แผนบรหารการสอนประจ าบทท 6

ศาสตรพระราชาพฒนาทกษะชวต หวขอเนอหา

6.1 ศาสตรพระราชา 23 ขอ 6.2 ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 6.3 การน าศาสตรพระราชามาประยกตใชในการพฒนาทกษะชวต 6.4 กรณตวอยางศาสตรพระราชากบการพฒนาตามแนวคดของรฐบาล

วตถประสงคเชงพฤตกรรม 1. เพอใหนกศกษาบอกความหมายของค าวา นกศกษา บณฑต และพหสต 2. เพอใหนกศกษาอธบายความแตกตางระหวางบณฑตกบพหสตและความรกบปญญาได 3. เพอใหนกศกษาน าวธการแสวงหาความรและพฒนาปญญาไปใชในการพฒนาการเรยนของตนเองได 4. เพอใหนกศกษาแบงกลมแหลงก าเนดของความของความรและปญญาได 5. เพอใหนกศกษาบอกวธการปฏบตเพอสรางความส าเรจในการศกษาได 6. เพอใหนกศกษาอธบายคณลกษณะของบคคลทประสบความส าเรจดานการศกษาได

วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอน 1. วธสอน 1.1 วธสอนแบบบรรยายประกอบสอ เรมจากการเสนอปญหา หรอตงค าถามเพอน าเขาสการบรรยาย มการตงค าถาม ตอบค าถามระหวางผสอนและผเรยน 1.2 วธสอนทเนนสภาพจรง (Authentic Approach) เนนการเรยนรจากการฝกปฏบตจรง ผเรยนตองเปนผเรยนรและปฏบตจรงดวยตนเอง เนนการน าไปใชไดในชวตจรง มขนตอนการจดกจกรรมดงน 1) ก าหนดกจกรรมหลกหรอภาระงาน (Task) เบองตน 2) ก าหนดกจกรรมหลกหรอภาระงาน (Task) ทสรางความคดรวบยอดในเรองทจะเรยนใหม 3) ก าหนดกจกรรมหลกหรอภาระงาน (Task) ทมงฝกทกษะพนฐานทจ าเปนตอการปฏบตจรง และ 4) ก าหนดกจกรรมหลกหรอภาระงาน การประยกตใชความร ทกษะทซบซอนหรอน าไปใชในชวตจรงได 2. กจกรรมการเรยนการสอน 2.1 ขนเตรยมความพรอมกอนเรยน 2.1.1 ตวแทนนกศกษาเชคชอและตรวจสอบวนยในชนเรยน 2.1.2 อาจารยใหนกศกษานงสมาธตามวดทศนสนการน านงสมาธของดร.อาจอง ชมสายฯและบนทกผลการนงสมาธในแบบบนทก 2.1.3 ระหวางบนทกผลการนงสมาธฟงเพลงประจ ารายวชา คอ วดทศนสนเพลงสายลมแหงจรยธรรม เพลงคนคนคน เพลงแผเมตตา เพลงความสขเลก ๆ เพลงสบาย ๆ ครงละหนงเพลง

172

2.2 ขนน าเขาสบทเรยน 2.2.1 อาจารยใหนกศกษาชมวดทศนสนเกยวกบการศกษาและวธเรยนเกงโดยใหชมวดทศนสนเรอง 1) ปฏรปประเทศไทยปฏรปการศกษาไทย 2) วธเรยนเกง และ 3) เคลดลบความส าเรจของทาน ว. วชรเมธ และสนทนาแลกเปลยนความคดกบนกศกษาเกยวการเรยนรและการพฒนาปญญาเพอสรางความส าเรจในการศกษา 2.2.2 อาจารยแจงจดประสงคการเรยนร 2.3 ขนเรยนรประสบการณใหม 2.3.1 ภาระงานท 1 นกศกษาฟงอาจารยบรรยายเรองกระบวนการแสวงหาความรและพฒนาปญญาแลวออกมาสรปใหเพอน ๆ ฟง 2.3.1.1 อาจารยบรรยายเรองกระบวนการแสวงหาความรและพฒนาปญญาประกอบสอพาวเวอรพอยต และวดทศนสนเรองพระมโหสถผบ าเพญปญญาบารม 2.3.1.2 อาจารยสมนกศกษา 2-3 คนออกมาพดใหเพอนฟงถงสงทอาจารยบรรยายเพอฝกทกษะการฟง 2.3.1.3 นกศกษาเขากลมรวมกนอภปรายตามใบงานท1 2.3.2 ภาระงานท 2 นกศกษาฝกทกษะวธคด 10 วธเพอพฒนาปญญา 2.3.2.1 อาจารยแบงนกศกษาออกเปน 5 กลมแลวใหนกศกษาท าความเขาใจเนอหาเรองหลกการพฒนาวธคด 10 วธเพอพฒนาปญญาในเอกสารประกอบการสอนแลวสรปเนอหาลงในใบงานท 2 2.3.2.2 อาจารยใหนกศกษาท าใบงานท 3 เรอง “แบบฝกหดพฒนาวธคด 10 วธเพอพฒนาปญญา” โดยมอบหมายภาระงานแตละกลมดงน 1) กลมท 1 แกปญหาขอท 1,2 2) กลมท 2 แกปญหาขอท 3,4 3) กลมท 3 แกปญหาขอท 5,6 4) กลมท 4 แกปญหาขอท 7,8 5) กลมท 5 แกปญหาขอท 9,10 2.3.2.3 ตวแทนกลมยอยเสนอวธแกปญหาและเปดโอกาสใหนกศกษาอน ๆแสดงความคดเหน 2.3.2.4 อาจารยบรรยายเสรมวธการแกปญหาตามหลกคด 10 วธเพอพฒนาปญญา นกศกษาและอาจารยรวมอภปรายสรปวธการน าวธคด 10 วธไปประยกตใชในชวต 2.3.3 ภาระงานท 3 นกศกษาวเคราะหปญหาเรองการเรยนของตนเองและวางแผนการอานหนงสอเพอเตรยมสอบปลายภาค 2.3.3.1 อาจารยใหนกศกษาศกษาความร เรองหลกปฏบ ต เพอสรางความส าเรจในการศกษาในเอกสารประกอบการสอน 2.3.3.2 อาจารยใหนกศกษาท าใบงานท 4 เรองการวเคราะหปญหาการเรยนของตนเองและจดท าตารางอานหนงสอเตรยมสอบปลายภาค

173

2.4 ขนสรป อาจารยและนกศกษารวมกนสรปผลเรองการน ากระบวนการแสวงหาความรและพฒนาปญญามาประยกตใชในการด าเนนชวต 2.5 ฝกทกษะชวตประจ าบท อาจารยใหนกศกษาท าแบบฝกทกษะชวตในแตละสปดาหโดยท าทบานพกของนกศกษาตามใบงานการฝกทกษะชวตท 1 แบบส ารวจพฤตกรรมทแสดงถงการแสวงหาความร ใบงานแบบฝกทกษะชวตท 2 การพฒนาทกษะการเรยน

สอการเรยนการสอน 1. เอกสารประกอบการสอนรายวชาจรยธรรมและทกษะชวต 2. วดทศนสนประกอบการนงสมาธเรอง 1) น านงสมาธของดร.อาจอง ชมสายฯ 2) เพลงสายลมแหงจรยธรรม 3) เพลงคนคนคน 4) เพลงแผเมตตา 5) เพลงความสขเลก ๆและ 6) เพลงสบาย สบาย 3. วดทศนสนเรอง 1) ปฏรปประเทศไทย ปฏรปการศกษาไทย 2) วธเรยนเกง 3) เคลดลบความส าเรจของทาน ว.วชรเมธ และ 4) พระมโสถ 4. พาวเวอรพอยตสรปเนอหาบทท 6 5. ใบงานท 1 ความรและแหลงก าเนดความร ใบงานท 2 สรปวธคดเพอพฒนาปญญา 10 วธ ใบงานท 3 แบบฝกหดพฒนาวธคด 10 วธเพอพฒนาปญญา ใบงานท 4 การวเคราะหปญหาการเรยนและจดท าตารางอานหนงสอเตรยมสอบปลายภาค 6. ใบงานการฝกทกษะชวตท 1 แบบส ารวจพฤตกรรมทแสดงถงการแสวงหาความร ใบงานแบบฝกทกษะชวตท 2 การพฒนาทกษะการเรยน

