6. Nowoczesne usługi

➢ Obecnie na świecie niemożliwym wydaje się funkcjonowanie współczesnej gospodarki bez instytucjiświadczących nowoczesne usługi finansowe: bankowe, inwestycyjne oraz ubezpieczeniowe.

➢ Dzięki nim możliwe jest prowadzenie działalności gospodarczej przedsiębiorstwom ze wszystkich sektorów gospodarki.

➢ Niewątpliwie znaczny wpływ na rozwój społeczno-gospodarczy poszczególnych państw i regionów wywierają takżeusługi edukacyjne i badawczo-rozwojowe.

➢ Możliwości gromadzenia oszczędności obywateli oraz wolnych środków przedsiębiorstw, a także kredytowanie działalności gospodarczej zależą od systemu bankowego danego kraju.

➢ Jeśli funkcjonuje on właściwie, zapewnia prawidłowy obieg środków finansowych w gospodarce i umożliwia racjonalne ich wykorzystanie.

Bank Światowy – wyspecjalizowana organizacja ONZ udzielająca państwom członkowskim

długoterminowych pożyczek na cele inwestycyjne. Jego siedzibą jest Waszyngton.

➢ W skład systemu bankowego wchodzą banki, czyli instytucje, których przedmiotem działania są operacje pieniężne:

➢ bierne – związane przede wszystkim z gromadzeniem wkładów od klientów,

➢ czynne – polegające na udzielaniu pożyczek,

➢ usługowe – związane z prowadzeniem rachunków bankowych i wykonywaniem transferów pieniężnych.

➢ Na świecie następuje wzrost roli banków chińskich, szczególnie pod względem posiadanych aktywów (w 2015 r. 4 z 10 największych banków była z Chin:

1. Industrial and Commercial Bank of China (ICBC) – 3 328,5 mld

2. China Construction Bank – 2 704,2 mld

3. HSBC Holdings – 2 634,1 mld

4. Agricultural Bank of China – 2 579,8 mld

5. JPMorgan Chase – 2 573,1 mld

6. BNP Paribas – 2 527,0 mld

7. Bank of China – 2 463,1 mld

8. Mitsubishi UFJ Financial Group – 2 337,0 mld

9. Crédit Agricole Group – 2 143,9 mld

10. Barclays – 2 114,1 mld

➢ Dostęp do różnorodnych usług bankowych na świecie jest mocno zróżnicowany:

➢ w państwach wysoko rozwiniętych, na 100 tys. osób przypada ponad 100 bankomatów,

➢ np. w Kanadzie (222,3 bankomatów/100 tys. Mieszkańców w 2014 roku), San Marino (213,7 w 2014 roku), Rosji (184,7),Portugalii, Australii, Wielkiej Brytanii, Brazylii, Japonia, Izraela, Hiszpanii, Austrii, Chorwacji, Tajlandii (tu nastąpiłznaczny wzrost z 88,4 w 2011 roku do 111,9 w 2014 roku) i we Francji;

➢ w krajach słabo rozwiniętych na 100 tys. osób przypada zaledwie kilka bankomatów,

➢ w przypadku niektórych nawet poniżej 1, np.: Afganistan (0,8 bankomatów/100 tys. Mieszkańców w 2014 roku), Czad(0,9) i Sudan Południowy (0,98).

http://data.worldbank.org/indicator/FB.ATM.TOTL.P5?order=wbapi_data_value_2014+wbapi_data_value+wbapi_data_value-last&sort=asc

➢ Podobne dysproporcje, jak w przypadku liczby bankomatów, występują także w przypadku liczby oddziałów bankówprzypadających na określoną liczbę mieszkańców:

➢ największa gęstość oddziałów banków występuje w:

➢ najwięcej, powyżej 100 oddziałów/100 tys. mieszkańców w: Kolumbii, San Marino, Peru;

➢ stosunkowo dużo, od 50 do 100 oddziałów/100 tys. mieszkańców w: Luksemburgu, Ekwadorze, Mongolii, Hiszpanii, Bułgarii,Włoszech i Portugalii;

➢ najmniej, poniżej 2 oddziałów/100 tys. mieszkańców m.in. w: Jemenie, Białorusi, Nigrze, Papui Nowej Gwinei, Kongo,Ukrainie, Czadzie, Sudanie Południowym, Madagaskarze i Kamerunie.

http://data.worldbank.org/indicator/FB.CBK.BRCH.P5?order=wbapi_data_value_2014+wbapi_data_value+wbapi_data_value-last&sort=desc

➢ W przypadku największych instytucji świadczących usługi bankowe na świecie, znajdują się one przede wszystkim w krajach wysoko rozwiniętych gospodarczo, m.in. w USA, Wielkiej Brytanii i we Francji oraz w Chinach.

