co będą potrafili (jakie umiejętności opanują)c) Wskazanie użyteczności wiedzy i umiejętności.

Poprawna realizacja omawianego ogniwa wymaga starannego przygotowania. Nauczyciel musi dokładnie wiedzieć, czego chce nauczyć i jak do tego przekonać, zachęcić młodzież.

Ogniwo V – stały rozwój nauki i coraz szerszy dostęp do niej wywiera wpływ na życie człowieka tylko wtedy, gdy potrafi on posługiwać się nauką w pracy zawo-dowej i w życiu codziennym. Proces przechodzenia od teorii do praktyki polega na przekształcaniu wiedzy w umiejętności i nawyki – jako podstawowe składniki wszelkiej działalności praktycznej. Celem tego ogniwa jest nabywanie umiejętno-ści i nawyków. Jest to działanie systemowe i przebiega dwuetapowo.

Opanowywanie umiejętności i nawyków jest pierwszym etapem przecho-dzenia od teorii do praktyki. Proces ten rozpoczyna się w czasie zajęć klasowo-lekcyjnych tj. zajęć w pracowniach czy laboratoriach. Etapem drugim, nie mniej ważnym, jest samo wykonywanie zadań praktycznych, które ma miejsce w trakcie zajęć praktycznych i praktyk zawodowych, organizowanych i realizowanych w za-kładach pracy. Istotą tego ogniwa jest wykonywanie zadań praktycznych, w oparciu o pozyskaną w szkole wiedzę i nabyte umiejętności.

4 W. Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Warszawa 1987, s. 31.



11

Działalność praktyczna ucznia

Działalność praktyczna ucznia spełnia następujące funkcje:• jest źródłem poznania i pogłębienia wiedzy,• ma istotną wartość wychowawczą, sprzyja kształtowaniu postaw,• wdraża do współdziałania z innymi i daje poczucie wartości wysiłku dla

dobra innych ludzi,• sprzyja i wymaga wielostronnej aktywności uczniów:• intelektualnej,• manualnej,• decyzyjnej, np. rozwiązywanie problemów, stosowanie wiadomości

w sytuacjach nowych, modyfikowanie działań,• emocjonalnej – wchodzenie w relacje z innymi ludźmi.

Należy podkreślić, iż nabywanie umiejętności i nawyków jest procesem, który ma swoje etapy. Prawidłowa realizacja tego procesu sprawia, że uczeń nabywa ta-kich kompetencji i umiejętności, które pozwolą mu na realizację założeń praktyk zawodowych, jak i na podjęcie pracy po ukończeniu szkoły.

Praktyki zawodowe – cele i zadania pragmatyczne

Celem praktycznej nauki zawodu jest przygotowanie uczniów szkół zasadni-czych i średnich zawodowych do sprawnego wykonywania zawodu w zakresie umiejętności określonych w opisie zawodu Praktyka musi mieć charakter czynny: praktykanci powinni w miarę możliwości samodzielnie wykonywać, pod odpo-wiednim nadzorem, prace związane z bieżącą działalnością podmiotu gospodar-czego. Jako jedna z form przygotowania zawodowego młodzieży prowadzona jest poza siedzibą szkoły – w przedsiębiorstwach państwowych, firmach prywatnych. Czas pracy określa program nauczania MEN dla określonego zawodu. Prawa i obo-wiązki praktykanta określa ,,Regulamin praktyk zawodowych szkoły” jak również przepisy organizacyjno-porządkowe danego zakładu pracy.

Cele praktyki zawodowej:• zapoznanie uczniów z podmiotem gospodarczym, jego organizacją, for-

mami pracy, trybem rozwiązywania konkretnych zagadnień i sposoba-mi załatwiania określonych spraw,

• uzyskanie i utrwalanie praktycznych umiejętności wykonywania po-szczególnych prac związanych z zawodem technika ekonomisty,



12

• skonfrontowanie teoretycznych wiadomości ucznia zdobytych w szkole z praktycznym ich zastosowaniem i wykorzystaniem w zakładzie pracy oraz pogłębieniem tych wiadomości,

• zdobycie umiejętności ustalanie celów jednostki gospodarczej lub ope-racyjnej oraz wyznaczenie jej wizji i misji,

• zdobycie umiejętności ustalenia zadań jednostki gospodarczej lub jed-nostki operacyjnej oraz metod planowania,

• zapoznanie z rolą pracy kierowniczej, stylami zarządzania i kierowania w firmie,

• zapoznanie z pracą działu personalnego: zarządzanie zasobami ludzki-mi, wynagradzanie i zwalnianie i awansowanie pracowników,

• wdrażanie uczniom obowiązującej w podmiotach gospodarczych dyscy-pliny pracy, przestrzegania regulaminów pracy i przepisów BHP,

• wyrobienie poczucia odpowiedzialności, terminowości i staranności wykonywania powierzonych prac,

• zainteresowanie uczniów podmiotem gospodarczym i jego problemami pod kątem ewentualnego ich przyszłego zatrudnienia jako absolwentów szkoły.

Praktyka zawodowa ma zatem na celu pogłębienie wiadomości nabytych w szko-le oraz doskonalenie umiejętności zawodowych na różnych stanowiskach pracy. Powinna również przygotować uczniów do kierowania pracą innych, wykształcić umiejętność pracy i współdziałania w zespole oraz poczucie odpowiedzialności za jakość pracy, a także wdrożyć poszanowanie mienia i uczciwość zawodową.

Organizując praktykę zawodową, powinno się wyeksponować w programie te zagadnienia, które jednostka ma najlepiej zorganizowane i którymi kierują pra-cownicy o odpowiednich kwalifikacjach. Realizacja celów i zadań praktyk zawodo-wych uwarunkowana jest prawidłową ich organizacją i nadzorem.

Do prac związanych z organizacją i nadzorem praktyk należy: 1. Wytypowanie odpowiednich przedsiębiorstw. 2. Zawarcie umowy między szkołą a przedsiębiorstwami. 3. Dostarczenie przedsiębiorstwom programu praktyk. 4. Pouczenie uczniów o:

— organizacji i przebiegu praktyk, — metodach pracy,— sposobie prowadzenia dzienniczka,— przygotowaniu się do kolokwium,— przestrzeganiu przepisów bhp i ppoż. 5. Kontrola i nadzór nad

przebiegiem praktyk i dyscypliną pracy uczniów. 6. Przygotowanie



13

i przeprowadzenie kolokwium końcowego. 7. Zebranie i ustalenie opinii o pracy każdego ucznia w czasie praktyk. 8. Omówienie i pod-sumowanie pracy uczniów w okresie praktyk. 9. Organizowanie wy-miany doświadczeń zdobytych przez uczniów w różnych przedsię-biorstwach i zakładach.

Praktyki mogą trwać zarówno kilka tygodni jak i kilka miesięcy. Zazwyczaj są bezpłatne, co dla pracodawcy jest ogromna korzyścią. Ważne jest, aby praktykant nauczył się tego, czego powinien – o to właśnie powinien zatroszczyć się zakład pracy. Praktyka odbywa się w miejscu, w którym muszą zostać wyuczone umiejęt-ności przydatne w danym zawodzie.

Praktyki to dla ucznia lub studenta okres próbny. Jest to zazwyczaj forma pierw-szej pracy, w której młodzi ludzie muszą się sprawdzić. Każdy praktykant musi zda-wać relacje ze swoich praktyk w specjalnym notesie, zwanym dzienniczkiem. Po odbytej praktyce każdy przełożony wystawia praktykantowi ocenę.

Dokumenty do realizacji praktyki zawodowej

Każda szkoła przygotowuje szereg dokumentów, aby mogły odbyć się praktyki zawodowe. Jednym z podstawowym dokumentów jest regulamin praktyk, który musi zawierać:

— podstawy prawne,— cel praktyk zawodowych,— obowiązki ucznia, — prawa ucznia, — obowiązki pracodawcy,— kryteria oceniania,— sytuacje szczególne.

Szkoła, a praktyki zawodowe

Problem szkoła – praktyki wiąże się z szerszym problemem, mianowicie przej-ścia absolwentów ze świata edukacji do świata pracy. Problem ten stał się w ostat-nich kilkunastu latach przedmiotem wielu badań, prowadzonych przez takie or-ganizacje międzynarodowe jak OECD. Zainteresowanie tym problemem wynika z niepokojącego wzrostu wskaźników bezrobocia ludzi młodych, wchodzących dopiero na rynek pracy (są one na ogół wyższe, nawet dwukrotnie, niż wskaźniki



14

bezrobocia ogółem) oraz zainteresowania badaniami samego zjawiska przejścia ze sfery edukacji do sfery pracy, które coraz trudniej zdefiniować i opisać5.

Zagadnienie to wymaga analizy osi: szkoła – organ prowadzący – organ sprawu-jący nadzór pedagogiczny – samorząd powiatu czy też województwa. Niewątpliwie oś ta wymaga ciągłego dialogu i współpracy, z uwagi na uwarunkowania eduka-cyjne i społeczno-gospodarcze danego regionu. Istotne jest to, aby wszyscy udzia-łowcy struktury mieli świadomość szczególnej roli w przygotowaniu do wejścia na rynek pracy uczniów szkół różnych typów.

Istota organizacji zajęć praktycznych i praktyk zawodowych

Wybitny Polski teoretyk pedagogiki i dydaktyki prof. W. Okoń podkreśla, że teoria daje młodzieży poznanie świata, zaś praktyka uczy oddziaływania najsku-teczniejszego, opartego na poznaniu jego właściwości.6 W krajach Unii Europej-skiej zbliżenie szkoły i przedsiębiorstwa uznaje się za priorytetowe działanie w za-kresie kształcenia zawodowego i szkolenia zawodowego.7 Oczekuje się, aby szkoła otworzyła edukacje na świat pracy tj. uwzględniła w celach nauczania wiązanie teorii z praktyką.

Należy podkreślić, że organizacja kształcenia zawodowego to ciągły proces łą-czenia teorii z praktyką. Kontakt ucznia ze środowiskiem pracy w zakładzie kształ-tuje jego wyobrażenie o przyszłych zadaniach zawodowych czy relacjach między pracownikami, oraz postawy odpowiedzialności i konsekwencji za decyzje podej-mowane w pracy.

Rola szkoły zawodowej w przygotowaniu do poruszania się na rynku pracy

Należy postawić pytanie, jaki jest poziom przygotowania absolwenta do poru-szania się na rynku pracy. Występuje tutaj kilka czynników, które mogą opisać ak-tywność w działaniu szkoły wraz z sytuacją na rynku pracy:

1. Realizacja typowych form szkolnych (praktyki, zajęcia praktyczne) i po-zaszkolnych np. wspólnych z pracodawcami przedsięwzięć zwiększają-cych doświadczenie ucznia w kontakcie z firmami i z rynkiem pracy.

5 U. Peruszka, A. Paszkowska-Rogacz, Warsztat pracy europejskiego doradcy kariery za-wodowej. W-wa 2002, s. 54.

6 W. Okoń. Wprowadzenie..., s. 49.7 U. Peruszka, A. Paszkowska-Rogacz, Warsztat pracy..., s. 60.



15

2. Różne formy i sposoby przygotowania ucznia w trakcie nauki szkolnej, aby jako absolwent danej szkoły mógł nabyć kompetencje, umiejętności i doświadczenie, które są oczekiwane przez rynek pracy.

3. Aktywność szkoły w promocji uczniów i absolwentów wśród pracodaw-ców w oparciu o ich umiejętności, kompetencje zawodowe.

Po przeprowadzeniu ankiety wśród uczniów i zebraniu opinii opiekunów prak-tyk, należy stwierdzić, że:

— zakład pracy często traktuje praktykantów jako zło konieczne,— zakłady niechętnie przyjmują praktykantów,— czas pracy praktykantów to dość często ok. 3 godz. „nic nie robienia”, co

jest demoralizujące dla uczniów,— zakład pracy często wystawia oceny bdb. nawet za niską aktywność

praktykanta, — opiekunowie praktyk z ramienia zakładu pracy nie mają kwalifikacji

pedagogicznych,— opiekunowie niejednokrotnie nie potrafią zorganizować uczniom pracy

zgodnie z programem praktyk,— uczniowie po odbyciu praktyk w różnych zakładach pracy mają dość

różniące się oceny związane z ich realizacją, a mianowicie od dużego za-dowolenia i satysfakcji z odbycia praktyk, zaangażowania się opiekunów w merytoryczną pomoc do doświadczenia lekceważenia praktykanta, bylejakości pracy – co sprawia, że uczniowie po odbyciu praktyk mają wypaczony pogląd na pracę w konkretnym zakładzie.

Zachodzi pytanie: jakie powinny być kierunki zmian mogących przyczynić się do eliminacji lub ograniczenia części zasygnalizowanych komplikacji. Otóż winne ogniskować się wokół:

a) zmiany świadomości pracodawców na temat istoty praktyk zawodowych np. poprzez promocję umiejętności absolwenta przez szkołę (szkoła jako zakład pracy przygotowującej kadry)

b) postulatu, że nauczyciel przedmiotów zawodowych, który przygotowuje uczniów do praktyki winien mieć możliwość odbycia stażu – praktyki w konkretnym przedsiębiorstwie i mamy tutaj 2 cele:— cel praktycznego uzupełniania wiedzy w zakresie nauczanego

zawodu— poznanie specyfiki firmy, jej działów, których będą mieć miejsce

praktyki uczniów oraz osób, które będą się opiekować uczniemJaka powinna być współpraca szkoła – zakład pracy wraz z innymi partnerami

społecznymi życia społecznego aby rozwijać proces praktyk uczniowskich i wspo-móc wejście absolwentów na rynek pracy? Poniżej przedstawiam model takiej współpracy.



16

Uzupełnieniem modelu współpracy Szkoła –Zakład Pracy winny stanowić:1. organizacja praktyk zawodowych,2. wycieczki przedmiotowe,3. sponsorzy materialni i finansowi,4. wsparcie instytucji społecznych w rozwoju szkoły, 5. udział pracodawców w życiu szkoły – zaproszenia na imprezy szkolne

np. Dzień Patrona,6. udział w Targach Edukacyjnych czy festiwalach i imprezach promują-

cych zakład pracy, 7. wspólne seminaria, szkolenia, pokazy,8. modernizacja oferty edukacyjnej,9. utworzenie Szkolnego Ośrodka Kariery (SzOK).

Każdy wyżej wymieniony punkt mógłby stanowić sam w sobie osobne opra-cowanie, które jednoznacznie wskazywałoby na to w jak szerokim zakresie szkoła może i winna oddziaływać aby w jak najlepszym stopniu przygotować ucznia i ab-solwenta na rynek pracy.

Każdy wyżej wymieniony punkt mógłby stanowić sam w sobie osobne opra-cowanie, które jednoznacznie wskazywałoby na to w jak szerokim zakresie szko-



17

ła może i winna oddziaływać aby w jak najlepszym stopniu przygotować ucznia i absolwenta na rynek pracy.

Niewątpliwie w prawidłowo funkcjonującej szkole powinno być poradnictwo zawodowe SzOK. Winno nie tylko przygotowywać uczniów do wejścia na rynek pracy, ale także monitorować losy absolwentów. Jedną z form działania ze strony szkoły winno być skierowanie się szkoły w stronę absolwentów, którzy są nie wy-korzystanym źródłem wiedzy na temat stopnia przystosowania programów kształ-cenia do rzeczywistych potrzeb rynku pracy. Czy szkoła śledzi jakie są losy absol-wentów? Jeśli tak, to co wynika z doświadczeń nauczycieli w zakresie poszukiwania pracy przez ich byłych uczniów? Co relacjonują byli uczniowie?

Inne zagadnienia wymagające zasygnalizowania w kontekście szkoła – praktyki zawodowe – rynek pracy to to, co nauczyciele sądzą o podstawach programowych. Czy program jest przeładowany, czy należy część zagadnień ograniczyć i dlaczego? Istotne jest także pytanie czy podstawy programowe umożliwiają dobre przygoto-wanie się do pracy zawodowej.

Występuje powszechna opinia, że szkoły do końca nie kształcą tak ja by ocze-kiwały tego firmy – rynek pracy. Nie ma wspólnych modeli i form współpracy. Jak podkreślano w czasie trwania Kongresu Polskiej Edukacji „Potrzeby rozwoju kraju i rynku pracy”, który odbył się w Warszawie w dniach 5-6 czerwca 2011 r., musi ist-nieć ścisły związek między szkołą a pracodawcą, aby szkoły nie wypuszczały absol-wentów, którzy mają małe szanse na satysfakcjonujące ich wejście na rynek pracy.

Należy więc podkreślić, że na osi szkoła – organ prowadzący – rynek pracy jest bardzo dużo do poprawienia. Należy starać się naprawiać istniejące błędy i nie-dostosowania tak, aby absolwenci byli w jak najlepszym stopniu przygotowani do podjęcia pracy, zgodnie z oczekiwaniami nowoczesnej firmy, która działa na coraz bardziej konkurencyjnym rynku i to nie tylko na terenie Polski ale Unii Europej-skiej i rynku globalnym.

Dlatego każda inicjatywa edukacyjna, która w oparciu o sprawdzone, dobre praktyki z innych krajów a także i ta z naszego kraju, która pojawia się, jako inno-wacja pedagogiczna i jest dobrze oceniona przez władze oświatowe i pracodawców, jest niesłychanie oczekiwana przez szkolnictwo zawodowe. Taka już ,,przetestowa-na” i sprawdzona przez pilotażowy projekt edukacyjny, winna być upowszechniana i wdrażana do praktyki szkolnej i będzie wtedy istotnym wsparciem procesu kształ-cenia zawodowego uczniów szkół technicznych i zawodowych . Jestem przekonany, że realizacja projektu ,,Edukacja i praca to się opłaca” spełni wyżej wymienione oczekiwania i w istotnym zakresie przyczyni się do rozwoju edukacji zawodowej.

/Jerzy Rosiak/



19

3. Belgijski system kształcenia i efektywność stosowanego programu

System kształcenia we Flandrii (Belgia)

W przeciwieństwie do wielu krajów europejskich, obowiązek szkolny w Belgii obowiązuje do ukończenia 18 lat.

Obowiązek szkolny szkoły średniej składa się z trzech etapów, każdy po dwa lata, i trwa od momentu ukończenia 12 lat do 18 roku życia. Szkolenie zawodowe zaczyna się na drugim etapie, chociaż istnieje mały odsetek uczniów, którzy roz-poczynają szkolenie zawodowe od razu na początku. Podstawowy zakres obejmuje jednak kształcenie zawodowe na drugim i trzecim etapie, bez kształcenia ogólnego czy technicznego.

Do trzeciego etapu kształcenia w szkole średniej dodano 3 rok. Mimo, że nie jest on obowiązkowy, Uczniowie otrzymują dyplom średniego wykształcenia po 7 latach nauki. Po zakończeniu edukacji po 2 roku trzeciego etapu Uczniowie otrzy-mują wyłącznie świadectwo.

Szkoły średnie posiadają cztery ścieżki edukacyjne:§ASO – kształcenie średnie ogólnokształcące

Kształcenie średnie ogólnokształcące (ASO) kładzie szczególny nacisk na wszechstronną wiedzę ogólną. Uczniowie nie są przygotowani do



20

konkretnego zawodu, ale posiadają solidne podstawy do podjęcia dalszej nauki na studiach, na co większość z nich się decyduje.

§TSO – kształcenie średnie techniczneKształcenie średnie techniczne (TSO) kładzie szczególny nacisk na za-gadnienia ogólne i techniczne/teoretyczne (przełożenie wiedzy teore-tycznej na doświadczenia i zagadnienia praktyczne). Cel kształcenia średniego technicznego (TSO) jest dwojaki: przygotowuje uczniów do podjęcia pracy w zawodzie oraz zapewnia wiedzę ogólną, która jest ko-nieczna do dalszego etapu nauki. Młodzi ludzie po ukończeniu tego eta-pu dokonują wyboru, czy chcą od razu pracować, czy dalej się uczyć. Ta ścieżka obejmuje zajęcia praktyczne.

§KSO – Edukacja artystycznaEdukacja artystyczna (KSO) łączy w sobie wykształcenie ogólne z prak-tycznym zapoznaniem z zagadnieniami artystycznymi. Po ukończeniu edukacji artystycznej (KSO) młodzi ludzie mogą podjąć naukę na stu-diach artystycznych, lub przystąpić do pracy w zawodzie.

§BSO – kształcenie średnie zawodoweKształcenie średnie zawodowe (BSO) jest ścieżką zorientowaną na prak-tyczne przygotowanie do konkretnego zawodu. Dodatkowo przekazy-wana jest podstawowa wiedza z zakresu ogólnego.

Rodzaje programów kształcenia i szkolenia zawodowego (VET)

Podstawowe programy kształcenia i szkolenia zawodowego (VET)We Flandrii rozróżnia się kształcenie obowiązkowe średnie zawodowe i kształ-

cenie obowiązkowe średnie techniczne. W sumie, obejmują one prawie 60% całko-witej liczby uczniów na 2 i 3 etapie kształcenia. Jeśli uczeń ukończy 3 etap, otrzy-muje dyplom szkoły średniej, który jest równoważny z dyplomem ukończenia edu-kacji na ścieżce ogólnokształcącej. Jednak tylko przy wyborze ścieżki zawodowej (BSO) 3 etap szkoły średniej trwa 3 zamiast 2 lat.

Obowiązkowe kształcenie techniczne średnieKształcenie średnie techniczne (TSO) kładzie szczególny nacisk na zastosowa-

nie wiedzy teoretycznej w praktyce. Cel kształcenia średniego technicznego (TSO) jest dwojaki: przygotowanie uczniów do pracy zawodowej, lub podjęcie dalszej nauki na wyższej uczelni w kierunku technicznym. Po dwóch latach na 3 etapie, uczniowie otrzymują dyplom wykształcenia średniego. 3 rok nauki na 3 etapie jest nieobowiązkowy i jest rokiem przeznaczonym na pogłębienie swojej specjalizacji (Se-n-Se).

Kształcenie średnie techniczne (TSO) ma 22 dostępne specjalizacje.



21

Obowiązkowe kształcenie zawodoweObowiązkowe kształcenie zawodowe jest kształceniem opartym na nauce kon-

kretnego zawodu oraz dostarczeniu podstawowej wiedzy ogólnej. Ta ścieżka wy-bierana jest nie tylko przez uczniów z określonymi zdolnościami, którzy chcą się uczyć konkretnego fachu, ale również przez uczniów, którzy na poprzednim etapie edukacji mieli trudności w nauce i przyswajaniu wiedzy.

Obowiązkowe kształcenie zawodowe (BSO) ma dostępne 19 różnych specjalizacjiSystem podwójny: Centra kształcenia i praktyk w niepełnym wymiarze godzin.

PraktykaOd wieku 15 lat, oraz po ukończeniu pierwszego etapu szkoły średniej, lub od

wieku 16 lat uczeń może podjąć praktykę z pracodawcą-instruktorem/nadzorcą. Ten system jest zgodny (w niepełnym wymiarze godzin) z obowiązkiem szkolnym w Belgii do 18 roku życia.

Dla większości zawodów nauczanych w systemie praktyk jedynym wymogiem jest minimalny wiek. Istnieją jednak wyjątki: zawody dla których określone są wyż-sze wymogi, np. dentysta, optyk.

Uczniowie mogą dołączyć i korzystać z tego systemu w wieku od 15 do 25 lat. Po uzyskaniu wykształcenia ogólnego i zaliczeniu praktyk (praktyka w firmie i na kursach), praktykant może uzyskać szereg różnych zaświadczeń. Może to być świa-dectwo lub dyplom wykształcenia średniego równoważny z ukończeniem ścieżki ogólnokształcącej, co podlega jednak określonym uwarunkowaniom. Praktykant może również ubiegać się o stanowisko w firmie, podjąć pracę, brać udział w szko-leniach z przedsiębiorczości lub podjąć dalszą edukację.

Ośrodki nauki w niepełnym wymiarze godzinW ośrodku nauki w niepełnym wymiarze godzin uczniowie mogą podążać

ścieżką edukacji dla programu kształcenia zawodowego. Obejmuje on 15 godzin (2 dni) zajęć i 3 dni zajęć praktycznych w miejscu pracy. Może to obejmować:

— Praktyczne doświadczenie w miejscu pracy (różnego rodzaju kontrakty)— Wprowadzenie i zaznajomienie z środowiskiem pracy poprzez “projekty

pomostowe”— Wprowadzenie do pracy poprzez szkolenia z zakresu podstaw i umiejęt-

ności społecznych

Przedmioty szkolne lub szkolenia w pracy mogą zostać zastąpione przez progra-my służące rozwojowi osobistemu, aby zwalczyć konkretny problem. Tak samo jak w programie praktyk zawodowych uczeń uzyskuje świadectwo lub dyplom ukoń-czenia edukacji drugiego stopnia, który jest równy ukończeniu ścieżki edukacji ogólnokształcącej, co podlega jednak określonym uwarunkowaniom.



22

Nieobowiązkowe wykształcenie średnie uzupełniające (Se-n-Se)Do 2009, program specjalizacyjny oferowany przez szkoły był określany jako

“Siódmy rok kształcenia średniego technicznego (TSO)”. Były to programy specja-lizacyjne dla szkół średnich zawodowych. Warunkiem przyjęcia był dyplom ukoń-czenia szkoły średniej.

Studium policealnePrzed wprowadzeniem systemu bolońskiego rozróżniano dwa rodzaje wy-

kształcenia policealnego:— Wykształcenie policealne typu krótkiego, trwające 2 lub 3 lata — Wykształcenie policealne typu długiego, trwające 4 lub 5 lat

Program wykształcenia typu krótkiego mógł być wykorzystywany w pełnym wymiarze w szkołach wyższych oraz ośrodkach kształcenia dla dorosłych. Po wpro-wadzeniu systemu bolońskiego wszystkie ścieżki kształcenia dzienne typu krótkie-go stały się studiami licencjackimi. Programy zaoczne i wieczorowe typu krótkie-go nie zostały przyjęte jako dyplom licencjacki. Mogą one być realizowane tylko w ośrodkach nauki dla dorosłych, a absolwent otrzymuje dyplom ich ukończenia.