การวดผลและการประเมนผล 1. ใบงานและการประเมนผลใบงาน 2. ใบสงเกตกจกรรมกลมและการประเมนผล

174

บทท 6

ศาสตรพระราชาพฒนาทกษะชวต “คนไทยมปญหาพระราชากทรงคดหาทางแกไขโดยศาสตรพระราชา” มค ากลาวถง “ศาสตรพระราชา” มานานหลายปทผานมา เชน ศาสตรพระราชาสการพฒนาอยางยงยน, ศาสตรพระราชาสการพฒนาทยงยน, ศาสตรพระราชาจากภผาสมหานท ซงในตางประเทศตางทราบวาเปนแนวคดตามแนวพระราชด ารขององคพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช รชกาลท 9 ในความคดแวบหนงคนไทยนชางโชคด ทเจอปญหาอะไร พระราชาของเรากหาทางแกไขไวให มค าถามวา “คนไทยรจกศาสตรของพระราชาดแคไหน และเคยน าไปปฏบตกนหรอยง” มาเรมตนทตวเรา และตอไปกคนรอบขาง แลวขยายออกวงกลางไปสสงคมและประเทศชาตในทสด ตวอยางปญหาเชน ทกครงทคนไทยมปญหา น าเสย น าทวมดนถลม ไฟปา พระองคทานกจะคดศาสตรมาแกไข เมอประเทศไทยฝนแลงพระองคทานกมศาสตรในการท าฝนเทยม หรอ ฝนหลวง ทเรยกวา “ฟากฟาลงภผา ผานทงนาสมหานท” เมอประชาชนชาวกทม.น าทวม พระองคทานกคดศาสตรทชอวาโครงการแกมลง ทคลองมกกะสน เพอแกไขปญหา โครงการขดคลองลดโพธ หรอ การแกไขปญหาน าเสย ใชผกตบชวาทเรยกวา “ใชอธรรมปราบอธรรม” (The use of vice to defeat vice) และกมกงหนชยพฒนา เตมออกซเจน มค าถามหนงวา “ท าไมคนไทยรกพระราชาของเขาไดมากขนาดยอมตายแทนได” ค าตอบกคอพระราชา ทรงหวงใยประชาชนของพระองค และท าเพอบ าบดความทกขทกอยางของประชาชนตลอดระยะเวลาททรงครองราชย กวา 70 ป จงเปนหนาทของคนไทยทตองศกษาศาสตรแหงพระราชา และชวยกนด าเนนการตามรอยพระบาท หรอ “การเดนตามรอยเทาพอ” ทตองศกษาแนวทาง ทพระองคทานไดทรงงานและวางแนวทางหาหนทางแกไขปญหาของประชาชนไว ททกคนรจกกนในนาม “ศาสตรพระราชา” หรอ “ศาสตรแหงพระราชา” 6.1 ศาสตรพระราชา 23 ขอ “ศาสตรพระราชา” ถอวาเปน “ต าราแหงชวต” เพราะบนทกจากประสบการณ จากการทรงงาน ทท าใหประเทศไทยสามารถผานวกฤตการณตางๆ มาไดทกมต ผมขอชนชมสอทกแขนงทไดน าเสนอในรปแบบตางๆ สสายตาประชาชน และเยาวชนรนใหมใหรบรเขาใจไดลกซงและถองแทมากยงขน เพอสามารถนอมน าไปสการปฏบตไดเปนอยางด หลกการทรงงานในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงทมเทพระวรกายตรากตร าและมงมน เพอแกไขปญหาความเดอดรอนใหแกพสกนกรไมวาจะเชอชาตใด ศาสนาใด อยหรอหางไกลสกเพยงใด กมทรงยอทอ เขาไปชวยเหลอราษฎร ทงดานสาธารณสข การศกษา สาธารณปโภคขนพนฐาน การเกษตร การฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทง ดน นา ปาไม และพลงงานหรอแมกระทงการจราจร ทรงคดคนหาแนวทางแกไขปญหาไดอยางแยบยล การทรงงานในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงยดการดาเนนงานในลกษณะทางสายกลางทสอดคลองกบสงทอย

175

รอบตว และสามารถปฏบตไดจรงทรงมความละเอยดรอบครอบและทรงคดคนหาแนวทางพฒนา เพอมงประโยชนตอประชาชนสงสด มคณคาและควรยดเปนแบบอยางในการเจรญรอยตามเบองพระยคลบาท นามาปฏบตเพอใหบงเกดผลตอตนเอง สงคม และประเทศชาตตลอดไป หลกการทรงงานในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทสามารถรวบรวมได 23 ขอ ดงตอไปน 1. ศกษาขอมลอยางเปนระบบ การทจะพระราชทานโครงการใดโครงการหนงจะทรงศกษาขอมลรายละเอยดอยางเปนระบบ ทงจากขอมลเบองตนจากเอกสาร แผนท สอบถามจากเจาหนาทนกวชาการและราษฎรในพนท ใหไดรายละเอยดทถกตอง เพอทจะพระราชทานความชวยเหลอไดอยางถกตองและรวดเรวตรงตามความตองการของประชาชน 2. ระเบดจากขางใน พระองคทรงมงเนนเรองการพฒนาคนทรงตรสวา “ ตองระเบดจากขางใน ” หมายความวา ตองสรางความเขมแขงใหคนในชมชนทเราเขาไปพฒนาใหมสภาพพรอมทจะรบการพฒนาเสยกอน แลวจงออกมาสสงคมภายนอกมใชการนาเอาความเจรญหรอบคคลจากสงคมภายนอกเขาไปหาชมชนหมบานทยงไมทนไดมโอกาสไดเตรยมตวหรอตงตว 3. แกปญหาทจดเลก พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเยยมไปดวยพระอจฉรยภาพในการแกไขปญหา ทรงมองปญหาในภาพรวม ( Macro ) กอนเสมอแตการแกปญหาของพระองคจะเรมจากจดเลก ๆ ( Micro ) คอการแกไขปญหาเฉพาะหนาทคนมกจะมองขาม 4. ท าตามลาดบขน ในการทรงงานของพระองคจะทรงเรมตนจากสงทจาเปนของประชาชนทสดกอน ไดแก สาธารณสข เมอมรางกายสมบรณแขงแรงแลวกจะสามารถทาประโยชนดานอน ๆ ตอไปได จากนนจะเปนเรองสาธารณปโภคขนพนฐานและสงจาเปนในการประกอบอาชพ อาท ถนน แหลงนา เพอการเกษตร การอปโภค บรโภค ทเออประโยชนตอประชาชนโดยไมทาลายทรพยากรธรรมชาต รวมถงการใหความรทางวชาการและเทคโนโลยทเรยบงายเนนการปรบใชภมปญญาทองถนทราษฎรสามารถนาไปปฏบตไดและเกดประโยชนสงสด 5. ภมสงคม การพฒนาใด ๆ ตองค านงถงสภาพภมประเทศของบรเวณนนวาเปนอยางไรและสงคมวทยาเกยวกบนสยใจคอของคนตลอดจนวฒนธรรมประเพณในแตละทองถนทมความแตกตางกน 6. องครวม ทรงมวธคดอยางองครวม ( Holistic ) หรอมองอยางครบวงจรในการทจะพระราชทานพระราชดารเกยวกบโครงการหนงนนจะทรงมองเหตการณทจะเกดขนและแนวทางแกไขอยางเชอมโยงดงเชน กรณของ “ ทฤษฎใหม ” ทพระราชทานใหแกปวงชนชาวไทยเปนแนวทางในการประกอบอาชพแนวทางหนงทพระองคทรงมองอยางองครวมตงแตการถอครองทดน โดยเฉลยของประชาชนคนไทยประมาณ 10-15 ไร การบรหารจดการทดนและแหลงนาอนเปนปจจยพนฐานทส าคญในการประกอบอาชพ เมอมนาในการเกษตรแลวจะสงผลใหผลผลตดขนและหากมผลผลตมากขนเกษตรกรตองรจกวธการจดการและการตลาดรวถงการรวมกลมรวมพลงชมชนใหมความเขมแขงเพอพรอมทจะออกสการเปลยนแปลงของสงคมภายนอกไดอยางครบวงจรนน คอ ทฤษฎใหม ขนท 1, 2และ 3 7. ไมตดต ารา การพฒนาตามแนวพระราชดาร ในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว มลกษณะของการพฒนาทอนโลมและรอมชอมกบสภาพธรรมชาตสงแวดลอมและสภาพของสงคมจตวทยาแหงชมชน “ ไมตดต ารา ” ไมผกมดตดกบวชาการและเทคโนโลยทไมเหมาะสมกบสภาพชวตความเปนอยทแทจรงของคนไทย

