5-6 Rap Usa a Europa

5/14/2018 5-6 Rap Usa a Europa - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/5-6-rap-usa-a-europa 1/23

65

Zn w stuj znrwej, tóre ejse p zzenu znej wjn, spww z jenej strn pbene presu nterj eur-pejsej, z ruej – wsz enpj ntnen-

tu eurpejse (j ) n rene wtwej.Upe eznej urtn, zjenzene Nee, rz-p Zwzu Rzee ns zewntrzne nsn Eurp, zerzje te, b zz ów je-n se w pte zrnznej sprw bez-pezestw. St, w Trte Un Eurpejsej(1992) jeen z rów wspópr pwn wnepwsz znen. Jenzene pwn

Wse Przestwe UE s. Wspónej Pt

STaNy ZJEdNocZoNE a EURoPa

STaNy ZJEdNocZoNE PoPiERaJą PRocES iNTEgRacJi,kTRy RoZPocZął Się Na koNTyNENciE EURoPEJSkimPo ZakońcZENiU ii WoJNy śWiaToWEJ. W oSTaTNich

laTach PoJaWiły Się JEdNak RżNoRodNE koNflikTy W dZiEdZiNiE goSPodaRcZEJ i PoliTycZNEJ, kTRENEgaTyWNiE WPłyNęły Na SToSUNki PomiędZy USa

a UNią EURoPEJSką. od cZaSU SPoRU o PRZySZłośćiRakU, do kTREgo doSZło W 2003 R., a NaSTęPNiEREElEkcJi g.W. BUSha Na STaNoWiSko PREZydENTa USa, ZaRWNo STaNy ZJEdNocZoNE, Jak i PańSTWa EURoPEJSkiE dZiałaJą JEdNak Na RZEcZ PolEPSZENia

WZaJEmNEJ WSPłPRacy i odNoWiENia PaRTNERSTWa W PRZEciWdZiałaNiU WyZWaNiom STaWiaNym PRZEZgloBaliZacJę.

Anna

Konarzewska

RAPORT



Zrnznej Bezpezestw, tór reprezentuje wszst zn-ów Un Eurpejsej w rej z pstw trze nn p-t stsunów znrw. Pstw eurpejse ne b

jen w stne prz sbe z pjwj s nw wzwn bezpezestw znrwe, spwwn ówne przez

wjn w bej Jusw. Zn sbe wówzs sprw z bejzen USa, przee wszst w serze wjswej, teptznej, z e przzn s pwstn ptrzeb nter-j ptznej rzwju eurpejs zn wjsw, .n. rewn rzswe w rón z wt. Perwsze r- w t erunu b rzej nee pwne. dper e-rj rnus-brtjs n szze w St. m w 1998 r. przz -n s pj w pen w z n rzez nterjptznej trnej Eurp. Pstw Stre kntnentu z sbe sprw, e w pstznwjennej, webeunwej rzezwst nteres ne zwsze prwj s z nteres ers, Stn Zjenzne ne zwsze s twe znw s w sprw Eurpejzów.

J zznzn n wstpe, pwsze zn pstw eurpej-s, p pztwej nepewn ze strn aernów, sp-t s sttezne z szer ppre. Stn Zjenzne

zwsze wsper pres nterj eurpejsej, twrzene WspóntEurpejs, nstpne Un Eurpejsej, trtwn z atnte

j njepsz spsób n zpewnene stbne ertzne rzwju pstw eurpejs, z tór z USa sne wz sprzerz n utrzne pju bezpezestw n Str kntnene.Przezuj Eurpe p sprz nnsw p zzenuii wjn wtwej ( Plan Marshalla), wze erse buw eetwnej w znu, sprwnej snej rup pstw eu-

rpejs, prpuj wrt ertzne prw zwe-, tóre ne b erw s w sw pstpwnu enjnstzn (szz, unz, et.). Przez pn 50 ttrwn znej wjn wzjenej rwzj wó bów ptz-n-wjsw USa twne wsper pstw eurpejse, tne

wspópruj z n zrówn p wze ptzn, j en-zn. Sn Eurp znjw s bwe zwsze w ntereseStnów Zjenzn, bez p prtner erse jest

wtpwe, z eurpejs prjet nterjn ujrzb wt zenne.66

BEZPiEcZEńSTWo NaRodoWE iii-iV - 2007 /5-6



Jenzene ne w t ejsu zznz, e zn USa n- ne b we bezntereswne. aerne e e zu-n prtnerów, n tór n z w ej stuj. Pbnestsun ze zjenzn Eurp b rzstne Wszntnu ze

wzu n utwn w ten spsób wzjen wspópr sprz,

ptzn, spezn, et. dte USa wn twne pw s z ntnuwne presu nterj pstw eurpejs, pej-wne wewntrzn rer nsttujnn buw wspóne- rnu. T s pztwne wpwj s prese rzsze-rzn rnzj pstw Eurp śrw-Wsnej, Bnów Zn Turj.1

Pzte XXi w. prznós zne spr, zrówn ptzne, j sprze, z tzsw sjuszn. i pstwwprzzn b t terrrstzne z 11 wrzen 2001 r., tóre prz -zn s zsnz zn w pte ersej. Eurp, weu t br s z prbee terrrzu nrwe- (.n. ETa w hszpn, z iRa w irn Pónnej), n neprze tów prze n t we s, j Stn Zjenzne.dte, p z USa snentrw s n przewznubnej wjne z terrrze, zst zpnj nsutj wspóznu ze sw prtner. Pwsze zn – r

szó sn une ejnn – wpn n pjwene s rz -su wó iru, tór n rzutuje n wzjene ntt bu strn.dtw, pjw s te nne weste sprne, tór ne zz .n. enne peje rzwzn ntu zres-pestse, w ze zn tzn zpewnene bez-pezestw eneretzne, w z terrrze znrw,rer oNZ, stnene mznrwe Trbunu krne. Ne

jen pre, e t rón, stneje wee sprw, w tó-

r stnws bu strn s zbene. Wen wstrz przszksw, anstn, z drur.