Status prawnych tych programów nie był jasny, nie dawały one ani wykształce-nia wyższego, ani średniego. Zostały przemianowane na “studium policealne” i ofi-cjalnie uznane jako wykształcenie uzupełniające (nie-licencjackie).

“Studium policealne” jest bardzo mile widziane na rynku pracy, w wielu sek-torach, które potrzebują ludzi wykwalifikowanych, o kwalifikacjach wyższych niż wykształcenie średnie, ale w których wykształcenie licencjackie byłoby z kolei zbyt wysokim wymogiem.

Tytuł licencjataStudia licencjackie są świadczone jedynie przez uczelnie wyższe. Zoriento-

wane są one głównie na praktykę zawodową. Obejmują one zarówno ogólne jak i szczegółowe zagadnienia danej dziedziny, które są niezbędne do samodzielnego wykonywania zadań w ramach danego zawodu lub grupy zawodów. Student uzy-skujący tytuł zawodowy licencjata jest przygotowany do wkroczenia na rynek pra-cy. W ramach programów pomostowych, naukę można kontynuować na studiach magisterskich.

Istnieje obecne 57 programów studiów licencjackich, na 22 uniwersytetach, po-dzielonych na 10 obszarów nauki.

Kontynuowanie kształcenia i szkolenia zawodowego (VET)

Szkolenia przedsiębiorcze i szkolenia dodatkowe (SYNTRA)Główną częścią programu SYNTRA jest skupienie się na dorosłych i przygo-

towanie ich z zagadnień przedsiębiorczości. Szkolenie z przedsiębiorczości mogą



23

trwać od 1 do 4 lat i są organizowane przez centra szkoleniowe SYNTRA. Jest ono kierowane głównie do tych, którzy chcieliby otworzyć własną firmę oraz do ich pracowników. Zajęcia mają miejsce głównie wieczorami, chociaż są również grupy dzienne i weekendowe. Uczestniczyć w nich może każdy, kto ukończył 18 lat i wy-wiązał się z obowiązku szkolnego.

Możliwości szkolenia i programy takich szkoleń są ściśle związane z potrzebami rynku pracy. Co roku programy są modyfikowane oraz dodawane są nowe kursy. Większość kursów jest modularnych, co oznacza, że uczestnicy mogą skrócić czas trwania typowego szkolenia zależnie od swoich potrzeb/stanu wiedzy. Nacisk kła-dziony jest na część praktyczną, zarówno w przypadku kształcenia zawodowego jak i szkoleń biznesowych.

SYNTRA oferuje następujące typu kursów:— Administracja firmy: wszystkie aspekty zarządzania (ogólne, admini-

stracyjne, aspekty finansowe, prawne, podatkowe, zarządzanie persone-lem, ICT)

— Zawodowe kursy techniczne (szkolenie przedsiębiorcze i szkolenie do-datkowe): mające na celu nabycie umiejętności zawodowych niezbęd-nych do wykonywania konkretnego zawodu na własny rachunek, jako pracodawca lub jako pracownik.

— Dodatkowe szkolenie zawodowe: organizowane w celu zaznajomienia studentów poszukujących pracy z procedurami oraz nabycia praktyki zawodowej w toku szkolenia.

— Kursy adaptacyjne w administracji biznesem i umiejętności praktycz-nych dla konkretnych grup zawodowych.

Programy praktyk zawodowych organizowane przez Flamandzki Ośrodek Do-skonalenia Zawodowego (VDAB)

Flamandzki Ośrodek Doskonalenia Zawodowego (VDAB) posiada 87 ośrod-ków szkoleniowych, mieszczących się w 40 kampusach. Organizuje programy nie-zależnie, często w pełnym wymiarze czasu.

Flamandzki Ośrodek Doskonalenia Zawodowego (VDAB) oferuje trzy rodzaje programów:

— Programy ukierunkowane na konkretny zawód: celem ich jest w pełni wytrenowanie lub przekwalifikowanie osób poszukujących pracy do (nowego) zawodu. Program takiego szkolenia jest oparty o profile wy-magań konkretnych stanowisk. Po ukończeniu szkolenia osoba otrzyma indywidualny raport kompetencji.

— Szkolenia specyficzne dla konkretnego zawodu: celem jest podwyższenie kompetencji technicznych.



24

— Dodatkowe szkolenia: Celem szkolenia jest poprawa kompetencji klu-czowych w funkcjonowaniu na rynku pracy. np. języki, matematyka, umiejętności interpersonalne, poprawa umiejętności pisania i czytania.

Zaangażowanie partnerów społecznych w kształcenie i szkolenie zawodowe (VET)

Edukacyjne kształcenie i szkolenie zawodoweNajwiększe zaangażowanie partnerów społecznych w edukacyjny program

kształcenia i szkolenia zawodowego jest zapewniane przez Radę Flandrii ds. Edu-kacji. Rada Edukacji Flandrii składa się z Rady Generalnej i oddzielnych rad dla różnych poziomów kształcenia: podstawowego, średniego, wyższego oraz kształ-cenia ustawicznego. Ponadto istnieją specjalne platformy konsultacyjne, ko-mitety tematyczne i komitety sektorowe z przedstawicielami różnych sektorów społeczno-ekonomicznych.

Jako strategiczny doradca, Rada Edukacyjna Flandrii jest odpowiedzialna za doradztwo, konsultacje i badania – z własnej inicjatywy lub na zlecenie Ministra Edukacji i Szkolnictwa – w odniesieniu do wszystkich kwestii edukacyjnych za które Rada jest odpowiedzialna. Rada Edukacji Flandrii jest odpowiedzialna za wszystkie sprawy dotyczące podjęcia pracy po ukończeniu studiów.

Agencja Szkolenia Przedsiębiorczości Flandrii (Syntra)Partnerzy społeczni – pracodawcy i związki zawodowe – są zaangażowani na

każdym poziomie szkoleń organizowanych przez Syntra. Stopień zaangażowania jest regulowany przez:

— Rada Nadzorcza: Rada Dyrektorów Syntra Vlaanderen składająca się z przedstawicieli rządu Flandrii, pracodawców i związków zawodowych

— Komisja Praktyk jest odpowiedzialna za nadzór nad umowami praktyk zawodowych i umowami w zakresie przedsiębiorczości.

— Komisja ds. współpracy z firmami: staż oraz szkolenia są ustalane na podstawie dodatkowych umów. Z wieloma sektorami prowadzona jest bardzo intensywna współpraca w zakresie projektów bieżących takich jak rozwój programów, promowanie systemu, przyznawanie znaków ja-kości dla firm.

— Komisje zawodowe: organizacje pracodawców i organizacje zawodowe firm, które są zaangażowane w rozwój programu.

/Valérie Vanhecke/



25

4. Praktyczna nauka zawodu w ramach „Systemu Nauki i Pracy”

Ogólny punkt wyjścia – System nauki i pracy

W ramach obowiązku szkolnego istnieją we Flandrii trzy systemy kształcenia w niepełnym wymiarze godzin: ponadpodstawowa szkoła zawodowa w niepełnym wymiarze godzin, praktyczna nauka zawodu i szkolenie w niepełnym wymiarze godzin.

System nauki i pracy stawia sobie za cele:• Realizację zaangażowania w pełnym wymiarze godzin (= tygodnio-

wo przynajmniej 28 godzin wraz z lekcjami) jak największej liczby młodzieży;

• Lepsze dostosowanie kształcenia w ponadpodstawowej szkole zawodo-wej w niepełnym wymiarze godzin, praktycznej nauki zawodu i szkoleń w niepełnym wymiarze godzin dzięki wielotorowości („przenikanie się” dwóch lub więcej metod szkoleniowych);

• Oferowanie ścieżki nauczania dostosowanej indywidualnie do potrzeb każdego ucznia;

• Umożliwienie uzyskania przez każdego ucznia pełnoprawnych kwalifi-kacji zawodowych.

System nauki i pracy dotyczy więc centrów kształcenia w szkołach zawodowych w niepełnym wymiarze godzin (CDO), centrów szkoleń w niepełnym wymiarze godzin (CDV) i centrów kształcenia samozatrudnionych [prowadzących własną działalność] i małych i średnich przedsiębiorstw (praktyczna nauka zawodu w ra-mach Syntra).

Młodzież wybierająca system nauki i pracy decyduje się na system składają-cy się z dwóch nierozerwalnie ze sobą połączonych elementów: elementu nauki i elementu nauki w miejscu pracy. Pełen wymiar godzin zaangażowania nielet-nich to przynajmniej 28-godzinny tydzień [nauki i pracy]. Zaangażowanie w peł-nym wymiarze godzin przewiduje:

• 1° połączenie kształcenia w niepełnym wymiarze godzin (= element nauki realizowany w szkołach zawodowych w niepełnym wymiarze godzin tj. CDO) z indywidualnym tokiem rozwoju (w ramach szkoleń



26

w niepełnym wymiarze godzin tj. CDV), etap wstępny, etap przejścio-wy lub zatrudnienie (= element nauki w miejscu pracy).

Etap wstępny: etap ukierunkowany na rynek pracy dla uczniów kształcących się w niepełnym wymiarze godzin, którzy nie są jeszcze gotowi do podjęcia pracy. Oferta oparta na obszarach zainteresowań ma umożliwić realizację indywidualnych potrzeb nieletnich. Każdy moduł oferuje przemyślane treści z powiązanymi z nimi działaniami skierowanymi na realizację celów i dopasowanie do rynku pracy.

Etap przejściowy: jest przeznaczony dla nieletnich gotowych do podjęcia pra-cy, którzy muszą dalej rozwijać postawy prorynkowe i umiejętności, którzy mu-szą uzyskać odpowiednie wykształcenie i skorzystać z pośrednictwa zawodowego, a także usystematyzowaną pomoc i wsparcie zanim będą gotowi do podjęcia pracy w pełnym wymiarze godzin.

• 2° połączenie kształcenia teoretycznego (=element nauki w centrum) ze szkoleniem praktycznym (=element nauki w miejscu pracy na podstawie tzw. umowy nauczania zawartej z pracodawcą) w ramach praktycznej nauki zawodu. Nauka w miejscu pracy w ramach praktycznej nauki za-wodu w formie etapu wstępnego jest możliwa wyłącznie w przypadku przerwania lub zerwania umowy nauczania.

Korzystamy z kształcenia kompetencyjnego. Nauczanie i związane z nim kom-petencje [zawodowe] są omawiane z zaangażowanymi sektorami celem zapewnie-nia maksymalnej harmonii i dostosowania edukacji do rynku pracy. Przede wszystkim w systemie nauki i pracy poszczególne kierunki zawodowe muszą być dostosowane do kwalifikacji zawodowych, przy czym kompetencje zawodowe zdobywane są po zaliczeniu zintegrowanych elementów nauki i nauki w miejscu pracy.

System nauki i pracy, praktyczna nauka zawodu

Praktyczna nauka zawodu to system edukacyjny oparty na „pracy i nauce”. W tygodniu uczeń przez 4 dni uczy się zawodu w przedsiębiorstwie i przez 1 dzień uczęszcza na zajęcia teoretyczne w kampusie SYNTRA.

Aktualnie we Flandrii są 24 kampusy SYNTRA. Dwadzieścia cztery kam-pusy (pod kierownictwem pięciu regionalnych dyrekcji SYNTRA) wspólnie tworzą sieć szkoleniową SYNTRA dla samozatrudnionych i kmo8. SYNTRA oferuje szko-lenia najwyższej jakości dla przedsiębiorców i wspomaga ich indywidualny rozwój kariery zawodowej oraz rozwój kariery zawodowej ich pracowników. SYNTRA to niezależne vzw9, zarządzane przez sektorowe i ponadsektorowe stowarzyszenia

8 KMO: małe albo średnie przedsiębiorstwo9 VZW: stowarzyszenie non profit



27

w regionie. Za uznawanie i finansowanie stowarzyszeń odpowiada Flamandzka Agencja Szkoleń dla Przedsiębiorstw – SYNTRA Vlaanderen. Oczywiście kontakty wzajemne i współpraca między nimi są o wiele intensywniejsze.

Kursy praktycznej nauki zawodu składają się z następujących elementów:• Szkolenie ogólne: Poza ogólnymi celami szkolenia, które są realizowane

w szkoleniu praktycznym, jak i na kursach, szkolenie to w szczególno-ści skupia się na celach edukacyjnych związanych ze społeczeństwem, w tym: na odpowiedzialnym rozwoju własnym, odpowiedzialnym życiu rodzinnym i zawodowym, zachowaniach obywatelskich w skali kraju i świata. Cele te winny odpowiadać wytycznym ustalonym przez Mini-sterstwo Edukacji [Królestwa Belgii].

• Szkolenia ukierunkowane zawodowo: lekcje praktyczne i teoretyczne, służące nauce wybranego zawodu. Na koniec roku szkolnego odbywa się test praktyczny, podczas którego ocenia się zdobyte kwalifikacje zawo-dowe. Zdanie testu praktycznego jest warunkiem zakwalifikowania się do kolejnego roku szkolnego i uzyskania certyfikatu zawodowego.

Praktyczna nauka zawodu trwa przynajmniej 1 rok, maksymalnie 3 lata jako szkolenie wstępne z wybranym zawodem.

Korzyści• Rodzice nadal otrzymują świadczenie na dzieci.• Uczeń zdobywa dyplom lub certyfikat (= kwalifikacje zawodowe), dzię-

ki temu będzie mógł szybciej znaleźć pracę. Od 2010 roku możliwe jest uzyskanie dyplomu ukończenia szkoły ponadpodstawowej (= kwalifika-cja związana z wykształceniem) po odbyciu praktycznej nauki zawodu.

• Uczeń otrzymuje co miesiąc dodatek za naukę.• Uczeń zdobywa zawód.• Uczeń otrzymuje wsparcie opiekuna ścieżki nauczania (urzędnik za-

trudniony przez Syntra Vlaanderen).• Uczeń jest ubezpieczony od wypadków przy pracy i wypadków w drodze

do i z pracy (poprzez ubezpieczenie od wypadków przy pracy [opłacane przez] patrona).

• Uczeń spełnia obowiązek szkolny (w Belgii, obowiązek szkolny w nie-pełnym wymiarze godzin w wieku od 15 do 18 lat).

Obowiązek szkolny: Obowiązek szkolny w pełnym wymiarze godzin obowią-zuje do ukończenia 15 r.ż. i obejmuje maksymalnie siedem lat szkoły podstawowej i przynajmniej dwa pierwsze lata szkoły ponadpodstawowej w pełnym wymiarze godzin; nie obowiązuje obowiązek szkolny w pełnym wymiarze godzin po ukończe-niu szesnastego r.ż. Obowiązek szkolny w pełnym wymiarze godzin kontynuowany



28

jest przez obowiązek szkolny w niepełnym wymiarze godzin. Spełnienie obowiąz-ku szkolnego w niepełnym wymiarze godzin osiąga się poprzez kontynuację na-uki w szkole ponadpodstawowej w pełnym wymiarze godzin lub w niepełnym wymiarze godzin w zawodowej szkole ponadpodstawowej albo poprzez realizację programu praktycznej nauki zawodu, zgodnie z dekretem z 10 lipca 2008 roku dotyczącym systemu nauki i pracy we Wspólnocie Flamandzkiej. Począwszy od roku szkolnego, w którym nieletni jest objęty obowiązkiem szkolnym w niepełnym wymiarze godzin, może on uczęszczać do zawodowej szkoły ponadpodstawowej w niepełnym wymiarze godzin lub realizować praktyczną naukę zawodu. Pozwo-lenie wydaje dyrekcja danego centrum edukacji w zawodowej szkole ponadpod-stawowej lub w zależności od przypadku Syntra Vlaanderen na zlecenie centrum pomocy uczniom, które współpracuje z placówką edukacyjną pełnego wymiaru godzin, do której uczęszcza uczeń.

Warunki Aby rozpocząć praktyczną naukę zawodu, uczeń musi mieć ukończone 15 lat

(tj. [podlegać pod] obowiązek szkolny w niepełnym wymiarze godzin).• Jeśli uczeń ma 15 lat, musi mieć ukończony drugi rok szkoły

ponadpodstawowej.• Jeśli uczeń ma 16 lat, jego wcześniejsza edukacja nie gra roli.

Uczeń musi mieć odpowiednią postawę. Aby zdać, uczeń musi:• Być gotowy, by ciężko pracować• Chcieć nauczyć się zawodu• Lubić naukę opartą głównie na zajęciach praktycznych.

Procedura• Uczeń zgłasza swoją kandydaturę przez Internet lub• Uczeń kontaktuje się z opiekunem ścieżki nauczania w regionie, gdzie

ma być zatrudniony. Na stronie internetowej (http://www.leertijd.be) można znaleźć listę opiekunów ścieżki nauczania z podziałem na miejscowości.

Opiekunowie ścieżki nauczania są przede wszystkim pośrednikami między uczniami a przedsiębiorstwami. Pracują pod nadzorem komisji ds. praktyk Fla-mandzkiej Agencji Szkoleń dla Przedsiębiorstw – SYNTRA Vlaanderen. Opie-kunowie ścieżki nauczania pomagają uczniom w wyborze najlepszego szkolenia, kampusu lub kursu. Tworzą umowę nauczania i wraz z SYNTRA Vlaanderen usta-lają czas jej trwania. Opiekunowie ścieżki nauczania nadzorują także realizację postanowień umowy nauczania. Regularnie odwiedzają sale szkoleniowe i są do dyspozycji uczniów, rodziców i przedsiębiorstw. Dbają także o prawidłowy i szyb-ki przebieg wszelkich spraw administracyjnych. Występują w charakterze osób



29

zaufania publicznego, wspierają i doradzają uczniom, stąd aktywna rola opiekunów ścieżki nauczania w zespole wsparcia, zajmującym się jakościowym przebiegiem praktycznej nauki zawodu.

DodatekUczeń otrzymuje co miesiąc dodatek za naukę w kwocie brutto, który jest różny

dla danego roku nauki (wiedzy zawodowej):• 317,81 euro w pierwszym roku praktycznej nauki zawodu (423,75 euro

powyżej 18 r.ż.)• 423,75 euro w drugim roku praktycznej nauki zawodu (476,71 euro po-

wyżej 18 r.ż.)• 520,08 euro w trzecim roku praktycznej nauki zawodu (520,08 euro po-

wyżej 18 r.ż.)Rodzice nadal otrzymują świadczenie na dzieci. Z dniem 1 września roku,

w którym uczeń kończy 18 lat, zarobki nie mogą przekroczyć tzw. granicy dodat-ku na dzieci. Od 1 lutego 2014 roku granica ta wynosi 520,08 euro. W wybranych przypadkach uczniowie i ich patroni otrzymują dodatkową kwotę [bonus]10 (500 lub 750 euro).

Koszty patronaDodatek szkolny pokrywa dyrekcja przedsiębiorstwa. Poza dodatkiem przed-

siębiorstwo jest zobowiązane do: • [posiadania] ubezpieczenia z tytułu wypadków przy pracy• udostępnienia ubrań roboczych (o ile wymagane)• Opłacania kosztów podróży (jeśli wymagane) • Opłaty dodatku patronackiego.

Dodatek patronacki w ramach praktycznej nauki zawodu: Do 31 grudnia roku, w którym uczeń kończy 18 lat, podlega on ograniczonemu ubezpieczeniu RSZ. W czasie ograniczonego obowiązku składkowego, opłacane są jedynie składki RSZ z tytułu urlopu, wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Za urlop ucznia-pracownika fizycznego w skali roku przedsiębiorca płaci składkę w wysokości 16,27% (6% za kwartał i 10,27% rocznie) od wysokości dodatku szkolnego 108%.

Z dniem 1 stycznia w roku po osiągnięciu pełnoletności, uczniowie podlegają pełnemu obowiązkowi składkowemu RSZ. Wówczas zarówno uczeń, jak i przedsię-biorstwo, są zobowiązani do płacenia składek RSZ z tytułu bezrobocia, świadczeń medycznych, zasiłków chorobowych i składek emerytalnych. Uczeń będzie mógł

10 Dodatek jest wypłacany na podstawie umowy nauczania i wiąże się ze spełnieniem kilku warunków. W momencie zawarcia umowy nauczania uczeń musi podlegać obowiąz-kowi szkolnemu w niepełnym wymiarze godzin i zdać do następnej klasy w danym roku nauki. Dodatek wypłacany jest przez RVA.



30

sfinansować składki RSZ poprzez tzw. bonus pracowniczy. Przedsiębiorstwo będzie mogło dokonać całkowitego rozliczenia nadwyżki pełnego obowiązku składkowe-go RSZ (około 32%) poprzez [tzw.] zniżkę strukturalną.

Szkolenia w ramach praktycznej nauki zawodu w Syntra West:Syntra West stawia na wyspecjalizowane sale lekcyjne i optymalny podział oferty

we Flandrii Zachodniej. Priorytetowe jest stworzenie i wyposażenie odpowiedniej placówki edukacyjnej, co wiąże się z kosztami. W związku z popytem i potrzebami szkoleniowymi Syntra West urządza w jednym lub kilku kampusach sale, w któ-rych mogą odbywać się lekcje. Syntra West dokonała na przykład wyboru, aby:

— Wszystkie zawody instalacyjne były dostępne w Syntra West Oostende— Szkolenia rzeźniczo-masarskie odbywały się w Syntra West Kortrijk— Zawody związane z [opieką nad] zwierzętami były dostępne w SW

Veurne— Szkolenia piekarnicze i dotyczące produktów czekoladowych odbywały

się w SW Brugge— Szkolenia budowlane odbywały się w Syntra West Brugge i Syntra West

Kortrijk

Szkolenia (praktyczne) w ramach praktycznej nauki zawodu odbywają się w tych samych lokalizacjach co pozostałe szkolenia. Jest to korzystne, ponieważ wykorzystywane są te same, dobrze wyposażone, sale szkoleniowe. Oznacza to jed-nak, że uczniowie (1 dzień lekcyjny/tydzień) muszą się przenieść.

Zestawienie szkoleń w ramach praktycznej nauki zawodu w Syntra West:

SzkolenieMerchandiser – kasjer Pracownik administracyjny Asystent fryzjera Cukiernik Cieśla szalunkowyStolarz stolarki wewnętrznej Mechanik motorowerowyPiekarz-cukiernik Stolarz stolarki zewnętrznejStolarz stolarki drewnianej zewnętrznejBlacharz-lakiernik Cukiernik specjalizacja wyroby czekoladowe Dekarz – naprawa dachów Dekarz – naprawa dachów łupkowych i płytkowychDekarz – dachy metaloweStolarz – dekarz



31

Płytkarz podłogowyDemontaż/monter + obróbka płyt metalowych + przygotowanie karoserii Mechanik rowerowy Spawacz – spawanie kątowe i spawacz płyt metalowych Hodowca psówTrener psówOgrodnik – pielęgnacja i zakładanie ogrodów Pomocnik kelnera Pomocnik kucharza Instalator centralnego ogrzewania Pracownik budowlany wnętrzFryzjerPracownik kuchniKucharz Mechaniczna obróbka drewna Pracownik magazynowy [magazynier] Pracownik baru typu fastfoodMurarzMurarz – pomocnik na budowie Stolarz _ produkcja mebli Monter centralnego ogrzewania Mechanik motorowerowyMechanik konserwacji samochodów osobowych i samochodów półdostawczychOpiekun koni Technik komputerowy (PC)Monter stolarki wewnętrznej Instalator urządzeń elektrotechnicznych w domach prywatnychInstalator sanitarnyMalarzRzeźnikRzeźnik-masarz Brukarz TynkarzPłytkarzOgrodnikFugarzStolarz stolarki wewnętrznej biurowej

Zasadniczo uczniowie mają w ciągu jednego dnia lekcyjnego 4 godziny Szko-lenia Ogólnego i 4 godziny Wiedzy Zawodowej. W przypadku braku lekcji, uczeń jest zobowiązany do zgłoszenia się do patrona (por. zaangażowanie w pełnym wy-miarze godzin).



32

Koniec nauki / po zakończeniu nauki:Po zakończeniu nauki [uczniowie] szybko znajdują pracę:

• ok. 85% uczniów (= Flandria, Flandria Zachodnia = ok. 90%) bezpo-średnio po zakończeniu nauki może rozpocząć pracę w zawodzie.

• Pozostałe 15% zdobywa dodatkowe doświadczenie zawodowe w ciągu danego roku [po zakończeniu nauki].

• 81% pracodawców wybiera młodzież, która w trakcie nauki zdobyła do-świadczenie zawodowe.

Założenie własnej działalności [samozatrudnienie]:16% flamandzkich uczniów otwiera w ciągu pięciu lat własną firmę. 38%

z nich zatrudnia nawet pracowników. SYNTRA oferuje specjalne szkolenia w tym zakresie.

Absolwenci 2011/2012 (źródło: VDAB1)

% szukających pracy po 1 roku

% Bez doświadczenia zawodowego po 1 roku

Praktyczna nauka zawodu Flandria Zachodnia 9,1 3,0

Praktyczna nauka zawodu Flandria 14,5 4,8

Wszystkie szkolenia we Flandrii Zachodniej 9,3 2,3

Wszystkie szkolenia we Flandrii 11,7 3,5

/Hugo Ghyselen/11

11 VDAB to Flamandzki Urząd Pośrednictwa Pracy i Szkolnictwa Zawodowego.



33

5. Założenia i innowacyjność programów staży

Założenia do opracowania niniejszych programów zostały oparte na nowej podstawie programowej (Rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach), wnioskach ekspertów oraz na-uczycieli uczących w Zespole Szkół im. Z Chmielewskiego w Nałęczowie, którzy w ramach projektu „Edukacja i praca – to się opłaca” odbyli wizytę studyjną we flamandzkim mieście Brugge. Zapoznali się tam z belgijskim programem kształce-nia zawodowego – Apprenticeship, prowadzonym przez organizację Syntra West, a najciekawsze pomysły importowali i wykorzystali pisząc programy staży dla na-stępujących zawodów: cukiernik, kucharz, piekarz, fryzjer, monter zabudowy i ro-bót wykończeniowych, monter sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych, mechanik pojazdów samochodowych, elektryk, elektromechanik pojazdów samochodowych, lakiernik, blacharz, stolarz, technik ekonomista, technik hotelarstwa i technik han-dlowiec i technik informatyk.