➢ Giełdy odgrywają ważną rolę w gospodarce każdego wysoko rozwiniętego kraju.

➢ W ich obrębie wyróżniamy następujące rodzaje:

➢ giełdy papierów wartościowych – przedmiotem ich obrotu są papiery wartościowe (akcje, obligacje),

➢ umożliwiają przepływ kapitału pomiędzy firmami, branżami i krajami,

➢ największe giełdy tego typu znajdują się m.in. w Nowym Jorku, Londynie i Paryżu;

➢ giełdy towarowe – przedmiotem ich obrotu są dokumenty własności towarów,

➢ umożliwiają zawieranie transakcji kształtujących np. ceny surowców mineralnych i płodów rolnych,

➢ największe giełdy tego typu znajdują się m.in. w Chicago, Londynie i Tokio.

➢ Nowojorska Giełda Papierów Wartościowych (NYSE - ang. New York Stock Exchange) – jest od wielu latnajwiększą giełdą na świecie pod względem kapitalizacji, czyli wartości rynkowej wszystkich papierówwartościowych tu notowanych.

➢ Instytucje ubezpieczeniowe umożliwiają wybranie dwóch podstawowych rodzajów ubezpieczenia:

➢ ubezpieczenia majątkowe – pokrywają straty powstałe w dobrach majątkowych,

➢ ubezpieczenie osobowe – pokrywają straty w sytuacjach zdarzeń losowych, w których pokrzywdzona została jakaś osoba.

➢ Odszkodowanie za uszczerbek w majątku, czy świadczenie w wypadku ubezpieczenia osobowego jest wypłacane ubezpieczonemu przez ubezpieczyciela z funduszu tworzonego ze składek ubezpieczeniowych.

➢ Umożliwia to wszystkim zabezpieczenie się przed skutkami niespodziewanych zdarzeń.

➢ Ubezpieczyć mogą się zarówno firmy, jak i osoby prywatne.

➢ W wielu krajach niektóre z ubezpieczeń są obowiązkowe (jest to uregulowane prawnie), np. ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy samochodów.

➢ Edukacja jest obecnie jednym z czynników wpływających na rozwój społeczno-gospodarczy każdego państwa naświecie.

➢ Pełni ona wiele ważnych funkcji społecznych i kulturowych, szczególnie istotnych dla postępu cywilizacyjnego.

➢ Prowadzone na dużą skalę badania dowodzą, że wydatki na oświatę powszechną przyczyniają się do znacznegowzrostu PKB.

➢ Ponadto istnieje dobrze widoczny związek między poziomem rozwoju społecznego a oczekiwaną liczbą latprzeznaczonych na edukację dzieci i młodzieży.

➢ Wraz ze wzrostem oczekiwanej liczby lat edukacjizwiększa się wskaźnik HDI.

Oczekiwana liczba lat przeznaczonych na edukację dzieci i młodzieży oraz wartość HDI

w wybranych krajach w 2010 r.

➢ W krajach wysoko rozwiniętych gospodarczo przykłada się znaczną wagę do rozwoju usług edukacyjnych iprzeznacza na nie coraz większe środki.

➢ Nawet rządy państw słabiej rozwiniętych gospodarczo dostrzegają coraz częściej ogromny wpływ edukacji na rozwójspołeczno-gospodarczy, finansując wiele programów związanych z nauką.

➢ W niektórych krajach (np. w Namibii i Etiopii) nakłady finansowe na edukację przewyższają środki inwestowane w innedziedziny infrastruktury społecznej, nawet w służbę zdrowia.

➢ Kształcenie ustawiczne (trwające przez całe życie) już niemal powszechnie występujące w ostatnim czasie wkrajach wysoko rozwiniętych gospodarczo nabiera coraz większego znaczenia.