176

8. ประหยด เรยบงาย ไดประโยชนสงสด ในเรองของความประหยดน ประชาชนไทยทราบกนดวาเรองสวนพระองคกทรงประหยดมากดงทเราเคยเหนวา หลอดยาสพระทนตนนทรงใชอยางคมคาอยางไรหรอฉลองพระองคแตละองคทรงใชอยเปนเวลานาน ขณะเดยวกนการพฒนาและชวยเหลอราษฎรทรงใชหลกในการแกปญหาดวยความเรยบงายและประหยด ราษฎรสามารถทาเองได หาไดในทองถนและประยกตใชสงทมอยในภมภาคนน ๆ มาแกไขปญหาโดยไมตองลงทนสงหรอใชเทคโนโลยทไมยงยากนก 9. ทาใหงาย Simplicity ดวยพระอจฉรยภาพและพระปรชาสามารถในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทาใหการคดคนดดแปลง ปรบปรงและแกไขงานการพฒนาประเทศตามแนวพระราชดาร ดาเนนการไปไดโดยงาย ไมยงยากซบซอนและทส าคญยงคอ สอดคลองกบสภาพความเปนอยและระบบนเวศโดยสวนรวมตลอดจนสภาพสงคมของชมชนนน ๆ ทรงโปรดทจะทาสงทยากใหกลายเปนงาย นาสงทสลบซบซอนใหเขาใจงาย อนเปนการแกปญหาดวยการใชกฎธรรมชาตเปนแนวทางนนเองแตการทาสงทยากใหกลายเปนงายนนเปนของยาก ฉะนนคาวา “ทาใหงาย ” หรอ Simplicity จงเปนหลกคดส าคญทสดของการพฒนาประเทศในรปแบบของโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร 10. การมสวนรวม พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงเปนนกประชาธปไตยจงทรงนา “ประชาพจารณ” มาใชในการบรหาร เพอเปดโอกาสใหสาธารณชน ประชาชน หรอเจาหน าททกระดบไดมารวมกนแสดงความคดเหนเกยวกบเรองทจะตองค านงถงความคดเหนเกยวกบเรองทจะตองค านงถงความคดเหนของประชาชนหรอตองการของสาธารณชน 11. ประโยชนสวนรวม การปฏบตในพระราชกรณยกจ และการพระราชทานพระราชดารในการพฒนาและชวยเหลอพสกนกรของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงระลกถงสวนรวมเปนส าคญ 12. บรการรวมทจดเดยว One Stop Services การบรการรวมทจดเดยวเปนรปแบบการบรการแบบเบดเสรจทเกดขนเปนครงแรกในระบบบรหารราชการแผนดนของประเทศไทย โดยทรงใหศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดาร เปนตนแบบในการบรการเบดเสรจ ณ จดเดยว เพอประโยชนทจะมาขอใชบรการจะประหยดเวลาและคาใชจาย โดยจะมหนวยงานราชการตาง ๆ มารวมดาเนนการและใหบรการประชาชน ณ ทแหงเดยว 13. ทรงใชธรรมชาตชวยธรรมชาต ทรงเขาใจถงธรรมชาตและตองการใหประชาชนใกลชดกบธรรมชาต ทรงมองอยางละเอยดถงปญหาธรรมชาต หากเราตองการแกไขธรรมชาต จะตองใชธรรมชาตเขาชวยเหลอ อาท การแกไขปญหาปาเสอมโทรม ไดพระราชทานพระราชดาร การปลกปาโดยไมตองปลก ปลอยใหธรรมชาตชวยในการฟนฟธรรมชาต หรอแมกระทง การปลกปา 3 อยาง ประโยชน 4 อยาง 14. ใชอธรรมปราบอธรรม ทรงนาความจรง ในเรองความเปนไปแหงธรรมชาตและกฎเกณฑของธรรมชาตมาเปนหลกการ แนวปฏบตทส าคญในการแกปญหาและปรบปรงเปลยนแปลงสภาวะทไมปกตเขาสระบบทเปนปกต เชน การทานาด ขบไลนาเสย หรอเจอจางนาเสยใหกลบเปนนาด ตามจงหวะการขนลงตามธรรมชาตของนา การบาบดนาเนาเสยโดยใชผกตบชวา ซงมตามธรรมชาตใหดดซมสงสกปรกปนเปอนในนาดงพระราชด ารสความวา “ ใชอธรรมปราบอธรรม ” 15. ปลกปาในใจคน เปนการปลกปาลงบนแผนดนดวยความตองการอยของมนษย ทาใหตองการบรโภคและใชทรพยากรธรรมชาตอยางสนเปลอง เพอประโยชนของตนเองและสรางความ

177

เสยหายใหแกสงแวดลอมไมรจกพอ ปญหาความไมสมดลจงบงเกดขน ดงนนในการฟนฟธรรมชาตใหกลบคนมาจะตองปลกจตสานกในการรกผนปาใหแกคนเสยกอน 16. ขาดทนคอก าไร “ขาดทน คอ ก าไร Our loss is gain การเสยคอการไดประเทศชาตกจะกาวหนาและการคนอยดมสขนน เปนการนบทเนนมลคาเงนไมได” จากพระราชด ารสดงกลาว คอ หลกการในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทมตอพสกนกรไทย “การให” และการ “เสยสละ” เปนการกระทาอนมผลเปนกาไร คอความอยดมสขของราษฎร ซงสามารถสะทอนใหเหนเปนรปธรรมชดเจนได 17. การพงพาตนเอง การพฒนาตามแนวพระราชดาร เพอการแกไขปญหาในเบองตนดวยการแกไขปญหาเฉพาะหนา เพอใหมความแขงแรงพอทจะดารงชวตไดตอไป แลวขนตอนตอไปกคอ การพฒนาใหประชาชนสามารถอยในสงคมไดตามสภาพแวดลอมและสามารถ “พงตนเองได” ในทสด 18. พออยพอกน การพฒนาเพอใหพสกนกรทงหลายประสบความสขสมบรณในชวตไดเรมจากการเสดจฯ ไปเยยมประชาชนทกหมเหลาในทกภมภาคของประเทศไทย ไดทอดพระเนตรความเปนอยของราษฎรดวยพระองคเอง จงทรงสามารถเขาพระราชหฤทยในสภาพปญหาไดอยางลกซง ในการพฒนานน หากมองในภาพรวมของประเทศมใชงานเลกนอย แตตองใชความคดและกาลงของคนทงชาตจงจะบรรลผลส าเรจ ดวยพระปรชาญาณในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวจงทาใหคนทงหลายไดประจกษวาแนวพระราชดารในพระองคนน “เรยบงายปฏบตไดผล” เปนทยอมรบโดยทวกน 19. เศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวมพระราชด ารสชแนะแนวทางการดาเนนชวต แกพสกนกรชาวไทยมาโดยตลอดจนกวา 30 ป ตงแตกอนเกดวกฤตการณทางเศรษฐกจและเมอภายหลงไดทรงย าแนวทางการแกไข เพอใหรอดพนและสามารถดารงอยไดอยางมนคงและยงยนภายใตกระแสโลกาภวตน และความเปลยนแปลงตาง ๆ ดงปรชญาเศรษฐกจพอเพยงทไดพระราชทานไวดงน ความพอเพยงหมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจาเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทด พอสมควร ตอมามผลกระทบใด ๆ อนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายนอกและภายใน ทงน ตองอาศยความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวงอยางยงในการทาวชาการตาง ๆ มาใชในการวางแผนและการดาเนนการทกขนตอน 20. ความซอสตยสจรต จรงใจตอกน “คนทไมมความสจรต คนทไมมความมนคง ชอบแตมกงายไมมวนจะสรางสรรคประโยชนสวนรวมทส าคญอนใดได ผทมความสจรตและความมงมนเทานน จงจะทางานส าคญยงใหญทเปนคณเปนประโยชนแทจรงทส าเรจ” พระราชด ารส เมอวนท 12 กรกฎาคม 2522 “ผทมความสจรตและบรสทธใจ แมจะมความรนอยกยอมทาประโยชนใหแกสวนรวมได มากกวาผทมความรมากแตไมมความสจรต ไมมความบรสทธใจ” พระราชด ารส เมอวนท 18 มนาคม 2533 “ผวา CEO ตองเปนคนทสจรต ทจรตไมได ถาทจรตแมแตนดเดยวกขอแชงใหมอนเปนไป” “ขาราชการหรอประชาชนทมการทจรต ถามทจรตแลวบานเมองพง ท เมองไทยพงมาเพราะมการทจรต” พระราชด ารส เมอวนท 3 ตลาคม 2546 21. ท างานอยางมความสข พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพระเกษมสาราญและทรงมความสขทกคราทจะชวยเหลอประชาชน ซงเคยรบสงครงหนงวา “ ท างานกบฉน ฉนไมมอะไรจะใหนอกจากการมความสขรวมกน ในการทาประโยชนใหกบผอน” 22. ความเพยร : พระมหาชนก จากพระราชนพนธพระมหาชนก เปนพระราชนพนธทพระองคทรงใชเวลาคอนขางนาน ซงใชในการคดประดษฐดวยทาใหเขาใจงาย และปรบเปลยนใหเขากบสภาพสงคมปจจบน อกทงภาพประกอบและคตธรรมตาง ๆ ไดสงเสรมใหหนงสอเลมน มความศกดสทธ ทหาก