Zgodnie z założeniami projektu, staże będą realizowane przez uczniów w ciągu 23 dni roboczych: 19 dni spędzą na praktykach w przedsiębiorstwach u pracodawców, 4 dni na zajęciach z przedsiębiorczości oraz na dwóch dwugodzinnych spotkaniach z doradcą zawodowym.

Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie, a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności pracowników.

W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki. Szkoły i inne podmioty, prowadzące kształcenie zawodowe, dokonują bieżącej oceny stopnia osiągnięcia przez uczących się zakładanych efektów kształcenia oraz ich przygotowania do potwierdzania kwalifikacji zawodowych. System egzaminów potwierdzających



34

kwalifikacje w zawodzie umożliwia oddzielne potwierdzanie w toku kształcenia każdej kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie.

Innowacje ujęte w programach stażów wynikają z obserwacji programu kształ-cenia zawodowego – Apprenticeship, prowadzonego przez organizację Syntra West w Belgii.

• Układ stażu, który zakłada, iż stażyści 4 dni w tygodniu będą odbywać zaję-cia u przedsiębiorców a 1 dzień poświęcą na zajęcia z przedsiębiorczości.

• Stażyści odbędą także 2 indywidualne spotkania z doradcą zawodowym podczas trwania stażu.

• Kierownik zakładu musi spełniać wymagania wymienione w programie stażu a jego jednostka musi spełniać wymagania stawiane siedzibie.

• Przedsiębiorstwo musi bez względu na swoją formę prawną, funkcjono-wać przynajmniej dwa lata.

• Stażyści mogą odbywać staż u przedsiębiorców mających 3 letnie do-świadczenie na rynku, którzy dysponują stanowiskiem pracy dla stażysty.

• Kierownik zakładu musi posiadać przynajmniej 3 lata praktyki zawodo-wej, z czego jeden rok na stanowisku kierowniczym.

• Przedsiębiorcy wyznaczają opiekuna stażu, który musi posiadać odpo-wiednie kwalifikacje w zawodzie, w którym uczeń odbywa staż oraz co najmniej trzyletni staż pracy w tym zawodzie.

• Program stażu obejmuje:1. Szkolenie teoretyczne w zawodzie, w którym uczeń odbywa staż w

wymiarze 1 godziny dziennie (19 dni x 1 godzina). 2. Szkolenie praktyczne w wymiarze 7 godzin dziennie, w miejscu od-

bywania stażu (19 dni x 7 godzin dziennie).• Stażysta oraz opiekun stażu przed rozpoczęciem stażu jak i po jego za-

kończeniu wypełnią ankietę pomiaru przyrostu kompetencji, na podsta-wie której będzie dokonana ewaluacja. Ankieta została opracowana na podstawie wzoru ankiety z Belgii.

• Stażyści będą zobowiązani prowadzić „Dzienniczek stażu”, który został opracowany na podstawie dzienniczka belgijskiego.

• Stażyści przed rozpoczęciem programu stażu zostaną zapoznani zarów-no z „Harmonogramem stażu” jak i „Regulaminem”, których zobowią-zują się przestrzegać.

• Stażysta za odbyty staż otrzyma wynagrodzenie.

Adresaci programów stażówProgramy stażów skierowane są do uczniów szkół zawodowych, techników, na-

uczycieli przedmiotów zawodowych oraz do pracodawców przyjmujących ich na



35

staże. Ważne jest, aby stażysta miał możliwość jak najpełniejszej realizacji progra-mu stażu pod kątem celowo dobranych zagadnień.

Regulamin realizacji stażu zawierający: obowiązki i prawa stażysty oraz prawa przedsiębiorcy oraz warunki przeprowadzania stażu

1. Program stażu ma na celu doskonalenie wśród stażystów umiejętności praktycznych, które są niezbędne w wykonywaniu zawodu.

2. Nad przebiegiem programu stażu i jego realizacją czuwa opiekun stażu, który dokonuje oceny opanowanych przez stażystów umiejętności pod-czas całego okresu realizacji stażu.

3. Stażyści powinni odbywać staż w ubiorach, jakie obowiązują w danym przedsiębiorstwie.

4. W trakcie realizacji stażu opiekun stażu powinien zapoznać stażystów z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisami sanitarno-epi-demiologicznymi, ochrony przeciwpożarowej, a także przypomnieć za-sady udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym.

5. Opiekun stażu ma obowiązek z zapoznaniem stażysty z zakresem obo-wiązków i sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowi-skach oraz należytego organizowania pracy.

6. W trakcie realizacji stażu stażyści powinni obserwować czynności za-wodowe pracowników, następnie wykonywać zadania zawodowe pod kierunkiem instruktora, a w dalszej części stażu, po uzyskaniu doświad-czenia zawodowego, stażyści mogą samodzielnie realizować powierzone im zadania na określonych stanowiskach pracy.

7. Stażysta odbywający staż ma obowiązek przestrzegać ustalonego czasu pracy, przestrzegać regulaminu pracy, przepisów BHP i przeciwpożaro-wych, dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodaw-cę na szkodę.

Stażysta powinien:— znać zasady funkcjonowania poszczególnych działów zakładu;— obsługiwać podstawowe urządzenie stanowiące wyposażenie techniczne

zakładu;— dostosować się do wymogów organizacji pracy w zespole;— dostosować się do dyscypliny obowiązującej w zakładzie;— zorganizować i utrzymywać w należytym porządku swoje miejsce pracy;— ocenić jakość wykonanej pracy;— przestrzegać zasad BHP, przepisów przeciwpożarowych i ochrony

środowiska.



36

Obowiązki stażysty:• Przygotowanie do stażuUczeń ma obowiązek odpowiednio przygotować się do stażu poprzez:

— zapoznanie się z informacjami przekazanymi na spotkaniu przed rozpoczęciem stażu;

— odbycie w wyznaczonym terminie szkolenia z zakresu bezpieczeń-stwa i higieny pracy;

— przygotowanie zeszytu zwanego dalej "dzienniczkiem stażu";• Dyscyplina w czasie odbywania stażu zawodowego Stażysta ma obowiązek do zachowania dyscypliny, przez co rozumie się:

— właściwą postawę i kulturę osobistą;— poprawny wygląd;— właściwy ubiór;— punktualne rozpoczynanie i kończenie zajęć;— ścisłe przestrzeganie przepisów BHP i ppoż.;— nie opuszczanie stanowiska pracy przed wyznaczoną godziną;— dostosowanie się do ustalonego w zakładzie harmonogramu dnia;— rzetelne wykonywanie zadań powierzonych przez opiekuna;— systematyczne codzienne odnotowywanie toku zajęć w dziennicz-

kach stażu, tj. zapisując w nim wszystkie czynności przez siebie wykonane oraz dodatkowo należy również: zapisywać ważniejsze spostrzeżenia;

— przedkładanie dzienniczka stażu, zakładowemu opiekunowi stażu do kontroli i podpisu;

— przedstawienie w ostatnim dniu stażu dzienniczka stażu.;— przekazanie w ustalonym terminie uzupełnionego dzienniczka stażu

organizatorowi stażu;— stażysta odbywający staż ma obowiązek przestrzegać zasad dotyczą-

cych odpowiedniego stroju; • Nieobecność na zajęciach Nieobecność na zajęciach musi być usprawie-

dliwiona zwolnieniem lekarskim okazanym opiekunowi stażu.• Nie zaliczenie stażu Nie zaliczenie stażu następuje w przypadku:

— niestawienia się stażysty w ustalonym czasie i miejscu w celu odbycia stażu;

— nieobecności nieusprawiedliwionej ( już w wymiarze 1 dnia);— nie odpracowania opuszczonych zajęć;— samowolnej zamiany miejsca odbywania stażu;— braku wymaganej dokumentacji stażu;— złamania dyscypliny;



37

— niepodporządkowania się przepisom organizacyjno-porządkowym zakładu pracy;

— uzyskania negatywnej oceny; Prawa stażysty W czasie odbywania programu stażu stażysta ma prawo do:

— zapoznania z obowiązującym w zakładzie regulaminem i zasadami pra-cy na poszczególnych stanowiskach;

— zapoznania z wymaganiami i oczekiwaniami pracodawcy;— wykonywania zadań wynikających z programu stażu;— korzystania z zaplecza socjalnego w postaci: pomieszczeń do przebiera-

nia, mycia, przechowywania odzieży i spożywania posiłków;— zapoznania z kryteriami oceniania;— informowania szkoły o nieprawidłowościach i zmianach dotyczących

zakresu obowiązków, czasu trwania stażu itd.;— zapoznania z sankcjami wynikającymi z nie wywiązywania się z obo-

wiązków i łamania postanowień regulaminu stażu;— uzyskania informacji o ocenie stażu zawodowego i uzasadnienia jej;— uzyskania wpisu i odbioru dzienniczka stażu w ostatnim dniu jego

trwania;— właściwego traktowania i poszanowania godności osobistej.

Kryteria oceniania Do wystawienia ocen ze stażu uwzględnia się następujące elementy:

— stażysta odbył praktykę w wymiarze określonym programem;— sposób odnotowywania przebiegu zajęć w dzienniczku;— stopień zainteresowania się stażysty odbytym stażem.

Ocenę stażu zawodowego, jej uzasadnienie i opinię o stażyście wystawia opie-kun stażu, zgodnie z przyjętymi i przedstawionymi stażystom kryteriami oce-niania. Ocena wraz z uzasadnieniem i opinią o stażyście musi być odnotowana w dzienniczku stażu i potwierdzona pieczęcią zakładu oraz podpisem osoby do tego upoważnionej. Ocena wystawiona ze stażu zawodowego winna być podana stażyście do wiadomości.

5.1 Program stażu w zawodzie blacharz 721301

Cele ogólne:• Podniesienie poziomu kwalifikacji praktycznych i dydaktycznych staży-

stów z przedmiotów zawodowych.• Poznanie specyfiki na rzeczywistych stanowiskach pracy w branży zwią-

zanej z kierunkiem kształcenia realizowanym w szkole przez nauczycieli przedmiotów zawodowych, nauczycieli praktycznej nauki zawodu oraz kierowników kształcenia praktycznego.



38

• Weryfikacja wiedzy teoretycznej poprzez uczestnictwo w stażach.• Wzrost kompetencji zawodowych poprzez poszerzenie wiedzy teore-

tycznej o wiedzę praktyczną oraz możliwość aktualizowania swojej wie-dzy przez bezpośredni kontakt z rzeczywistym środowiskiem pracy.

Cele szczegółowe:• Wykonywanie wyrobów z blachy.• Wykonywanie pokryć z blachy.• Wykonywanie naprawy i konserwacji wyrobów oraz pokryć z blachy.

Warunki niezbędne do realizacji programu stażuProgram stażu dla zawodu blacharz opracowany jest zgodnie z następującymi

aktami prawnymi:— rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy progra-

mowej kształcenia w zawodach (Dz. U. z 2012 r., poz. 184),— rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych pla-

nów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 204),— rozporządzenie MEN z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie praktycznej

nauki zawodu (Dz. U. Nr 244, poz. 1626),— ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1974 Nr 245 poz.

141), — rozporządzenie MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych

przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 1997 r. Nr 129, poz. 844 z późn. zm.).

Aby program mógł być właściwie zrealizowany konieczne jest:1. Wytypowanie przez organizatora właściwych przedsiębiorstw jako

miejsc realizacji praktyki: w zakładach produkcyjnych branży blachar-skiej, w budownictwie czy usługach blacharskich

2. Zapewnienie dostępu stażysty do działów lub komórek organizacyjnych, w których będzie możliwość realizacji zaplanowanych zadań i czynności.

3. Przedsiębiorstwo powinno posiadać następujące stanowiska pracy:a. stanowisko wyposażone w: próbki materiałów stosowanych w pra-

cach blacharskich, przyrządy do wykonywania pomiarów długości i kąta części maszyn, narzędzia i przyrządy stosowane do w pracach blacharskich, modele maszyn i urządzeń do wykonywania prac bla-charskich, przykładową dokumentację technologiczną, normy do-tyczące wyrobów hutniczych, instrukcje obsługi maszyn i urządzeń blacharskich, katalogi wyrobów blacharskich.

b. stanowiska do wykonywania elementów, wyrobów oraz pokryć z bla-chy wyposażone w: stół warsztatowy z imadłem, narzędzia i przy-rządy do trasowania, przyrządy pomiarowe, narzędzia do ręcznego



39

cięcia i kształtowania blach, maszyny i urządzenia takie jak: giloty-na, giętarka, zwijarka walcowa, żłobiarka, nożyce gilotynowe.

c. stanowiska do wykonywania połączeń elementów wyposażone w: stół z blatem ognioodpornym, narzędzia i urządzenia do łączenia blach poprzez ich kształtowanie, narzędzia i urządzenia do łączenia blach poprzez nitowanie, zgrzewanie, lutowanie i spawanie.

d. stanowiska do naprawy i konserwacji elementów, wyrobów oraz po-kryć z blachy wyposażone w: stół warsztatowy z imadłem, narzędzia do wykonywania demontażu, naprawy i montażu wyrobów i po-kryć z blachy, szlifierki, narzędzia do wykonywania zabezpieczeń antykorozyjnych.

4. Kierownik przedsiębiorstwa musi mieć pełne 25 lat lub przynajmniej 23 lata z zastrzeżeniem, że dysponuje on odpowiednim wykształceniem z zakresu biznesu lub świadectwem szczególnych kompetencji.

5. Kierownik przedsiębiorstwa musi posiadać przynajmniej 3 lata praktyki zawodowej, z czego jeden rok na stanowisku kierowniczym.

6. Kierownik przedsiębiorstwa może przekazać szkolenie ucznia opieku-nowi stażu, który musi spełniać te same warunki, które spełnia kierow-nik; wówczas nie są wymagane 2 lata praktyki zawodowej na stanowisku kierowniczym.

7. Przedsiębiorstwo musi bez względu na swoją formę prawną, funkcjono-wać przynajmniej dwa lata.

8. Opiekun stażu musi posiadać odpowiednie kwalifikacje w zawodzie bla-charz oraz co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie.

9. Przedsiębiorstwo musi spełniać zarówno powyższe kryteria ogólne jak i kryteria w zakresie wyposażenia firmy w wymagane wyposażenie tech-niczne oraz wymagania z zakresu bezpieczeństwa i higieny.

10. Konieczne jest zapewnienie dostępu stażysty do działów lub komórek organizacyjnych w których będzie możliwość realizacji zaplanowanych zadań i czynności.

11. Udostępnienie dokumentów, specjalistycznych maszyn, urządzeń i na-rzędzi pracy stażystom.

12. Poprawnie prowadzony monitoring i kontrola realizacji programu przez organizatora stażu

13. Prawidłowa ewaluacja modelowego programu stażu.14. Program stażu może być traktowany elastycznie i dostosowany do indy-

widualnych potrzeb stażysty.15. Przed odbyciem stażu stażysta wypełni ankietę, w której określi poziom

swoich umiejętności wyjściowych. Podobny arkusz zostanie przepro-wadzony po dobyciu stażu a wyniki obu pomiarów zostaną porównane



40

w celu określenia nabytych umiejętności. Żeby wyniki pomiaru były miarodajne podobną ankietę wypełni opiekun stażu na podstawie ob-serwacji pracy stażysty i jego umiejętności.

16. Stażysta otrzyma także „Dzienniczek stażu”, w którym będzie opisywać wykonane zadania w poszczególnych dniach/działach. Zapisy powinny być prowadzone na bieżąco i potwierdzone podpisem przez opiekuna stażu.

Harmonogram stażu dla zawodu blacharzProgram stażu powinien być tak skorelowany aby umożliwić uczestnikom na-

tychmiastowe przetrenowanie w praktyce nabytej wiedzy teoretycznej. Zapewni to wysoką efektywność nauki zawodu. Kolejność realizacji zadań przewidzianych w każdym z działów jest dowolna, powinna być kreślona przez opiekuna stażu.

1. Szkolenie teoretyczne w zawodzie blacharz w wymiarze 1 godziny dziennie (19 dni x 1 godzina).

2. Szkolenie praktyczne w wymiarze 7 godzin dziennie w zakładach pro-dukcyjnych branży blacharskiej, w budownictwie czy usługach blachar-skich (19 dni x 7 godzin zajęć).

Organizacja pracy na stanowisku (1 dzień):• Przestrzeganie przepisów sanitarno – epidemiologicznych, bezpie-

czeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.

• Stosowanie zarządzeń regulaminu i instrukcji do stanowiska pracy.• Zapoznanie z procedurami w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia na

stanowisku pracy.• Przestrzeganie zasad współżycia społecznego.• Zapoznanie się z działalnością przedsiębiorstwa.• Poznanie zakresu czynności i odpowiedzialności za stanowisko pracy.

Wprowadzenie do pracy na stanowisku blacharz (2 dni):• Organizacja pracy własnej.• Poznanie zasad sporządzania rysunku technicznego maszynowego.• Rozróżnianie maszyn, urządzeń i narzędzi do obróbki ręcznej i maszy-

nowej oraz przyrządów pomiarowych stosowanych podczas obróbki ręcznej i maszynowej.

• Poznanie budowy oraz przestrzeganie zasad działania maszyn i urzą-dzeń blacharskich.

• Wykonywanie pomiarów warsztatowych.• Poznanie środków transportu wewnętrznego i metod składowania

materiałów.



41

Praca na stanowisku blacharz (16 dni):• Stosowanie programów komputerowych wspomagających wykonywa-

nie zadań.• Sporządzanie rysunku technicznego maszynowego.• Sporządzanie szkiców części maszyn.• Rozróżnianie części maszyn i urządzeń, materiałów konstrukcyjnych

i eksploatacyjnych.• Dobieranie sposobów transportu i składowania materiałów.• Rozpoznawanie rodzajów korozji oraz określanie sposobów zabezpie-

czenia przed korozją.• Rozróżnianie technik i metod wytwarzania części maszyn i urządzeń.• Określanie budowy oraz przestrzeganie zasad działania maszyn

i urządzeń.• Rozróżnianie metod kontroli jakości wykonywanych prac.• Posługiwanie się dokumentacją techniczną maszyn i urządzeń.• Przestrzeganie norm dotyczących rysunku technicznego części maszyn,

materiałów konstrukcyjnych i eksploatacyjnych.

5.2 Program stażu w zawodzie cukiernik 751201

Cele ogólne:— doskonalenie (podnoszenie poziomu) posiadanych umiejętności

stażystów;— podniesienie, jakości pracy szkół kształcących w zawodzie cukiernik

przez dostosowanie wiedzy stażystów do potrzeb rynku pracy;— poznanie specyfiki na rzeczywistych stanowiskach pracy w branży cu-

kierniczej przez nauczycieli przedmiotów zawodowych, nauczycieli praktycznej nauki zawodu oraz kierowników kształcenia praktycznego;

— weryfikacja wiedzy teoretycznej poprzez uczestnictwo w stażach; — wzrost kompetencji zawodowych poprzez poszerzenie wiedzy teoretycz-

nej o wiedzę praktyczną oraz możliwość aktualizowania swojej wiedzy przez bezpośredni kontakt z rzeczywistym środowiskiem pracy;

— przygotowanie stażystów do wykonywania zadań po podjęciu pierwszej pracy;

— zdobycie i kształcenie umiejętności związanych z produkcją wyrobów cukierniczych.

Cele szczegółowe:W wyniku realizacji programu stażu stażysta powinien umieć:



42

— obsługiwać maszyny i urządzenia stosowane w produkcji wyrobów cukierniczych;

— magazynować surowce cukiernicze;— sporządzać półprodukty cukiernicze;— sporządzać gotowe wyroby cukiernicze;— dekorować wyroby cukiernicze i przygotować do dystrybucji;— poznać sposoby produkcji wyrobów cukierniczych w oparciu o różne

technologie;— poznać mechanizmy zarządzania zakładem cukierniczym

Warunki niezbędne do realizacji programu stażuProgram stażu dla zawodu cukiernik opracowany jest zgodnie z następującymi





141),— rozporządzenie MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych


Aby program mógł być właściwie zrealizowany konieczne jest:1. Program stażu może odbywać się w cukierniach, zakładach cukierniczych

lub restauracjach.2. Kierownik przedsiębiorstwa musi spełniać wymagania wymienione

w programie stażu a jego jednostka musi spełniać wymagania stawiane siedzibie.



5. Kierownik przedsiębiorstwa może przekazać szkolenie ucznia opiekuno-wi stażu, który musi spełniać te same warunki, które spełnia kierownik; wówczas nie są wymagane 2 lata praktyki zawodowej na stanowisku kierowniczym.



43


7. Opiekun stażu musi posiadać odpowiednie kwalifikacje w zawodzie cu-kiernik oraz co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie.


9. Konieczne jest zapewnienie dostępu stażysty do działów lub komórek organizacyjnych

w których będzie możliwość realizacji zaplanowanych zadań i czynności.10. Udostępnienie dokumentów, specjalistycznych maszyn, urządzeń i

narzędzi pracy stażystom.11. Poprawnie prowadzony monitoring i kontrola realizacji programu przez organizatora stażu12. Prawidłowa ewaluacja modelowego programu stażu.13. Program stażu może być traktowany elastycznie i dostosowany do indy-


swoich umiejętności wyjściowych. Podobny arkusz zostanie przepro-wadzony po dobyciu stażu a wyniki obu pomiarów zostaną porówna-ne w celu określenia nabytych umiejętności. Żeby wyniki pomiaru były miarodajne podobną ankietę wypełni opiekun stażu na podstawie ob-serwacji pracy stażysty i jego umiejętności.


Harmonogram stażuProgram stażu powinien być tak skorelowany aby umożliwić uczestnikom na-


I. Szkolenie teoretyczne w zawodzie cukiernik w wymiarze 1 godziny dziennie (19 dni x 1 godzina).

II. Szkolenie praktyczne w wymiarze 7 godzin dziennie w zakładzie produkcyjnym.



44

Zakres praktyk dla zawodu cukiernik (19 dni x 7 godzin zajęć): • BHP w cukierni (2 dni):

— zapoznanie ze stanowiskami pracy charakterystycznymi dla zakła-dów cukierniczych i ciastkarskich

— organizowanie stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,— przestrzeganie zakładowych regulaminów pracy— zapoznanie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska— zapoznanie z podstawowymi zagadnieniami z prawa pracy — wpływ warunków pracy na organizm człowieka, ochrona środowiska— działalność zakładów typu rzemieślniczego i przemysłowego

• Surowce (2 dni): — podstawowe pojęcia i charakterystyka składników chemicznych — warunki magazynowania surowców — zmiany zachodzące podczas magazynowania— charakterystyka produktów i półproduktów spożywczych stosowa-

nych w cukiernictwie• Technologia produkcji cukierniczej ( 12dni):

— sporządzanie dokumentacji produkcyjnej i magazynowej— zapoznanie z podstawowymi zagadnieniami z mikrobiologii— przygotowanie surowców, półproduktów i dodatków do produkcji

wyrobów cukierniczych— wykonywanie czynności związanych z produkcją określonych wyro-

bów cukierniczych: ciast, kremów, mas, wyrobów ciastkarskich— dekoracja wyrobów cukierniczych— określanie parametrów procesów technologicznych— dekorowanie i wykończanie wyrobów gotowych— ocena jakości surowców, półproduktów i wyrobów gotowych— ustalanie wad produktów oraz przyczyn ich powstawania— dobieranie opakowania do wyrobów cukierniczych i ciastkarskich— transport wyrobów cukierniczych— poznanie warunków magazynowania wyrobów gotowych— poznanie systemów zapewniania kontroli jakości

• Aparatura i wyposażenie techniczne (3 dni): — obsługiwanie urządzeń cukierniczych i ciastkarskich— poznanie urządzeń magazynowych— urządzenia do wytwarzania, fermentacji i obróbki ciast, — urządzenia chłodnicze, — piece, — urządzenia kontrolno-pomiarowe.



45

5.3. Program stażu w zawodzie elektromechanik pojazdów samochodowych 741203

Cele ogólne:• Podniesienie poziomu kwalifikacji praktycznych i dydaktycznych

uczniów z przedmiotów zawodowych.• Poznanie specyfiki na rzeczywistych stanowiskach pracy w branży mo-

toryzacyjnej związanej z kierunkiem kształcenia realizowanym w szkole przez nauczycieli przedmiotów zawodowych, nauczycieli praktycznej nauki zawodu oraz kierowników kształcenia praktycznego.



Cele szczegółowe:• Ocena stanu technicznego układów elektrycznych i elektronicznych po-

jazdów samochodowych.• Naprawa układów elektrycznych i elektronicznych pojazdów

samochodowych.• Rozróżnianie metod diagnostyki układów elektrycznych i elektronicz-

nych pojazdów samochodowych.• Rozpoznawanie elementów oraz układów elektrycznych i elektronicz-

nych pojazdów samochodowych.• Wypełnianie dokumentacji związanej z przyjęciem pojazdu

samochodowego.• Określanie zakresu diagnostyki układów elektrycznych i elektronicz-

nych pojazdów samochodowych.• Stosowanie programów komputerowych do diagnostyki układów elek-

trycznych i elektronicznych pojazdów samochodowych.• Wykonywanie pomiarów diagnostycznych układów elektrycznych

i elektronicznych pojazdów samochodowych.• Ocenianie stanu technicznego elementów oraz układów elektrycznych

i elektronicznych pojazdów samochodowych z zastosowaniem urządzeń diagnostycznych.

