1

Kurs: Zasady projektowania fryzur

Źródło: http://pl.fotolia.com/id/46802158

KURS Zasady projektowania fryzur

MODUŁ Style fryzur minionych epok

2

Kurs: Zasady projektowania fryzur

1 Style fryzur minionych epok

1.1 Zmiany w stylu fryzur na przestrzeni epok

Włosy są ozdobą człowieka od najdawniejszych czasów. Odkrycia i badania dowodzą, że już 5000 lat p.n.e. ludzie dbali o swój wizerunek. Za pomocą różnego rodzaju przyrządów, środków oraz ozdób kształtowano style i formy fryzur. Zmieniały się one na przestrzeni wieków, w zależności od potrzeb i kanonów piękna obowiązujących w danym czasie. Fryzury charakterystyczne dla poszczególnych epok niejednokrotnie stanowią inspirację dla współczesnych kreatorów stylu i wizerunku. Epoki, w których dominowały określone style fryzur, to:

starożytność;

średniowiecze (500-1400 r.);

renesans – odrodzenie (1400-1560 r.);

barok (1560-1715 r.);

rokoko (1715-1789 r.);

dyrektoriat (1789-1799 r.);

empire (1800-1815 r.);

biedermeier (1815-1848 r.);

secesja (1909 r.) – działalność Antoniego Cierplikowskiego.

1.2 Starożytność

Najstarsze style fryzur poznajemy dzięki zachowanym rzeźbom oraz malowidłom. Do obszarów kulturowych, które przywiązywały wagę do wyglądu zewnętrznego należały starożytne cywilizacje Egiptu, Grecji i Rzymu.

1.2.1 Egipt

Egipcjanie formowali swoje fryzury w charakterystycznego pazia. Włosy miały najczęściej jednakową długość (sięgały do ramion) i często zaplatano je w warkoczyki. Z uwagi na pracochłonność wykonania fryzury nierzadko zastępowano ją peruką. Do ozdoby włosów używano metalowych taśm i diademów.

3

Kurs: Zasady projektowania fryzur

Rysunek 1.1 Peruka Egipcjanina z czasów starożytnych

Źródło: http://www.handsomemen.pl/wlosy,wlosy,wlosy_w_historii_i_kulturze_1331991578.html

1.2.2 Grecja

W Starożytnej Grecji ogromną wagę przywiązywano do harmonii i proporcji, co znalazło swoje odzwierciedlenie również w stylu fryzur. Przede wszystkim fryzura musiała stanowić harmonijną całość z sylwetką. Włosy układano gładko, zakrywając czoło, bądź z przedziałkiem. Kręcono je (nad czołem), zaczesywano do tyłu i upinano, formując fale lub loki. Rolę ozdób pełniły wstążki, przepaski i diademy. Stosowano także elementy podtrzymujące fryzurę, czyli siatki. Włosy poddawano również naturalnemu rozjaśnianiu przy pomocy soli morskiej oraz słońca.

Rysunek 1.2 Fryzury Greków z czasów starożytnych

Źródło: http://theglobefair.blogspot.com/2011/04/greckie-fryzury.html

1.2.3 Rzym

Rzymianie dążyli do tego, żeby fryzura wyglądała jak najbardziej naturalnie. Typowy był podział włosów, który wyznaczał symetryczny przedziałek na środku głowy. Kobiece włosy spinano z tyłu w węzeł, warkocz lub formowano z nich fale i loki. Rzymianki farbowały włosy na rudo i na blond oraz stosowały różnego rodzaju kosmetyki do pielęgnacji. Fryzury męskie miały krótką, naturalną formę. Styl formowania fryzur zmieniał się wraz z rozwojem i rozkwitem Imperium Rzymskiego. Naturalną fryzurę zastąpiła kunsztowna forma (z ozdobami), często mająca postać peruki.

4

Kurs: Zasady projektowania fryzur

Rysunek 1.3 Fryzury Rzymian z czasów starożytnych

Źródło: http://www.romanum.historicus.pl/ubior_rzymian.html

1.3 Średniowiecze

Średniowieczne kanony piękna były podporządkowane naukom kościoła. Wyznacznikami mody i stylu fryzur były narzucane przez religię prostota i skromność. Kobiety nosiły długie, proste, opadające na ramiona włosy z symetrycznym przedziałkiem. Czasem używano skromnych przepasek lub zaplatano włosy w warkocz z tyłu głowy. Zgodnie z nakazami kościoła kobiety nosiły różnego rodzaju czepki, welony i woale.

Rysunek 1.4 Fryzura średniowieczna

Źródło: http://esmodeles100.blog.onet.pl/2007/09/11/o-fryzurach

W celu poszerzenia wiedzy na temat średniowiecznych fryzur zapoznaj się ze stroną: http://www.e-vive.pl/wysokie-upiecia-i-perly-we-wlosach-czyli-jak-ludzie-czesali,pl,8176.html.