178

คนไทยนอมรบมาศกษาวเคราะหและปฏบตตามรอยพระมหาชนก กษตรยผเพยรพยายามแมจะไมเหนฝง กยงจายทาตอไป เพราะถาไมเพยรวายกจะตกเปนอาหารปปลา และไมไดพบกบเทวดาทมาชวยเหลอมใหจมนา เชนเดยวกบพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ททรงรเรมท าโครงการตาง ๆ ในระยะแรก ทไมมความพรอมในการทางานมากนก และทรงใชพระราชทรพยสวนพระองคทงสน แตพระองคกมไดทอพระราชหฤทย มงมนพฒนาบานเมองใหบงเกดความรมเยนเปนสข 23. ร รก สามคค พระบาทสมเดจพระเจาอยหว มพระราชด ารสในเรอง “ ร รก สามคค” มาอยางตอเนอง ซงเปนคาสามค า ทมคาและมความหมายลกซง พรอมทงสามารถปรบใชไดทกยคทกสมย ร : การทเราจะลงมอทาสงใดนน จะตองรเสยกอน รถงปจจยทงหมด รถงปญหา และรถงวธการแกปญหา รก : คอความรก เมอเรารครบดวยกระบวนการความแลวจะตองมความรกการพจารณาทจะเขาไปลงมอปฏบตแกไขปญหานน ๆ สามคค : การทจะลงมอปฏบตนน ควรค านงเสมอวาเราจะทางานคนเดยวไมไดตองทางานรวมมอรวมใจเปนองคกรเปนหมคณะ จงจะมพลงเขาไปแกปญหาใหลลวงไปไดดวยด 6.2 ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประกอบไปดวย 5 สวน ดงน สวนท 1. กรอบแนวคด เปนปรชญาทชแนะแนวทางการด ารงอย และปฏบตตนในทางทควรจะเปน โดยมพนฐานมาจากวถชวตดงเดมของสงคมไทย สามารถน ามาประยกตใชไดตลอดเวลา และเปนการมองโลกเชงระบบทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา และเปนการมองโลกเชงระบบทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา มงเนนการรอดพนจากภย และวกฤต เพอความมนคง และความยงยนของการพฒนา สวนท 2. คณลกษณะ เศรษฐกจพอเพยง สามารถน ามาประยกตใชกบการปฏบตตนไดในทกระดบ โดยเนนการปฏบตบนทางสายกลาง และการพฒนาอยางเปนขนตอน สวนท 3. ค านยาม ความพอเพยงจะตองประกอบดวย 3 คณลกษณะ ดงน ความพอประมาณ หมายถง ความพอดทไมนอยเกนไป และไมมากเกนไปโดยไมเบยดเบยนตนเอง และผอน เชนการผลต และการบรโภคทอยในระดบพอประมาณ ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบของความพอเพยงนน จะตองเปนไปอยางมเหตผล โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของตลอดจนค านงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระท านน ๆ อยางรอบคอบ

179

การมภม คมกน ทดในตว หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบ และการเปลยนแปลงดานตาง ๆ ทจะเกดขนโดยค านงถงความเปนไปไดของสถานการณ ตาง ๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคตทงใกล และไกล สวนท 4. เงอนไข การตดสนใจและการด าเนนกจกรรมตาง ๆ ใหอยในระดบพอเพยงนน ตองอาศยทงความร และคณธรรมเปนพนฐาน 2 เงอนไข ดงน เงอนไขความร ประกอบดวย ความรอบรเกยวกบวชาการตาง ๆ ทเกยวของอยางรอบดาน ความรอบคอบทจะน าความรเหลานนมาพจารณาใหเชอมโยงกน เพอประกอบการวางแผน และความระมดระวงในขนปฏบต เงอนไขคณธรรม ทจะตองเสรมสรางประกอบดวย มความตระหนกในคณธรรม มความซอสตยสจรต และมความอดทน มความเพยร ใชสตปญญาในการด าเนนชวต สวนท 5. แนวทางปฏบต / ผลทคาดวาจะไดรบ จากการน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใช คอ การพฒนาทสมดล และยงยน พรอมรบตอการเปลยนแปลงในทกดาน ทงดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม ความร และเทคโนโลย 6.3 การน าศาสตรพระราชามาประยกตใชในการพฒนาทกษะชวต การน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการบรรลเปาหมายการพฒนาทยงยน เปนเวลาเกอบ 20 ปทคนไทยรจก “หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” ท “พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช” พระราชทานเปนแนวทางในการน าพาประเทศไทยใหขามพนวกฤตเศรษฐกจครงใหญทเกดขนเมอป 2540 หรอ “วกฤตตมย ากง” หรอ ชวงวกฤตเศรษฐกจ “ฟองสบแตก” จนหลายภาคสวนนอมน าหลกปรชญานไปเปนแนวทางปฏบต โดยอาจารยยกษ หรอ ดร.ววฒน ศลยก าธร ผเดดเดยวตามรอยในหลวงใหเศรษฐกจพอเพยงเลยงชวต [3] ไดศกษาและเขยนเรองเศรษฐกจพอเพยง มาตลอดตงแตป 2540 จวบจนทกวนน ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไดรบการน าไปประยกตใชอยางแพรหลาย ทงในภาคเกษตรกรรม ธรกจ การจดการทางเศรษฐกจและสงแวดลอม และสถานศกษา จนประสบความส าเรจอยางเปนรปธรรม โดย “มลนธมนพฒนา” ทจดตงขนเมอ 25 กรกฎาคม 2557 ศาสตรพระราชา...ศาสตรเพอการพฒนาทยงยน สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ มพระราชด ารส เมอป 2554 วา “เปาหมายในการพฒนาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว คอ ‘การพฒนาทยงยน’ เพอปรบปรงชวตความเปนอยของคน โดยไมท าลายสงแวดลอม ใหคนมความสข โดยตองค านงเรองสภาพภมศาสตร ความเชอทางศาสนา เชอชาต และภมหลงทางเศรษฐกจ สงคม แมวาวธการพฒนามหลากหลาย แตทส าคญคอนกพฒนาจะตองมความรก ความหวงใย ความรบผดชอบ และการเคารพในเพอนมนษย จะเหนไดวาการพฒนาเกยวของกบมนษยชาต และเปนเรองของจตใจ”