67

1) Przje Turj Un Eurpejsej buz jen wtpw Eurpejzów stnw jeen z rw eeentów w stsun ers-eurpejs. Wej zb. J. Bune, Is the E.U. America’s Friend or Foe?, herte letures,

nr 983, Te herte funtn, 22.12.2006.



PRZycZyNy koNflikTW międZy USa a UNią EURoPEJSką

Rsn nt ezn z tzsw sjuszn- n zbserww pztu nwe stue. Zne Rbert

kn, zrówn Eurp, j USa psj sprzezne wzje przu stbn w stsun znrw. Stn Zjenzne szzeón ns n pt wjsw, z tórej s w stne wpwn pt pstw trze w spsób, tór Un Eurpejs spnuje

w rnzn stpnu. W zwzu z pwsz, b zpbe swstejnerównwze w stsun znrw, znwe Un pns n rzwój eeentów tzw. st pwer, rnzj r wjswe nu, nentruj s n wspópr sprzej, speznej, p-tznej, et. z nn tr stsunów znrw. Wnepwsze pzu z Eurpejz aern, nuujeR. kn, jest rzuene przez pstw eurpejse z prbeów,z tór ne s w stne szene sbe prz. Tzse USa psj prwe nernzne w wpwn n pt nnpstw r ptzn, sprz wjsw, w zwzuz t zjuj s zst sprw, tóre Eurp nej „rzu”,

w rezute prwz pwn np z prtner.2

cz ntów twerz, e netóre pstw eurpejse trtu- j Stn Zjenzne j rw w stsun znrw. W swjej pte zrnznej pejuj zn je n eu zrów -nwene pt USa bnene znzen w pte wtwej.Pstwe, tóre w njwsz stpnu pejuje wspnne pwejzn, jest frnj. Wze rnuse zsu zzen ii wj-n wtwej pnw pwne eurpejse sjuszu brnne (t rnuse Zrzene Nrwe rzu w 1954 r. prjet pw-

n Eurpejsej Wspónt obrnnej), rbne NaTo Stnów Zjenzn. Nepwzene te erunu rnusej pt spww wstpene frnj ze strutur wjsw NaTo w t60. Jen per zzene znej wjn zn w pte -znrwej w t 90., nstpne nt ers-eurpejsn te nterwenj zbrjnej w iru, uw Prw zwe rzu-ene ersej trn bezpezestw. frnj rtuje przee

wszst unterne stnws USa w weu sprw rterze

znrw wwne s w wsz pt wjswej68




w rzwzwnu ntów w rn ren wt, nrwnetzw. dyplomacji prewencyjnej, nstwnej n zpbene wbuw esj sprów znrw pprzez prwzene nejj pe-nene r etr ze zwnne strn. St, Un Eurpejspj zn n rzez nterj w zezne ptznej wjswej,

pwuj Wspón Pt Zrnzn Bezpezestw (w-zj Eurpejs Pt Sseztw), nstpne Eurpejs PtBezpezestw obrn.

W w benej, p ustpenu Jques cr p wbrze NsSrz’e n prezent frnj, wje s jen, e pt rnu-s zen swje bze, ue zwej reenj próbuje zwzs z USa w weu sprw u znzenu przsz wt.Prezentur J. cr pzstw p sbe nszrpnte stsunrnus-erse. Pprzen prezent frnj zewne prze-wstw s zbrjnej nterwenj USa w iru, n ru rnzjznrw (.n. NaTo oNZ) sstetzne (rze z bnerze Nee, gerre Sröere) sretw ptStnów Zjenzn. Ntst wbór N. Srz’e n prezen-t frnj jest szns n zbene stnws bu pstw w nesenu weu sprw znrw (.n. lbn, ksw, drur irn).Zn wz we frnj e b szns n nwene wzjen

nttów rz rzpze nwe etpu w stsun wustrnnz USa. Ne jen pt, e p erwnej przez be str-n zben pów w stsunu wsz tetów znr-

w, pewne róne w jn stnws ne zst usunte -tz west srjsej, p autn Pestsej rseprru nuerne.

PRoBlEmy W SToSUNkach USa-UNia EURoPEJSka

dz Stn Zjenzne znwe Un Eurpejsej prezentu- j enne peje weu zne pt znrwej.Spró njwnejsz ne wen przee wszst zen

69

2) R. kn, Potęga i Raj. Ameryka i Europa w nowym porządku świata, Stu E,

Wrszw 2003.



pt wbe netór pstw, .n. cn, kub z rjów Bse Wsu rz pewne weste w sutwne w stsun z -nrw, t j w ze zn tzn z wppsn przez USa prtu z kt, sprzew USa wbe pwnmznrwe Trbunu krne, rer ornzj Nrów

Zjenzn. Netórz nt wszuj, e njepsz przestrej rwzj Eurpejzów ze Stn Zjenzn e b -ene stwrzen Eurpejsej Pt Bezpezestw obrn (jswstej przeww NaTo), ssteu ge (nuruje z e-rs sstee gPS, ze wspópr zprszn cn), stw-rzene ssteu ernzj eurpejs s zbrjn, wrzstuje.n. network-centric warfare ( Future Rapid Effect System, fRES ubu-

je ers Future Combat System, fcS) rz zn n rzezznesen ebr n stw sprztu wjswe cRl (zwzrzune w 2005 r.).