Warunki niezbędne do realizacji programu stażuProgram stażu dla zawodu elektromechanik pojazdów samochodowych opra-

cowany jest zgodnie z następującymi aktami prawnymi:



46

— rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych pla-nów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 204),

— rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy progra-mowej kształcenia w zawodach (Dz. U. z 2012 r., poz. 184),

— rozporządzenie MEN z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz. U. Nr 244, poz. 1626),

— ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1974 Nr 245 poz. 141),

— rozporządzenie MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 1997 r. Nr 129, poz. 844 z późn. zm.).

— ustawą z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami,— stawą z dnia 1 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu dro-

gowym oraz ustawy o kierujących pojazdami z późn. zmianami.

Aby program stażu mógł być właściwie zrealizowany konieczne jest:1. Wytypowanie przez organizatora właściwych przedsiębiorstw jako

miejsc realizacji praktyki.2. Kierownik przedsiębiorstwa musi spełniać wymagania wymienione


3. Przedsiębiorstwo powinno posiadać następujące stanowiska pracy:a. stanowisko montażowe z oprzyrządowaniem wyposażone w płyty do

prostowania, prasę hydrauliczną z oprzyrządowaniem, prasy mon-tażowe ręczne z oprzyrządowaniem, wiertarkę stołową z zestawem wierteł krętych do stali, szlifierkę, ostrzałkę, narzędzia monterskie oraz narzędzia pomiarowe i narzędzia do ręcznej obróbki metali.

b. stanowisko elektrotechniki i elektroniki samochodowej wyposażone w mierniki wielkości elektrycznych, zestawy elementów oraz ukła-dów elektrycznych i elektronicznych, stół probierczy oraz maszyny i urządzenia elektryczne.

c. stanowisko mechatroniki samochodowej wyposażone w zestaw ele-mentów wykonawczych, czujniki i przetworniki, elementy instalacji elektrycznych i urządzeń sterujących, przyrządy pomiarowe oraz ze-stawy panelowe układów elektrycznych i elektronicznych.

d. stanowisko diagnostyki samochodowej wyposażone w urządzenia diagnostyczne do pomiaru geometrii podwozia, urządzenia diagno-styczne do pomiaru emisji spalin, samochodowy komputer diagno-styczny z oprogramowaniem, stanowisko komputerowe do weryfi-kacji wyników, narzędzia monterskie oraz klucze dynamometryczne.



47





8. Opiekun stażu musi posiadać odpowiednie kwalifikacje w zawodzie elektromechanik pojazdów samochodowych oraz co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie.











48



I. Szkolenie teoretyczne w wymiarze 1 godziny dziennie (19 dni x 1 godzina). II. Szkolenie praktyczne w wymiarze 7 godzin dziennie w zakładach napraw-

czych czy stacjach diagnostycznych (19 dni x 7 godzin zajęć): a. Organizacja pracy na stanowisku (1 dzień):

• Przestrzeganie przepisów sanitarno – epidemiologicznych, bezpie-czeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.

• Stosowanie zarządzeń regulaminu i instrukcji do stanowiska pracy.• Zapoznanie z procedurami w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia

na stanowisku pracy.• Przestrzeganie zasad współżycia społecznego.• Zapoznanie się z działalnością przedsiębiorstwa.• Poznanie zakresu czynności i odpowiedzialności za stanowisko

pracy.b. Wprowadzenie do pracy na stanowisku elektromechanik pojazdów

samochodowych (3 dni):• Organizacja pracy własnej.• Posługiwanie się pojęciami z dziedziny elektrotechniki i elektroniki.• Opisywanie zjawisk związanych z prądem stałym i zmiennym.• Stosowanie prawa elektrotechniki do obliczania i szacowania war-

tości wielkości elektrycznych w obwodach elektrycznych i układach elektronicznych.

• Rozpoznanie elementów oraz układów elektrycznych i elektronicznych.

• Rozróżnianie parametrów elementów oraz układów elektrycznych i elektronicznych.

• Posługiwanie się rysunkiem technicznym podczas prac montażo-wych i instalacyjnych.

• Określanie funkcji elementów i układów elektrycznych i elektronicz-nych na podstawie dokumentacji technicznej.

• Dobieranie metod i przyrządów do pomiaru parametrów układów elektronicznych i elektronicznych.

• Wykonywanie pomiarów wielkości elektrycznych elementów, ukła-dów elektrycznych i elektronicznych.



49

• Posługiwanie się dokumentacją techniczną, katalogami i instrukcja-mi obsługi oraz przestrzeganie norm w tym zakresie.

• Stosowanie programów komputerowych wspomagających wykony-wanie zadań.

• Rozróżnianie części maszyn i urządzeń.• Rozróżnianie rodzajów połączeń.• Przestrzeganie zasad tolerancji i pasowań.• Rozróżnianie materiałów konstrukcyjnych i eksploatacyjnych.• Rozróżnianie środków transportu wewnętrznego.• Dobieranie sposobów transportu i składowania materiałów.• Rozpoznawanie rodzaju korozji oraz określanie sposobów ochrony

przed korozją.• Rozróżnianie maszyn, urządzeń i narzędzi do obróbki ręcznej

i maszynowej.• Rozróżnianie przyrządów pomiarowych stosowanych podczas ob-

róbki ręcznej i maszynowej.• Wykonywanie pomiarów warsztatowych.• Rozróżnianie metod kontroli jakości wykonanych prac.• Określanie budowy oraz przestrzeganie zasad działania maszyn

i urządzeń.c. Praca na stanowisku elektromechanik pojazdów samochodowych

(15 dni):• Wykonywanie czynności związanych z prowadzeniem i obsługą po-

jazdu samochodowego w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii B.

• Wykonywanie czynności kontrolno-obsługowych pojazdów.• Stosowanie przepisów prawa dotyczącego ruchu drogowego i kieru-

jących pojazdami.• Przestrzeganie zasad kierowania pojazdami.• Wykonywanie połączeń elementów i układów elektrycznych oraz

elektronicznych na podstawie schematów ideowych i montażowych.• Dobieranie narzędzi i przyrządów pomiarowych oraz wykonywanie

prac z zakresu montażu mechanicznego elementów i urządzeń elek-trycznych i elektronicznych.

• Wykonywanie prac z zakresu obróbki ręcznej.• Rozróżnianie metod diagnostyki układów elektrycznych i elektro-

nicznych pojazdów samochodowych.• Rozpoznawanie elementów oraz układów elektrycznych i elektro-

nicznych pojazdów samochodowych.



50

• Wypełnianie dokumentacji związanej z przyjęciem pojazdu samochodowego.

• Określanie zakresu diagnostyki układów elektrycznych i elektro-nicznych pojazdów samochodowych.

• Stosowanie programów komputerowych do diagnostyki układów elektrycznych i elektronicznych pojazdów samochodowych.

• Wykonywanie pomiarów diagnostycznych układów elektrycznych i elektronicznych pojazdów samochodowych.

• Interpretowanie wyników pomiarów układów elektrycznych i elek-tronicznych pojazdów samochodowych.

• Ocenianie stanu technicznego elementów oraz układów elektrycz-nych i elektronicznych pojazdów samochodowych z zastosowaniem urządzeń diagnostycznych.

• Sporządzanie dokumentacji wykonanych pomiarów układów elek-trycznych i elektronicznych układów samochodowych.

• Analizowanie schematów elektrycznych pojazdów samochodowych.• Lokalizowanie uszkodzeń układów elektrycznych i elektronicznych

pojazdów samochodowych.• Dobieranie metod naprawy układów elektrycznych i elektronicz-

nych pojazdów samochodowych.• Sporządzanie zapotrzebowania na układy lub elementy elektryczne

i elektroniczne pojazdów samochodowych.• Dobieranie narzędzi i przyrządów do wykonania napraw układów

elektrycznych i elektronicznych pojazdów samochodowych i posłu-giwanie się nimi.

• Wykonywanie demontażu układów elektrycznych i elektronicznych pojazdów samochodowych.

• Wymienianie uszkodzonych układów lub elementów elektrycznych i elektronicznych pojazdów samochodowych.

• Wykonywanie regulacji elementów układów elektrycznych i elektro-nicznych pojazdów samochodowych.

• Sprawdzanie działania układów elektrycznych i elektronicznych po-jazdów samochodowych po naprawie.

• Przeprowadzanie próby po naprawie układów elektrycznych i elek-tronicznych pojazdów samochodowych.

• Sporządzanie kalkulacji kosztów wykonania usługi.



51

5.4. Program stażu w zawodzie elektryk 741103


stów z przedmiotów zawodowych • Weryfikacja wiedzy teoretycznej poprzez uczestnictwo w stażach. • Wzrost kompetencji zawodowych poprzez poszerzenie wiedzy teore-


Cele szczegółowe:• Montowanie i uruchamianie maszyn i urządzeń elektrycznych na pod-

stawie dokumentacji technicznej• Wykonywanie i uruchamianie instalacji elektrycznych na podstawie do-

kumentacji technicznej• Ocenianie stanu technicznego maszyn, urządzeń i instalacji elektrycz-

nych po montażu na podstawie pomiarów• Montowanie układów sterowania, regulacji i zabezpieczeń maszyn

i urządzeń elektrycznych na podstawie dokumentacji technicznej• Montowanie i sprawdzanie działania środków ochrony przeciwporaże-

niowej na podstawie dokumentacji technicznej Warunki niezbędne do realizacji programu stażuProgram stażu dla zawodu elektryk opracowany jest zgodnie z następującymi



nów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 204),— rozporządzenie MEN z dnia 17 czerwca 2010 r. ( Dz.U. z 2010 nr 125

poz. 845 ) Załącznik nr 2 Podstawa programowa kształcenia w zawodzie elektryk – symbol cyfrowy 724[01],



— rozporządzenie MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 1997 r. Nr 129, poz. 844 z późn. zm.).



52

— rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posia-dania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, in-stalacji i sieci.

Aby program mógł być właściwie zrealizowany konieczne jest: 1. Wytypowanie przez organizatora właściwych przedsiębiorstw jako

miejsc realizacji stażu: • w przedsiębiorstwach wytwarzających, przetwarzających i prze-

syłających energię elektryczną (elektrowniach i zakładach energetycznych),

• w przedsiębiorstwach wykorzystujących energię elektryczną (trans-port kolejowy, gospodarka komunalna),

• w przedsiębiorstwach produkujących maszyny i urządzenia elektroenergetyczne

• w firmach projektujących i montujących instalacje alarmowe,• w przedsiębiorstwach budowlanych (przy wykonywaniu instalacji

elektrycznych)• w firmach handlowych zajmujących się sprzedażą osprzętu

elektrycznego,• w firmach naprawiających sprzęt elektryczny.

2. Zapewnienie dostępu stażysty do działów lub komórek organizacyjnych w których będzie możliwość realizacji zaplanowanych zadań i czynności.

3. Przedsiębiorstwo powinno posiadać następujące stanowiska pracy:a. stanowiska pomiarowe wyposażone w: zasilanie napięciem 230/240

V prądu przemiennego, zabezpieczone ochroną przeciwporażenio-wą oraz zawierające wyłączniki awaryjne i wyłącznik awaryjny cen-tralny, zasilacze stabilizowane napięcia stałego, autotransformatory, generatory funkcyjne, przyrządy pomiarowe analogowe i cyfrowe, oscyloskopy, zestawy elementów elektrycznych i elektronicznych, przewody i kable elektryczne, trenażery z układami elektrycznymi i elektronicznymi.

b. stanowiska do obróbki ręcznej metali i tworzyw sztucznych wyposa-żone w przyrządy do pomiaru wielkości geometrycznych.

c. stanowiska do montażu i konserwacji maszyn oraz urządzeń elek-trycznych wyposażone w zasilanie napięciem 230/240 V prądu prze-miennego, zabezpieczone ochroną przeciwporażeniową oraz zawie-rające wyłączniki awaryjne i wyłącznik awaryjny centralny, przy-stosowane do demontażu i montażu z podzespołów maszyn, urzą-dzeń elektrycznych, układów sterowania, regulacji i zabezpieczeń,



53

przyrządy pomiarowe analogowe i cyfrowe, autotransformatory, mierniki rezystancji izolacji, mierniki prędkości obrotowej, maszyny i urządzenia elektryczne przystosowane do pomiarów, układy elek-tronicznego sterowania maszynami i urządzeniami elektrycznymi.

d. stanowiska do montażu i konserwacji instalacji elektrycznych wy-posażone w: ażurowe lub drewnopodobne ściany zasilane napięciem 230/240 V prądu przemiennego, zabezpieczone ochroną przeciwpo-rażeniową oraz zawierające wyłączniki awaryjne i wyłącznik awaryj-ny centralny, przystosowane do montażu różnego rodzaju instalacji elektrycznych, przyrządy pomiarowe analogowe i cyfrowe, mierniki rezystancji izolacji, liczniki energii elektrycznej.





8. Opiekun stażu musi posiadać odpowiednie kwalifikacje w zawodzie elektryk oraz co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie.










54



Harmonogram stażu dla zawodu elektrykProgram szkolenia i program praktyk powinien być tak skorelowany aby umoż-

liwić uczestnikom natychmiastowe przetrenowanie w praktyce nabytej wiedzy teo-retycznej. Zapewni to wysoką efektywność nauki zawodu i będzie zawierać:

1. Szkolenie teoretyczne w wymiarze 1 godziny dziennie (19 dni x 1 godzina).

2. Szkolenie praktyczne w wymiarze 7 godzin dziennie w przedsiębiorstwie (19 dni x 7 godzin zajęć):

Organizacja pracy na stanowisku (1 dzień):• Przestrzeganie przepisów sanitarno – epidemiologicznych, bezpieczeń-

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i przeciwporażeniowej oraz ochrony środowiska.

• Stosowanie zarządzeń regulaminu i instrukcji do stanowiska pracy.• Zapoznanie z procedurami w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia na

stanowisku pracy.• Przestrzeganie zasad współżycia społecznego.• Zapoznanie się z działalnością przedsiębiorstwa.• Poznanie zakresu czynności i odpowiedzialności za stanowisko pracy.

Wprowadzenie do pracy na stanowisku elektryk (2 dni):• Organizacja pracy własnej.• Poznanie i interpretowanie schematów różnych układów elektrycznych

i elektronicznych. • Rozróżnianie maszyn, urządzeń i narzędzi do obróbki ręcznej oraz przy-

rządów pomiarowych stosowanych podczas obróbki ręcznej.• Poznanie budowy oraz zasad działania różnych przyrządów pomiaro-

wych, układów sterowania, oscyloskopów, autotransformatorów.• Wykonywanie pomiarów warsztatowych.• Sporządzanie tabel i wykresów zawierających wyniki z przeprowadza-

nych pomiarów . Praca na stanowisku elektryk (16 dni):

• Stosowanie programów komputerowych wspomagających wykonywa-nie zadań.



55

• Wyznaczanie wielkości charakteryzujących przebiegi sinusoidalne.• Stosowanie praw elektrotechniki do obliczania i szacowania warto-

ści wielkości elektrycznych w obwodach elektrycznych i układach elektronicznych.

• Sporządzanie schematów ideowych i montażowych układów elektrycz-nych i elektronicznych.

• Posługiwanie się rysunkiem technicznym podczas wykonywania prac montażowych i instalacyjnych.

• Dobieranie narzędzi i przyrządów pomiarowych oraz wykonywa-nie prac z zakresu montażu elementów i urządzeń elektrycznych i elektronicznych.

• Wykonywanie prac z zakresu obróbki ręcznej.• Określanie funkcji elementów i układów elektrycznych i elektronicz-

nych na podstawie dokumentacji technicznej.• Wykonywanie połączeń elementów i układów elektrycznych oraz elek-

tronicznych na podstawie schematów ideowych i montażowych.• Dobieranie metod i przyrządów do pomiaru parametrów układów elek-

tronicznych i elektrycznych.• Wykonanie pomiarów wielkości elektrycznych elementów, układów

elektrycznych i elektronicznych.

5.5. Program stażu w zawodzie fryzjer 514101

Cele ogólne:— Doskonalenie (podnoszenie poziomu) posiadanych umiejętności

stażystów.— Podniesienie, jakości pracy szkół kształcących w zawodzie fryzjer przez

dostosowanie wiedzy stażystów do potrzeb rynku pracy.— Poznanie specyfiki na rzeczywistych stanowiskach pracy w branży fry-

zjerskiej przez nauczycieli przedmiotów zawodowych, nauczycieli prak-tycznej nauki zawodu oraz kierowników kształcenia praktycznego.

— Weryfikacja wiedzy teoretycznej poprzez uczestnictwo w stażach. — Wzrost kompetencji zawodowych poprzez poszerzenie wiedzy teore-


— Przygotowanie stażystów do wykonywania zadań po podjęciu pierwszej pracy.



56

Cele szczegółowe:W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć:

— wykonywać zabiegi pielęgnacyjne włosów;— wykonywać zabiegi chemiczne włosów;— wykonywać strzyżenie włosów;— wykonywać stylizację fryzur.

Warunki niezbędne do realizacji programu stażuProgram stażu dla zawodu fryzjer opracowany jest zgodnie z następującymi ak-

tami prawnymi:— rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy progra-

mowej kształcenia w zawodach (Dz. U. z 2012 r., poz. 184).— rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych pla-

nów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 204).— rozporządzenie MEN z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie praktycznej

nauki zawodu (Dz. U. Nr 244, poz. 1626).— ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1974 Nr 245 poz.

141).— rozporządzenie MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych


Aby program mógł być właściwie zrealizowany konieczne jest: 1. Program stażu może odbywać się w salonach zwanych zakładami

fryzjerskimi.2. Kierownik przedsiębiorstwa musi spełniać wymagania wymienione








57

7. Opiekun stażu musi posiadać odpowiednie kwalifikacje w zawodzie fry-zjer oraz co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie.











I. Szkolenie teoretyczne w zawodzie fryzjer w wymiarze 1 godziny dziennie (19 dni x 1 godzina).

II. Szkolenie praktyczne w wymiarze 7 godzin dziennie w zakładzie fryzjer-skim (19 dni x 7 godzin zajęć):

• BHP w zakładzie fryzjerskim (2 dni):— zapoznanie ze stanowiskami pracy charakterystycznymi dla zakła-

dów fryzjerskich,— organizowanie stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,— przestrzeganie zakładowych regulaminów pracy,



58

— zapoznanie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

— zapoznanie z podstawowymi zagadnieniami z prawa pracy, — stosowanie środków ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wy-

konywania zadań zawodowych,— zapoznanie z zagrożeniami związanymi z występowaniem szkodli-

wych czynników w środowisku pracy,— zapoznanie ze skutkami oddziaływania szkodliwych czynników na

organizm człowieka.• Wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych włosów (4 dni):

— ocenianie stanu włosów i skóry głowy;— dobór metod i technik pielęgnacji włosów i skóry głowy;— organizacja stanowiska fryzjerskiego do planowego zabiegu

fryzjerskiego;— określenie wpływu preparatów pielęgnacyjnych na włosy i skórę

głowy;— dobieranie preparatu do pielęgnacji włosów i skóry głowy;— wykonywanie czynności mycia włosów z zastosowaniem różnych

metod i technik;— wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych włosów i skóry głowy;— udzielanie porad z zakresu codziennej pielęgnacji włosów.

• Strzyżenie włosów, formownie fryzur i ondulowanie (8 dni): — dobór techniki, metod i sposobu strzyżenia włosów;— dobór sprzętu fryzjerskiego do wykonywania zabiegów strzyżenia;— przestrzeganie zasad podziału włosów na sekcje i separacje do okre-

ślonej linii fryzury;— ustalenie etapów strzyżenia;— wykonywanie strzyżenia włosów damskich, męskich i dziecięcych;— wykonywanie strzyżenia zarostu z uwzględnieniem kształtu twarzy

klienta;— określenie przeciwwskazań do wykonania zabiegów ondulacji i pro-

stowania chemicznego włosów;— określenie etapów ondulowania i prostowania chemicznego włosów;— dobór technik ondulowania i prostowania chemicznego włosów;— dobór preparatów fryzjerskich do wykonywania zabiegów ondulo-

wania i prostowania wodnego oraz chemicznego;— wykonywanie zabiegów ondulowania i prostowania wodnego oraz

chemicznego;— dobór preparatów do pielęgnacji włosów po chemicznych zabiegach

fryzjerskich;



59

— wykonywanie fryzur okolicznościowych;— wykonywanie zagęszczania i przedłużania włosów.

• Koloryzacja włosów (5 dni).— określenie metod i technik rozjaśniania i koloryzacji włosów;— określenie wpływu zabiegów rozjaśniania i koloryzacji włosów na

strukturę i wygląd włosów;— dobór preparatów fryzjerskich do rozjaśniania i koloryzacji włosów;— dobór techniki rozjaśniania i koloryzacji włosów;— sporządzanie mieszaniny preparatów do rozjaśniania i koloryzacji

włosów;— wykonywanie zabiegów koloryzacji i rozjaśniania włosów;— wykonywanie korekty koloru.

5.6. Program stażu w zawodzie kucharz 512001

Cele ogólne:— Doskonalenie (podnoszenie poziomu) posiadanych umiejętności

stażystów.— Podniesienie, jakości pracy szkół kształcących w zawodzie kucharz przez

dostosowanie wiedzy stażystów do potrzeb rynku pracy.— Poznanie specyfiki na rzeczywistych stanowiskach pracy w branży ku-

charskiej przez nauczycieli przedmiotów zawodowych, nauczycieli prak-tycznej nauki zawodu oraz kierowników kształcenia praktycznego.

— Weryfikacja wiedzy teoretycznej poprzez uczestnictwo w stażach.— Wzrost kompetencji zawodowych poprzez poszerzenie wiedzy teore-


— Przygotowanie stażystów do wykonywania zadań po podjęciu pierwszej pracy.

— Zdobycie i kształcenie umiejętności związanych ze sporządzaniem po-traw i napojów.

Cele szczegółowe:Uczeń po odbyciu stażu w zawodzie kucharz powinien być przygotowany do

wykonywania następujących zadań zawodowych:1) przechowywania żywności;2) sporządzania potraw i napojów;3) wykonywania czynności związanych z ekspedycją potraw i napojów.



60

Warunki niezbędne do realizacji programu stażuProgram stażu dla zawodu kucharz 512001 opracowany jest zgodnie z następu-

jącymi aktami prawnymi:— rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy progra-






— ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006 r. – podstawowy akt prawny dla branży gastronomicznej określający wy-magania i procedury niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa żywno-ści i żywienia

— Struktura kształcenia Kucharz (dokument belgijski)

Aby program mógł być właściwie zrealizowany konieczne jest: 1. Staże mogą odbywać się w zakładach gastronomicznych typu otwartego

i zamkniętego, w tym restauracjach hotelowych i gastronomii sieciowej oraz firmach cateringowych.

2. Kierownik zakładu musi spełniać wymagania wymienione w programie stażu a jego jednostka musi spełniać wymagania stawiane siedzibie.

3. Kierownik zakładu musi mieć pełne 25 lat lub przynajmniej 23 lata z za-strzeżeniem, że dysponuje on odpowiednim wykształceniem z zakresu biznesu lub świadectwem szczególnych kompetencji.

4. Kierownik zakładu musi posiadać przynajmniej 3 lata praktyki zawodo-wej, z czego jeden rok na stanowisku kierowniczym.

5. Kierownik zakładu może przekazać szkolenie ucznia opiekunowi stażu, który musi spełniać te same warunki, które spełnia kierownik; wówczas nie są wymagane 2 lata praktyki zawodowej na stanowisku kierowniczym.


7. Opiekun stażu musi posiadać odpowiednie kwalifikacje w zawodzie ku-charz oraz co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie.



61











I. Szkolenie teoretyczne w zawodzie kucharz w wymiarze 1 godziny dziennie (19 dni x 1 godzina).

II. Szkolenie praktyczne w wymiarze 7 godzin dziennie w zakładzie gastrono-micznym. Zakres praktyk dla zawodu kucharz (19 dni x 7 godzin zajęć):

• BHP w zakładzie gastronomicznym (2 dni):— zapoznanie ze stanowiskami pracy charakterystycznymi dla zakła-

dów gastronomicznych — organizowanie stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,— przestrzeganie zakładowych regulaminów pracy— zapoznanie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska



62

— zapoznanie z podstawowymi zagadnieniami z prawa pracy — stosowanie środków ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wy-

konywania zadań zawodowych;• Sporządzanie potraw i napojów (3 dni):

— ocena żywności pod względem towaroznawczym;— klasyfikacja żywności w zależności od trwałości, pochodzenia, war-

tości odżywczej i przydatności kulinarnej: — przestrzeganie zasad oceny jakościowej żywności;— dobieranie warunków do przechowywania żywności;— rozpoznawanie zmian zachodzących w przechowywanej żywności;— rozróżnianie systemów zapewniania bezpieczeństwa zdrowotnego

żywności;— dobieranie metod utrwalania żywności;— rozróżnianie urządzeń stanowiących wyposażenie pomieszczeń

magazynowych;— użytkowanie urządzeń do przechowywania żywności.

• Sporządzenie i ekspedycja potraw i napojów (14 dni):— określanie roli funkcjonalnego układu pomieszczeń w organizacji

pracy zakładu gastronomicznego;— stosowanie programów komputerowych wspomagających wykona-

nie zadania;— rozróżnianie i przestrzeganie procedur zapewnienia bezpieczeństwa

zdrowotnego żywności;— stosowanie receptur gastronomicznych;— rozróżnianie metod i technik sporządzania potraw i napojów;— dobieranie surowców do sporządzania potraw i napojów;— sporządzanie półproduktów oraz potraw i napojów;— przestrzeganie zasad racjonalnej gospodarki żywnością;— rozpoznawanie zmian zachodzących w żywności podczas sporzą-

dzania potraw i napojów;— rozróżnianie i użytkowanie sprzętu i urządzeń do sporządzania

i ekspedycji potraw i napojów;— ocenianie organoleptyczne żywności;— dobieranie zastawy stołowej do ekspedycji potraw i napojów;— porcjowanie, dekorowanie i wydawanie potraw i napojów

• Sporządzanie potraw na ciepło zgodnie z procedurami (4 dni):— przygotowywanie posiłków z mięsem pod menu;— przygotowywanie posiłków z rybą pod menu;— przygotowywanie deserów pod menu;



63

5.7. Program stażu w zawodzie lakiernik 713201


stów z przedmiotów zawodowych • Weryfikacja wiedzy teoretycznej poprzez uczestnictwo w stażach. • Wzrost kompetencji zawodowych poprzez poszerzenie wiedzy teore-


Cele szczegółowe:• Przygotowanie powierzchni do naniesienia powłok lakierniczych.• Nanoszenie powłok lakierniczych.• Wykonanie renowacji powierzchni lakierowanej.