180

เมอ 28 ตลาคม 2559 พลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ไดกลาวในรายการ “ศาสตรพระราชาสการปฏบตอยางยงยน” ในการพฒนาเศรษฐกจสยคไทยแลนด 4.0 รวมทงการพฒนาประเทศเพอกาวเขาสสงคมโลกทงในระดบภมภาค และ ในระดบโลก เพอนอมน าพระราชด ารสขององคพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ภมพลอดลยเดชทให “ประชาชนเปนศนยกลาง” ของการพฒนา มาเปนแนวทางในการด าเนนงาน เพอไมใหเกดความขดแยงในพนท ประชาชนมสวนรวม และไดประโยชนจากการพฒนาอยางแทจรง ใหมความ อยด กนด รฐบาล ฯพณฯ พลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตรไดเชอมโยง “ศาสตรพระราชา”ในเรองหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (SEP - Sufficiency Economy Philosophy) กบเปาหมายการพฒนาทยงยน (SDGs - Sustainable Development Goals) ประสบความส าเรจ ในการสรางความตระหนกและการยอมรบในเวทระหวางประเทศในระดบหนง ยกตวอยาง ไดแก (1) ศนยสาธตสหกรณโครงการหบกะพง เพอแกปญหาการขาดน ากนและน าใช, การขาดทดนท ากน ซงมการสงเสรมการใชเทคโนโลยอยางงาย (2) ธนาคารอาหารเปนกจกรรมจากกองทนอาหารกลางวนแบบยงยน ใหเดกนกเรยนทกคนน าไปลงทน เพอประกอบอาชพท าการเกษตรและปศสตวขนาดเลก (3) โรงเรยนพระดาบส จดใหมการสอนวชาชพ หลกสตร 1 ป มงใหสามารถน าไปประกอบอาชพไดจรง เสรมดวยทกษะชวต ใหสามารถด ารงตน ไดอยางเหมาะสม (4) กงหนชยพฒนา เปนการเพมปรมาณออกซเจนในน า ลดกลน น าไมเนาเสย เปนทอยอาศยของสตวน าได (5) บรษท ประชารฐ รกสามคค จ ากด ด าเนนการตามรปแบบ “วสาหกจเพอสงคม” บนกลไก “ประชารฐ”ทไมมงเนนผลก าไรจากการประกอบการ ลองมาดเนอหาโดยสรปของ “ศาสตรแหงพระราชา” ทส าคญเหลานกน อาท โครงการฝนหลวง จากฟากฟาลงภผา ผานทงนาสมหานท วธท าฝนหลวงมอย 3 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 กอกวน คอการดดแปรสภาพอากาศหรอกอนเมฆในขณะนนเพอกระตนใหมวลอากาศ ชนไหลพาขนสเบองบนอนเปนการชกน าไอน าหรออากาศชนเขาสกระบวน การเกดเมฆ ขนตอนท 2 เลยงใหอวน คอการดดแปรสภาพอากาศเพอท าใหเมฆเจรญขนจนมขนาดใหญหนาแนนและพรอมทจะตกลงมาเปนฝน ขนตอนท 3 โจมตคอการดดแปรสภาพอากาศทจะกระตนใหเมดละอองเมฆปะทะชนกนแลวรวมตว เขาดวยกน จนมขนาดใหญขน ขณะเดยวกนกเปนการลดแรงไหลพาขนเบองบน เพอใหเมดน า มขนาดใหญตกลงสเบองลางแลวเกดเปนฝนตกลงมาสเปาหมาย ฝายชะลอความชมชน(Check Dam) หรอฝายแมว ใชวสดธรรมชาตทหางายในทองถนเชนกอนหนและไมเพอกอเปนฝายขวางรองน าหรอหวยเลกๆท าหนาทกกกระแสน าไวใหไหลชาลงและใหน าสามารถซม ลงใตผวดนสรางความชมชนในบรเวณนน อกทงยงชวยดกตะกอนดนและทราย ไมใหไหลลงสแหลงน าเบองลาง แฝก การปลกหญาแฝกตามแนวระดบเพอชวยชะลอความชมชนไวในดน โดยรากของหญา แฝกจะขยายออกดานขางเปนวงเสนผาศนยกลางไมเกน 50 เซนตเมตรและจะแทงลงไป เปนแนวลกใตดน 1-3 เมตรแลวสานกนเปนแนวก าแพงดดซบความชมชนใหแกผวดน

181

ทฤษฎใหม เปนการสรางแหลงน าขนาดเลกบนผวดนในพนทการเกษตรของเกษตรกรโดยแบง ทดนส าหรบใชขดเปนสระเกบน าใหสามารถใชท าการเกษตรไดตลอดปและสามารถ เลยงปลาไปพรอมๆกนนอกจากนบรเวณขอบสระยงสามารถใชปลกพชผกสวนครว ไดอกดวย โครงการแกมลง หลกการของโครงการ คอเมอเกดน าทวมกขดคลองชกน าใหไหลมารวมกนเกบไว ในแหลงพกน าแลวจงคอยท าการระบายลงสทะเลผานทางประตระบายน าในชวง ท ปรมาณน าทะเลลดลง ขณะเดยวกนกสามารถสบน าออกจากคลองทเปนแกมลงลงส ทะเลตลอดเวลาเพอทน าจากตอนบนจะไดไหลลงมาไดเรอยๆและเมอใดกตามท ระดบน าทะเลขนสงกวาระดบน าในคลองทเปนแกมลงกใหปดประตระบายน ากนไมใหน าทะเลไหลยอนกลบเขามา การใชน าดไลน าเสย เปนการน าน าคณภาพดจากแมน าเจาพระยาสงเขาไปไลน าเสยตามคลองใน เขตกรงเทพฯและปรมณฑลไดแกคลองบางเขน คลองบางซอ คลองแสนแสบ คลองเทเวศรและ คลองบางล าภเพอชวยลดปญหา ความเนาเสยของน าในคลองตางๆคลายกบ การ “ชกโครก”คอปดและเปดน าใหไดจงหวะตามเวลาน าขน-น าลงหากน าขน สงกเปดประตน าใหน าดเขาไปไลน าเสยครนน าทะเลลงกเปดประตถายน าเสยออกจากคลองไปดวย กงหนน าชยพฒนา กงหนชยพฒนา หรอ เครองกลเตมอากาศทผวน าหมนชาแบบทนลอย เปนกงหนน าเพอบ าบดน าเสยดวยวธการเตมอากาศ ท างานโดย การหมนปน เพอเตมอากาศใหน าเสยกลายเปนน าด สามารถประยกตใชบ าบดน าเสยจากการอปโภคของประชาชน น าเสยจากโรงงานอตสาหกรรม รวมทงเพมออกซเจน ใหกบบอเพาะเลยงสตวน าทางการเกษตร ใชบ าบดน าเสยทเกดจากชมชนและอตสาหกรรมลกษณะเปนเครองกลหมนชาแบบทนลอยเพอชวยเตมออกซเจนทผวน า การบ าบดน าเสยโดยใชจลนทรย 2 วธ วธท 1 การใชน าหมกชวภาพ โดยการใชน าหมกชวภาพปรมาณ 1 ตอ 500 สวนราดลงทงในน าทงจากครวเรอน ตลาดสดฟารมปศสตวหรอโรงงานอตสาหกรรมเพอใหจลนทรยชวยยอยสลาย อนทรยสารในแหลง น านอกจากนน าหมกชวภาพยงสามารถน าไปใชไดดในการปรบสภาพน าในบอประมงทงบอเลยงกงและปลาไดเปนอยางด วธท 2 ลกระเบดจลนทรย เปนการบ าบดและฟนฟแหลงน าใหดขนดวยจลนทรยเชนเดยวกบการใชน า หมกประกอบดวยโคลนจากทองน า 50กโลกรม,รา 10 กโลกรม,ปยอนทรยเมดหรอ ผง 50 กโลกรมและน าหมกชวภาพทหมกจนไดทแลว 3 เดอนขนไปโดยน าทกอยางมาผสมเขาดวยกนจนสามารถปนเปนกอนขนาดเทาลกเปตองน าไปผงไวในทรม จนแหงสามารถน าไปบ าบดน าไดโดยใชในอตราสวน 5 กโลกรมตอน า 1 ลานลตร หรอ 25 กโลกรมตอพนทไรทงนขนอยกบสภาพน าทเนาเสย