W sprwe ntu zres-pestse Stn Zjenzne UnEurpejs, p ze rón, strj s wprw je-nte stnws. Przestwee Wspónt nsj n nstrjers, b brzej znw s w sne przuenz be strn ntu. Pzs Un Eurpejs wjes brzej wsper Pestzów (.n. pprzez uzene p

nnswej autn Pestsej) rtuje ejne rz zrese,Stn Zjenzne zewne przewstwj s rzwzn s-

w, preerwn przez strn pests (szzeóne w bzu w -rnej hsu w wbr prentrn w stznu 2006 r.). USa przj jen z zwene ws prezenj neeej w UnEurpejsej w perwszej pwe 2007 r. n rzez wen pnu p-

jwe Bse Wsu, znne p nzw mapy drogowej. dszte zben stnws eurpejse erse w sprwe p-

t hsu. obe strn uzn, e rnzj t us uzn stne-ne izre, zprzest wrzstwn rzwz z ue s w swjejpte rz zeptw pprzene uznen w sprwe przszizre autn Pestsej. dzn s wrune wstpn nwzn przez Un USa stsunów ptzn z przestw-e rzzej j hsu prt ft.3

Stn Zjenzne pstw znwse Un Eurpejsej z-

zj s, nezn w z epene tu zpewnen70




bezpezestw eneretzne. Przestwj jen enne rzw-zn pwsz prbeów zrónwne nepje rn rw-s nturne. Pzs, pstw eurpejse zwszen

bezpezestw eneretzne, supj s n eetwn eneretz-nej wrzstnu ener ze źróe nwn (.n. se, bs,

wtr, bpw), b w ten spsób znejsz zen stwów zewntrzn (ówne Rsj), Stn Zjenzne stwj n wrzst-ne nwzesn rzwz tenzn w zezne ener, z pr-re sewestrj wutenu w n zee. aerne prej,e w t 2000-2004 esj wutenu w rs szbej w pstwznws Un Eurpejsej n w USa, te te ne rzwjnwzesne tene eneretzne zst przjw we zb-

wzn rnzje znezszzene tu4. Ne jen pre-, e pzs szztu Un Eurpejs-Stn Zjenzne w wetnu2007 r. be strn zz s n pje wspón njtw, pru-

j tene zste w, eetwn eneretzn, wsze w -rzstne bpw ener pzej ze spn etnu w sp-re. Pwsze zn pwnn wpn pztwne n zwszene

bezpezestw eneretzne p bu strn atntu znejsznetwne eet zn tzn.

W t 2003-2005 Un Eurpejs (ówne frnj, W

Ne ze wzu n nteres sprze w azj) znesenebr n stw sprztu wjswe csej Repub luwej(cRl). dzn te zweszn p przjtej n pztu 2005 r. przezs prent tzw. ustawy antysecesyjnej, zezwjej n znzbrjne przew Tjwnw, b wze te pstw (trtwneprzez Pen j zbuntwn prwnj), rne s nepe.N pztu stzn 2007 r. Un s jen, e utrzuje w bwzwne ebr, prwpbne nstp p wpwe

71

3) R. aern, k. ar, P. Ben, U.S.-European Union Relations and the 2007 Summit,cRS Reprt r cnress, j 2007 r.

4) W ru 2007 r. Un Eurpejs przj we t wrzstn ener zeźróe nwn ( 20 pr. w prównnu z 1990 r.), rnzje jenzeneesj wutenu w tser ( 20 pr. w prównnu z 1990 r.), zwszje

wrzstne bpw zwszje eetwn eneretzn.



72

USa. Zwenn znesen snj wbe cRl (.n. frnj, Be,hszpn W rz Ne zsu przej wz przez nerz

a. mere) uwj, e cn s wn tre stsunów znr-w, ze wzu n zn w pte wewntrznej, zz ne trtw j netun. Ntst przjzne stsun z cRl prz -

spesz pres trnsrj ustrjwej w t pstwe w rene.Tzse bserwtrz twerz, e frnj eruje s w swjej pt -e stwrzen wenrwe sjuszu, be przeww

unterzu erse.5

Przewne znesenu ebr n stw brn cn s Stn Zjenzne (rz pstw snnwse hn), tóre uzsnjswje stnws zrene bezpezestw Tjwnu ersnteresów w azj. dte uene unjne zzu pe neustnnnsutj wustrnn z USa Un Eurpejs. W przp-u znesen ebr, USa r zrene trnseru strteznten zbrjenw pstw znws Wspónt rz wpr-

wzene snj wbe eurpejs przesbrstw zbrjenw,sprzej prut zbrjenwe ub sste brnne cRl (zz

uzu we wspón prjet bwz, nuw pruj-n w zezne uzbrjen). USa ruentuj, e znesene ebrzrzb presw wznen rn prw zwe w cn

(w wzen n przetrzwn s uzestn enstrj nPu Tnnen, wze se wj zzen presu r-tj Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych)rz prwzb zóen stbn bezpezestw w azjPunw-Wsnej. cn ne przestrzej bwe zs ntresprtu ne s zne rn trnseru wrw ten zbr-

jenw pstw trze.

Uene zzu sprze brn cRl bze ówne w -źw ptzn wzn pzj cn w stsun znr- w. cen z pepszene stsunów Un z cn b ejnenp w stsun eurpejs-ers, prwze sze- prszen stsunów trnstnt. Znesene ebr przez

Wspónt zz res jenne stnws Zu w stsunu cn e spww newrne netwne nsewenje p-tzne, w szzeón w nesenu pt Penu w zezne prw

zwe. Eurp us zrzue, e ne n rzptrw znesen




ebr n stw brn cRl t w ter enzn,pnew e t przzn s pbn sprów z USa, tóre s-zene b us przewz ptzn-wjsw nsewen-j pt sprzej prwznej przez Un.6

W z znrw terrrze t pe, n tór Stn Zjenzne z zwene przj wszste r pjte przez zn-

ów Un Eurpejsej (.n. zwszene wspópr pjnej wrusprwew, wprwzene rnze w nnswnu rnzj ter-rrstzn, wznene ntr rnzn, wn nrj).Eurpejz rtuj jen stnene wzen w bze guntnn kube (ze przetrzwne s sb pejrzewne zn ter-rrstzn przew Stn Zjenzn) rz przetrzwne ter-rrstów w wzen w pstw eurpejs, zeu przewstwjs rnzje zjuje s rn prw zwe, .n. R Eurp.Sprne pzstj równe st rnzj terrrstzn sprzzneprzez Un.