Warunki niezbędne do realizacji programu stażuProgram praktyk dla zawodu lakiernik opracowany jest zgodnie z następujący-

mi aktami prawnymi:— rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy progra-






Aby program stażu mógł być właściwie zrealizowany konieczne jest:1. Wytypowanie przez organizatora właściwych warsztatów lakiernictwa

samochodowego jako miejsc realizacji stażu.2. Zapewnienie dostępu stażysty do działów lub komórek organizacyjnych

w których będzie możliwość realizacji zaplanowanych zadań i czynności.3. Warsztat lakiernictwa samochodowego powinien posiadać następujące

stanowiska pracy:



64

a. stanowisko do przygotowania powierzchni do lakierowania wy-posażone w: przyrządy pomiarowe, narzędzia ślusarskie, szczotki druciane, szlifierki, urządzenia do czyszczenia powierzchni meto-dą strumieniowo-ścierną, palnik do czyszczenia płomieniowego, urządzenia do chemicznego czyszczenia powierzchni, przyrządy do nakładania zabezpieczeń antykorozyjnych, narzędzia i materiały do polerowania i konserwacji powłok, katalogi i cenniki wyrobów lakierowych,

b. stanowiska do lakierownia wyposażone w: kabinę lakierniczą, przy-rządy pomiarowe, stojaki do lakierownia, pistolety natryskowe pneumatyczne, hydrodynamiczne i elektrostatyczne, narzędzia do malowania ręcznego, narzędzia i sprzęt do mieszania i filtrowania la-kierów, ekran do próbnego malowania, szlifierki, polerki, urządzenia do pomiaru lepkości, myjkę do pistoletów natryskowych, urządzenie do piaskowania, promienniki i suszarki.





8. Opiekun stażu musi posiadać odpowiednie kwalifikacje w zawodzie la-kiernik oraz co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie.

9. Zakład musi spełniać zarówno powyższe kryteria ogólne jak i kryteria w zakresie wyposażenia warsztatu w wymagane wyposażenie techniczne oraz wymagania z zakresu bezpieczeństwa i higieny.





widualnych potrzeb stażysty.



65

15. Przed odbyciem stażu stażysta wypełni ankietę, w której określi poziom swoich umiejętności wyjściowych. Podobny arkusz zostanie przepro-wadzony po dobyciu stażu a wyniki obu pomiarów zostaną porówna-ne w celu określenia nabytych umiejętności. Żeby wyniki pomiaru były miarodajne podobną ankietę wypełni opiekun stażu na podstawie ob-serwacji pracy stażysty i jego umiejętności.




I. Szkolenie teoretyczne w wymiarze 1 godziny dziennie (19 dni x 1 godzina). II. Szkolenie praktyczne w wymiarze 7 godzin dziennie w warsztatach lakier-

nictwa samochodowego (19 dni x 7 godzin zajęć): a. Organizacja pracy na stanowisku (1 dzień):

• Przestrzeganie przepisów sanitarno – epidemiologicznych, bezpie-czeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.



pracy.b. Wprowadzenie do praca na stanowisku lakiernik (2 dni):

• Organizacja pracy własnej.• Poznanie i dobór sposobu transportu i składowania materiałów.• Rozróżnianie maszyn, urządzeń i narzędzi do obróbki ręcznej i ma-

szynowej oraz przyrządów pomiarowych stosowanych podczas ob-róbki ręcznej i maszynowej.

• Poznanie budowy oraz przestrzeganie zasad działania maszyn i urzą-dzeń lakierniczych.

• Wykonywanie pomiarów warsztatowych.



66

• Rozpoznawanie uszkodzeń i wad powłok lakierniczych.c. Praca na stanowisku lakiernik (16 dni):


• Dobieranie narzędzi i urządzeń do przygotowania powierzchni.• Oczyszczanie powierzchni z zanieczyszczeń przed lakierowaniem.• Określanie sposobów zabezpieczeń powierzchni przed korozją.• Oczyszczanie powierzchni z powłok lakierniczych.• Rozróżnianie materiałów wypełniających.• Przygotowywanie materiałów wypełniających do nałożenia na

powierzchnię.• Nanoszenie materiałów wypełniających na powierzchnię.• Dobieranie materiałów ściernych.• Szlifowanie materiałów wypełniających wyrównując powierzchnię.• Rozróżnianie rodzajów materiałów odtłuszczających.• Oczyszczanie i odtłuszczanie przygotowywanej powierzchni.• Wykonywanie konserwacji i renowacji powłok lakierniczych.• Dobieranie koloru powłoki lakierniczej.• Określanie sposobu pomiaru lepkości materiałów lakierniczych.• Wykonywanie pomiarów lepkości materiałów lakierniczych.• Obsługiwanie pistoletów lakierniczych.• Użytkowanie kabin lakierniczych i urządzeń pomocniczych.• Dobieranie i stosowanie technik nakładania powłok lakierniczych.• Ocenianie jakości wykonanej powłoki lakierniczej.

5.8. Program stażu w zawodzie mechanik pojazdów samochodowych 723103


stów z przedmiotów zawodowych.• Poznanie specyfiki na rzeczywistych stanowiskach pracy w branży zwią-

zanej z kierunkiem kształcenia realizowanym w szkole przez nauczycieli przedmiotów zawodowych, nauczycieli praktycznej nauki zawodu oraz kierowników kształcenia praktycznego.





67

Cele szczegółowe:• Użytkowanie pojazdów samochodowych.• Diagnozowanie pojazdów samochodowych.• Naprawianie pojazdów samochodowych.

Warunki niezbędne do realizacji programu stażu:Program stażu dla zawodu mechanik pojazdów samochodowych opracowany

jest zgodnie z następującymi aktami prawnymi:— rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy progra-






— Ustawą z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami,— Ustawą z dnia 1 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu dro-

gowym oraz ustawy o kierujących pojazdami z późn. zmianami.

Aby program mógł być właściwie zrealizowany konieczne jest:1. Wytypowanie przez organizatora właściwych przedsiębiorstw jako

miejsc realizacji praktyki: • Stacje obsługi pojazdów samochodowych• Zakłady produkcyjne i naprawcze pojazdów samochodowych• Salony sprzedaży samochodów• Przedsiębiorstwa doradztwa technicznego dotyczącego motoryzacji

2. Zapewnienie dostępu praktykanta do działów lub komórek organiza-cyjnych, w których będzie możliwość realizacji zaplanowanych zadań i czynności.

3. Przedsiębiorstwo powinno posiadać następujące stanowiska pracy:a. stanowisko do kontroli i naprawy pojazdów samochodowych, skła-

dające się z pojazdów samochodowych i ich podzespołów, urządze-nia diagnostycznego do pomiaru geometrii podwozia, urządzenia diagnostycznego do pomiaru emisji spalin samochodowych, kom-puter diagnostyczny z oprogramowaniem,



68

b. stanowisko komputerowe do weryfikacji wyników pomiarów, na-rzędzia monterskie, klucze dynamometryczne, dokumentacje tech-niczno-obsługowe, stoły ślusarskie, urządzenia do mycia i konser-wacji, narzędzia do obróbki ręcznej metali, maszyny, urządzenia i narzędzia do obróbki mechanicznej metali, narzędzia i przyrządy pomiarowe,

c. stanowisko do wymiany materiałów eksploatacyjnych, dokumenta-cje techniczne maszyn i urządzeń, instrukcje obsługi maszyn i urzą-dzeń, środki ochrony indywidualnej.





8. Opiekun stażu musi posiadać odpowiednie kwalifikacje w zawodzie me-chanik pojazdów samochodowych oraz co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie.







swoich umiejętności wyjściowych. Podobny arkusz zostanie przepro-wadzony po dobyciu stażu a wyniki obu pomiarów zostaną porówna-ne w celu określenia nabytych umiejętności. Żeby wyniki pomiaru były



69

miarodajne podobną ankietę wypełni opiekun stażu na podstawie ob-serwacji pracy stażysty i jego umiejętności.




I. Szkolenie teoretyczne w zawodzie mechanik pojazdów samochodowych w wymiarze 1 godziny dziennie (19 dni x 1 godzina).

II. Szkolenie praktyczne w wymiarze 7 godzin dziennie w zakładzie samocho-dowym (19 dni x 7 godzin zajęć).

a. Organizacja pracy na stanowisku (1 dzień):• Przestrzeganie przepisów sanitarno – epidemiologicznych, bezpie-




pracy.b. Wprowadzenie do pracy na stanowisku mechanik pojazdów samo-

chodowych (3 dni):• Posługiwanie się pojęciami z dziedziny elektrotechniki i elektroniki.• Rozróżnianie parametrów elementów oraz układów elektrycznych

i elektronicznych.• Dobieranie narzędzi i przyrządów pomiarowych oraz wykonywanie

prac z zakresu montażu mechanicznego elementów i urządzeń elek-trycznych i elektronicznych.

• Określanie funkcji elementów i układów elektrycznych i elektronicz-nych na podstawie dokumentacji technicznej.

• Dobieranie metod i przyrządów do pomiaru parametrów układów elektronicznych i elektronicznych.



70

• Wykonywanie pomiarów wielkości elektrycznych elementów, ukła-dów elektrycznych i elektronicznych.

• Posługiwanie się dokumentacją techniczną, katalogami i instruk-cjami obsługi oraz przestrzeganie norm w zakresie elektrycznym i elektronicznym.

• Rozróżnianie środków transportu wewnętrznego.• Dobieranie sposobów transportu i składowania materiałów.• Rozróżnianie maszyn, urządzeń i narzędzi do obróbki ręcznej

i maszynowej.• Określanie budowy oraz przestrzeganie zasad działania maszyn

i urządzeń.c. Praca na stanowisku mechanik pojazdów samochodowych (15 dni):

• Organizacja pracy własnej.• Przestrzeganie zasad sporządzania rysunku technicznego

maszynowego.• Rozróżnianie części maszyn i urządzeń.• Rozróżnianie rodzaje połączeń.• Przestrzeganie zasad tolerancji i pasowań.• Rozróżnianie przyrządów pomiarowych stosowanych podczas ob-

róbki ręcznej i maszynowej.• Wykonywanie pomiarów warsztatowych.• Rozróżnianie materiałów konstrukcyjnych i eksploatacyjnych.• Rozróżnianie technik i metod wytwarzania części maszyn i urządzeń.• Rozpoznawanie rodzajów korozji oraz określanie sposobów ochrony

przed korozją.• Posługiwanie się rysunkiem technicznym podczas prac montażo-

wych i instalacyjnych.• Wykonywanie prac z zakresu obróbki ręcznej.• Wykonywanie połączeń elementów i układów elektrycznych oraz

elektronicznych na podstawie schematów ideowych i montażowych.• Posługiwanie się dokumentacją techniczną maszyn i urządzeń oraz

przestrzeganie norm dotyczących rysunku technicznego, części ma-szyn, materiałów konstrukcyjnych i eksploatacyjnych.

• Rozróżnianie metod kontroli jakości wykonanych prac.• Wykonywanie czynności kontrolno-obsługowych pojazdów.• Stosowanie przepisów prawa dotyczących ruchu drogowego i kieru-

jących pojazdami;• Przestrzeganie zasad kierowania pojazdami;



71

• Wykonywanie czynności związanych z prowadzeniem i obsługą po-jazdu samochodowego w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii B.

• Przyjmowanie pojazdu samochodowego do diagnostyki oraz spo-rządzanie dokumentacji tego przyjęcia.

• Przygotowywanie pojazdu samochodowego do diagnostyki.• Opisywanie budowy pojazdów samochodowych oraz wyjaśnianie

zasad działania podzespołów i zespołów tych pojazdów.• Określanie podzespołów i zespołów pojazdu samochodowego.• Stosowanie narzędzi i przyrządów pomiarowych do wykonania dia-

gnostyki pojazdów samochodowych.• Dobieranie metod oraz określanie zakresu diagnostyki podzespołów

i zespołów pojazdów samochodowych.• Stosowanie programów komputerowych do diagnostyki pojazdów

samochodowych.• Wykonywanie pomiarów i badań diagnostycznych pojazdów samo-

chodowych oraz interpretacja ich wyników.• Ocenianie stanu technicznego pojazdów samochodowych.• Lokalizacja uszkodzenia zespołów ipodzespołów pojazdów samocho-

dowych na podstawie pomiarów iwyników badań diagnostycznych.• Szacowanie kosztów naprawy pojazdów samochodowych.• Dobieranie metod i określanie zakresu naprawy pojazdu

samochodowego.• Wykonywanie demontażu zespołów i podzespołów pojazdów

samochodowych.• Przeprowadzanie weryfikacji zespołów i podzespołów pojazdów

samochodowych.• Dobieranie zespołów lub podzespołów pojazdów samochodowych

lub ich zamienników do wymiany.• Wymienianie uszkodzonych zespołów i podzespołów pojazdów sa-

mochodowych z wykorzystaniem urządzeń i narzędzi warsztatowych.• Montowanie podzespołów i zespołów pojazdów samochodowych.• Wykonywanie konserwacji zespołów ipodzespołów pojazdów

samochodowych.• Wyjaśnianie zasad eksploatacji pojazdów samochodowych oraz do-

bieranie materiałów eksploatacyjnych.• Przeprowadzanie prób po naprawie pojazdów samochodowych.• Ocenianie jakości wykonania naprawy i ustalanie jej kosztów.



72

5.9. Program stażu w zawodzie monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie 712905

Cele ogólne:1. doskonalenie posiadanych umiejętności stażystów,2. podniesienie, jakości pracy szkół kształcących w zawodzie monter za-

budowy i robót wykończeniowych w budownictwie przez dostosowa-nie wiedzy uczniów do potrzeb rynku pracy,

3. poznanie specyfiki na rzeczywistych stanowiskach pracy w branży budowlanej,

4. weryfikacja wiedzy teoretycznej poprzez uczestnictwo w stażach, 5. przygotowanie stażystów do wykonywania zadań po podjęciu pierwszej

pracy,6. zdobycie i kształcenie umiejętności związanych z pracą w przedsiębior-

stwie budowlanym.Cele szczegółowe: W wyniku realizacji programu stażu stażysta powinien umieć:

— wykonywać roboty malarskie; — wykonywać roboty tapeciarskie; — wykonywać roboty posadzkarskie; — wykonywać roboty okładzinowe.

Warunki niezbędne do realizacji programu stażuProgram stażu dla zawodu monter zabudowy i robót wykończeniowych w bu-

downictwie opracowany jest zgodnie z następującymi aktami prawnymi:— rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy progra-






— ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. 1994 nr 89 poz. 414);



73

— ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o zmianie ustawy Prawo budowlane oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. 2003 nr 80 poz. 718);

— rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 27 sierpnia 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy planu bezpieczeństwa i ochro-ny zdrowia oraz szczegółowego zakresu rodzajów robót budowlanych, stwarzających zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi (Dz. U. Nr 151, poz. 1256);

— rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bu-dynki i ich usytuowanie, Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych,

— rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w spra-wie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz spo-sobu znakowania ich znakiem budowlanym.

— rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bez-pieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. z dnia 19 marca 2003 r. Nr 47, poz. 401),

Aby program mógł być właściwie zrealizowany konieczne jest:1. Staże odbywają się w przedsiębiorstwach budowlanych wyposażonych

w nowoczesny sprzęt, stosujących nowoczesne technologie oraz posia-dających dobrze wyszkoloną kadrę pracowniczą.

2. Kierownik przedsiębiorstwa musi spełniać wymagania wymienione w programie stażu a jego jednostka musi spełniać wymagania stawiane siedzibie.





7. Opiekun stażu musi posiadać odpowiednie kwalifikacje w zawodzie monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie oraz co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie.



74











I. Szkolenie teoretyczne w zawodzie monter zabudowy i robót wykończenio-wych w budownictwie w wymiarze 1 godziny dziennie (19 dni x 1 godzina)

II. Szkolenie praktyczne w wymiarze 7 godzin dziennie w przedsiębiorstwie budowlanym . Zakres praktyk dla zawodu monter zabudowy i robót wykończe-niowych w budownictwie (19 dni x 7 godzin zajęć):

• BHP w przedsiębiorstwie budowlanym (2 dni):Zapoznanie z:— działalnością przedsiębiorstwa, — strukturą organizacyjną i zasadami organizacji pracy,



75

— zasadami ochrony przeciwpożarowej w budownictwie ogólnie oraz podczas konkretnych czynności i prac właściwych dla zawodu,

— z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia i życia człowieka występują-cymi podczas wykonywania konkretnych prac w zakresie architek-tury krajobrazu,

— kategoriami ryzyka zawodowego dla poszczególnych stanowisk pra-cy w przedsiębiorstwie,

— poznanie zasad pomocy medycznej w przypadku sytuacji stano-wiącej zagrożenie zdrowia i życia podczas wykonywania czynności zawodowych,

— zapoznanie z podstawowymi zagadnieniami z prawa pracy, — wpływ warunków pracy na organizm człowieka, ochrona środowiska,— organizowanie stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,— przestrzeganie zakładowych regulaminów pracy,— zapoznanie z podstawowymi zagadnieniami z prawa pracy, — wpływ warunków pracy na organizm człowieka, ochrona środowiska.

• Montaż ścian działowych, sufitów podwieszanych oraz obudowy kon-strukcji dachowych w systemie suchej zabudowy oraz montaż okładzin ściennych i płyt podłogowych w systemie suchej zabudowy ( 5 dni)— rozróżnianie rodzajów:

a) systemów suchej zabudowy wnętrz; izolacji ścian działowych, sufitów podwieszanych oraz obudowy konstrukcji dachowych i przestrzeganie zasad ich wykonania;

b) okładzin ściennych i płyt podłogowych w systemie suchej zabudowy;

c) izolacji okładzin ściennych i płyt podłogowych stosowanych w systemie suchej zabudowy oraz określanie sposobów ich wykonywania;

— posługiwanie się: a) dokumentacją projektową, b) specyfikacjami technicznymi wykonania i odbioru robót

budowlanych, c) normami, katalogami oraz instrukcjami dotyczącymi mon-

tażu ścian działowych, sufitów podwieszanych oraz obudowy konstrukcji dachowych w systemie suchej zabudowy a także instrukcjami dotyczącymi montażu okładzin ściennych i płyt podłogowych;

— sporządzanie a) przedmiaru robót montażu ścian działowych, sufitów podwie-

szanych, okładzin ściennych i płyt podłogowych oraz obudowy



76

konstrukcji dachowych w systemie suchej zabudowy wraz z kal-kulowaniem ich kosztów;

— dobieranie: a) i przygotowanie materiałów do montażu ścian działowych, sufi-

tów podwieszanych, okładzin ściennych i płyt podłogowych oraz obudowy konstrukcji dachowych w systemie suchej zabudowy;

b) narzędzi oraz sprzętu do montażu ścian działowych, sufitów podwieszanych,

okładzin ściennych i płyt podłogowych oraz obudowy konstrukcji dachowych

w systemie suchej zabudowy; c) technik montażu elementów suchej zabudowy oraz elementów

okładzin ściennych i płyt podłogowych w systemie suchej zabudowy

— wyznaczanie: a) miejsca montażu elementów suchej zabudowy oraz elemen-

tów okładzin ściennych i płyt podłogowych w systemie suchej zabudowy

— wykonywanie: a) robót pomocniczych związanych z montażem ścian działowych,

sufitów podwieszanych okładzin ściennych i płyt podłogo-wych oraz obudowy konstrukcji dachowych w systemie suchej zabudowy;

b) ścian działowych, sufitów podwieszanych oraz obudowy kon-strukcji dachowych w systemie suchej zabudowy;

c) izolacji ścian działowych, sufitów podwieszanych oraz obudowy konstrukcji dachowych w systemie suchej zabudowy;

d) robót związanych z naprawą uszkodzonych elementów ścian działowych, sufitów podwieszanych, okładzin ściennych oraz obudowy konstrukcji dachowych w systemie suchej zabudowy;

e) obmiaru robót związanych z montażem ścian działowych, sufi-tów podwieszanych, okładzin ściennych i płyt podłogowych oraz obudowy konstrukcji dachowych w systemie suchej zabudowy oraz sporządzanie rozliczenia tych robót

— rozpoznawanie rodzajów uszkodzeń ścian działowych, sufitów pod-wieszanych i obudowy konstrukcji dachowych oraz elementów okła-dzin ściennych w systemie suchej zabudowy oraz dobieranie sposo-bów ich naprawy;



77

— ocenianie jakości wykonania robót montażu ścian działowych, su-fitów podwieszanych oraz obudowy konstrukcji dachowych a także okładzin ściennych i płyt podłogowych w systemie suchej zabudowy;

— przygotowywanie podłoża do montażu okładzin ściennych i płyt podłogowych w systemie suchej zabudowy;

— montowanie elementów okładzin ściennych i płyt podłogowych w systemie suchej zabudowy.

• Wykonywanie robót malarskich ( 3 dni)— Dobieranie:

a) i przygotowywanie materiałów do wykonania powłok malarskich;b) narzędzi i sprzętu do wykonania robót malarskich;c) technik wykonania robót malarskich i odbioru robót

budowlanych, — ocenianie jakości wykonania robót malarskich; — posługiwanie się normami, katalogami oraz instrukcjami dotyczący-

mi robót malarskich;— posługiwanie się dokumentacją projektową, specyfikacjami

technicznymi; — przygotowywanie podłoża wykonanego z różnych materiałów do

nakładania powłok; — poznanie rodzajów podłoży oraz określanie sposobów ich przygoto-

wywania pod różnego rodzaju powłoki malarskie; — rozpoznanie rodzajów uszkodzeń powłok malarskich i dobieranie

sposobów ich naprawy; — rozróżnianie rodzajów materiałów malarskich, określenie ich właści-

wości i zastosowanie; — sporządzanie przedmiaru robót malarskich oraz kalkulowanie kosz-

tów ich wykonania; — wykonywanie:

a) robót malarskich;b) obmiaru robót malarskich i sporządzanie ich rozliczeń. c) powłok malarskich; d) prac związanych z naprawą i renowacją powłok malarskich

i zdobieniem powłok malarskich różnymi technikami;• Wykonywanie robót tapeciarskich ( 3 dni)

— rozróżnianie: a) rodzajów tapet, określanie ich właściwości i zastosowania; b) rodzajów podłoży i określanie sposobów ich przygotowania pod

różnego rodzaju tapety; — posługiwanie się:



78

a) dokumentacją projektową, specyfikacjami technicznymi wyko-nania i odbioru robót budowlanych,

b) normami, katalogami oraz instrukcjami dotyczącymi wykony-wania robót tapeciarskich;

— dobieranie: a) i przygotowywanie materiałów do wykonania robót tapeciarskich; b) narzędzi i sprzętu do wykonania robót tapeciarskich;

— wykonywanie: a) robót tapeciarskich; b) zdobień tapet różnymi technikami; c) prac związanych z naprawą i renowacją tapet; d) obmiaru robót tapeciarskich i sporządzanie ich rozliczania.

— rozpoznanie rodzajów uszkodzeń tapet i określanie sposobów ich naprawy;

— ocenianie jakości robót tapeciarskich; — sporządzanie przedmiaru robót tapeciarskich oraz kosztów ich

wykonania; — przygotowywanie podłoża do wykonania robót tapeciarskich;

• Wykonywanie robót posadzkarskich (3 dni) — rozróżnianie rodzajów:

a) materiałów posadzkarskich i określanie ich właściwości; b) izolacji podłogowych i określanie sposobów ich wykonania;

— dobieranie: a) i przygotowanie materiałów do wykonania robót posadzkarskich; b) narzędzi i sprzętu do wykonania robót posadzkarskich;

— wykonanie : a) warstwy izolacyjnej podłóg; b) podkładów podłogowych; c) posadzki z różnych materiałów; d) zabezpieczenia powierzchni posadzek; e) prac związanych z konserwacją i naprawą posadzek; f) obmiaru robót posadzkarskich i sporządzania ich rozliczania.

— rozpoznanie rodzajów uszkodzeń posadzek i dobieranie sposobów ich naprawy;

— ocenianie jakości robót posadzkarskich; — przygotowanie podłoża do wykonania posadzek z różnych

materiałów; — określanie sposobów przygotowania podłoży pod różnego rodzaju

posadzki;



79

— posługiwanie się dokumentacją projektową, specyfikacjami tech-nicznymi wykonania i odbioru robót budowlanych, normami, katalogami oraz instrukcjami dotyczącymi wykonywania robót posadzkarskich

— sporządzanie przedmiaru robót posadzkarskich oraz kalkulowanie kosztów ich wykonania;

• Wykonywanie robót okładzinowych ( 3 dni)— rozróżnianie:

a) rodzajów okładzin oraz określanie ich właściwości i zastosowania; b) rodzajów podłoży oraz określanie sposobów ich przygotowywa-

nia pod okładziny; — posługiwanie się:

a) dokumentacją projektową, specyfikacjami technicznymi wyko-nania i odbioru robót budowlanych,

b) normami, katalogami oraz instrukcjami dotyczącymi wykony-wania robót okładzinowych;

— dobieranie: a) i przygotowanie materiałów do wykonania robót okładzinowych; b) narzędzi i sprzętu do wykonania robót okładzinowych;

— wykonanie: a) okładziny z różnych materiałów; b) prac związanych z konserwacją i naprawą okładzin wykonanych

z różnych materiałów;c) obmiaru robót okładzinowych i sporządzanie ich rozliczenia

— rozpoznanie rodzajów uszkodzeń okładzin i określanie sposobów ich naprawy

— ocenianie jakości robót okładzinowych; — sporządzanie przedmiaru robót okładzinowych oraz kalkulowanie

kosztów ich wykonania; — przygotowanie podłoża do wykonania okładzin;

5.10. Program stażu w zawodzie monter sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych 712616

Cele ogólne:• podniesienie poziomu kwalifikacji praktycznych i dydaktycznych staży-

stów z przedmiotów zawodowych,



80

• odpowiedni poziom wiedzy praktycznej przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodzie monter sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych, a tym samym zapewni im możliwość sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy,

• weryfikacja wiedzy teoretycznej poprzez uczestnictwo w stażach, • wzrost kompetencji zawodowych poprzez poszerzenie wiedzy teoretycz-

nej o wiedzę praktyczną oraz możliwość aktualizowania swojej wiedzy przez bezpośredni kontakt z rzeczywistym środowiskiem pracy.