182

ในบรบทของทองถนนนปจจบนไดมการนอมน าแนวพระราชด ารดงกลาว มาปฏบตเพอใหเปนไปตาม “แผนพฒนาเศรษฐกจพอเพยงทองถน ในดานการเกษตรและแหลงน า” (Local Sufficiency Economy Plan : LSEP) ประจ าปงบประมาณ พ.ศ.2560 ซงเปนทางเดนทถกทางแลว เราชาว อปท. มาชวยกนน าทางการปฏบตทเปนรปธรรมกนหนอย 6.4 กรณตวอยางศาสตรพระราชากบการพฒนาตามแนวคดของรฐบาล

ในสวนของรฐบาลไดด าเนนงานดานทรพยากรธรรมชาตทส าคญ ไดแก ปาไม ทดน แหลงน า และสตวปา โดยการนอมน า “ศาสตรพระราชา” ทมหลกการครอบคลม “จากนภา ผานภผา สมหานท” ไปประยกตใชอยางจรงจง ทงน กเพอรกษาสมดลและสรางความยงยนตลอดระยะเวลา 2 ปกวาทผานมานน มผลการด าเนนงานทเปน “รปธรรม” กวาอดตทผานมามากพอสมควรนะครบ อาทเชน... 1.ดานปาไมไดมการจดท าแผนยทธศาสตรเพมพนทปาไมและพนทสเขยว ตงเปาหมายทรอยละ 40 ของพนทประเทศ ใน 20 ปขางหนา ดวยมาตรการหลก ไดแก (1) การปองกนการบกรกพนท “ปาสมบรณ” จ านวน 102 ลานไร ไมใหการบกรกปาเกดขนอกตอไป ดวยการมสวนรวมของประชาชนในการเฝาระวง (2) การบงคบใชกฎหมายกบผมอทธพลเพอทวงคนผนปาและฟนฟพนทปา ปจจบนไดมการยดพนทปาคนแลวราว 4.3 แสนไร น ามาสการพฒนาอยางยงยน ในการบรหารจดการทดนซงเปนทรพยากรธรรมชาตทเรามอยอยางจ ากดนะครบ ใหเกดความพอเพยงในอนาคต (3) การตงศนยฟนฟ “ปาตนน า” ในพนทวกฤต 13 จงหวด และปองกนการบกรกพนทซ า (4) การจดตงพนท “ปาชมชน” 4,000 แหง เพอใหประชาชนชวยดแลรกษาปา และสามารถใชประโยชนจากปาไดอยางเกอกลกน รวมกนปลกปา หรอท าใหประชาชนไดรวมในการดแลรกษาใหอยรอดไดดวยนะครบ (5) การสงเสรมใหปลก “ปาเศรษฐกจ” เพอใชประโยชนไดจรง ไดมการลงทะเบยนสวนปาผานระบบออนไลนทสะดวกและรวดเรวและลดปญหาการประพฤตมชอบ .. และ (6) การแกไขปญหาชมชนในพนท “ปาอนรกษ” ราว 6 ลานไร ซงเปนปญหายดเยอมากวา 20 ปนะครบ ดวยการก าหนดกลมและวธด าเนนการตามกระบวนการทางกฎหมายทชดเจนควบคกนไป ส าคญทสดนะครบ ประชาชนตองเปนหลกในการดแลรกษาปา ปลกปาเพมเตมและใชประโยชนไดอยางพอเพยงนะครบ 2.ดานการจดการทดนส าหรบเกษตรกร และผทมรายไดนอยในการสงเสรมและพฒนาอาชพ โดยไดจดท ารางกฎหมายทเกยวของ และก าหนดพนทเปาหมายในป 2560 จ านวน 4 แสนกวาไร ใน 52 จงหวด กขอใหรวมกลมกนไดดวยนะครบ 3.ดานทรพยากรน าประกอบดวย (1) พนทในเขตชลประทาน โดยการพฒนาระบบกระจายน า เพอเพมพนทเกษตรชลประทาน 1.4 ลานไร และเกษตรบาดาล กวา 3 แสนไร และ (2) พนทนอกเขตชลประทาน โดยการขดลอก ค คลอง หนอง บง ตามธรรมชาต กวา 700 แหง , การขดเจาะบอบาดาล

183

เพอการเกษตร 1,700 บอ, การฟนฟระบบบ าบดน าเสยขององคกรปกครองสวนทองถนกวา 100 แหงและการจดตงกลมผใชน าใหเปนผบรหารจดการและดแลรกษาเอง เปนตนนะครบ เหลานตองใชเวลาในการทจะตองท าตอไปนะครบ ไมเพยงพอ 4.การดแลเรองสตวปานะครบ ผลการด าเนนงาน ตามมาตรการตางๆ ทมมาตรฐานสากล และเปนทยอมรบ จากหนวยงานระหวางประเทศทเกยวของ จนมผลตอบรบใน “เชงบวก” ไดแก (1) กรณของ “มาน า” ประเทศไทยไดรบการถอดรายชอออกจากกระบวนการทบทวนมาตรการการคา และ (2) กรณของ “ชาง” ประเทศไทยไดรบการเลอนสถานะท “ดขน” เกยวกบการคางาชางผดกฎหมาย ของ CITES เปนตน ดวยองคความรจาก “ศาสตรพระราชา” สอนใหเรารวา การพฒนาทยงยนนน นอกจากเราจะตองรกษาสมดล ทงในมตเศรษฐกจและสงคม โดยจะตองไมมองขาม “มตสงแวดลอม” ดวยแลว สงส าคญอกประการคอ การสรางความเขมแขงใหกบ “ฐานราก” เหมอน “เสาเขม” ถงแมไมมใครมองเหน อาจถกลม แตเปนโครงสราง “พนฐานเรมแรก” ทมความส าคญตอโครงสรางโดยรวมเปนอยางยง ทงน ในการสรางความเขมแขงใหกบ “ชมชน” ซงเปน “ฐานราก” ของประเทศนน ในหลวงรชกาลท 9 ทรงก าชบวา “บทเรยนบทแรกกคอ ใหชาวบานเปนคร” และใหประชาชนเปนศนยกลาง โดยเนน “การระเบดจากขางใน” ซงไมใชการยดเยยดจากภายนอกแตเพยงอยางเดยว วนนผมขอยกตวอยาง “ชมชนบานหวอาว” จงหวดนครปฐม ซงเปนหมบานเกษตรอนทรย “ตนแบบ” ไดนอมน า “วถชวตเศรษฐกจพอเพยง” มาแกปญหา “รวมกน” ของชมชน จากเดมทด ารงชวตดวย “วถเกษตรทพงพงธรรมชาต” แตเพยงอยางเดยว ปรมาณผลผลตขนอยกบดน -ฟา-อากาศ รวมทงโรค-แมลง และศตรพช ทผลกดนใหหนไปพงพาปยเคม ยาฆาแมลง ซงนอกจากท าใหตนทนการผลตสง กระทบตอรายได คาใชจายในครวเรอน และการกเงนนอกระบบ จนบางครวเรอนตองขายทดนเพอปลดหน ตองเชานาท ากน แลวยงสงผลกระทบตอสขภาพ โรครายคกคาม รางกายขาดภมคมกน อายสนลง และทรพยากรดนเสอม แหลงน าและอากาศเปนพษ แตภายหลงจากการรวมกลมกนเองของชาวชมชน จากกลมเลกๆ ขยายเปนกลมใหญ ดวยการสนบสนนจากกลไก “ประชารฐ” เพมเตมนะครบ ท าใหเกดเปนภาคเครอขาย ภาคราชการ ภาควชาการ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม มารวมกนสรางความเขมแขง เรมจากการปฏเสธปยเคม ยาฆาแมลง แลวหนมาผลตปยชวภาพ ปยอนทรย ปยไสเดอน ทงผลตใชเอง และผลตขาย นอกจากชวยลดตนทนการผลตจากการใชสารเคมตางๆ แลว ยงลดคารกษาพยาบาลไดถง 2,000–3,000 บาทตอครวเรอน ทงน “ปจจยสความส าเรจ” ดงกลาวประกอบไปดวย (1) วสยทศนและการเปนแบบอยางทดของผน า แกนน า กรรมการหมบาน (2) ความรวมแรง รวมใจ และความมงมน รบผดชอบในหนาท และบทบาทของแตละคน (3) เวทประชาคมทเขมแขง เนนการมสวนรวม รบฟงและแลกเปลยนความคดเหน มงใหการชวยเหลอและรวมแกปญหา รวมทงความมวนยและเครงครดในกฎกตกาของหมบาน และ (4) การใชกจกรรมเปนเครองมอ ในการสานความสมพนธ สมาชกหมบาน ทกกลม ทกเพศ ทกวย เขาดวยกน เหลานเปนตน จากตวอยาง “ชมชนตนแบบเกษตรอนทรยวถพอเพยง” น มอกคณสมบตส าคญของชาวบานหวอาว กคอ “ความใฝร” นยมการแสวงหาความร และการพฒนาตนเอง ดวย “การอาน” ทงจากหนงสอและสอโซเชยล ทเปนประโยชน ชวยเพมแนวคด รบฟง โตตอบ เสนอความคดเหน ไมใชฟงแตคนอนอยางเดยว แลวไมมภมความรเปนของตนเองเลยนะครบ มนกไมเกดการสอสาร 2 ทาง