P wszn pwej rón ne pre, e Stn Zjenzne pstw znwse Un Eurpejsej wspópruj zesb w weu sprw. Wstrz wen wspóne stnws w spr-

we rse prru nuerne, pbene wustrnn stsun-

ów sprz pwne w wetnu 2007 r. nwe trnstnt-e prtnerstw sprze (Transatlantic Marketplace Initiative),przje przuen twrte neb, pnwne zn w pte w-zwej USa rzszerzene prru Visa Waiver Program pt wbelbnu ( Un Eurpejs n ne uw hezbu z rnzjterrrstzn).

73

5) Ebr n stw brn cn wprwzn w zerwu 1989 r. p wrzenn Pu Tnnen. N szzeów ne ren zresu ebr – znweUE wne nterpretw je zs (np. We Brtn ne sprzejecn sprztu wjswe, tór ób b wrzstn prwzen wewntrzn represj). R. St, Wrangling over Arms Sales to China, fPif P Reprt, 4.12.2006 rz f. Brnr, Europe itching to lift China arms embargo, asn Tes, 15.03.2007.

6) k. ar, R.f. grett, S. kn, European Union’s Arms Embargo on China:

Implications and options for U.S. Policy, cRS Reprt r cnress, stze 2006 r.



74

o pewne zsu Stn Zjenzne pstw eurpejse strj s wprw wspón strte zn wbe irnu. Un Eurpejsrzpz ptzn sprz-spezn z wz rs

w 1992 r.7, pbn wrz z wbre m Rez cte nprezent irnu w 1997 r. Un ppr zprpnwne przez nwe pre-

zent rer uturne, sprze ptzne, USa zew s n przezne Eurpe njtw w nejj z irne. W stp-ze 2004 r. Un Eurpejs irn pps Porozumienie Paryskie , w tó-r ptwerz swje zbwzn z Trttu NerzprzestrzennuBrn Jrwej (NPT). Wspónt zz s n rzwój wspópr -sprz-speznej z Teerne w zn z reznj irzów z prwzne prru twe. Jen w serpnu 2005 r. Teernzerw Porozumienie rzu eurpejse prpzje tze buw retrów jrw n „e w” wspópr prz rzwju wneprru twe. Un Eurpejs srtw wówzs pstpw-ne irnu ppr zn maEa, j znejszen zb s

w Ntnz zreuwn zb pnej ts wrówe wzbn urnu. Wprwz te wsne snje wbe irnu, bejuje zzesprtu brn (n wzenej pstw eurpejse ne przj r-ne ebr n trnser sprztu wjswe irnu, nejnezew pwstrznu s sprze irnu twrów wjs-

w ten pwójne przeznzen) zrene nt bn-

w sób nsttuj, znwn w rs prr tw.

USa Un Eurpejs wstpuj przew rseu prr- w tweu, n ne sn przuen, spsbów snen wz rs reznj z te prru. Róne s w -zne wne stswn enn strte zn. Pstw eu-rpejse pwnn neustnne nsutw s z USa wstpw jetr w stsun ers-rs j trz znwn

w wustrnn z wz w Teerne. Wspópr ers-eurpejs w sprwe irnu jest nezn. Bez ppr USa newe b jewe pstp w stsun z Teerne, pnew t Stn Zjenzne s uzw prtnere irnu w rzw bezpe-zestwe z wspópr sprzej.

W sprwe przsz iru pstw eurpejse n pzst- j pzene rz przewstwj s netór rzwzn prp-

nwn przez Wszntn, e przest w zwzu z t tw




75

USa. dtzsw przewn nterwenj zbrjnej w iru (ównefrnj Ne) brzej przne pwj s z znw-ne w t pstwe znrw s pjw szenw,.n. p wóztwe ornzj Nrów Zjenzn ub SjuszuPónntnte. Un Eurpejs pper przeszten e-

rtzne w iru, prwz .n. szen szów, pj rz nnrzjów sub bezpezestw wru sprwew.8

P weu es nejj Stn Zjenzn pstwznws Un Eurpejsej u s pps w wetnu 2007 r. Porozumienie otwartego nieba (Open Skies Plus), tóre ee jest stp-nw berzj trnstnte rnu tnze. duent wejze

w e 30 r 2008 r., zne z je pstnwen, erse eurpejse ne tnze b bsuw pzen wszstst w Eurpe w aere bez n restrj nsz s en, tów trs. Pz t, znrwe tns hetrw zstne twrte n nurenj zewntrzn (bene t wt brtjse erse ne tnze). Esper twerz, e prz -

jte przuene przzn s pwstn 80 ts. nw ejs pr w u nstpn 5 t je bwzwn.9

Pwsze pztwne tenenje w rej ers-eurpejs

wz t, e Stn Zjenzne Un Eurpejs st srównrzn prtner w stsun znrw – wspópr-uj ze sb wspóne pszuuj rzwz pjwj s

7) Pztw irn trtw pstw Un Eurpejsej j przeww wbe USa per p pewn zse uzn, e ntt z Eurp wzn je pzj

w stsun znrw (.n. z wspópr sprzej).8) m. Zbrws, Pogodzeni przyjaciele? Przeformułowanie stosunków między Stanami

Zjednoczonymi i UE w XXI wieku, anz Ntse, 2 (6) 2006.

9) c pjwj s te s rt wbe przuen. Zwrj ne uw przee wszst n nerówn pzj przewźnów z USa Eurp – eurpejsene tnze ne t pz st w USa uz we wsners n tnz jest rnzn. Wej zb. R. aern, k. ar,P. Ben, U.S.-European Union Relations and the 2007 Summit, cRS Reprt r

cnress, j 2007.



zre bezpezestw stbn w wee. kuzwe jest jen wpenene przez pstw eurpejse pewn wrunów wstpn, -

nsz s pt w zezne bezpezestw brn, pprw stuj sprzej w Eurpe rz znejszen ntersenstwen wró spezestw eurpejs.