5

Kurs: Zasady projektowania fryzur

1.4 Renesans1

Charakterystyczne dla fryzur z epoki renesansu było podkreślanie wysokiego czoła. Włosy zaczesywano do góry – zarówno z przodu, jak i z tyłu głowy. Formowano loki, fale oraz stosowano kosztowne ozdoby. Na wysokości policzków układano pojedyncze pasma lub warkocze. Pod koniec epoki powstała fryzura w kształcie serca, okalająca twarz dwoma wałeczkami z włosów. Do układania fryzur używano siatek, często zdobionych perłami i klejnotami.

Rysunek 1.5 Fryzury renesansowe

Źródło: http://vanite92.blogspot.com/2013/05/62-historia-fryzur-cz-ii-historia-nie.html

1.5 Barok2

Barok odznaczał się ogromnym przepychem, który widoczny był także w stylu układania fryzur. Na dworach francuskich powstała słynna fryzura garcette – dwa duże pęki włosów znajdujące się po bokach głowy, uformowane z drobnych, nieregularnych loczków. Z czasem do takiej formy dodano małą, prostą grzywkę i szykowne ozdoby w postaci strusich piór, wstążek, klejnotów, kwiatów oraz innych przedmiotów, które wystawały wysoko ponad głową. Inną charakterystyczną fryzurą dla epoki baroku jest fontanges – fryzura tak upinana tak wysoko, że wymagała zastosowania specjalnego stelaża z drutu.

Przepych widoczny był także we fryzurach męskich. Mężczyźni nosili specjalne peruki koloru białego lub ciemnego (zwane allonge) – wysokie i ułożone w loki.

1 http://studio-fryzur.blogspot.com/2010/11/fryzury-w-roznych-epokach-historycznych.html 2 http://studio-fryzur.blogspot.com/2010/11/fryzury-w-roznych-epokach-historycznych.html

6

Kurs: Zasady projektowania fryzur

Rysunek 1.6 Fryzura garcette

Źródło: http://studio-fryzur.blogspot.com/2010/11/fryzury-w-roznych-epokach-historycznych.html

Rysunek 1.7 Fryzura fontanges

Źródło: http://vestuarioescenico.wordpress.com/2012/04/16/el-tocado-fontagne-influencia-de-las-favoritas-de-los-monarcas-en-las-pautas-de-la-moda

1.6 Rokoko3

Fryzury rokokowe nie różniły się znacznie od fryzur barokowych. Do ich wykonania także używano specjalnych drucianych stelaży i dodawano do nich szykowne ozdoby (pióra, klamry, sztuczne kwiaty). Do historii, jako wyznaczniki stylu tamtych czasów, przeszły fryzury Marii Leszczyńskiej, markizy de Pompadour oraz Marii Antoniny – włosy zgodnie z tą modą zaczesywane były na stelażu nad czołem, fryzura budowana była z zastosowaniem dopinek sztucznych włosów, dodatkowo ozdabiana była klejnotami i długimi, strusimi piórami.

3 http://wiecznie-modne.blog.onet.pl/2011/08/01/moda-w-stylu-rokoko

7

Kurs: Zasady projektowania fryzur

Rysunek 1.8 Fryzury z epoki rokoko

Źródło: http://wiecznie-modne.blog.onet.pl/2011/08/01/moda-w-stylu-rokoko

1.7 Dyrektoriat

Po przepychu minionych epok w okresie dyrektoriatu zapanowały prostota i natura. Często wzorowano się na fryzurach rzymskich, czego przykładem będzie titus – włosy obcięte na wysokości karku, mocno cieniowane i wygładzone. Fryzury stylizowano także w sposób ekstrawagancki, włosy sprawiały wrażenie nieuczesanych, rozrzuconych w nieładzie, rozwichrzonych. Charakterystyczna dla epoki stała się fryzura incroyable – nastroszone włosy z odstającymi na wszystkie strony kosmykami. Ozdobami do włosów były treski w kształcie warkoczy (chinon tress).

1.8 Empire4

Empire to epoka szerokiego wpływu dworu Napoleona. Styl fryzur wzorowany był na stylu rzymskim. Były to bardzo kobiece fryzury, obfite w loki, najczęściej spięte do góry. Cechę charakterystyczną stanowiły pęki włosów po bokach głowy i nad uszami.