➢ Umożliwia ono nieustanne aktualizowanie wiedzy i zdobywania coraz to nowych umiejętności w szybkozmieniającej się gospodarce.

➢ Polega ono m.in.:

➢ na podejmowaniu studiów podyplomowych,

➢ uczestniczeniu w kursach lub szkoleniach.

Kształcenie ustawiczne często organizuje i finansuje sam pracodawca. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników wpływa pozytywnie na rozwój przedsiębiorstwa oraz przynosi korzyści krajowej gospodarce.

➢ Szkolnictwo wyższe pełni szczególną dużą rolę we współczesnym świecie.

➢ Największe uniwersytety (tak jak w przypadku instytucji finansowych) powstały w Europie, USA, Japonii i stolicachnajbardziej rozwiniętych państw świata.

➢ W krajach wysoko rozwiniętych gospodarczo przeznacza się ogromne i coraz większe nakłady finansowe nadziałalność badawczo-rozwojową, będącą wyspecjalizowanymi usługami służącymi wytwarzaniu nowychtechnologii i produktów.

➢ Rekordzistami pod tym względem są, m.in. Stany Zjednoczone, Chiny i Japonia.

➢ Duże środki na ten cel przeznaczają także Niemcy, Korea Płd. i Francja.

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

USA

CH

INY

JAP

ON

IA

NIE

MC

Y

KO

REA

PŁD

.

FRA

NC

JA

IND

IE

WIE

LKA

…

RO

SJA

BR

AZ

YLI

A

TA

JWA

N

WŁO

CH

Y

KA

NA

DA

AU

STR

ALI

A

HIS

ZP

AN

IA

HO

LAN

DIA

TU

RC

JA

SZW

ECJA

SZW

AJC

AR

IA

BEL

GIA

MEK

SYK

IZR

AEL

AU

STR

IA

PO

LSK

A

SIN

GA

PU

R

DA

NIA

MA

LEZ

JA

FIN

LAN

DIA

CZ

ECH

Y

EGIP

T

NO

RW

EGIA

AR

GEN

TY

NA

RP

A

IRLA

ND

IA

PO

RT

UG

ALI

A

Wie

lko

ść n

akła

dó

w w

mld

USD

NAKŁADY NA B+R PAŃSTW ŚWIATA W MLD USD W 2014 ROKU

➢ Na świecie największe nakłady na badania i działalność rozwojową w relacji do PKB przeznaczają:

➢ Korea Płd., Izrael, Japonia, USA i kraje UE (zwłaszcza kraje skandynawskie).

0,0%

0,5%

1,0%

1,5%

2,0%

2,5%

3,0%

3,5%

4,0%

4,5%

5,0%

KO

REA

PŁD

.

IZR

AEL

JAP

ON

IA

FIN

LAN

DIA

SZW

ECJA

DA

NIA

TA

JWA

N

AU

STR

IA

SZW

AJC

AR

IA

NIE

MC

Y

USA

BEL

GIA

SŁO

WEN

IA

FRA

NC

JA

AU

STR

ALI

A

CH

INY

SIN

GA

PU

R

CZ

ECH

Y

HO

LAN

DIA

ISLA

ND

IA

NO

RW

EGIA

WIE

LKA

BR

YT

AN

IA

KA

NA

DA

IRLA

ND

IA

EST

ON

IA

WĘG

RY

WŁO

CH

Y

PO

RT

UG

ALI

A

LUK

SEM

BU

RG

HIS

ZP

AN

IA

RO

SJA

NO

WA

ZEL

AN

DIA

BR

AZ

YLI

A

MA

LEZ

JA

TU

RC

JA

LIT

WA

PO

LSK

A

Wie

lko

ść n

akła

dó

w w

rel

acji

do

PK

B (

w %

)

NAKŁADY NA B+R PAŃSTW ŚWIATA W RELACJI DO PKB W 2014 ROKU

Materiały pomocnicze do naukiOpracowane w celach edukacyjnych (niekomercyjnych)

Opracowanie i redakcja: Sławomir DmowskiKontakt: kontakt@geografia24.eu

WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE- KOPIOWANIE ZABRONIONE -