RElacJE W dZiEdZiNiE BEZPiEcZEńSTWa i oBRoNy

Stn Zjenzne pperj twrzene Eurpejsej PtBezpezestw obrn przez UE j rzwzn rzstne- znrwe uu s. Prej jen nez-n pwstrzn s ubwn strutur rnów rz z- Eurpejs S Szbe Rewn zów wjswSjuszu Pónntnte, pnew e t znzne sb jeznzene w pte znrwej. Trzeb pt, e prtnersestsun z Stn Zjenzn Un Eurpejs s uz-

we utrzn pju bezpezestw wtwe w XXi weu.dte aerne, p pztwe nezewn wt-pw, uzn, e Eurpejs Pt Bezpezestw obrn jestnezn z presu nterj eurpejsej, us b pstrze-n j szns, ne j zrene. Wbe nw, setrz-

n zre bezpezestw znrwe nezne jestpzene s wjswej, tór spnuj Stn Zjenzne, ptptzn-sprzej, Un Eurpejsej. T z teu p-zenu zn bu prtnerów we bze pne rzwzw-ne pjwj s prbeów pju stbn w stsunznrw.10

Pres nterj eurpejsej w zezne bezpezestw brn jest

jen nznzn we sprzezn wewntrzn prbe.Ne zwró uw przee wszst n ste znejszje s w -t buetwe znów Un Eurpejsej n brnn. W nsewen-j bruje unusz penn n nw sprzt wjsw nwzesneszen trne, netwne wpw n pz nterperjnz z ers wspóne prwzene z wjsw.ornzne eurpejse wt nnswe n bn rzwój w ze-zne brnn utrunj znejszene u tenznej z

USa Eurp rzstne z njnwzenejsz ers te-76




n brnn. Wrt w t ejsu pre, e w USa brzszb rzwj s bene nepj tzw. seentrzne p w(n. Network-Centric Warfare), wrstj z unentn zn

w spezestwe spre ersej, ze ówn eeen-te stje s nzn rzwój stsunów nw rz nsj

s nurenj. knepj t pe n twrzenu se nrjnz pszzeón z nerz, b we b w- wne rzzów zne w zse rzezwst. W Eurpe, ównez pwu bru wstrzj unusz, ten t rzwj n szer- s jene Szwej, We Brtn zw frnj.11 dte uwrnen z Eurpejzów w zezne wspónej pt

bezpezestw brn nezne jest zwszene wtów buet- w n brnn, zrówn n zup nwe sprztu wjswe, j n wspóne przeswz bwz-rzwjwe nwzesn ten- brnn. Pwne Eurpejsej aenj obrnnej, pweznejz sprw wpsen wjswe w Eurpe, wje s b re

w br erunu.

Ne e jen w, e pstw Eurpejzów e-ne stwrzen wsnej strte w zezne bezpezestw brn e e równe netwne nsewenje spww zn e-rsej trn wjswej, prwz stpnwe wn

s USa z ntnentu eurpejse. Ns Un Eurpejsej n stw-rzene wsnej pt brnnej w rezute wpn n bnenepzu bezpezestw n Str kntnene rz w sz stpnuprsz nj, ju t nezbt br, rej trnstnt.

Wrt w t ejsu zwró uw n p netór nt -ów, zne tór Un Eurpejs, twrz Eurpejs PtBezpezestw obrn, e rwzw z USa n rene z -nrwej. Ptwerzene pwszej tez b przjt w zerwu

2007 r. trtt rewzjn unjn trttów zes szzeów

77

10) NATO and the EU: Time for a New Chapter – przeówene Seretrzgenerne NaTo Jp e hp Seer n nerenj tzej przszEurpejsej Pt Bezpezestw obrn, zrnzwnej przez prezenjnee w UE w Berne, 29.01.2007.

11) a. knrzews, Pajęczyna wirtualna, Ps Zbrjn, nr 19 (433), 04.05.2005.



reuuj stsun zewntrzne rnzj z pstw trze, w tze Stn Zjenzn.12

goSPodaRka, głUPcZE!

Pt en ers pwtrzj, e w nterese ( t-e w nterese Eurpejzów) pwnn b ene stwrzen snejspr eurpejsej, tór bze w stne nurw n wtwrn nnsw sprz. Tzse spr „str”pstw Un Eurpejsej, z wjte pstw nene stre eur (We Brtn, Szwej dn), rterzw s w sttnt ws bezrbe, ns sete twrzn nw ejspr, newe twrt spr ns eetwn n rnupr, w nsewenj ns wzrste sprz newe w -jn pruj. W u sttn wó e spr Stnów Zjenzn wprzez njwsze pstw eurpejse (Ne,frnj W) p wze pstww wsźnów spr-z – wzrstu sprze, pzu nj, bezrb, et. W t1980-2001 spr USa rs . 3,1 pr. PkB rzne, pzs w „str” pstw znws UE wzrst utrzw s npze 2,2 pr. PkB rzne. W 2002 r. w Stn Zjenzn

ntwn wzrst 2,4 pr. PkB, n ntnene eurpejs – z-ewe 0,7 pr. PkB. dnzne rzwju w Stn Zjenznne sb ws et n runu be (sj 300 USd,ówne w nu z cn). Netwne n ón nj sprzUSa ne wpn te prbe ers przesbrstw teenr-tzn n pztu XXi weu.13

Znzne róne wstpuj te n rnu ztrunen. W 2000 r.

w Stn Zjenzn pz ztrunen sw w rn75 pr. sób znn zww, pzs w Eurpe njwej pr-uj jest w Weej Brtn (71 pr.), dn (70 pr.), nstpne

w Neze (67 pr.), frnj (62 pr.) we Wsze (55 pr.).Pz t, pstw stre eur znzj s ws bezrbe –

w 2002 r. wns n 8,7 pr., pzs w USa zewe 5 pr. Wrt w t ejsu zwró te uw n zjws strzej sspezestw eurpejs prbe erzne weu znów