4 http://www.polishnews.com/index.php?option=com_content&view=article&id=658:kobiety-ach-te-kobiety&catid=85:ciekawostki&Itemid=265

8

Kurs: Zasady projektowania fryzur

Rysunek 1.9 Fryzura z epoki empire

Źródło: http://www.polishnews.com

1.9 Biedermeier

W tej epoce kanony mody dyktował Wiedeń. Charakterystyczne dla fryzury z epoki wiedeńskiej były grube i obfite loki, układane w formy trwałe i mocne. Często do uzupełnienia takiej formy fryzjer stosował treski i dopinki. Fryzury były bardzo pracochłonne i skomplikowane. Z czasem przekształciły się w gładsze formy z przedziałkiem pośrodku lub w loki rozpuszczone w nieładzie. Rolę ozdób pełniły sztuczne i żywe kwiaty. W tej epoce po raz pierwszy zrezygnowano z wyłącznie jednego modelu dominującej w danym czasie fryzury. Pojawiła się różnorodność w formie – uczesanie dopasowywano indywidualnie do kobiety.

Rysunek 1.10 Fryzury z epoki biedermeier

Źródło: http://joannastanczyk.deviantart.com/art/biedermeier-part1-42624513

1.10 Secesja

Na początku epoki dominowała fryzura z regularnie zwiniętych loków, swobodnie zebranych u góry, całkowicie odsłaniająca kobiecy kark i uszy. Dopiero

9

Kurs: Zasady projektowania fryzur

w 1909 r. doszło do rewolucji w modzie i stylu, gdy Antoni Cierplikowski uczesał znaną francuska aktorkę Ewę Lavalliere w formę chłopięcą i krótką. Wraz z postępującym rozwojem feminizmu rozpoczęła się moda na fryzury krótkie, z grzywką lub lokami wywiniętymi na wysokości policzków. Popularnym uczesaniem krótkim stała się także fryzura z asymetrycznym przedziałkiem po boku i włosami uformowanymi w puszyste fale okalające twarz.

Rysunek 1.11 Fryzura Coco Chanel

Źródło: http://en.wikipedia.org/wiki/Coco_Chanel

W kolejnych latach w tworzeniu fryzur coraz mniej odwoływano się do określonych kanonów piękna. Zaczęto odchodzić od jednej, dominującej stylizacji na rzecz różnorodności i indywidualności.

1.11 Zmiany proporcji fryzur na przestrzeni wieków

Proporcje fryzur na przestrzeni wieków ulegały diametralnym zmianom. Wraz ze zmianą epoki historycznej i panujących w niej wyznaczników piękna przekształcały się także proporcje i style fryzur. Proporcję fryzury coraz mocniej dopasowywano przede wszystkim do kobiecej sylwetki tak, aby podkreślała jej kształt.

Pierwsze prawidłowości zauważalne były już w starożytności. W epoce tej kluczową rolę odgrywały harmonia i proporcja, w ogromny sposób wpływające na postrzeganie wyglądu zewnętrznego człowieka. Fryzura musiała być ułożona w taki sposób, żeby stanowić z sylwetką harmonijną całość.

Kolejną zależność można zaobserwować w średniowieczu. Ideał kobiecej sylwetki wykreowany został na bazie sztuki gotyckiej i charakterystycznych dla niej strzelistych budowli. Sylwetka musiała być jak najbardziej smukła, co podkreślano długimi, prostymi włosami oraz odpowiednim nakryciem głowy. Funkcję nakryć pełniły długie i strzeliste czepce, które wymagały zastosowania odpowiedniego stelaża podtrzymującego.

Znaczące zmiany w proporcji fryzur zapoczątkował barok. Pojawiły się obfite formy i kształty. Fryzury z okresu baroku odsłaniały czoło i poprzez zaczesywanie włosów do góry – podnosiły jego wysokość. Najbardziej ozdobną formą była fryzura w kształcie serca, która charakteryzowała się bujnością włosów w okolicach twarzy.

Przekształcanie się gładkiej, harmonijnej, średniowiecznej formy w kształty bardziej bogate i okazałe swoje apogeum osiągnęło w dwóch kolejnych epokach. Pojawiły się formy tak wysokie, że musiały być opierane na specjalnym

10

Kurs: Zasady projektowania fryzur

szkielecie z drutu. Kobiety chciały poprzez wysokość fryzury podkreślić długość swojej sylwetki. Podobną formę preferowali także mężczyźni, którzy dla zbudowania objętości fryzury do użytku wprowadzili peruki (osiągały one wagę nawet 2,5 kg). Dominowały loki oraz wszelkiego rodzaju ozdoby do włosów. W kulminacyjnym momencie fryzury uzupełniano zamocowanym na stelażu dużym kapeluszem.