Cele szczegółowe:W wyniku procesu kształcenia stażysta powinien umieć:

• wykonywać roboty przygotowawcze związane z budową sieci komunal-nych oraz montażem instalacji sanitarnych,

• wykonywać roboty związane z budową sieci wodociągowych, kanaliza-cyjnych, gazowych oraz sieci i węzłów ciepłowniczych,

• wykonywać montaż instalacji wodociągowych, kanalizacyjnych, gazo-wych, grzewczych, wentylacyjnych i klimatyzacyjnych,

• wykonywać roboty związane z konserwacją, naprawą i modernizacją sie-ci komunalnych oraz instalacji sanitarnych.

Warunki niezbędne do realizacji programu stażuProgram stażu dla zawodu monter sieci instalacji i urządzeń sanitarnych

712616 opracowany jest zgodnie z następującymi aktami prawnymi:— rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy progra-






— ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm. od dnia 29.04.2012 r.);

— ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 z późn. zm.);

— ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz. 150 z późn. zm.);



81

— rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 10 grudnia 2010 r. zmie-niające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim po-winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 239, poz. 1597);

— rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe (Dz. U. Nr 97, poz. 1055);

— rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 15 stycznia 2007 r. w spra-wie szczegółowych warunków funkcjonowania systemów ciepłowni-czych (Dz. U. Nr 16, poz. 92);

— zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 marca 1996 r. w sprawie dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, wydzielanych przez materiały budowlane, urządzenia i elemen-ty wyposażenia w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi (M.P. 1996 r. Nr 19, poz. 231);

Aby program mógł być właściwie zrealizowany konieczne jest:1. Staże odbywają się w zakładach budowlanych, gazowych lub

wodociągowych.2. Kierownik zakładu musi spełniać wymagania wymienione w programie

stażu a jego jednostka musi spełniać wymagania stawiane siedzibie.3. Kierownik zakładu musi mieć pełne 25 lat lub przynajmniej 23 lata z za-

strzeżeniem, że dysponuje on odpowiednim wykształceniem z zakresu biznesu lub świadectwem szczególnych kompetencji.



6. Zakład musi bez względu na swoją formę prawną, funkcjonować przy-najmniej dwa lata.

7. Opiekun stażu musi posiadać odpowiednie kwalifikacje w zawodzie monter sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych oraz co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie.

8. Zakład musi spełniać zarówno powyższe kryteria ogólne jak i kryteria w zakresie wyposażenia firmy w wymagane wyposażenie techniczne oraz wymagania z zakresu bezpieczeństwa i higieny zapewniając warun-ki materialne do realizacji stażu.

9. Konieczne jest zapewnienie dostępu stażysty do działów lub komórek organizacyjnych w których będzie możliwość realizacji zaplanowa-nych zadań i czynności. Przedsiębiorca przyjmujący ucznia na praktykę



82

zawodową w zawodzie monter sieci instalacji i urządzeń sanitarnych musi posiadać w swoim zakładzie stanowiska zapewniające odpowied-nią naukę praktyczną:a) stanowisko do obróbki rur wyposażone w podstawowe narzędzia do

cięcia oraz mechanicznej i ręcznej obróbki rur z różnych materiałów sieciowych i instalacyjnych,

b) stanowisko do wykonywania połączeń zaciskanych, zaprasowy-wanych i zgrzewanych wyposażone w: obcinarki, zaciskarki, pra-ski hydrauliczne, giętarki, zgrzewarki elektrooporowe i zgrzewarki polifuzyjne,

c) stanowisko do wykonywania połączeń lutowanych wyposażone w narzędzia do lutowania twardego i miękkiego,

d) stanowisko do wykonywania połączeń rozłącznych wyposażone w narzędzia niezbędne gwintowania rur stalowych oraz wykonywa-nia połączeń kołnierzowych,

e) stanowisko do montażu sieci komunalnych i instalacji sanitarnych wyposażone w narzędzia monterskie i traserskie, odcinki rur sta-lowych, miedzianych, preizolowanych oraz z tworzyw sztucznych, kształtki, elementy uzbrojenia, przykładowe przybory sanitarne i urządzenia grzewcze, gazowe, wentylacyjne i klimatyzacyjne oraz materiały niezbędne do wykonania fragmentów instalacji sanitar-nych i sieci komunalnych, wykonywania zabezpieczeń antykoro-zyjnych, termoizolacyjnych i przeciwwilgociowych, dokumentacje projektowe instalacji sanitarnych i sieci komunalnych, materiały in-struktażowe dotyczące technik wykonywania połączeń rozłącznych i nierozłącznych różnych materiałów instalacyjnych i sieciowych, materiały instruktażowe dotyczące bezpieczeństwa wykonywania robót ziemnych i montażowych.

10. Udostępnienie dokumentów, specjalistycznych maszyn, urządzeń i na-rzędzi pracy stażystom a w szczególności: stanowiska szkoleniowe wy-posażone w niezbędne urządzenia, sprzęt, narzędzia, materiały i doku-mentację techniczną, uwzględniające wymagania bezpieczeństwa i hi-gieny pracy, odzież, obuwie robocze i środki ochrony indywidualnej oraz środki higieny osobistej przysługujące na danym stanowisku pra-cy pracownikom, zgodnie z odrębnymi przepisami, pomieszczenia do przechowywania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony in-dywidualnej, nieodpłatne posiłki profilaktyczne i napoje przysługujące pracownikom na danym stanowisku pracy, zgodnie z odrębnymi prze-pisami, dostęp do urządzeń higieniczno-sanitarnych oraz pomieszczeń socjalno-bytowych,



83






Harmonogram stażu w zawodzie monter sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych

Program stażu powinien być tak skorelowany aby umożliwić uczestnikom na-tychmiastowe przetrenowanie w praktyce nabytej wiedzy teoretycznej. Zapewni to wysoką efektywność nauki zawodu. Kolejność realizacji zadań przewidzianych w każdym z działów jest dowolna, powinna być kreślona przez opiekuna stażu.

I. Szkolenie teoretyczne w zawodzie monter sieci instalacji i urządzeń sani-tarnych w zakładach budowlanych, gazowych czy wodociągowych w wymiarze 1 godziny dziennie ( 19 dni x 1 godzina).

II. Szkolenie praktyczne w wymiarze 7 godzin dziennie w obiektach budow-lanych o różnym przeznaczeniu, tj. w biurach, piwnicach, pomieszczeniach tech-nicznych, mieszkaniach prywatnych, pomieszczeniach biurowych oraz w nowych budynkach różnego przeznaczenia Zakres praktyk dla zawodu monter sieci insta-lacji i urządzeń sanitarnych (19 dni x 7 godzin zajęć):

• Organizacja pracy na stanowisku (1 dzień):— organizowanie stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,— przestrzeganie zakładowych regulaminów pracy,— zapoznanie z przepisami sanitarno – epidemiologicznymi, przepisa-

mi bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

— zapoznanie z podstawowymi zagadnieniami z prawa pracy,— wpływ warunków pracy na organizm człowieka, ochrona środowiska,



84

— poznanie zakresu czynności i odpowiedzialności za stanowisko pracy,

— ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy monter instalacji i urządzeń sanitarnych.

• Wprowadzenie do pracy na stanowisku(2 dni): — zapoznanie się z zakresem prac prowadzonych na poszczególnych

stanowiskach pracy w zawodzie monter sieci instalacji i urządzeń sanitarnych,

— zapoznanie się z technologiami i materiałami stosowanymi w pra-cach związanych z wykonywaniem oraz konserwacją instalacji wo-dociągowych, kanalizacyjnych, ciepłej wody, centralnego ogrzewa-nia, wentylacji i klimatyzacji, a także instalacji wyposażenia sanitar-nego obiektów,

— zapoznanie się z wyposażeniem technicznym stanowisk pracy sto-sowanym zawodzie monter instalacji i urządzeń sanitarnych (np.: narzędzia, przyrządy i sprzęt),

— zapoznanie się z systemami wentylacji i klimatyzacji.• Praca na stanowisku(16 dni)

— asystowanie lub przeprowadzanie kontroli jakości wykonywanych robót instalacyjnych,

— wykonywanie prac przygotowawczo-zakończeniowych związanych z montażem i remontem instalacji sanitarnych ,z montażem i re-montem przewodów oraz urządzeń sieci komunalnych,

— asystowanie przymontowaniu, naprawianiu, konserwowaniu insta-lacji wodociągowych i kanalizacyjnych lub bezpośrednie wykonywa-nie prac,

— asystowanie przy montowaniu, naprawianiu, konserwowaniu insta-lacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody lub bezpośrednie wyko-nywanie prac,

— asystowanie przy montowaniu, naprawianiu, konserwowaniu insta-lacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych lub bezpośrednie wykony-wanie prac,

— asystowanie przymontowaniu, naprawianiu, konserwowaniu insta-lacji z pompą ciepła bezpośrednie wykonywanie prac,

— asystowanie przy wykonywaniu napraw, konserwacji oraz regulacji instalacji sanitarnych lub bezpośrednie wykonywanie prac,

— zapoznanie się z ekologicznymi źródłami ciepła (np. solary, pompy ciepła).



85

5.11. Program stażu w zawodzie piekarz 751204


stów z przedmiotów zawodowych.• Odpowiedni poziom wiedzy praktycznej przyczyni się do podniesienia

poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodzie piekarz, a tym samym zapewni im możliwość sprostania wy-zwaniom zmieniającego się rynku pracy.

• Weryfikacja wiedzy teoretycznej poprzez uczestnictwo w stażach. • Przygotowanie do wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjo-

nowania na zmieniającym się rynku pracy.Cele szczegółowe:W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć:

• przygotować surowce do produkcji wyrobów piekarskich;• sporządzać półprodukty piekarskie;• dzielić ciasto i kształtować kęsy na wyroby piekarskie;• przeprowadzać rozrost oraz wypiek pieczywa;• obsługiwać maszyny i urządzenia stosowane w produkcji wyrobów

piekarskich.

Warunki niezbędne do realizacji programu stażu Program praktyk dla zawodu piekarz opracowany jest zgodnie z następującymi







— ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. 2010 r. Nr 136, poz. 914),

— ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. 2011 r. Nr 212, poz.1263).



86

Aby program stażu mógł być właściwie zrealizowany konieczne jest by:1. Staże odbywają się w piekarniach, zakładach piekarniczych lub

restauracjach2. Kierownik zakładu musi spełniać wymagania wymienione w programie

stażu a jego jednostka musi spełniać wymagania stawiane siedzibie.3. Kierownik zakładu musi mieć pełne 25 lat lub przynajmniej 23 lata z za-

strzeżeniem, że dysponuje on odpowiednim wykształceniem z zakresu biznesu lub świadectwem szczególnych kompetencji.




7. Opiekun stażu musi posiadać odpowiednie kwalifikacje w zawodzie pie-karz oraz co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie.


9. Konieczne jest zapewnienie dostępu stażysty do działów lub komórek organizacyjnych w których będzie możliwość realizacji zaplanowanych zadań i czynności. Przedsiębiorca przyjmujący stażystę na staż w zawo-dzie piekarz musi posiadać w swoim zakładzie stanowiska zapewniające odpowiednią naukę praktyczną:a) stanowiska magazynowania i składowania surowców piekarskich ,

wyposażone w: chłodziarkę, półki lub regały na przyjmowane su-rowce i półprodukty piekarskie, termometr, psychrometr i wagę elektroniczną;

b) stanowiska przygotowania surowców i miesienia ciast , wyposażone w: lodówkę, dozator-mieszacz wody, przesiewacz lub sito do mąki, mięsiarkę do ciasta, zestaw naczyń do przygotowania surowców, ze-staw przyrządów pomiarowych: termometr do ciasta, wagi, miarki do płynów oraz drobny sprzęt piekarski;

c) stanowiska dzielenia i formowania kęsów ciasta , wyposażone w: stół piekarski, wagę, dzielarkę do bułek oraz drobny sprzęt piekar-ski, taki jak: nożyki, skrobki, formy, blachy arkuszowe, koszyki, deski rozrostowe;



87

d) stanowiska rozrostu i wypieku kęsów ciasta , wyposażone w: komorę rozrostową i piec piekarski, środki ochrony indywidualnej, zestaw przepisów prawa dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej.

10. Udostępnienie dokumentów, specjalistycznych maszyn, urządzeń i na-rzędzi pracy stażystom a w szczególności: stanowiska szkoleniowe wy-posażone w niezbędne urządzenia, sprzęt, narzędzia, materiały i doku-mentację techniczną, uwzględniające wymagania bezpieczeństwa i hi-gieny pracy, odzież, obuwie robocze i środki ochrony indywidualnej oraz środki higieny osobistej przysługujące na danym stanowisku pra-cy pracownikom, zgodnie z odrębnymi przepisami, pomieszczenia do przechowywania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony in-dywidualnej, nieodpłatne posiłki profilaktyczne i napoje przysługujące pracownikom na danym stanowisku pracy, zgodnie z odrębnymi prze-pisami, dostęp do urządzeń higieniczno-sanitarnych oraz pomieszczeń socjalno-bytowych .

11. Poprawnie prowadzony monitoring i kontrola realizacji programu przez organizatora stażu.





Harmonogram stażu w zawodzie piekarzProgram stażu powinien być tak skorelowany aby umożliwić uczestnikom na-


I. Szkolenie teoretyczne w zawodzie piekarz w wymiarze 1 godziny dziennie (19 dni x 1 godzina).



88

II. Szkolenie praktyczne w wymiarze 7 godzin dziennie w zakładzie piekar-niczym, piekarni lub restauracji. Zakres praktyk dla zawodu piekarz (19 dni x 7 godzin zajęć):

• BHP w piekarni (2 dni):— zapoznanie ze stanowiskami pracy charakterystycznymi dla zakładu

piekarskiego,— organizowanie stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,— przestrzeganie zakładowych regulaminów pracy,— zapoznanie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,— zapoznanie z podstawowymi zagadnieniami z prawa pracy, — wpływ warunków pracy na organizm człowieka, ochrona środowiska,— działalność zakładów typu rzemieślniczego i przemysłowego.

• Surowce (2 dni): — podstawowe pojęcia i charakterystyka składników chemicznych, — warunki magazynowania surowców, — zmiany zachodzące podczas magazynowania,— charakterystyka produktów i półproduktów spożywczych stosowa-

nych w piekarnictwie.• Technologia produkcji piekarniczej (13 dni):

— sporządzanie dokumentacji produkcyjnej i magazynowej,— zapoznanie z podstawowymi zagadnieniami z mikrobiologii,— przygotowanie surowców, półproduktów i dodatków do produkcji

wyrobów piekarskich,— wykonywanie czynności związanych z produkcją różnych asorty-

mentów pieczywa,— określanie parametrów procesów technologicznych,— sporządzanie ciast pszennych, żytnich i mieszanych różnymi

metodami,— ocena jakości surowców, półproduktów i wyrobów gotowych,— ustalanie wad produktów oraz przyczyn ich powstawania,— dopasowanie sposobu przechowywania do różnego asortymentu

pieczywa,— transport wyrobów piekarskich,— poznanie warunków magazynowania wyrobów gotowych,— poznanie systemów zapewniania kontroli jakości.

• Aparatura i wyposażenie techniczne (2 dni): — obsługiwanie maszyn i urządzeń do produkcji pieczywa,— poznanie urządzeń magazynowych,



89

— obsługiwanie urządzeń do wytwarzania, fermentacji i obróbki ciasta, urządzeń chłodniczych, pieców oraz urządzeń kontrolno-pomiarowe.

5.12. Program stażu w zawodzie stolarz 752205


stów z przedmiotów zawodowych.• Weryfikacja wiedzy teoretycznej poprzez uczestnictwo w stażach. • Wzrost kompetencji zawodowych poprzez poszerzenie wiedzy teore-


Cele szczegółowe:• Wykonywanie wyrobów z drewna i tworzyw drzewnych.• Wykonywanie prac związanych z obsługą oraz konserwacją maszyn

i urządzeń stosowanych w stolarstwie.• Wykonywanie napraw, renowacji i konserwacji wyrobów stolarskich.

Warunki niezbędne do realizacji programu stażu:Program stażu dla zawodu stolarz opracowany jest zgodnie z następującymi ak-

tami prawnymi:— rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy progra-





przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 1997 r. Nr 129, poz. 844 z późn.zm.).

— rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 14 kwietnia 2000 r. w spra-wie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze obrabiarek do drewna (Dz. U. Nr 36, poz. 409).


miejsc realizacji praktyki.



90

2. Kierownik zakładu musi spełniać wymagania wymienione w programie stażu a jego jednostka musi spełniać wymagania stawiane siedzibie.



5. Kierownik zakładu może przekazać szkolenie stażysty opiekunowi stażu, który musi spełniać te same warunki, które spełnia kierownik; wówczas nie są wymagane 2 lata praktyki zawodowej na stanowisku kierowniczym.


7. Opiekun stażu musi posiadać odpowiednie kwalifikacje w zawodzie sto-larz oraz co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie.


9. Konieczne jest zapewnienie dostępu stażysty do działów lub komórek organizacyjnych w których będzie możliwość realizacji zaplanowanych zadań i czynności. Przedsiębiorca przyjmujący stażystę na staż w zawo-dzie musi posiadać w swoim zakładzie stanowiska zapewniające odpo-wiednią naukę praktyczną.

10. Przedsiębiorstwo powinno posiadać stanowiska pracy wyposażone w elementy i modele wyrobów stolarskich, narzędzia, maszyny i urzą-dzenia do ręcznej i maszynowej obróbki drewna i tworzyw drzewnych, obróbki hydrotermicznej i plastycznej, prac wykończeniowych i mon-tażowych, przyrządy i uchwyty obróbkowe, aparaturę i narzędzia kon-trolno-pomiarowe, , parametry kątowe narzędzi, instalację sprężonego powietrza, instalację odwiórowywania, oprzyrządowanie obróbkowe, narzędzia i urządzenia montażowe, instrukcje technologiczne i stanowi-skowe, instrukcje obsługi maszyn i urządzeń, oprzyrządowanie, obra-biarki i urządzenia.

11. Udostępnienie dokumentów, specjalistycznych maszyn, urządzeń i na-rzędzi pracy stażystom a w szczególności: stanowiska szkoleniowe wy-posażone w niezbędne urządzenia, sprzęt, narzędzia, materiały i do-kumentację techniczną, uwzględniające wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, odzież, obuwie robocze i środki ochrony indywidual-nej oraz środki higieny osobistej przysługujące na danym stanowisku



91

pracy pracownikom, zgodnie z odrębnymi przepisami, pomieszczenia do przechowywania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochro-ny indywidualnej, nieodpłatne posiłki profilaktyczne i napoje przysłu-gujące pracownikom na danym stanowisku pracy, zgodnie z odrębnymi przepisami, dostęp do urządzeń higieniczno-sanitarnych oraz pomiesz-czeń socjalno-bytowych .

12. Poprawnie prowadzony monitoring i kontrola realizacji programu stażu przez organizatora stażu.





Harmonogram stażu w zawodzie stolarzProgram stażu powinien być tak skorelowany aby umożliwić uczestnikom na-


Szkolenie teoretyczne w zawodzie stolarz w wymiarze 1 godziny dziennie (19 dni x 1 godzina).

Szkolenie praktyczne w wymiarze 7 godzin dziennie w zakładzie stolarskim (19 dni x 7 godzin zajęć):

a. Organizacja pracy na stanowisku (1 dzień):• Przestrzeganie przepisów sanitarno – epidemiologicznych, bezpie-



na stanowisku pracy.• Przestrzeganie zasad współżycia społecznego.



92

• Zapoznanie się z działalnością przedsiębiorstwa.• Poznanie zakresu czynności i odpowiedzialności za stanowisko

pracy.b. Wprowadzenie do pracy na stanowisku stolarz (3 dni):

• Organizacja pracy własnej.• Posługiwanie się instrukcjami obsługi maszyn i urządzeń oraz ter-

minologią stosowaną w przemyśle drzewnym.• Posługiwanie się dokumentacją konstrukcyjną i technologiczną.• Posługiwanie się przyrządami pomiarowymi i sprawdzianami.• Dokonywanie klasyfikacji drewna i materiałów drzewnych.• Dobieranie narzędzi, maszyn i urządzeń do wykonania obróbki

drewna i tworzyw drzewnych.• Wykonywanie prac związanych z pakowaniem, magazynowaniem

oraz transportem elementów, podzespołów i wyrobów gotowych.c. Praca na stanowisku stolarz (15 dni):


• Dobieranie technologii wytwarzania wyrobów stolarskich.• Dobieranie sposobów obróbki drewna i tworzyw drzewnych.• Obsługiwanie maszyn i urządzeń stosowanych w stolarstwie.• Wykonywanie ręcznie i maszynowo obróbki drewna i tworzyw

drzewnych.• Przygotowanie materiałów podstawowych i pomocniczych do wy-

konania wyrobów z drewna i tworzyw drzewnych.• Wykonywanie hydrotermiczne i plastyczne obróbki drewna.• Stosowanie różnych technik do wykańczania powierzchni drewna,

tworzyw drzewnych i gotowych wyrobów z drewna.• Wykonywanie elementów konstrukcyjnych oraz ich połączeń.• Wykonywanie klejenia i oklejania drewna i materiałów drzewnych.• Stosowanie systemów montażu i okuwania wyrobów stolarskich.• Wykonywanie konserwacji narzędzi, maszyn i urządzeń stosowa-

nych do wykonywania wyrobów z drewna i tworzyw drzewnych.• Identyfikowanie typów konstrukcji oraz stylów stosowanych

w meblarstwie.• Rozpoznawanie wad oraz uszkodzeń materiałów i wyrobów

stolarskich.• Ustalanie przyczyn uszkodzeń wyrobów oraz określanie sposobów

ich naprawy, renowacji lub konserwacji.• Kwalifikowanie wyrobów stolarskich do naprawy i renowacji.



93

• Ustalanie zakresu napraw, renowacji i konserwacji wyrobów stolarskich.

• Dobieranie technik, materiałów i narzędzi do wykonania naprawy, renowacji, konserwacji wyrobów stolarskich.

• Wykonywanie naprawy, renowacji i konserwacji wyrobów stolar-skich zgodnie z zapotrzebowaniem i wymaganiami klientów.

• Ocenianie jakości wykonania wyrobów stolarskich, ich napraw, re-nowacji lub konserwacji.

5.13. Program stażu w zawodzie technik ekonomista 331403


stów dotyczących zagadnień ekonomicznych z zakresu: rachunkowości, ekonomiki, prawa, ekonomii, przedsiębiorczości, obsługi programów finansowo-księgowych.

• Poznanie specyfiki pracy w działach: finansowo-księgowym, zaopatrze-nia, zbytu, marketingu, kadr i płac, na rzeczywistych stanowiskach pracy

• Weryfikacja wiedzy teoretycznej poprzez uczestnictwo w praktykach. • Wzrost kompetencji zawodowych poprzez poszerzenie wiedzy teore-


Cele szczegółowe:Stażysta w zawodzie technik ekonomista powinien być przygotowany do

wykonywania następujących zadań zawodowych:• planowania i prowadzenia działalności gospodarczej;• obliczania podatków;• prowadzenia spraw kadrowo-płacowych;• prowadzenia rachunkowości;• wykonywania analiz i sporządzania sprawozdań z działalności podmio-

tów prowadzących działalność gospodarczą.

Warunki niezbędne do realizacji programu stażu:Program stażu dla zawodu technik ekonomista opracowany jest zgodnie z na-

stępującymi aktami prawnymi:— rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy progra-


nów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 204),



94



— rozporządzenie MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 1997 r. Nr 129, poz. 844 z późn.zm.).


miejsc realizacji stażu – w przedsiębiorstwach produkcyjnych, handlo-wych, usługowych lub mieszanych np. produkcyjno-handlowych, han-dlowo-usługowych itp.




5. Kierownik przedsiębiorstwa może przekazać szkolenie stażysty opieku-nowi stażu, który musi spełniać te same warunki, które spełnia kierow-nik; wówczas nie są wymagane 2 lata praktyki zawodowej na stanowisku kierowniczym.


7. Opiekun stażu musi posiadać odpowiednie kwalifikacje w zawodzie technik ekonomista oraz co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie.

8. Przedsiębiorstwo musi spełniać zarówno powyższe kryteria ogólne jak i kryteria w zakresie wyposażenia firmy w wymagane wyposażenie tech-niczne oraz wymagania z zakresu bezpieczeństwa i higieny zapewniając warunki materialne do realizacji stażu.


10. Udostępnienie dokumentów, programów komputerowych ,urządzeń biurowych niezbędnych do realizacji programu praktyki.



95






Harmonogram stażu w zawodzie technik ekonomistaProgram stażu powinien być tak skorelowany aby umożliwić uczestnikom na-


Szkolenie teoretyczne w zawodzie technik ekonomista w wymiarze 1 godziny dziennie (19 dni x 1 godzina).