Un Eurpejsej (zwzne z rj ns wsźne urze).78




śren weu w spezestw eurpejs wns pn 38 t, p-zs w Stn Zjenzn – 32 t. Spezestw erse

jest jen z njsz spezestw n wee. istneje tenenjebrzuj npw rntów z aer łsej, tórz prz -znj s wzrstu sprze w USa. Pbne zjws ne

n zbserww w Eurpe, tór uz z trun przebtwerz. Jenzene spezestw erse znz s wsz wsźne urze – ren wns pwej 2,4. Ntst w Eurpe wrt te suj w rn 1,4. Strzeje s spezestw eurpej-se j ue prbe z prwne nznej spr ne s

w stne sprst wzwn wspózesne bzuje s wt. innnetwn nsewenj pwsze trenu jest znejszj s zbeszów ntnentu eurpejse. W 1900 r. Eurpejz stnw- ¼ eszów wt, pzs w t 50. – zewe 22 pr., w 1975 r. – ju t 17 pr. W rezute znejsz s zb sóbznn zww n ntnene eurpejs. Ju wróte ne b n

w stne sprst wzwnu, j bze utrzne rsnej rup sóbpwej 65 ru (w re p speznej, pe eznej, ss-teów eertn). Pz t, w Un Eurpejsej nezne s berer struturne, pnesene bn prwnów twre -spr. cznwe Wspónt pwnn nsewentne rezw ze-n Strte lzbsej, tórej ee jest przesztene 2010 r. sp-

r eurpejsej w njbrzej nurenjn spr wtw, w w benej ne w n znz pstpów w tej west.14

Br p uw pwsze spstrzeen, n wsnu wnse, ezn n rzez stwrzen eurpejse wspóne rnu, n tór

12) W stsun zewntrzn Un reprezentw Ws Przestwes. Wspónej Pt Zrnznej Bezpezestw, pen unj unjnenstr sprw zrnzn, tóre wspr zst pwn EurpejsSub dz Zewntrzn, zn z przestwe Seretrtu R, ksjEurpejsej sub ptznej znów Un Eurpejsej.

13) c. grnt, Transatlantic rift: How to bring the two sides together, centre r Eur-pen Rer, lnn 2003, s. 25-28.

14) J. Bune, Is the E.U. America’s Friend or Foe?, herte letures, nr 983,

Te herte funtn, 22.12.2006.79



bwzuj zter wn – przepwu twrów, usu, prwnów ptu – s z zen pztwne. Ne jen pre, e jepwne we s z subswne netór rup spezn (np.rnów) wprwzene weu neptrzebn reuj (np. tz- rzru órów z bnnów), prwz rnzen n-

urenjn spr eurpejsej bnen jej trjn nwe-stjnej. Pwuje t rnzwne rz nejszej przetrów eurpejs, w tór uz br przesbrstw erse. mpne jest bwe stswne wewntrzn reuj trnsnr-wej rprj wów eurpejse (sztwne) eu sp-ezne. Neben nurentów z USa prwz ntst s-

ben rzwju sprze Eurp, z e netwne wpw npz rej sprz z Eurp Stn Zjenzn.Sb spr eurpejs te netwn wpw n rzwój sp-r ersej, tór w u stpnu jest pwzn z spr- Un Eurpejsej. Ze wzu n pbj s reesj sprzn Str kntnene, bwtee pstw eurpejs ne upuj tw-rów ers, reuje pernentn et nw z Eurpn ers runu be. dtw, z ersejs pr jest zwzn z esprte n rne Un Eurpejsej, stnetwne tenenje w spre eurpejsej bjj s netwne npze ztrunen w Stn Zjenzn wpwj n rsne z

oene bezrbe. W zwzu z pwsz, aerne s zntere-swn utrzne nurenjnej wjnej spr eurpejsej.Pperj równe zjenzene spre pstw eurpejs, pne-

w znejsz t ptów nuruj ze sb w sprewtwej.15

Rzwój sprz Eurp jest te newtpwe nezn stw-rzen snej Eurpejsej Pt Bezpezestw obrn, eetwne

unjnujej n rene znrwej. dzn w tej zezne wj ne t nwestj w nwzesn sprzt wjsw prw-zen b nuw w zezne ten brnn, e równezpewnen sutezn tzw. soft power, z rów nnsw np pstw njbenejsz. Pz t, pepszene wsźnów enzn w Eurpe e przzn s zn pt USa

w stsunu Un Eurpejsej. dtzs aerne b przenn swjej wsz w west wjsw – terz sz jeszze spr-

w sprze, w tór tzs przw pstw eurpejse.80




St zst w pstpwnu USa pjw s peje prtejnstzne przenne wsnej swstrzn. Pprw stuj spr-zej w Eurpe e przzn s wzrstu jej pzj we wzjenrej. cznwe rnzj stn s wówzs sznwn prtne-re Stnów Zjenzn, n tóre wrt z z tór p s

wspóprw. dte t wne s nsewentne zn n rzez buw wspóne rnu rezj ze tzw. strte zbsej.Ne pj zn ówne w setrze usu nnsw trnspr-e, te przeprwz rer rnu pr nnsów pubzn

w pstw eurpejs.

EURoPEJSki aNTyamERykaNiZm

Netwn eeente stsunów trnstnt jest pbj- s bene nternz Eurpejzów zs wre nst-

wene netór spezestw eurpejs prtner zz atntu.Pene Eurpejzów, ptj ii wjn wtw wzw-ene, tóre przns wjs erse, uje w Nrn,pw wer, znzene r Stnów Zjenzn w strntnentu eurpejse pw z w nep. W eurpejse rtwn jest pt zrnzn USa, prwzn przez

g.W. Bus, espnwn ne z pstw eurpejs wbez aernów w iru. Pstw znwse Un Eurpejsejzst zpnj sjuszu z je ze Stn Zjenzn

15) Pzs sttne szztu Un Eurpejs-Stn Zjenzne w wetnu2007 r. ppsn trtt sprz, utwrzen „nwe

trnstnte prtnerstw sprze”, znsze róne brer w nu trnstnt pwn Trnstntej R gsprzej.Jej ee jest prwne wspón stnrów rnw, nsz s pszzeón rzjów przesów usu (.n. setr reutzne,setzne, ezne, swe bnwe). dz rnzenu wzjen brer reujn e j zwszen prutu rjwe brutt w bu spr 3,5 pr. Wej zb. B. Wźn, Unia

Europejska i Stany Zjednoczone – sojusznicy z konieczności czy z wyboru?,esEurp, „Der Spiegel” o planach nowego partnerstwa gospodarczego UE-USA”, PaP, 21.04.2007 rz R. grv, EU-US summit to see trade move but

no climate deal, EUobserver, 26.04.2007.81



rz zej reuj sztuzne spr nt, be eeenterwzj z sjuszn pjwjej s w rón zwt (.n. cn, Bs Wsó).