184

ดงนน ผมอยากสนบสนนใหคนไทยทกคน “รกการอาน” อนเปนพนฐาน ในการสรางแนวคด เปนคนมเหตมผล ใชสตปญญาในการแกไขปญหาของตนเองใหลลวง เกดความรวมมอกบรฐบาลในการแกไขปญหาใหกบประเทศในทสดนะครบ วนนนน ผมอยากจะแนะน าหนงสอชอ “คณธรรม จรยธรรม กบศลธรรม จากมมมองของปรชญา” ของ ศ.ดร.ทนพนธ นาคะตะ ซงกลาวถงความรจกผดชอบชวดของคน และการอยรวมกนในสงคมไดอยางเปนปกตสข ไมวาจะยคสมยใด ไมวาจะเชอชาต ศาสนาใด ลวนมทมาทไป มเหตมผลในตวเอง ในชวงทายของหนงสอกไดกลาวถง “จรรยาบรรณ” ในอาชพตางๆ ของไทย ทงนกการเมอง , ขาราชการ, ศาล, ต ารวจ, แพทย, สอมวลชน, คร-อาจารย ฯลฯ ซงตางกมบทบาท หนาททส าคญ และสงผลกระทบตอสงคมทงสน พนองประชาชนทกทานครบ สงทผมอยากจะฝากไว ในวนนกคอ การพฒนาตนเองไปสคนทมหลกการและเหตผล ใชสตปญญาในการคดวเคราะห ใครครวญ รจกแยกแยะ จดกระบวนการคดของตนเอง แยกใหเปนกลมความคดตางๆ อาทเชน สงนท าแลวจะเกดเปนประโยชนเพอใคร เพอตนเอง หรอเพอคนอน หรอเพอทง 2 อยาง หากถกชน าโดยคนดๆ ขอมลถกตอง ทกอยางกจะเปนคณ แตหากถกชน าดวยคนไมด มเจตนาทไมบรสทธ กอปรกบมวาระซอนเรนแลว กจะน าไปในทางเสอมนะครบ เสยโอกาส ส าหรบตนเองและสวนรวมได วนน เราตองชวยกนคดพจารณาวา ประเทศไทยของเรานนก าลงตดกบดกอะไรบาง และดวยเหตผลใดนะครบ อาทเชน... 1.ความเคนชน การไมเคารพกฎหมาย ความไมชอบอยในกฎระเบยบของสงคม การทชอบท าอะไรทมกงาย สบายๆ เปนพวก “สะดวกนยม” อาทเชน ขบรถสวนเลน, ขามถนนใตสะพานลอย, จอดซอของในพนทหามจอด เหลานเปนตนนะครบ มหลายอยาง สงเหลานน าไปสปญหาการจราจรและอบตเหต ความเหนแกตวของคนบางคน ซงอาจสงผลเสยตอคนอกหลายคน รวมทงเปนตวอยางทไมดใหกบลกหลานทอยโดยรอบขางดวยนะครบ 2.การท าความผด โดยเลอกทจะท าเพอแลกกบผลประโยชนสวนตน และความสะดวกรวดเรว เปนตน อาทเชน การยอมจายเงนใหกบเจาหนาทฉอฉล เพอการอ านวยความสะดวก หรอใหคาตอบแทน ใหกบผทเรยกรบผลประโยชนในลกษณะสมยอม แลวกมาพดใหรายระบบ ใหรายประเทศแบบน ผมกอยากจะถามวา แลวเราไปใหเขาท าไม กจะตองมารองทกข รองเรยน แจงความเอาผดนะครบ ฉะนน ถาเรายงใหเขาอย แลวเรามาพด มนกไมเกดประโยชนอะไรทงสน กขอใหมารองทกขรองเรยนนะครบ เราตองเคารพตนเอง เคารพกตกา รจกรอ รจกอดทนเสยบางนะครบ ไมงนเรากโวยวายโทษแตคนอนร าไป แตพอตนเองไดรบประโยชน ก “เงยบเฉย” นะครบ 3.พนฐานความร การเรยนร ทไมเทาเทยมกน ดวยการขาดโอกาส หรอเคยมโอกาสแตกไมใสใจ หรอไมรจกแสวงหาทงๆ ทความรมอยรอบตวนะครบ อยางทผมบอกไปแลว ควรรบฟงคนอนเขาบาง ทงจากการศกษาในหองเรยน นอกหองเรยน ในบาน วด โรงเรยน ชมชนตางๆ เหลานนนะครบ จากการอานหนงสอทวไป หนงสอพมพ การดโทรทศน การฟงวทย จากอนเทอรเนต จากสอออนไลน เปนตน โดยเลอก “เสพความร” จากสอทเชอถอได และแหลงขอมลของทางราชการท “เปนกลาง”

185

รวมทงการตรวจสอบเพอยนยน “ความถกตอง” จากหลายๆ แหลง กจะท าใหเกด “ปญญา” โดยเฉพาะในเรองทส าคญ สงผลกระทบโดยตรงตอตนเองและประเทศชาต ถาพวกเราไมสามารถท าไดตามนแลว กเปนการยากทจะพฒนาตนเอง รวมทงยากทจะท าความเขาใจกน แลวกกลบน าไปสความขดแยง ไมฟงกน ผลประโยชนทควรจะไดรบกไมไดรบเพราะไมไดฟงนะครบ 4.สมาธไมเทากน บางคนสน บางคนยาว บางคนมากบาง นอยบาง แตกตางกนไป ทแยไปกวานนกคอวาถาไมใชเรองของตนเองกไมสนใจ ไมตงใจฟง กไมรบฟง กเลยไมรบร วาอะไรคออะไร ในวนนนะครบ ในอดต ปจจบน และอนาคต สงใดทเปนเรองสวนตว เรองสวนรวม ประชาธปไตยทถกตองคออะไร ถาเรายงไมรเรองเหลาน “ลกซง-ถองแท” จะท าใหเราตด “กบดกประชาธปไตย” เหมอนทกวนนนะครบ ยงมการถกเถยงกนไมสนสด คงวนเวยนและเขาใจเพยงแตวาประชาธปไตยคอการเลอกตงเปนหลก มหลายอยางนะครบประกอบกน เมอมรฐบาลแลว กจะเรยกรองขอความชวยเหลอ ทวงสญญาจากการหาเสยง หรอ “สญญาวาจะให” โดยไมยอมสรางความเขมแขงใหกบตนเอง ชมชน และสงคม มนกจะเปนชองทางใหกบ “นกธรกจการเมอง” เขามาลงทนนะครบ ผมหมายความถงวาทไมดนะครบ อาจจะเขามาไดจากการเลอกตง แลวมการกอบโกยผลก าไร ในอ านาจหนาท เปนความบกพรองทผมพยายามใหสตกบสงคมไทยในวนน และตลอดมานะครบ เพอใหคนไทยร จกพฒนาตนเอง และพฒนาประชาธปไตยทเหมาะสมกบสงคมไทยรวมกนนะครบ สดทายนผมอยากฝากเกรดความร การดแลสขภาพชวงหนาหนาวน โดยพนองประชาชนสามารถดแลความอบอนของรางกายไดจาก (1) การรบประทานอาหารทปรงเสรจใหมๆ (2) การกน ดม ผลตภณฑจากพชสมนไพรไทย ทมรสเผดรอน เชน พรก ขง ขา ตะไคร มะกรด กะเพรา โหระพา แมงลก ผกช กระเทยม หอมแดง เหลานเปนตนนะครบ จะชวยเพมการไหลเวยนโลหต และชวยใหอาการหนาวชาบรเวณปลายมอและปลายเทาลดลง (3) การรบประทานผก ผลไม สมนไพรรสเปรยว เชน มะนาว ใบชะมวง ยอดผกตว สบปะร ด มะขามปอม มะแวงตน มะแวงเครอ ซงมสรรพคณชวยขบเสมหะ บรรเทาอาการไอ ท าใหชมคอ ขอใหศกษาวธใชอยางระมดระวงนะครบ เอาไปประกอบอาหาร เอาไปรบประทาน ทมคณสมบตตรวจสอบผาน อย.มาแลวนะครบ จะมฉลากตดทขวด กค าแนะน าตามนน ใชตามนนนะครบ นอกจากนนแลว เราจะตองรบประทานอาหารทเปนประโยชนครบ 5 หม มการออกก าลงกายและพกผอนใหเพยงพอ ทส าคญคอการรกษาความอบอนรางกาย สวมเสอกนหนาว เสอผาหนาๆ หมผาหนา หรอใชกระเปาน ารอน ชวยเพมความอบอนใหรางกาย ไมไปหาวธการอน อาทเชน ดมเหลาแกหนาวแลวกแขงตายนะครบ รบประทานมากเกนไปดวย รางกายกไมแขงแรงอย กอาจจะเพราะมความเสยงเปนโรคหวใจวาย เสยชวตไดนะครบ 6.5 บทสรป "ศาสตรของราชา มสงทพระองคทรงแนะน าสงทเปนปรชญาทยงใหญ คอ กฎหมายเปนเพยงวถทางหนงทน าไปสความยตธรรม คอ ยตธรรมเปนเปาหมายปลายทาง ซงกฎหมายเปนเพยงวธการ การไปไปสเปาหมายอาจมวธอน ดงนนผมจงมองวาหากความปรองดองคอเปาหมาย แตมหลายวธทตองประยกตใชใหเหมาะสมกบกาลเทศะเพอน าไปสจดหมายเดยวกน ผมขอสรปไวในตอนทายน วาการทพระองคทรงอยในราชสมบต 70 ปเปนเหตใหเกดองคความรส าคญ คอ ศาสตรพระราชา ในศาสตร