Szkolenie praktyczne w wymiarze 7 godzin dziennie w przedsiębiorstwie (19 dni x 7 godzin zajęć):

I. Organizacja praktyki zawodowej – 1 dzień1. Poznaje strukturę organizacyjno-prawną przedsiębiorstwa2. Poznaje i przestrzega przepisy BHP i przeciwpożarowe podczas wykony-

wania powierzonych zadań zawodowych,3. Przewiduje zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka oraz mienia i śro-

dowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych4. Zna zasady dotyczące ergonomii stanowiska pracy, ochrony środowiska

i ochrony przeciwpożarowej,5. Poznaje hierarchię służbową na określonym stanowisku pracy, zapozna-

je się z obiegiem dokumentacji na stanowisku pracy, w przedsiębiorstwieII. Sekretariat – 2 dni

1. Obsługuje sprzęt i urządzenia biurowe wykorzystywane w przedsiębiorstwie.

2. Korzysta z programów komputerowych, które maja zastosowanie w pra-cy sekretariatu.



96

3. Uczestniczy w przygotowywaniu standardowych form korespondencji służbowej.

4. Obserwuje prace związane z przygotowaniem spotkań, narad, podróży służbowych.

5. Poznaje sposoby rejestrowania, gromadzenia i przechowywania dokumentów.

III. Dział zaopatrzenia i zbytu – 4 dni1. Obserwuje i analizuje współpracę firmy z kontrahentami i przedsię-

biorstwami z branży oraz z innymi podmiotami współpracującymi z przedsiębiorstwem.

2. Obserwuje negocjacje warunków porozumień w zakresie dostaw surow-ców i materiałów, stosuje strategie marketingowe;

3. Zapoznaje się z zakresem spraw związanych z zaopatrzeniem w surowce i materiały.

4. Zapoznaje się z zakresem spraw związanych ze sprzedażą wyrobów gotowych.

5. Sporządza dokumenty związane z obrotem materiałami, towarami i wy-robami gotowymi oraz środkami pieniężnymi.

6. Zapoznaje się z rodzajami zapasów w celu zachowania ciągłości produk-cji i sprzedaży oraz poznaje stosowane w przedsiębiorstwie wskaźniki rotacji zapasów.

7. Zapoznaje się ze stosowanymi w firmie metodami kalkulacji cen sprzedaży.

8. Zapoznaje się z programami komputerowymi stosowanymi w dziale za-opatrzenia, zbytu

9. Rozróżnia i sporządza dokumenty występujące w dziale zaopatrzenia.10. Rozróżnia i sporządza dokumenty występujące w dziale handlowym.

IV. Dział marketingu – 1 dzień1. Zapoznaje się z metodami i zakresem gromadzonych przez przedsię-

biorstwo informacji o rynku.2. Analizuje stosowane przez firmę strategie marketingowe.3. Zapoznaje się z organizacją pracy w komórce marketingu oraz aktualnie

prowadzonymi działaniami promocyjnymi.4. Analizuje efekty przykładowej kampanii marketingowej /działań

promocyjnychV. Dział kadr i płac – 3 dni

1. Zapoznaje się z istniejącymi w firmie regulaminami dotyczącymi pra-cowników, np. regulaminem pracy, wynagradzania, oceny pracownika itp.



97

2. Zapoznaje się i uczestniczy w sporządzaniu dokumentów związanych z nawiązaniem stosunku pracy, zatrudnieniem pracownika i rozwiąza-niu stosunku pracy.

3. Uczestniczy w obliczaniu przykładowego wynagrodzenia według róż-nych systemów płac i z tytułu różnych umów z wykorzystaniem progra-mu komputerowego stosowanego w firmie.

4. Uczestniczy w sporządzaniu przykładowej listy płac.5. Analizuje i sporządza deklaracje z tytułu ubezpieczeń społecznych i zdro-

wotnych oraz deklaracje i zeznania podatkowe dotyczące podatku do-chodowego od osób fizycznych w związku z wypłacaniem wynagrodzeń.

6. Zapoznaje się , oblicza i interpretuje wskaźniki dotyczące zatrudnienia np. wskaźnik fluktuacji, absencji, itp.

VI. Dział finansowo-księgowy – 8 dni1. Zapoznaje się z organizacją i zadaniami działu finansowo-księgowego.2. Zapoznaje się z obiegiem dokumentów i systemem ewidencji księgowej.3. Zapoznaje się z zakresem i możliwościami wykorzystania programów

finansowo-księgowych w dziale finansowo-księgowym.4. Dokonuje ewidencji prostych operacji gospodarczych.5. Zapoznaje się z Zakładowym Planem Kont.6. Obserwuje rozliczenia z kontrahentami, instytucjami finansowymi oraz

budżetem.7. Rozróżnia i sporządza dokumenty dotyczące rozliczeń z kontrahentami,

instytucjami finansowymi oraz budżetem.8. Zapoznaje się z zasadami ewidencji i rozliczania kosztów.9. Uczestniczy w obliczeniach amortyzacji, zużycia materiałów, cen i marż.10. Zapoznaje się z metodą ustalania wyniku finansowego oraz kierunkami

jego podziału.11. Zapoznaje się ze sprawozdawczością sporządzaną w przedsiębiorstwie.12. Obserwuje, w jaki sposób jednostka gromadzi i opracowuje informacje

o realizacji zadań poszczególnych działów, niezbędne do analizy ekono-micznej i sprawozdawczości.

13. Uczestniczy w analizie ekonomicznej jednostki.14. Przeprowadza proste analizy ekonomiczne i dokonuje oceny procesów

gospodarczych.15. Obserwuje wykorzystanie wyników analizy ekonomicznej w zarządzaniu.16. Zapoznaje się z zasadami finansowania przedsiębiorstwa, zgłaszania po-

trzeb kredytowych do banku, warunkami otrzymania kredytu, czynno-ściami ubezpieczeniowymi.

17. Sporządza przykładową dokumentację kredytową : wniosek i umowę kredytową.



98

18. Zapoznaje się z dokumentacją inwentaryzacji dokonywanej w przedsiębiorstwie.

19. Uczestniczy w inwentaryzacji przeprowadzanej w firmie.

5.14. Program stażu w zawodzie technik handlowiec 522305

Cele ogólne:• Podniesienie poziomu kwalifikacji praktycznych i dydaktycznych sta-

żystów dotyczących zagadnień z zakresu organizacji handlu detalicz-nego i hurtowego oraz organizacji działalności przedsiębiorstwa handlowego

• Poznanie specyfiki pracy na rzeczywistych stanowiskach w działach: fi-nansowo-księgowym, handlowym, marketingu, kadr i płac, reklamacji, w magazynie, na sali sprzedażowej

• Weryfikacja wiedzy teoretycznej poprzez uczestnictwo w stażach. Cele szczegółowe:W wyniku odbycia stażu stażysta będzie umiał:

• Organizować prace w zakresie przyjmowania dostaw oraz przygotowy-wania towarów do sprzedaży;

• Wykonywać prace związane z obsługą klientów oraz realizacją transakcji kupna i sprzedaży;

• Prowadzić działania reklamowe i marketingowe;• Organizować i prowadzić działalność handlową; • Zarządzać działalnością handlową przedsiębiorstwa.

Warunki niezbędne do realizacji programu stażuProgram stażu dla zawodu technik handlowiec opracowany jest zgodnie z na-









99


miejsc realizacji stażu: przedsiębiorstwa handlowe: detaliczne, hurtowe lub hurtowo-detaliczne






7. Opiekun stażu musi posiadać odpowiednie kwalifikacje w zawodzie technik handlowiec oraz co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie.







swoich umiejętności wyjściowych. Podobny arkusz zostanie przepro-wadzony po dobyciu stażu a wyniki obu pomiarów zostaną porówna-ne w celu określenia nabytych umiejętności. Żeby wyniki pomiaru były



100

miarodajne podobną ankietę wypełni opiekun stażu na podstawie ob-serwacji pracy stażysty i jego umiejętności.


Harmonogram stażu w zawodzie technik handlowiecProgram stażu powinien być tak skorelowany aby umożliwić uczestnikom na-


Szkolenie teoretyczne w zawodzie technik handlowiec w wymiarze 1 godziny dziennie (19 dni x 1 godzina).

Szkolenie praktyczne w wymiarze 7 godzin dziennie w przedsiębiorstwie (19 dni x 7 godzin zajęć):

Organizacja praktyki zawodowej – 2 dni1. Poznaje strukturę organizacyjno-prawną przedsiębiorstwa handlowego.2. Zapoznaje się z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisami

prawa dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska .3. Zapoznaje się ze środkami ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas

wykonywania zadań zawodowych w przedsiębiorstwie handlowym.4. Zapoznaje się z zasadami odpowiedzialności materialnej.5. Zapoznaje się z regulaminami wewnętrznymi dotyczącymi organizacji

i dyscypliny pracy, uczciwości oraz estetyki wyglądu. Dział handlowy – 4 dni

1. Zapoznaje się z ofertą handlową przedsiębiorstwa oraz z zasadami usta-lania zapotrzebowania na towary.

2. Zapoznaje się z polityką wyboru dostawców.3. Zapoznaje się z zasadami przyjmowania i dokumentowania dostaw

towarów. 4. Wykonuje czynności związane z przyjmowaniem i dokumentowaniem

dostaw towarów.5. Wykonuje czynności dotyczące ilościowej i jakościowej kontroli towa-

rów przeznaczonych do sprzedaży.6. Zapoznaje się z zasadami ustalania cen towarów.7. Oblicza ceny dla wybranych towarów zgodnie z zasadami.8. Zapoznaje się z formami transportu w przedsiębiorstwie.



101

Magazyn – 3 dni1. Zapoznaje się z normami towarowymi oraz normami związanymi

z przechowywaniem i konserwacją towarów.2. Zapoznaje się z zasadami oznakowania towarów i opakowań.3. Oznakowuje wskazane towary zgodnie z zasadami stosowanymi

w przedsiębiorstwie.4. Zapoznaje się z rodzajami magazynów i ich wyposażeniem w przedsię-

biorstwie handlowym.5. Dokonuje analizy warunków przechowywania towarów

w przedsiębiorstwie. 6. Dokonuje prawidłowego rozmieszczenia towarów w magazynie.7. Zapoznaje się z gospodarką opakowaniami w przedsiębiorstwie.

Sala sprzedażowa – 6 dni1. Zapoznaje się z zasadami obsługi klienta do formy sprzedaży

w przedsiębiorstwie.2. Zapoznaje się z prawidłowym rozmieszczeniem towarów na sali

sprzedażowej.3. Przygotowuje towary do sprzedaży.4. Prezentuje klientom ofertę sprzedażową przedsiębiorstwa.5. Zapoznaje się z zasadami prowadzenia rozmowy sprzedażowej do typu

klienta.6. Przeprowadza rozmowę sprzedażową dostosowaną do typu klienta.7. Przyjmuje zamówienie klienta na określony towar oraz wykonuje czyn-

ności związane z realizacja zamówienia.8. Zapoznaje się z czynnościami związanymi z pakowaniem i wydawaniem

towaru .9. Pakuje towar zgodnie z zasadami i oczekiwaniami klienta oraz wydaje

towar zgodnie z przyjętymi w przedsiębiorstwie zasadami.10. Zapoznaje się z obsługą urządzeń technicznych stosowanych na stano-

wiskach pracy.11. Obsługuje urządzenia techniczne stosowane na stanowiskach pracy

zgodnie z instrukcją. 12. Oblicza należność oraz przyjmuje ją w gotówce lub kartą płatniczą.13. Zapoznaje się z dokumentami potwierdzającymi sprzedaż

w przedsiębiorstwie.14. Sporządza dokumenty potwierdzające sprzedaż.15. Zapoznaje się z procedurą dotyczącą przyjmowania i rozpatrywania re-

klamacji .16. Wykorzystuje znajomość języka obcego w pracy



102

Marketing – 1 dzień1. Zapoznaje się ze znaczeniem marketingu w działalności przedsiębiorstwa.2. Zapoznaje się z metodami reklamy oraz sposobami promocji towarów.

Dział finansowo-księgowy – 3 dni1. Zapoznaje się z organizacją i zadaniami działu finansowo-księgowego.2. Zapoznaje się z obiegiem dokumentów i systemem ewidencji księgowej.3. Zapoznaje się z zakresem i możliwościami wykorzystania programów

finansowo-księgowych w dziale finansowo-księgowym.4. Obserwuje rozliczenia z kontrahentami, instytucjami finansowymi oraz

budżetem.5. Rozróżnia i sporządza dokumenty dotyczące rozliczeń z kontrahentami,

instytucjami finansowymi oraz budżetem.6. Zapoznaje się z metodą ustalania wyniku finansowego

w przedsiębiorstwie.7. Zapoznaje się z metodami analizy ekonomicznej stosowanymi w przed-

siębiorstwie handlowym.8. Oblicza wybrane wskaźniki analizy ekonomicznej na podstawie danych

z bilansu przedsiębiorstwa handlowego.9. Dokonuje interpretacji obliczonych wskaźników analizy ekonomicznej.

5.15. Program stażu w zawodzie technik hotelarstwa 422402

Cele ogólne:• Podniesienie poziomu kwalifikacji praktycznych i dydaktycznych sta-

żystów dotyczących zagadnień z zakresu hotelarstwa: organizacji pra-cy, ekonomii i prawa, obsługi informatycznej, marketingu , obsługi konsumenta

• Poznanie specyfiki pracy na rzeczywistych stanowiskach: w recepcji, w jednostkach mieszkalnych, w sali konsumenckiej,

• Weryfikacja wiedzy teoretycznej poprzez uczestnictwo w stażach. • Wzrost kompetencji zawodowych poprzez poszerzenie wiedzy teore-


Cele szczegółowe: Stażysta odbywający staż w zawodzie technik hotelarstwa powinien być

przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:• prowadzenia działalności promocyjnej oraz sprzedaż usług hotelarskich;• rezerwowania usług hotelarskich;• wykonywania prac związanych z obsługą gości w recepcji;



103

• przygotowywania jednostek mieszkalnych do przyjęcia gości;• przygotowywania i podawania śniadań w obiekcie świadczącym usługi

hotelarskie;• przyjmowania i realizacji zamówień na hotelarskie usługi dodatkowe.

Warunki niezbędne do realizacji programu stażuProgram stażu dla zawodu technik hotelarstwa opracowany jest zgodnie z na-







Aby program stażu mógł być właściwie zrealizowany konieczne jest:1. Wytypowanie przez organizatora obiektów hotelarskich jako miejsc re-

alizacji stażu: hotele, motele, pensjonaty, kempingi, domy wycieczkowe czy schroniska.

2. Kierownik obiektu hotelarskiego musi spełniać wymagania wymienione w programie stażu a jego jednostka musi spełniać wymagania stawiane siedzibie.

3. Kierownik obiektu hotelarskiego musi mieć pełne 25 lat lub przynaj-mniej 23 lata z zastrzeżeniem, że dysponuje on odpowiednim wykształ-ceniem z zakresu biznesu lub świadectwem szczególnych kompetencji.

4. Kierownik obiektu hotelarskiego musi posiadać przynajmniej 3 lata praktyki zawodowej, z czego jeden rok na stanowisku kierowniczym.

5. Kierownik obiektu hotelarskiego może przekazać szkolenie stażysty opiekunowi stażu, który musi spełniać te same warunki, które spełnia kierownik; wówczas nie są wymagane 2 lata praktyki zawodowej na sta-nowisku kierowniczym.

6. Obiekt hotelarski musi bez względu na swoją formę prawną, funkcjono-wać przynajmniej dwa lata.

7. Opiekun stażu musi posiadać odpowiednie kwalifikacje w zawodzie technik hotelarstwa oraz co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie.



104

8. Obiekt hotelarski musi spełniać zarówno powyższe kryteria ogólne jak i kryteria w zakresie wyposażenia firmy w wymagane wyposażenie tech-niczne oraz wymagania z zakresu bezpieczeństwa i higieny zapewniając warunki materialne do realizacji stażu.








Harmonogram stażu w zawodzie technik hotelarstwa Program stażu powinien być tak skorelowany aby umożliwić uczestnikom na-


1.1. Szkolenie teoretyczne w zawodzie technik hotelarstwa w wymiarze 1 go-dziny dziennie (19 dni x 1 godzina).

1.2. Szkolenie praktyczne w wymiarze 7 godzin dziennie w obiekcie hotelar-skim (19 dni x 7 godzin zajęć)

Organizacja praktyki zawodowej – 1 dzień1. Zapoznaje się ze strukturą organizacyjno-prawną obiektu hotelarskiego.2. Zapoznaje się z zagrożeniami dla zdrowia i życia człowieka oraz mienia

i środowiska związanymi z wykonywaniem zadań zawodowych.



105

3. Zapoznaje się z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisami prawa dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

4. Zapoznaje się ze środkami ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań.

5. Zapoznaje się z zakresem czynności i kompetencji pracowników obiektu hotelarskiego.

6. Zapoznaje się z regulaminem pracy obowiązującym w obiekcie hotelarskim.

7. Zapoznaje się z procedurami postępowania w stanach zagrożenia zdro-wia i życia .

Recepcja – 5 dni1. Zapoznaje się z organizacją pracy recepcji.2. Zapoznaje się z planowaniem , rezerwacją i realizacją usług w recepcji.3. Wykonuje prace związane z obsługą gości przyjeżdżających

i wyjeżdżających. 4. Zapoznaje się ze sposobem rozliczanie kosztów pobytu gości.5. Rozlicza koszty pobytu gości.6. Zapoznaje się z dokumentacją dotyczącą planowania i realizacji usług

w recepcji.7. Prowadzi dokumentację dotyczącą planowania i realizacji usług

w recepcji.8. Wykorzystuje programy komputerowe stosowane w recepcji hotelowej.9. Wykorzystuje znajomość języków obcych w komunikowaniu się z gość-

mi hotelu.10. Zapoznaje się z ofertą usług hotelarskich i promuje ją.11. Przyjmuje i łączy rozmowy telefoniczne z gośćmi obiektu hotelarskiego.12. Obsługuje urządzenia techniczne znajdujące się w recepcji.

Jednostki mieszkalne – 6 dni1. Zapoznaje się z organizacją pracy w dziale służby pięter.2. Zapoznaje się z planowaniem, rezerwacją i realizacja usług w dziale służ-

by pięter oraz dziale usług dodatkowych.3. Zapoznaje się z technikami sprzątania w jednostkach mieszkalnych.4. Dobiera odpowiednie urządzenia , sprzęt i środki do rodzaju wykonywa-

nych prac porządkowych.5. Obsługuje urządzenia i sprzęt do utrzymania czystości.6. Stosuje odpowiednie środki czyszczące i dezynfekcyjne.7. Przygotowuje jednostki mieszkalne do przyjęcia gości.8. Utrzymuje czystość i porządek w części ogólnodostępnej obiektu

hotelarskiego.



106

9. Zapoznaje się z obsługą urządzeń będących na wyposażeniu jednostki mieszkalnej.

10. Zapoznaje się i przestrzega zasad odpowiedzialności materialnej doty-czącej wyposażenia obiektu i mienia gości.

11. Zapoznaje się i przestrzega procedur postępowania z rzeczami pozosta-wionymi przez gości.

12. Zapoznaje się ze sposobem rozliczania kosztów związanych z realizacja usług w dziale służby pięter oraz dziale usług dodatkowych.

13. Zapoznaje się i sporządza dokumentację dotyczącą utrzymania czystości i porządku w jednostkach mieszkalnych.

14. Zapoznaje się i wykorzystuje programy komputerowe stosowane w służ-bie pięter oraz w dziale usług dodatkowych

15. Przyjmuje uwagi, skargi i opinie gości dotyczące porządku i czystości w jednostkach mieszkalnych.

Dział gastronomiczny – 7 dni1. Zapoznaje się z organizacją pracy w dziale gastronomicznym.2. Zapoznaje się z zasadami przechowywania żywności.3. Przygotowuje salę konsumencką do obsługi gości.4. Przyjmuje i realizuje zamówienia gości.5. Zapoznaje się ze sprzętem i urządzeniami pomocniczymi do przygoto-

wania potraw i napojów.6. Zapoznaje się i stosuje przepisy sanitarno-epidemiologiczne dotyczące

sporządzania potraw.7. Dobiera surowce do sporządzenia potraw i napojów.8. Przygotowuje potrawy i napoje.9. Zapoznaje się z technikami nakrywania stołu.10. Zapoznaje się z formami podawania śniadań.11. Dobiera formy podawania śniadań do potrzeb gości i możliwości obiek-

tu hotelarskiego .12. Dobiera sprzęt i zastawę stołową do ekspedycji śniadań.13. Zapoznaje się z rozliczaniem kosztów konsumpcji przy zastosowaniu

różnych systemów rozliczeń kelnerskich.14. Podaje posiłki gościom do jednostki mieszkalnej.15. Przygotowuje salę konsumencką i obsługuje gości na przyjęciach oko-

licznościowych, konferencjach ,itp.16. Zapoznaje się z dokumentacją w dziale gastronomicznym



107

5.16. Program stażu w zawodzie technik informatyk 351203

Cele ogólne:• podniesienie poziomu kwalifikacji praktycznych i dydaktycznych staży-

stów dotyczących montażu i eksploatacji komputerów osobistych oraz urządzeń peryferyjnych,

• projektowania lokalnych sieci komputerowych i administrowanie sieciami,

• tworzenia aplikacji internetowych i baz danych oraz administrowania bazami

• weryfikacja wiedzy teoretycznej poprzez uczestnictwo w stażach. • wzrost kompetencji zawodowych poprzez poszerzenie wiedzy teoretycz-

nej o wiedzę praktyczną oraz możliwość aktualizowania swojej wiedzy przez bezpośredni kontakt z rzeczywistym środowiskiem pracy.

Cele szczegółowe:Stażysta odbywający staż w zawodzie technik informatyk powinien być

przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:• montowania oraz eksploatacji komputera i urządzeń peryferyjnych;• projektowania i wykonywania lokalnych sieci komputerowych, admini-

strowania tymi sieciami;• projektowania baz danych i administrowania bazami danych;• tworzenia stron WWW i aplikacji internetowych, administrowania tymi

stronami i aplikacjami.

Warunki niezbędne do realizacji programu stażu Program stażu dla zawodu technik informatyk opracowany jest zgodnie z na-









108

Aby program stażu mógł być właściwie zrealizowany konieczne jest:1. Wytypowanie przez organizatora przedsiębiorstw jako miejsc realizacji

stażu: w instytucjach i przedsiębiorstwach zajmujących się tworzeniem i wykorzystywaniem oprogramowania komputerowego.






7. Opiekun stażu musi posiadać odpowiednie kwalifikacje w zawodzie technik informatyk oraz co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie.


9. Konieczne jest zapewnienie dostępu stażysty do działów lub komórek organizacyjnych w których będzie możliwość realizacji zaplanowanych zadań i czynności. Przedsiębiorca przyjmujący stażystę na staż w zawo-dzie technik informatyk musi posiadać w swoim zakładzie stanowiska zapewniające odpowiednią naukę praktyczną. Stażyści powinni mieć możliwość instalowania, uruchamiania i konserwacji sprzętu kompu-terowego oraz prowadzenia baz danych lub systemów oprogramowania użytkowego.







109



Harmonogram stażu w zawodzie technik informatykProgram stażu powinien być tak skorelowany aby umożliwić uczestnikom na-


I. Szkolenie teoretyczne w zawodzie technik informatyk w wymiarze 1 godziny dziennie (19 dni x 1 godzina).

II. Szkolenie praktyczne w wymiarze 7 godzin dziennie się na stanowiskach, na których w przyszłości będzie pracował technik informatyk, a w szczególności administratora, projektanta czy programisty (19 dni x 7 godzin zajęć)

I. Organizacja praktyki zawodowej – 2dni1. Poznaje i przestrzega przepisy BHP i przeciwpożarowe podczas wykony-

wania powierzonych zadań zawodowych,2. Przewiduje zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka oraz mienia i śro-

dowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych3. Zna przepisy dotyczące certyfikatu zgodności komputerów osobistych

z normami elektromagnetycznymi (CE),4. Zna zasady dotyczące ergonomii stanowiska pracy, ochrony środowiska

i ochrony przeciwpożarowej,5. Umie gospodarować odpadami niebezpiecznymi,6. Organizuje stanowisko montażowe i serwisowe,7. Poznaje hierarchię służbową na określonym stanowisku pracy, zapozna-

je się z obiegiem dokumentacji na stanowisku pracy, w przedsiębiorstwieII. Przygotowanie stanowiska komputerowego i urządzeń peryferyjnych do

pracy – 6 dni1. Montuje komputer osobisty z podzespołów;2. Planuje przebieg prac związanych z przygotowaniem komputera osobi-

stego do pracy; instaluje i aktualizuje systemy operacyjne i aplikacje;3. Stosuje polecenia systemów operacyjnych do zarządzania systemem;4. Instaluje i konfiguruje sterowniki urządzeń;



110

5. Konfiguruje ustawienia personalne użytkownika w systemie operacyjnym;

6. Stosuje oprogramowanie narzędziowe systemu operacyjnego i oprogra-mowanie zabezpieczające;

7. Odczytuje dokumentację techniczną informatycznych systemów komputerowych;

8. Opracowuje dokumentację techniczną stanowiska komputerowego;9. Rozpoznaje rodzaje licencji oprogramowania komputerowego;10. Stosuje przepisy prawa dotyczące certyfikacji CE i recyklingu. Przygo-

towuje urządzenia peryferyjne komputera osobistego do pracy; dobiera i wymienia materiały eksploatacyjne urządzeń peryferyjnych komputera osobistego;

11. Wykonuje konserwację urządzeń peryferyjnych komputera osobistego;12. Instaluje sterowniki urządzeń peryferyjnych komputera osobistego;13. Konfiguruje urządzenia peryferyjne komputera osobistego.14. Posługuje się narzędziami do naprawy sprzętu komputerowego;15. Lokalizuje oraz usuwa uszkodzenia sprzętowe podzespołów komputera

osobistego;16. Lokalizuje oraz usuwa usterki systemu operacyjnego i aplikacji;17. Lokalizuje uszkodzenia urządzeń peryferyjnych komputera osobistego;18. Sporządza harmonogram prac związanych z lokalizacją i usuwaniem

usterek komputera osobistego;19. Dobiera oprogramowanie diagnostyczne i monitorujące pracę kompute-

ra osobistego;20. Odzyskuje z komputera osobistego dane użytkownika;21. Tworzy kopie bezpieczeństwa danych;22. Formułuje wskazania dla użytkownika po wykonaniu naprawy kompu-

tera osobistego;23. Sporządza kosztorys naprawy komputera osobistego.