W pubwn n pztu p 2007 r. bnu pn pubz-

nej, Eurpejz uznj Stn Zjenzne z njwsze zrene pju stbzj n wee. 32 pr. netwn eszów 5 njwsz pstw eurpejs (We Brtn, frnj, Ne,

W, hszpn) twerz, e t USa s njwsz zrene bezpezestw w wee (njwej w hszpn – 46 pr.).

c ewe, z aerne ( 16 24 ru ) równe stjn stnwsu, e t jzzn w njwsz stpnu zr bezpe-zestwu w stsun znrw. Ne pre, e stsuneEurpejzów USa pzstje nezenn nej wej ru. W -ejn bn pn pubznej, prprj bwte pstw eurpejs,

uwj USa z zrene wtwe pju bezpezestw, w s w rn 28 pr. 38 pr. P pprw jn

82

Rys. 1. Państwa stanowiące zagrożenie dla bezpieczeństwa mię-dzynarodowego wg opinii Europejczyków

Źródło: Financial Times, 01.07.2007




rej ptzn .n. z Stn Zjenzn Ne z frnj, w spezestw eurpejs utrzuje s netwn stsu-ne nstrj prezent g.W. Bus. mn zte wnsw,e njwsz wzwne przsze erse prezent b-ze pprw wzerunu Stnów Zjenzn n zewntrz, w szzeó-

n w Eurpe.16

SPEcJalNE SToSUNki USa Z WiElką BRyTaNią

Prszene stsunów trnstnt njbrzej netwne wp - w n reje ers-brtjse. Stn Zjenzne Zjenznekróestw Weej Brtn irn Pónnej z wspónt wrt nteresów strtezn. ob pstw zsów wuzeste -zwjenne z tzw. spejne stsun, nsze s ne t

wspópr ptznej trnej, e równe sprzej speznej.o zsu zzen ii wjn wtwej USa utrzuj bz wjswen terene Weej Brtn (.n. w lenet men). Ntst

bz rrw w fnes stnw sttn eeent erse Balistycznego Systemu Wczesnego Ostrzegania (US Ballistic Missile EarlyWarning System). Rzwj s te ers-brtjs wspópr wj-sw. Brtjse z wjswe s wpsne w sprzt ers

(.n. we f-16, w przsz – JSf35, ze npze t- w – Polaris i Trident, we trnsprtwe c30). Wspópr e-rs brtjs sub wwwz wrz znzne pz tr-jne r Sjuszu Pónntnte. Rze z nn pstw

16) d. dbe, S. Pn, Europeans see US as threat to peace, fnn Tes,01.07.2007.

17) Een t njwsz se szpews n wee, nzrwn przez er-s sub szpews NSa, psj urzzen tenzne przewtwn w w n teeunj. Jej zne jestrzene nz wszst przezów eetrnzn n wee(.n. s, e-e, trnser pów, rzw teenzne). Njwsz bznsuw ssteu Een zzwn jest w menwt h w Pónn yrsre w Weej Brtn. Znjuj s t urzzen przewtwnzrówn teesów, rzów teenzn, pzt eetrnznej, unj

nternetwej, te unj rwej stetrnej.83



nss (austr, kn, Nw Zen) b pstw wspópr-uj w sstee szpews Echelon.17 Wresze, Stn Zjenzne snjwsz nwestre zrnzn n Wsp Brtjs. 38 pr.

bezpren nwestj zrnzn w Weej Brtn pz w-ne z USa, w przpu nwestj brtjs w USa – wnsz ne

44 pr. (ne z 2005 r.). We Brtn, j bs sjuszn njwsz przje Stnów

Zjenzn n ntnene eurpejs, brz wee str-en w przpu sben nttów trnstnt. dteBrtjz zwn ben USa n ntnene eur-pejs pprzez utrzne zntereswn sz stneneSjuszu Pónntnte rz przeszten rnzj w p-stww pju bezpezestw w Eurpe. dz t zenw-n e pt zrnznej, We Brtn e rw rpren z USa pzst zn Un Eurpejsej,

wpwj n t, e s „nss” jest sszn respetwn w rnzj. Ne równe zwró uw, e wspópr wjs- w Weej Brtn Stnów Zjenzn pwuje zrównwenernusej pt trnej wpwu Pr n eurpejs pt

wjsw. Z ruej strn, utrzwne nttów w zezne br -n z USa przje znzen Brtjz w Eurpe. frnj ne n-

e bwe strutur wjsw Sjuszu, Zjenzne króestw,z utrzwnu zntereswn aernów Eurp, e zn zwerne rzstn ntrtów brnn z r w USa b bene n ers rnu zbrjenw (.n. brtjser BaE Sstes z Rs Re). Wresze, We Brtn p-trzebuje prtnerstw ze Stn Zjenzn rezj zeswjej pt eurpejsej (.n. rer Wspónej Pt Rnej,przeprwzen rer struturn w spre eurpejsej,

zwszen eetwn nsttuj eurpejs), w t prz -pu wrune sine qua non s te njnej pprwne rejeBrtjzów z pzst zn Sjuszu Pónntnte,ówne frnj Ne.