186

พระราชา มหลกวชาตางๆ ทง สงคม วทยาศาสตร ปนอย เพราะไมใชศาสตรทใชสอบ หรอปรญญา แตเปนสงทพฒนาประเทศ หากเราไดศกษาศาสตรพระราชาเปนระบบอยา งเปนขนตอนจะท าใหเกดประโยชนมหาศาล" นายวษณ เครองาม

6.6 ค าถามทบทวน

ค าชแจง : ใหนกศกษาตอบค าถามและอธบายใหชดเจนครบทกประเดน

1. อธบายความหมายของค าวา ศาสตรพระราชา 2. ศาสตรพระราชากบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตางกนอยางไร 3. เพราะเหตใดเราจงตองศกษาศาสตรพระราชา 4. นกศกษาสามารถแสวงหาความรเรองศาสตรพระราชาไดจากแหลงใดบาง 5. ศาสตรพระราชากบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมความสมพนธกนอยางไร 6. ศาสตรพระราชเกดขนไดอยางไร 7. นกศกษาสามารถน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปใชไดอยางไรบาง 8. นกศกษาสามารถน าศาสตรพระราชาไปประยกตใชในการเรยนไดอยางไรบาง 9. นกศกษาสามารถน าศาสตรพระราชาไปพฒนาทกษะชวตไดอยางไรบาง 10. นกศกษาสามารถน าศาสตรพระราชาไปพฒนาสงคมไดอยางไรบาง

187

แบบบนทกผลการเรยนรดวยใจอยางใครครวญกอนเรยนร

ค าชแจง : ใหนกศกษาท าจตใจใหสงบผอนคลายสงเกตจตใจตนเองและบนทกผลการเรยนร

ครงท 1 ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ครงท 2 ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

188

ใบงานการฝกทกษะชวตท 1

แบบส ารวจพฤตกรรมทแสดงถงการแสวงหาความร

ค าชแจง : ใหนกศกษาส ารวจตนเองวา พฤตกรรมทนกศกษาท าตอไปน มความถอยระดบใด

พฤตกรรมทแสดงถงการแสวงหาความร

(มงพฒนาตนเองอยเสมอ)

ระดบความถของพฤตกรรม

3 2 1 0

1. ซกถามอาจารยเมอเรยนไมเขาใจ

2. ตอบค าถามครในหองเรยน

3. แสดงความคดเหนในการอภปรายกลม

4. ท าการบานทไดรบมอบหมายใหเสรจกอนเวลาทก าหนด

5. หาความรเพมเตมทหองสมด

6 ฝกหดหรอใชคอมพวเตอร หรออนเตอรเนต

7. อานหนงสอพมพ วารสาร นตยสาร เรองทมสาระความร

8. ดรายการโทรทศนทมสาระใหความรเพมเตม

9. ทศนศกษาสถานทส าคญ (เชน พพธภณฑ โบราณสถาน หรอสถานทส าคญในทองถนหรอตางจงหวด)

10 สนทนาแลกเปลยนความคดเหนกบผมความร

0 หมายถง ไมเคยท า 1 หมายถง ท านาน ๆ ครง 2 หมายถง ท าบาง แตไมสม าเสมอ 3 หมายถง ท าเปนประจ า

189

สรป พฤตกรรมทแสดงถงการแสวงหาความรทอยระดบ 3 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

ขอคดหรอประสบการณทไดรบจากกจกรรมน........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

190

ใบงานแบบฝกทกษะชวตท 2

การพฒนาทกษะการเรยน

ค าชแจง : ใหนกศกษากาเครองหมายถก (√) หนาขอทตรงกบสงทไดปฏบตจรง รายการพฤตกรรมทปฏบต ใช ไมใช 1. กอนการอานเรองใด ๆ จะมการส ารวจภาพรวมของหนงสอ

เชน ค าน า สารบญ บทสรป หวเรอง ทกครง

2. การอานแตละครงจะอานเนอหาทเปนหวใจของเร อง เนอหาทส าคญทกครง

3. การอานหนงสอมการก าหนดวตถประสงคของการอานเรองนน ๆ ไวกอนทกครง

4. เมออานหนงสอจบแตละเรอง แตละบทจะพยายามระลกถงสงทอานจบไปแลวใหเขาใจ

5. การอานหนงสอแตละครงชวยใหมความรเพมมากขน 6. มการทบทวนความเขาใจในเรองทอานทกครง 7. ในการฟงแตละครง จะมการเตรยมตวใหพรอมทจะฟง 8. ก าหนดจดมงหมายในการฟง 9. มความสนใจในสงทฟง 10. มการจดบนทกทกครง 11. มการท าความเขาใจในบทเรยน

11.1 สรปกฏเกณฑจากขอมล 11.2 การแจกแจงรายการ 11.3 การเรยงล าดบเวลา 11.4 การจดล าดบความส าคญ 11.5 การเปรยบเทยบสงทเหมอน-ตาง 11.6 การแสดงเหตผล

รายการพฤตกรรมทปฏบต ใช ไมใช

12. วธการทท าใหนกเรยนจ าไดดทสด 12.1 การฝกซ า 12.2 การทบทวน

191

12.3 การจดระเบยบโดยการจบกลม 12.4 การจดระเบยบโดยการจดหมวดหม 12.5 การจบหลก 12.6 การสรางรหส

13. มการใชเทคนคใดบางในการท ารายงาน 13.1 การเตรยม / วางแผนการท างาน 13.2 การวางโครงเรอง 13.3 การคนควาขอมลจากแหลงตาง ๆ 13.4 การเขยน / การพมพเนอหา-สรป

14. มการใชเทคนคใดบางในการเตรยมการสอบ 14.1 จดเตรยมตารางทบทวน 14.2 ก าหนดประเดนการทบทวน 14.3 ท าบนทกสรปยอย 14.4 ทกขอทกลาวมา

ขอคดหรอประสบการณทไดรบจากกจกรรมน...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................