III. Montaż i obsługa lokalnej sieci komputerowej – 6 dni1. Zna sieciowe systemy operacyjne Windows Server, Linux, Netwater2. Rozpoznaje topologie lokalnych sieci komputerowych;3. Rozpoznaje protokoły sieci lokalnych i protokoły dostępu do sieci

rozległej;4. Rozpoznaje urządzenia sieciowe na podstawie opisu, symboli graficz-

nych i wyglądu;5. Wykonuje projekt lokalnej sieci komputerowej;6. Dobiera elementy komputerowej sieci strukturalnej, urządzenia i opro-

gramowanie sieciowe;



111

7. Dobiera przyrządy i urządzenia do montażu okablowania strukturalnego;8. Montuje okablowanie sieciowe;9. Projektuje strukturę adresów IP w sieci;10. Opracowuje dokumentację powykonawczą lokalnej sieci komputerowej.

Modernizuje i rekonfiguruje serwery;11. Konfiguruje rutery i urządzenia zabezpieczające typu zapora sieciowa

(ang. Firewall);12. Konfiguruje urządzenia dostępu do lokalnej sieci komputerowej

bezprzewodowej;13. Monitoruje pracę urządzeń lokalnych sieci komputerowych.14. Instaluje sieciowe systemy operacyjne;15. Konfiguruje interfejsy sieciowe;16. Udostępnia zasoby lokalnej sieci komputerowej;17. Zarządza kontami użytkowników i grup użytkowników systemu opera-

cyjnego lub komputera;18. Konfiguruje usługi katalogowe lokalnej sieci komputerowej;19. Modernizuje lokalną sieć komputerową; podłącza lokalną sieć kompute-

rową do Internetu;20. Określa rodzaje awarii lub wadliwego działania lokalnej sieci

komputerowej;21. Lokalizuje i usuwa przyczyny wadliwego działania systemów sieciowych;22. Zabezpiecza komputery przed zawirusowaniem, niekontrolowanym

przepływem informacji oraz utratą danych.

IV. Tworzenie aplikacji internetowych i baz danych oraz ich obsługa – 5 dni1. Tworzy strony internetowe za pomocą hipertekstowych języków

znaczników;2. Wykorzystuje kaskadowe arkusze stylów (CSS) do opisu formy prezenta-

cji strony internetowej;3. Projektuje strukturę witryny internetowej;4. Wykonuje strony internetowe zgodnie z projektami;5. Testuje i publikuje witryny internetowe;6. Wykonuje projekt graficzny witryny internetowej;7. Tworzy grafikę statyczną i animacje jako elementy stron internetowych;8. Zmienia atrybuty obiektów graficznych i modyfikuje obiekty graficzne;9. Przetwarza i przygotowuje elementy graficzne, obraz i dźwięk do publi-

kacji w Internecie;10. Posługuje się strukturalnym językiem zapytań do obsługi baz danych;11. Projektuje i tworzy relacyjne bazy danych;12. Importuje dane do bazy danych;



112

13. Tworzy formularze, zapytania i raporty do przetwarzania danych;14. Instaluje systemy baz danych i systemy zarządzania bazami danych;15. Modyfikuje i rozbudowuje struktury baz danych;16. Dobiera sposoby ustawiania zabezpieczeń dostępu do danych;17. Zarządza bazą danych i jej bezpieczeństwem;18. Zarządza kopiami zapasowymi baz danych i ich odzyskiwaniem;19. Kontroluje spójność baz danych;20. Dokonuje naprawy baz danych.21. Korzysta z wbudowanych typów danych;22. Tworzy własne typy danych;23. Przestrzega zasad programowania;24. Stosuje instrukcje, funkcje, procedury, obiekty, metody wybranych języ-

ków programowania; tworzy własne funkcje, procedury, obiekty, meto-dy wybranych języków programowania;

25. Wykorzystuje środowisko programistyczne: edytor, kompilator i debugger;

26. Wykorzystuje języki programowania do tworzenia aplikacji interneto-wych realizujących zadania po stronie serwera;

27. Stosuje skrypty wykonywane po stronie klienta przy tworzeniu aplikacji internetowych;

28. Wykorzystuje frameworki do tworzenia własnych aplikacji;29. Testuje tworzoną aplikację i modyfikuje jej kod źródłowy;30. Zamieszcza opracowane aplikacje w Internecie;31. Zabezpiecza dostęp do tworzonych aplikacji.



113

6. Przedsiębiorczość

Niniejsza część dotyczy programu realizowanego w ciągu 4 dni (w ramach 23 dniowego programu stażu) na zajęciach z przedsiębiorczości.

Cele programu zajęć z przedsiębiorczościW procesie kształcenia ogólnego kształtuje się u stażystów postawy sprzyjają-

ce ich dalszemu rozwojowi indywidualnemu i społecznemu, takie jak: uczciwość, wiarygodność, odpowiedzialność, wytrwałość, poczucie własnej wartości, szacu-nek dla innych ludzi, ciekawość poznawcza, kreatywność, przedsiębiorczość, kul-tura osobista, gotowość do uczestnictwa w kulturze, podejmowania inicjatyw oraz do pracy zespołowej. Strategia uczenia się przez całe życie wymaga umiejętności podejmowania ważnych decyzji – poczynając od wyboru kierunku dalszej nauki lub konkretnej specjalizacji zawodowej, poprzez decyzje o wyborze miejsca pracy, sposobie podnoszenia oraz poszerzania swoich kwalifikacji, aż do ewentualnych decyzji o zmianie zawodu.

Cele ogólne: I. Komunikacja, współpraca i podejmowanie decyzjiStażysta wykorzystuje różne formy komunikacji werbalnej i niewerbalnej; przy-

gotowuje osąd i podejmuje decyzje we współpracy z innymi uczestnikami grupy i ocenia ich skutki ex-ante i ex-post, zarówno pozytywne, jak i negatywne.

II. Gospodarka i przedsiębiorstwo.Stażysta wyjaśnia zasady funkcjonowania przedsiębiorstwa; charakteryzuje me-

chanizmy funkcjonowania gospodarki w tym rolę pracownika, prac pro-rozwo-jowych w działaniu przedsiębiorstwa; rozróżnia i porównuje formy inwestowania oraz finansowania i wynikające z nich ryzyko. Uwzględnia wpływ cen i jakości na postrzegania produktu przez producenta i konsumenta.

III. Zasady etyczne.Stażysta rozumie i wyjaśnia zasady etyczne w biznesie i w relacjach pracow-

nik-pracodawca, potrafi ocenić zachowania pod względem etycznym oraz potrafi określić ich skutki dla biznesu.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe1. Człowiek przedsiębiorczy

W wyniku realizacji procesu kształcenia stażysta:1. przedstawia cechy i kompetencje, jakimi charakteryzuje się osoba

przedsiębiorcza,



114

2. rozpoznaje zachowania asertywne, manipulujące, uległe i agresywne; odnosi je do cech osoby przedsiębiorczej,

3. wskazuje mocne i słabe strony własnej osobowości; potrafi odnieść je do cech osoby przedsiębiorczej,

4. zna korzyści i koszty wynikające z planowania własnych działań i inwe-stowania w siebie,

5. podejmuje uzasadnione decyzje, opierając się na posiadanych informa-cjach i ocenia skutki własnych działań,

6. stosuje zróżnicowane formy komunikacji werbalnej i niewerbalnej w celu autoprezentacji oraz prezentacji własnego stanowiska,

7. przedstawia drogę, jaką dochodzi się własnych praw w roli członka ze-społu, pracownika, konsumenta.

2. Rynek – cechy i funkcjeW wyniku realizacji procesu kształcenia stażysta:

1. charakteryzuje społeczne i ekonomiczne cele gospodarowania, odwołu-jąc się do przykładów,

2. rozróżnia czynniki wytwórcze (praca, kapitał, ziemia i przedsiębior-czość/wiedza i inteligencja) i wyjaśnia ich znaczenie w różnych obsza-rach gospodarki,

3. wymienia podstawowe cechy, funkcje i rodzaje rynków,4. charakteryzuje czynniki wpływające na popyt i podaż oraz działanie me-

chanizmu rynkowego.3. Instytucje rynkowe

W wyniku realizacji procesu kształcenia stażysta:1. rozróżnia formy i funkcje pieniądza,2. wyjaśnia rolę, jaką w gospodarce pełnią instytucje rynkowe,3. oblicza procent od kredytu i lokaty bankowej, ocenia potrzeby kredyto-

we oraz możliwość spłaty kredytu przy określonym dochodzie,4. rozróżnia formy inwestowania kapitału i dostrzega zróżnicowanie stop-

nia ryzyka w zależności od rodzaju inwestycji oraz okresu inwestowania,5. oblicza przewidywany zysk z przykładowej inwestycji w krótki i długim

okresie.4. Przedsiębiorstwo.

W wyniku realizacji procesu kształcenia stażysta: 1. charakteryzuje otoczenie, w którym działa przedsiębiorstwo, 2. omawia cele działania przedsiębiorstwa oraz formy i sposoby ich

realizacji, 3. sporządza projekt własnego przedsiębiorstwa oparty na realistycznym

planie, 4. omawia zasady pracy zespołowej i wyjaśnia, na czym polegają role lidera

i wykonawcy; omawia cechy dobrego kierownika oraz członka zespołu,



115

5. identyfikuje i analizuje konflikty w zespole i proponuje metody ich rozwiązania,

6. omawia etapy realizacji projektu oraz planuje działania zmierzające do jego realizacji,

7. charakteryzuje zachowania etyczne i nieetyczne w biznesie, 8. charakteryzuje czynniki wpływające na sukces i niepowodzenie

przedsiębiorstwa,6. określa ryzyko oraz sposoby jego minimalizacji w działalności

przedsiębiorstwa. 5. Rynek pracy

W wyniku realizacji procesu kształcenia stażysta:1. wyjaśnia motywy aktywności zawodowej człowieka,2. analizuje własne możliwości znalezienia pracy,3. rozróżnia sposoby zatrudnienia pracownika,4. akceptuje zasadę uczenia się przez cale życie jako element rozwoju umie-

jętności potrzebnych na rynku pracy,5. rozróżnia zachowania etyczne i nieetyczne w roli pracodawcy

i pracownika. III. Warunki niezbędne do realizacji programu przedmiotuStażyści odbywają część zajęć poprzez pracę z komputerem – ćwiczenia w wa-

runkach laboratoryjnych z wykorzystaniem Symulacyjnej Gry Decyzyjnej, ćwicze-nia praktyczne, pogadanka.

Aby program mógł być właściwie zrealizowany konieczne jest:1. Wytypowanie przez organizatora właściwych miejsc realizacji zajęć (sala

z dostępem do kilku komputerów – minimum jeden komputer na 6 osób) – pomieszczenia takie zapewni Polska Fundacja Ośrodków Wspo-magania Rozwoju Gospodarczego „OIC Poland” w Lublinie.

2. Udostępnienie dokumentów/instrukcji do gry, komputerów, programu komputerowego – komputery (wyposażone w Pakiet Office od wersji 2000 lub nowszy – wersja arkusza kalkulacyjnego Excel 2000 lub wyż-sza). Uruchomienie gry możliwe jest również w środowisku wolnego oprogramowania OpenOffice (wersja 3.3 lub wcześniejsze), wprowadze-nie do Symulacyjnej Gry Decyzyjnej – materiał dla uczniów, poradnik dla prowadzącego zajęcia z zakresu przedsiębiorczości z wykorzysta-niem Symulacyjnej Gry Decyzyjnej, prezentacja Power Point;

3. Poprawne prowadzenie dokumentacji przebiegu zajęć przez prowadzą-cego – głównie w formie elektronicznej –historia przebiegu rozgrywek;

4. Przeprowadzenie ewaluacji programu zajęć po ich zakończeniu – w oparciu o kartę ewaluacji.



117

7. Doradztwo zawodowe z wykorzystaniem programu ASTRA

Kolejnym elementem stażu zawodowego są dwa indywidualne spotkania z do-radcą zawodowym z wykorzystaniem programu ASTRA, służącym do pomiaru kompetencji stażystów, czyli określeniu zakresu ich wiedzy, uprawnień i odpowie-dzialności oraz poziomu ich umiejętności. Program ten powstał podczas realizacji programu „Uczenie się przez całe życie” – Leonardo da Vinci w wyniku współ-pracy Polskiej Fundacji Ośrodków Wspomagania Rozwoju Gospodarczego „OIC Poland” z organizacjami partnerskimi, pochodzącymi z: Belgii, Francji, Węgier, Wielkiej Brytanii oraz Włoch. To nowoczesne i łatwe w zastosowaniu elektronicz-ne narzędzie umożliwia pomiar kompetencji kluczowych, dzięki którym stażysta będzie mógł szybciej i łatwiej znaleźć pracę na rynku po ukończeniu szkoły.



118

Program ASTRA dostępny jest w sześciu wersjach językowych: polskiej, belgij-skiej francuskiej, węgierskiej, angielskiej oraz włoskiej, w wersji on-line jak i off-line. Badania tą metodą umożliwiają wskazanie u stażystów:

— potencjału osobistego czyli własnych możliwości oraz przekonania, że są w stanie wykonać różne zadania oraz współpracować z innymi osobami;

— sposobu radzenia sobie z trudnościami, które mogą napotkać na swojej drodze zarówno podczas tworzenia własnej firmy jak i w innych dziedzi-nach życia codziennego;

— sposobu w jakim będą planował i podejmował odpowiednie decyzje;— samodzielności , która obejmuje między innymi poleganie na samym so-

bie , swych wyborach czy decyzjach oraz wysiłkach w życiu zawodowym i prywatnym.

— na jakim poziomie dysponują znajomością przepisów prawnych doty-czących tożsamości prawnej przedsiębiorstw, systemu podatkowego czy systemu ubezpieczeń społecznych;

— umiejętności związanych z zarządzaniem finansami;— poziomu wiedzy na temat rynku i podstawowych zasad marketingu.

Metoda posiada wersję elektroniczną, która daje możliwość szybkiej oceny kom-petencji i zobrazowania wyników oceny zarówno w postaci liczbowej, np. w tabe-lach jak i postaci graficznej – w formie wykresów. Na wykresach ukazywane są takie same wartości oznaczone kolorami, co w tabelach. Dwie wartości podane zostają w formie jednej linii, której skrajne punkty obrazują wartości minimalne i maksy-malne. Jest to sposób postrzegania przez jedną osobę (oceniającego) kompetencji innej osoby (ocenianego). Dane są ukazywane w formie diagramu kołowego zwa-nego wykresem radarowym, na którym także ukazywany jest zakres dostrzegalnej różnicy. Jeśli dana osoba znajdzie się poza wykresem to sytuacja określana będzie jako „deficyt kompetencji” (skrajność ujemna) lub „rezerwa kompetencji” (skraj-ność dodatnia).

Opisywane narzędzie pozwalana stworzenie profilu kompetencji dla każdego stażysty. Ocena poziomu kompetencji to punkt wyjścia do dalszej rozmowy z do-radcą oraz przedyskutowanie sposobu i zakresu uzupełnienia braków np. takich jak wiedza i umiejętności. Osoba badana narzędziem otrzymuje sugestie, co do możliwych sposobów podwyższenia tych kompetencji, które okazały się niższe. Po zakończeniu badania stażysta uzyska swój indywidualny wykres poziomu kompe-tencji wraz z jego interpretacją.

Metoda ASTRA pozwala także na przeglądanie wyników za pomocą analizy GAP (360°). Jest to najważniejsza część całego procesu. Działanie to można wyko-nać na różnych poziomach: na poziomie kompetencji lub na poziomie wskaźnika (pytania), który umożliwia uzyskanie bardziej szczegółowych wyników. Analiza



119

GAP jest wykorzystywana do porównania dwóch elementów. Stworzony standard (norma) jest porównywalny z jedną lub kilkoma ocenami a wyniki podawane są w formie tabeli z wartościami oraz z kompetencjami oznaczonymi odpowiednim kolorem.

Dodatkowym elementem badania stażystów metodą ASTRA będzie wskazanie kompetencji ogólnych, które wymieniane są bardzo często jako charakterystyczne dla osób zamierzających otworzyć własna firmę, czyli:

• przekonanie o własnej skuteczności, które sprzyja podejmowaniu zadań o wysokim poziomie trudności,

• wewnętrzne umiejscowienie kontroli – podejmowanie kontroli i wpływ na wyniki działania,

• umiejętności społeczne, które ułatwiają kontakty z innymi ludźmi tj. zdolność do przystosowywania się do różnych sytuacji społecznych i kontaktów z różnymi osobami, dbałość o własny wygląd czy wizerunek,

• gotowość do podjęcia ryzyka – to charakterystyczna kompetencja dla osób podejmujących działalność gospodarczą,

Obok kompetencji ogólnych istotne znaczenie dla powstania nowej firmy mają kompetencje zawodowe, które odnoszą się do działań związanych z zakładaniem firmy.

Atutami ASTRY jest łatwość użytkowania, bezpłatność i rzetelność wyniku, bez konieczności odwoływania się do bardziej kosztownych metod.

Ustalenie poziomu kompetencji u stażystów pozwoli zaplanować dla nich od-powiednie działania, które będą mogły służyć rozwojowi wybranych, potrzebnych danej osobie kompetencji niezbędnych do odnalezienia się na rynku pracy po ukończeniu stażu zawodowego jak i zdobyciu zawodu.



121

8. Realizatorzy Projektu

8.1. Lider Projektu

Polska Fundacja Ośrodków Wspomagania Rozwoju Gospodarczego „OIC Poland” z siedzibą w Lublinie jest organizacją pozarządową utworzoną w 1990 roku. Fundacja powstała z inicjatywy przedstawicieli lokalnej społeczności zain-teresowanych podjęciem aktywnych działań na rzecz stymulowania rozwoju go-spodarczego i społecznego w regionie lubelskim. Fundacja „OIC Poland” poprzez różne formy szkoleniowe i doradcze, transfer know-how w dziedzinie zarządza-nia, nowych technologii, restrukturyzacji firm i rozwoju przedsiębiorczości tworzy silne zaplecze edukacyjne ograniczające skutki bezrobocia i wspomagające rozwój gospodarczy w regionie.

W pierwszych latach, działalność Fundacji „OIC Poland” skupiona była wokół przedsiębiorczości i rozwoju przedsiębiorstw, poprzez dostosowanie ich do zmian społecznych, gospodarczych i ustrojowych. Efektem tych przedsięwzięć było wpro-wadzenie nauczania przedsiębiorczości w szkołach średnich i gimnazjach oraz stworzenie inkubatorów przedsiębiorczości w Polsce.

Misją Fundacji jest zapobieganie bezrobociu i promowanie rozwoju gospodar-czego poprzez projektowanie i wdrażanie programów edukacyjnych i doradczych, pośrednictwo pracy oraz transfer nowoczesnych technologii w dziedzinie zarzą-dzania, restrukturyzacji, administrowania finansami i rozwoju przedsiębiorczości.

Fundacja „OIC Poland” wychodzi naprzeciw problemom i potrzebom społecz-nym. Stawia sobie za cel budowę i rozwój społeczeństwa obywatelskiego, nie tylko na terenie Lubelszczyzny, ale i całego kraju. Podejmuje szereg inicjatyw w zakresie edukacji, rozwoju przedsiębiorczości, kreowania nowych postaw i rozwoju kapi-tału ludzkiego. Od początku wejścia naszego kraju w struktury Unii Europejskiej, Fundacja czynnie współdziałała ze wszystkimi podmiotami, które działają na rzecz rozwoju integracji: społecznej, gospodarczej, międzyludzkiej i międzynarodowej. Działalność Fundacji to również działanie na rzecz rozwoju sektora organizacji po-zarządowych. Fundacja, jako lider pośród organizacji pozarządowych wojewódz-twa lubelskiego i województw ościennych, ma ambicje integracji i profesjonalizacji środowiska pozarządowego.

W ciągu ponad 20-letniej działalności, Fundacja „OIC Poland” wypracowała własne wzorce działania, które pozwoliły na stworzenie spójnej i trwałej instytucji,



122

rozwinęła szeroką działalność edukacyjną, ukierunkowaną na podnoszenie poten-cjału kadr gospodarki, administracji i edukacji. Dzięki współpracy z partnerami zagranicznymi programy edukacyjne zawsze zawierają najnowsze trendy świato-wej edukacji i biznesu, gdyż Fundacja „OIC Poland” swoją działalność zagraniczną koncentruje z jednej strony na upowszechnianiu osiągnięć własnych w innych kra-jach, natomiast z drugiej stronu na pozyskiwaniu nowych metod pracy i know-how.

8.2. Partner Projektu

Zespół Szkół Zawodowych im. Z. Chmielewskiego w Nałęczowie Szkoła powstała w 1929 r. z inicjatywy Zygmunta Chmielewskiego – Państwo-

wa Szkoła Spółdzielczości Rolniczej, którą kierował on w latach 1930-1934. Patron szkoły to niesłychanie wybitna postać w historii Polski – polityk, naukowiec, dzia-łacz społeczny, pedagog, współtwórca spółdzielczości w Polsce.

Szkoła łączy tradycję z nowoczesnością, jest placówką na wskroś nowoczesną, która w oparciu o podstawowe wartości wychowawcze podjęła wyzwanie, aby w za-kresie kompetencji i umiejętności społecznych i zawodowych jak najlepiej przygo-tować uczniów do dalszej nauki i wejścia na rynek pracy.

Szkoła może pochwalić się znakomitym zapleczem technicznym. W budyn-ku znajdują się 4 pracownie informatyczne, 4 pracownie multimedialne do na-uki języków obcych oraz 14 innych pracowni wyposażonych w nowoczesny sprzęt multimedialny. Dzięki temu nowoczesnemu cyfrowemu wyposażeniu, stwarza nauczycielom i uczniom szansę wykorzystania na każdej lekcji najnowszej wiedzy z różnych dziedzin współczesnej nauki, prowadzenia zajęć w oparciu o metody in-teraktywne wykorzystujące sprzęt multimedialny. Naszą chlubą jest baza sportowa – duża, nowoczesna hala sportowa oraz własna strzelnica sportowa. Tak wyposażo-na szkoła stwarza dobre warunki do zdobywania wiedzy i rozwijania wszechstron-nych zainteresowań.

W szkole realizowanych jest szereg różnorodnych projektów z funduszy unij-nych, które wzbogacają proces edukacji uczniów, zwiększając ich wiedzę, kom-petencje i umiejętności. Szkoła daje uczniom możliwość uczestniczenia w wielu dodatkowych zajęciach pozalekcyjnych, które korzystnie wpływają na ich rozwój i pozwalają im realizować pasje. W szkole funkcjonują: Szkolny Klub Sportowy, Spółdzielnia Uczniowska i Klub Woluntariusza oraz szereg kół zainteresowań: Strzeleckie, Ratowników Wodnych, Teatralne i Filmowe, Zespół Wokalny, Zespól Taneczny.

Szkoła dąży do tego, aby znany od dawna ,,Ekonomik” był szkołą wyposażoną w nowoczesne na miarę XXI wieku narzędzia i pomoce dydaktyczne do prowa-



123

dzenia zajęć zgodnie z najnowszymi światowymi trendami i metodami nauczania wynikającymi z tzw. cyfryzacji szkoły i uczenia interaktywnego.

8.3. Partner Projektu

Syntra WestSyntra West jest organizacją non-profit założoną w 1960 roku w Belgii, w pro-

wincji Zachodniej Flandrii. Syntra West świadczy 3,5 mln godzin szkoleniowych rocznie dla około 55.000 uczestników, współpracuje z 2000 wykładowców zatrud-nionych w niepełnym wymiarze etatu i 220 etatowych pracowników oraz dysponu-je bazą 6 kampusów szkoleniowych.

Naszymi grupami docelowymi są menedżerowie firm, pracownicy wyższego szczebla oraz pracownicy małych i średnich przedsiębiorstw. Poza tym, udostęp-niamy nasze know-how i struktury organizacjom non-profit i przedsiębiorstwom publicznym. Oferujemy szereg kursów, podzielonych na 22 sektory. Proponowana oferta składa się z wielu różnych szkoleń technicznych (podstawowych i zaawan-sowanych), szkoleń w zakresie przedsiębiorczości (założenia własnej firmy oraz samozatrudnienia), szkolenia menedżerskie (dla menedżerów w małych i średnich przedsiębiorstw), szkolenia informatyczne i szkolenia językowe.

Syntra West dysponuje szczególnym działem, nazywanym „Biuro Projektu”. Przez ponad 15 lat organizacja była zaangażowana w prace projektowe zarówno jako lider oraz jako partner. Syntra West realizuje projekty, których celem jest wy-miana doświadczeń i współpraca przy realizacji nowych produktów szkolenio-wych, metod szkoleniowych i narzędzi. Organizacja uczestniczy również w pro-jektach, których wyłącznym celem jest przekazywanie wiedzy, know-how i do-świadczenia w zakresie tworzenia systemu szkolenia MŚP, aspektów technicznych związanych z samozatrudnieniem, jak również w zakresie tematów kierowniczych i przedsiębiorczości.

„Edukacja i praca – to się...

Documents

Transcript of „Edukacja i praca – to się...