Br pwsze eeent p uw, Weej Brtn jest zw-ste, e utrzne znzen NaTo sutezn wspópr wt z-ne w stsun znrw bze w t w przpu

wspózn Stnów Zjenzn znów Un Eurpejsej.84




85

WiZJE PRZySZłości

Bezpren przzn ben ntów z StnZjenzn zn Un Eurpejsej b ers nter-

wenj zbrjn w iru. Spr pjw s jen ne t z -

tzsw sjuszn p bu strn atntu. Wró znów Un Eurpejsej zrsw s wrźn pz n zwennów p-t prezent g.W. Bus (.n. We Brtn, hn, hszpn,Ps, W) jej ze przewnów (.n. Ne, frnj,Be lusebur). Pwsz stuj przzn s pwstnpwn np w stsun trnstnt przj przez ne-tóre pstw eurpejse ze pt zrnznej sprzezn z e-rune nn przez Wszntn. Wrt zstnw s jen, z zzene znej wjn zn w stsun znrw p1989 r., ne wpwj estrujne n unjnwne sjusz t,

j NaTo, stwrzn w uej erze n ptrzeb wubeunwewt, z stnene Sjuszu jest uzsnne w benej rzezwst.czn Sjuszu Pónntnte jest bene 26 pstw, - nn str s przje je rn. kpesw, zrzesetrzn rter prbeów wstpuj bene w stsunznrw br zwste zren bezpezestw (j- w zs znej wjn b pstw zn unz p-

t Zwzu Rzee) pwuj, e pstw zst ne s w stne wprw wspóne stnws w nej sprwe. dte w njbszejprzsz e z s, e twrzene tzw. koalicji chętnych (coalition

of willing) stne s st w pen uzsnn eeente tzjejns rzezwst.18

E ntu, zwzne z ers nterwenj zbrjn w iru, jeszze ne przebrz, w pte neeej, rnusej

ersej n stnej punt sprne, nsze s rzwz-n stnej prbeów znrw. Ne jen pre,e zrówn USa (szzeóne p reeej prezent g.W. Bus w st-pze 2004 r.), j znwe Un Eurpejsej pejuj zn

18) m. Zbrws, Pogodzeni przyjaciele? Przeformułowanie stosunków między Sta-

nami Zjednoczonymi i UE w XXI wieku, anz Ntse, 2 (6) 2006.



n rzez wspópr ze Stn Zjenzn buwnnszrpntej przjźn wustrnne sjuszu. USa zwenn p-

ben stsunów trnstnt zj sbe sprw, e stnej be-ne rzs w strteznej ebe prtnersej p bu strn atntu,e st s swst szns n snejsze zwzne eurpejsej pt

brnnej z nwn Sjusze Pónntnt. Eurpejs nte-rj w zezne wjswej e bwe przne znze rzte USa, pnew bze enn nrzze pepszen st-sunów trnstnt w spee trn, prwzen wspó-n perj wjsw zwszen sutezn NaTo n rene -znrwej. Ne w jen, z stnej rzs ts Un prwzne wewntrzne rer nsttujnne psun nterj eur-pejs w zezne brnn n przó. P zne zptn n p-zstje bwe stnws netór pstw, z tór frnj, grej Be njnej entuzjstzne nsz s wspópr z prtnereers w r presu Berlin Plus, uwj z uw Un Eurpejsej. Prbetzne e b te stnws eurpejsejpn pubznej, tór zw pjuje nstruj Un j nrzzerównwen een USa w pte bezpezestw w stsuntrnstnt.

Br p uw pwsze spstrzeen, wje s, e Stn

Zjenzne pwnn snentrw s przee wszst n utrz-nu pbenu sw rej z njbsz sjuszn. cznweNaTo s zwzn wspónt wrt ertzn nteresów bez-pezestw rz wspón zren wzwn pjwjs w stsun znrw. istnene webeunwe w-t w ewzrznej wzj wzjenej wspópr z sjusznn zs prtners. Tzse sjuszn ne prwz ebt strteznej n przsz NaTo, unjnwne rnzj jest

znwne przez prbe rźne, zwzne z prwzn n be- perj prbe z pzsne n pwen s rów, wn brzej z bru w ptznej znów Sjuszu wprwzn zn n z ren zn wjsw rnz-j. dte nezn jest równe pwrót wspózn USa z -tzsw pnent – frnj Ne. P przeju wz

w Berne przez nerz a. mere wrnej N. Srz’e w wbrprezen we frnj nsze zs n weene pnwne zen-

wne stsunów wustrnn Stnów Zjenzn z t pstw86




8719) We were there for America, Te Enst, 01.05.2007.

( trun jenzene przpuszz, e w njbszej przsz Prwe zprzestne rt nstrj ersej ne bze znejszen znzen USa w stsun znrw).Rzwzne stnej ntów znrw, w t stbzjrenu Bse Wsu w (anstn, ir, pt tw

irnu, et.) utrzn pbnej wspópr z aer Eurp.me e t równe uzwe znzene w trnze rp ntwej zuzene Eurp.19

Je Stn Zjenzne Un Eurpejs b nprwswje wzjene stsun, n ne pwnn stn n przeszze.Eurpejz usz jen pstr s zrzue erse bw tze zenjej s rzezwst znrwej, ówne w -nesenu w z terrrze znrw z przewznuprzestpz zrnzwnej. Nezbn jest pprw stuj sp-rzej Un Eurpejsej, zn wjsw jej pstw znw -s zwe przeruwn eów pt zrnznej, tórejee pwnn st s wsz wspópr z prtnere ers.

aerne b bwe sznw pn snej Eurp, je t nuzs su nsutw s ze sw prtner w Un Eurpejsej.Stn Zjenzne pwnn zrzue, e jenstrnne zn s sz-twne, zrówn w sense nnsw, j ptzn. Pejwne

szen j w stsun znrw e spw- w pbene s nstrjów nt-ers, z e e prz -zn s trun w buwnu j przez USa z rzuners ruentów w sprw n r znrw.Ntst wzjen wspópr e zpewn pejwne wspónz, prznsz sues rezuj zerzne ee. Wzjenetr neprzuen b szwe ne t znjuj sbene w pse stsunów trnstnt, e wtwe pju

bezpezestw. Nesetrzne zren stneje w stsun -znrw b sutezne rzwzne znwewne t z wspópr bu prtnerów. T pstw eurpejse w njwsz stpnu wznj bwe pbne Stnów Zjenzn wrt zs.

5-6 Rap Usa a Europa

Documents

Transcript of 5-6 Rap Usa a Europa