Ogromnym, nieproporcjonalnym fryzurom kres położyła epoka dyrektoriatu. Rewolucja francuska doprowadziła do rozpowszechnienia mody wśród całego społeczeństwa. Fryzura musiała spełniać wymogi również klas niższych, dlatego powrócono do formy prostej i naturalnej, która wzorowana była na rzymskich kanonach piękna. Forma ta stopniowo ewoluowała – począwszy od uczesania spokojnego, uformowanego z upiętych loków i dającego paniom bardzo kobiecy wygląd, poprzez fryzurę zbudowaną z bujnych loków, aż do włosów wysoko lub luźno upiętych, uzupełnianych treskami.

Rewolucję we fryzjerstwie przyniósł wiek XX. Wraz z rozwojem ideologii feminizmu zaczęły zmieniać się wizerunek kobiety i jej postrzeganie przez społeczeństwo. Pierwszą diametralną zmianą było stworzenie przez Antoniego Cierplikowskiego tzw. chłopczycy. Forma ta zapoczątkowała modę na krótkie, skromne fryzury. Popularyzowano różnorodność stylów czesania i akcentowano indywidualność kobiety, w czym pomocny okazał się wynalazek Karla Nesslera. W 1900 roku zaprezentował on technikę trwałej ondulacji, która pozwoliła zwiększać objętość fryzury oraz układać włosy w różnorodne formy.

Kolejne lata w modzie i fryzjerstwie charakteryzowały różnorodność oraz podkreślanie indywidualności.

Rysunek 1.12 Pierwsza trwała ondulacja

Źródło: http://pinolel.blogspot.com/2012/09/loki.html

W celu poszerzenia wiedzy na temat historii ondulacji zapoznaj się z prezentacją pt. „Trwała ondulacja”.

11

Kurs: Zasady projektowania fryzur

1.12 Literatura

1.12.1 Literatura obowiązkowa

Luhr G., Stylizacja – elementy projektowania fryzur, Wydawnictwo REA, Warszawa 2006;

Praca zbiorowa pod redakcją Z. Sumirskiej, Stylizacja – kolor, forma, styling, Wydawnictwo SUZI, Warszawa 2004.

1.12.2 Netografia

http://studio-fryzur.blogspot.com/2010/11/fryzury-w-roznych-epokach-historycznych.html;

http://wiecznie-modne.blog.onet.pl/2011/08/01/moda-w-stylu-rokoko;

http://www.polishnews.com/index.php?option=com_content&view=article&id=658:kobiety-ach-te-kobiety&catid=85:ciekawostki&Itemid=265.

1.13 Spis rysunków

Rysunek 1.1 Peruka Egipcjanina z czasów starożytnych ................................................................. 3

Rysunek 1.2 Fryzury Greków z czasów starożytnych ....................................................................... 3

Rysunek 1.3 Fryzury Rzymian z czasów starożytnych ..................................................................... 4

Rysunek 1.4 Fryzura średniowieczna ..................................................................................................... 4

Rysunek 1.5 Fryzury renesansowe........................................................................................................... 5

Rysunek 1.6 Fryzura garcette ..................................................................................................................... 6

Rysunek 1.7 Fryzura fontanges.................................................................................................................. 6

Rysunek 1.8 Fryzury z epoki rokoko ....................................................................................................... 7

Rysunek 1.9 Fryzura z epoki empire ....................................................................................................... 8

Rysunek 1.10 Fryzury z epoki biedermeier .......................................................................................... 8

Rysunek 1.11 Fryzura Coco Chanel .......................................................................................................... 9

Rysunek 1.12 Pierwsza trwała ondulacja ........................................................................................... 10

Spis treści

1 Style fryzur minionych epok .............................................................................................................. 1 1.1 Zmiany w stylu fryzur na przestrzeni epok ........................................................................................... 2 1.2 Starożytność ....................................................................................................................................................... 2

1.2.1 Egipt ........................................................................................................................................................................................ 2 1.2.2 Grecja ...................................................................................................................................................................................... 3 1.2.3 Rzym ....................................................................................................................................................................................... 3

1.3 Średniowiecze .................................................................................................................................................... 4 1.4 Renesans .............................................................................................................................................................. 5 1.5 Barok...................................................................................................................................................................... 5 1.6 Rokoko .................................................................................................................................................................. 6 1.7 Dyrektoriat .......................................................................................................................................................... 7 1.8 Empire ................................................................................................................................................................... 7 1.9 Biedermeier ........................................................................................................................................................ 8

12

Kurs: Zasady projektowania fryzur

1.10 Secesja ................................................................................................................................................................... 8 1.11 Zmiany proporcji fryzur na przestrzeni wieków ................................................................................ 9 1.12 Literatura .......................................................................................................................................................... 11

1.12.1 Literatura obowiązkowa ......................................................................................................................................... 11 1.12.2 Netografia ...................................................................................................................................................................... 11

1.13 Spis rysunków ................................................................................................................................................. 11